Ευρωπαϊκή περιοχή της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης

Προκειμένου να διευκολύνει τη μετάβαση προς μια κοινωνία της γνώσης, η Επιτροπή υποστηρίζει την υλοποίηση των στρατηγικών και συγκεκριμένων ενεργειών της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης,για την πραγμάτωση μιας ευρωπαϊκής περιοχής της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης. Ο στόχος αυτός βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής της Λισσαβόνας και ειδικότερα του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010». Τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να υλοποιήσουν παρόμοιες στρατηγικές έως το 2006.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 21ης Νοεμβρίου 2001, σχετικά με την πραγμάτωση μιας ευρωπαϊκής περιοχής διά βίου μάθησης [COM(2001) 678 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από το κατά πόσον οι πολίτες της θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις. Μια «ευρωπαϊκή περιοχή διά βίου μάθησης» θα επιτρέψει στους ευρωπαίους πολίτες να κινούνται ελεύθερα από περιβάλλον μάθησης σε θέση εργασίας, από μια περιφέρεια ή χώρα σε άλλη, προκειμένου να αξιοποιούν καλύτερα τις δεξιότητες και τις γνώσεις τους. Με τη «διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση» δίδεται έμφαση στη μάθηση από την προσχολική ηλικία έως εκείνη μετά τη συνταξιοδότηση («από τα σπάργανα ως τα σάβανα») και καλύπτεται κάθε μορφή εκπαίδευσης (τυπική, άτυπη και μη τυπική).

Στο πλαίσιο του στρατηγικού στόχου που έθεσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας, τον Μάρτιο του 2000, να καταστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση η πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία της γνώσης στον κόσμο, το πλαίσιο της ολοκληρωμένες πολιτικής συνεργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» διέπεται κυρίως από την αρχή της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης και μάλιστα σε συνέργια με τα σημαντικά στοιχεία των πολιτικών για τη νεολαία, την απασχόληση, την κοινωνική ένταξη και την έρευνα. Οι νέες ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές που εγκρίθηκαν το 2005 στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβόνας θέτουν επίσης το στόχο της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Ο κεντρικός ρόλος του μαθητευομένου, η σπουδαιότητα της ισότητας των ευκαιριών, η ποιότητα και η καταλληλότητα των δυνατοτήτων εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να είναι στο επίκεντρο των στρατηγικών για την πραγμάτωση μιας περιοχής διά βίου μάθησης στην Ευρώπη.

Δομικά στοιχεία μιας στρατηγικής για τη διά βίου μάθηση

Στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια που ακολούθησαν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Φέιρα το 2000 τονίστηκε η ανάγκη της υλοποίησης συνεκτικών και σφαιρικών στρατηγικών για τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση. Τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να έχουν υλοποιήσει παρόμοιες στρατηγικές έως το 2006.

Η παρούσα ανακοίνωση καθορίζει τα δομικά στοιχεία τέτοιων στρατηγικών που έχουν σκοπό να υποστηρίξουν τις προσπάθειες των κρατών μελών και των άλλων ενδιαφερόμενων παραγόντων. Η αναμόρφωση των παραδοσιακών συστημάτων είναι το πρώτο στάδιο που πρέπει να διανυθεί ώστε οι ευκαιρίες διά βίου μάθησης να καταστούν προσβάσιμες σε όλους. Καθορίζονται άλλα δομικά στοιχεία ενόψει της ανάγκης:

• να αναπτύσσονται συμπράξεις σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης (εθνικό, περιφερειακό και τοπικό), καθώς και μεταξύ των παρεχόντων εκπαιδευτικές υπηρεσίες (σχολείων, πανεπιστημίων κ.τ.λ.) και της κοινωνίας των πολιτών με την ευρεία έννοια (επιχειρήσεων, κοινωνικών εταίρων, τοπικών σωματείων κ.τ.λ.)·
• να ανιχνεύονται οι ανάγκες του μαθητευομένου και της αγοράς εργασίας στο πλαίσιο της κοινωνίας της γνώσης (περιλαμβανομένων π.χ. των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας)·
• να εξευρίσκονται κατάλληλοι πόροι με την ενθάρρυνση της αύξησης των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων καθώς και νέων μοντέλων επένδυσης·
• να αυξηθεί η πρόσβαση σε ευκαιρίες για μάθηση, ιδίως με τον πολλαπλασιασμό των τοπικών κέντρων μάθησης στους χώρους εργασίας και με τη διευκόλυνση της μάθησης στο χώρο εργασίας. Απαιτούνται ειδικές προσπάθειες έναντι των μειονεκτικών ατόμων όπως είναι, μεταξύ άλλων, οι ανάπηροι, οι μειονότητες και οι αγροτικοί πληθυσμοί·
• να δημιουργηθεί μια κουλτούρα μάθησης με σκοπό να κινητοποιηθούν οι (δυνάμει) μαθητευόμενοι, να αυξηθούν τα επίπεδα συμμετοχής και να γίνει αντιληπτό ότι είναι αναγκαία η μάθηση σε κάθε ηλικία·
• να τεθούν σε εφαρμογή διαδικασίες αξιολόγησης και παρακολούθησης της ποιότητας. Μέχρι τις αρχές του 2003 η Επιτροπή θα αρχίσει να απονέμει βραβείο στις επιχειρήσεις που επενδύουν στη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση, με σκοπό να ανταμείβονται και να γίνονται γνωστές οι ορθές πρακτικές σε αυτό τον τομέα.

