Ο κανονισμός θεσπίζει κανόνες και διαδικασίες για τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των συμφερόντων της ΕΕ και των κρατών μελών της από τον οικονομικό εξαναγκασμό τρίτης χώρας (χώρα που δεν είναι μέλος της ΕΕ). Ο πρωταρχικός στόχος είναι η αποτροπή των τρίτων χωρών από τη χρήση οικονομικού εξαναγκασμού. Όταν γίνεται οικονομικός εξαναγκασμός, ο στόχος είναι να υπάρχει αντίδραση στον οικονομικό εξαναγκασμό ώστε να σταματήσει ο εξαναγκασμός.

Καθορίζει ένα πλαίσιο ώστε η ΕΕ να αντιδρά ως εξής:

εξέταση και προσδιορισμός περιπτώσεων οικονομικού εξαναγκασμού·
συνεργασία με την τρίτη χώρα προκειμένου να σταματήσει ο εξαναγκασμός σε μεμονωμένες περιπτώσεις·
θέσπιση μέτρων για την αντιμετώπιση του εξαναγκασμού ως έσχατη λύση σε μεμονωμένες περιπτώσεις·
αίτημα για την αποκατάσταση της ζημιάς που προκλήθηκε από τον οικονομικό εξαναγκασμό στην ΕΕ ή στα κράτη μέλη της.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

