52002PC0043(04)

Τροποποιημένη πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση ειδικού προγράμματος (Ευρατόμ) έρευνας και κατάρτισης "Πυρηνική ενέργεια" (2002-2006) (υποβληθείσα από την Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 250, παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Η Επιτροπή εξέδωσε τις προτάσεις της για το έκτο πρόγραμμα πλαίσιο (ΕΚ και Ευρατόμ) έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης [1], στις 21 Φεβρουαρίου 2001, και τις προτάσεις για τα ειδικά προγράμματα με τα οποία τίθεται σε εφαρμογή το έκτο πρόγραμμα πλαίσιο [2], στις 30 Μαΐου 2001. Οι προτάσεις αυτές εκπονήθηκαν με στόχο να συμβάλουν στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

[1] COM(2001)94

[2] COM(2001)279

Με την πρώτη ανάγνωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (15 Νοεμβρίου 2001) και τον καθορισμό κοινής θέσης από το Συμβούλιο [........] ολοκληρώθηκε μια πολύ σημαντική φάση της διαδικασίας διαπραγματεύσεων επί των αποφάσεων που αφορούν το πρόγραμμα πλαίσιο.

Στις θέσεις του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου επί του νέου προγράμματος πλαισίου παρατηρείται υψηλός βαθμός σύγκλισης. πολύ μεγάλη ομοιότητα υπάρχει στις θέσεις για τον συνολικό προϋπολογισμό και την κατανομή του, τη δομή του προγράμματος, τις επιστημονικές και τεχνολογικές προτεραιότητες και τα μέσα υλοποίησης.

Η Επιτροπή από την πλευρά της εργάστηκε για να ενθαρρύνει τη διαδικασία της σύγκλισης, ιδιαιτέρως τροποποιώντας τις προτάσεις της για το πρόγραμμα πλαίσιο κατά τρόπο ώστε να συμπεριλάβει ικανό αριθμό από τις τροπολογίες του Κοινοβουλίου [3]. Με ικανοποίηση σημειώνει η Επιτροπή την ουσιαστική συναίνεση επί των αρχών από τις οποίες πηγάζει το νέο πρόγραμμα πλαίσιο, συναίνεση που επιτεύχθηκε με τις προσπάθειες του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου, ιδίως σε σχέση με την προτεραιότητα που αποδίδεται στη χρήση σημαντικών νέων μέσων, στην έντονη εστίαση των θεματικών προτεραιοτήτων και στην εισαγωγή μεγαλύτερης ευελιξίας κατά την υλοποίηση του προγράμματος.

[3] COM(2001)709

Η Επιτροπή έχει τώρα στη διάθεσή της μια αρκετά σταθερή βάση για να προωθήσει τροποποιημένες προτάσεις για τα ειδικά προγράμματα. Οι προτάσεις αυτές συνεκτιμούν τις τροποποιήσεις του προγράμματος πλαισίου που προέκυψαν από την πρώτη ανάγνωση, και περιγράφουν λεπτομερώς τις προεκτάσεις τους όσον αφορά την προς διεξαγωγή έρευνα και τα μέσα υλοποίησης αυτής. Στόχος είναι να διευκολυνθούν τα άλλα όργανα κατά την εξέταση των ειδικών προγραμμάτων και τις περαιτέρω διαπραγματεύσεις, με σκοπό να επιτευχθεί εγκαίρως μια συμφωνία για το πρόγραμμα πλαίσιο, τους κανόνες συμμετοχής και τα ειδικά προγράμματα.

Οι πιο εκτενείς τροποποιήσεις των προηγούμενων προτάσεων της Επιτροπής εντοπίζονται στο πρόγραμμα "Ενίσχυση και ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας". μεταξύ των τροποποιήσεων αυτών συμπεριλαμβάνονται:

- τροποποιήσεις της δομής και του αναλυτικού ερευνητικού περιεχομένου της θεματικής προτεραιότητας 1 (έτσι ώστε να διακρίνονται τα δύο μέρη αυτής, προηγμένη γονιδιωματική και εφαρμογές της στην υγεία και καταπολέμηση σοβαρών ασθενειών) και της θεματικής προτεραιότητας 6 (έτσι ώστε να διακρίνονται τα τρία μέρη αυτής, αειφόρα ενεργειακά συστήματα, αειφόρες επίγειες μεταφορές και πλανητική μεταβολή και οικοσυστήματα). Πιο περιορισμένες τροποποιήσεις, πλην όμως ουσιαστικές σε ορισμένες περιπτώσεις, έγιναν στο ερευνητικό αντικείμενο άλλων θεματικών πεδίων προτεραιότητας.

- Τροποποιήσεις των αρχικών προτεραιοτήτων έρευνας με γνώμονα τις πολιτικές υπό τον τίτλο "υποστήριξη πολιτικών και πρόβλεψη επιστημονικών και τεχνολογικών αναγκών", παράλληλα με κάποια ανακατανομή των ερευνητικών δραστηριοτήτων σε σχέση με τις θεματικές προτεραιότητες (κυρίως όσον αφορά τη γεωργική έρευνα και την έρευνα θαλάσσιων οικοσυστημάτων). Οι τροποποιήσεις αυτές αντικατοπτρίζουν τις αλλαγές περιεχομένου και τη σημαντική μείωση του προϋπολογισμού που έγιναν μετά την πρώτη ανάγνωση.

- Υπό το φως των συζητήσεων που προηγήθηκαν της πρώτης ανάγνωσης, διευκρινίστηκε η περιγραφή των μέσων (παράρτημα ΙΙΙ). η διευκρίνιση αυτή ευθυγραμμίζεται με την αρχή της ομαλής μετάβασης από "παραδοσιακά" σε "νέα" μέσα για τις ανάγκες υλοποίησης των θεματικών προτεραιοτήτων, και με την ιδέα ενός τέταρτου μέσου, στο πνεύμα της "κλίμακας αριστείας".

Για τους σκοπούς της υλοποίησης του συγκεκριμένου ειδικού προγράμματος, η Επιτροπή προτείνει να επικουρείται από επιτροπή αντιπροσώπων των κρατών μελών Η επιτροπή θα συνεδριάζει με διαφορετική σύνθεση, κατά περίπτωση, ανάλογα με τα θεματικά ερευνητικά πεδία προτεραιότητας.

Οι τροποποιήσεις που επήλθαν στο πρόγραμμα "Δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας" αφορούν κυρίως τις δράσεις για την κινητικότητα και τις υποδομές, όπου διευκρινίστηκαν και εμπλουτίστηκαν οι μηχανισμοί και τα μέσα που θα χρησιμοποιούνται, και βεβαίως συνεκτιμούν τη μείωση του προϋπολογισμού που διατίθεται για αυτές τις δράσεις. Ως προς το πρόγραμμα Ευρατόμ "Πυρηνική ενέργεια", οι κυριότερες τροποποιήσεις έγιναν στο τμήμα που αφορά τη σχάση, όπου προστέθηκε μια νέα θεματική προτεραιότητα για την ακτινοπροστασία και την ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων. Και στα δύο αυτά προγράμματα, οι περιγραφές των μέσων (παράρτημα ΙΙΙ) έχουν αναπροσαρμοστεί ουσιαστικά, σε ευθυγράμμιση με το πρόγραμμα "Ενίσχυση και ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας".

Σε όλες τις περιπτώσεις, τα κονδύλια του προϋπολογισμού έχουν αναπροσαρμοστεί σύμφωνα με την κοινή θέση του Συμβουλίου.

2001/0125 (CNS)

Τροποποιημένη πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη θέσπιση ειδικού προγράμματος (Ευρατόμ) έρευνας και κατάρτισης "Πυρηνική ενέργεια" (2002-2006)

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, και ιδίως το άρθρο 7 πρώτο εδάφιο,

την πρόταση της Επιτροπής [4],

[4] ΕΕ

τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου [5],

[5] ΕΕ

τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής [6],

[6] ΕΕ

Εκτιμώντας τα εξής:

(1) Με την απόφαση αριθ. .../../Ευρατόμ [7], το Συμβούλιο ενέκρινε το έκτο πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 δραστηριοτήτων έρευνας και εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, με σκοπό την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (καλούμενο εφεξής "πρόγραμμα πλαίσιο"), το οποίο θα τεθεί σε εφαρμογή μέσω προγραμμάτων έρευνας και κατάρτισης που εκπονούνται σύμφωνα με το άρθρο 7 της συνθήκης και στα οποία διευκρινίζονται οι λεπτομέρειες της υλοποίησης τους, καθορίζεται η διάρκειά τους και προβλέπονται τα μέσα που κρίνονται απαραίτητα.

[7] ΕΕ

(2) Στο παρόν πρόγραμμα έχουν εφαρμογή οι κανόνες συμμετοχής επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων στην υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου, οι οποίοι θεσπίστηκαν από το Συμβούλιο με την απόφαση αριθ. .../../Ευρατόμ [8] (καλούμενοι εφεξής "κανόνες συμμετοχής").

[8] ΕΕ

(3) Οι διοικητικές δαπάνες της Επιτροπής για την υλοποίηση του προγράμματος εξηγούνται με τον υψηλό αριθμό επιστημόνων που αποσπώνται σε διάφορα εργαστήρια των κρατών μελών και στο έργο ITER.

(4) Το παρόν πρόγραμμα είναι ανοικτό στη συμμετοχή χωρών που έχουν συνάψει τις απαραίτητες προς τούτο συμφωνίες. Είναι επίσης ανοικτό, σε επίπεδο έργων και στη βάση του αμοιβαίου οφέλους, εξαιρουμένης ωστόσο της έρευνας που αφορά τη σύντηξη, στη συμμετοχή φορέων από τρίτες χώρες και διεθνών οργανισμών επιστημονικής συνεργασίας.

(5) Κατά την υλοποίηση του παρόντος προγράμματος, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην προώθηση της κινητικότητας των ερευνητών και της καινοτομίας στην Κοινότητα, καθώς και σε δραστηριότητες διεθνούς συνεργασίας με τρίτες χώρες και διεθνείς οργανισμούς. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στις υποψήφιες για ένταξη χώρες.

(6) Κατά τη διεξαγωγή των ερευνητικών δραστηριοτήτων που θα αναληφθούν βάσει του παρόντος προγράμματος, θα πρέπει να τηρούνται οι θεμελιώδεις αρχές δεοντολογίας, και ιδίως εκείνες που προβλέπονται στο άρθρο 6 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και να συνεκτιμάται ο βαθμός αποδοχής των δραστηριοτήτων αυτών από το κοινό.

(7) Σε συνέχεια της ανακοίνωσης της Επιτροπής με τίτλο "Γυναίκες και επιστήμη" [9] και των ψηφισμάτων που εξέδωσαν το Συμβούλιο [10] και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [11] σχετικά με το θέμα αυτό, έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα σχέδιο δράσης με σκοπό την ενίσχυση και βελτίωση της θέσης και του ρόλου των γυναικών στις επιστήμες και την έρευνα, το οποίο αναμένεται να εξασφαλίσει την τήρηση της αρχής των ίσων ευκαιριών, ανεξαρτήτως φύλου.

[9] COM (1999) 76

[10] Ψήφισμα της 20ής Μαΐου 1999, ΕΕ C 201 της 16.7.1999.

[11] Ψήφισμα της 3ης Φεβρουαρίου 2000, PE 284.656.

(8) Η υλοποίηση του παρόντος προγράμματος θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευελιξία, αποτελεσματικότητα και διαφάνεια, και να λαμβάνει υπόψη τα σχετικά συμφέροντα, και ιδίως τα συμφέροντα της επιστημονικής και της βιομηχανικής κοινότητας, των χρηστών και των κέντρων χάραξης πολιτικής. οι ερευνητικές δραστηριότητες που θα αναληφθούν βάσει του παρόντος προγράμματος θα πρέπει ενδεχομένως να αναπροσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες των κοινοτικών πολιτικών και τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις.

(9) Η συμμετοχή στις δραστηριότητες του παρόντος προγράμματος θα ενθαρρύνεται με τη δημοσίευση των αναγκαίων πληροφοριών σχετικά με το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων και τις αντίστοιχες προϋποθέσεις και διαδικασίες. οι πληροφορίες αυτές θα είναι πλήρεις και θα τίθενται εγκαίρως στη διάθεση των δυνητικών συμμετεχόντων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από τις υποψήφιες προς ένταξη και τις λοιπές συνδεδεμένες χώρες.

(10) Η Επιτροπή θα μεριμνήσει, εν ευθέτω χρόνω, για τη διενέργεια ανεξάρτητης αξιολόγησης των δράσεων που έχουν υλοποιηθεί στα πεδία που καλύπτει το παρόν πρόγραμμα, κατά την οποία θα επιδειχθεί πνεύμα ανοίγματος προς όλους τους ενδιαφερόμενους συντελεστές.

(11) Ζητήθηκε η γνώμη της Επιστημονικής και Τεχνικής Επιτροπής (CST),

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

1. Σύμφωνα με το έκτο πρόγραμμα πλαίσιο, θεσπίζεται ειδικό πρόγραμμα έρευνας και κατάρτισης στην πυρηνική ενέργεια (καλούμενο εφεξής "ειδικό πρόγραμμα") για την περίοδο από [.....] έως τις 31 Δεκεμβρίου 2006.

2. Οι στόχοι και οι επιστημονικές και τεχνολογικές προτεραιότητες του ειδικού προγράμματος παρατίθενται στο παράρτημα I.

Άρθρο 2

Σύμφωνα με το παράρτημα II του προγράμματος πλαισίου, το ποσό που κρίνεται απαραίτητο για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος ανέρχεται σε 940 εκατομμύρια ευρώ, από το οποίο μέγιστο ποσοστό 16,5% για τις διοικητικές δαπάνες της Επιτροπής. Στο παράρτημα IΙ της παρούσας απόφασης παρατίθεται ενδεικτική κατανομή του ως άνω ποσού.

Άρθρο 3

Όλες οι ερευνητικές δραστηριότητες που αναλαμβάνονται βάσει του ειδικού προγράμματος πρέπει να διεξάγονται σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές δεοντολογίας.

Άρθρο 4

1. Οι λεπτομερείς κανόνες χρηματοδοτικής συμμετοχής της Κοινότητας στο ειδικό πρόγραμμα ορίζονται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 του προγράμματος πλαισίου.

2. Το ειδικό πρόγραμμα υλοποιείται με χρήση των μέσων που ορίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ.

3. Στο ειδικό πρόγραμμα εφαρμόζονται οι κανόνες συμμετοχής.

Άρθρο 5

1. Η Επιτροπή εκπονεί πρόγραμμα εργασίας για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος, όπου προσδιορίζει λεπτομερέστερα τους στόχους και τις επιστημονικές και τεχνολογικές προτεραιότητες που καθορίζονται στο παράρτημα Ι, συμπεριλαμβανομένων των μέσων που θα χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα, καθώς και το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του ειδικού προγράμματος.

2. Το πρόγραμμα εργασίας συνεκτιμά τις συναφείς ερευνητικές δραστηριότητες των κρατών μελών, των συνδεδεμένων κρατών και των ευρωπαϊκών και διεθνών οργανισμών και ενημερώνεται κατά περίπτωση, ιδίως όσον αφορά τα μέσα που χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα.

Άρθρο 6

1. Η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος.