Προτεραιότητες δράσης στη στρατηγική για τη διά βίου μάθηση

Όπως υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση, για την πραγμάτωση της Ευρώπης της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης, υπάρχει ανάγκη:

• αποτίμησης της μάθησης. Αυτό σημαίνει αξιολόγηση των τίτλων σπουδών από το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς και της άτυπης και εξωσχολικής μάθησης με σκοπό να μπορούν να αναγνωρίζονται όλα τα είδη μάθησης. Τούτο περιλαμβάνει την αύξηση της διαφάνειας και της συνοχής των εθνικών συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, την εκπόνηση διακρατικού συστήματος σώρευσης των προσόντων έως το 2003, τη δημιουργία κοινού συστήματος παρουσίασης των προσόντων (εμπνεόμενο από το ευρωπαϊκό βιογραφικό σημείωμα) έως το τέλος του 2002 και τη θέσπιση πτυχίων και πιστοποιητικών ευρωπαϊκής κατάρτισης σε εθελοντική βάση·
• ενίσχυσης των υπηρεσιών πληροφόρησης, προσανατολισμού και παροχής συμβουλών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η Επιτροπή επρόκειτο να εγκαινιάσει το 2002 μια διαδικτυακή πύλη για τις μαθησιακές ευκαιρίες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και ευρωπαϊκό φόρουμ προσανατολισμού για την προώθηση της ανταλλαγής πληροφοριών·
• μεγαλύτερων επενδύσεων χρόνου στη μάθηση. Η Επιτροπή καλεί την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να υποστηρίξει την εκπαίδευση και κατάρτιση, κατά προτίμηση με τη δημιουργία τοπικών κέντρων κατάρτισης, ζητεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων να υποστηρίξει τις εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου σε αυτό τον τομέα, υποδεικνύει στα κράτη μέλη να αυξήσουν περαιτέρω τη χρήση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρουσιάσει απολογισμό των φορολογικών κινήτρων που έχουν θεσπίσει τα κράτη μέλη·
• σύνδεσης μαθητευομένων και μαθησιακών ευκαιριών. Αυτό είναι δυνατόν με την ανάπτυξη των τοπικών κέντρων μάθησης και με την ενθάρρυνση της μάθησης στο χώρο εργασίας·
• πρόσβασης όλων στις βασικές δεξιότητες·
• υποστήριξης της έρευνας καινοτόμων παιδαγωγικών μεθόδων για τους διδάσκοντες, τους εκπαιδευτές και τους συντελεστές της μάθησης, λαμβανομένου υπόψη του αυξανόμενου ρόλου της τεχνολογίας των πληροφοριών και επικοινωνιών.

Η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα άλλα ευρωπαϊκά όργανα, τα κράτη μέλη, οι χώρες του ΕΟΧ και οι υποψήφιες χώρες, οι κοινωνικοί εταίροι, οι ΜΚΟ και οι διεθνείς οργανισμοί καλούνται να συμπράξουν για την προώθηση της διά βίου μάθησης. Προς τούτο, η ανακοίνωση της Επιτροπής προτείνει τη δημιουργία βάσης δεδομένων με τις ορθές πρακτικές, τις πληροφορίες και εμπειρίες σε αυτό τον τομέα καθώς και τη σύσταση ομάδας υψηλού επιπέδου από εκπροσώπους των υπουργείων που είναι αρμόδια για τη διά βίου μάθηση. Η εν λόγω ομάδα θα παρακολουθεί το συντονισμό ανάμεσα στα διάφορα επίπεδα αποφάσεων (κοινοτικό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό).

