Διαφανείς και προβλέψιμοι όροι εργασίας στην ΕΕ

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία (EE) 2019/1152 για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία αποσκοπεί στη βελτίωση των όρων εργασίας μέσω της προώθησης πιο διαφανούς και προβλέψιμης απασχόλησης με παράλληλη διασφάλιση της προσαρμοστικότητας της αγοράς εργασίας. Θεσπίζει ελάχιστα δικαιώματα και επικαιροποιεί τους κανόνες σχετικά με την ενημέρωση που παρέχεται στους εργαζομένους αναφορικά με τους όρους εργασίας τους.

Η οδηγία συμβάλλει στην ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της Ευρώπης ως μέρος της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η οδηγία εκδόθηκε στα πλαίσια του άρθρου 31 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, στο οποίο προβλέπεται ότι κάθε εργαζόμενος έχει δικαίωμα σε συνθήκες εργασίας που σέβονται την υγεία, την ασφάλεια και την αξιοπρέπειά του, καθώς και σε ένα όριο μέγιστης διάρκειας εργασίας, σε ημερήσιες και εβδομαδιαίες περιόδους ανάπαυσης, καθώς και σε ετήσια περίοδο αμειβόμενων διακοπών. Αποτελεί παράλληλα απτή συνέχεια των αρχών 5 και 7 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.

Ποιους καλύπτει;

Η οδηγία ισχύει για εκείνους που εργάζονται περισσότερο από 3 ώρες την εβδομάδα σε περίοδο 4 εβδομάδων (δηλ. πάνω από 12 ώρες τον μήνα), για εκείνους που δεσμεύονται από σύμβαση εργασίας ή από σχέση απασχόλησης, όπως ορίζεται από την εθνική νομοθεσία, από συλλογικές συμβάσεις ή πρακτικές που ισχύουν σε κάθε χώρα της ΕΕ —λαμβανομένης υπόψη της νομολογίας του Δικαστηρίου της ΕΕ. Στα άτομα που καλύπτονται από την οδηγία δύνανται να συγκαταλέγονται οι εργαζόμενοι με συμβάσεις μηδενικών ωρών εργασίας, όπως οι εργαζόμενοι σε αλυσίδα ταχυφαγείου, οι εργαζόμενοι σε κέντρα εφοδιαστικής, εκείνοι που τοποθετούν προϊόντα σε υπεραγορές, οι οικιακοί βοηθοί ή οι εργαζόμενοι βάσει δελτίου* καθώς και οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες, όπως οι κατά παραγγελία οδηγοί ή συνοδοί, δεδομένου ότι πληρούν τα προαναφερθέντα κριτήρια που προσδιορίζουν κάποιον εργαζόμενο.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι ένοπλες δυνάμεις ή τα μέλη υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και επιβολής του νόμου δύνανται, σε αντικειμενικά δικαιολογημένες περιπτώσεις, να εξαιρεθούν από το κεφάλαιο III της οδηγίας (Ελάχιστες απαιτήσεις σχετικά με τους όρους εργασίας).

Σχέση εργασίας

Οι εργοδότες υποχρεούνται να ενημερώνουν γραπτώς τους εργαζομένους, το αργότερο εντός μιας εβδομάδας από την πρώτη εργάσιμη ημέρα, σχετικά με τα βασικά στοιχεία της σχέσης εργασίας, που περιλαμβάνουν τα εξής:

• την ταυτότητα των μερών της σχέσης εργασίας, τον τόπο εργασίας και τη φύση της δραστηριότητας·
• την ημερομηνία έναρξης και, εάν πρόκειται για σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου, την ημερομηνία λήξης, καθώς και τη διάρκεια και τους όρους της δοκιμαστικής περιόδου, εάν υπάρχει·
• τη βασική αμοιβή, οποιαδήποτε άλλη συνιστώσα των αποδοχών, όπως οι υπερωρίες, καθώς και η συχνότητα και ο τρόπος πληρωμής·
• τη διάρκεια μιας τυπικής εργάσιμης ημέρας ή εβδομάδας όταν ο ρυθμός εργασίας είναι προβλέψιμος·
• σε περίπτωση που το πρόγραμμα του χρόνου εργασίας δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί, οι εργοδότες οφείλουν να ενημερώσουν τους εργαζόμενους σχετικά με τις ώρες και ημέρες αναφοράς εντός των οποίων ο εργαζόμενος μπορεί να κληθεί να εργαστεί, την ελάχιστη περίοδο προειδοποίησης πριν από την έναρξη εργασίας και τον αριθμό των εγγυημένων αμειβόμενων ωρών.

