1.

Οι Acta Diurna ήταν οι καθημερινές επίσημες δημόσιες αναγγελίες της Ρώμης, οι οποίες ήταν χαραγμένες σε πέτρα ή μέταλλο και παρουσιάζονταν σε δημόσιους χώρους, όπως η Ρωμαϊκή Αγορά. Στην ψηφιακή εποχή, το ζήτημα με το οποίο ενδέχεται να έλθουν αντιμέτωπες οι εθνικές αρχές έγκειται στο εάν δεδομένα τα οποία δημοσιεύονται από την επίσημη εφημερίδα μιας χώρας είναι επίσης, μεταφορικώς, χαραγμένα στην πέτρα ή μπορούν να διαγραφούν ή να τροποποιηθούν.

2.

Η διαφορά της κύριας δίκης ανέκυψε στο πλαίσιο της δημοσιεύσεως δεδομένων από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Βελγίου, τη Moniteur belge, η οποία δημοσιεύει επίσημα έγγραφα τόσο σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική μορφή.

3.

Διάδικοι στη διαφορά της κύριας δίκης είναι το État belge (Βελγικό Δημόσιο) και η Autorité de protection des données (Αρχή Προστασίας Δεδομένων, Βέλγιο, στο εξής: ΑΠΔ). Κατόπιν της διαπιστώσεως ότι δημοσιεύθηκε εκ παραδρομής απόσπασμα εταιρικής αποφάσεως το οποίο είχε επικυρωθεί από συμβολαιογράφο και περιείχε, πέραν των δεδομένων που απαιτεί η βελγική νομοθεσία, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα φυσικού προσώπου, ο υπεύθυνος προστασίας δεδομένων (στο εξής: ΥΠΔ) του εν λόγω συμβολαιογράφου ζήτησε από τη Moniteur belge τη διαγραφή των εν λόγω δεδομένων. Ωστόσο, η Service Public Fédéral Justice (ομοσπονδιακή δημόσια υπηρεσία δικαιοσύνης, στο εξής: FPS Justice), η οποία είναι η διαχειριστική αρχή της Moniteur belge, απέρριψε το σχετικό αίτημα.

4.

Στο πλαίσιο αυτό, τα προδικαστικά ερωτήματα που υποβλήθηκαν από το Cour d’appel de Bruxelles (εφετείο Βρυξελλών, Βέλγιο) έχουν μάλλον περιορισμένη περιεχόμενο. Το αιτούν δικαστήριο διερωτάται, κατ’ ουσίαν, εάν η Moniteur belge ή η FPS Justice πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελούν «υπεύθυνους επεξεργασίας» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 (στο εξής: ΓΚΠΔ) ( 2 ). Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο ως άνω ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται επίσης ως προς τα όρια των υποχρεώσεων του υπευθύνου επεξεργασίας στην περίπτωση που η επεξεργασία διενεργείται από διαδοχικούς φορείς.

5.

Στο κεφάλαιο I του ΓΚΠΔ, το οποίο επιγράφεται «Γενικές διατάξεις», το άρθρο 4 του εν λόγω κανονισμού παραθέτει, μεταξύ άλλων, τους ορισμούς των ακόλουθων εννοιών: «δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα», «επεξεργασία», «υπεύθυνος επεξεργασίας» και «εκτελών την επεξεργασία».

6.

Τα άρθρα 5, 6, 17 και 26 του ΓΚΠΔ είναι επίσης κρίσιμα για την υπό κρίση υπόθεση.

7.

Το άρθρο 67, παράγραφοι 1 και 2, του Loi du 7 mai 1999 contenant le Code des sociétés (νόμου της 7ης Μαΐου 1999 περί του κώδικα εταιριών, στο εξής: κώδικας εταιριών) ( 3 ) όριζε τα εξής:

«(1)   Τα επικυρωμένα αντίγραφα δημοσίων εγγράφων, τα αντίγραφα ή τα πρωτότυπα ιδιωτικών συμφωνητικών και τα αποσπάσματα αποφάσεων, είτε σε ηλεκτρονική είτε σε έντυπη μορφή, εφόσον απαιτείται η κατάθεση ή δημοσίευσή τους δυνάμει των ακόλουθων άρθρων, κατατίθενται στη γραμματεία του δικαστηρίου στη δικαιοδοσία του οποίου υπάγεται η καταστατική έδρα της επιχειρήσεως.

[…]

(2)   Τα έγγραφα που κατατίθενται διατηρούνται στον φάκελο που τηρεί η γραμματεία αυτή για κάθε εταιρία και οι επίμαχες εταιρίες καταχωρίζονται στο μητρώο νομικών προσώπων, δηλαδή στο μητρώο της Banque-Carrefour des Entreprises [κεντρικής υπηρεσίας μητρώου επιχειρήσεων].»

8.

