Η δυνατότητα αναθεώρησης της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) έχει μεγάλη σημασία για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Επιτρέπει την προσαρμογή του πλαισίου της νομοθεσίας και των πολιτικών της ΕΕ στις νέες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει. Η Συνθήκη της Λισαβόνας προβλέπει πλέον μια συνήθη και μια απλοποιημένη διαδικασία αναθεώρησης, κάτι που κάνει τη διαδικασία πιο δημοκρατική.

Οι διαδικασίες αναθεώρησης παρατίθενται στο άρθρο 48 της ΣΕΕ. Όποια διαδικασία και αν ακολουθείται, τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να εγκρίνουν ομόφωνα την αναθεώρηση των σχετικών διατάξεων της Συνθήκης.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Συνήθης διαδικασία αναθεώρησης

Η συνήθης διαδικασία αναθεώρησης αφορά σημαντικές τροποποιήσεις των Συνθηκών, όπως είναι η αύξηση ή η μείωση των αρμοδιοτήτων (τομέων νομικής αρμοδιότητας) της ΕΕ. Έχει τα εξής στάδια:

Οποιαδήποτε κυβέρνηση κράτους μέλους, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να υποβάλει στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρόταση τροποποίησης των Συνθηκών.
Το Συμβούλιο υποβάλλει με τη σειρά του τις προτάσεις στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (που αποτελείται από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων των κρατών μελών), και ειδοποιούνται τα εθνικά κοινοβούλια.
Αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίσει να εξετάσει τις προτεινόμενες τροποποιήσεις, συγκαλείται συνέλευση από τον/την πρόεδρό του με τη συμμετοχή εκπροσώπων των εθνικών κοινοβουλίων, των αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων των κρατών μελών, του Κοινοβουλίου και της Επιτροπής. Η συνέλευση εξετάζει τις προτάσεις τροποποιήσεων και εγκρίνει ομόφωνα σύσταση για μια διάσκεψη των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων.
Στη συνέχεια, συγκαλείται διάσκεψη των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών από τον/την πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με στόχο να εγκριθούν ομόφωνα οι προτεινόμενες τροποποιήσεις των Συνθηκών. Οι αλλαγές εφαρμόζονται μόνο μετά την επικύρωσή τους από όλα τα κράτη μέλη.

Επίσης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει, μετά από έγκριση του Κοινοβουλίου, να μη συγκαλέσει συνέλευση αν οι τροποποιήσεις δεν είναι μεγάλης σημασίας.

Απλοποιημένη διαδικασία αναθεώρησης

Η Συνθήκη της Λισαβόνας θεσπίζει μια απλοποιημένη διαδικασία για την τροποποίηση των εσωτερικών πολιτικών και δράσεων της ΕΕ (Μέρος III της ΣΛΕΕ). Στόχος είναι να διευκολυνθεί περαιτέρω η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση σε αυτούς τους τομείς.

Με αυτή τη διαδικασία παρακάμπτεται η ανάγκη σύγκλησης συνέλευσης και διάσκεψης των αντιπροσώπων.

Οι τροποποιήσεις των Συνθηκών εφαρμόζονται μόνο αν επικυρωθούν από όλα τα κράτη μέλη.

Ωστόσο, οι νομικές αρμοδιότητες της ΕΕ δεν μπορούν να διευρυνθούν μέσω απλοποιημένης διαδικασίας αναθεώρησης.

Μεταβατικές ρήτρες

Οι μεταβατικές ρήτρες αποτελούν τη δεύτερη απλοποιημένη διαδικασία αναθεώρησης.

Η γενική μεταβατική ρήτρα (άρθρο 48 παράγραφος 7 της ΣΕΕ) αφορά τις εξής περιπτώσεις:

1.
Όταν η ΣΛΕΕ ή ο Τίτλος V της ΣΕΕ προβλέπουν ότι μια πράξη εγκρίνεται ομόφωνα από το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί να εκδώσει απόφαση που να επιτρέπει στο Συμβούλιο να αποφασίσει με ειδική πλειοψηφία. Η δυνατότητα αυτή δεν υπάρχει όταν πρόκειται για αποφάσεις με επιπτώσεις σε στρατιωτικά θέματα και για αποφάσεις που αφορούν τον τομέα της άμυνας.
2.
Όταν η ΣΛΕΕ προβλέπει ότι οι νομοθετικές πράξεις εγκρίνονται από το Συμβούλιο με ειδική νομοθετική διαδικασία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί να εκδώσει απόφαση που να επιτρέπει την έγκριση μιας τέτοιας πράξης με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.

Και στις δύο περιπτώσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει ομόφωνα αφού πάρει την έγκριση του Κοινοβουλίου. Επιπλέον, κάθε εθνικό κοινοβούλιο έχει το δικαίωμα ένστασης, και τη δυνατότητα να εμποδίσει την ενεργοποίηση της γενικής μεταβατικής ρήτρας.

Η ρήτρα ευελιξίας (άρθρο 352 της ΣΛΕΕ)

Η ρήτρα αυτή επεκτείνει τις εξουσίες της ΕΕ όταν ένα μέτρο κρίνεται απαραίτητο για την επίτευξη ενός από τους στόχους των Συνθηκών και οι Συνθήκες δεν προβλέπουν την απαραίτητη νομική αρμοδιότητα. Τα μέτρα με βάση αυτή τη διάταξη εγκρίνονται ομόφωνα από το Συμβούλιο μετά από πρόταση της Επιτροπής και την έγκριση του Κοινοβουλίου. Δεν περιλαμβάνουν εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σε τομείς όπου οι Συνθήκες αποκλείουν την εναρμόνιση αυτή.

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Τίτλος VI — Τελικές διατάξεις — Άρθρο 48 (πρώην άρθρο 48 της ΣΕΕ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 41-43).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος έβδομο — Γενικές και τελικές διατάξεις — Άρθρο 352 (πρώην άρθρο 308 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 196).

τελευταία ενημέρωση 14.10.2022

Top