10.4.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 107/69

(1)

Με επιστολή της 2ας Μαΐου 2012, και κατόπιν συζητήσεων με την Αρχή πριν από την κοινοποίηση του μέτρου, οι νορβηγικές αρχές κοινοποίησαν καθεστώς ταμείου ναυλωμένων πτήσεων (Charter Fund) για τη Βόρεια Νορβηγία, σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 3 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3 (1).

(2)

Με επιστολή της 27ης Ιουνίου 2012 (2), η Αρχή ενημέρωσε τις νορβηγικές αρχές ότι αποφάσισε να κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας που προβλέπεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 του μέρους I και στο άρθρο 6 παράγραφος 1 του μέρους II του πρωτοκόλλου 3 όσον αφορά την ενίσχυση που προβλέπεται να χορηγηθεί στο πλαίσιο του καθεστώτος ταμείου ναυλωμένων πτήσεων (Charter Fund) για τη Βόρεια Νορβηγία.

(3)

Η απόφαση της Αρχής αριθ. 246/12/COL σχετικά με την κίνηση της διαδικασίας δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο Συμπλήρωμα ΕΟΧ (3).

(4)

Οι νορβηγικές αρχές υπέβαλαν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την απόφαση αριθ. 246/12/COL με επιστολή της 27ης Αυγούστου 2012 (4).

(5)

Η Αρχή έλαβε παρατηρήσεις σχετικά με την απόφαση αριθ. 246/12/COL από οκτώ ενδιαφερόμενα τρίτα μέρη (5).

(6)

Οι νορβηγικές αρχές υπέβαλαν σχόλια σχετικά με τις παρατηρήσεις τρίτων μερών με επιστολές της 15ης Νοεμβρίου 2012 (6) και 23ης Απριλίου 2013 (7).

(7)

Το μέτρο συνίσταται στη θέσπιση καθεστώτος ταμείου ναυλωμένων πτήσεων (το «ταμείο ναυλωμένων πτήσεων» ή το «καθεστώς»), το οποίο θα χορηγεί ενισχύσεις σε ταξιδιωτικούς πράκτορες που οργανώνουν ναυλωμένες πτήσεις (8) προς τρεις κομητείες της Βόρειας Νορβηγίας: Nordland, Troms και Finnmark (οι «κομητείες»). Το ταμείο θα είναι μη κερδοσκοπική επιχείρηση που ενεργεί ως μέσο χορήγησης ενισχύσεων. Το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα κεφαλαιοποιηθεί με κεφάλαια των τριών κομητειών.

(8)

Το καθεστώς θα καλύπτει ναυλωμένες πτήσεις προς όλους τους αερολιμένες της Βόρειας Νορβηγίας. Οι νορβηγικές αρχές εκτιμούν ότι το καθεστώς θα αφορά μόνο μεγάλα αεροσκάφη (9), δεδομένου ότι μόνο τέτοια αεροσκάφη είναι εν γένει κατάλληλα για τις ναυλωμένες πτήσεις (10). Όλοι οι αερολιμένες της Βόρειας Νορβηγίας εμφανίζουν πλεονάζουσα μεταφορική ικανότητα.

(9)

Οι ενισχύσεις θα λάβουν τη μορφή καταβολής κατ' ανώτατο όριο του 25 % του συνολικού κόστους των ναυλωμένων πτήσεων που βαρύνει τους ταξιδιωτικούς πράκτορες για τις επιλέξιμες πτήσεις και θα περιορίζονται μόνο στην κάλυψη των δαπανών αυτών (11).

(10)

Οι νορβηγικές αρχές εκτιμούν ότι το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα θέσει κατά το πρώτο έτος σε εφαρμογή 16 σειρές ναυλωμένων πτήσεων (12) με επτά πτήσεις με επιστροφή για την κάθε σειρά πτήσεων, ήτοι συνολικά 112 πτήσεις με επιστροφή. Το «πλέον απαισιόδοξο σενάριο» προβλέπει συντελεστή πληρότητας πτήσεων 60 % (13), γεγονός που θα συνεπάγεται τη μέγιστη ένταση ενίσχυσης (14). Με βάση την παραδοχή μέσου συντελεστή πληρότητας 60 %, το συνολικό ετήσιο ποσό της ενίσχυσης από το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων εκτιμάται ότι θα ανέρχεται περίπου σε 8 400 000 NOK (15).

(11)

Το καθεστώς εντάσσεται στο πλαίσιο μιας συνεκτικής στρατηγικής περιφερειακής ανάπτυξης των νορβηγικών αρχών. Ένας από τους βασικούς στόχους πολιτικής της Νορβηγίας για τον «απώτατο Βορρά» είναι η «ενίσχυση της βάσης για την απασχόληση, τη δημιουργία αξίας και την ευημερία σε ολόκληρη τη χώρα, με προσπάθεια σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, σε συνεργασία με εταίρους από άλλες χώρες και τους ενδιαφερόμενους αυτόχθονες πληθυσμούς» (16). Η πολιτική για τη Βόρεια Νορβηγία εστιάζεται, ειδικότερα, στον τομέα του τουρισμού, με στόχο την πρόληψη της μείωσης του πληθυσμού μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας στον τουριστικό κλάδο. Η στρατηγική της νορβηγικής κυβέρνησης για τον τουρισμό παραπέμπει επίσης στο ταμείο ναυλωμένων πτήσεων (17). Η επικέντρωση στον τουρισμό ώστε να αποτραπεί η μείωση του πληθυσμού αποτελεί σημαντικό άξονα της πολιτικής των περιφερειακών αρχών των κομητειών Nordland, Troms και Finnmark (18).

(12)

Το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα συσταθεί κατά πάσα πιθανότητα ως επιχείρηση που ανήκει στις τρεις κομητείες. Το διοικητικό συμβούλιο του ταμείου θα διορίσει ομάδα που θα εγκρίνει τις αιτήσεις ενίσχυσης βάσει ορισμένων κριτηρίων επιλεξιμότητας.

(13)

Στόχος του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων είναι η αύξηση της χρήσης των αερολιμένων της Βόρειας Νορβηγίας και, κατ' επέκταση, η συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη της περιφέρειας. Το μέτρο ενίσχυσης αποσκοπεί στη μείωση του οικονομικού κινδύνου που ενέχει η εκτέλεση ναυλωμένων (μη τακτικών) πτήσεων προς τη Βόρεια Νορβηγία.

(14)

Οι κομητείες είναι αραιοκατοικημένες περιοχές με μέση πληθυσμιακή πυκνότητα 4,2 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο και εμπίπτουν, συνεπώς, στον ορισμό των «περιφερειών με πολύ μικρό πληθυσμό», όπως ορίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές της Αρχής σχετικά με τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα (19). Επιπλέον, οι εν λόγω κομητείες αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της μείωσης του πληθυσμού.

(15)

Περιορισμένος αριθμός ναυλωμένων πτήσεων προς τη Βόρεια Νορβηγία έχει εκτελεστεί κατά το παρελθόν, χωρίς όμως επιτυχία (20). Αυτό οφειλόταν, ενδεχομένως, στους κανόνες περί ακύρωσης που εφαρμόζονται στις ναυλωμένες πτήσεις. Η ακύρωση την τελευταία στιγμή επιβαρύνεται με μεγάλο κόστος. Η προθεσμία εντός της οποίας πρέπει να αποφασιστεί η ακύρωση μιας ναυλωμένης πτήσης είναι αρκετοί μήνες πριν από την έναρξη της σειράς δρομολογίων. Αν η πώληση των εισιτηρίων κατά την ημερομηνία εκείνη είναι περιορισμένη, η σειρά δρομολογίων συνήθως ακυρώνεται. Διαφορετικά, το ταξιδιωτικό γραφείο διατρέχει τον κίνδυνο να καταβάλει το ακυρωτικό τέλος ή να επωμισθεί τη ζημία που αντιστοιχεί στις κενές θέσεις. Οι εκπρόσωποι του τουριστικού κλάδου πιστεύουν ότι, εάν περιοριζόταν ο κίνδυνος, πολλές πτήσεις θα εκτελούνταν. Οι πτήσεις αυτές θα μπορούσαν μάλιστα να είναι και κερδοφόρες. Ωστόσο, οι τουριστικοί πράκτορες φαίνεται ότι προτιμούν να ακυρώνουν πτήσεις λόγω του κινδύνου κενών θέσεων παρά να αναμένουν με την ελπίδα ότι οι καθυστερημένες πωλήσεις θα καταστήσουν την πτήση κερδοφόρα.