Το άρθρο 71 του ως άνω κώδικα όριζε τα εξής:

«Τα αποσπάσματα εταιρικών εγγράφων επικυρώνονται ως δημόσια έγγραφα από συμβολαιογράφο και τα ιδιωτικά συμφωνητικά υπογράφονται είτε από όλους τους εταίρους από κοινού και αλληλεγγύως είτε από έναν εξ αυτών, εφόσον αυτός έχει λάβει ειδική πληρεξουσιότητα προς τούτο από τους λοιπούς εταίρους.»

9.

Το άρθρο 73, παράγραφος 1, του ίδιου κώδικα ορίζει τα εξής:

«Η δημοσίευση λαμβάνει χώρα στα παραρτήματα της Moniteur belge, εντός 15 ημερών από την κατάθεση, ενώ σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, οι υπάλληλοι στους οποίους μπορεί να αποδοθεί η παράλειψη ή η καθυστέρηση ευθύνονται για την καταβολή αποζημιώσεως.

[…]»

10.

Το άρθρο 74, παράγραφος 1, του εν λόγω κώδικα προέβλεπε τα εξής:

«Σύμφωνα με τα προηγούμενα άρθρα, κατατίθενται και δημοσιεύονται τα ακόλουθα έγγραφα:

(1) τροποποιητικές των διατάξεων πράξεις οι οποίες, κατά τον παρόντα κώδικα, χρήζουν δημοσιεύσεως».

11.

Το άρθρο 1 του Arrêté royal du 30 janvier 2001 portant exécution du Code des sociétés (βασιλικού διατάγματος της 30ής Ιανουαρίου 2001, περί εφαρμογής του κώδικα εταιριών) ( 4 ) προέβλεπε τα εξής:

«[…] Οι υπάλληλοι των δικαστηρίων [εμπορικών διαφορών] παραλαμβάνουν όλα τις κατατιθέμενες πράξεις, τα αποσπάσματα πράξεων, τα πρακτικά και έγγραφα των οποίων τη δημοσίευση επιτάσσει ο κώδικας εταιριών […]».

12.

Το άρθρο 11 του εν λόγω βασιλικού διατάγματος όριζε τα εξής:

«(1)   Πράξεις, αποσπάσματα πράξεων και έγγραφα των οποίων απαιτείται η δημοσίευση στα παραρτήματα της Moniteur belge κατατίθενται στη γραμματεία του αρμοδίου δικαστηρίου μαζί με ένα αντίγραφο. […]

(2)   Όλα τα έγγραφα που κατατίθενται σε έντυπη μορφή πρέπει να πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

[…]

[…]

(3)   Τα αντίγραφα των εγγράφων, τα αποσπάσματα εγγράφων και τα έγγραφα που αναφέρονται στα άρθρα 67, 68, 74 […] του κώδικα εταιριών […] και τα οποία προορίζονται για τη Moniteur belge υποβάλλονται χωρίς διορθώσεις ή απαλείψεις.

[…]»

13.

Το άρθρο 14 του βασιλικού διατάγματος ορίζει τα εξής:

«Η γραμματεία αποστέλλει στη Διεύθυνση της Moniteur belge, το αργότερο εντός δύο εργασίμων ημερών από την κατάθεση, αντίγραφα των πράξεων, αποσπάσματα των πράξεων και έγγραφα […] τα οποία έχει λάβει και χρήζουν δημοσιεύσεως στα παραρτήματα της Moniteur belge.

[…]»

14.

Το άρθρο 16 του βασιλικού διατάγματος ορίζει τα εξής:

«Εφόσον απαιτείται η δημοσίευση, αυτή πραγματοποιείται μέσω των παραρτημάτων της Moniteur belge εντός των προθεσμιών που προβλέπονται από τον νόμο.»

15.

Το άρθρο 472 του Loi-programme du 24 décembre 2002 (προγραμματικού νόμου της 24ης Δεκεμβρίου 2002) ( 5 ) ορίζει τα εξής:

«Η Moniteur belge αποτελεί επίσημη έκδοση που δημοσιεύεται από τη Διεύθυνση της Moniteur belge, η οποία συγκεντρώνει το σύνολο των εγγράφων των οποίων διατάσσεται η δημοσίευση στη Moniteur belge».

16.

Το άρθρο 474 του ίδιου προγραμματικού νόμου προβλέπει τα ακόλουθα:

«Η δημοσίευση στη Moniteur belge από τη Διεύθυνση της Moniteur belge γίνεται σε τέσσερα αντίγραφα σε έντυπη μορφή.

[…]

Ένα αντίγραφο αποθηκεύεται σε ηλεκτρονική μορφή. Οι σχετικές με την ηλεκτρονική αποθήκευση λεπτομέρειες καθορίζονται από τον Βασιλέα […]».

17.

Το άρθρο 475 του ως άνω προγραμματικού νόμου ορίζει τα εξής:

«Οποιαδήποτε άλλη διάθεση στο κοινό πραγματοποιείται μέσω της ιστοσελίδας της Διευθύνσεως της Moniteur belge.

