Θαλάσσια ασφάλεια: το ελάχιστο επίπεδο εκπαίδευσης των ναυτικών

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2008/106/ΕΚ για το ελάχιστο επίπεδο εκπαίδευσης των ναυτικών

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Η οδηγία ενσωματώνει στη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) τα ελάχιστα πρότυπα εκπαίδευσης, έκδοσης πιστοποιητικών και τήρησης φυλακών των ναυτικών που εργάζονται σε διάφορα σκάφη της ΕΕ, τα οποία καθορίζονται από τη σύμβαση για πρότυπα εκπαίδευσης, έκδοσης πιστοποιητικών και τήρησης φυλακών των ναυτικών (σύμβαση STCW) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού. Η σύμβαση εγκρίθηκε το 1978.
• Η οδηγία 2012/35/ΕΕ εισήγαγε ορισμένες τροποποιήσεις της οδηγίας 2008/106/ΕΚ.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

Η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται στους ναυτικούς οι οποίοι εργάζονται σε πλοία θαλάσσιας ναυσιπλοΐας που φέρουν τη σημαία χώρας της ΕΕ, με εξαίρεση τα εξής:

• πολεμικά πλοία ή άλλα πλοία των οποίων την κυριότητα έχει χώρα της ΕΕ και τα οποία απασχολούνται μόνο σε κυβερνητικές μη εμπορικές υπηρεσίες·
• αλιευτικά σκάφη·
• θαλαμηγούς αναψυχής που δεν χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς·
• ξύλινα πλοία πρωτόγονης ναυπήγησης.

Εκπαίδευση

Η οδηγία θεσπίζει τους κανόνες σχετικά με την εκπαίδευση και τα πρότυπα ικανότητας τα οποία πρέπει να πληρούν οι ναυτικοί που είναι υποψήφιοι για την έκδοση ή την επανεπικύρωση των πιστοποιητικών, τα οποία τους επιτρέπουν να εκτελούν τα καθήκοντα για τα οποία εκδίδεται το σχετικό πιστοποιητικό ικανότητας ή επάρκειας.

Οι κατηγορίες ναυτικών τις οποίες αφορούν οι εν λόγω κανόνες είναι οι εξής:

• πλοίαρχοι·
• υποπλοίαρχοι·
• αξιωματικοί καταστρώματος και μηχανικοί·
• πρώτοι και δεύτεροι μηχανικοί·
• ορισμένες κατηγορίες κατώτερων ναυτικών (ήτοι αυτοί που εργάζονται στο μηχανοστάσιο, μετέχουν σε φυλακές μηχανής ή εργάζονται σε ορισμένα είδη πλοίων), και
• προσωπικό το οποίο είναι υπεύθυνο για τη ραδιοεπικοινωνία·

Για ορισμένες κατηγορίες σκαφών, όπως δεξαμενόπλοια και επιβατηγά πλοία ro-ro, υπάρχουν ειδικοί κανόνες και υποχρεωτικές ελάχιστες απαιτήσεις που αφορούν την εκπαίδευση και τις πιστοποιήσεις των ναυτικών. Η οδηγία προβλέπει επίσης κανόνες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση στη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, την πυρόσβεση και την παροχή ιατρικής βοήθειας, καθώς και για τα μέλη πληρώματος που είναι υπεύθυνα για υπηρεσίες εστίασης.

Πιστοποιητικά ικανότητας, πιστοποιητικά επάρκειας και θεωρήσεις

Τα πιστοποιητικά πρέπει να εκδίδονται από τις αρμόδιες αρχές των χωρών της ΕΕ, ώστε να επιτρέπεται στους κατόχους τους να υπηρετούν όπως ορίζεται στο έγγραφο ή όπως επιτρέπεται από τους εθνικούς κανονισμούς. Τα εν λόγω έγγραφα χορηγούνται στους υποψηφίους οι οποίοι πληρούν τα εθνικά πρότυπα σωματικής καταλληλότητας (ιδιαιτέρως όσον αφορά την όραση και την ακοή) και οι οποίοι αποδεικνύουν δεόντως την ταυτότητα, την ηλικία, τη θαλάσσια υπηρεσία και τις δεξιότητές τους (ικανότητα, καθήκον και επίπεδο).

Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να εκδίδουν χωριστά πιστοποιητικά για τους χειριστές ασυρμάτου.

Οι κάτοχοι των πιστοποιητικών οφείλουν να αποδεικνύουν σε τακτά διαστήματα ότι εξακολουθούν να πληρούν τα πρότυπα δεξιοτήτων και επαγγελματικής ικανότητας.

