Θεμιτό εμπόριο

Η παρούσα ανακοίνωση έχει ως στόχο να προωθήσει τη διαδικασία εκπόνησης του δόγματος της Κοινότητας σχετικά με το θεμιτό εμπόριο.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο της 29ης Νοεμβρίου 1999 περί «θεμιτού εμπορίου» [COM(99)619 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Περιεχόμενο

H προώθηση του θεμιτού εμπορίου εντάσσεται στο πλαίσιο των ευρύτερων στόχων της Κοινότητας περί συνεργασίας για την ανάπτυξη, όπως ο αγώνας για την καταπολέμηση της φτώχειας, η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και ιδίως η προοδευτική ένταξη των αναπτυσσόμενων χωρών στην παγκόσμια οικονομία.

Το εμπόριο μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία του πλούτου και κατά συνέπεια στην ανάπτυξη. Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί το πρώτο στάδιο της εκπόνησης του δόγματος της Κοινότητας σχετικά με το θέμα αυτό.

Ορισμός του θεμιτού εμπορίου

Η έννοια του θεμιτού εμπορίου χρησιμοποιείται γενικά σε εμπορικές συναλλαγές οι οποίες ενισχύουν την οικονομική θέση παραγωγών και ιδιοκτητών μικρής κλίμακας ώστε να εξασφαλιστεί ότι δεν θα τεθούν στο περιθώριο της παγκόσμιας οικονομίας. Αφορά κυρίως τις αναπτυσσόμενες χώρες και αποτελείται, κατά την έννοια της παρούσας ανακοίνωσης, από δύο βασικές πτυχές:

• την εξασφάλιση ότι οι παραγωγοί, συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων, επωφελούνται κατά ένα εύλογο μέρος από το συνολικό κέρδος·
• τη βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών ιδίως των υπαλλήλων λόγω έλλειψης αναπτυγμένων δομών των κοινωνικών υπηρεσιών και της εκπροσώπησης στην εργασία (συνδικαλιστική εκπροσώπηση για παράδειγμα) κ.λπ.

Αυτή η έννοια έχει ως στόχο την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα. Η συμμετοχή σε πρωτοβουλίες σχετικές με το θεμιτό εμπόριο πραγματοποιείται σε εθελοντική βάση τόσο για τους πωλητές όσο και για τους καταναλωτές.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η έννοια του «θεμιτού εμπορίου» δεν είναι η ίδια με αυτή του «ηθικού εμπορίου». Το «ηθικό εμπόριο» αφορά κυρίως τους τρόπους λειτουργίας των επιχειρήσεων που βρίσκονται μέσα στη χώρα (κώδικες συμπεριφοράς για παράδειγμα).

Το θεμιτό εμπόριο στην πράξη

Τα εμπορεύματα του θεμιτού εμπορίου τίθενται πάντα στη διάθεση των καταναλωτών στο πλαίσιο ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Η πρακτική υλοποίηση του θεμιτού εμπορίου εξελίχθηκε σημαντικά με την πάροδο των ετών.

Το παραδοσιακό κίνημα του θεμιτού εμπορίου

Η έννοια του θεμιτού εμπορίου αναπτύχθηκε αρχικά από μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ). Η φιλοσοφία βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές και εφαρμόστηκε αρχικά από εμπορικές, μη συμβατικές οργανώσεις οι οποίες ιδρύθηκαν από εκκλησίες, φιλανθρωπικά έργα κ.λπ. Οι οργανώσεις εμπλέκονται σε όλα τα στάδια (στον τόπο άσκησης δραστηριοτήτων, στην παραγωγή κ.λπ.) και τα κέρδη συχνά επανεπενδύονται σε αναπτυξιακούς σκοπούς. Τα προϊόντα δε φέρουν πάντα σήμανση.

Πρωτοβουλίες για τη σήμανση

Από το τέλος της δεκαετίας του 1980, οι παραδοσιακές εμπορικές επιχειρήσεις (πολυκαταστήματα κ.λπ.) εμπλέκονται περισσότερο στις πρωτοβουλίες του θεμιτού εμπορίου και τα προϊόντα διατίθενται στην αγορά σύμφωνα με τους παραδοσιακούς κανόνες.

