Καταστρεπτικές αλιευτικές πρακτικές στην ανοικτή θάλασσα και προστασία των οικοσυστημάτων

Οι καταστρεπτικές πρακτικές αλιείας στην ανοικτή θάλασσα αποτελούν απειλή για τα ευπαθή οικοσυστήματα βαθέων υδάτων. Η Επιτροπή προτείνει στρατηγική για την ενίσχυση της διεθνούς δράσης στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, των περιφερειακών οργανώσεων διαχείρισης της αλιείας (ΠΟΔΑ) και των διεθνών συμβάσεων για την προστασία των ευπαθών θαλάσσιων ενδιαιτημάτων βαθέων υδάτων.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 17ης Οκτωβρίου 2007 με αντικείμενο τις καταστρεπτικές αλιευτικές πρακτικές στην ανοικτή θάλασσα και την προστασία των ευπαθών οικοσυστημάτων βαθέων υδάτων [COM(2007) 604 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Επιτροπή προτείνει φιλόδοξη στρατηγική για την προστασία των ευπαθών οικοσυστημάτων της ανοικτής θάλασσας, βασιζόμενη στην αρχή της προφύλαξης και σε προηγούμενη εκτίμηση επιπτώσεων. Έτσι ανταποκρίνεται στην έκκληση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών (ΓΣΗΕ), στο ψήφισμα 61/105, για τη ρύθμιση της αλιείας στα ευπαθή θαλάσσια οικοσυστήματα βαθέων υδάτων.

Καταστρεπτικές αλιευτικές πρακτικές στην ανοικτή θάλασσα

Η βιοποικιλότητα και η ισορροπία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων βαθέων υδάτων απειλούνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι πρακτικές και τα αλιευτικά εργαλεία βυθού (αλιεία με τράτες βυθού, δράγες, στάσιμα απλάδια βυθού κ.λπ.) είναι δυνατόν να υποβαθμίσουν κατά τρόπο μη αναστρέψιμο τα ευπαθή θαλάσσια ενδιαιτήματα. Aλλες απειλές συνιστούν δραστηριότητες όπως η εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, η πόντιση υποβρύχιων καλωδίων ή η απόρριψη αποβλήτων κ.λπ.

Η διαπίστωση αυτή βασίζεται σε μελέτες που κατέδειξαν την υποβάθμιση κοραλλιογενών υφάλων βαθέων υδάτων στον βορειοανατολικό Ατλαντικό, στον δυτικό Ατλαντικό ή στη θάλασσα της Τασμανίας.

Επίσης υπάρχει κίνδυνος με τις δραστηριότητες αυτές να διακυβευθεί η πραγματοποίηση των στόχων της Διάσκεψης Κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ για τη βιώσιμη ανάπτυξη (2002).

Δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) κατευθύνεται από τις συστάσεις που περιέχονται στο ψήφισμα 61/105 (EN) (ES) (FR) των Ηνωμένων Εθνών για την προστασία του ευπαθούς θαλάσσιου περιβάλλοντος βαθέων υδάτων. Στο ψήφισμα, στο οποίο η Επιτροπή συνέβαλε ενεργά, οι περιφερειακές οργανώσεις διαχείρισης της αλιείας (ΠΟΔΑ) και τα κράτη καλούνται να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν μέτρα πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2008, σύμφωνα με την αρχή της προφύλαξης, την οικοσυστημική προσέγγιση και το διεθνές δίκαιο. Τα μέτρα αυτά ορίζουν καθεστώς διαχείρισης για την αλιεία βάθους στην ανοικτή θάλασσα το οποίο βασίζεται:

• σε εκτίμηση επιπτώσεων πριν τη χορήγηση άδειας για αλιευτικές δραστηριότητες·
• στον εντοπισμό ευπαθών θαλάσσιων οικοσυστημάτων με τη βοήθεια έρευνας και συλλογής δεδομένων·
• στην απαγόρευση αλιείας στις ευπαθείς ζώνες.

Η προτεινόμενη στρατηγική προβλέπει τα μέσα για τη θέση σε εφαρμογή, αλλά και την υπέρβαση των συστάσεων αυτών.

Η ΕΕ πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο όσον αφορά την προστασία των ευπαθών θαλάσσιων οικοσυστημάτων βαθέων υδάτων, μεταξύ άλλων με τόνωση του διαλόγου σε διεθνές επίπεδο. Θα υποστηρίξει την εκπόνηση έκθεσης σχετικά με την πρόοδο στην καταπολέμηση των καταστροφικών αλιευτικών πρακτικών, που θα κατατεθεί στα Ηνωμένα Έθνη το 2009. Πέραν τούτου, η ΕΕ θα ενισχύσει τη συνεργασία της με την Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών για τη διατροφή και τη γεωργία (FAO (EN) (ES) (FR)) όσον αφορά τη συλλογή και τη διάχυση αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τα μέτρα που θεσπίστηκαν από τα κράτη μέλη. Οι πληροφορίες αυτές θα χρησιμεύσουν σαν βάση για την χάραξη τεχνικών κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με την αλιεία βαθέων υδάτων. Ομοίως, η συνεργασία με τη σύμβαση για τη βιολογική ποικιλότητα (ΣΒΠ-CDB) και οι περιφερειακές συμβάσεις για τη θάλασσα θα παράσχουν τη δυνατότητα εντοπισμού των απειλούμενων θαλάσσιων ενδιαιτημάτων.