Οι δημοσιεύσεις που διατίθενται μέσω της ως άνω ιστοσελίδας αποτελούν πιστή αναπαραγωγή σε ηλεκτρονική μορφή των εντύπων αντιγράφων που προβλέπονται από το άρθρο 474.»

18.

Το άρθρο 475bis του προγραμματικού νόμου της 24ης Δεκεμβρίου 2002 ορίζει τα εξής:

«Κάθε πολίτης δύναται να λάβει σε τιμή κόστους από τη Moniteur belge αντίγραφο των πράξεων και των εγγράφων που δημοσιεύονται στη Moniteur belge, μέσω μιας δωρεάν υπηρεσίας τηλεφωνικής βοήθειας. Η υπηρεσία αυτή είναι επίσης υπεύθυνη για την παροχή στους πολίτες υπηρεσιών βοήθειας αναζήτησης εγγράφων.»

19.

Το άρθρο 475ter του εν λόγω προγραμματικού νόμου ορίζει τα εξής:

«Με βασιλικό διάταγμα που εκδίδεται κατόπιν προτάσεως του Υπουργικού Συμβουλίου, λαμβάνονται και άλλα συμπληρωματικά μέτρα προκειμένου να εξασφαλιστεί η ευρύτερη δυνατή διάδοση και πρόσβαση στις πληροφορίες που περιέχονται στη Moniteur belge.»

20.

Ο LM είναι μέτοχος πλειοψηφίας της Bureau LM, μιας ιδιωτικής εταιρίας περιορισμένης ευθύνης βελγικού δικαίου.

21.

Στις 23 Ιανουαρίου 2019 η εν λόγω εταιρία συγκάλεσε γενική συνέλευση κατά την οποία αποφάσισε να προβεί στη μείωση του εταιρικού της κεφαλαίου, με σχετική τροποποίηση του καταστατικού της.

22.

Σύμφωνα με τις νομικές διατάξεις περί δημοσιότητας, ανατέθηκε σε συμβολαιογράφο η σύνταξη του σχετικού αποσπάσματος αποφάσεως. Στις 12 Φεβρουαρίου 2019 ο εν λόγω συμβολαιογράφος κατέθεσε το απόσπασμα αυτό στη γραμματεία του tribunal de l’entreprise néerlandophone de Bruxelles [δικαστηρίου επιχειρήσεων Βρυξελλών (ολλανδόφωνο τμήμα), Βέλγιο], προκειμένου να δημοσιευθεί επισήμως στη Moniteur belge.

23.

Στις 22 Φεβρουαρίου 2019 το απόσπασμα αυτό δημοσιεύθηκε στα παραρτήματα της Moniteur belge. Συγκεκριμένα, το εν λόγω απόσπασμα περιείχε την απόφαση μειώσεως του εταιρικού κεφαλαίου, το αρχικό ποσό του κεφαλαίου, το ποσό της μειώσεως, το νέο ποσό του μετοχικού κεφαλαίου και το νέο κείμενο του καταστατικού. Πέραν των πληροφοριών που απαιτούνται από τον νόμο, το εν λόγω απόσπασμα περιείχε τα ονόματα των δύο εταίρων της επίμαχης εταιρίας, τα ποσά που τους επεστράφησαν καθώς και τους αριθμούς των τραπεζικών λογαριασμών τους (στο εξής: επίμαχο χωρίο), η δημοσίευση των οποίων δεν απαιτούνταν από τον νόμο.

24.

Μόλις ο ΥΠΔ του συμβολαιογράφου διαπίστωσε ότι ο συμβολαιογράφος είχε περιλάβει εκ παραδρομής το επίμαχο χωρίο στο δημοσιευθέν απόσπασμα, ζήτησε από την FPS Justice, επικαλούμενος το άρθρο 17 του ΓΚΠΔ, να διαγράψει το επίμαχο χωρίο και να δημοσιεύσει το απόσπασμα εκ νέου, αυτή τη φορά χωρίς το συγκεκριμένο χωρίο.

25.

Στις 10 Απριλίου 2019 η FPS Justice απέρριψε το ως άνω αίτημα ( 6 ) και πρότεινε τη δημοσίευση νέου αποσπάσματος, με απαλοιφή του επίμαχου χωρίου, αφήνοντας, παράλληλα, άθικτη την αρχική δημοσίευση της 22ας Φεβρουαρίου 2019.

26.

Στις 21 Ιανουαρίου 2020 ο LM, ήτοι ο ένας από τους δύο ενδιαφερόμενους εταίρους, κατέθεσε προσφυγή ενώπιον της ΑΠΔ κατά της Moniteur belge (FPS Justice), επικαλούμενος παράβαση του άρθρου 5 (ιδίως της αρχής ελαχιστοποίησης των δεδομένων), του άρθρου 6 (επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα) και του άρθρου 17 (δικαίωμα διαγραφής) του ΓΚΠΔ.

