Το άρθρο 101 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) απαγορεύει τις συμφωνίες μεταξύ εταιρειών που περιορίζουν τον ανταγωνισμό. Ωστόσο, το άρθρο 101 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ προβλέπει μια εξαίρεση για συμφωνίες των οποίων τα οφέλη αντισταθμίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις.
Ο κανονισμός εφαρμόζει το άρθρο 101 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ για ορισμένα είδη συμφωνιών εξειδίκευσης* που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, απαλλάσοντάς τις από την απαγόρευση στο άρθρο 101 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ. Θεμελιώνει μια νομική εγγύηση για τις εν λόγω συμφωνίες, αποφεύγοντας έτσι την ανάγκη για επιμέρους αξιολόγηση της συμβατότητας τους με το άρθρο 101 της ΣΛΕΕ.
Ο κανονισμός έχει ως στόχο να διασφαλίσει την αποτελεσματική προστασία του ανταγωνισμού και να παρέχει ασφάλεια δικαίου για τις εταιρείες.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Είδη συμφωνιών που καλύπτονται από τον κανονισμό

Ο κανονισμός καλύπτει τρεις τύπους συμφωνιών παραγωγής, οι οποίες συλλογικά χαρακτηρίζονται ως συμφωνίες εξειδίκευσης:

μονομερείς συμφωνίες εξειδίκευσης*,
συμφωνίες αμοιβαίας εξειδίκευσης*,
συμφωνίες από κοινού παραγωγής*.

Ο κανονισμός εφαρμόζεται επίσης στις συμφωνίες εξειδίκευσης που περιλαμβάνουν:

διατάξεις σχετικά με την εκχώρηση ή τη χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ένα ή περισσότερα από τα μετέχοντα μέρη, υπό την προϋπόθεση ότι οι διατάξεις αυτές είναι αναγκαίες για την εφαρμογή της συμφωνίας και δεν αποτελούν το πρωταρχικό αντικείμενο της συμφωνίας·
υποχρέωση αποκλειστικής αγοράς ή αποκλειστικής προμήθειας·
από κοινού διανομή των προϊόντων εξειδίκευσης*.

Όριο μεριδίου αγοράς

Η απαλλαγή που θεσπίζεται από τον κανονισμό εφαρμόζεται υπό την προϋπόθεση ότι τα μετέχοντα μέρη διαθέτουν συνολικό μερίδιο αγοράς που δεν υπερβαίνει το 20 % στη σχετική αγορά ή αγορές στις οποίες ανήκουν τα προϊόντα εξειδίκευσης. Σε περίπτωση που τα προϊόντα εξειδίκευσης αποτελούν ενδιάμεσα προϊόντα που χρησιμοποιούνται εν όλω ή εν μέρει από ένα ή περισσότερα μετέχοντα μέρη ως εισροή για την παραγωγή παρεπόμενων προϊόντων, τα οποία επίσης πωλούν, το συνολικό μερίδιο αγοράς των μερών δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20 % στη σχετική αγορά ή αγορές στις οποίες ανήκουν τα παρεπόμενα προϊόντα.
Αν το συνολικό μερίδιο αγοράς των μερών αρχικά δεν υπερβαίνει το όριο του 20 % αλλά αργότερα αυξηθεί πάνω από το εν λόγω όριο, η απαλλαγή εξακολουθεί να εφαρμόζεται για μια περίοδο χάριτος 2 συνεχόμενων ημερολογιακών ετών.
Τα μερίδια αγοράς υπολογίζονται με βάση την αξία των πωλήσεων στην αγορά ή, εάν δεν υπάρχουν στοιχεία για την αξία των πωλήσεων στην αγορά, με βάση άλλες αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με την αγορά, συμπεριλαμβανομένου του όγκου των πωλήσεων στην αγορά.

Περιορισμοί ιδιαίτερης σοβαρότητας

Η απαλλαγή δεν εφαρμόζεται στις συμφωνίες εξειδίκευσης, οι οποίες περιλαμβάνουν «περιορισμούς ιδιαίτερης σοβαρότητας», συμπεριλαμβανομένων περιορισμών για:

τον προκαθορισμό τιμών κατά την πώληση των προϊόντων εξειδίκευσης προς τρίτους, με εξαίρεση τον προκαθορισμό των τιμών που χρεώνονται σε άμεσους πελάτες στο πλαίσιο από κοινού διανομής·
τον περιορισμό του όγκου της παραγωγής ή των πωλήσεων, με εξαίρεση:
- την ποσότητα προϊόντων που έχει συμφωνηθεί στο πλαίσιο συμφωνιών μονομερούς ή αμοιβαίας εξειδίκευσης,
- την παραγωγική ικανότητα και τον όγκο παραγωγής που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο συμφωνίας από κοινού παραγωγής,
- τους στόχους ως προς τις πωλήσεις που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο από κοινού διανομής·
την κατανομή των αγορών ή της πελατείας.

Ανάκληση της απαλλαγής κατά κατηγορία

Το δικαίωμα απαλλαγής κατά κατηγορία μπορεί να ανακληθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή από τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού σύμφωνα με το άρθρο 29 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1/2003 όταν διαπιστώνεται ότι μια συγκεκριμένη συμφωνία εξειδίκευσης έχει επιπτώσεις που είναι ασυμβίβαστες με το άρθρο 101 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ.

