Ο κανονισμός αποσκοπεί στην προστασία του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των πόρων του NextGenerationEU από παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου* από χώρα της ΕΕ που επηρεάζει αρνητικά τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ ή τα οικονομικά συμφέροντα της EE.
Σύμφωνα με τον κανονισμό, οι πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ δύναται να υπόκεινται σε διακοπή, μείωση, κατάργηση ή αναστολή. Η ανάληψη νέων δεσμεύσεων μπορεί να απαγορευθεί.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου

Για τους σκοπούς του κανονισμού, θεωρούνται ενδεικτικά ως παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου τα ακόλουθα:

η διακινδύνευση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης·
η παράλειψη αποτροπής, διόρθωσης ή κολασμού αυθαίρετων ή παράνομων αποφάσεων των δημόσιων αρχών, συμπεριλαμβανομένων των αρχών επιβολής του νόμου, η παρακράτηση χρηματοοικονομικών και ανθρώπινων πόρων που επηρεάζει την εύρυθμη λειτουργία τους ή η παράλειψη διασφάλισης της απουσίας συγκρούσεων συμφερόντων·
ο περιορισμός της διαθεσιμότητας και της αποτελεσματικότητας των μέσων ένδικης προστασίας, μεταξύ άλλων μέσω περιοριστικών δικονομικών κανόνων και η μη εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων ή o περιορισμός της αποτελεσματικής διερεύνησης, δίωξης ή κολασμού παραβάσεων του νόμου.

Προϋποθέσεις για τη λήψη μέτρων

Πρέπει να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα όταν διαπιστώνεται ότι παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου σε μια χώρα της ΕΕ επηρεάζουν ή απειλούν σοβαρά να επηρεάσουν τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ κατά τρόπο επαρκώς άμεσο. Περιλαμβάνονται πόροι που διατίθενται με το Μέσο Ανάκαμψης της ΕΕ βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2020/2094 (βλέπε σύνοψη) για τη στήριξη της ανάκαμψης μετά την κρίση της νόσου COVID-19.

Οι παραβιάσεις μπορεί να αφορούν ένα ή περισσότερα από τα εξής:

την εύρυθμη λειτουργία:
- των αρχών που εκτελούν τον προϋπολογισμό της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων δανείων με την εγγύησή του, ιδίως στο πλαίσιο σύναψης δημόσιων συμβάσεων ή επιδοτήσεων,
- των αρχών που διενεργούν οικονομικούς ελέγχους, παρακολούθηση και λογιστικό έλεγχο, καθώς και την ορθή λειτουργία αποτελεσματικών και διαφανών συστημάτων δημοσιονομικής διαχείρισης και λογοδοσίας,
- των αρχών που διερευνούν και διώκουν την απάτη, συμπεριλαμβανομένης της φορολογικής απάτης, της διαφθοράς ή άλλων παραβάσεων του δικαίου της ΕΕ όσον αφορά τον προϋπολογισμό ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ·
τον αποτελεσματικό δικαστικό έλεγχο, από ανεξάρτητα δικαστήρια, των πράξεων ή παραλείψεων των αρχών σχετικά με τα ανωτέρω·
την πρόληψη και τον κολασμό της απάτης, συμπεριλαμβανομένης της φορολογικής απάτης, της διαφθοράς ή άλλων παραβάσεων του δικαίου της EE όσον αφορά τον προϋπολογισμό ή την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, και την επιβολή αποτελεσματικών και αποτρεπτικών κυρώσεων·
την ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών·
τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και, κατά περίπτωση, με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO)·
άλλες καταστάσεις ή πρακτικές των αρχών που άπτονται της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης του προϋπολογισμού της ΕΕ ή της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ.

Μέτρα για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ

Εφόσον πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις και όταν ο αποδέκτης είναι κρατικός φορέας, η ΕΕ δύναται:

να προβεί σε αναστολή πληρωμών ή καταγγελία της νομικής δέσμευσης·
να απαγορεύσει την ανάληψη νέων νομικών δεσμεύσεων·
να αναστείλει την εκταμίευση των δόσεων ή την πρόωρη αποπληρωμή δανείων με την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ·
να αναστείλει ή να μειώσει το οικονομικό πλεονέκτημα που εγγυάται ο προϋπολογισμός της ΕΕ·
να απαγορεύσει τη σύναψη νέων συμφωνιών για δάνεια ή άλλα μέσα με την εγγύηση του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτελεί τον προϋπολογισμό της ΕΕ από κοινού με χώρες της ΕΕ, η ΕΕ δύναται:

να αναστείλει τις εγκρίσεις προγραμμάτων·
να αναστείλει ή να μειώσει τις δεσμεύσεις, μεταξύ άλλων μέσω δημοσιονομικών διορθώσεων ή μεταφορών σε άλλα προγράμματα δαπανών·
να μειώσει την προχρηματοδότηση·
να διακόψει τις προθεσμίες πληρωμής·
να αναστείλει πληρωμές.