2. Για τους σκοπούς της υλοποίησης του ειδικού προγράμματος, η Επιτροπή επικουρείται από συμβουλευτική επιτροπή. Τα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής δύναται να ποικίλλουν ανάλογα με την εκάστοτε θεματολογία. Επί θεμάτων που αφορούν τη σχάση, για τη σύνθεση της επιτροπής καθώς και τους κανόνες και τις διαδικασίες λειτουργίας αυτής ισχύουν τα προβλεπόμενα στην απόφαση 84/338/Ευρατόμ, ΕΚΑΧ, ΕΟΚ [12] του Συμβουλίου σχετικά με τις συμβουλευτικές επιτροπές διαχείρισης και συντονισμού. Για θέματα που αφορούν τη σύντηξη, ισχύουν τα προβλεπόμενα στην απόφαση του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 1980 σχετικά με τη συμβουλευτική επιτροπή για το πρόγραμμα σύντηξης.

[12] ΕΕ L 177 της 4.7.1984, σ. 25

Άρθρο 7

1. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 2 του προγράμματος πλαισίου, η Επιτροπή υποβάλλει τακτικές εκθέσεις σχετικά με τη γενική πρόοδο της υλοποίησης του ειδικού προγράμματος, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με τις χρηματοοικονομικές πτυχές του.

2. Η Επιτροπή μεριμνά για τη διενέργεια ανεξάρτητης παρακολούθησης και αξιολόγησης των δράσεων που υλοποιούνται στα πεδία που καλύπτει το ειδικό πρόγραμμα, όπως προβλέπεται στα άρθρα 5 και 6 του προγράμματος πλαισίου.

Άρθρο 8

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στα κράτη μέλη.

Βρυξέλλες,

Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

Eπιστημονικοί και τεχνολογικοί στόχοι και γενικές γραμμές των δραστηριοτήτων

1. Εισαγωγή

Η πυρηνική ενέργεια, πηγή του 35% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην ΕΕ, είναι μία από τις παραμέτρους που υπεισέρχονται στη συζήτηση για την αναζήτηση τρόπων αντιμετώπισης των προβλημάτων που συνδέονται με την αλλαγή του κλίματος, καθώς και τρόπων μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ. Θα χρειαστεί όμως να αντιμετωπιστούν σημαντικές προκλήσεις. Η ελεγχόμενη θερμοπυρηνική σύντηξη αποτελεί μία από τις μακροπρόθεσμες επιλογές ενεργειακού εφοδιασμού, σε ό,τι κυρίως αφορά την κεντρική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας βασικού φορτίου. Προέχει να καταδειχθεί περαιτέρω η επιστημονική και τεχνολογική σκοπιμότητα της ενέργειας σύντηξης και να αξιολογηθούν τα πλεονεκτήματά της σε σχέση με τις αρχές της αειφορίας. Βραχυπρόθεσμα, θα χρειαστεί να εξευρεθούν τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος των πυρηνικών αποβλήτων, και πιο συγκεκριμένα τεχνικές λύσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων μακράς διάρκειας ζωής. Θα πρέπει επίσης να μελετηθούν καινοτόμες λύσεις για ασφαλέστερη εκμετάλλευση της πυρηνικής σχάσης, ως πιθανή συμβολή στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης κατά τις επόμενες δεκαετίες. Πρέπει να διατηρηθούν τα κοινοτικά υψηλά πρότυπα για την ακτινοπροστασία, μέσω εστιασμένης και συντονισμένης έρευνας σχετικά, ιδίως, με τις επιπτώσεις των χαμηλών επιπέδων έκθεσης.

Η ευρωπαϊκή συνεργασία, όπου συμπεριλαμβάνονται τόσο οι ανταλλαγές επιστημονικού προσωπικού όσο και η συμμετοχή σε κοινά ερευνητικά προγράμματα, είναι ήδη μια υπαρκτή πραγματικότητα. Σε ό,τι αφορά τα πυρηνικά απόβλητα, την ακτινοπροστασία και άλλες δραστηριότητες, η συνεργασία θα ενταθεί σε επίπεδο προγραμμάτων και έργων με σκοπό να βελτιωθεί η αξιοποίηση των πόρων (ανθρώπινου δυναμικού και τεχνικών εγκαταστάσεων) και να προαχθεί μια κοινή ευρωπαϊκή θεώρηση πάνω στα μεγάλα προβλήματα και τις προσεγγίσεις, σύμφωνα με τις ανάγκες του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Θα γίνει σύνδεση με εθνικά προγράμματα και θα προωθηθεί η δικτύωση με τρίτες χώρες, και μάλιστα με τις ΗΠΑ, τα Νέα Ανεξάρτητα Κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (ΝΑΚ), τον Καναδά και την Ιαπωνία. Αναφορικά με τη σύντηξη, η Κοινότητα, τα κράτη μέλη και οι χώρες που είναι συνδεδεμένες με τις δραστηριότητες που καλύπτει το πρόγραμμα πλαίσιο Ευρατόμ θα εξακολουθήσουν να εργάζονται στο πλαίσιο ενός ενοποιημένου προγράμματος δραστηριοτήτων.

Θα υπάρξει μέριμνα για συντονισμό με το πρόγραμμα του ΚΚΕρ "πυρηνική ασφάλεια και διασφαλίσεις".

2. Θεματικά πεδία προτεραιότητας

2.1 Έρευνα στο πεδίο της ενέργειας σύντηξης

Στόχοι

Η ενέργεια σύντηξης θα μπορούσε να συμβάλει κατά το δεύτερο ήμισυ του αιώνα σε μεγάλης κλίμακας παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας βασικού φορτίου, χωρίς μάλιστα να επιβαρύνεται το περιβάλλον με εκπομπές ρύπων. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί στη σχετική έρευνα είναι λόγος για να ενταθούν οι προσπάθειες προς τον μακροπρόθεσμο στόχο των σταθμών παραγωγής από σύντηξη. Θεωρητικές εργασίες και πειραματικές μελέτες με τις μηχανές που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο, και ιδιαιτέρως τη JET, έχουν καταδείξει ότι είναι πλέον επιστημονικώς και τεχνολογικώς δυνατόν να κατασκευαστεί έργο νέας γενιάς μετά το JET, για την επίδειξη της επιστημονικής και τεχνολογικής σκοπιμότητας της ενέργειας σύντηξης. Η παγκόσμια συνεργασία στον χώρο της έρευνας με αντικείμενο την ενέργεια σύντηξης έχει προχωρήσει σε λεπτομερή σχεδιασμό μιας τέτοιας μηχανής νέας γενιάς (Next Step), της μηχανής ITER, με τους εξής στόχους: παρατεταμένη καύση σε επαγωγική λειτουργία με ενίσχυση ισχύος Q 10 και επίδειξη παραγωγής 400 MW επί 400 δευτερόλεπτα περίπου, ώστε να καταστεί δυνατή η μελέτη καιόμενου πλάσματος σε συνθήκες συναφείς με συνθήκες παραγωγής ενέργειας.

Η επιτυχής ολοκλήρωση της κατασκευαστικής μελέτης του ITER, ευθυγραμμιζόμενη με τον προσανατολισμό της κοινοτικής έρευνας προς την κατασκευή παραγωγικού αντιδραστήρα, καθιστά δυνατή τη λήψη απόφασης σχετικά με την υλοποίηση του έργου Next Step. Με την επιφύλαξη θετικής έκβασης των διεθνών διαπραγματεύσεων που έχουν ως αντικείμενο τους νομικούς και θεσμικούς όρους ίδρυσης της νομικής οντότητας ITER, καθώς και των διαπραγματεύσεων σχετικά με την κοινή υλοποίηση (κατασκευή, λειτουργία, εκμετάλλευση και παροπλισμό), είναι δυνατόν να επιδιωχθεί η λήψη συγκεκριμένης απόφασης μέσα στη διετία 2003-2004, ώστε να αρχίσει ουσιαστικά η κατασκευή στη διετία 2005-2006. Άρα, το χρονικό διάστημα 2003-2006 πρέπει να θεωρείται ως μεταβατική περίοδος κατά την οποία θα πρέπει να εξορθολογιστούν οι ευρωπαϊκές δραστηριότητες λόγω σαφούς προσανατολισμού του προγράμματος προς το έργο Next Step. Ο προϋπολογισμός της περιόδου 2003-2006 για την έρευνα στο πεδίο της ενέργειας σύντηξης προβλέπει για το ITER μέγιστο ποσό 200 εκατ.ευρώ, επί συνόλου 750 εκατ. ευρώ.

Εάν και όταν ληφθεί η απόφαση, η υλοποίηση του Next Step θα κινητοποιήσει σημαντικό ανθρώπινο δυναμικό και δημοσιονομικούς πόρους. Από τη στιγμή που θα ληφθεί η απόφαση για το έργο, θα χρειαστεί να γίνουν αναδιατάξεις στις προσπάθειες που καταβάλλουν σήμερα οι ευρωπαίοι εταίροι της Ευρατόμ στο πεδίο της σύντηξης καθώς και οργανωτικές αλλαγές, ώστε όλοι μαζί από κοινού να συμβάλουν στην υλοποίηση του ITER. Το ποσό των 550 εκατ. ευρώ έχει προβλεφθεί για τη συνέχιση ενός ώριμου προγράμματος έρευνας και ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων των μεταβατικών δραστηριοτήτων ανάμεσα σ'αυτές που διεξάγονται σήμερα στο πλαίσιο των Συμπράξεων [13] και του JET και σ'εκείνες που θα αποτελέσουν το "συνοδευτικό πρόγραμμα" φυσικής και τεχνολογίας της σύντηξης από τη στιγμή που η κατασκευή της μηχανής Next Step/ITER θα έχει φτάσει σε μια σταθερή κατάσταση μετά το 2006.

[13] Ιδρύονται με συμβάσεις σύνδεσης ανάμεσα στην Κοινότητα και σε οντότητες των κρατών μελών.

Οι προτεραιότητες

i) Πρόγραμμα των Συμπράξεων στο πεδίο της φυσικής και της τεχνολογίας

Το πρόγραμμα των Συμπράξεων θα περιλαμβάνει:

- Έρευνα και ανάπτυξη στη φυσική και τεχνολογία του πλάσματος, που θα επικεντρώνεται στη μελέτη και αξιολόγηση τρόπων μαγνητικής συγκράτησης, ιδίως με τη συνέχιση της κατασκευής της μηχανής Wendelstein 7-Χ τύπου stellarator και την εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων που έχουν ήδη στη διάθεσή τους οι Συμπράξεις Ευρατόμ.

- Δομημένες δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης στην τεχνολογία της σύντηξης: συγκεκριμένα, έρευνα επί των υλικών της σύντηξης και συμμετοχή σε δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης για τον παροπλισμό του JET, που προβλέπεται με την ολοκλήρωση των εργασιών.

- Μελέτη κοινωνικοοικονομικών πτυχών, που θα εστιάζεται στην αξιολόγηση του οικονομικού κόστους και της κοινωνικής αποδοχής της ενέργειας σύντηξης, συμπληρωματικά προς περαιτέρω μελέτη πτυχών της ασφάλειας και του περιβάλλοντος. συντονισμός των κρατών μελών, με την έννοια της διατήρησης επαφών, σε επίπεδο μη στρατιωτικής έρευνας με αντικείμενο την αδρανειακή συγκράτηση του πλάσματος και πιθανές εναλλακτικές τεχνικές. διάδοση των αποτελεσμάτων και ενημέρωση του κοινού. κινητικότητα και κατάρτιση.

Ως συμβολή στο πρόγραμμα των Συμπράξεων, θα δοθεί προτεραιότητα σε πολυμερείς δράσεις ώστε οι δραστηριότητες να εντοπιστούν σε κοινά έργα, όπως έργα που συνδέονται άμεσα με τη λειτουργία του JET και του Next Step/ITER ή/και με την κατάρτιση προσωπικού. Σε συνάρτηση με την απόφαση για υλοποίηση του ITER και την επιλογή του κατάλληλου χρόνου, θα αναπροσαρμοστεί η σημερινή κοινοτική υποστήριξη προς τις δραστηριότητες των Συμπράξεων και θα επανεξεταστεί η σταδιακή κατάργηση της εκμετάλλευσης αριθμού εγκαταστάσεων. Θα εξασφαλιστούν επαρκή μέσα ώστε να διατηρηθεί ο μέχρι σήμερα στενός συντονισμός της έρευνας σχετικά με τη σύντηξη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συντονισμός που αποδείχτηκε επωφελής όλα αυτά τα χρόνια.

Το εύρος του ευρωπαϊκού συνοδευτικού προγράμματος στο πεδίο της φυσικής και τεχνολογίας της σύντηξης, το οποίο είναι απαραίτητο ώστε οι Συμπράξεις και η ευρωπαϊκή βιομηχανία να αντλήσουν πλήρες όφελος από το ITER, θα εξαρτηθεί : α) από το ποσοστό της ευρωπαϊκής συμμετοχής στο ITER και β) από τη θέση στην οποία θα χωροθετηθεί το έργο. Η επιλογή αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε επενδύσεις ώστε τα πειράματα σύντηξης που διεξάγονται στην Ευρώπη να διατηρηθούν ποιοτικώς σε υψηλά επίπεδα παγκοσμίως και μετά την έναρξη λειτουργίας του ITER, καθώς και σε ένα επαρκές πρόγραμμα τεχνολογικής ανάπτυξης.

ii) Eκμετάλλευση των εγκαταστάσεων JET

Η εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων JET θα εξακολουθήσει να γίνεται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής συμφωνίας για την ανάπτυξη της σύντηξης (EFDA), με σκοπό την πληρέστερη εκμετάλλευση των βελτιωμένων επιδόσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη. Η χρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων JET θα χρειαστεί να διακοπεί κάποια στιγμή ώστε οι αντίστοιχοι πόροι να κατευθυνθούν προς το Next Step/ITER.

iii) Next Step/ITER

Η πρόταση για το πρόγραμμα πλαίσιο Ευρατόμ (2002-2006) περιλαμβάνει τη συνέχιση των δραστηριοτήτων Next Step με στόχο τη συμμετοχή στην κατασκευή του έργου κατά το δεύτερο ήμισυ της περιόδου. Επειδή όμως οι αποφάσεις για το έργο ITER δεν εξαρτώνται μόνο από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ αλλά και τους διεθνείς εταίρους της ΕΕ, το προτεινόμενο πρόγραμμα δραστηριοτήτων πρέπει να είναι ανοιχτό τόσο ως προς τη χωροθέτηση και το πλαίσιο του Next Step/ITER όσο και ως προς το περιεχόμενο του ευρωπαϊκού συνοδευτικού προγράμματος. Θα ολοκληρωθούν οι προπαρασκευαστικές μελέτες πιθανών ευρωπαϊκών τόπων εγκατάστασης.

Η συμμετοχή της ΕΕ στο ITER συνεπάγεται συμμετοχή στην κατασκευή εξοπλισμού και εγκαταστάσεων εντός της περιμέτρου χωροθέτησης του ITER που θα είναι απαραίτητα για την εκμετάλλευσή του, συμμετοχή στο κόστος στελέχωσης και διαχείρισης του έργου κατά τη διάρκεια της κατασκευής και παροχή υποστήριξης. Ο βαθμός και το είδος της συμμετοχής θα εξαρτηθούν από την έκβαση των διαπραγματεύσεων με τους διεθνείς εταίρους της ΕΕ και εν συνεχεία από τη χωροθέτηση του ITER. Εάν το ITER χωροθετηθεί στην Ευρώπη, η ΕΕ θα συμμετέχει και στις δαπάνες που θα της αναλογούν ως συμβαλλόμενου μέρους υποδοχής.