Ειδικότερα, η Επιτροπή δύναται να χρησιμοποιεί αυτήν την εξουσία όταν η σχετική αγορά παρουσιάζει υψηλό βαθμό συγκέντρωσης και ο ανταγωνισμός είναι ήδη χαμηλός, για παράδειγμα λόγω:

των επιμέρους θέσεων στην αγορά άλλων συμμετεχόντων στην αγορά·
των σχέσεων μεταξύ άλλων συμμετεχόντων στην αγορά, όπως δημιουργούνται από παράλληλες συμφωνίες εξειδίκευσης·
των σχέσεων μεταξύ των μερών και άλλων συμμετεχόντων στην αγορά.

Υπάρχουν μεταβατικοί κανόνες για συμφωνίες που είχαν ήδη τεθεί σε ισχύ στις 30 Ιουνίου 2023 και οι οποίες καλύπτονταν από την προηγούμενη απαλλαγή κατά κατηγορία για συμφωνίες εξειδίκευσης [κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1218/2010], αλλά οι οποίες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις της νέας απαλλαγής κατά κατηγορία. Για αυτές τις συμφωνίες η απαλλαγή κατά κατηγορία θα εξακολουθήσει να ισχύει μέχρι τις 30 Ιουνίου 2025.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2023 και θα τεθεί σε εφαρμογή μέχρι τις 30 Ιουνίου 2035.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η προηγούμενη απαλλαγή κατά κατηγορία για συμφωνίες εξειδίκευσης [κανονισμός (ΕE) αριθ. 1218/2010 της Επιτροπής] έληξε στις 30 Ιουνίου 2023. Ως εκ τούτου, ήταν αναγκαίο να θεσπιστεί ένας νέος κανονισμός. Ο κανονισμός (ΕE) 2023/1067 βελτιώνει τη σαφήνεια ορισμένων κανόνων και καλύπτει περισσότερα είδη συμφωνιών παραγωγής.
Οι συμφωνίες εξειδίκευσης δίνουν τη δυνατότητα σε εταιρείες με δεξιότητες και στοιχεία ενεργητικού που αλληλοσυμπληρώνονται να λειτουργούν αποτελεσματικότερα και να προμηθεύουν τα προϊόντα με φθηνότερο τρόπο. Με αποτελεσματικό ανταγωνισμό, οι καταναλωτές μπορούν να επωφεληθούν.
Ο κανονισμός συνοδεύεται από αναθεωρημένες οριζόντιες κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος της ΣΛΕΕ στις συμφωνίες οριζόντιας συνεργασίας.
Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
- Απαλλαγές κατά κατηγορία — Οριζόντιες συμφωνίες (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

Συμφωνία εξειδίκευσης. Μια συμφωνία μονομερούς εξειδίκευσης, μια συμφωνία αμοιβαίας εξειδίκευσης ή μια συμφωνία από κοινού παραγωγής.

Μονομερής συμφωνία εξειδίκευσης. Η συμφωνία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μερών που δραστηριοποιούνται στην ίδια αγορά προϊόντος, δυνάμει της οποίας ένα ή περισσότερα από τα μετέχοντα μέρη συμφωνούν να διακόψουν εν όλω ή εν μέρει την παραγωγή ορισμένων προϊόντων ή να απέχουν από την παραγωγή των εν λόγω προϊόντων και να τα προμηθεύονται από άλλο ή άλλα μετέχοντα μέρη.

Συμφωνία αμοιβαίας εξειδίκευσης. Η συμφωνία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μερών που δραστηριοποιούνται στην ίδια αγορά προϊόντος, δυνάμει της οποίας δύο ή περισσότερα μετέχοντα μέρη συμφωνούν σε αμοιβαία βάση να διακόψουν ή να απέχουν, εν όλω ή εν μέρει, από την παραγωγή ορισμένων, διαφορετικών μεταξύ τους, προϊόντων και να προμηθεύονται τα προϊόντα αυτά από ένα ή περισσότερα από τα άλλα μετέχοντα μέρη.

Συμφωνία από κοινού παραγωγής. Μια συμφωνία δυνάμει της οποίας δύο ή περισσότερα μέρη συμφωνούν να παράγουν από κοινού ορισμένα προϊόντα.

Προϊόν εξειδίκευσης. Ένα προϊόν που παράγεται βάσει συμφωνίας εξειδίκευσης.

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕE) 2023/1067 της Επιτροπής, της 1ης Ιουνίου 2023, σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών εξειδίκευσης (ΕΕ L 143 της 2.6.2023, σ. 20-26).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του άρθρου 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συμφωνίες οριζόντιας συνεργασίας (ΕΕ C 259 της 21.7.2023, σ. 1-125).

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος τρίτο — Οι εσωτερικές πολιτικές και δράσεις της Ένωσης — Τίτλος VII — Κοινοί κανόνες για τον ανταγωνισμό, τη φορολογία και την προσέγγιση των νομοθεσιών — Κεφάλαιο 1 — Κανόνες ανταγωνισμού — Τμήμα 1 — Κανόνες εφαρμοστέοι επί των επιχειρήσεων — Άρθρο 101 (πρώην άρθρο 81 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 88-89).

Κανονισμός (EΚ) αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2002, για την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού που προβλέπονται στα άρθρα 81 και 82 της συνθήκης (ΕΕ L 1 της 4.1.2003, σ. 1-25).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕK) αριθ. 1/2003 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2821/71 του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1971, περί εφαρμογής του άρθρου 85 παράγραφος 3 της συνθήκης σε κατηγορίες συμφωνιών, αποφάσεων και εναρμονισμένων πρακτικών (ΕΕ L 285 της 29.12.1971, σ. 46-48).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 09.10.2023

Top