(16)

Το 2010, ο εκτιμώμενος οικονομικός αντίκτυπος του τουρισμού στις τρεις κομητείες ανήλθε περίπου σε 14 δισεκατ. NOK. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται τόσο οι άμεσες όσο και οι έμμεσες επιπτώσεις του τουρισμού (21). Ο κατωτέρω πίνακας παραθέτει ορισμένα παραδείγματα των τουριστικών δαπανών ανά βιομηχανικό κλάδο στις τρεις κομητείες (22).

(17)

Ο ξενοδοχειακός τομέας της Βόρειας Νορβηγίας πάσχει από πλεονάζουσα ικανότητα και χαμηλά περιθώρια εσόδων εκμετάλλευσης. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση της ικανότητας παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του έτους. Ένα πρόβλημα για τον τουριστικό κλάδο είναι ο μεγάλος αριθμός των εποχιακών θέσεων απασχόλησης. Οι νορβηγικές αρχές θεωρούν ότι το καθεστώς θα οδηγήσει σε αύξηση του τουρισμού κατά τη χαμηλή περίοδο, με ιδιαίτερα θετική επίπτωση στην απασχόληση στον τουριστικό κλάδο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, το 2012, οι ταξιδιώτες προς τη Βόρεια Νορβηγία θα δαπανούσαν 9000 NOK (ανά άτομο) στην εξεταζόμενη περιοχή (23). Οι νορβηγικές αρχές τεκμαίρουν ότι ένα χαμηλό ποσό ενίσχυσης από το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα επέφερε μεγάλη αύξηση του ποσού που δαπανούν οι επισκέπτες στην περιοχή-στόχο. Αυτό συνάγεται από τον κατωτέρω πίνακα (24):

(18)

Οι κομητείες θα καταβάλουν εισφορές κεφαλαίου στο ταμείο ναυλωμένων πτήσεων από τον προϋπολογισμό τους. Οι δημοσιονομικές αποφάσεις των κομητειών θα αποτελούν τη νομική βάση για τη χορήγηση των ενισχύσεων (25).

(19)

Το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα εξουσιοδοτείται να χορηγεί ενισχύσεις με βάση το καταστατικό του (εσωτερικός κανονισμός)· θα συνάπτονται τυποποιημένες συμφωνίες μεταξύ του ταμείου και των δικαιούχων της ενίσχυσης.

(20)

Οι αιτούντες ενίσχυση από το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα είναι οι ταξιδιωτικοί πράκτορες, δηλαδή οι φορείς εκμετάλλευσης των ναυλωμένων πτήσεων. Όλες οι αιτήσεις προς το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων πρέπει να υποστηρίζονται από τρία μέρη:

(21)

Η ομάδα που είναι αρμόδια για την έγκριση των αιτήσεων στο πλαίσιο του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων μπορεί να απορρίψει μια αίτηση, εάν:

(22)

Το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα χορηγεί ενισχύσεις σε ταξιδιωτικούς πράκτορες που εκμεταλλεύονται ναυλωμένες πτήσεις στη Βόρεια Νορβηγία. Οι εν λόγω επιχειρήσεις επιτρέπεται να είναι εγκατεστημένες εντός ή εκτός της Βόρειας Νορβηγίας, καθώς και εντός ή εκτός του ΕΟΧ.

(23)

Η ενίσχυση θα έχει τη μορφή καταβολής κατ' ανώτατο όριο του 25 % του συνολικού κόστους των ναυλωμένων πτήσεων και θα περιορίζεται μόνο στην κάλυψη των δαπανών αυτών (ήτοι των οικονομικών υποχρεώσεων που απορρέουν από τη σύμβαση μεταξύ τουριστικού πράκτορα και αεροπορικής εταιρείας). Οι λοιπές δαπάνες του τουριστικού πράκτορα δεν είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο αυτού του καθεστώτος.

(24)

Η ενίσχυση θα υπολογίζεται σε συνάρτηση με τον «μέσο συντελεστή πληρότητας» των πτήσεων που εκτελούνται στο πλαίσιο της σειράς ναυλωμένων πτήσεων, εξαιρουμένων των κενών πτήσεων (26). Ο συντελεστής πληρότητας θα καθορίζεται σε συνάρτηση με τον πραγματικό αριθμό των αναχωρούντων επιβατών διαιρούμενο με τον μέγιστο αριθμό θέσεων του αεροσκάφους. Τα στοιχεία των επιβατών θα βασίζονται στα επίσημα αριθμητικά στοιχεία που καταγράφουν οι αρμόδιες νορβηγικές αρχές του αερολιμένα. Οι κενές πτήσεις δεν θα λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό του συντελεστή πληρότητας πτήσεων, αλλά θα προσμετρώνται κατά τον υπολογισμό του συνόλου των επιλέξιμων δαπανών για τη σειρά των ναυλωμένων πτήσεων.

(25)

Οι τουριστικοί πράκτορες θα υποχρεούνται να ορίζουν ως νεκρό σημείο απόδοσης ποσοστό πληρότητας 80 % (27). Εάν οι πωλήσεις καλύπτουν συντελεστή πληρότητας 60 % ή χαμηλότερο, το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα επιστρέφει στον ταξιδιωτικό πράκτορα το 25 % του κόστους των ναυλωμένων πτήσεων, το οποίο αντιστοιχεί στη μέγιστη ένταση ενίσχυσης. Συνεπώς, η μέγιστη ενίσχυση (25 %) θα χορηγείται για συντελεστή πληρότητας πτήσεων έως 60 %. Η ενίσχυση θα μειώνεται στο μηδέν, όταν ο συντελεστής πληρότητας ανέρχεται στο 80 %. Αυτή η προοδευτική μείωση απεικονίζεται στον κατωτέρω πίνακα (28).

(26)

Εάν το αεροσκάφος που εκτελεί δρομολόγια στο πλαίσιο σειράς ναυλωμένων πτήσεων επιτύχει συντελεστή πληρότητας μεταξύ 60 % και 80 %, η εισφορά που καταβάλλει το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα καλύπτει ζημίες του ταξιδιωτικού πράκτορα σε σχέση με τη συγκεκριμένη σειρά ναυλωμένων πτήσεων. Το κατωτέρω διάγραμμα δείχνει τον τρόπο λειτουργίας του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων (29).

(27)

Όπως φαίνεται στο ανωτέρω διάγραμμα, ο ταξιδιωτικός πράκτορας υφίσταται ζημία εάν οι πτήσεις εκτελούνται με συντελεστή πληρότητας κατώτερο του 60 %, εφόσον ο συνδυασμός των εσόδων από πωλήσεις και ενίσχυσης με μέγιστη ένταση 25 % δεν αρκεί για την επίτευξη ισοσκέλισης. Η χρηματοδοτική ενίσχυση που χορηγεί το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα καλύπτει μόνο τις ζημίες του ταξιδιωτικού πράκτορα, όταν ο συντελεστής πληρότητας κυμαίνεται μεταξύ 60 % και 80 %.

(28)

Οι ενισχύσεις θα καταβάλλονται στους ταξιδιωτικούς πράκτορες από το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων μετά την ολοκλήρωση της σειράς ναυλωμένων πτήσεων στη Βόρεια Νορβηγία και μετά την αξιολόγηση και επιβεβαίωση της ομάδας έγκρισης του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων ότι πληρούνται όλα τα κριτήρια ανάθεσης.

(29)

Επιτρέπεται η συσσώρευση ενισχύσεων του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων με ενισχύσεις άλλης μορφής. Η χρηματοδότηση των ίδιων επιλέξιμων δαπανών από άλλα καθεστώτα θα συντονίζεται από το ταμείο, χωρίς υπέρβαση των προβλεπόμενων από τις ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές ανώτατων ορίων ενίσχυσης. Απαγορεύεται η συσσώρευση λειτουργικών ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα με ενισχύσεις ήσσονος σημασίας για τις ίδιες επιλέξιμες δαπάνες, με σκοπό την καταστρατήγηση των ανώτατων εντάσεων ενισχύσεων που καθορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις.