Με αυτή τη προοπτική, έχουν εισαχθεί συστήματα σήμανσης των προϊόντων ώστε να εξασφαλιστεί η γνησιότητά τους. Υπάρχουν πολλά σήματα θεμιτού εμπορίου («Fairtrade Mark» κ.λπ.) και για το καθένα υπάρχει ένας οργανισμός πιστοποίησης ο οποίος επαληθεύει όλα τα στάδια της διαδικασίας παραγωγής ώστε να εξασφαλιστεί η συμφωνία του προϊόντος με τις αρχές του θεμιτού εμπορίου. Οι οργανισμοί πιστοποίησης καθορίζουν τα κριτήρια τα οποία πρέπει να τηρούνται ώστε να μπορεί ένα προϊόν να επωφεληθεί από τα σήματα του θεμιτού εμπορίου. Τα εν λόγω κριτήρια έχουν εναρμονιστεί επίσης σε διεθνές επίπεδο. Όλα τα σήματα ανήκουν στη FLO (Διεθνής Οργάνωση Σήμανσης Θεμιτού Εμπορίου) (ΕΝ) που εξασφαλίζει την εναρμόνιση σε επίπεδο ΕΕ και σε διεθνές επίπεδο.

Οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς για τους οποίους έχει εξακριβωθεί ότι τηρούν τα κριτήρια του θεμιτού εμπορίου είναι εγγεγραμμένοι σε διεθνή μητρώα τα οποία έχουν προβλεφθεί για το σκοπό αυτό. Τα προγράμματα σήμανσης στο πλαίσιο του θεμιτού εμπορίου χρηματοδοτούνται από τα δικαιώματα εγγραφής που πληρώνουν οι εισαγωγείς και από τα τέλη που καταβάλλουν οι έμποροι. Αυτά τα δικαιώματα και τα τέλη υπολογίζονται ανάλογα με τον κύκλο εργασιών και τον όγκο των πωλήσεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το θεμιτό εμπόριο

Το θεμιτό εμπόριο αντιπροσωπεύει ένα σχετικά σημαντικό μέρος της κατανάλωσης στην Ευρώπη. Το 1997, ο κύκλος εργασιών που πραγματοποιήθηκε στην ΕΕ με τα προϊόντα του θεμιτού εμπορίου έχει εκτιμηθεί ανάμεσα σε 200 με 250 εκατ. ευρώ. Το 11% των Ευρωπαίων πολιτών αγοράζουν τέτοια προϊόντα και οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί δείχνουν ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση για τα προϊόντα αυτά.

Η ΕΕ πήρε ήδη πρωτοβουλίες σχετικά με το θεμιτό εμπόριο, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων του ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της χρηματοδότησης των ΜΚΟ, των οργανισμών σήμανσης και των έργων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Όσον αφορά τη νομοθεσία, η Ένωση εφάρμοσε τις αρχές αυτές χρησιμοποιώντας πολυάριθμα μέσα, ιδίως μέτρα σχετικά με το σύστημα των γενικευμένων προτιμήσεων της ΕΕ. Ορισμένοι από τους κανονισμούς αυτούς για το εξωτερικό εμπόριο ευνοούν τα εμπορεύματα του θεμιτού εμπορίου διευκολύνοντας την πρόσβασή τους στην κοινοτική αγορά.

Διεθνής κοινότητα

Η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε το σημαντικό ρόλο του θεμιτού εμπορίου στην ανάπτυξη των φτωχότερων χωρών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) συμπέρανε ότι οι πρωτοβουλίες στον τομέα αυτό δεν αποτελούν εμπόδιο στην ελευθέρωση των αγορών διότι δεν θέτουν περιορισμούς στις εισαγωγές ή άλλο είδος προστατευτισμού. Είναι άρα συμβατές με τις γενικές αρχές της παγκόσμιας οικονομίας.

Παρατηρήσεις

Η Επιτροπή αναγνωρίζει ορισμένα προβλήματα τα οποία θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν ώστε να εξασφαλιστεί η συνεχής επιτυχία των πρωτοβουλιών που αφορούν το θεμιτό εμπόριο. Πρέπει να επιτευχθεί καλύτερη συνοχή ανάμεσα στις πολιτικές των εμπλεκόμενων φορέων διαφορετικών επιπέδων, να προβλεφθεί νομικός ορισμός της έννοιας καθώς και των κριτηρίων που την αφορούν. Πρέπει επίσης να βελτιωθεί η επίβλεψη, η επαλήθευση και ο έλεγχος των προϊόντων του θεμιτού εμπορίου έτσι ώστε να εξασφαλιστεί αξιόπιστη και πραγματική επιλογή για τους καταναλωτές. Κρίνεται επίσης σκόπιμο να ευαισθητοποιηθούν οι καταναλωτές όσον αφορά το θεμιτό εμπόριο και να συνεχιστεί ο διάλογος, για παράδειγμα με τη δημιουργία θεσμικού πλαισίου.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 22.04.2008