27.

Με απόφαση της 23ης Μαρτίου 2021, η ΑΠΔ έκανε δεκτή την προσφυγή και διέταξε, κατ’ ουσίαν, τη διαγραφή του επίμαχου χωρίου.

28.

Στις 22 Απριλίου 2021 το Βελγικό Δημόσιο άσκησε έφεση κατά της άνω αποφάσεως ενώπιον του Cour d’appel de Bruxelles (εφετείου Βρυξελλών, Βέλγιο), ήτοι του αιτούντος δικαστηρίου, με αίτημα την εξαφάνιση της ως άνω αποφάσεως. Στην ένδικη διαφορά μετέχει ως παρεμβαίνων ο LM.

29.

Το αιτούν δικαστήριο υπογραμμίζει ότι οι διάδικοι διαφωνούν ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να ερμηνευθεί η έννοια «υπεύθυνος επεξεργασίας» του άρθρου 4, παράγραφος 7, του ΓΚΠΔ. Επισημαίνει ότι μετά την παραλαβή του αποσπάσματος από το tribunal de l’entreprise néerlandophone de Bruxelles [δικαστήριο επιχειρήσεων Βρυξελλών (ολλανδόφωνο τμήμα)], η Moniteur belge, σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν το καθεστώς και τις υποχρεώσεις της, δημοσίευσε το κείμενο αυτό ως είχε, δηλαδή χωρίς οποιαδήποτε δυνατότητα ελέγχου ή τροποποιήσεως. Συγκεκριμένα, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται εάν κάθε ένας από τους πιθανούς διαδοχικούς φορείς ή μόνο ένας εξ αυτών πρέπει να χαρακτηριστεί ως «υπεύθυνος επεξεργασίας» κατά την έννοια του εν λόγω άρθρου και, επομένως, ως υπεύθυνος, σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφος 2, του ΚΓΠΔ, για τη συμμόρφωση προς τις αρχές που παρατίθενται στο άρθρο 5, παράγραφος 1, του εν λόγω κανονισμού.

30.

Συναφώς, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται εάν ο εν λόγω κανονισμός προβλέπει την έννοια της διαδοχικής ή συνακόλουθης ευθύνης. Εφόσον θεωρηθεί ότι η Moniteur belge αποτελεί τον αποδέκτη των δεδομένων κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 9, του ΓΚΠΔ, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται κατά πόσον, με τη σειρά της, η εφημερίδα αυτή ενήργησε ως «περαιτέρω» υπεύθυνος επεξεργασίας των δεδομένων. Ωστόσο, στην υπό κρίση υπόθεση δεν φαίνεται να ισχύει αυτό, καθόσον, κατά την εφαρμοστέα βελγική νομοθεσία, η Moniteur belge δεν είναι σε θέση να καθορίσει τον τρόπο και τους σκοπούς της διενεργούμενης από την ίδια επεξεργασίας κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ.

31.

Στο πλαίσιο αυτό, το cour d’appel de Bruxelles (εφετείο Βρεξελλών) υπέβαλε στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

32.

Γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν η ΑΠΔ, η Βελγική και η Ουγγρική Κυβέρνηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

33.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση που διεξήχθη στις 23 Μαρτίου 2023, παρέστησαν ενώπιον του Δικαστηρίου η ΑΠΔ, η Βελγική Κυβέρνηση και η Επιτροπή.

34.

Με το πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται, κατ’ ουσίαν, εάν το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η επίσημη εφημερίδα κράτους μέλους έχει την ιδιότητα του υπευθύνου επεξεργασίας δεδομένων. Κατ’ αρχάς, θα προβώ σε δύο παρατηρήσεις σε σχέση με τη διατύπωση του ερωτήματος αυτού.

35.

Πρώτον, από την απόφαση του αιτούντος δικαστηρίου καθίσταται προφανές ότι ο κώδικας εταιριών ορίζει ότι οι επιχειρήσεις υποχρεούνται εκ του νόμου στη δημοσίευση διαφόρων εγγράφων και αποφάσεων στα παραρτήματα της Moniteur belge. Το ίδιο δικαστήριο επισημαίνει επίσης ότι η Moniteur belge υπάγεται στην FPS Justice, χωρίς το ζήτημα αυτό να αναλύεται περαιτέρω. Λαμβανομένου υπόψη ότι η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των εθνικών αρχών εντός των κρατών μελών ρυθμίζεται από τις εθνικές διατάξεις, στις παρούσες προτάσεις θα γίνεται αναφορά αποκλειστικά και μόνο στη Moniteur belge.

36.

Δεύτερον, παρατηρώ ότι, στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο παραθέτει εντός αγκύλης ένα χωρίο το οποίο, κατά τα φαινόμενα, αποσαφηνίζει τις εξουσίες που έχει αναθέσει στη Moniteur belge ο Βέλγος νομοθέτης.