(30)

Το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα δημοσιευθεί σε νέα υποσελίδα του δικτυακού τόπου Avinor AS (30) και στη διεύθυνση: www.visitnorthnorway.com.

(31)

Το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα εξασφαλίζει τη δημοσίευση σε ετήσια βάση καταλόγου των τουριστικών πρακτόρων που λαμβάνουν ενίσχυση, αναφέροντας σε κάθε περίπτωση την πηγή δημόσιας χρηματοδότησης, τη δικαιούχο εταιρεία, το ποσό της καταβληθείσας ενίσχυσης και τον αντίστοιχο αριθμό επιβατών.

(32)

Μηχανισμοί επιβολής κυρώσεων θα εφαρμόζονται σε περίπτωση που ένας ταξιδιωτικός πράκτορας δεν πληροί τα κριτήρια που καθορίζει το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων για τη χορήγηση ενισχύσεων.

(33)

Ο προϋπολογισμός του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων για τα τρία πρώτα έτη λειτουργίας του θα ανέλθει σε 30 εκατ. NOK. Στη συνέχεια, θα υπάρξει νέα εισφορά κεφαλαίων, μόνον εφόσον κριθεί απαραίτητο. Η ανώτατη κεφαλαιακή βάση δεν θα υπερβαίνει τα 30 εκατ. ΝΟΚ. Το ανώτατο επιτρεπόμενο ποσό ενίσχυσης από το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα ανέρχεται σε 15 εκατ. ΝΟΚ ανά έτος (το απόλυτο ανώτατο όριο ενίσχυσης). Ωστόσο, εκτιμάται ότι το ποσό της ενίσχυσης που θα χορηγεί το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα είναι σημαντικά χαμηλότερο των 10 εκατ. ΝΟΚ ετησίως.

(34)

Οι νορβηγικές αρχές ανέφεραν ότι το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα λειτουργεί για διάστημα 10 ετών.

(35)

Με βάση τις πληροφορίες που υπέβαλαν οι νορβηγικές αρχές, η Αρχή θεωρεί ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ και ότι το κοινοποιηθέν καθεστώς συνιστά κρατική ενίσχυση. Στην απόφασή της αριθ. 246/12/COL, η Αρχή εξέφρασε αμφιβολίες για το κατά πόσον το καθεστώς είναι σύμφωνο με το άρθρο 61 παράγραφος 3 της συμφωνίας ΕΟΧ, σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις που ορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές της Αρχής σχετικά με τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα. Οι αμφιβολίες αφορούσαν ειδικότερα το κατά πόσον οι λειτουργικές ενισχύσεις μπορούν να χορηγούνται σε άμεσους αποδέκτες που δεν είναι εγκατεστημένοι στη Βόρεια Νορβηγία.

(36)

Η Αρχή έλαβε παρατηρήσεις οκτώ ενδιαφερόμενων τρίτων μερών, εκ των οποίων επτά υπέρ του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων: Innovative Experiences (31), NHO Reiseliv (32), Avinor, VinterTroms AS (33), Northern Norway Tourist Board Ltd, Hotel chains Rica Hotels και Thon Hotels και Voigt Travel b.v., και μία κατά: NHO Luftfart (34).

(37)

Όλα τα τρίτα μέρη που τάχθηκαν υπέρ του ταμείου, το υποστηρίζουν με σθένος και δηλώνουν ότι είναι πολύ σημαντικό για την περιφερειακή ανάπτυξη της Βόρειας Νορβηγίας και για τη Βόρεια Νορβηγία ως τουριστικό προορισμό. Σύμφωνα με ορισμένες από τις παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν στην Αρχή:

(38)

Στη συνέχεια παρατίθενται συνοπτικά οι κυριότερες παρατηρήσεις τρίτων κατά της δημιουργίας του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων (35):

(39)

Οι νορβηγικές αρχές υπέβαλαν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την απόφαση αριθ. 246/12/COL, με επιστολή της 27ης Αυγούστου 2012 (37), καθώς και τις απόψεις τους σχετικά με τις παρατηρήσεις των τρίτων μερών με επιστολές της 15ης Νοεμβρίου 2012 και της 23ης Απριλίου 2013 (38).

(40)

Οι περισσότερες περιοχές της Αρκτικής, όπως και τα βόρεια τμήματα της Νορβηγίας, πλήττονται από προβλήματα που σχετίζονται με τον χαμηλό βαθμό διαφοροποίησης της τοπικής βιομηχανίας, καθώς και προβλήματα που απορρέουν από τον απομακρυσμένο χαρακτήρα, τις μεγάλες εσωτερικές και εξωτερικές αποστάσεις και τις αντίξοες καιρικές συνθήκες. Σκοπός του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων είναι να συμβάλει στη διαφοροποίηση της δραστηριότητας στην περιοχή, μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας στον τουριστικό κλάδο καθώς και στους συναφείς τομείς. Οι κομητείες θεωρούν ότι το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την ανάσχεση της μείωσης του πληθυσμού της περιοχής.

(41)

Η χορήγηση ενισχύσεων σε επιχειρήσεις εγκατεστημένες εκτός της εξεταζόμενης περιφέρειας συνάδει με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές ενισχύσεις, εφόσον το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της ενίσχυσης παράγεται σε περιοχή επιλέξιμη για τη χορήγηση περιφερειακής ενίσχυσης. Σκοπός του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων είναι να παραγάγει αποτελέσματα στις τρεις κομητείες της Βόρειας Νορβηγίας.

(42)

Οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, οι κατευθυντήριες γραμμές για τη χρηματοδότηση των αερολιμένων και οι κρατικές ενισχύσεις σε αερομεταφορείς για την έναρξη νέων γραμμών με αφετηρία περιφερειακούς αερολιμένες δεν περιέχουν κανέναν περιορισμό όσον αφορά τη χορήγηση λειτουργικών ενισχύσεων με βάση τον τόπο εγκατάστασης του δικαιούχου, υπό την προϋπόθεση ότι το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα παράγεται εντός της αναφερόμενης περιοχής. Επιπλέον, η πρακτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Αρχής, βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της ΣΛΕΕ και του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ αντίστοιχα, όσον αφορά τόσο τις λειτουργικές ενισχύσεις όσο και τις κρατικές ενισχύσεις εκκίνησης σε περιφερειακούς αερολιμένες, επιτρέπει τη χορήγηση λειτουργικών ενισχύσεων χωρίς κανέναν περιορισμό ως προς τον τόπο εγκατάστασης του δικαιούχου.

(43)

Η σχέση μεταξύ της ενίσχυσης και της περιοχής-στόχου είναι σαφής. Το κατωτέρω διάγραμμα δείχνει τον τρόπο με τον οποίο το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων προτίθεται να παραγάγει θετικά αποτελέσματα στη Βόρεια Νορβηγία (39).

(44)

Η παραγόμενη οικονομική δραστηριότητα θα έχει ποικίλες επιπτώσεις. Η αεροπορική εταιρεία θα έχει έσοδα από τη ναύλωση του αεροσκάφους στην εταιρεία που εκτελεί τις ναυλωμένες πτήσεις. Ο ταξιδιωτικός πράκτορας θα έχει έσοδα από τις ναυλωμένες πτήσεις. Ο κύριος αντίκτυπος είναι η επίπτωση για την οικονομία της Βόρειας Νορβηγίας, όπως δείχνουν τα βέλη στη κάτω δεξιά γωνία του ανωτέρω διαγράμματος. Το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων δεν υπόκειται σε κανέναν περιορισμό ως προς τον τόπο εγκατάστασης του ταξιδιωτικού πράκτορα που ναυλώνει τα αεροσκάφη, αλλά ο ταξιδιωτικός πράκτορας θα λαμβάνει ενίσχυση μόνον εφόσον εκτελεί σειρά ναυλωμένων πτήσεων σε περιφερειακό αερολιμένα της Βόρειας Νορβηγίας.

(45)

Το εξεταζόμενο καθεστώς είναι εξίσου αναγκαίο όσο και ενδεδειγμένο (40).