Οι θεωρήσεις μπορούν να συμπεριλαμβάνονται στα πιστοποιητικά ή να εκδίδονται ξεχωριστά. Τα πιστοποιητικά μπορεί να έχουν τον τύπο που περιλαμβάνεται στον κώδικα STCW (τμήμα A-I/2) ή να αποκλίνουν από αυτόν (περίπτωση κατά την οποία θα πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνονται οι απαιτούμενες πληροφορίες στον τύπο). Κάθε ναυτικός επί του πλοίου πρέπει να μπορεί να προσκομίσει το πρωτότυπο αντίγραφο του πιστοποιητικού του. Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να εφαρμόζουν τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη και τον κολασμό της απάτης και άλλων παράνομων πρακτικών που αφορούν τη διαδικασία πιστοποίησης.

Η τροποποίηση της οδηγίας 2012/35/ΕΕ καθιέρωσε την απαίτηση οι χώρες της ΕΕ:

• να τηρούν αρχεία όλων των πιστοποιητικών ικανότητας, των πιστοποιητικών επάρκειας και των θεωρήσεων για πλοιάρχους και αξιωματικούς και, κατά περίπτωση, κατώτερους ναυτικούς, τα οποία έχουν εκδοθεί, έχουν λήξει ή έχουν επανεπικυρωθεί, ανασταλεί, ακυρωθεί ή των οποίων έχει δηλωθεί η απώλεια ή καταστροφή, καθώς και των κατ’ εξαίρεση αδειών που έχουν χορηγηθεί·
• να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη νομική υπόσταση των πιστοποιητικών ικανότητας, των θεωρήσεων και των κατ’ εξαίρεση αδειών σε άλλες χώρες της ΕΕ ή άλλα μέρη της σύμβασης STCW, καθώς και σε εταιρείες που ζητούν εξακρίβωση της γνησιότητας και της εγκυρότητας των πιστοποιητικών. Από την 1η Ιανουαρίου 2017, οι απαιτούμενες πληροφορίες πρέπει να καθίστανται διαθέσιμες με ηλεκτρονικά μέσα·
• να καταρτίζουν πρότυπα καταλληλότητας των ναυτικών από ιατρική άποψη και διαδικασίες για την έκδοση ιατρικού πιστοποιητικού σύμφωνα με την οδηγία και το τμήμα A-I/9 του κώδικα STCW. Οι υπεύθυνοι για την αξιολόγηση της καταλληλότητας των ναυτικών από ιατρική άποψη πρέπει να είναι ιατροί αναγνωρισμένοι από τη χώρα της ΕΕ για τους σκοπούς των εν λόγω ιατρικών εξετάσεων.

Κυρώσεις και πειθαρχικά μέτρα

Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να θεσπίζουν τις αναγκαίες μεθόδους και διαδικασίες για τη διενέργεια αμερόληπτης διερεύνησης σε περιπτώσεις ανεπάρκειας, πράξεων ή παραλείψεων που μπορεί να αποτελέσουν άμεση απειλή για την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής, την ασφάλεια των εμπορευμάτων στη θάλασσα ή το θαλάσσιο περιβάλλον. Οι κυρώσεις ή τα πειθαρχικά μέτρα πρέπει να προβλέπονται και να εφαρμόζονται στις εξής περιπτώσεις:

• εάν εταιρεία ή πλοίαρχος έχει προσλάβει πρόσωπο που δεν είναι κάτοχος πιστοποιητικού, όπως απαιτείται από την παρούσα οδηγία·
• εάν πλοίαρχος επέτρεψε σε ναυτικό να εκτελέσει λειτουργία για την οποία απαιτείται πιστοποιητικό, αλλά ο ναυτικός δεν διαθέτει το εν λόγω πιστοποιητικό, πιστοποιητικό αναγνωρισμένο από τις χώρες της ΕΕ ή έγκυρη κατ’ εξαίρεση άδεια·
• εάν πρόσωπο πέτυχε με απάτη να προσληφθεί για την εκτέλεση καθήκοντος ή υπηρεσίας υπό ιδιότητα για την οποία απαιτείται πιστοποιητικό.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση της εκπαίδευσης

Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζουν τα εξής:

• ότι υπάρχει συνεχής παρακολούθηση της εκπαίδευσης, αξιολόγηση της έκδοσης πιστοποιητικών ικανότητας και καθορισμένο σύστημα προτύπων ποιότητας που αναφέρουν λεπτομερώς τους στόχους και το πεδίο εφαρμογής·
• ότι καθορίζονται οι στόχοι εκπαίδευσης και διδασκαλίας, καθώς και η ισοδυναμία των επιπέδων εκπαίδευσης με τις απαιτήσεις της σύμβασης STCW·
• ότι παρακολουθείται η ποιότητα των εξετάσεων και των αξιολογήσεων, καθώς και η ποιότητα και η εμπειρία των υπευθύνων αξιολόγησης·
• ότι διενεργούνται ανεξάρτητες αξιολογήσεις των γνώσεων, της κατανόησης, των ικανοτήτων και της απόκτησης ικανοτήτων και των δραστηριοτήτων αξιολόγησης κατά διαστήματα όχι μεγαλύτερα των 5 ετών.