Η υλοποίηση θα γίνει μέσω προγραμμάτων, μέσων, δικτύων και περιορισμένου πλήθους δεικτών.

Σχετική εισήγηση υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Βαρκελώνης τον Μάρτιο του 2002. Το 2003, η Επιτροπή εκπόνησε έκθεση για τις προόδους που επιτεύχθηκαν στον τομέα της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης σε επίπεδο κρατών μελών και στο επίπεδο της Κοινότητας. Στη συνέχεια αποφασίστηκε ότι η παρακολούθηση της εφαρμογής και της προόδου που έχει σημειωθεί θα γίνει στο πλαίσιο της διετούς έκθεσης εφαρμογής του προγράμματος εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010».

Πλαίσιο

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Φέιρα τον Ιούνιο του 2000 ζήτησε από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να καθορίσουν συνεκτική στρατηγική που να επιτρέπει σε όλους τους Ευρωπαίους να έχουν πρόσβαση σε ευκαιρίες διά βίου μάθησης. Το υπόμνημα για τη διά βίου μάθηση αποτέλεσε την αφετηρία ευρείας διαβούλευσης σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Η παρούσα ανακοίνωση είναι αποτέλεσμα αυτής της συζήτησης, στην οποία έλαβαν μέρος το 2000/2001 περίπου 12.000 άτομα, καθώς και τα κράτη μέλη, οι χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και οι υποψήφιες χώρες, τα κοινοτικά όργανα, οι κοινωνικοί εταίροι και ΜΚΟ.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Σχέδιο ψηφίσματος του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών συνερχομένων στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 21ης Νοεμβρίου 2008 για την «Καλύτερη ένταξη του δια βίου προσανατολισμού στις στρατηγικές δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης» [Επίσημη Εφημερίδα C 319 της 13.12.2008]. Αυτό το σχέδιο ψηφίσματος υπογραμμίζει την ανάγκη ενίσχυσης της εφαρμογής μίας πολιτικής δια βίου προσανατολισμού στο πλαίσιο εθνικών στρατηγικών στον τομέα της δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης. Ορίζει τέσσερεις τομείς προτεραιότητας για τον δια βίου προσανατολισμό, οι οποίοι αποσκοπούν στη βελτίωση:

• της απόκτησης ικανότητας επαγγελματικού προσανατολισμού·
• της πρόσβασης σε υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού, ιδιαίτερα για άτομα από μειονεκτικές οικονομικά ομάδες·
• της ποιότητας των υπηρεσιών προσανατολισμού·
• του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων παραγόντων σε όλα τα δυνατά επίπεδα.

Προκειμένου να βελτιωθεί η παροχή δια βίου προσανατολισμού, είναι απαραίτητη η διοργάνωση ανταλλαγών πληροφοριών σχετικά με τις εθνικές πολιτικές και πρακτικές, παράλληλα με την παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής τους. Είναι επίσης απαραίτητη η περαιτέρω ενθάρρυνση της συνεργασίας σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Για το σκοπό αυτό, είναι δυνατή η χρήση του προγράμματος «Δια βίου μάθηση», των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Ταμείων, του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την ανάπτυξη της επαγγελματικής κατάρτισης (Cedefop) και του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.

Πρόταση σύστασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τις βασικές ικανότητες για τη διά βίου μάθηση [Επίσημη Εφημερίδα L 394 της 30.12.2006]. Αυτή η σύσταση αποσκοπεί να καθιερώσει ένα εργαλείο αναφοράς για τον ορισμό των βασικών ικανοτήτων για τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση.

Απόφαση 1720/2006/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Νοεμβρίου 2006, για τη θέσπιση προγράμματος δράσης στον τομέα της διά βίου μάθησης [Επίσημη Εφημερίδα L 327 της 24.11.2006].

Ψήφισμα του Συμβουλίου , της 27ης Ιουνίου 2002, για τη διά βίου μάθηση [Επίσημη Εφημερίδα C 163 της 9.7 2002]. Το Συμβούλιο δέχεται με ικανοποίηση την ανακοίνωση της Επιτροπής του Νοεμβρίου 2001 με τίτλο «Η πραγμάτωση μιας ευρωπαϊκής περιοχής διά βίου μάθησης». Το Συμβούλιο επικροτεί εξάλλου το γεγονός ότι η εν λόγω ανακοίνωση καθιερώνει τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση ως μια από τις κατευθυντήριες αρχές στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 03.06.2009