(46)

Οι κομητείες θεωρούν ότι το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων συμβιβάζεται με τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα. Σε περίπτωση διαφωνίας της Αρχής στο σημείο αυτό, οι κομητείες υποστηρίζουν ότι το καθεστώς συμβιβάζεται, παρ' όλα αυτά, με τη συμφωνία ΕΟΧ, είτε βάσει των κατευθυντήριων γραμμών για τη χρηματοδότηση αερολιμένων και για ενισχύσεις για την έναρξη νέων γραμμών με αφετηρία περιφερειακούς αερολιμένες, είτε άμεσα βάσει του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ.

(47)

Όσον αφορά τις παρατηρήσεις των τρίτων, οι νορβηγικές αρχές σχολίασαν ειδικότερα τις παρατηρήσεις της NHO Luftfart (41). Οι νορβηγικές αρχές θεωρούν ότι ορισμένες από τις παρατηρήσεις αυτές φαίνεται να βασίζονται σε ορισμένες αποκλίνουσες θεωρήσεις των γεγονότων.

(48)

Το άρθρο 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ προβλέπει ότι:

«Ενισχύσεις που χορηγούνται υπό οποιαδήποτε μορφή από τα κράτη μέλη της ΕΚ, τα κράτη της ΕΖΕΣ ή με κρατικούς πόρους και που νοθεύουν ή απειλούν να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό διά της ευνοϊκής μεταχειρίσεως ορισμένων επιχειρήσεων ή ορισμένων κλάδων παραγωγής, είναι ασυμβίβαστες με τη λειτουργία της παρούσας συμφωνίας, κατά το μέτρο που επηρεάζουν τις μεταξύ των συμβαλλομένων μερών συναλλαγές, εκτός εάν η παρούσα συμφωνία ορίζει άλλως».

(49)

Το μέτρο ενίσχυσης πρέπει να εφαρμόζεται από το κράτος ή με κρατικούς πόρους.

(50)

Οι νορβηγικές αρχές ενημέρωσαν ότι το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων είναι πιθανό να χρηματοδοτείται άμεσα από τους προϋπολογισμούς των τριών κομητειών (χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να χρηματοδοτείται απευθείας από το νορβηγικό κράτος).

(51)

Υπό το πρίσμα αυτό, η Αρχή θεωρεί ότι αυτός ο όρος πληρούται, εφόσον το καθεστώς θα χρηματοδοτείται είτε από τους προϋπολογισμούς των κομητειών είτε από το κράτος (42).

(52)

Πρώτον, το μέτρο ενίσχυσης πρέπει να αποφέρει στους δικαιούχους πλεονεκτήματα που τους απαλλάσσουν από επιβαρύνσεις οι οποίες κατά κανόνα εγγράφονται στους προϋπολογισμούς τους.

(53)

Οι επωφελούμενοι από το καθεστώς ταξιδιωτικοί πράκτορες θα λαμβάνουν άμεση επιχορήγηση που θα μειώνει το κόστος της ναύλωσης για συγκεκριμένη σειρά ναυλωμένων πτήσεων. Οι φορείς παροχής υπηρεσιών που είναι εγκατεστημένοι στις τρεις κομητείες και ωφελούνται από την αύξηση των επισκεπτών στην περιοχή θα ωφεληθούν έμμεσα από το καθεστώς.

(54)

Δεύτερον, το μέτρο ενίσχυσης πρέπει να είναι επιλεκτικό από την άποψη ότι ευνοεί συγκεκριμένες επιχειρήσεις ή την παραγωγή ορισμένων αγαθών.

(55)

Μόνον οι ταξιδιωτικοί πράκτορες που εκτελούν ναυλωμένες πτήσεις προς τη Βόρεια Νορβηγία θα επωφελούνται άμεσα από το καθεστώς. Παρομοίως, το καθεστώς θα ωφελεί έμμεσα μόνο φορείς εκμετάλλευσης (παρόχους υπηρεσιών) που είναι εγκατεστημένοι στις τρεις κομητείες.

(56)

Ως εκ τούτου, η Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το μέτρο είναι επιλεκτικό.

(57)

Μια κρατική ενίσχυση καλύπτεται από το άρθρο 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ, εάν νοθεύει ή απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό και επηρεάζει τις συναλλαγές μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών της συμφωνίας ΕΟΧ. Βάσει του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ, αρκεί η ενίσχυση να απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό μέσω της παροχής επιλεκτικού πλεονεκτήματος. Μια ενίσχυση θεωρείται ότι νοθεύει τον ανταγωνισμό, εάν χορηγείται σε επιχείρηση που ασκεί δραστηριότητες σε ανταγωνισμό με άλλες επιχειρήσεις.

(58)

Οι άμεσοι δικαιούχοι των ενισχύσεων που χορηγούνται στο πλαίσιο του καθεστώτος είναι οι ταξιδιωτικοί πράκτορες που ναυλώνουν αεροσκάφη με προορισμό τη Βόρεια Νορβηγία (μη προγραμματισμένες πτήσεις). Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες δραστηριοποιούνται σε διάφορες χώρες και σε έναν τομέα που χαρακτηρίζεται από ισχυρό ανταγωνισμό. Οι έμμεσοι δικαιούχοι του καθεστώτος είναι οι φορείς παροχής υπηρεσιών στον τουριστικό κλάδο στη Βόρεια Νορβηγία, οι οποίοι θα επωφεληθούν από τις ενισχύσεις μέσω της αύξησης της ζήτησης από τους αλλοδαπούς επισκέπτες. Οι ενισχύσεις μπορεί να ενθαρρύνουν τους τουρίστες να επιλέξουν ένα ταξίδι στη Βόρεια Νορβηγία αντί να επισκεφθούν άλλους τουριστικούς προορισμούς σε άλλες χώρες. Η νόθευση του ανταγωνισμού δεν εκδηλώνεται μόνο σε επίπεδο διοργανωτών ταξιδιών, αλλά πιθανώς και στο επίπεδο των φορέων παροχής τουριστικών υπηρεσιών. Επιπλέον, υφίσταται ανταγωνισμός μεταξύ αερολιμένων σε διεθνές επίπεδο για την προσέλκυση νέων πτήσεων και νέων δρομολογίων. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση ενδέχεται να προκαλέσει επίσης νόθευση του ανταγωνισμού μεταξύ αερολιμένων.

(59)

Η Αρχή θεωρεί ότι το καθεστώς μπορεί να ενισχύσει τη θέση επιχειρήσεων που ωφελούνται άμεσα ή έμμεσα από αυτό έναντι ανταγωνιστών που δεν αποκομίζουν παρόμοιο όφελος. Ως εκ τούτου, κάθε ενίσχυση που χορηγείται βάσει του καθεστώτος μπορεί να θεωρηθεί ότι νοθεύει ή απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό.

(60)

Η χορήγηση κρατικής ενίσχυσης σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις θεωρείται ότι νοθεύει τον ανταγωνισμό και επηρεάζει τις συναλλαγές μεταξύ των συναλλασσόμενων μερών, εάν ο αποδέκτης ασκεί οικονομική δραστηριότητα που συνεπάγεται συναλλαγές ανάμεσα σε συμβαλλόμενα μέρη. Η ενίσχυση θα χορηγείται σε ταξιδιωτικούς πράκτορες οι οποίοι προσφέρουν πακέτα διακοπών που προσελκύουν επισκέπτες από την αλλοδαπή στη Νορβηγία. Πρόκειται, εξ ορισμού, για διασυνοριακή δραστηριότητα. Εξάλλου, ο τουριστικός κλάδος της Βόρειας Νορβηγίας, η οποία θα ωφεληθεί έμμεσα από το καθεστώς αυτό, ασκεί ανταγωνισμό σε τουριστικές επιχειρήσεις άλλων χωρών του ΕΟΧ.

(61)

Ως εκ τούτου, η κρατική χρηματοδότηση στο πλαίσιο του κοινοποιηθέντος μέτρου θα επηρεάσει τις συναλλαγές μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών της συμφωνίας ΕΟΧ.

(62)

Η Αρχή θεωρεί ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που ορίζει το άρθρο 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ και, ως εκ τούτου, ότι το κοινοποιηθέν καθεστώς εμπεριέχει στοιχεία κρατικής ενίσχυσης. Η κρατική ενίσχυση συμβιβάζεται με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ μόνον εάν υπάγεται σε μία από τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 61 παράγραφος 3 της συμφωνίας ΕΟΧ.