Ήδη στις περισσότερες ζώνες ανοικτής θάλασσας υπάρχουν ΠΟΔΑ. Στις ζώνες αυτές, έχουν υιοθετηθεί μέτρα προστασίας των οικοσυστημάτων, τα οποία όμως πρέπει να συμπληρωθούν με συστημική και προληπτική προσέγγιση για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων. Για την επίτευξη υψηλού και αποτελεσματικού επιπέδου προστασίας από τις ζημίες που συνδέονται με τις αλιευτικές δραστηριότητες, οι ΠΟΔΑ έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν αυστηρότερους κανόνες για την ενίσχυση της προστασίας.

Πριν από τη σύσταση μιας ΠΟΔΑ, είναι δυνατό να τεθούν σε εφαρμογή από τα κράτη προσωρινά μέτρα για την προστασία και τη διαχείριση των οικείων ζωνών από την αλιεία βυθού. Η ΕΕ υποστηρίζει την προσέγγιση αυτή στο πλαίσιο των υπό εξέλιξη διαπραγματεύσεων για τη θέση σε εφαρμογή νέας ΠΟΔΑ στον νότιο Ειρηνικό. Επίσης δεσμεύεται να συμβάλει στην εκπόνηση προσωρινών μέτρων στον Ινδικό Ωκεανό, ενόψει συμφωνίας εντός του 2008, και να τα μεταφέρει στην κοινοτική νομοθεσία. Στις ζώνες στις οποίες δεν υφίστανται ακόμη ΠΟΔΑ, η ΕΕ ενθαρρύνει την έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών για τη σύστασή τους.

Στις ζώνες ανοικτής θάλασσας οι οποίες δεν ρυθμίζονται από ΠΟΔΑ, οι αλιευτικές δραστηριότητες βυθού από κοινοτικά πλοία θα πρέπει να διέπονται από τη νομοθεσία που συνοδεύει την παρούσα ανακοίνωση (βλ. Συναφείς πράξεις). Ο σχετικός κανονισμός, η έκδοση του οποίου προβλέπεται το 2008, θέτει σε εφαρμογή τις συστάσεις των Ηνωμένων Εθνών όσον αφορά τα πλοία. Μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι για την αλιεία βυθού στις υπόψη ζώνες τα κοινοτικά πλοία θα πρέπει να διαθέτουν ειδική άδεια αλιείας, η οποία θα χορηγείται μόνο έπειτα από εκτίμηση επιπτώσεων. Με την εκτίμηση επιπτώσεων θα αποτιμάται ο κίνδυνος ζημιογόνων επιπτώσεων στα ευπαθή θαλάσσια οικοσυστήματα από την αλιεία, με βάση λεπτομερή επιχειρησιακά σχέδια. Επίσης ο κανονισμός καθορίζει τις απαιτήσεις που αφορούν την παρακολούθηση και τον έλεγχο, παραδείγματος χάρη την παρουσία παρατηρητών επί των πλοίων και διατάξεις όσον αφορά τη δορυφορική επιτήρηση (VMS). Συμπληρωματικά, προτείνει την απαγόρευση της χρήσης αλιευτικών εργαλείων βυθού σε βάθη μεγαλύτερα των 1.000 μέτρων. Επίσης, τα πλοία που έχουν άδεια αλιείας πρέπει να αναφέρουν στις αρμόδιες αρχές τα σημεία όπου ενδεχομένως εντοπίζουν ευπαθή οικοσυστήματα κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων τους και κατά περίπτωση να μεριμνούν, εν συνεχεία, για την προστασία τους.

Πλαίσιο

Η δέσμευση που αναλήφθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ θέτει το πρόβλημα των καταστρεπτικών αλιευτικών πρακτικών σε παγκόσμιο πλαίσιο. Δεδομένου ότι είναι πλέον αδύνατο να εξετάζονται μεμονωμένα οι τρόποι αλιείας, θα πρέπει να εντάσσονται σε ευρύτερη προοπτική βιωσιμότητας παντού, και στην ανοικτή θάλασσα. Αυτή ακριβώς η προσέγγιση επιδιώκεται στις τρέχουσες προτάσεις της Επιτροπής για ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική. Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να ακολουθήσει τις αρχές που αναφέρονται στο ψήφισμα 61/105 για τη βιωσιμότητα της αλιείας που εξέδωσε τον Δεκέμβριο του 2006 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 734/2008 του Συμβουλίου της 15ης Ιουλίου 2008 σχετικά με την προστασία ευπαθών θαλάσσιων οικοσυστημάτων της ανοικτής θάλασσας από τις δυσμενείς συνέπειες της χρήσης αλιευτικών εργαλείων βυθού [Επίσημη Εφημερίδα L 201 της 30.07.2008].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 27.10.2011