Περίοδοι ανάπαυσης του προσωπικού τήρησης φυλακών

Για την πρόληψη της κόπωσης του προσωπικού τήρησης φυλακών, η οποία πολύ συχνά αποτελεί την αιτία πρόκλησης ατυχημάτων στη θάλασσα, υπάρχουν κανόνες σχετικά με τις ελάχιστες περιόδους ανάπαυσης.

Σε όλα τα πρόσωπα στα οποία ανατίθεται το καθήκον του υπεύθυνου αξιωματικού φυλακής ή του κατώτερου ναυτικού που συμμετέχει σε τήρηση φυλακής, πρέπει να παρέχεται περίοδος ανάπαυσης τουλάχιστον 10 ωρών σε οποιοδήποτε διάστημα 24 ωρών. Οι ώρες αυτές είναι δυνατόν να χωρίζονται το πολύ σε δύο περιόδους, εκ των οποίων η μία πρέπει διαρκεί τουλάχιστον 6 ώρες. Επιπλέον, η τροποποίηση της οδηγίας 2012/35/ΕΕ απαιτεί οι εν λόγω αξιωματικοί ή κατώτεροι ναυτικοί να έχουν 77 ώρες ανάπαυσης σε οποιοδήποτε διάστημα 7 ημερών.

Κατ’ εξαίρεση άδειες

Σε περιστάσεις εξαιρετικής ανάγκης, οι αρμόδιες αρχές δύνανται να χορηγούν κατ’ εξαίρεση άδεια η οποία επιτρέπει σε κατονομαζόμενο ναυτικό να εργάζεται σε συγκεκριμένο σκάφος για ορισμένη χρονική περίοδο η οποία δεν υπερβαίνει τους 6 μήνες. Αυτό θα μπορούσε να γίνει για ειδικότητα για την οποία ο ναυτικός δεν κατέχει το κατάλληλο πιστοποιητικό εφόσον τα προσόντα του επαρκούν για τη διασφάλιση κανονικών συνθηκών ασφαλείας.

Ευθύνες των χωρών της ΕΕ

Οι χώρες της ΕΕ οφείλουν να ορίζουν τις αρχές ή τα όργανα τα οποία:

• θα προσφέρουν κατάρτιση·
• θα οργανώνουν ή/και θα εποπτεύουν τις απαιτούμενες εξετάσεις·
• θα εκδίδουν πιστοποιητικά·
• θα χορηγούν ενδεχόμενες κατ’ εξαίρεση άδειες.

Επικοινωνία επί του πλοίου

Για την ενίσχυση της ασφάλειας στη θάλασσα και την αποφυγή της απώλειας ανθρώπινων ζωών και της θαλάσσιας ρύπανσης, πρέπει να βελτιωθεί η επικοινωνία μεταξύ των μελών του πληρώματος επί των πλοίων που πλέουν στα ύδατα της ΕΕ.

Πρέπει να οριστεί κοινή γλώσσα εργασίας σε όλα τα επιβατηγά πλοία που φέρουν σημαία χώρας της ΕΕ και σε όλα τα επιβατηγά πλοία τα οποία αρχίζουν ή/και τερματίζουν τον πλου τους σε λιμένα χώρας της ΕΕ. Στην περίπτωση των πετρελαιοφόρων, των δεξαμενοπλοίων χημικών και των υγραεριοφόρων δεξαμενοπλοίων, η οδηγία απαιτεί την ικανότητα επικοινωνίας των πλοιάρχων, των αξιωματικών και των κατώτερων ναυτικών σε μία ή περισσότερες κοινές γλώσσες εργασίας.