37.

Συνεπώς, το ερώτημα αυτό μπορεί να αναδιατυπωθεί υπό την έννοια ότι με αυτό ζητείται, κατ’ ουσίαν, να διευκρινιστεί εάν επίσημη εφημερίδα κράτους μέλους, όπως η Moniteur belge, στην οποία έχει ανατεθεί, κατά την εφαρμοστέα εθνική νομοθεσία, το καθήκον δημοσιεύσεως και αρχειοθετήσεως επισήμων εγγράφων, μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστά υπεύθυνο επεξεργασίας, κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, όταν η δημοσίευση των εγγράφων αυτών, ως έχουν, διατάσσεται από τρίτους φορείς και οι φορείς αυτοί έχουν οι ίδιοι επεξεργαστεί τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που περιέχονται στα εν λόγω έγγραφα, ενώ η επίσημη εφημερίδα ουδεμία διακριτική ευχέρεια απολαύει ως προς το περιεχόμενο των προς δημοσίευση εγγράφων ή τον σκοπό και τον τρόπο της δημοσιεύσεως.

38.

Προκειμένου να δοθεί απάντηση στο ερώτημα αυτό, επισημαίνω, εκ προοιμίου, ότι η έννοια «υπεύθυνος επεξεργασίας» ορίζεται στο άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ ως «το φυσικό ή νομικό πρόσωπο, η δημόσια αρχή, η υπηρεσία ή άλλος φορέας που, μόνα ή από κοινού με άλλα, καθορίζουν τους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα· όταν οι σκοποί και ο τρόπος της επεξεργασίας αυτής καθορίζονται από το δίκαιο της Ένωσης ή το δίκαιο κράτους μέλους, ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή τα ειδικά κριτήρια για τον διορισμό του μπορούν να προβλέπονται από το δίκαιο της Ένωσης ή το δίκαιο κράτους μέλους». Από την ανωτέρω διάταξη, σε συνδυασμό με το άρθρο 5, παράγραφος 1, του ΓΚΠΔ, το οποίο καθορίζει τις αρχές που διέπουν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθίσταται σαφές ότι κάθε στάδιο της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα απαιτεί την ύπαρξη ορισμένου υπευθύνου επεξεργασίας ( 7 ). Επομένως, κατά την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πρέπει να υπάρχει πάντοτε ένας υπεύθυνος επεξεργασίας, ο οποίος αποτελεί τον βασικό παράγοντα της θέσεως σε εφαρμογή του δικαίου της προστασίας δεδομένων ( 8 ), κατά τρόπον ώστε είναι σημαντικό να εξακριβώνεται ποιος είναι ο υπεύθυνος επεξεργασίας σε κάθε στάδιο της επεξεργασίας ( 9 ). Η έννοια του «υπευθύνου επεξεργασίας» περιλαμβάνει τόσο φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα καθώς και δημόσιες αρχές, υπηρεσίες ή άλλους φορείς. Ωστόσο, είναι σαφές ότι ο χαρακτηρισμός του είδους του φορέα δεν δημιουργεί δυσκολίες στην υπό κρίση υπόθεση.

39.

Προτού εξετάσω την ουσία του ζητήματος, δηλαδή τον προσδιορισμό του περιεχομένου του όρου «υπεύθυνος επεξεργασίας» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, φρονώ ότι είναι κρίσιμο να αποσαφηνιστεί εάν οι επίμαχες στην υπό κρίση υπόθεση πράξεις συνιστούν «επεξεργασία»«δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» κατά την έννοια, αντιστοίχως, του άρθρου 4, σημεία 2 και 1, του ΓΚΠΔ.

40.

Πρώτον, υπενθυμίζεται ότι ως «δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 1, του ΓΚΠΔ νοούνται «κάθε πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο», με την επισήμανση ότι, κατά πάγια νομολογία, ο ορισμός αυτός είναι εφαρμοστέος όταν, λόγω του περιεχομένου της, του σκοπού της ή του αποτελέσματός της, η πληροφορία συνδέεται με συγκεκριμένο πρόσωπο ( 10 ). Στην υπό κρίση υπόθεση, δεν αμφισβητείται από τους μετέχοντες στη διαδικασία ότι τα δεδομένα που περιλήφθηκαν στο επίμαχο χωρίο, όπως τα ονόματα των δύο εταίρων της εταιρίας και οι αριθμοί των τραπεζικών λογαριασμών τους, αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. Κατά τη γνώμη μου, τα ποσά που επεστράφησαν στους εν λόγω εταίρους δεν συνιστούν κατ’ ανάγκην δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα από μόνα τους. Εντούτοις, σε συνδυασμό με την αναφορά των ονομάτων των προσώπων που έλαβαν τα ποσά αυτά πρέπει, πράγματι, να θεωρηθεί ότι αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

41.