2.2 Διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων

Στόχοι

Η απουσία μιας προσέγγισης ευρείας αποδοχής για το ζήτημα της διαχείρισης και διάθεσης των αποβλήτων είναι μία από τις μεγαλύτερες δυσχέρειες για τη συνέχιση και τη μελλοντική χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Αυτό αφορά κυρίως την ταφή ραδιενεργών αποβλήτων που περιέχουν στοιχεία μακράς διάρκειας ζωής σε γεωλογικούς σχηματισμούς, πράγμα που θα γίνεται υποχρεωτικά ανεξαρτήτως μεθόδου επεξεργασίας του εξαντλημένου καυσίμου και των αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας. Η έρευνα δεν αρκεί για να εξασφαλιστεί η κοινωνική αποδοχή, είναι όμως απαραίτητη για την ανάπτυξη και δοκιμή τεχνολογιών εναπόθεσης, την αναζήτηση κατάλληλων θέσεων, την προώθηση της βασικής επιστημονικής κατανόησης της ασφάλειας και των μεθόδων εκτίμησης αυτής, τέλος δε για την ανάπτυξη διαδικασιών λήψης αποφάσεων που να θεωρούνται θεμιτές από τους ενδιαφερόμενους.

Διεξαγωγή έρευνας απαιτείται επίσης ώστε να διερευνηθούν οι τεχνικές και οικονομικές δυνατότητες, αφενός, νέων αρχών παραγωγής πυρηνικής ενέργειας που θα εξασφαλίζουν καλύτερη αξιοποίηση του σχάσιμου υλικού και παραγωγή λιγότερων αποβλήτων και, αφετέρου, των τεχνικών διαχωρισμού και μεταστοιχείωσης για τη μείωση του κινδύνου των αποβλήτων σε βιομηχανική κλίμακα.

Προτεραιότητες της έρευνας

i) Έρευνα για τη διάθεση ραδιενεργών αποβλήτων σε γεωλογικούς σχηματισμούς

Σκοπός είναι να δημιουργηθεί μια υγιής τεχνική βάση για την επίδειξη της ασφάλειας που παρέχει η λύση της ταφής εξαντλημένου καυσίμου και ραδιενεργών αποβλήτων μακράς διάρκειας ζωής σε γεωλογικούς σχηματισμούς και να υποστηριχθεί η ανάπτυξη μιας κοινής ευρωπαϊκής θεώρησης πάνω στα κυριότερα ζητήματα που αφορούν τη διάθεση των αποβλήτων.

- Βελτίωση των βασικών γνώσεων, ανάπτυξη και δοκιμή τεχνολογιών: η έρευνα θα εστιαστεί σε κεντρικής σημασίας διεργασίες, φυσικές, χημικές και βιολογικές. αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων φυσικών και τεχνολογικών φραγμών, μακροπρόθεσμη σταθερότητα αυτών και μέσα υλοποίησης των τεχνολογιών διάθεσης σε υπόγεια ερευνητικά εργαστήρια.

- Νέα και βελτιωμένα εργαλεία: η έρευνα θα εστιαστεί σε μοντέλα εκτίμησης των επιδόσεων και της ασφάλειας, σε μεθόδους επίδειξης της μακροπρόθεσμης ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των αναλύσεων ευαισθησίας και αβεβαιότητας, και στην ανάπτυξη και αξιολόγηση, αφενός, εναλλακτικών μεθόδων μέτρησης των επιδόσεων και, αφετέρου, διαδικασιών καλύτερης διακυβέρνησης που ανταποκρίνονται κατάλληλα στις ανησυχίες του ευρύτερου πληθυσμού για τη διάθεση των αποβλήτων.

ii) Διαχωρισμός και μεταστοιχείωση και άλλες έννοιες ώστε να προκύπτουν λιγότερα απόβλητα κατά την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας

Σκοπός είναι να εξευρεθούν πρακτικοί τρόποι μείωσης της ποσότητας ή/και του κινδύνου των προς διάθεση αποβλήτων με διαχωρισμό και μεταστοιχείωση και να διερευνηθούν οι δυνατότητες που υπάρχουν ώστε κατά την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας να προκύπτουν λιγότερα απόβλητα.

- Διαχωρισμός και μεταστοιχείωση: η έρευνα θα εστιαστεί σε θεμελιώδεις αξιολογήσεις της όλης πτυχής. επίδειξη των πλέον φιλόδοξων τεχνολογιών διαχωρισμού, σε πιλοτική κλίμακα. περαιτέρω ανάπτυξη τεχνολογιών μεταστοιχείωσης. αξιολόγηση της δυνατότητας εφαρμογής αυτών σε βιομηχανική κλίμακα.

- Λύσεις για την παραγωγή λιγότερων αποβλήτων: η έρευνα θα εστιαστεί στην αναζήτηση δυνατοτήτων αποτελεσματικότερης αξιοποίησης των σχάσιμων υλικών στους υπάρχοντες αντιδραστήρες, καθώς και άλλων λύσεων για τον περιορισμό των αποβλήτων που προκύπτουν κατά την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας.

2.3 Ακτινοπροστασία

Στόχοι

Η ακτινοβολία χρησιμοποιείται ευρέως στην ιατρική και τη βιομηχανία (συμπεριλαμβάνεται η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας). Βασική προϋπόθεση για την ασφάλεια της ακτινοβολίας είναι η υιοθέτηση και αποτελεσματική εφαρμογή μιας σωστής πολιτικής ακτινοπροστασίας. Η κοινοτική έρευνα υποστηρίζει την ευρωπαϊκή πολιτική και έχει συμβάλει στην καθιέρωση των υψηλών προτύπων προστασίας που έχουν επιτευχθεί στη πράξη. Τα πρότυπα αυτά πρέπει να διατηρηθούν και σε ορισμένες περιπτώσεις να βελτιωθούν και η έρευνα έχει να διαδραματίσει νευραλγικό ρόλο στη διαδικασία αυτή. Κύριος στόχος είναι να αντιμετωπιστούν οι παράγοντες αβεβαιότητας ως προς τους κινδύνους της παρατεταμένης έκθεσης σε χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας (στα συνήθη δηλαδή επίπεδα ακτινοβολίας στα οποία εκτίθενται οι εργαζόμενοι και ο ευρύτερος πληθυσμός), πράγμα που εξακολουθεί να αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα σε επιστημονικό και πολιτικό επίπεδο, και έχει σημαντικές προεκτάσεις σε ό,τι αφορά τη χρήση της ακτινοβολίας τόσο στην ιατρική όσο και στη βιομηχανία. Η κοινοτική έρευνα σε άλλα πεδία θα εστιαστεί ώστε να αξιοποιηθούν καλύτερα οι εθνικές προσπάθειες, με αποτελεσματικότερη ολοκλήρωσή τους μέσω δικτύωσης και στοχοθετημένης έρευνας, είτε συμπληρωματικά προς τα εθνικά προγράμματα ή σε συνδυασμό με αυτά.

Προτεραιότητες της έρευνας:

- Ποσοτικός προσδιορισμός των κινδύνων λόγω παρατεταμένης έκθεσης σε χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας: η έρευνα θα εστιαστεί σε επιδημιολογικές μελέτες επιλεγμένων εκτιθέμενων πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίες συνδυάζονται με κυτταρική και μοριακή έρευνα σχετικά με την αλληλεπίδραση ακτινοβολίας και DNA, κυττάρων, οργάνων και του οργανισμού ως συνόλου.

- Ιατρική έκθεση και φυσικές πηγές ακτινοβολίας: βελτίωση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας των χρήσεων της ακτινοβολίας για ιατρικούς σκοπούς. ορθότερη αξιολόγηση και διαχείριση των φυσικών πόρων, και κυρίως των ραδιενεργών υλικών που απαντούν στη φύση.

- Προστασία του περιβάλλοντος και ραδιοοικολογία: θεωρητική και μεθοδολογική βάση για την προστασία του περιβάλλοντος. ορθότερη αξιολόγηση και διαχείριση των επιπτώσεων της ακτινοβολίας από φυσικές και τεχνητές πηγές επί του ανθρώπου και του περιβάλλοντος.

- Διαχείριση κινδύνων και έκτακτων περιστατικών: ορθότερες προσεγγίσεις για τη διαχείριση των κινδύνων. αποτελεσματικότερη και συνεκτικότερη διαχείριση έκτακτων περιστατικών στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης μολυσμένων περιοχών.

- Προστασία στον χώρο εργασίας: βελτιωμένη παρακολούθηση και διαχείριση της επαγγελματικής έκθεσης σε ακτινοβολία στη βιομηχανία.

3. άλλες δραστηριότητες στο πεδιο των πυρηνικών τεχνολογιών και της πυρηνικής ασφάλειας

Στόχοι

Στόχος είναι η υποστήριξη των πολιτικών της ΕΕ στους τομείς της υγείας, της ενέργειας και του περιβάλλοντος ούτως ώστε, αφενός, να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα η ευρωπαϊκή ικανότητα σε συναφή πεδία που δεν καλύπτονται από τις θεματικές προτεραιότητες και, αφετέρου, να υποστηριχθεί η υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

Προτεραιότητες της έρευνας

i) Καινοτόμες έννοιες

Στόχος είναι η εκτίμηση καινοτόμων εννοιών και η ανάπτυξη βελτιωμένων και ασφαλέστερων διεργασιών στο πεδίο της πυρηνικής ενέργειας. Η έρευνα θα εστιασθεί στα εξής:

- εκτίμηση καινοτόμων εννοιών και ανάπτυξη βελτιωμένων και ασφαλέστερων διεργασιών παραγωγής και εκμετάλλευσης πυρηνικής ενέργειας, για τις οποίες έχει εξακριβωθεί ότι προσφέρουν μακροπρόθεσμα οφέλη από πλευράς κόστους, ασφάλειας, περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αξιοποίησης των πόρων, αντίστασης στη διάδοση των πυρηνικών όπλων, και ποικιλίας εφαρμογών .

ii) Εκπαίδευση και κατάρτιση

Σκοπός είναι η πληρέστερη ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής εκπαίδευσης και κατάρτισης σε θέματα πυρηνικής ασφάλειας και ακτινοπροστασίας, ώστε να αντιμετωπιστεί η συρρίκνωση του αριθμού σπουδαστών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και να υπάρξει η αναγκαία επάρκεια και τεχνογνωσία για να συνεχιστεί η ασφαλής χρησιμοποίηση της πυρηνικής ενέργειας και άλλες χρήσεις της ακτινοβολίας στη βιομηχανία και την ιατρική. Η υποστήριξη θα εστιαστεί στην:

- ανάπτυξη και εφαρμογή μιας πιο εναρμονισμένης προσέγγισης ως προς την εκπαίδευση σε θέματα πυρηνικών επιστημών και πυρηνικής μηχανικής στην Ευρώπη, παράλληλα με μεγαλύτερη ολοκλήρωση εθνικών πόρων και δυνατοτήτων.

Συμπληρωματικά θα παρασχεθεί υποστήριξη υπό μορφή υποτροφιών, ειδικών επιμορφωτικών μαθημάτων, δικτύων κατάρτισης, επιχορηγήσεων για νέους ερευνητές από τα ΝΑΚ και τις XKAE, και διακρατικής πρόσβασης σε υποδομές.

iii) Ασφάλεια των υφιστάμενων πυρηνικών εγκαταστάσεων

Σκοπός είναι να βελτιωθεί η ασφάλεια στις πυρηνικές εγκαταστάσεις που ήδη υπάρχουν σε κράτη μέλη και σε υποψήφιες χώρες κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής λειτουργίας που τους απομένει και του εν συνεχεία παροπλισμού τους, με αξιοποίηση της σημαντικής γνώσης και πείρας που έχει αποκτηθεί διεθνώς από την πειραματική και τη θεωρητική έρευνα. Η έρευνα θα εστιασθεί στα εξής:

- διαχείριση μονάδων (συμπεριλαμβάνονται οι επιπτώσεις της γήρανσης και οι επιδόσεις καυσίμων). διαχείριση σοβαρών ατυχημάτων (πιο συγκεκριμένα, ανάπτυξη προηγμένων κωδίκων ψηφιακής προσομοίωσης). ολοκλήρωση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, του δυναμικού και της γνώσης ως αποτέλεσμα του παροπλισμού. ανάπτυξη εναρμονισμένων προσεγγίσεων ασφάλειας και βέλτιστης πρακτικής, τόσο επιχειρησιακών όσο και κανονιστικών, σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΟΣΟΥ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΜΕΣΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Για την υλοποίηση του ειδικού προγράμματος, και σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 δραστηριοτήτων έρευνας και εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, με σκοπό την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (2002/.../Ευρατόμ), και σχετικά με τους κανόνες συμμετοχής επιχειρήσεων, ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων στην υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου (2002/.../Ευρατόμ), η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει διάφορα μέσα.

Η Επιτροπή θα αξιολογεί τις προτάσεις με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης που καθορίζονται στις προαναφερόμενες αποφάσεις.*

Όσον αφορά τα θεματικά πεδία προτεραιότητας, τη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων και την ακτινοπροστασία, τα νέα μέσα (ολοκληρωμένα έργα και δίκτυα αριστείας) αναγνωρίζονται ως κατ'εξοχήν μέσα προτεραιότητας για την επίτευξη των στόχων της κρίσιμης μάζας, της απλοποιημένης διαχείρισης και της ευρωπαϊκής προστιθεμένης αξίας που προσδίδει η κοινοτική έρευνα στις ήδη διεξαγόμενες σε εθνικό επίπεδο δραστηριότητες, καθώς και του στόχου της ολοκλήρωσης της ερευνητικής ικανότητας. Εντούτοις, το μέγεθος των έργων δεν αποτελεί κριτήριο αποκλεισμού, εξασφαλίζεται δε η πρόσβαση των ΜΜΕ και άλλων μικρών οντοτήτων στα νέα μέσα.

Τα νέα μέσα θα χρησιμοποιηθούν από την έναρξη του έκτου προγράμματος πλαισίου σε κάθε θεματικό πεδίο και, όπου κρίνεται σκόπιμο, ως μέσα προτεραιότητας, ενώ ταυτόχρονα θα συνεχισθεί η χρήση των ειδικών στοχοθετημένων ερευνητικών έργων και των δράσεων συντονισμού.

Οι έμμεσες δράσεις ΕΤΑ που διεξάγονται στον τομέα της θερμοπυρηνικής σύντηξης και στα πλαίσια συμβάσεων, συμφωνιών ή νομικών οντοτήτων των οποίων είναι μέρος η Κοινότητα, συμμορφώνονται προς τους κανόνες που έχουν καθορισθεί για αυτές τις δραστηριότητες, σύμφωνα με την απόφαση για τους κανόνες συμμετοχής [14].Για την υλοποίηση του προγράμματος, η Επιτροπή μπορεί να προσφεύγει σε πηγές τεχνικής βοήθειας. Το 2004 θα διενεργηθεί, από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες, αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας καθενός από αυτούς τους δύο τύπους μέσων σε συνάρτηση με την εκτέλεση του έκτου προγράμματος πλαισίου.