1.
Εξέταση και προσδιορισμός
Οικονομικός εξαναγκασμός υφίσταται όταν μια τρίτη χώρα εφαρμόζει ή απειλεί να εφαρμόσει ένα μέτρο που επηρεάζει το εμπόριο ή τις επενδύσεις, προκειμένου να αποτρέψει ή να επιτύχει την παύση, την τροποποίηση ή την έκδοση συγκεκριμένης πράξης από την ΕΕ ή ένα κράτος μέλος, παρεμβαίνοντας έτσι στις νόμιμες κυρίαρχες επιλογές της ΕΕ ή ενός κράτους μέλους.
Προκειμένου να προσδιοριστεί αν ένα μέτρο τρίτης χώρας μπορεί να χαρακτηριστεί ως οικονομικός εξαναγκασμός με βάση τις παραπάνω προϋποθέσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης λαμβάνει υπόψη τα παρακάτω:
- την ένταση, τη σοβαρότητα, τη συχνότητα, τη διάρκεια, το εύρος και το μέγεθός του, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεών του στις εμπορικές ή επενδυτικές σχέσεις με την ΕΕ, και τυχόν πίεσης που επιφέρει αυτό στην ΕΕ ή σε κάποιο κράτος μέλος·
- κατά πόσον η εν λόγω τρίτη χώρα ακολουθεί ένα μοτίβο παρέμβασης που επιδιώκει να εμποδίσει ή να επιτύχει την έκδοση συγκεκριμένων πράξεων από την ΕΕ, από κράτος μέλος ή από άλλη τρίτη χώρα·
- τον βαθμό στον οποίο το μέτρο καταπατά ένα πεδίο της κυριαρχίας της ΕΕ ή ενός κράτους μέλους·
- κατά πόσον η τρίτη χώρα ενεργεί βάσει διεθνώς αναγνωρισμένης θεμιτής ανησυχίας·
- εάν η τρίτη χώρα, πριν από τη θέσπιση των μέτρων, έχει καταβάλει σοβαρές προσπάθειες, καλή τη πίστει, να διευθετήσει το ζήτημα μέσω διεθνούς συντονισμού ή δικαστικής επίλυσης, είτε διμερώς είτε στο πλαίσιο διεθνούς φόρουμ
Η Επιτροπή μπορεί να εξετάζει κάθε μέτρο τρίτης χώρας, με δική της πρωτοβουλία ή μετά από δεόντως αιτιολογημένη αίτηση. Η εξέταση της Επιτροπής πρέπει κανονικά να ολοκληρώνεται εντός τεσσάρων μηνών. Η Επιτροπή διενεργεί την εξέταση βάσει τεκμηριωμένων πληροφοριών που έχουν συλλεχθεί με δική της πρωτοβουλία ή που λαμβάνει από οποιαδήποτε αξιόπιστη πηγή, μεταξύ άλλων από κράτος μέλος και ενδιαφερόμενα μέρη.
Το Συμβούλιο προσδιορίζει την ύπαρξη οικονομικού εξαναγκασμού μέσω μιας εκτελεστικής πράξης που βασίζεται στην πρόταση της Επιτροπής. Το Συμβούλιο έχει στη διάθεσή του το πολύ οκτώ εβδομάδες για να ολοκληρώσει αυτό το βήμα. Το Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει μετά την παρέλευση της προθεσμίας των οκτώ εβδομάδων (αλλά, καταρχήν, όχι πάνω από δέκα εβδομάδες), υπό την προϋπόθεση ότι κοινοποιεί στην Επιτροπή τους λόγους για την καθυστέρηση. Το Συμβούλιο μπορεί επίσης να αποφασίσει ότι η ΕΕ πρέπει να ζητήσει από τη χώρα που κάνει χρήση εξαναγκασμού, να αποκαταστήσει τη ζημιά που προκάλεσε ο οικονομικός εξαναγκασμός.
2.
Συνεργασία
Η Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο συνεργασίας με τη χώρα που κάνει χρήση εξαναγκασμού με σκοπό να σταματήσει ο εξαναγκασμός και να γίνει αποκατάσταση της ζημιάς, κατά περίπτωση. Η συνεργασία με την τρίτη χώρα που κάνει χρήση εξαναγκασμού πρέπει να βασίζεται σε προσπάθειες καλή τη πίστει από την εν λόγω τρίτη χώρα.
3.
Μέτρα αντίδρασης της ΕΕ
Η ΕΕ επιβάλλει μέτρα αντίδρασης, μέσω εκτελεστικών πράξεων της Επιτροπής, όταν πληρούνται και οι τρεις προϋποθέσεις:
- οι προσπάθειες (π.χ. συνεργασίας με την τρίτη χώρα που κάνει χρήση εξαναγκασμού) δεν έχουν επιφέρει αποτελέσματα εντός εύλογου χρονικού διαστήματος (πιο συγκεκριμένα, η τρίτη χώρα δεν έχει λήξει τον οικονομικό εξαναγκασμό ή δεν έχει αποκαταστήσει τη ζημιά, κατά περίπτωση)·
- τα μέτρα αντίδρασης της EE είναι αναγκαία για την προστασία των συμφερόντων και των δικαιωμάτων των κρατών μελών και της ΕΕ, στη συγκεκριμένη περίπτωση, λαμβάνοντας υπόψη τις διαθέσιμες επιλογές·
- τα μέτρα αντίδρασης της ΕΕ είναι προς το συμφέρον της ΕΕ.
Τα ενδεχόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση του οικονομικού εξαναγκασμού, μεταξύ άλλων, είναι:
- νέοι ή αυξημένοι τελωνειακοί δασμοί·
- περιορισμοί στις εισαγωγές ή τις εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγικών ελέγχων·
- μέτρα που εφαρμόζονται στα εμπορεύματα υπό διαμετακόμιση ή εσωτερικών μέτρων που εφαρμόζονται στα εμπορεύματα·
- αποκλεισμός προμηθευτών, αγαθών ή υπηρεσιών από δημόσιες συμβάσεις, ή επιβολή προσαρμογής της βαθμολογίας σε προσφορές προμηθευτών αγαθών ή υπηρεσιών·
- μέτρα που επηρεάζουν τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών·
- μέτρα που επηρεάζουν την πρόσβαση στις άμεσες ξένες επενδύσεις στην ΕΕ·
- περιορισμοί στην προστασία δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας ή στην εμπορική εκμετάλλευσή τους·
- περιορισμοί στις τραπεζικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες, στην πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές της ΕΕ και σε άλλες δραστηριότητες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών·