Δεύτερον, κατά το άρθρο 4, σημείο 2, του ΓΚΠΔ, η έννοια «επεξεργασία» ορίζεται ως «κάθε πράξη ή σειρά πράξεων που πραγματοποιείται με ή χωρίς τη χρήση αυτοματοποιημένων μέσων» όπως, μεταξύ άλλων, «η αναζήτηση πληροφοριών, η χρήση, η κοινολόγηση με διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε άλλη μορφή διάθεσης» των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Οι ορισμοί αυτοί είναι δηλωτικοί του γεγονότος ότι σκοπός του νομοθέτη της Ένωσης ήταν να προσδώσει ευρύ περιεχόμενο στις δύο αυτές έννοιες ( 11 ).

42.

Για παράδειγμα, στην απόφαση Google Spain, το Δικαστήριο έκρινε ότι η δραστηριότητα μηχανής αναζήτησης, η οποία συνίσταται στον εντοπισμό πληροφοριών που δημοσιεύουν ή αναρτούν στο διαδίκτυο τρίτοι, στην αυτόματη ευρετηρίασή τους, στην προσωρινή αποθήκευσή τους και, τελικώς, στη διάθεσή τους στους χρήστες του διαδικτύου με ορισμένη σειρά προτίμησης, πρέπει να χαρακτηρίζεται ως «επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» κατά την έννοια του άρθρου 2, στοιχείο βʹ, της οδηγίας 95/46/ΕΚ ( 12 ) –το οποίο αντιστοιχεί, κατ’ ουσίαν, στο άρθρο 4, σημείο 2, του ΓΚΠΔ–, όταν οι εν λόγω πληροφορίες περιλαμβάνουν «δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα» ( 13 ). Περαιτέρω, στην απόφαση Fashion ID ( 14 ), το Δικαστήριο έκρινε ότι η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες πράξεις καθεμία από τις οποίες μπορεί να αφορά διαφορετικά στάδια της συγκεκριμένης επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

43.

Κατά τη γνώμη μου, στην υπό κρίση υπόθεση, έλαβαν χώρα τρεις διαδοχικές περιπτώσεις επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η πρώτη επεξεργασία αφορά τον συμβολαιογράφο, ο οποίος συνέταξε το προς δημοσίευση στη Moniteur belge έγγραφο (και στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής συμπεριέλαβε εκ παραδρομής τα επίμαχα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα) και το κατέθεσε στη γραμματεία του δικαστηρίου επιχειρήσεων. Η δεύτερη επεξεργασία αφορά τη γραμματεία του ως άνω δικαστηρίου, η οποία εισήγαγε το συγκεκριμένο έγγραφο στον φάκελο της εταιρίας και το απέστειλε προς δημοσίευση στη Moniteur belge. Η τρίτη επεξεργασία αφορά τη Moniteur belge, η οποία όχι μόνο μετέτρεψε τη μορφή του εγγράφου από έντυπη σε ηλεκτρονική αλλά, επίσης, συνέλεξε, καταχώρισε, αποθήκευσε, κοινολόγησε και διέδωσε το έγγραφο αυτό. Κατά τη γνώμη μου, ουδεμία αμφιβολία χωρεί ότι και οι τρεις καταστάσεις και, ιδίως, οι ενέργειες στις οποίες προέβη η Moniteur belge συνιστούν «επεξεργασία» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 2, του ΓΚΠΔ.

44.

Ωστόσο, το γεγονός ότι στις τρεις αυτές χρονικές συγκυρίες πραγματοποιήθηκε επεξεργασία δεδομένων δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι η Moniteur belge ενήργησε ως υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων. Και τούτο διότι ο ΓΚΠΔ διακρίνει, στο άρθρο του 4, σημεία 7 και 8, μεταξύ, αφενός των υπευθύνων επεξεργασίας και, αφετέρου, των εκτελούντων την επεξεργασία. Μολονότι ο υπεύθυνος επεξεργασίας καθορίζει τους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας ( 15 ), ο εκτελών την επεξεργασία επεξεργάζεται τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για λογαριασμό του υπευθύνου επεξεργασίας ( 16 ). Ως εκ τούτου, καίτοι είναι σαφές ότι οι τρεις προαναφερθείσες περιπτώσεις συνιστούν «επεξεργασία» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 2, του ΓΚΠΔ, η συγκεκριμένη διαπίστωση ουδόλως καθορίζει εάν η Moniteur belge –ή κάποιος άλλος φορέας που μετείχε σε αυτή την αλληλουχία τριών σταδίων– έχει την ιδιότητα του υπευθύνου επεξεργασίας στην υπό κρίση υπόθεση.

45.

Το ζήτημα εάν η Moniteur belge ενεργεί ως «υπεύθυνος επεξεργασίας» έγκειται, κατά τη γνώμη μου, στην εξέταση του κατά ποσόν «καθορίζ[ει] τους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ.

46.