[14] ............

A. ΝΕΑ ΜΕΣΑ

Α.1 Δίκτυα αριστείας

Στόχος των δικτύων αριστείας είναι η ενίσχυση και ανάπτυξη της επιστημονικής και τεχνολογικής αριστείας στην Κοινότητα μέσω της ολοκλήρωσης, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, της ερευνητικής και εκπαιδευτικής ικανότητας που υπάρχει ήδη, ή αναδύεται σήμερα, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Κάθε δίκτυο θα έχει επίσης στόχο να προαγάγει τις γνώσεις σε ένα συγκεκριμένο πεδίο, συγκεντρώνοντας μια κρίσιμη μάζα σχετικής τεχνογνωσίας. Τα δίκτυα αριστείας θα προάγουν τον συνδυασμό της ικανότητας αριστείας πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, επιχειρήσεων (συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ) και επιστημονικών και τεχνολογικών οργανισμών. Οι σχετικές δραστηριότητες κατά κανόνα θα προσανατολίζονται στην επίτευξη μακροπρόθεσμων πολυεπιστημονικών στόχων και όχι προκαθορισμένων αποτελεσμάτων όσον αφορά προϊόντα, διεργασίες ή υπηρεσίες.

Κάθε δίκτυο αριστείας θα υλοποιείται μέσω ενός κοινού προγράμματος δραστηριοτήτων στο οποίο θα ενσωματώνεται μέρος ή, κατά περίπτωση, το σύνολο της ερευνητικής και εκπαιδευτικής ικανότητας και δραστηριότητας των συμμετεχόντων στο υπόψη πεδίο, με σκοπό την επίτευξη μιας κρίσιμης μάζας τεχνογνωσίας και ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας. Το κοινό πρόγραμμα δραστηριοτήτων μπορεί να αποβλέπει στη δημιουργία ενός αυτόνομου εικονικού κέντρου αριστείας το οποίο ενδέχεται να οδηγήσει στην ανάπτυξη των αναγκαίων μέσων για τη διαρκή ολοκλήρωση της ερευνητικής και εκπαιδευτικής ικανότητας. Το κοινό πρόγραμμα δραστηριοτήτων περιλαμβάνει υποχρεωτικά δραστηριότητες ολοκλήρωσης καθώς και δραστηριότητες συνδεόμενες με τη διάδοση της αριστείας και των αποτελεσμάτων εκτός του δικτύου.

Για την υλοποίηση των στόχων του, το δίκτυο συνεπώς θα διεξάγει:

- δραστηριότητες έρευνας και κατάρτισης που ολοκληρώνονται από τους συμμετέχοντες

- δραστηριότητες ολοκλήρωσης οι οποίες θα περιλαμβάνουν ιδίως τα εξής:

- αναπροσαρμογή των ερευνητικών δραστηριοτήτων των συμμετεχόντων κατά τρόπο ώστε να ενισχύεται η μεταξύ τους συμπληρωματικότητα.

- ανάπτυξη και χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών μέσων πληροφόρησης και επικοινωνίας, καθώς και ανάπτυξη εικονικών και διαλογικών μεθόδων εργασίας.

- ανταλλαγές προσωπικού σε βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση, άνοιγμα θέσεων σε ερευνητές άλλων μελών του δικτύου ή κατάρτιση αυτών.

- ανάπτυξη και χρησιμοποίηση κοινών υποδομών έρευνας και αναπροσαρμογή του υπάρχοντος εξοπλισμού ώστε να είναι δυνατή η από κοινού χρησιμοποίησή του.

- κοινή διαχείριση και αξιοποίηση των παραγόμενων γνώσεων, και δράσεις προαγωγής της καινοτομίας.

- δραστηριότητες διάδοσης της αριστείας, οι οποίες θα περιλαμβάνουν, κατά περίπτωση, τα εξής:

- κατάρτιση ερευνητών.

- δημοσιοποίηση των επιτευγμάτων του δικτύου και διάδοση των γνώσεων.

- υπηρεσίες υποστήριξης της τεχνολογικής καινοτομίας, οι οποίες θα αποβλέπουν ιδίως στην αφομοίωση νέων τεχνολογιών.

- αναλύσεις επιστημονικών/κοινωνικών ζητημάτων που συνδέονται με την ερευνητική δραστηριότητα του δικτύου.

Κατά τη διεξαγωγή ορισμένων από τις δραστηριότητές του (π.χ. κατάρτιση ερευνητών), το δίκτυο θα μεριμνά για τη δημοσιότητα αυτών δημοσιεύοντας προσκλήσεις υποβολής υποψηφιοτήτων.

Το μέγεθος του δικτύου μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τα εκάστοτε πεδία και θέματα. Ενδεικτικά, ο αριθμός συμμετεχόντων δεν μπορεί να είναι μικρότερος από έξι. Από χρηματοοικονομική άποψη, η χρηματοδοτική συμμετοχή της Κοινότητας σε ένα δίκτυο αριστείας θα ανέρχεται κατά μέσο όρο σε αρκετά εκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Οι προτάσεις δικτύων θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τα κάτωθι στοιχεία:

- τις γενικές γραμμές του κοινού προγράμματος δραστηριοτήτων, και το περιεχόμενο αυτού κατά την πρώτη περίοδο, για τα τρία σκέλη δραστηριοτήτων, ήτοι έρευνας, ολοκλήρωσης και διάδοσης της αριστείας.

- τον ρόλο των συμμετεχόντων, προσδιορίζοντας τις προς ολοκλήρωση δραστηριότητες και πόρους.

- τη λειτουργία του δικτύου (συντονισμός και διαχείριση των δραστηριοτήτων).

- το σχέδιο διάδοσης των γνώσεων και τις προοπτικές αξιοποίησης των αποτελεσμάτων.

Το εταιρικό σχήμα μπορεί να εξελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες, εντός των ορίων της αρχικής χρηματοδοτικής συμμετοχής της Κοινότητας, με αντικατάσταση συμμετεχόντων ή προσχώρηση νέων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό θα γίνεται κατόπιν προκήρυξης ανταγωνιστικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων.

Το πρόγραμμα δραστηριοτήτων θα ενημερώνεται σε ετήσια βάση. η ενημέρωση αυτή θα συνίσταται σε αναπροσανατολισμό ορισμένων δραστηριοτήτων ή δρομολόγηση νέων που δεν προβλέπονταν εξαρχής και στις οποίες θα εμπλέκονται κατά περίπτωση και άλλοι συμμετέχοντες. Η Επιτροπή θα έχει τη δυνατότητα να προκηρύσσει προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για τη χορήγηση συμπληρωματικών πόρων που θα καλύπτουν π.χ. την επέκταση των ολοκληρωμένων δραστηριοτήτων του υπάρχοντος δικτύου ή την προσχώρηση νέων συμμετεχόντων.

Η χρηματοδοτική συμμετοχή της Κοινότητας λαμβάνει τη μορφή συνεισφοράς στην ολοκλήρωση, το ύψος της οποίας καθορίζεται ανάλογα με την αξία της ικανότητας και των πόρων που όλοι οι συμμετέχοντες διατίθενται να συνεισφέρουν προς ολοκλήρωση. Η χρηματοδοτική συμμετοχή της Κοινότητας συμπληρώνει τους πόρους που διαθέτουν οι συμμετέχοντες για την υλοποίηση του κοινού προγράμματος δραστηριοτήτων. Θα πρέπει να είναι επαρκής ώστε να λειτουργεί ως κίνητρο ολοκλήρωσης, χωρίς όμως να οδηγεί σε χρηματοδοτική εξάρτηση που θα έθετε σε κίνδυνο τη συνέχιση του δικτύου.

Α.2 Ολοκληρωμένα έργα

Στόχος των ολοκληρωμένων έργων είναι να δώσουν νέα ώθηση στην ανταγωνιστικότητα της Κοινότητας ή να ανταποκριθούν σε μείζονες κοινωνικές ανάγκες, κινητοποιώντας μια κρίσιμη μάζα πόρων και τεχνογνωσίας στον χώρο της έρευνας και της κατάρτισης. Κάθε ολοκληρωμένο σχέδιο πρέπει να έχει σαφώς καθορισμένους επιστημονικούς και τεχνολογικούς στόχους και να αποβλέπει στην παραγωγή συγκεκριμένων αποτελεσμάτων ικανών να έχουν εφαρμογή, για παράδειγμα, σε προϊόντα, διεργασίες ή υπηρεσίες. Για την επίτευξη των στόχων αυτών, το ολοκληρωμένο έργο ενδέχεται να συμπεριλαμβάνει πιο μακροπρόθεσμη ή "επισφαλή" έρευνα.

Κάθε ολοκληρωμένο έργο αποτελεί ένα συνεκτικό σύνολο συνισταμένων δράσεων διαφορετικού ενδεχομένως μεγέθους και δομής ανάλογα με τις προς εκτέλεση εργασίες, καθεμία από τις οποίες καλύπτει διαφορετικές πτυχές της έρευνας που απαιτείται για την επίτευξη των κοινών σφαιρικών στόχων, υλοποιείται δε σε στενό συντονισμό με τις υπόλοιπες.

Τα ολοκληρωμένα έργα θα υλοποιούνται βάσει σφαιρικών σχεδίων χρηματοδότησης, κατά προτίμηση με σημαντική κινητοποίηση κεφαλαίων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτικών πόρων της ΕΤΕ ή προγραμμάτων συνεργασίας όπως το Eureka.

Όλες οι δραστηριότητες που διεξάγονται στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου έργου εγγράφονται στο γενικό πλαίσιο ενός "σχεδίου υλοποίησης", το οποίο περιλαμβάνει δραστηριότητες:

- έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης ή/και επίδειξης.

- διαχείρισης, διάδοσης και μεταφοράς των γνώσεων με απώτερο στόχο την προαγωγή της καινοτομίας.

- ανάλυσης και αξιολόγησης των υπόψη τεχνολογιών, καθώς και των παραγόντων επιτυχούς εκμετάλλευσής τους.

Για την επίτευξη των στόχων του, ένα ολοκληρωμένο έργο μπορεί να περιλαμβάνει και δραστηριότητες:

- κατάρτισης ερευνητών, σπουδαστών, μηχανικών και στελεχών της βιομηχανίας.

- υποστήριξης της αφομοίωσης νέων τεχνολογιών.

- πληροφόρησης και επικοινωνίας, και διαλόγου με το κοινό σχετικά με τις επιστημονικές/κοινωνικές πτυχές της έρευνας που διεξάγεται στο πλαίσιο του έργου.

Το σύνολο των δραστηριοτήτων ενός ολοκληρωμένου έργου μπορεί να αντιπροσωπεύει από μερικά εκατομμύρια έως αρκετές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.

Οι προτάσεις για ολοκληρωμένα έργα θα πρέπει να καλύπτουν τα κάτωθι στοιχεία:

- τους επιστημονικούς και τεχνολογικούς στόχους του έργου.

- τους βασικούς άξονες και το χρονοδιάγραμμα του "σχεδίου υλοποίησης", όπου θα προσδιορίζεται η διάρθρωση των διαφόρων συνιστωσών.

- τα στάδια της υλοποίησης και τα αποτελέσματα που αναμένονται από κάθε στάδιο.

- τον ρόλο και τις ιδιαίτερες ικανότητες κάθε συμμετέχοντος στην κοινοπραξία.

- την οργάνωση και διαχείριση του έργου.

- το σχέδιο διάδοσης των γνώσεων και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων.

- έναν κατ'εκτίμηση συνολικό προϋπολογισμό και προϋπολογισμό κατά δραστηριότητα, μαζί με ένα σχέδιο χρηματοδότησης στο οποίο θα προσδιορίζονται οι διάφορες συνεισφορές και η προέλευσή τους.

Το εταιρικό σχήμα μπορεί να εξελίσσεται ανάλογα με τις ανάγκες, εντός των ορίων της αρχικής χρηματοδοτικής συμμετοχής της Κοινότητας, με αντικατάσταση συμμετεχόντων ή προσχώρηση νέων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό θα γίνεται κατόπιν προκήρυξης ανταγωνιστικών προσκλήσεων υποβολής προτάσεων.

Το σχέδιο υλοποίησης θα ενημερώνεται σε ετήσια βάση. Η ενημέρωση αυτή μπορεί να συμπεριλαμβάνει τον αναπροσανατολισμό ορισμένων δραστηριοτήτων και τη δρομολόγηση νέων. Στην τελευταία περίπτωση, και εφόσον υπάρχει ανάγκη πρόσθετης κοινοτικής χρηματοδότησης, η Επιτροπή θα προσδιορίζει τις δραστηριότητες αυτές καθώς και τους συμμετέχοντες που θα αναλάβουν την υλοποίησή τους μέσω πρόσκλησης υποβολής προτάσεων.

Η χρηματοδοτική συμμετοχή της Κοινότητας λαμβάνει τη μορφή συνεισφοράς στον προϋπολογισμό, το ύψος της οποίας υπολογίζεται ως ποσοστό επί του προϋπολογισμού που διαθέτουν οι συμμετέχοντες για την υλοποίηση του έργου, το οποίο διαμορφώνεται ανάλογα με τον τύπο της δραστηριότητας.

A.3 Ολοκληρωμένες πρωτοβουλίες για τις υποδομές

Οι ολοκληρωμένες πρωτοβουλίες για τις υποδομές θα συνδυάζουν σε μία ενιαία δράση διάφορες δραστηριότητες απαραίτητες για την ενίσχυση και ανάπτυξη ερευνητικών υποδομών οι οποίες θα παρέχουν υπηρεσίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για το σκοπό αυτό, συνδυάζουν δραστηριότητες δικτύωσης με μια δραστηριότητα υποστήριξης (συνδεόμενη π.χ. με τη διακρατική πρόσβαση) ή ερευνητικές δραστηριότητες απαραίτητες για τη βελτίωση των επιδόσεων των υποδομών, εξαιρουμένης ωστόσο της χρηματοδότησης των επενδύσεων σε νέες υποδομές, οι οποίες μπορούν να χρηματοδοτούνται μόνο ως δράσεις ειδικής στήριξης. Περιλαμβάνουν ένα σκέλος διάδοσης των γνώσεων σε δυνητικούς χρήστες, μεταξύ άλλων στη βιομηχανία και ιδίως σε ΜΜΕ.

B Άλλα μέσα

Για την υλοποίηση του προγράμματος, είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν επίσης άλλα μέσα:

B1 Ειδικά στοχοθετημένα ερευνητικά έργα ή έργα κατάρτισης

I. Στόχος των ειδικών στοχοθετημένων ερευνητικών έργων είναι η βελτίωση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Τα έργα αυτά θα έχουν σαφή εστίαση και είναι δυνατό να λάβουν οποιαδήποτε από τις ακόλουθες δύο μορφές, ή να τις συνδυάσουν:

(α) έργο έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, το οποίο αποβλέπει στην απόκτηση νέων γνώσεων με σκοπό, είτε τη σημαντική βελτίωση ή την ανάπτυξη νέων προϊόντων, διεργασιών ή υπηρεσιών, είτε την κάλυψη άλλων αναγκών του κοινωνικού συνόλου και των κοινοτικών πολιτικών.