- νέοι ή αυξημένοι περιορισμοί στην πρόσβαση των χημικών προϊόντων στην αγορά της ΕΕ·
- νέοι ή αυξημένοι περιορισμοί στην πρόσβαση των αγαθών που εμπίπτουν στην υγειονομική και φυτοϋγειονομική νομοθεσία στην αγορά της ΕΕ.
Τα εν λόγω μέτρα μπορεί να ισοδυναμούν με τη μη εκπλήρωση των εφαρμοστέων διεθνών υποχρεώσεων της ΕΕ έναντι της τρίτης χώρας που κάνει χρήση εξαναγκασμού όταν ο εν λόγω οικονομικός εξαναγκασμός συνιστά διεθνώς παράνομη πράξη.
H Επιτροπή βασίζεται σε ένα σύνολο αντικειμενικών κριτηρίων για την επιλογή και τον σχεδιασμό κατάλληλων μέτρων αντίδρασης της ΕΕ. Μια ειδική διάταξη προσδιορίζει το συμφέρον της ΕΕ όσον αφορά τα μέτρα αντίδρασης της ΕΕ.
Τα μέτρα αντίδρασης της ΕΕ ενδέχεται να είναι μέτρα γενικής εφαρμογής ή μπορούν να επιβάλλονται σε πρόσωπα που έχουν δεσμούς ή συνδέονται με την κυβέρνηση της τρίτης χώρας που κάνει χρήση εξαναγκασμού.
Η εκτελεστική πράξη της Επιτροπής σχετικά με τα μέτρα αντίδρασης της EE προβλέπει τα ακόλουθα.
- Θεσπίζει μια προθεσμία (εντός τριών μηνών, κατά κανόνα) για την εφαρμογή μέτρων εκτός εάν η τρίτη χώρα σταματήσει τον οικονομικό εξαναγκασμό και, κατά περίπτωση, αποκαταστήσει τη ζημιά στην ΕΕ. Η προθεσμία μπορεί να παραταθεί περαιτέρω σε περίπτωση που υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες ότι η τρίτη χώρα που κάνει χρήση εξαναγκασμού ήδη λαμβάνει βήματα για να σταματήσει τον εξαναγκασμό, ώστε η Επιτροπή να μπορεί να λάβει μια τέτοια απόφαση.
- Δίνει εντολή στην Επιτροπή να ζητήσει από την τρίτη χώρα που κάνει χρήση εξαναγκασμού να σταματήσει αμέσως τον εξαναγκασμό και να αποκαταστήσει τη ζημιά, κατά περίπτωση· να προτείνει τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων για την εύρεση λύσης με την τρίτη χώρα· και να ειδοποιήσει την τρίτη χώρα ότι τα μέτρα αντίδρασης της EE θα τεθούν σε εφαρμογή, εκτός εάν σταματήσει ο οικονομικός εξαναγκασμός και γίνει αποκατάσταση των ζημιών, κατά περίπτωση.
- Κατ’ εξαίρεση, τα μέτρα αντίδρασης της ΕΕ θα εφαρμόζονται χωρίς να ζητά η Επιτροπή από την οικεία τρίτη χώρα να παύσει τον εξαναγκασμό και, κατά περίπτωση, να αποκαταστήσει τη ζημία, και χωρίς να την ενημερώσει σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων, όταν αυτό είναι απαραίτητο, ιδίως για την αποτελεσματικότητα των μέτρων.
- Όταν ο οικονομικός εξαναγκασμός συνίσταται σε απειλή εφαρμογής μέτρου που επηρεάζει το εμπόριο ή τις επενδύσεις, τα μέτρα αντίδρασης της ΕΕ μπορούν να εφαρμόζονται από την ημερομηνία κατά την οποία πραγματοποιείται η απειλή.
Ο κανονισμός προβλέπει ότι η Επιτροπή συλλέγει πληροφορίες, ζητώντας απόψεις και πληροφορίες όσον αφορά τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να επιβληθούν σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση. Αυτό είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για τα ενδιαφερόμενα μέρη ώστε να υποβάλλουν τις παρατηρήσεις τους, τις οποίες η Επιτροπή πρέπει να λάβει υπόψη κατά την επιλογή και τον σχεδιασμό των κατάλληλων μέτρων.
Η Επιτροπή μπορεί να αναστείλει, να τροποποιήσει ή να τερματίσει τα μέτρα αντίδρασης της ΕΕ στις περιπτώσεις που προσδιορίζονται στον κανονισμό, μέσω μιας εκτελεστικής πράξης. Είναι δυνατή η έκδοση εκτελεστικών πράξεων άμεσης εφαρμογής, σε περιπτώσεις δεόντως αιτιολογημένων επιτακτικών λόγων επείγουσας ανάγκης.
Η Επιτροπή μπορεί να συνεχίσει τις προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος σε συνεργασία με τη χώρα που κάνει χρήση εξαναγκασμού, με ανοιχτό το ενδεχόμενο αναστολής των μέτρων αντίδρασης της EE.
4.
Διεθνής συνεργασία
Η διεθνής συνεργασία με άλλες τρίτες χώρες μπορεί να χρησιμοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας και παράλληλα με άλλες προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος του οικονομικού εξαναγκασμού σε μεμονωμένες περιπτώσεις. Η διαβούλευση και η συνεργασία δύναται να περιλαμβάνει την ανταλλαγή σχετικών πληροφοριών και τον συντονισμό της αντίδρασης ή μπορεί να πραγματοποιείται στο πλαίσιο των σχετικών διεθνών φόρουμ.
5.
Οριζόντιοι κανόνες
Ο κανονισμός εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να τροποποιεί τους κανόνες καταγωγής και εθνικότητας στο παράρτημα II.
Προβλέπει τον ορισμό ενός ενιαίου σημείου επαφής για ενδιαφερόμενα μέρη, θεσπίζει κανόνες για την τήρηση εμπιστευτικών πληροφοριών και υποχρεώσεις επανεξέτασης και υποβολής εκθέσεων για την Επιτροπή.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Εφαρμόζεται από τις 27 Δεκεμβρίου 2023.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