Κατ’ αρχάς, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι, κατά τη σχετική νομολογία του Δικαστηρίου, η έννοια «υπεύθυνος επεξεργασίας» πρέπει να ορίζεται υπό ευρεία έννοια. Πράγματι, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι ο σκοπός του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ συνίσταται στη διασφάλιση, μέσω του ευρέος ορισμού της έννοιας «υπεύθυνος επεξεργασίας», στην αποτελεσματική και πλήρη προστασία των υποκειμένων των δεδομένων ( 17 ). Επιπλέον, «οι έννοιες “υπεύθυνος επεξεργασίας” και “εκτελών την επεξεργασία” είναι λειτουργικές έννοιες: αποσκοπούν στην κατανομή των ευθυνών ανάλογα με τους πραγματικούς ρόλους των μερών» ( 18 ). Με άλλα λόγια, «ο υπεύθυνος της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα είναι το πρόσωπο που αποφασίζει για ποιον λόγο και με ποιον τρόπο πραγματοποιείται η επεξεργασία των εν λόγω δεδομένων» ( 19 ). Ως εκ τούτου, ο καθορισμός των αρμοδιοτήτων του υπευθύνου επεξεργασίας «στηρίζεται σε μια ουσιαστική και όχι τυπική ανάλυση» ( 20 ).

47.

Δεύτερον, με την εξειδίκευση «μόνα ή από κοινού» με άλλα, το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ αναγνωρίζει ότι οι «σκοποί και ο τρόπος» της επεξεργασίας των δεδομένων μπορεί να καθορίζονται από περισσότερους του ενός φορείς. Ωστόσο, η έκταση στην οποία ασκούν από κοινού έλεγχο δύο ή περισσότεροι φορείς μπορεί να λαμβάνει διάφορες μορφές ( 21 ), ζήτημα το οποίο θα αναλυθεί στο πλαίσιο της εξετάσεως του δευτέρου προδικαστικού ερωτήματος.

48.

Τρίτον, παρατηρώ ότι με την έκδοση του βασιλικού διατάγματος της 25ης Ιουνίου 2020 το Βασίλειο του Βελγίου όρισε την FPS Justice ως υπεύθυνο επεξεργασίας κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ ( 22 ). Ωστόσο, τα πραγματικά περιστατικά της διαφοράς της κύριας δίκης έλαβαν χώρα πριν από τη θέση σε ισχύ του εν λόγω διατάγματος. Ως εκ τούτου, αυτό δεν είναι εφαρμοστέο ratione temporis στην υπό κρίση υπόθεση. Εξ αυτού συνάγεται ότι το Δικαστήριο υποχρεούται να εξετάσει την κατανομή των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών μεταξύ των εθνικών φορέων πριν από την έναρξη ισχύος του ως άνω διατάγματος.

49.

Κατόπιν αυτών των προκαταρκτικών παρατηρήσεων, θα εξετάσω εν συνεχεία τις προϋποθέσεις που θέτει το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, ήτοι το ζήτημα ποιος από τους επίμαχους φορείς «καθορίζει τους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας» των επίμαχων προσωπικών δεδομένων.

50.

Η ευθύνη της επεξεργασίας μπορεί να ορίζεται στη σχετική νομοθεσία ή να απορρέει από την ανάλυση των πραγματολογικών στοιχείων ή των περιστάσεων της εκάστοτε υποθέσεως ( 23 ). Το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ ορίζει ότι όταν οι σκοποί και ο τρόπος της επεξεργασίας καθορίζονται ιδίως από το δίκαιο κράτους μέλους, ο υπεύθυνος επεξεργασίας που ορίζεται ή τα ειδικά κριτήρια για τον διορισμό του μπορούν να προβλέπονται από το δίκαιο αυτό. Εξ αυτού συνάγεται ότι, όταν ένας φορέας ορίζεται ρητώς από τον νόμο ως υπεύθυνος επεξεργασίας, ο διορισμός αυτός έχει δεσμευτικό χαρακτήρα ( 24 ). Εντούτοις, στην υπό κρίση υπόθεση, δεν υπάρχει καμία ειδική διάταξη η οποία να ορίζει ρητώς τον υπεύθυνο επεξεργασίας των δεδομένων.

51.

