Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα: τρέχουσα επανεξέταση της προόδου

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ:

Ενδιάμεση επανεξέταση της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2020 — COM(2015) 478 final

ΣΥΝΟΨΗ

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΚΘΕΣΗ;

Περιλαμβάνει ενδιάμεση επανεξέταση της προόδου που έχει σημειωθεί στην εφαρμογής της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2020. Στόχος είναι να ενημερωθούν οι αρμόδιοι λήψης αποφάσεων των τομέων στους οποίους πρέπει να καταβληθούν αυξημένες προσπάθειες.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η έκθεση υπογραμμίζει το γεγονός ότι, από το 2010, η απώλεια βιοποικιλότητας και η υποβάθμιση των οικοσυστημικών υπηρεσιών συνεχίζονται στην ΕΕ και παγκοσμίως, παρά τη σημαντική πρόοδο στον τομέα της πολιτικής, τη βελτιωμένη γνώση και πολλές επιτυχίες όσον αφορά τη διατήρηση σε τοπικό επίπεδο. Η εξέλιξη αυτή έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ικανότητα των οικοσυστημάτων να καλύπτουν τις ανθρώπινες ανάγκες στο μέλλον.

Η έκθεση αξιολογεί την πρόοδο προς την επίτευξη καθενός από τους έξι επιχειρησιακούς στόχους ως εξής:

Στόχος 1: πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία της φύσης

• Το δίκτυο Natura 2000 έχει σχεδόν ολοκληρωθεί για τους χερσαίους οικοτόπους και έχει επεκταθεί στις θαλάσσιες περιοχές. Ο αριθμός των ειδών και των οικοτόπων με «βελτιωμένη» κατάσταση διατήρησης έχει ελαφρώς αυξηθεί. Ωστόσο, πολλοί οικότοποι και είδη παραμένουν σε «μη ικανοποιητική» κατάσταση και ορισμένα έχουν επιδεινωθεί περαιτέρω. Οι κύριες προκλήσεις μέχρι το 2020 είναι η ολοκλήρωση του θαλάσσιου δικτύου Natura 2000 και η εξασφάλιση της αποτελεσματικής διαχείρισης και η χρηματοδότηση για τη στήριξη του δικτύου Natura 2000.

Στόχος 2: διατήρηση και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους

• Σημειώθηκε βελτίωση στη βάση γνώσεων, ενώ προβλέφτηκε η χάραξη σημαντικών πολιτικών. Οι κύριες προκλήσεις μέχρι το 2020 περιλαμβάνουν την ανάπτυξη και την εφαρμογή εθνικών και περιφερειακών συστημάτων για την αποκατάσταση του οικοσυστήματος (π.χ. βοηθώντας στην αποκατάσταση οικοσυστημάτων που έχουν υποστεί βλάβη ή καταστροφή) και τη δημιουργία πράσινης υποδομής, καθώς και την εξασφάλιση ότι δεν θα υπάρξει καθαρή απώλεια συνήθους βιοποικιλότητας.

Στόχος 3A: βιώσιμη γεωργία

• Η εντατικοποίηση των γεωργικών πρακτικών και η εγκατάλειψη των γαιών, καθώς και η άναρχη αστική εξάπλωση και οι ανθρωπογενείς υποδομές συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων επιβαρύνσεων για τη βιοποικιλότητα. Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) για την περίοδο 2014-2020 παρέχει μια σειρά από δυνητικά αποτελεσματικά μέσα για την προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας. Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να χρησιμοποιούν αυτά τα μέσα προκειμένου η ΕΕ να μπορέσει να επιτύχει τον στόχο.

Στόχος 3B: βιώσιμη δασοκομία

• Οι δασικές εκτάσεις της ΕΕ αυξήθηκαν ελαφρώς, αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης της κατάστασης διατήρησης των δασικών οικοτόπων και των ειδών που καλύπτονται από τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία της φύσης. Τα σχέδια δασικής διαχείρισης ή ισοδύναμα μέσα θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό θετικό ρόλο στην επίτευξη του στόχου, αλλά το δυναμικό τους παραμένει σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητο.

Στόχος 4: βιώσιμη αλιεία

• Η ΕΕ έχει θεσπίσει μέτρα για τη βιώσιμη αλιεία (κοινή αλιευτική πολιτική) και για την καλή περιβαλλοντική κατάσταση (οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική). Η εφαρμογή δεν ήταν ομοιόμορφη σε όλη την ΕΕ και εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις, ιδίως στις νότιες θάλασσες. Εξαιτίας πολλαπλών επιβαρύνσεων λόγω της καταστροφής των οικοτόπων, της υπερεκμετάλλευσης, της ρύπανσης, της κλιματικής αλλαγής και της οξίνισης (δηλ. όταν το διοξείδιο του άνθρακα απορροφάται από τη θάλασσα, αντιδρά με το νερό και παράγει οξύ), η κατάσταση των θαλάσσιων ειδών και οικοσυστημάτων εξακολουθεί να επιδεινώνεται σε όλες τις θάλασσες της Ευρώπης.