(63)

Το προβλεπόμενο από το καθεστώς μέτρο ενίσχυσης θεωρείται λειτουργική ενίσχυση. Οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα προβλέπουν ότι «τα καθεστώτα ενισχύσεων λειτουργίας δεν καλύπτονται από τον χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων, αξιολογούνται δε κατά περίπτωση, βάσει της σχετικής κοινοποίησης του οικείου κράτους ΕΖΕΣ δυνάμει του άρθρου 1 παράγραφος 3 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου» (43).

(64)

Σύμφωνα με το άρθρο 1 παράγραφος 3 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3, «η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ ενημερώνεται έγκαιρα, ώστε να είναι σε θέση να υποβάλει τις παρατηρήσεις της, για κάθε πρόθεση χορήγησης ή τροποποίησης ενίσχυσης. … Το εκάστοτε κράτος δεν θέτει τα προτεινόμενα μέτρα σε εφαρμογή πριν να ολοκληρωθεί η διαδικασία με την έκδοση τελικής απόφασης».

(65)

Με την υποβολή κοινοποίησης σε σχέση με το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων στις 2 Μαΐου 2012 (44), οι νορβηγικές αρχές συμμορφώθηκαν με την απαίτηση κοινοποίησης που ορίζεται στο άρθρο 1 παράγραφος 3 του μέρους I του πρωτοκόλλου 3.

(66)

Μη θέτοντας σε εφαρμογή το κοινοποιηθέν καθεστώς, οι νορβηγικές αρχές συμμορφώθηκαν με την υποχρέωση αναστολής που ορίζεται στο άρθρο 3 του μέρους II του πρωτοκόλλου 3.

(67)

Όπως απαιτεί η επίσημη διαδικασία, η Αρχή εξέτασε τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν οι νορβηγικές αρχές και τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν τα τρίτα ενδιαφερόμενα μέρη.

(68)

Με βάση την εξαίρεση του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ, δύνανται να θεωρηθούν ότι συμβιβάζονται με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ:

«οι ενισχύσεις για την προώθηση της αναπτύξεως ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων ή οικονομικών περιοχών, εφόσον δεν αλλοιώνουν τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συμφέρον».

(69)

Για να αξιολογηθεί το συμβιβάσιμο της ενίσχυσης, όπως έχει ήδη επισημανθεί, η ενίσχυση συνιστά λειτουργική ενίσχυση. Η λειτουργική ενίσχυση απαλλάσσει μια επιχείρηση από τις δαπάνες στις οποίες θα έπρεπε να υποβληθεί η ίδια στο πλαίσιο της τρέχουσας διαχειρίσεώς της ή των συνήθων δραστηριοτήτων της (45). Οι λειτουργικές ενισχύσεις κανονικά απαγορεύονται.

(70)

Οι κατευθυντήριες γραμμές για τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα προβλέπουν ότι:

«Βάσει του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο a) και του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ, οι κρατικές ενισχύσεις που χορηγούνται για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης ορισμένων μειονεκτικών περιοχών της ΕΕ είναι δυνατόν να χαρακτηρισθούν συμβατές με την κοινή αγορά. Οι ενισχύσεις αυτές είναι γνωστές ως κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, αποτελούνται δε από τις επενδυτικές ενισχύσεις που χορηγούνται σε μεγάλες επιχειρήσεις καθώς και, σε ορισμένες ολιγάριθμες περιπτώσεις, από τις ενισχύσεις λειτουργίας, ενώ και στις δύο περιπτώσεις οι ενισχύσεις προορίζονται για συγκεκριμένες περιφέρειες με σκοπό την εξάλειψη των περιφερειακών ανισοτήτων» (προσθήκη υπογράμμισης) (46).

(71)

Οι κατευθυντήριες γραμμές προβλέπουν επίσης ότι:

«Κατά παρέκκλιση από την προηγούμενη παράγραφο, ενισχύσεις λειτουργίας που ούτε μειώνονται σταδιακά ούτε είναι περιορισμένης διάρκειας είναι δυνατόν να επιτρέπονται μόνο για τις περιφέρειες με πολύ μικρό πληθυσμό, ενόσω αποσκοπούν στην πρόληψη ή στην ανάσχεση της συνεχιζόμενης μείωσης του πληθυσμού τους (47). Οι περιφέρειες με πολύ μικρό πληθυσμό αποτελούν περιφέρειες ή ανήκουν σε περιφέρειες επιπέδου NUTS-II, με πληθυσμιακή πυκνότητα 8 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ή μικρότερη, επεκτείνονται δε και σε παρακείμενες μικρότερες περιοχές που ικανοποιούν το ίδιο κριτήριο ως προς την πληθυσμιακή πυκνότητα» (προσθήκη υπογράμμισης) (48).

(72)

Όπως προβλέπουν οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, οι ενισχύσεις λειτουργίας που δεν μειώνονται προοδευτικά και δεν είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας είναι δυνατό να εγκριθούν στις περιφέρειες με πολύ μικρό πληθυσμό, εφόσον αποσκοπούν στην πρόληψη ή ανάσχεση της συνεχιζόμενης μείωσης του πληθυσμού των περιοχών αυτών. Οι περιφέρειες με πολύ μικρό πληθυσμό αποτελούν περιφέρειες με πληθυσμιακή πυκνότητα 8 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ή μικρότερη (49).

(73)

Οι τρεις κομητείες έχουν πυκνότητα πληθυσμού 4,2 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Συνεπώς, πληρούν τους όρους που καθορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές για τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, ώστε να επωφεληθούν από την πιο ευέλικτη αξιολόγηση του συμβιβάσιμου ενός μέτρου λειτουργικής ενίσχυσης.

(74)

Η καθαυτό ενίσχυση θα καταβάλλεται σε ταξιδιωτικούς πράκτορες που είναι ενδεχομένως εγκατεστημένοι εκτός της Νορβηγίας/του ΕΟΧ. Συνεπώς, οι άμεσοι δικαιούχοι των ενισχύσεων δεν θα είναι κατ' ανάγκη εγκατεστημένοι στις περιφέρειες με πολύ μικρό πληθυσμό.

(75)

Στην απόφασή της για την κίνηση της διαδικασίας, η Αρχή διατύπωσε αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί συμβατό με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές ενισχύσεις ένα καθεστώς το οποίο προβλέπει τη χορήγηση λειτουργικών ενισχύσεων σε δικαιούχους εγκατεστημένους εκτός των περιφερειών με πολύ μικρό πληθυσμό. Η Αρχή διερωτάται κατά πόσο το γεγονός ότι το καθεστώς στοχεύει έμμεσα σε επιχειρήσεις εγκατεστημένες στην εξεταζόμενη περιφέρεια συνιστά αρκούντως ισχυρό κίνητρο για την περιφερειακή ανάπτυξη της περιοχής.

(76)

Οι νορβηγικές αρχές υποστήριξαν ότι η σχέση ανάμεσα στην ενίσχυση προς τους ταξιδιωτικούς πράκτορες και την περιφερειακή ανάπτυξη της Βόρειας Νορβηγίας είναι επαρκής για τους κατωτέρω λόγους:

(77)