Έλεγχος από το κράτος του λιμένα

Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να παρακολουθούν τους ναυτικούς που εργάζονται σε κάθε πλοίο χρησιμοποιώντας τους λιμένες τους, ανεξαρτήτως της φερόμενης σημαίας, προκειμένου ιδίως να εξακριβωθεί ότι όλοι οι ναυτικοί οι οποίοι πρέπει να φέρουν πιστοποιητικά βάσει της σύμβασης STCW διαθέτουν όντως τα πιστοποιητικά αυτά. Οι χώρες πρέπει να εξασφαλίζουν την εφαρμογή των σχετικών κανόνων και διαδικασιών τις οποίες ορίζει η οδηγία 2009/16/ΕΚ σχετικά με τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, επιβάλλεται η αξιολόγηση της ικανότητας των ναυτικών να τηρούν πρότυπα τήρησης φυλακών, όπως απαιτείται από τη σύμβαση (εξακρίβωση των πιστοποιητικών). Αυτό είναι ιδιαιτέρως αναγκαίο όταν ένα πλοίο που χρησιμοποιεί λιμένα της ΕΕ και φέρει σημαία χώρας η οποία δεν έχει επικυρώσει τη σύμβαση STCW χρησιμοποιείται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ενέχει κίνδυνο για πρόσωπα, εμπορεύματα ή το περιβάλλον ή όταν ο πλοίαρχος, οι αξιωματικοί ή οι κατώτεροι ναυτικοί έχουν πιστοποιητικά εκδοθέντα από χώρα εκτός της ΕΕ η οποία δεν έχει επικυρώσει τη σύμβαση STCW. Σε άλλες περιπτώσεις, τα μέλη του πληρώματος μπορεί να κληθούν να παράσχουν επιτόπια απόδειξη της ικανότητάς τους.

Η οδηγία προσδιορίζει τους λόγους για τους οποίους ενδέχεται να κρατηθεί ένα σκάφος, όπως η έλλειψη κατάρτισης ή οι συνθήκες εργασίας του πληρώματος, εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι οι εν λόγω ανεπάρκειες αποτελούν κίνδυνο για τα εμπορεύματα, τα πρόσωπα ή το περιβάλλον.

Το 2015 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε κατάλογο των χωρών εκτός της ΕΕ που έχουν αναγνωρισθεί όσον αφορά τα συστήματα κατάρτισης και πιστοποίησης των ναυτικών. Έκτοτε, η Αιθιοπία, τα Φίτζι, το Ομάν και το Μαυροβούνιο προστέθηκαν στον εν λόγω κατάλογο.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία 2008/106/ΕΚ εφαρμόζεται από τις 23 Δεκεμβρίου 2008. Η οδηγία αναθεώρησε και αντικατέστησε την οδηγία 2001/25/ΕΚ η οποία με τη σειρά της κατήργησε την οδηγία 94/58/ΕΚ. Η οδηγία 94/58/ΕΚ έπρεπε να θεσπιστεί νομοθετικά στις χώρες της ΕΕ έως τις 31 Δεκεμβρίου 1995.

Η τροποποίηση της οδηγίας 2012/35/ΕΕ εφαρμόζεται από τις 3 Ιανουαρίου 2013. Έπρεπε να θεσπιστεί νομοθετικά στις χώρες της ΕΕ έως τις 4 Ιουλίου 2014.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Εκπαίδευση και κατάρτιση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2008/106/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, για το ελάχιστο επίπεδο εκπαίδευσης των ναυτικών (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 323 της 3.12.2008, σ. 33-61)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2008/106/ΕΚ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Η παρούσα ενοποιημένη έκδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2018/501 της Επιτροπής, της 22ας Μαρτίου 2018, σχετικά με την αναγνώριση του Σουλτανάτου του Ομάν σύμφωνα με την οδηγία 2008/106/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τα συστήματα εκπαίδευσης και πιστοποίησης των ναυτικών (ΕΕ L 82 της 26.3.2018, σ. 15-16)

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2017/1412 της Επιτροπής, της 1ης Αυγούστου 2017, σχετικά με την αναγνώριση των Φίτζι σύμφωνα με την οδηγία 2008/106/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τα συστήματα εκπαίδευσης και πιστοποίησης των ναυτικών (ΕΕ L 202 της 3.8.2017, σ. 6-7)

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2017/1239 της Επιτροπής, της 6ης Ιουλίου 2017, σχετικά με την αναγνώριση της Αιθιοπίας σύμφωνα με την οδηγία 2008/106/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τα συστήματα εκπαίδευσης και πιστοποίησης των ναυτικών (ΕΕ L 177 της 8.7.2017, σ. 43-44)

Εκτελεστική απόφαση (ΕΕ) 2017/727 της Επιτροπής, της 23ης Μαρτίου 2017, σχετικά με την αναγνώριση του Μαυροβουνίου σύμφωνα με την οδηγία 2008/106/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τα συστήματα εκπαίδευσης και πιστοποίησης των ναυτικών (ΕΕ L 107 της 25.4.2017, σ. 31-32)

τελευταία ενημέρωση 17.12.2018