Για περαιτέρω πληροφορίες όπως εκείνες που καθορίζονται κατωτέρω, η προθεσμία ενημέρωσης των εργαζόμενων από τους εργοδότες είναι το αργότερο 1 μήνα από την πρώτη εργάσιμη ημέρα. Οι εν λόγω πληροφορίες αφορούν:

• τη διάρκεια της άδειας μετ’ αποδοχών·
• δικαίωμα κατάρτισης, εφόσον υφίσταται·
• τυχόν συλλογικές συμβάσεις που διέπουν τους όρους εργασίας του εργαζομένου·
• την ταυτότητα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης που λαμβάνουν τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, όταν η καταβολή τους αποτελεί υποχρέωση του εργοδότη·
• τις περιόδους προειδοποίησης σε περίπτωση λήξης της σχέσης εργασίας ή τη μέθοδο για τον υπολογισμό των εν λόγω περιόδων προειδοποίησης·
• για εργαζομένους σε επιχειρήσεις προσωρινής απασχόλησης, τα στοιχεία των χρηστριών επιχειρήσεων (δηλ. εκείνων που αξιοποιούν τις υπηρεσίες των εργαζομένων της επιχείρησης) όταν και μόλις γνωστοποιηθούν.

Εργαζόμενοι που μετεγκαθίστανται («αποσπασμένοι») σε άλλη χώρα της ΕΕ ή σε τρίτη χώρα

Οι εργοδότες οφείλουν να παράσχουν τα σχετικά έγγραφα πριν από την αναχώρηση, που περιλαμβάνουν τουλάχιστον τις ακόλουθες συμπληρωματικές πληροφορίες:

• τις χώρες όπου θα παρασχεθεί η εργασία και την αναμενόμενη διάρκειά της·
• το νόμισμα στο οποίο θα καταβάλλεται η αμοιβή·
• κατά περίπτωση, τα επιδόματα, σε χρήμα ή σε είδος, που συνδέονται με την/τις ανάθεση/-εις εργασίας·
• πληροφορίες σχετικά με το αν προβλέπεται επαναπατρισμός και τους ισχύοντες όρους.

Στους υπό απόσπαση εργαζομένους που καλύπτονται από την οδηγία 96/71/ΕΚ (βλέπε σύνοψη εδώ) θα πρέπει να κοινοποιηθούν, μεταξύ άλλων, τα εξής:

• η εκάστοτε αμοιβή βάσει της νομοθεσίας της χώρας υποδοχής της ΕΕ·
• κατά περίπτωση, τα σχετικά με την απόσπαση επιδόματα και τυχόν ρυθμίσεις για την επιστροφή εξόδων ταξιδιού, διατροφής και στέγης.

Ελάχιστες απαιτήσεις για τη σύμβαση εργασίας

Η οδηγία καθορίζει μια σειρά ελάχιστων δικαιωμάτων για τους εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος:

• μη υπέρβασης της δοκιμαστικής περιόδου για διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών, εκτός και αν είναι προς το συμφέρον του εργαζομένου ή όταν η δραστηριότητα το δικαιολογεί·
• εργασίας σε άλλο εργοδότη εκτός του καθορισμένου ωραρίου εργασίας χωρίς ο εργαζόμενος να αντιμετωπίσει δυσμενή μεταχείριση, εκτός και αν οι περιορισμοί περί ασυμβίβαστου δικαιολογούνται βάσει αντικειμενικών λόγων·
• για εργαζομένους των οποίων το πρόγραμμα εργασίας επιμελείται ο εργοδότης και το οποίο πρόγραμμα είναι εξολοκλήρου ή ως επί το πλείστον απρόβλεπτο, το δικαίωμα άρνησης μιας ανάθεσης εργασίας εκτός των εκ των μέχρι πρότινος προσδιοριζόμενων ωρών και ημερών αναφοράς δίχως να κληθούν να αντιμετωπίσουν δυσμενείς συνέπειες·
• να ζητηθεί, έπειτα από έξι μήνες υπηρεσίας με τον ίδιο εργοδότη, θέση με πιο προβλέψιμους και ασφαλείς όρους εργασίας·
• λήψης δωρεάν κατάρτισης, όταν ο εργοδότης υποχρεούται από την ενωσιακή ή την εθνική νομοθεσία ή από τις συλλογικές συμβάσεις να παρέχει τέτοια κατάρτιση.

Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να επιτρέπουν στους κοινωνικούς εταίρους να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις οι οποίες θεσπίζουν όρους εργασίας οι οποίοι διαφέρουν από τους μόλις προαναφερθέντες, δεδομένου ότι τηρείται η γενική προστασία των εργαζομένων.

Κατά παραγγελία συμβάσεις*

Οι χώρες της ΕΕ οι οποίες επιτρέπουν τη χρήση συμβάσεων κατά παραγγελία ή παρόμοιων συμβάσεων εργασίας (π.χ. συμβάσεις προσωρινής εργασίας ή μηδενικών ωρών εργασίας) οφείλουν να λάβουν μέτρα για την αποφυγή καταχρηστικών πρακτικών, όπως είναι:

• περιορισμοί στη χρήση και τη διάρκεια των συμβάσεων κατά παραγγελία ή παρόμοιων συμβάσεων εργασίας·
• θέσπιση ενός μαχητού τεκμηρίου* ύπαρξης σχέσης εργασίας, με εγγυημένο ποσό αμειβόμενων ωρών εργασίας με βάση ώρες εργασίας που παρασχέθηκαν σε προηγούμενη περίοδο αναφοράς.