Προστασία κατά του εξαναγκασμού (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
Ερωτήσεις & απαντήσεις σχετικά με την Πράξη κατά του Εξαναγκασμού — Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
Ενιαίο σημείο επαφής (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2023/2675 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Νοεμβρίου 2023, για την προστασία της Ένωσης και των κρατών μελών της από τον οικονομικό εξαναγκασμό από τρίτες χώρες (ΕΕ L 2023/2675 της 7.12.2023).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Τίτλος I — Κοινές διατάξεις — Άρθρο 3 (πρώην άρθρο 2 της ΣΕΕ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 17).

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Τίτλος V — Γενικές διατάξεις για την εξωτερική δράση της Ένωσης και ειδικές διατάξεις σχετικά με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας — Κεφάλαιο 1 — Γενικές διατάξεις για την εξωτερική δράση της Ένωσης — Άρθρο 21 (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 28-29).

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος πέμπτο — Η εξωτερική δράση της Ένωσης — Τίτλος II — Κοινή εμπορική πολιτική — Άρθρο 207 (πρώην άρθρο 133 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 140-141).

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος πέμπτο — Η εξωτερική δράση της Ένωσης — Τίτλος V — Διεθνείς συμφωνίες — Άρθρο 218 (πρώην άρθρο 300 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 144-146).

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2271/96 του Συμβουλίου, της 22ας Νοεμβρίου 1996, για την προστασία από τις συνέπειες της εξωεδαφικής εφαρμογής ορισμένων νόμων που θεσπίστηκαν από μια τρίτη χώρα, και των μέτρων που βασίζονται σ’ αυτούς ή απορρέουν από αυτούς (ΕΕ L 309 της 29.11.1996, σ. 1-6).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕK) αριθ. 2271/96 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

τελευταία ενημέρωση 09.02.2024

Top

All