Τα μέτρα που λαμβάνονται οφείλουν να είναι αναλογικά. Πρέπει να καθορίζονται με βάση τον πραγματικό ή δυνητικό αντίκτυπο των παραβιάσεων στη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση του προϋπολογισμού της ΕΕ ή στα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ. Λαμβάνονται υπόψη η φύση, η διάρκεια, η σοβαρότητα και η έκταση των παραβιάσεων.

Ο κανονισμός εξασφαλίζει ότι οι δικαιούχοι των πόρων δεν επηρεάζονται από τη θέσπιση νέων μέτρων. Εκτός εάν προβλέπεται ρητώς, τα ληφθέντα μέτρα δεν πρέπει να επηρεάζουν τις υποχρεώσεις των χωρών της ΕΕ και δη την υποχρέωσή τους να καταβάλλουν πληρωμές προς τους τελικούς αποδέκτες ή τους δικαιούχους. H Επιτροπή οφείλει να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσει ότι η εν λόγω υποχρέωση τηρείται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις για τη διαχείριση των ταμείων.

Θέσπιση και άρση των μέτρων

Εάν η Επιτροπή κρίνει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη θέσπιση μέτρων και ότι η οικεία χώρα της ΕΕ δεν έχει επιληφθεί της κατάστασης, πρέπει να υποβάλει πρόταση για έγκριση μέτρων στο Συμβούλιο. Το Συμβούλιο πρέπει να αποφανθεί με ειδική πλειοψηφία όσον αφορά την πρόταση.

Εάν η Επιτροπή κρίνει ότι δεν πληρούνται πλέον οι προϋποθέσεις για τη θέσπιση μέτρων, υποβάλλει πρόταση στο Συμβούλιο για άρση των μέτρων.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2021.

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

Κράτος δικαίου: οι αξίες της ΕΕ, οι οποίες κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (βλέπε σύνοψη) και υποδηλώνουν διαφανή, υποκείμενη σε λογοδοσία, δημοκρατική και πλουραλιστική νομοθετική διαδικασία· ασφάλεια δικαίου· απαγόρευση της αυθαίρετης άσκησης εκτελεστικών εξουσιών· αποτελεσματική δικαστική προστασία, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στη δικαιοσύνη, από ανεξάρτητα και αμερόληπτα δικαστήρια, και όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα· διάκριση των εξουσιών· απαγόρευση των διακρίσεων και ισότητα ενώπιον του νόμου

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, περί γενικού καθεστώτος αιρεσιμότητος για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης (ΕΕ L 433I της 22.12.2020, σ. 1-10)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση Μέσου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη στήριξη της ανάκαμψης μετά την κρίση της νόσου COVID-19 (ΕΕ L 433I της 22.12.2020, σ. 23-27)

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου, της 12ης Οκτωβρίου 2017, σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας («Ευρωπαϊκή Εισαγγελία») (ΕΕ L 283 της 31.10.2017, σ. 1-71)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2017/1939 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

Κανονισμός (EU, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουλίου 2018, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης, την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1296/2013, (ΕΕ) αριθ. 1301/2013, (ΕΕ) αριθ. 1303/2013, (ΕΕ) αριθ. 1304/2013, (ΕΕ) αριθ. 1309/2013, (ΕΕ) αριθ. 1316/2013, (ΕΕ) αριθ. 223/2014, (ΕΕ) αριθ. 283/2014 και της απόφασης αριθ. 541/2014/ΕΕ και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 (ΕΕ L 193 της 30.7.2018, σ. 1-222)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Τίτλος VI — Δικαιοσύνη — Άρθρο 47 — Δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου (EE C 202 της 7.6.2016,σ. 403)

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος έκτο — Θεσμικές και δημοσιονομικές διατάξεις — Τίτλος ΙI — Δημοσιονομικές διατάξεις — Κεφάλαιο 4 — Εκτέλεση του προϋπολογισμού και απαλλαγή — Άρθρο 317 (πρώην άρθρο 274 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 186)

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Τίτλος I — Κοινές διατάξεις — Άρθρο 2 (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 17)

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Τίτλος I — Κοινές διατάξεις — Άρθρο 7 (πρώην άρθρο 7 της ΣΕΕ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 19-20)

Απόφαση 2009/937/ΕΕ του Συμβουλίου, της 1ης Δεκεμβρίου 2009, για τη θέσπιση του εσωτερικού του κανονισμού (ΕΕ L 325 της 11.12.2009, σ. 35)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

τελευταία ενημέρωση 04.03.2021

Top