Η Αρχή επισημαίνει ότι οι ταξιδιωτικοί πράκτορες θα λαμβάνουν ενίσχυση μόνον εφόσον εκτελούν σειρά ναυλωμένων πτήσεων προς περιφερειακό αερολιμένα της Βόρειας Νορβηγίας. Η ενίσχυση δεν θα χορηγείται για τη μεταφορά τουριστών με ναυλωμένες πτήσεις εκτός της εν λόγω περιφέρειας. Είναι σαφές ότι η περιοχή-στόχος του καθεστώτος είναι η Βόρεια Νορβηγία, μία από τις πλέον αραιοκατοικημένες περιοχές της χώρας. Η Αρχή επισημαίνει επίσης την απαίτηση να εφαρμόζεται το καθεστώς μόνο σε τουριστικά πακέτα που περιλαμβάνουν «χερσαίο σκέλος» στην εν λόγω περιφέρεια. Αυτό σημαίνει ότι το καθεστώς μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο στην περιοχή με τη μεταφορά σε αυτήν επισκεπτών οι οποίοι, σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα την επισκέπτονταν. Το «χερσαίο σκέλος» θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι επισκέπτες παραμένουν στην περιοχή κατά τη διάρκεια των διακοπών τους στη Βόρεια Νορβηγία. Βάσει του καθεστώτος, το «χερσαίο σκέλος» πρέπει να αντιπροσωπεύει ποσό τουλάχιστον 800 ΝΟΚ ανά επισκέπτη. Η ενίσχυση από το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων θα καταβάλλεται μετά την ολοκλήρωση της σειράς πτήσεων και αφού τεκμηριωθεί ότι πληρούνται τα κριτήρια χορήγησης. Ένα από τα κριτήρια χορήγησης είναι ότι η αίτηση ενίσχυσης πρέπει να υποστηρίζεται από έναν φορέα παροχής υπηρεσιών στον τόπο προορισμού. Δεν χορηγείται ενίσχυση σε πακέτα που καλύπτουν μόνο την αεροπορική μεταφορά. Οι εγκατεστημένοι στις τρεις κομητείες πάροχοι υπηρεσιών θα ωφεληθούν από την αύξηση των επισκεπτών και τη συνακόλουθη αύξηση της ζήτησης για τις υπηρεσίες τους και, ως εκ τούτου, θα ωφεληθούν έμμεσα από το καθεστώς. Από τους πίνακες του τμήματος 2.2 στο μέρος I ανωτέρω, οι οποίοι αφορούν τους επισκέπτες που δαπανούν χρήματα στην περιοχή, συνάγεται ότι η αύξηση των επισκεπτών θα έχει άμεσο οικονομικό αντίκτυπο στον τουριστικό κλάδο της περιοχής. Η Αρχή θεωρεί πιθανό ότι οι κυριότερες οικονομικές επιπτώσεις του καθεστώτος θα εκδηλωθούν στην περιοχή-στόχο του καθεστώτος.

(78)

Η Αρχή σημειώνει επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποδεχθεί τη χορήγηση περιφερειακών ενισχύσεων σε δικαιούχους εγκατεστημένους εκτός περιοχών που είναι επιλέξιμες για περιφερειακές ενισχύσεις. Ενδεικτικά, σε απόφαση που αφορά την Ιταλία (Σικελία), η Επιτροπή έκρινε ότι οι επιχορηγήσεις για την προώθηση της μεταφοράς τουριστών με ναυλωμένες πτήσεις ήταν συμβατές με το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο α) της ΣΛΕΕ. Οι επιχορηγήσεις διατέθηκαν σε τουριστικούς πράκτορες που ναύλωναν αεροσκάφη για τη μεταφορά τουριστών στη Σικελία. Κρίθηκαν επίσης συμβατές και οι επιχορηγήσεις για την κάλυψη του κόστους μεταφοράς στη Σικελία που χορηγούνται σε ιταλικά και ξένα ταξιδιωτικά πρακτορεία για τη μεταφορά επισκεπτών στο πλαίσιο οργανωμένων ταξιδιών και για τη μεταφορά επισκεπτών σιδηροδρομικώς ή διά θαλάσσης (50).

(79)

Με βάση τα ανωτέρω, η Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, ακόμη και αν ο άμεσος δικαιούχος της ενίσχυσης είναι εγκατεστημένος εκτός της Βόρειας Νορβηγίας, το καθεστώς περιέχει επαρκή σύνδεση με την περιφέρεια στην οποία επιδιώκονται τα αποτελέσματα.

(80)

Εναπόκειται στα κράτη ΕΖΕΣ να αποδείξουν ότι η προτεινόμενη ενίσχυση είναι αναγκαία και ενδεδειγμένη για την πρόληψη ή την ανάσχεση της συνεχιζόμενης μείωσης του πληθυσμού (51).

(81)

Για να θεωρηθεί το κοινοποιηθέν μέτρο αναγκαίο, οι νορβηγικές αρχές οφείλουν να αποδείξουν ότι υπάρχει ανάγκη για κρατική παρέμβαση προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της πρόληψης ή της ανάσχεσης της συνεχιζόμενης μείωσης του πληθυσμού.

(82)

Οι νορβηγικές αρχές ενημέρωσαν την Αρχή ότι η Βόρεια Νορβηγία, μία από τις πλέον αραιοκατοικημένες ευρωπαϊκές περιφέρειες, ήταν ανέκαθεν άκρως αραιοκατοικημένη και πλήττεται από μείωση του πληθυσμού κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Κατά συνέπεια, οι νορβηγικές αρχές θεωρούν ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για να σταθεροποιηθεί η εγκατάσταση στην περιοχή και να αποτραπεί η περαιτέρω μείωση του πληθυσμού. Το καθεστώς ενισχύσεων είναι ένα από τα αναγκαία μέσα για την επίτευξη του στόχου αυτού. Οι νορβηγικές αρχές αναγνωρίζουν ότι η θέσπιση του ταμείου ναυλωμένων πτήσεων καθαυτή δεν θα επιλύσει το πρόβλημα της μείωσης του πληθυσμού, αλλά θεωρούν ότι θα συμβάλει, στο πλαίσιο της γενικής πολιτικής, στην αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή και στη διατήρηση και δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Οι ευκαιρίες απασχόλησης και το προσδοκώμενο εισόδημα είναι οι πλέον καθοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή του τόπου κατοικίας ενός προσώπου.

(83)

Για να θεωρηθεί το καθεστώς κατάλληλο, οι νορβηγικές αρχές πρέπει να αποδείξουν ότι δεν υπάρχουν εμφανώς άλλα καταλληλότερα μέτρα για την επίτευξη του στόχου πρόληψης ή ανάσχεσης της μείωσης του πληθυσμού στις πλέον αραιοκατοικημένες περιοχές (52).

(84)

Οι νορβηγικές αρχές υποστηρίζουν ότι το καθεστώς είναι κατάλληλο, διότι είναι το καλύτερο διαθέσιμο μέτρο για να αυξηθεί ο τουρισμός, να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης στον τουριστικό κλάδο και, ως εκ τούτου, να συμβάλει στην ανάσχεση της μείωσης του πληθυσμού της περιοχής. Κατά την άποψή τους, οι καθαυτό παραδοσιακές επενδυτικές ενισχύσεις δεν είναι πάντοτε το καταλληλότερο μέσο για την αντιμετώπιση των ειδικών προβλημάτων της περιοχής. Η απασχόληση έχει καθοριστική σημασία για τη στήριξη του επιπέδου του πληθυσμού. Ο τουρισμός είναι ένας τομέας σε ανάπτυξη, που χαρακτηρίζεται από ένταση εργασίας και εξαρτάται από το τοπικό εργατικό δυναμικό. Μία από τις προκλήσεις για την ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας στη Βόρεια Νορβηγία είναι η αποδοτικότητα και ο εποχιακός χαρακτήρας του τουρισμού. Το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων αποσκοπεί στην αύξηση του τουρισμού κατά τη χαμηλή τουριστική περίοδο, συμβάλλοντας έτσι στην εξασφάλιση μόνιμων θέσεων απασχόλησης. Οι νορβηγικές αρχές υποστηρίζουν ότι το μέσο ενίσχυσης, το οποίο θα παρείχε περιορισμένη μόνο βοήθεια στις τοπικές επιχειρήσεις της περιοχής, δεν θα απέφερε αύξηση του αριθμού των πτήσεων στους σχετικούς αερολιμένες (και, ως εκ τούτου, του τουρισμού στην περιοχή) ούτε θα απέτρεπε τη μείωση του πληθυσμού. Πιστεύουν ότι το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων είναι το μέσο με τις περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας και ελάχιστες στρεβλωτικές επιπτώσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, θεωρούν το καθεστώς κατάλληλο.

(85)

Στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας έρευνας, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με το κοινοποιηθέν μέτρο και έθεσε ιδίως το ερώτημα αν οι δηλωμένοι στόχοι του συστήματος δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν με άλλα μέσα πέραν της παροχής ενισχύσεων λειτουργίας σε ταξιδιωτικούς πράκτορες που διοργανώνουν πακέτα διακοπών χρησιμοποιώντας ναυλωμένες πτήσεις (μη προγραμματισμένες) (για παράδειγμα, μέσω οργανωμένων ταξιδιών που χρησιμοποιούν τακτικές πτήσεις).