Στόχος 5: καταπολέμηση των χωροκατακτητικών ξένων ειδών

• Η ΕΕ βρίσκεται στη σωστή πορεία επίτευξης του στόχου αυτού, χάρη στην έγκριση του κανονισμού για τα χωροκατακτητικά ξένα είδη το 2014. Επιπλέον, πραγματοποιούνται εργασίες με στόχο την πρόταση του πρώτου καταλόγου χωροκατακτητικών ξένων ειδών ενωσιακού ενδιαφέροντος. Τα επόμενα σημαντικά βήματα για την επίτευξη του στόχου θα είναι η εφαρμογή των δράσεων από τις χώρες της ΕΕ. Επίσης, κρίσιμης σημασίας είναι η πρόοδος σε άλλους τομείς —ιδίως η κύρωση της σύμβασης για το υδάτινο έρμα.

Στόχος 6: συμβολή στην αποτροπή της απώλειας βιοποικιλότητας παγκοσμίως

• Η ΕΕ παραμένει ο μεγαλύτερος χορηγός οικονομικής βοήθειας για τη βιοποικιλότητα και σημειώνει πρόοδο όσον αφορά την αύξηση των πόρων. Η ΕΕ επικύρωσε τη σύμβαση για το διεθνές εμπόριο των απειλούμενων με εξάλειψη αγρίων ειδών πανίδας και χλωρίδας (CITES) και εργάζεται για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου της Ναγκόγια. Ο κανονισμός για την ξυλεία και η θέσπιση διατάξεων για τη βιοποικιλότητα στις διμερείς εμπορικές συμφωνίες αποτελούν σημαντικά πρώτα βήματα για την αντιμετώπιση των αιτίων της απώλειας βιοποικιλότητας παγκοσμίως. Ωστόσο, δεν υπήρξε επαρκής πρόοδος όσον αφορά τη μείωση των επιπτώσεων της κατανάλωσης της ΕΕ στην παγκόσμια βιοποικιλότητα, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης.

Συμπεράσματα

• Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι στόχοι για το 2020 μπορούν να επιτευχθούν μόνο με πολύ πιο τολμηρές και πιο φιλόδοξες προσπάθειες εφαρμογής και επιβολής του νόμου, καθώς και με την αποτελεσματικότερη ενσωμάτωση με ένα ευρύ φάσμα πολιτικών. Η επίτευξη των στόχων ως προς τη βιοποικιλότητα μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων για την οικονομική μεγέθυνση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την επισιτιστική ασφάλεια και επάρκεια νερού και την ποιότητα ζωής, καθώς και στην επίτευξη των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης παγκοσμίως.

ΠΛΑΙΣΙΟ

Η βιοποικιλότητα, η μοναδική ποικιλία της ζωής, είναι ουσιαστικής σημασίας για την οικονομία και την ευημερία της ΕΕ. Εξασφαλίζει βασικές υπηρεσίες όπως καθαρό αέρα και νερό, τρόφιμα, υλικά και φάρμακα, υγεία και αναψυχή. Βοηθά στην επικονίαση και τη γονιμότητα του εδάφους και παρέχει προστασία από τις ακραίες καιρικές συνθήκες και την κλιματική αλλαγή.

Ωστόσο, οι ανθρωπογενείς μεταβολές στη βιοποικιλότητα ήταν ταχύτερες κατά τα τελευταία 50 έτη απ’ ό, τι σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο της ιστορίας της ανθρωπότητας. Αυτός είναι ο λόγος που η ΕΕ ενέκρινε τη στρατηγική της για τη βιοποικιλότητα, η οποία έχει ως πρωταρχικό στόχο την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην ΕΕ μέχρι το 2020, με παράλληλη ενίσχυση της συμβολής της ΕΕ στην αποτροπή της απώλειας βιοποικιλότητας παγκοσμίως.

• Στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2020 — η πορεία προς την εφαρμογή.

ΠΡΑΞΗ

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο: Ενδιάμεση επανεξέταση της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2020 [COM(2015) 478 final της 2.10.2015]

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Η ασφάλεια ζωής μας, το φυσικό μας κεφάλαιο: στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2020 [COM(2011) 244 τελικό της 3.5.2011]

Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής: Αξιολόγηση της ΕΕ για την πρόοδο στην εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2020 — που συνοδεύει το έγγραφο «Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο· Ενδιάμεση επανεξέταση της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2020» [ SWD(2015) 187 final της 2.10.2015]

τελευταία ενημέρωση 12.01.2016