(β) έργο επίδειξης, το οποίο επιδιώκει να αποδείξει τη βιωσιμότητα νέων τεχνολογιών οι οποίες προσφέρουν μεν δυνητικό οικονομικό πλεονέκτημα αλλά δεν είναι δυνατό, με τη σημερινή τους μορφή, να αποτελέσουν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης.

II. Στόχος των ειδικών στοχοθετημένων έργων κατάρτισης είναι να διευκολύνουν την έγκαιρη διάδοση νέων γνώσεων σε ευρωπαϊκή κλίμακα και την καλύτερη ενοποίηση των εθνικών δραστηριοτήτων.

B2 Δράσεις για την προώθηση και ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων και της κινητικότητας

Οι δράσεις αυτές θα εστιάζονται στην κατάρτιση, την ανάπτυξη τεχνογνωσίας ή τη μεταφορά γνώσεων. Θα περιλαμβάνουν υποστήριξη σε δράσεις που διεξάγονται από φυσικά πρόσωπα, δομές υποδοχής, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων κατάρτισης, αλλά και από ευρωπαϊκές ερευνητικές ομάδες.

B3 Δράσεις συντονισμού

Στόχος των δράσεων συντονισμού είναι να προωθήσουν και να υποστηρίξουν τον συντονισμό των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνουν διάφοροι συντελεστές της έρευνας και της καινοτομίας με σκοπό την ενίσχυση της ολοκλήρωσης. Οι δράσεις αυτές θα καλύπτουν δραστηριότητες όπως η διοργάνωση συνεδρίων, συναντήσεων, η διενέργεια μελετών, οι ανταλλαγές προσωπικού, οι ανταλλαγές και η διάδοση ορθών πρακτικών, η ανάπτυξη συστημάτων πληροφόρησης και η συγκρότηση ομάδων εμπειρογνωμόνων και, εάν χρειάζεται, είναι δυνατό να συμπεριλαμβάνουν παροχή υποστήριξης για τον καθορισμό, την οργάνωση και διαχείριση συνδυασμένων ή κοινών πρωτοβουλιών.

B4 Δράσεις ειδικής στήριξης

Οι δράσεις ειδικής στήριξης συμπληρώνουν την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου και είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να συμβάλουν στην προετοιμασία μελλοντικών δραστηριοτήτων της κοινοτικής πολιτικής έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων παρακολούθησης και αξιολόγησης. Συγκεκριμένα, οι δράσεις αυτές θα περιλαμβάνουν ή θα συνδυάζουν, κατά περίπτωση, διακρατική πρόσβαση σε υποδομές, συνέδρια, σεμινάρια, μελέτες και αναλύσεις, ομάδες εργασίας και ομάδες εμπειρογνωμόνων, επιχειρησιακή υποστήριξη, και δραστηριότητες διάδοσης, πληροφόρησης και επικοινωνίας.

Δραστηριότητες ΕΤΑΕ και χρηματοδοτική συνεισφορά της Κοινότητας ανάλογα με το μέσο

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(1) Ως γενική αρχή, η χρηματοδοτική συνεισφορά της Κοινότητας δεν μπορεί να καλύπτει το 100% των δαπανών μιας έμμεσης δράσης, εξαιρουμένων των προτάσεων που καλύπτουν τιμή αγοράς που διέπεται από τους όρους που εφαρμόζονται σε διαδικασίες κρατικών προμηθειών, ή που λαμβάνουν τη μορφή προκαθορισμένου κατ' αποκοπήν ποσού που έχει ορίσει εκ των προτέρων η Επιτροπή.

Ωστόσο, η κοινοτική χρηματοδοτική συνεισφορά μπορεί να καλύπτει ποσοστό μέχρι 100% των δαπανών εμμέσων δράσεων εφόσον συμπληρώνει εκείνες που αναλαμβάνουν οι συμμετέχοντες. Επίσης, στη συγκεκριμένη περίπτωση των δράσεων συντονισμού, καλύπτει ποσοστό μέχρι 100% του προϋπολογισμού που είναι αναγκαίος για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων που χρηματοδοτούν οι ίδιοι οι συμμετέχοντες.

(2) Σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις.

(3) Το ποσοστό αυτό ποικίλλει ανάλογα με το εκάστοτε πεδίο.

(4) Υπό ειδικές προϋποθέσεις, συγκεκριμένες νομικές οντότητες, και ιδίως δημόσιες νομικές οντότητες, λαμβάνουν χρηματοδότηση μέχρι 100% του οριακού κόστους/των πρόσθετων δαπανών τους.

(5) Τα ποσοστά παρέμβασης είναι δυνατό να διαφοροποιούνται σύμφωνα με τους κανόνες που διέπουν το κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις υπέρ της έρευνας και της ανάπτυξης, ανάλογα με το αν πρόκειται για δραστηριότητες έρευνας (μέχρι 50%) ή επίδειξης (μέχρι 35%) ή άλλες υλοποιούμενες δραστηριότητες, όπως η κατάρτιση ερευνητών (μέχρι 100%) ή η διαχείριση της κοινοπραξίας (μέχρι 100%).

(6) Οι δραστηριότητες ολοκληρωμένης πρωτοβουλίας για τις υποδομές πρέπει να περιλαμβάνουν μία δραστηριότητα δικτύωσης (δράση συντονισμού: μέχρι ποσοστού 100% του προϋπολογισμού) και τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες δραστηριότητες : ερευνητικές δραστηριότητες (μέχρι ποσοστού 50% του προϋπολογισμού) ή δραστηριότητες παροχής ειδικών υπηρεσιών (δράση ειδικής στήριξης, για παράδειγμα, διακρατική πρόσβαση σε ερευνητικές υποδομές: μέχρι ποσοστού 100% του προϋπολογισμού).

(7) Για τις δράσεις υποστήριξης των ερευνητικών υποδομών που αφορούν προπαρασκευαστικές τεχνικές εργασίες (συμπεριλαμβανομένων των μελετών σκοπιμότητας) και την ανάπτυξη νέων υποδομών, η χρηματοδοτική συμμετοχή του 6ου προγράμματος πλαισίου περιορίζεται σε ποσοστό μέχρι 50% και 10% του προϋπολογισμού, αντιστοίχως.

NOMOΘΕΤΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

Τομέας(-είς) πολιτικής: Έρευνα

Δραστηριότητα(ες): Δραστηριότητες έρευνας και κατάρτισης δυνάμει της συνθήκης Ευρατόμ.

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ

Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για τη θέσπιση ειδικού προγράμματος δραστηριοτήτων έρευνας και κατάρτισης σχετικά με την "Πυρηνική Ενέργεια"

1. ΓΡΑΜΜΗ(-ΕΣ) ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ + ΟΝΟΜΑΣΙΑ(-ΕΣ)

Υποτμήμα B6 6 Έμμεσες δράσεις: οι γραμμές αυτές θα καθοριστούν στις αρχές της διαδικασίας του προϋπολογισμού του 2003, λαμβάνοντας υπόψη την ονοματολογία ΑΒΒ, που βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας.

2. ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

2.1. Συνολικό κονδύλιο της δράσης (Μέρος B): 940 εκατ. ευρώ σε πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων

2.2. Περίοδος υλοποίησης:

2002-2006

2.3. Συνολική πολυετής εκτίμηση των δαπανών:

α) Χρονοδιάγραμμα πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων/πιστώσεων πληρωμών (δημοσιονομική παρέμβαση) (πρβλ. σημείο 6.1.1)

εκατ. ευρώ (με ακρίβεια τριών δεκαδικών ψηφίων)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

β) Tεχνική και διοικητική βοήθεια (ΤΔΒ) και δαπάνες στήριξης (ΔΣ) (πρβλ. σημείο 6.1.2)

Αυτή η κατηγορία κονδυλίων δεν έχει εφαρμογή στο συγκεκριμένο τομέα.

γ) Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πόρων και άλλων δαπανών διοικητικής λειτουργίας (πρβλ. σημεία 7.2 και 7.3)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

2.4. Συμβατότητα με τον δημοσιονομικό προγραμματισμό και τις δημοσιονομικές προοπτικές

|X| Πρόταση συμβατή με τον ισχύοντα δημοσιονομικό προγραμματισμό

| | Η πρόταση αυτή απαιτεί επαναπρογραμματισμό του σχετικού τομέα των δημοσιονομικών προοπτικών

| | Ενδέχεται να συντρέχει περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων της διοργανικής συμφωνίας.

2.5 Δημοσιονομικές επιπτώσεις επί των εσόδων

| | Ουδεμία δημοσιονομική επίπτωση (αφορά τεχνικές πτυχές της εφαρμογής ενός μέτρου)

|X| Δημοσιονομικές επιπτώσεις - η επίδραση επί των εσόδων έχει ως εξής:

Ορισμένα συνδεδεμένα κράτη θα συμβάλουν στη χρηματοδότηση του ειδικού προγράμματος.

Οι συμφωνίες σύνδεσης είναι συνάρτηση ενός προγράμματος πλαισίου. Η ανανέωσή τους θα αποτελέσει αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης μετά τη θέσπιση του νέου προγράμματος πλαισίου και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να προβλεφθεί το ποσό των εν λόγω εσόδων.

Σύμφωνα με τις συμφωνίες σύνδεσης για το τρέχον πρόγραμμα πλαίσιο και στο πλαίσιο της ανανέωσής τους, τα έσοδα που δεν θα χρησιμοποιηθούν μέχρι την περάτωση του τρέχοντος προγράμματος πλαισίου (31/12/2002), θα μεταφερθούν στο νέο πρόγραμμα πλαίσιο.

Σύμφωνα με το άρθρο 27 του Δημοσιονομικού Κανονισμού, ορισμένα έσοδα μπορούν να καταλήξουν σε επαναχρησιμοποίηση.

3. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

4. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ

´Αρθρο 7 της συνθήκης Ευρατόμ.

Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για το πολυετές πρόγραμμα πλαίσιο 2002-2006 δραστηριοτήτων έρευνας και εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, με σκοπό την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου ´Ερευνας

5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ

5.1. Αναγκαιότητα κοινοτικής παρέμβασης

5.1.1 Επιδιωκόμενοι στόχοι

Όπως αναγνωρίστηκε στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβώνας, της Φέιρα, της Νίκαιας και, πιο πρόσφατα, της Στοκχόλμης, η έρευνα αποτελεί κεντρική συνιστώσα της οικονομίας και της κοινωνίας της γνώσης η οποία αναπτύσσεται σε παγκόσμια κλίμακα. Ο στόχος που έθεσε η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Λισσαβώνα για την επερχόμενη δεκαετία ήταν "να γίνει η πιο ανταγωνιστική και η πιο δυναμική οικονομία της γνώσης στον κόσμο, ικανή για αειφόρο οικονομική ανάπτυξη καθώς και για ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της απασχόλησης και για μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή". Περισσότερο από ποτέ, η έρευνα επιβεβαιώνεται ως ένας από τους βασικούς μοχλούς της οικονομικής και κοινωνικής προόδου, ένας βασικός παράγοντας για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, την απασχόληση και την ποιότητα ζωής. Η επιστήμη και η τεχνολογία αποτελούν, εξάλλου, κεντρικό στοιχείο της διαδικασίας λήψης πολιτικών αποφάσεων τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Ωστόσο, οι διαρθρωτικές αδυναμίες της Ευρώπης σε θέματα έρευνας εξακολουθούν να υφίστανται. Αφορούν τέσσερα βασικά σημεία:

I. Ανεπαρκείς και διάσπαρτες επενδύσεις στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης και γενικότερα της γνώσης (ΕΤΑ, εκπαίδευση και λογισμικό), με αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Ένωση να υπολείπεται των ανταγωνιστών της. Το 1999, επένδυσε 76 δισ. ευρώ λιγότερο απ´ό,τι οι ΗΠΑ στην έρευνα και ανάπτυξη. Σήμερα υπολείπεται των ανταγωνιστών της όσον αφορά τις ερευνητικές δαπάνες σε σχέση με το ΑΕΠ (το 1999, 1,9% στην Ένωση έναντι 2,6% στις ΗΠΑ και 2,9% στην Ιαπωνία) [15]. Το 1999, οι ΗΠΑ επένδυσαν περίπου 9% στον τομέα της γνώσης, προπορευόμενες της Ένωσης (7,6%) και της Ιαπωνίας (6,9%). Και η απόκλιση μεγαλώνει διαρκώς.

[15] Στοιχεία του 1998

II. Ανεπαρκείς ανθρώπινοι πόροι στον τομέα της έρευνας. Οι ερευνητές αντιπροσωπεύουν 5,3/1000 του εργατικού δυναμικού στην Ευρωπαϊκή Ένωση (1998), 7,4/1000 στις ΗΠΑ (1993) και 8,9/1000 στην Ιαπωνία (1998), όπου οι ερευνητές είναι διπλάσιοι στη βιομηχανία. Οι άμεσες δημόσιες δαπάνες για την ανώτατη παιδεία αντιστοιχούν σε 0,9% του ΑΕΠ στην Ένωση, 1,4% στις ΗΠΑ και 0,5% στην Ιαπωνία (1997).

III. Περιορισμένη ικανότητα μετατροπής των επιστημονικών επιτευγμάτων σε καινοτόμα και ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες, παρά την υψηλής ποιότητας επιστημονική παραγωγή. Ο αριθμός των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που χορηγούνται από τα τρία γραφεία διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (ευρωπαϊκό, αμερικανικό, ιαπωνικό) ανά εκατομμύριο κατοίκων ανέρχεται σε 32 στην Ένωση, 49 στις ΗΠΑ και 88 στην Ιαπωνία. Το 1998, το εμπορικό ισοζύγιο για προϊόντα υψηλής τεχνολογίας σημείωσε έλλειμμα της τάξης των 28 δισ. ευρώ στην Ένωση (τάση που επιβεβαιώθηκε καθόλη τη δεκαετία), συγκριτικά προς το έλλειμμα των 8 δισ. ευρώ στις ΗΠΑ και το πλεόνασμα των 39 δισ. ευρώ στην Ιαπωνία. Οι επενδύσεις επιχειρηματικών κεφαλαίων στους προηγμένους τομείς αντιστοιχούν σε 80% στις ΗΠΑ και, παρά την ανοδική πορεία, μόλις σε 26% στην Ένωση και 23% στην Ιαπωνία.

IV. Κατακερματισμός των ερευνητικών πολιτικών στην Ευρώπη. Μέχρι σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη ερευνητική πολιτική. Οι δεκαπέντε εθνικές πολιτικές συνυπάρχουν από κοινού και παράλληλα με το κοινοτικό πρόγραμμα πλαίσιο χωρίς επαρκή συντονισμό μεταξύ τους ώστε να επιτυγχάνουν αποτελεσματική οργάνωση και αξιοποίηση. Αυτή η έλλειψη συντονισμού επηρεάζει επίσης την δημιουργία και την αποτελεσματική αξιοποίηση των ερευνητικών υποδομών.

Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση, η Επιτροπή πρότεινε και το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικύρωσαν τη δημιουργία ενός "Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας". Η υλοποίησή του θα αποτελέσει κατ´ανάγκη το προϊόν κοινών προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των κρατών μελών και των συντελεστών στον τομέα της έρευνας. Τα ερευνητικά προγράμματα πλαίσια της Ένωσης (2002-2006) και τα ειδικά προγράμματα θα συνεισφέρουν ειδικότερα ως σημαντικές κινητήριες δυνάμεις στην ολοκλήρωση, στον συντονισμό και τη δόμηση της έρευνας στην Ένωση, καθώς και στην ενίσχυση των βάσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

Μία διαρθρωτική αλλαγή στον επιστημονικό και τεχνολογικό ιστό της Ένωσης, η οποία θα αποκαταστήσει τις προαναφερόμενες αδυναμίες, απαιτεί πόρους αντίστοιχους προς το εύρος του εγχειρήματος. Η Επιτροπή πρότεινε χρηματοδότηση του προγράμματος πλαισίου της τάξης των 17,5 εκατ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο προηγούμενο επίπεδο χρηματοδότησης συνεκτιμώντας τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη (που εξακολουθεί όμως να αντιπροσωπεύει το 5-6% των δημόσιων δαπανών για την ΕΤΑ). Η Επιτροπή εκτιμά ότι ένα τέτοιο ποσό μπορεί να έχει αισθητή επίπτωση στο ερευνητικό σύστημα καθαυτό, να βελτιώσει τουλάχιστον ορισμένους από τους γενικούς δείκτες έρευνας και να έχει σημαντική επίπτωση στους τομείς προτεραιότητας του προγράμματος πλαισίου που θα επιφέρουν την ανάπτυξη στην Ένωση. Εν γένει αυτό το επίπεδο χρηματοδότησης θα επιτρέψει τη διατήρηση, της κοινοτικής προσπάθειας στον τομέα της ΕΤΑ, εκπεφρασμένης ως ποσοστό του ΑΕΠ, στα σημερινά της επίπεδα , κατά την περίοδο 2003-2006.

Τα προγράμματα πλαίσια προβλέπεται να εφαρμοστούν μέσω πέντε ειδικών προγραμμάτων, εκ των οποίων τα τρία άπτονται της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και τα δύο της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ). Κάθε ειδικό πρόγραμμα προσδιορίζεται ανάλογα με το χαρακτήρα των εφαρμοζόμενων μέσων, που αντικατοπτρίζουν τους στόχους και την οργάνωση του προγράμματος πλαισίου:

- Ένα πρόγραμμα "Ενίσχυση και ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας" που περιλαμβάνει τις έμμεσες δράσεις που προβλέπονται υπό τον τίτλο "Εστίαση και ολοκλήρωση της κοινοτικής έρευνας" και υπό τον τίτλο "Ενίσχυση των βάσεων του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας", συνδυάζοντας τοιουτοτρόπως τις δραστηριότητες έρευνας και συντονισμού.

- Ένα πρόγραμμα "Δόμηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας", που περιλαμβάνει δραστηριότητες οριζόντιου χαρακτήρα, στήριξης και δόμησης.

- Δύο προγράμματα "Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ)" που περιλαμβάνουν τις άμεσες δράσεις που υλοποιεί το ΚΚΕρ στον μη πυρηνικό και στον πυρηνικό τομέα αντίστοιχα.

- Ένα πρόγραμμα "Πυρηνική ενέργεια" που περιλαμβάνει τις έμμεσες δράσεις που υλοποιούνται στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.

Οι στόχοι του ειδικού προγράμματος "Πυρηνική ενέργεια" καθορίζονται κατωτέρω ανά πεδίο δράσης, από κοινού με την αιτιολόγησή τους και την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία που συνεπάγονται.

1. Διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων

Στόχος είναι η ανάπτυξη και η δοκιμή τεχνολογιών αποθήκευσης, η διερεύνηση κατάλληλων τοποθεσιών, η προώθηση της βασικής επιστημονικής κατανόησης σχετικά με την ασφάλεια και τις μεθόδους εκτίμησης της ασφάλειας, η διερεύνηση πιθανών μέσων για τη μείωση των επιπτώσεων των ραδιενεργών αποβλήτων καθώς και η ανάπτυξη διαδικασιών λήψης αποφάσεων που θεωρούνται αμερόληπτες και δίκαιες από τους ενδιαφερόμενους συντελεστές.

Αιτιολόγηση των προσπαθειών και ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία

- Η έλλειψη μιας ευρέως συμφωνηθείσας προσέγγισης για τη διαχείριση και διάθεση αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας αποτελεί σημαντική τροχοπέδη για τον τερματισμό της λειτουργίας παλαιών εγκαταστάσεων, καθώς και για τη συνέχιση και επέκταση της χρήσης πυρηνικής ενέργειας.

- Μία συμφωνηθείσα προσέγγιση θα έχει θετικές επιπτώσεις στο κόστος και στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.

- Τα υπάρχοντα ραδιενεργά απόβλητα πρέπει να τυγχάνουν κατάλληλης διαχείρισης.

2. Έρευνα στο πεδίο της ενέργειας σύντηξης

Η ενέργεια σύντηξης μπορεί να συμβάλει στην ηλεκτροπαραγωγή βασικού φορτίου σε μεγάλη κλίμακα με μηδενικές εκπομπές. Οι πρόοδοι που έχουν σημειωθεί στην έρευνα σχετικά με την ενέργεια σύντηξης αιτιολογούν την περαιτέρω συνέχιση σθεναρών προσπαθειών για την επίτευξη του μακροπρόθεσμου στόχου ενός σταθμού ηλεκτροπαραγωγής με σύντηξη.

Αιτιολόγηση των προσπαθειών και ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία

- Ανάγκη επίτευξης περαιτέρω προόδου για την κατανόηση του πλάσματος σύντηξης υπό συνθήκες ανάλογες με εκείνες ενός μελλοντικού αντιδραστήρα.

- Η εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων, ιδίως του JET, που έχουν κατασκευαστεί με προτιμησιακή στήριξη δεν είναι αρκούντως εφικτή σε εθνική κλίματα. Μέχρις ότου τεθεί σε λειτουργία ο ITER, ο JET είναι το ισχυρότερο μέσο σε παγκόσμια κλίμακα για την πρόοδο της μελέτης του πλάσματος σύντηξης.

- Η Ένωση εμφανιζόμενη ως ενιαίος εταίρος βρίσκεται σε ισχυρότερη θέση, απ´ό,τι τα κράτη μέλη μεμονωμένα, όσον αφορά τη συμμετοχή σε ένα διεθνές έργο όπως το ITER.

- Ανάγκη ουσιαστικότερων σπουδών και εκπαίδευσης νέων επιστημόνων στο πεδίο της σύντηξης.

- Συνεισφορά στη διασφάλιση της διάδοσης των αποτελεσμάτων στα κράτη μέλη.

3. Ακτινοπροστασία

Κύριος στόχος είναι να αντιμετωπιστούν οι παράγοντες αβεβαιότητας ως προς τους κινδύνους της έκθεσης στα συνήθη επίπεδα ακτινοβολίας στα οποία εκτίθενται οι εργαζόμενοι και ο ευρύτερος πληθυσμός. Αυτό εξακολουθεί να αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα σε επιστημονικό και πολιτικό επίπεδο, και έχει σημαντικές προεκτάσεις σε ό,τι αφορά τη χρήση της ακτινοβολίας τόσο στην ιατρική όσο και στη βιομηχανία.

Αιτιολόγηση των προσπαθειών και ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία

Δεδομένου ότι η ακτινοβολία χρησιμοποιείται ευρέως σε ιατρικές και βιομηχανικές εφαρμογές, βασική προϋπόθεση για την ασφάλειά της είναι μια σωστή πολιτική ακτινοπροστασίας. Τα υψηλά πρότυπα που ισχύουν στην ΕΕ για την ακτινοπροστασία θα πρέπει συνεπώς να διατηρηθούν (και ενδεχομένως να βελτιωθούν), μέσω εστιασμένης και συντονισμένης έρευνας.

4. Άλλες δραστηριότητες στο πεδίο των πυρηνικών τεχνολογιών και της πυρηνικής ασφάλειας

Στόχος είναι η υποστήριξη των πολιτικών της ´Ενωσης στους τομείς της υγείας, της ενέργειας και του περιβάλλοντος ούτως ώστε, αφενός, να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα η ευρωπαϊκή ικανότητα σε συναφή πεδία που δεν καλύπτονται από τις θεματικές προτεραιότητες και, αφετέρου, να υποστηριχθεί η υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

Αιτιολόγηση των προσπαθειών και ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία

- Μία ουσιαστικότερη ολοκλήρωση είναι αποφασιστικής σημασίας για τη διατήρηση του δυναμικού στο γενικό πλαίσιο ενός ώριμου ή/και φθίνοντος κλάδου της πυρηνικής ενέργειας.

- Ανάγκη αντιμετώπισης των σημαντικότερων ανταγωνιστών.

- Φθίνει ο αριθμός των σπουδαστών και των ιδρυμάτων που παρέχουν εκπαίδευση στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.

- Ανάγκη διατήρησης ή/και βελτίωσης της ασφάλειας των υφιστάμενων πυρηνικών εγκαταστάσεων.

5.1.2 Μέτρα σχετικά με την εκ των προτέρων (ex ante) αξιολόγηση

Με την ευκαιρία της προετοιμασίας των προτάσεων για τα ειδικά προγράμματα, οι υπηρεσίες της Επιτροπής πραγματοποίησαν εκ των προτέρων (ex ante) αξιολόγηση. Τα αποτελέσματά της αντικατοπτρίζουν ιδίως:

- Τις συστάσεις της πενταετούς αξιολόγησης των προγραμμάτων πλαισίων και των ειδικών προγραμμάτων, που διενεργήθηκε από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες στη διάρκεια του 2000.

- Την ενδιάμεση εξέταση του πέμπτου προγράμματος πλαισίου (1998-2002) της Επιτροπής, που περιγράφεται στο έγγραφο COM(2000)612 της 4ης Οκτωβρίου 2000 και αναλύεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής SEC(2000)1780 της 23ης Οκτωβρίου 2000.

- Τις ευρείες διαβουλεύσεις μεταξύ των βασικών συντελεστών, σχετικά με τις δύο ανακοινώσεις για τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας στη διάρκεια του 2000 [16] και την πρόταση για το πρόγραμμα πλαίσιο στις αρχές του 2001.

[16] COM(2000) 6 της 18ης Ιανουαρίου 2000. COM(2000) 612 της 4ης Οκτωβρίου 2000.

- Σειρά εσωτερικών και εξωτερικών μελετών της Επιτροπής σχετικά με το οικονομικό και πολιτικό πεδίο, το πεδίο των προοπτικών και τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων ΕΤΑ.

Τα αποτελέσματα της εκ των προτέρων (ex ante) αξιολόγησης αντικατοπτρίζονται ιδίως στις επιλογές που έγιναν όσον αφορά τη δομή των προγραμμάτων, τους στόχους και τις προτεραιότητες και τα μέσα εφαρμογής.

Οι στόχοι και οι προτεραιότητες επιλέγησαν σύμφωνα με την αυστηρή εφαρμογή του κριτηρίου της ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας.

Αυτό καλύπτει τις ακόλουθες πτυχές που αφορούν τα θέματα προτεραιότητας και τις επιλεγείσες δραστηριότητες, των οποίων η αιτιολόγηση και η ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία περιγράφονται λεπτομερέστερα στο σημείο 5.1 και τα αναμενόμενα αποτελέσματα στο σημείο 5.2:

- Κόστος και έκταση των ερευνών που υπερβαίνουν τις δυνατότητες μιας μεμονωμένης χώρας και ανάγκη συγκέντρωσης μιας "κρίσιμης μάζας" χρηματοδοτικών και ανθρώπινων πόρων.

- Οικονομική σημασία της συνεργασίας (οικονομίες κλίμακας) και ευεργετικές επιπτώσεις στις ιδιωτικές ερευνητικές προσπάθειες και στη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα.

- Διατήρηση ή εξέλιξη της θέσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πεδία ΕΤΑ που έχουν στρατηγική σημασία γι´αυτήν.

- Ανάγκη συνδυασμού των συμπληρωματικών δεξιοτήτων σε διάφορες χώρες, ειδικότερα δε για την αντιμετώπιση πολυκλαδικών προβλημάτων, καθώς και ανάγκη προσφυγής σε συγκριτικές μελέτες σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

- Δεσμοί με τις προτεραιότητες και τα συμφέροντα της Ένωσης, καθώς και με την κοινοτική νομοθεσία και τις κοινοτικές πολιτικές.

- Κατ´ανάγκη υπερεθνικός χαρακτήρας των ερευνών, λόγω της κλίμακας των προβλημάτων ή για επιστημονικούς λόγους

´Οσον αφορά τα μέσα εφαρμογής, τρία νέα βασικά μέσα θα εφαρμοστούν στο πλαίσιο του προγράμματος Ευρατόμ. Λόγω της φύσης τους, είναι δυνατό να εφαρμοσθούν μόνο σε κοινοτικό επίπεδο. Αποσκοπούν να συμβάλουν στην επίτευξη:

- της απαιτούμενης κρίσιμης μάζας και της ολοκλήρωσης της έρευνας,

- στενότερων δεσμών μεταξύ των προγραμμάτων και των δραστηριοτήτων των κρατών μελών, και συντονισμού των εθνικών προγραμμάτων,

- συνεργασίας σε στρατηγικά πεδία για την Ένωση και εξεύρεσης λύσεων στις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση,

- της αριστείας και ελκυστικότητας της Ε&Τ στην Ευρώπη,

- της διάδοσης και αξιοποίησης των αποτελεσμάτων Ε&Τ σε ολόκληρη την Ένωση.

Tα μέσα αυτά είναι:

α) δίκτυα αριστείας

Σκοπός αυτού του μέσου είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής επιστημονικής και τεχνολογικής αριστείας. Κάθε δίκτυο αποσκοπεί να προαγάγει τις γνώσεις σε ένα συγκεκριμένο πεδίο, συγκεντρώνοντας μια κρίσιμη μάζα σχετικής τεχνογνωσίας. Εστιασμένες προς μακροπρόθεσμους στόχους, οι συγκεκριμένες δραστηριότητες, συχνά πολυεπιστημονικές, δεν αποσκοπούν σε ακριβή προκαθορισμένα αποτελέσματα όσον αφορά προϊόντα, διεργασίες ή υπηρεσίες αλλά στην προοδευτική και διαρκή ολοκλήρωση της ερευνητικής ικανότητας που υπάρχει στην Ευρώπη, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Εν προκειμένω, με σκοπό τη δημιουργία ενός εικονικού κέντρου αριστείας, τα μέλη του δικτύου θα εφαρμόσουν ένα κοινό πρόγραμμα δραστηριοτήτων το οποίο θα περιλαμβάνει σημαντικό μέρος, ή ακόμα και το σύνολο, των δραστηριοτήτων τους στο συγκεκριμένο πεδίο.