Καταγγελίες, επανόρθωση, προστασία και απολύσεις

Οι χώρες της ΕΕ οφείλουν να:

• διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι που δεν έχουν λάβει σχετική πληροφόρηση κατά το προβλεπόμενο διάστημα διαθέτουν πρόσβαση σε τουλάχιστον ένα από τα δύο ακόλουθα μέτρα:
  • υποβολή καταγγελίας στην αρμόδια αρχή και λήψη επανόρθωσης σε εύθετο χρόνο και με αποτελεσματικό τρόπο, ή
  • όφελος από ευνοϊκά, νομικά τεκμήρια
• διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των οποίων η σχέση εργασίας έχει λήξει, διαθέτουν πρόσβαση σε αποτελεσματικό και αμερόληπτο μηχανισμό επίλυσης διαφορών και σε δικαίωμα επανόρθωσης*·
• θεσπίζουν μέτρα για την προστασία των εργαζομένων από δυσμενή μεταχείριση από τον εργοδότη ή από τυχόν δυσμενείς συνέπειες που προκύπτουν από καταγγελία που υπέβαλαν στον εργοδότη·
• λαμβάνουν μέτρα ώστε να απαγορεύεται η απόλυση εργαζομένων εξαιτίας της άσκησης δικαιωμάτων που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία.

Η παρούσα οδηγία δεν αποτελεί επαρκή αιτιολογία για την υποβάθμιση του γενικού επιπέδου της προστασίας που ήδη παρέχεται στους εργαζομένους εντός της ΕΕ, και δεν αποτελεί τροχοπέδη στην υιοθέτηση από τις χώρες της ΕΕ νομοθεσίας περισσότερο ευνοϊκής για τους εργαζομένους.

Κατάργηση

Η οδηγία καταργεί την οδηγία 91/533/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με την Ενημέρωση των εργαζομένων για τις συνθήκες εργασίας τους από την 1η Αυγούστου 2022.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία εφαρμόζεται από τις 31 Ιουλίου 2019 και πρέπει να θεσπιστεί νομοθετικά στις χώρες της ΕΕ έως την 1 Αυγούστου 2022.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Δείτε επίσης:

• Διαφανείς και προβλέψιμοι όροι εργασίας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Ενημερωτικό δελτίο: Προς διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία (ΕΕ) 2019/1152 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ L 186 της 11.7.2019, σ. 105–121)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία (ΕΕ) 2017/159 του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 2016, για την υλοποίηση της συμφωνίας για την εφαρμογή της σύμβασης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του 2007 σχετικά με την εργασία στον τομέα της αλιείας που συνάφθηκε στις 21 Μαΐου 2012 μεταξύ της Γενικής Συνομοσπονδίας Γεωργικών Συνεταιρισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (COGECA), της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας των Ενώσεων Εργαζομένων στις Μεταφορές (ETF) και της Ένωσης Εθνικών Οργανώσεων Επιχειρήσεων Αλιείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Europêche) (ΕΕ L 25 της 31.1.2017, σ. 12–35)

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων [COM(2017) 250 final της 26.4.2017]

Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Τίτλος IV — Αλληλεγγύη — Άρθρο 31 — Δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 399)

Οδηγία 2014/50/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, σχετικά με τις ελάχιστες προϋποθέσεις για την προαγωγή της κινητικότητας των εργαζομένων μεταξύ των κρατών μελών με τη βελτίωση της απόκτησης και της διατήρησης δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης (ΕΕ L 128 της 30.4.2014, σ. 1–7)

Οδηγία 2009/13/ΕΚ του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 2009, για την εφαρμογή της συμφωνίας που συνήψαν η Ένωση Εφοπλιστών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECSA) και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Ενώσεων Εργαζομένων στις Μεταφορές (ETF) σχετικά με τη σύμβαση ναυτικής εργασίας του 2006 και για τροποποίηση της οδηγίας 1999/63/ΕΚ (ΕΕ L 124 της 20.5.2009, σ. 30–50)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2009/13/ΕΚ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

Οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Νοεμβρίου 2003, σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας (EE L 299 της 18.11.2003, σ. 9–19)

Οδηγία 98/49/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 1998, σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης των μισθωτών και των μη μισθωτών που μετακινούνται εντός της Κοινότητας (ΕΕ L 209 της 25.7.1998, σ. 46–49)

Οδηγία 96/71/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 1996, σχετικά με την απόσπαση εργαζομένων στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών (EE L 18 της 21.1.1997, σ. 1–6)

Οδηγία 91/533/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 14ης Οκτωβρίου 1991, σχετικά με την υποχρέωση του εργοδότη να ενημερώνει τον εργαζόμενο για τους όρους που διέπουν τη σύμβαση ή τη σχέση εργασίας (ΕΕ L 288 της 18.10.1991, σ. 32–35)

τελευταία ενημέρωση 25.10.2019