(86)

Η Αρχή θεωρεί ότι οι νορβηγικές αρχές έχουν απαντήσει σε ορισμένες από τις σχετικές επιφυλάξεις της Αρχής και έτσι απέδειξαν ότι υπάρχει ανάγκη για κρατική παρέμβαση και ότι το καθεστώς είναι αναγκαίο ως μέσο για την πρόληψη της μείωσης του πληθυσμού στην περιφέρεια της Βόρειας Νορβηγίας. Η Αρχή θεωρεί επίσης ότι το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων μπορεί να θεωρηθεί εργαλείο για την αύξηση του τουρισμού στην περιοχή και, κατ' επέκταση, την αύξηση της απασχόλησης σε μία από τις πλέον αραιοκατοικημένες περιοχές της Νορβηγίας. Αυτή η διαπίστωση ενισχύεται από διάφορες επιχειρήσεις του τουριστικού κλάδου της περιοχής, οι οποίες εξέφρασαν θετική γνώμη για το καθεστώς. Η Αρχή έχει αμφιβολίες, ωστόσο, όσον αφορά τη σκοπιμότητα και τις συνέπειες του καθεστώτος για την ανάπτυξη της περιοχής και την πρόληψη της μείωσης του πληθυσμού της. Δεν υπάρχουν εξάλλου ενδείξεις ότι οι στόχοι δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν με άλλα μέσα, όπως τα οργανωμένα ταξίδια με τη χρήση τακτικών πτήσεων.

(87)

Στην εκτίμησή της, η Αρχή έλαβε υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, οι οποίες προβλέπουν ότι:

«Οσάκις, κατ' εξαίρεσιν, πρόκειται να χορηγηθεί ατομική ενίσχυση ειδικού σκοπού (ad hoc) σε μία και μόνο επιχείρηση, ή ενίσχυση περιοριζόμενη σε έναν και μόνο τομέα δραστηριότητας, εναπόκειται στο κράτος μέλος να αποδείξει ότι το αντίστοιχο σχέδιο συμβάλλει στην ευόδωση μιας συνεπούς στρατηγικής περιφερειακής ανάπτυξης» (προσθήκη υπογράμμισης) (53).

(88)

Η Βόρεια Νορβηγία θεωρείται προτεραιότητα από την άποψη της περιφερειακής ανάπτυξης και στόχος της νορβηγικής κυβέρνησης είναι να αποτραπεί η μείωση του πληθυσμού της και να ενθαρρυνθεί η εγκατάσταση στην περιοχή. Η στήριξη του τουριστικού κλάδου θεωρείται κρίσιμος παράγοντας για την ανάπτυξη της περιοχής και οι νορβηγικές αρχές υποστηρίζουν ότι η δημιουργία δυνατοτήτων απασχόλησης έχει ιδιαίτερη σημασία για την επίτευξη του στόχου της πρόληψης ή ανάσχεσης της μείωσης του πληθυσμού στην περιοχή.

(89)

Κατά την εκτίμηση του Ινστιτούτου Οικονομικής των Μεταφορών, το 2007 οι αλλοδαποί επισκέπτες που έφθασαν αεροπορικώς δαπάνησαν 7480 NOK σε προπληρωμένες αγορές και 6730 NOK για επιτόπου αγορές. Εκτιμάται ότι το 2012 οι ταξιδιώτες προς τη Βόρεια Νορβηγία θα δαπανήσουν 9000 ΝΟΚ ανά άτομο (54).

(90)

Υπό αυτό το πρίσμα, η Αρχή κρίνει ότι ο τουριστικός κλάδος θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της περιοχής. Ο οικονομικός αντίκτυπος που μπορεί να έχει το καθεστώς για τη Βόρεια Νορβηγία, μέσω της αύξησης του τουρισμού της περιοχής και της προβολής της ως διεθνούς τουριστικού προορισμού, θα μπορούσε να συμβάλει στη σταθεροποίηση και την πιθανή αύξηση του πληθυσμού στην περιοχή.

(91)

Παρ' όλα αυτά, παρότι οι τακτικές πτήσεις και οι μη προγραμματισμένες πτήσεις μπορεί να αποτελούν δύο χωριστές αγορές (55), και παρότι για να αυξηθεί ο τουρισμός στην περιοχή, οι απευθείας τακτικές πτήσεις προς τη Βόρεια Νορβηγία ενδέχεται να συνιστούν λιγότερο βιώσιμη εναλλακτική λύση (ιδίως κατά τη χαμηλή τουριστική περίοδο), η Αρχή διατηρεί την άποψη ότι δεν είναι απολύτως προφανές ότι οι προγραμματισμένες πτήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέρος πακέτου διακοπών, παραδείγματος χάρη όταν οι ταξιδιωτικοί πράκτορες ετοιμάζουν οργανωμένα ταξίδια. Η Αρχή επισημαίνει ότι η Νορβηγία διαθέτει ένα καλά ανεπτυγμένο δίκτυο περιφερειακών αερολιμένων λόγω του σημαντικού ρόλου των αεροπορικών ταξιδιών ως μέσου μεταφοράς, ιδίως σε περιοχές που βρίσκονται στην περιφέρεια του ΕΟΧ, όπως η Βόρεια Νορβηγία. Πράγματι, οι νορβηγικές αρχές έχουν εντοπίσει ορισμένα εσωτερικά αεροπορικά δρομολόγια ως επιλέξιμα για χορήγηση αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας και για τα οποία το κράτος αποζημιώνει μια αεροπορική εταιρεία που έχει επιλεγεί για να εκτελεί δρομολόγια τα οποία, σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα ήταν βιώσιμα από εμπορική άποψη. Η Αρχή θεωρεί ότι δεν είναι απολύτως σαφής ο λόγος για τον οποίο δεν θα μπορούσε επίσης να επιτευχθεί, τουλάχιστον εν μέρει, μέσω της χρήσης των τακτικών πτήσεων ο δηλωμένος στόχος του καθεστώτος, το να συμβάλει δηλαδή στην ανάπτυξη μιας από τις πλέον αραιοκατοικημένες περιφέρειας της Νορβηγίας μέσω ενισχύσεων για τις ναυλωμένες πτήσεις από το εξωτερικό προς τη Νορβηγία, με στόχο την αύξηση του αριθμού των επισκεπτών κατά τη χαμηλή τουριστική περίοδο και, κατά συνέπεια, τη συμβολή στην εξασφάλιση μόνιμης απασχόλησης.

(92)

Υπό αυτό το πρίσμα, η Αρχή εκτιμά ότι παραμένουν ορισμένες αμφιβολίες για το κατά πόσον το καθεστώς αποτελεί το καλύτερο μέσο για την επίτευξη των καθορισμένων στόχων με ελάχιστες στρεβλωτικές επιπτώσεις. Συγκεκριμένα, η Αρχή θεωρεί ότι το εν λόγω καθεστώς θα είχε ενδεχομένως στρεβλωτικές επιπτώσεις στην αγορά για την εκτέλεση των τακτικών πτήσεων.

(93)

Ως εκ τούτου, η Αρχή εκτιμά ότι η θέσπιση του καθεστώτος ενδείκνυται για περιορισμένο μόνο χρονικό διάστημα, ώστε να συμβάλει στην εδραίωση βιώσιμης τουριστικής βιομηχανίας στις πλέον αραιοκατοικημένες περιοχές της Νορβηγίας. Η αιτηθείσα από τις νορβηγικές αρχές δεκαετής διάρκεια του καθεστώτος θα ήταν υπερβολική για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η Αρχή θεωρεί ότι η εφαρμογή του καθεστώτος θα πρέπει να περιοριστεί σε τριετή περίοδο «εκκίνησης», που θα επιτρέψει να αξιολογηθεί η καταλληλότητα του καθεστώτος. Συνεπώς, οι νορβηγικές αρχές θα πρέπει να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα του καθεστώτος κατά τη λήξη αυτής της περιόδου, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα θετικά αποτελέσματα του καθεστώτος όσο και τις τυχόν αρνητικές συνέπειες για τον ανταγωνισμό.

(94)

Το άρθρο 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ ορίζει ότι οι ενισχύσεις για την προώθηση της ανάπτυξης ορισμένων οικονομικών δραστηριοτήτων ή οικονομικών περιοχών δύνανται να θεωρηθούν ότι συμβιβάζονται με τη συμφωνία ΕΟΧ, «εφόσον δεν αλλοιώνουν τους όρους των συναλλαγών κατά τρόπο που θα αντέκειτο προς το κοινό συμφέρον». Για να είναι συμβιβάσιμο με την κοινή αγορά, το καθεστώς πρέπει να είναι αναλογικό με τον στόχο του καθεστώτος.