β) Ολοκληρωμένα έργα

Στόχος του συγκεκριμένου μέσου είναι να συμβάλει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας και στην επίλυση σημαντικών κοινωνικών προβλημάτων, κινητοποιώντας μια κρίσιμη μάζα ευρωπαϊκών πόρων και τεχνογνωσίας στον τομέα της ΕΤΑ. Αναλόγως, κάθε ολοκληρωμένο έργο θα έχει ως στόχο την επίτευξη ορισμένων επακριβών αποτελεσμάτων όσον αφορά προϊόντα, διεργασίες ή υπηρεσίες. Οι δραστηριότητες που θα αναπτύσσονται στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου έργου θα έχουν εξ ορισμού σαφώς καθορισμένους στόχους, ακόμη και αν πρόκειται για έρευνα υψηλού κινδύνου. Όλες οι δραστηριότητες που διεξάγονται στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου έργου εγγράφονται στο γενικό πλαίσιο ενός "σχεδίου υλοποίησης".

γ) Ολοκληρωμένες πρωτοβουλίες για τις υποδομές

Οι ολοκληρωμένες πρωτοβουλίες για τις υποδομές θα συνδυάζουν σε μία ενιαία δράση διάφορες δραστηριότητες απαραίτητες για την ενίσχυση και ανάπτυξη ερευνητικών υποδομών οι οποίες θα παρέχουν υπηρεσίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για το σκοπό αυτό, συνδυάζουν δραστηριότητες δικτύωσης με μια δραστηριότητα υποστήριξης (συνδεόμενη π.χ. με τη διακρατική πρόσβαση) ή ερευνητικές δραστηριότητες απαραίτητες για τη βελτίωση των επιδόσεων των υποδομών, εξαιρουμένης ωστόσο της χρηματοδότησης των επενδύσεων σε νέες υποδομές, οι οποίες μπορούν να χρηματοδοτούνται μόνο ως δράσεις ειδικής στήριξης. Περιλαμβάνουν ένα σκέλος διάδοσης των γνώσεων σε δυνητικούς χρήστες, μεταξύ άλλων στη βιομηχανία και ιδίως σε ΜΜΕ.

Για την υλοποίηση του προγράμματος, είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν επίσης άλλα μέσα:

δ) Ειδικά στοχοθετημένα ερευνητικά έργα ή έργα κατάρτισης

i) Στόχος των ειδικών στοχοθετημένων ερευνητικών έργων είναι η βελτίωση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Τα έργα αυτά θα έχουν σαφή εστίαση και είναι δυνατό να λάβουν οποιαδήποτε από τις ακόλουθες δύο μορφές, ή να τις συνδυάσουν:

- έργο έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, το οποίο αποβλέπει στην απόκτηση νέων γνώσεων με σκοπό, είτε τη σημαντική βελτίωση ή την ανάπτυξη νέων προϊόντων, διεργασιών ή υπηρεσιών, είτε την κάλυψη άλλων αναγκών του κοινωνικού συνόλου και των κοινοτικών πολιτικών.

- έργο επίδειξης, το οποίο επιδιώκει να αποδείξει τη βιωσιμότητα νέων τεχνολογιών οι οποίες προσφέρουν μεν δυνητικό οικονομικό πλεονέκτημα αλλά δεν είναι δυνατό, με τη σημερινή τους μορφή, να αποτελέσουν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης.

ii) Στόχος των ειδικών στοχοθετημένων έργων κατάρτισης είναι να διευκολύνουν την έγκαιρη διάδοση νέων γνώσεων σε ευρωπαϊκή κλίμακα και την καλύτερη ενοποίηση των εθνικών δραστηριοτήτων.

ε) Δράσεις για την προώθηση και ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων και της κινητικότητας

Οι δράσεις αυτές θα εστιάζονται στην κατάρτιση, την ανάπτυξη τεχνογνωσίας ή τη μεταφορά γνώσεων. Θα περιλαμβάνουν υποστήριξη σε δράσεις που διεξάγονται από φυσικά πρόσωπα, δομές υποδοχής, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων κατάρτισης, αλλά και από ευρωπαϊκές ερευνητικές ομάδες.

στ) Δράσεις συντονισμού

Στόχος των δράσεων συντονισμού είναι να προωθήσουν και να υποστηρίξουν τον συντονισμό των πρωτοβουλιών που αναλαμβάνουν διάφοροι συντελεστές της έρευνας και της καινοτομίας με σκοπό την ενίσχυση της ολοκλήρωσης. Οι δράσεις αυτές θα καλύπτουν δραστηριότητες όπως η διοργάνωση συνεδρίων, συναντήσεων, η διενέργεια μελετών, οι ανταλλαγές προσωπικού, οι ανταλλαγές και η διάδοση ορθών πρακτικών, η ανάπτυξη συστημάτων πληροφόρησης και η συγκρότηση ομάδων εμπειρογνωμόνων και, εάν χρειάζεται, είναι δυνατό να συμπεριλαμβάνουν παροχή υποστήριξης για τον καθορισμό, την οργάνωση και διαχείριση συνδυασμένων ή κοινών πρωτοβουλιών.

ζ) Δράσεις ειδικής στήριξης

Οι δράσεις ειδικής στήριξης συμπληρώνουν την υλοποίηση του προγράμματος πλαισίου και είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να συμβάλουν στην προετοιμασία μελλοντικών δραστηριοτήτων της κοινοτικής πολιτικής έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων παρακολούθησης και αξιολόγησης. Συγκεκριμένα, οι δράσεις αυτές θα περιλαμβάνουν ή θα συνδυάζουν, κατά περίπτωση, διακρατική πρόσβαση σε υποδομές, συνέδρια, σεμινάρια, μελέτες και αναλύσεις, ομάδες εργασίας και ομάδες εμπειρογνωμόνων, επιχειρησιακή υποστήριξη, και δραστηριότητες διάδοσης, πληροφόρησης και επικοινωνίας.

5.1.3 Μέτρα μετά την εκ των υστέρων (ex post) αξιολόγηση

Οι συστάσεις της πενταετούς αξιολόγησης των προγραμμάτων πλαισίων και των ειδικών προγραμμάτων, η οποία διενεργήθηκε το 2000, ελήφθησαν υπόψη κατά την προετοιμασία των προτάσεων για τα ειδικά προγράμματα, ειδικότερα δε αυτές που αφορούν:

- την ανάγκη ανάκτησης της καθυστέρησης που παρατηρείται στο πεδίο της ΕΤΑ στην Ευρώπη συγκριτικά προς τους ανταγωνιστές της,

- την ανάγκη συμπληρωματικότητας και συνοχής μεταξύ εθνικών και κοινοτικών πολιτικών στον τομέα της ΕΤΑ και το βασικό ρόλο της Επιτροπής στην επίτευξη αυτού του στόχου,

- τις θετικές επιπτώσεις του προγράμματος πλαισίου που "καλύπτει ένα κενό στην Ευρώπη, επιτρέποντας στους πανεπιστημιακούς και βιομηχανικούς ερευνητές να εκτελούν, από κοινού, εφηρμοσμένες εργασίες",

- την ανάγκη απλοποίησης των διαδικασιών διαχείρισης του προγράμματος 1998-2002 και την ανάγκη "επανεξέτασης των δομών και διαδικασιών διαχείρισης του προγράμματος πλαισίου",

- την ένταξη ερευνητικών δραστηριοτήτων της Ένωσης στο ευρύτερο πλαίσιο μιας αληθινά ευρωπαϊκής ερευνητικής πολιτικής,

- την ενίσχυση της επικέντρωσης των προγραμμάτων,

- την συνέχιση των ερευνών που είναι αναγκαίες για την επίτευξη των στόχων των κοινοτικών πολιτικών,

- την επιδιωκόμενη εξέλιξη προς ένα προσαρμοσμένο φάσμα ευέλικτων μέσων, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις δυνατότητες που παρέχει η Συνθήκη.

Εξάλλου, η ενδιάμεση εξέταση του πέμπτου προγράμματος πλαισίου είχε ως αποτέλεσμα την προσαρμογή των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας των ειδικών προγραμμάτων, με στόχο την μεγαλύτερη εστίαση των προσπαθειών και τη δρομολόγηση πιλοτικών έργων για τα μέτρα που μελετώνται για το προσεχές πρόγραμμα πλαίσιο (δίκτυα, ομάδες έργων ("clusters"), βιομηχανικές πλατφόρμες, έργα μεγαλύτερης κλίμακας).

5.2. Σχεδιαζόμενες δράσεις και λεπτομέρειες υλοποίησης της δημοσιονομικής παρέμβασης

Οι σχεδιαζόμενες δράσεις για το ειδικό πρόγραμμα "Πυρηνική ενέργεια" περιγράφονται κατωτέρω, κατά πεδίο λεπτομερούς δράσης. Η παρουσίαση αυτή επιτρέπει την προβολή των κατ´εκτίμηση αναμενόμενων αποτελεσμάτων, των συνεισφορών στους γενικούς στόχους του προγράμματος πλαισίου ή της Κοινότητας, καθώς και των συναφών δυνητικών παραμέτρων απόδοσης. Οι ενδείξεις αυτές παρατίθενται ως σημεία αναφοράς και όχι ως οριστικά εγκριθέντες στόχοι.

Μεταξύ των πεδίων δράσης και των τύπων των χρησιμοποιούμενων μέσων καθορίζεται κατωτέρω μία αντιστοιχία υπό μορφή πίνακα.

1. Διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων

i) Έρευνα για τη διάθεση ραδιενεργών αποβλήτων σε γεωλογικούς σχηματισμούς

(βελτίωση των βασικών γνώσεων, ανάπτυξη και δοκιμή τεχνολογιών, νέα και βελτιωμένα μέσα)

ii) Διαχωρισμός και μεταστοιχείωση και άλλες έννοιες ώστε να προκύπτουν λιγότερα απόβλητα κατά την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας

(διαχωρισμός και μεταστοιχείωση. αντιδραστήρες νέου σχεδιασμού)

Αναμενόμενα αποτελέσματα, συνεισφορές σε γενικούς στόχους ή δυνητικές παράμετροι απόδοσης

- Σωστή τεχνική βάση για την επίδειξη της ασφάλειας της διάθεσης αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας σε γεωλογικούς σχηματισμούς.

- Αξιολόγηση της δυνατότητας εφαρμογής, σε βιομηχανική κλίμακα, του διαχωρισμού και της μεταστοιχείωσης.

- Έννοιες για αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των σχάσιμων υλικών εμπορικής εκμετάλλευσης.

2. Έρευνα στο πεδίο της ενέργειας σύντηξης

i) Πρόγραμμα των Συμπράξεων στο πεδίο της φυσικής και της τεχνολογίας

(Ε&Α στη φυσική και τεχνολογία του πλάσματος, Δομημένες δραστηριότητες Ε&Α στην τεχνολογία της σύντηξης, Μελέτη κοινωνικοοικονομικών πτυχών)

ii) Eκμετάλλευση των εγκαταστάσεων JET

iii) Next Step/ITER

Αναμενόμενα αποτελέσματα, συνεισφορές σε γενικούς στόχους ή δυνητικές παράμετροι απόδοσης

- Δημιουργία πλαισίου για την κατασκευή και λειτουργία του ITER

- ´Εναρξη της κατασκευής της μηχανής Next Step/ITER

- Πλήρης εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων του JET

- ´Εναρξη λειτουργίας του Stellarator W-7-X

- Ουσιαστικότερη αξιολόγηση των διαμορφώσεων σύντηξης που είναι συγγενείς προς τον Tokamak

- Ουσιαστικότερη κατανόηση της κοινωνικοοικονομικής υποδομής όσον αφορά τη σύντηξη ως πηγή ενέργειας

- Περαιτέρω ανάπτυξη της βάσης της φυσικής και της τεχνολογίας (ιδίως των υλικών) όσον αφορά την ενέργεια σύντηξης.

3. Ακτινοπροστασία

- Ποσοτικός προσδιορισμός των κινδύνων λόγω παρατεταμένης έκθεσης σε χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας

- Ιατρική έκθεση και φυσικές πηγές ακτινοβολίας

- Προστασία του περιβάλλοντος και ραδιοοικολογία

- Διαχείριση κινδύνων και έκτακτων περιστατικών

- Προστασία στον χώρο εργασίας

Αναμενόμενα αποτελέσματα, συνεισφορές σε γενικούς στόχους ή δυνητικές παράμετροι απόδοσης

- Βελτίωση του ποσοτικού προσδιορισμού των κινδύνων λόγω έκθεσης σε χαμηλές δόσεις ακτινοβολίας

- Θεωρητική και μεθοδολογική βάση για την προστασία του περιβάλλοντος

- Αποτελεσματικότερη και συνεκτικότερη αντιμετώπιση των έκτακτων περιστατικών στην Ευρώπη

- Ουσιαστικότερη ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής έρευνας στο πεδίο της ακτινοπροστασίας

4. Άλλες δραστηριότητες στο πεδίο των πυρηνικών τεχνολογιών και της πυρηνικής ασφάλειας

i) Καινοτόμες έννοιες

ii) Εκπαίδευση και κατάρτιση

iii) Ασφάλεια των υφιστάμενων πυρηνικών εγκαταστάσεων

Αναμενόμενα αποτελέσματα, συνεισφορές σε γενικούς στόχους ή δυνητικές παράμετροι απόδοσης

- ανάπτυξη καινοτόμων τρόπων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας και αξιολόγηση του δυναμικού τους,

- ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού προγράμματος συνεργασίας σχετικά με την εκπαίδευση και κατάρτιση στο πεδίο της πυρηνικής ενέργειας,

- βελτίωση της ασφάλειας των υφιστάμενων πυρηνικών εγκαταστάσεων.

Tα μέσα παρέμβασης και χρηματοδοτικής συμμετοχής βάσει του προγράμματος πλαισίου είναι, ανάλογα με τους στόχους, τα εξής:

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(1) Έρευνα στο πεδίο της ενέργειας σύντηξης Τα έργα που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο δραστηριοτήτων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης επιμερισμένης δαπάνης, διεξάγονται βάσει των διαδικασιών που καθορίζονται:

- στις συμβάσεις σύνδεσης με κράτη μέλη και συνδεδεμένα κράτη ή οργανισμούς αυτών των κρατών,

- στην Ευρωπαϊκή Συμφωνία Ανάπτυξης της Σύντηξης (EFDA),

- σε οιαδήποτε άλλη πολυμερή συμφωνία έχει συναφθεί μεταξύ της Κοινότητας και συνδεδεμένων οργανισμών (όπως η συμφωνία για την προώθηση της κινητικότητας) ή νομικών οντοτήτων που δύναται να συσταθούν κατόπιν γνωμοδότησης της αρμόδιας συμβουλευτικής επιτροπής,

- σε άλλες συμβάσεις περιορισμένης διάρκειας, ιδίως με μη συνδεδεμένους οργανισμούς εγκατεστημένους σε κράτη μέλη ή συνδεδεμένα κράτη,

- σε διεθνείς συμφωνίες που καλύπτουν έργα υλοποιούμενα στο πλαίσιο συνεργασίας με τρίτες χώρες, όπως το ITER, και από τις νομικές οντότητες που ενδέχεται να συσταθούν βάσει αυτών των συμφωνιών.

Θα ευνοηθεί η δημιουργία κοινοπραξιών για ολοκληρωμένα έργα που έχουν κοινό στόχο.