(95)

Οι νορβηγικές αρχές θεωρούν ότι το καθεστώς έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να χορηγείται μόνο το αναγκαίο επίπεδο ενίσχυσης. Η μέγιστη ενίσχυση (25 %) από το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων χορηγείται για συντελεστή πληρότητας πτήσεων έως 60 %. Η ένταση ενίσχυσης θα μειώνεται σταδιακά προς μηδενικό ποσοστό, όσο ο συντελεστής πληρότητας προσεγγίζει κατά μέσο όρο το 80 % (56).

(96)

Οι νορβηγικές αρχές υποστηρίζουν ότι το καθεστώς, το οποίο μειώνει τον κίνδυνο για τους τουριστικούς πράκτορες, είναι πιθανό να αποφέρει συντελεστή πληρότητας πτήσεων ανώτερο του 60 % και, ως εκ τούτου, είναι απίθανο η ένταση της ενίσχυσης να αντιστοιχεί στο 25 % του κόστους των ναυλωμένων πτήσεων.

(97)

Η Αρχή θεωρεί ότι το κύριο χαρακτηριστικό του καθεστώτος είναι η θέσπιση εγγύησης για τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, ώστε να μην ακυρώνουν πτήσεις με χαμηλό συντελεστή πληρότητας. Η μέγιστη ένταση ενίσχυσης ανέρχεται στο 25 % του κόστους των ναυλωμένων πτήσεων. Οι πρόσθετες πραγματικές δαπάνες για ναυλωμένες πτήσεις με συντελεστή πληρότητας κατώτερο του 60 % δεν θα επιστρέφονται. Το συνολικό ετήσιο ύψος της ενίσχυσης που χορηγείται από το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων εκτιμάται ότι είναι χαμηλότερο από 10 εκατ. ΝΟΚ ετησίως. Η Αρχή εκτιμά ότι αυτό το σχετικά χαμηλό ποσό ενίσχυσης είναι αναλογικό προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Ένα τόσο χαμηλό ποσό δεν είναι πιθανό να μπορεί να επηρεάσει σε αδικαιολόγητο βαθμό τις συναλλαγές.

(98)

Είναι δυνατό, συνεπώς, να γίνει διάκριση ανάμεσα στο εξεταζόμενο καθεστώς και σε καθεστώς επιδοτήσεων ταξιδιωτικών πρακτόρων στην Ελλάδα για το οποίο εξέδωσε απόφαση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (57). Βάσει του καθεστώτος εκείνου, οι ταξιδιωτικοί πράκτορες θα εισέπρατταν 40 ευρώ ανά επισκέπτη. Όπως αντιλαμβάνεται η Αρχή, το καθεστώς εκείνο δεν περιοριζόταν στην αντιστάθμιση του επιπλέον κόστους για τη μεταφορά των επισκεπτών στην Ελλάδα (58). Στο σημείο αυτό έρχεται σε αντίθεση με το ταμείο ναυλωμένων πτήσεων, σκοπός του οποίου είναι να ενθαρρύνει τους ταξιδιωτικούς πράκτορες να αναλαμβάνουν συμβατικές υποχρεώσεις πριν δεχθούν κρατήσεις από τους τουρίστες, αποζημιώνοντάς τους σε περίπτωση που δεν καλύψουν το κόστος για τη μεταφορά τουριστών στη Βόρεια Νορβηγία.

(99)

Η Αρχή επισημαίνει επίσης, όπως προαναφέρθηκε, ότι οι δικαιούχοι του καθεστώτος μπορεί να είναι εγκατεστημένοι είτε στη Νορβηγία είτε στην αλλοδαπή και ότι μπορούν να συνάπτουν συμφωνίες για την εκτέλεση ναυλωμένων πτήσεων είτε με νορβηγούς είτε με μη νορβηγούς αερομεταφορείς. Το καθεστώς αντιμετωπίζει ισότιμα τις όμοιες καταστάσεις. Κατά συνέπεια, η Αρχή δεν θεωρεί ότι το καθεστώς εισάγει διακρίσεις.

(100)

Με βάση τα ανωτέρω, η Αρχή κρίνει ότι η ενίσχυση είναι αναλογική προς το αντικείμενο του καθεστώτος.

(101)

Στην απόφασή της 246/12/COL της 27ης Ιουνίου 2012, η Αρχή εξέφρασε αμφιβολίες κατά πόσο το καθεστώς θα μπορούσε να εγκριθεί για περίοδο πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2013. Με βάση τις υποβληθείσες παρατηρήσεις, απαιτείται μεγαλύτερη προθεσμία για να υπάρξει μετρήσιμο αποτέλεσμα στην ανάπτυξη της περιφέρειας. Δεδομένων των επιφυλάξεων που διατύπωσε η Αρχή στην απόφασή της αριθ. 246/12/COL όσον αφορά τις επιπτώσεις του καθεστώτος στην ανάπτυξη και την πρόληψη της μείωσης του πληθυσμού της περιοχής, κρίνεται καταλληλότερη περίοδος τριών (3) ετών. Σε κάθε περίπτωση, η αναγκαιότητα και το ύψος της λειτουργικής ενίσχυσης θα πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά, ώστε να επαληθεύεται η μακροπρόθεσμη σημασία της για την εξεταζόμενη περιφέρεια (59). Το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα θα διευκολύνει την αξιολόγηση των διαρκών αποτελεσμάτων του καθεστώτος.

(102)

Ως εκ τούτου, έπειτα από περίοδο τριών (3) ετών, η Νορβηγία θα πρέπει να υποβάλει έκθεση αξιολόγησης των αποτελεσμάτων του καθεστώτος όσον αφορά την ανάπτυξη του τουρισμού και την πρόληψη της μείωσης του πληθυσμού στην εξεταζόμενη περιφέρεια, καθώς και των επιπτώσεών του στον ανταγωνισμό, ώστε να μπορέσει η Αρχή να εκτιμήσει την αναγκαιότητα και καταλληλότητα του καθεστώτος.

(103)

Η Αρχή θεωρεί ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ και, κατά συνέπεια, ότι το καθεστώς ταμείου ναυλωμένων πτήσεων ενέχει στοιχεία κρατικής ενίσχυσης.

(104)

Βάσει της ανωτέρω εκτίμησης, η Αρχή θεωρεί ότι το καθεστώς ταμείου ναυλωμένων πτήσεων συμβιβάζεται με τη συμφωνία ΕΟΧ, κατ' εφαρμογή της εξαίρεσης του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ.

(105)

Η Αρχή διατηρεί, ωστόσο, αμφιβολίες ως προς τη σκοπιμότητα και τις επιπτώσεις του συστήματος για την ανάπτυξη και την πρόληψη της μείωσης του πληθυσμού της περιοχής και, ειδικότερα, για το αν οι επιδιωκόμενοι στόχοι θα μπορούσαν να επιτευχθούν με άλλα μέσα. Κατά συνέπεια, η Αρχή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το καθεστώς μπορεί να εγκριθεί για περίοδο τριών ετών από την ημερομηνία της παρούσας απόφασης. Επιπλέον, οι νορβηγικές αρχές οφείλουν να δεσμευτούν να καταρτίσουν και να εκδώσουν αξιολόγηση του καθεστώτος, τεκμηριώνοντας τις επιπτώσεις του στην ανάπτυξη του τουρισμού και την πρόληψη της μείωσης του πληθυσμού στην περιοχή, καθώς και τις επιπτώσεις του στον ανταγωνισμό. Η αξιολόγηση πρέπει να διεξαχθεί από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα και να υποβληθεί στην Αρχή.

(106)

Υπενθυμίζεται στις νορβηγικές αρχές η υποχρέωσή τους βάσει του άρθρου 21 του μέρους II του Πρωτοκόλλου 3, σε συνδυασμό με τα άρθρα 5 και 6 της απόφασης σχετικά με τις διατάξεις εφαρμογής (60), να υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή του καθεστώτος.

(107)

Υπενθυμίζεται επίσης στις νορβηγικές αρχές ότι κάθε σχέδιο τροποποίησης του εν λόγω καθεστώτος πρέπει να κοινοποιείται στην Αρχή,