Οι αποδέκτες της δημοσιονομικής παρέμβασης της Κοινότητας είναι τα ερευνητικά κέντρα, τα πανεπιστήμια, οι επιχειρήσεις και οι εθνικοί ή διεθνείς οργανισμοί που είναι εγκατεστημένοι στα κράτη μέλη ή στα ευρωπαϊκά συνδεδεμένα κράτη και που χρηματοδοτούν ερευνητικές δραστηριότητες. Οι τελευταίοι μπορούν επίσης να χρησιμεύσουν ως ενδιάμεσοι της δημοσιονομικής παρέμβασης της Κοινότητας. Αν αυτό θεωρηθεί απαραίτητο για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος, είναι δυνατόν επίσης, κατ´εξαίρεση, διεθνείς οργανώσεις και οργανισμοί των κρατών μελών της ΚΑΚ να επωφεληθούν κοινοτικών χρηματοδοτήσεων. Οι χρηματοδοτήσεις αυτές πρέπει να είναι ουσιαστικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος.

5.3. Λεπτομέρειες υλοποίησης

Η Επιτροπή διασφαλίζει την υλοποίηση των δράσεων. Σε ορισμένες δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, μπορεί να ζητείται η βοήθεια εξωτερικών οργανισμών.

6. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

6.1. Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις στο Μέρος B - (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού)

Υπενθυμίζεται ότι το κονδύλιο αναφοράς του προγράμματος πλαισίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ανέρχεται σε 16 275 εκατ. ευρώ Το σύνολο των κονδυλίων των προγραμμάτων πλαισίων 2002-2006 ανέρχεται σε 17 500 εκατ. ευρώ.

6.1.1 Δημοσιονομική παρέμβαση: ΠΑΥ σε εκατ. ευρώ (με ακρίβεια τριών δεκαδικών ψηφίων))

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Στο επίπεδο αυτό δεν έχει σημασία το ετήσιο χρονοδιάγραμμα για καθένα από αυτούς τους στόχους. Μπορεί να οριστεί μόνον αυστηρά κατ´αναλογία με το αντίστοιχο ολόκληρου του ειδικού προγράμματος, που είναι σύμφωνο με αυτό του προγράμματος πλαισίου.

Η ετήσια εσωτερική ανάλυση θα καθοριστεί μεταγενέστερα στο πλαίσιο των προγραμμάτων εργασίας.

6.1.2 Τεχνική και διοικητική βοήθεια (ΤΔΒ), δαπάνες στήριξης (ΔΣ) και δαπάνες για τις τεχνολογίες της πληροφορίας (ΤΠ) (πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων)

Αυτή η κατηγορία κονδυλίων δεν έχει εφαρμογή στο συγκεκριμένο τομέα.

6.2. Υπολογισμός του κόστους ανά σχεδιαζόμενο μέτρο στο Μέρος Β (για ολόκληρη την περίοδο προγραμματισμού)

Και εν προκειμένω, η ανάλυση ανά στόχο και τύπο μέτρου δεν μπορεί να καθοριστεί στο παρόν στάδιο. Πράγματι, τα αποτελέσματα των έμμεσων ερευνητικών δραστηριοτήτων είναι ερευνητικά έργα που προκύπτουν από προσκλήσεις υποβολής προτάσεων κατόπιν αξιολόγησης, εξ ου και η δυσκολία ποσοτικού προσδιορισμού αυτών των δραστηριοτήτων εκ των προτέρων.

7. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Το ανώτατο όριο για τις διοικητικές δαπάνες του παρόντος προγράμματος είναι 16,5% του ποσού των 940 εκατ. ευρώ που προβλέπεται για τη δράση συνολικά.

Αυτή η ιδιαίτερη κατάσταση οφείλεται στο γεγονός ότι το πρόγραμμα έχει στη διάθεσή του 224 θέσεις απασχόλησης για ερευνητές, των οποίων το κόστος - για ολόκληρη την περίοδο - ανέρχεται σε 85% του αιτούμενου ανώτατου ορίου.

Ο υψηλός αριθμός θέσεων απασχόλησης προκύπτει από τον τρόπο λειτουργίας του προγράμματος. Πράγματι, 115 υπάλληλοι της Επιτροπής είναι αποσπασμένοι είτε σε εθνικά εργαστήρια διάφορων κρατών μελών είτε στο έργο ITER.

Καθ'όλη τη διάρκεια του πέμπτου προγράμματος πλαισίου έγιναν αλλεπάλληλες μετατάξεις προκειμένου να μειωθεί το προσωπικό του προγράμματος και να επέλθει καλύτερη ισορροπία μεταξύ προσωπικού και προϋπολογισμού για την περίοδο 1999-2002. Οι μετατάξεις αυτές θα συνεχισθούν και θα εξετασθεί η ιδιαίτερη κατάσταση του προσωπικού της Επιτροπής που εργάζεται στο εξωτερικό.

Οι άλλες δαπάνες του προγράμματος κυμαίνονται σε αρκετά χαμηλά επίπεδα λόγω κυρίως του μικρού αριθμού των διαχειριζόμενων συμβάσεων. Ας σημειωθεί ότι περίπου το 1/3 αυτών των δαπανών σχετίζονται επίσης με το έργο ΙΤΕR.

7.1. Επιπτώσεις στους ανθρώπινους πόρους

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Για τις έμμεσες δράσεις έρευνας υπάρχει ένας ειδικός πίνακας προσωπικού, ο οποίος περιλαμβάνει συνολικά 954 θέσεις Α, 273 θέσεις Β και 427 θέσεις Γ, ήτοι συνολικά 1 654 θέσεις (ΕΚ και Ευρατόμ, συμπεριλαμβανομένου του ΔΣΠ 3/2001).

Στον ανωτέρω πίνακα προσωπικού πρέπει να προστεθούν 156 του προϋπολογισμού λειτουργίας, χωρίς χρηματοδοτικό αντίκτυπο στον προϋπολογισμό αυτών των προγραμμάτων, υπό τον τίτλο της συμμετοχής στη διαμόρφωση και εφαρμογή ερευνητικών πολιτικών.

7.2 Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πόρων

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα ποσά αντιστοιχούν στις συνολικές δαπάνες για ολόκληρη τη διάρκεια του προγράμματος.

7.3 Άλλες δαπάνες διοικητικής λειτουργίας που απορρέουν από τη δράση

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα ποσά αντιστοιχούν στις συνολικές δαπάνες για τη συγκεκριμένη δράση για τα τέσσερα έτη εφαρμογής του ειδικού προγράμματος, ήτοι συνολικές ετήσιες δαπάνες της τάξης των 38.750 εκατ. ευρώ.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

8. ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

8.1 Επακόλουθα μέτρα

Τα ειδικά προγράμματα αποσκοπούν να συμβάλουν στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και θα εφαρμοστούν παράλληλα και σε στενή συνεργασία με άλλες κοινοτικές και εθνικές δραστηριότητες που επιδιώκουν τους ίδιους στόχους. Η ίδια η φύση της έρευνας καθώς και οι διαφορετικοί τύποι δράσεων σε διάφορα επίπεδα δυσχεραίνουν τον καθορισμό αιτίων και αποτελεσμάτων, ενώ εμφανής είναι και η συνθετότητα της παρακολούθησης και της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων.

Με βάση την εμπειρία των προηγούμενων προγραμμάτων και των τρεχουσών μεθοδολογικών μελετών, έχει ήδη, ή πρόκειται να, οριστικοποιηθεί σειρά μέσων για την ανάπτυξη των στόχων και την παρακολούθηση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και των επιπτώσεων του προγράμματος πλαισίου και των ειδικών προγραμμάτων εφαρμογής του, καθώς και των δραστηριοτήτων που άπτονται της υλοποίησης του ΕΧΕ. Η Επιτροπή θα καταγράφει την εξέλιξη αυτών των μέσων εγκαίρως πριν από την εφαρμογή των προγραμμάτων.

Με τα μέσα αυτά, θα εφαρμοστεί προοδευτικά ένα διαρθρωμένο σύστημα συγκέντρωσης πληροφοριών και στατιστικών στοιχείων.

Στο πλαίσιο αυτό θα αναπτυχθούν γενικοί δείκτες ειδικά προσαρμοσμένοι στο πρόγραμμα πλαίσιο, οι οποίοι θα επιτρέπουν την αξιολόγηση ιδίως των συνεισφορών των προγραμμάτων σε σχέση με τις, αναφερόμενες στο σημείο 5.1, προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση (Επενδύσεις στον τομέα της ΕΤΑ και της γνώσης, συνολικά και στους τομείς προτεραιότητας της Ένωσης, ανθρώπινοι πόροι στην ΕΤΑ, αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της ΕΤΑ, συνοχή των εθνικών και κοινοτικών ερευνητικών πολιτικών και όσον αφορά τις ερευνητικές υποδομές).

Εξάλλου, πιο εξειδικευμένοι δείκτες θα καθοριστούν για τους διάφορους στόχους των προγραμμάτων, σχετικά ιδίως με την παραγωγή, τη διαχείριση και τη δικτύωση, την αξιοποίηση και τον αντίκτυπο των γνώσεων που παράγονται από δραστηριότητες των προγραμμάτων. Οι πρώτοι άξονες αυτού του προβληματισμού αναφέρθηκαν ήδη στο σημείο 5.2 μεταξύ των αναμενόμενων αποτελεσμάτων, των συνεισφορών στους γενικούς στόχους ή των δυνητικών παραμέτρων απόδοσης.

8.2 Λεπτομέρειες πραγματοποίησης και περιοδικότητα της προβλεπόμενης αξιολόγησης

- Ετήσια παρακολούθηση: Η Επιτροπή, προσφεύγοντας ενδεχομένως σε κατάλληλους εμπειρογνώμονες, παρακολουθεί αδιαλείπτως την εφαρμογή του προγράμματος πλαισίου και των ειδικών προγραμμάτων σε σχέση με τους καθορισθέντες στόχους. Ειδικότερα, εκτιμά, κατά πόσον οι στόχοι, οι προτεραιότητες, τα μέσα, οι χρηματοδοτικοί πόροι και η διαχείριση είναι πάντοτε σε αντιστοιχία με την εκάστοτε κατάσταση.

Στόχος είναι η ενίσχυση και η βελτίωση της συστηματικής συγκέντρωσης, της συνοχής και της ποιότητας των βασικών πληροφοριών, πράγμα που θα επιτρέψει αποτελεσματική ανάλυση και παρακολούθηση καθώς και ουσιαστική συνεισφορά στην πενταετή αξιολόγηση. Προκειμένου οι υπεύθυνοι διαχείρισης της κοινοτικής έρευνας να έχουν καλύτερη γνώση των ζητημάτων σχετικά με την παρακολούθηση της εφαρμογής και τα αποτελέσματα και τις επιπτώσεις των προγραμμάτων, εξετάζεται επίσης η επεξεργασία ενός κοινού σχήματος αυτο-αξιολόγησης. Επιπλέον, θα ληφθούν μέτρα για τη διασφάλιση μεγαλύτερης συνοχής μεταξύ της παρακολούθησης του προγράμματος πλαισίου, των ειδικών προγραμμάτων και της κατάστασης προόδου του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

Ετήσια έκθεση: ο βαθμός υλοποίησης του προγράμματος πλαισίου και των ειδικών προγραμμάτων δημοσιεύεται στην ετήσια έκθεση που υποβάλλεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο δυνάμει του άρθρου 173 της Συνθήκης. Στην έκθεση περιλαμβάνονται ιδίως τα αποτελέσματα της ετήσιας παρακολούθησης, περιγραφή των δραστηριοτήτων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, η υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και η διάδοση των αποτελεσμάτων κατά το παρελθόν έτος, καθώς και το πρόγραμμα εργασίας του τρέχοντος έτους.

- Πενταετής αξιολόγηση: Προτού υποβάλλει την πρότασή της για το επόμενο πρόγραμμα πλαίσιο και τα ειδικά προγράμματα, η Επιτροπή θα αναθέσει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου την αξιολόγηση της υλοποίησης των κοινοτικών δράσεων κατά την πενταετία που προηγήθηκε της εν λόγω αξιολόγησης, της επίτευξης των στόχων και των επιπτώσεων των δραστηριοτήτων σε σχέση με τους στόχους των υπό εξέταση περιόδων. Θα διαβιβάσει τα συμπεράσματα της αξιολόγησης αυτής, καθώς και τις παρατηρήσεις της, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών.

9. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

Υποβάλλοντας τις εκθέσεις που θα επιφέρουν την ενοποίηση των εσόδων στους λογαριασμούς των συμμετεχόντων, ο δημοσιονομικός συντονιστής θέτει στη διάθεση της Επιτροπής όλη την δημοσιονομική τεκμηρίωση που θα της επιτρέπει να διενεργεί τους δημοσιονομικούς ελέγχους της, αναφέροντας το χρονοδιάγραμμα και την ενοποίηση των λογαριασμών των συμμετεχόντων.

Κατά περίπτωση, η Επιτροπή θα διενεργεί ανάλογους δημοσιονομικούς ελέγχους, ιδίως εάν έχει λόγους να αμφισβητεί τον πραγματικό χαρακτήρα των λογαριασμών σε σχέση με την πρόοδο των εργασιών που περιγράφονται στις εκθέσεις δραστηριοτήτων.

Οι δημοσιονομικοί έλεγχοι της Κοινότητας θα διενεργούνται, είτε από υπαλλήλους των υπηρεσιών της, είτε από λογιστές εξουσιοδοτημένους βάσει της νομοθεσίας του κράτους που είναι εγκατεστημένος ο ελεγχόμενος συμμετέχων. Η Κοινότητα θα επιλέγει ελεύθερα τους τελευταίους, αποφεύγοντας ωστόσο τους κινδύνους συγκρούσεων συμφερόντων, που ενδεχομένως επισημανθούν από τον συμμετέχοντα που υπόκειται στον έλεγχο.

Εξάλλου, η Επιτροπή θα διασφαλίζει, όσον αφορά την εκτέλεση των ερευνητικών δραστηριοτήτων, ότι τα οικονομικά συμφέροντα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων προστατεύονται με τη διενέργεια αποτελεσματικών ελέγχων και, σε περίπτωση παρατηρούμενων παρατυπιών, με τη λήψη μέτρων καθώς και την επιβολή αποτρεπτικών και αναλογικών κυρώσεων.

Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, κανόνες σχετικά με τους ελέγχους, τα μέτρα και τις κυρώσεις (με παραπομπές στους κανονισμούς αριθ. 2988/95, 2185/96, 1073/99 και 1074/99) θα τηρούνται για όλα τα νομικά μέσα που χρησιμοποιούνται κατά την υλοποίηση των προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών συμβάσεων και των τυποποιημένων συμβάσεων.

Ειδικότερα, όσον αφορά τις συμβάσεις, θα προβλέπονται τα ακόλουθα:

- ειδικές συμβατικές ρήτρες για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των ΕΚ με επαληθεύσεις και ελέγχους σχετικά με τη χορηγούμενη χρηματοδοτική συνεισφορά,

- η συμμόρφωση προς τους κανονισμούς αριθ. 2185/96, 1073/99 και 1074/99,

- διοικητικές κυρώσεις για όλες τις εκ προθέσεως και εξ αμελείας παρατυπίες κατά την εκτέλεση των συμβάσεων, σύμφωνα με τον κανονισμό πλαίσιο αριθ. 2988/95, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού "μαύρης λίστας" (black-listing mechanism),

- το γεγονός ότι πιθανές εντολές είσπραξης σε περιπτώσεις παρατυπιών και απάτης είναι εκτελεστές δυνάμει του άρθρου 164 της συνθήκης Ευρατόμ.