Είναι επίσης πιθανό ο νόμος να ορίζει σιωπηρώς έναν φορέα ως υπεύθυνο επεξεργασίας ( 25 ). Για παράδειγμα, στην περίπτωση που η εθνική νομοθεσία επιβάλλει στον επίμαχο φορέα την υποχρέωση να διατηρεί ή να παρέχει ορισμένα δεδομένα, ο φορέας αυτός θεωρείται ότι αποτελεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας ως προς την επεξεργασία που απαιτείται για τη συμμόρφωση προς τη συγκεκριμένη υποχρέωση. Τέτοιου είδους σιωπηρός ορισμός από την εθνική νομοθεσία προκύπτει όταν από τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις εξουσίες που έχουν ανατεθεί στη συγκεκριμένη αρχή προκύπτει με σαφήνεια ότι αυτή καθορίζει τους σκοπούς και τον τρόπο της επίμαχης επεξεργασίας. Στην απόφαση Manni, το Δικαστήριο στηρίχθηκε στην εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών προκειμένου να κρίνει ότι «καταχωρίζοντας και διατηρώντας τις εν λόγω πληροφορίες στο μητρώο και ανακοινώνοντας τις πληροφορίες αυτές, ενδεχομένως, κατόπιν αιτήσεως, σε τρίτους, η αρχή που είναι επιφορτισμένη με την τήρηση του ως άνω μητρώου προβαίνει σε “επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα”, για την οποία η ίδια είναι ο “υπεύθυνος”, σύμφωνα με τους ορισμούς στο άρθρο 2, στοιχεία βʹ και δʹ, της οδηγίας 95/46» ( 26 ).

52.

Στην υπό κρίση υπόθεση, καίτοι η εθνική νομοθεσία δεν ορίζει ρητώς υπεύθυνο επεξεργασίας, εντούτοις προβλέπει ότι οι εταιρίες υποχρεούνται εκ του νόμου στη δημοσίευση ορισμένων εγγράφων στη Moniteur belge ( 27 ). Συνεπώς, έχει δημιουργήσει μια έννομη υποχρέωση επεξεργασίας δεδομένων, την οποία πρέπει να διαχειρίζεται κάποιος υπεύθυνος επεξεργασίας. Ο εθνικός νομοθέτης έχει σχεδιάσει ένα σύστημα στο οποίο τρεις φορείς επεξεργάζονται διαδοχικώς τα δεδομένα· ωστόσο, οι μετέχοντες στη διαδικασία διαφωνούν ως προς το ποιος από αυτούς τους φορείς είναι πράγματι ο υπεύθυνος επεξεργασίας ( 28 ). Ως εκ τούτου, πρέπει να εξακριβωθούν οι ιδιαίτερες εξουσίες που έχουν απονεμηθεί στους εν λόγω φορείς προκειμένου να καθοριστεί ποιος από αυτούς έχει οριστεί σιωπηρώς από τον νομοθέτη ως υπεύθυνος επεξεργασίας για το τρίτο στάδιο της επεξεργασίας, ήτοι τις ενέργειες στις οποίες προέβη η Moniteur belge.

53.

Το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ απαιτεί, με τη χρήση του ρήματος «καθορίζουν», από τον υπεύθυνο επεξεργασίας να επηρεάζει την επεξεργασία μέσω της άσκησης εξουσίας λήψεως αποφάσεων ( 29 ). Για παράδειγμα, σε μια υπόθεση που αφορούσε το πρόσθετο «Μου αρέσει!» του μέσου κοινωνικής δικτύωσης Facebook ( 30 ), το ζήτημα ήταν εάν η Fashion ID, μια επιχείρηση πώλησης ενδυμάτων μέσω διαδικτύου, η οποία είχε ενσωματώσει στην ιστοσελίδα της το ως άνω πρόσθετο, καθόριζε ή όχι από κοινού με τη Facebook τον τρόπο συλλογής και ανακοινώσεως με διαβίβαση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των επισκεπτών της ιστοσελίδας της Fashion ID. Στην εν λόγω υπόθεση, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ρητώς ότι, ενσωματώνοντας ένα τέτοιο πρόσθετο μέσου κοινωνικής δικτύωσης στην ιστοσελίδα της, η Fashion ID ασκεί καθοριστική επιρροή στη συλλογή και τη διαβίβαση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των επισκεπτών της ιστοσελίδας αυτής προς τον πάροχο του εν λόγω προσθέτου, εν προκειμένω τη Facebook Ireland, οι οποίες δεν θα πραγματοποιούνταν αν δεν είχε γίνει η συγκεκριμένη ενσωμάτωση ( 31 ). Εξ αυτού συνάγεται ότι η άσκηση καθοριστικής επιρροής στην επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σημαίνει ότι ο ασκών αυτήν την επιρροή φορέας είναι ο υπεύθυνος επεξεργασίας. Ωστόσο, η μη ύπαρξη καθοριστικής επιρροής δεν αρκεί για να αποκλείσει το ενδεχόμενο ένας φορέας να έχει παρ’ όλα αυτά την ιδιότητα του υπευθύνου επεξεργασίας.

54.

Λόγω των τρόπων με τους οποίους παράγονται και διανέμονται ηλεκτρονικώς οι πληροφορίες, η διάδοση των δεδομένων στο διαδίκτυο αυξάνει εκθετικά τον κίνδυνο προσβολής των θεμελιωδών δικαιωμάτων του σεβασμού στην ιδιωτική ζωή και της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ( 32 ). Έχοντας επίγνωση του κινδύνου αυτού, το Δικαστήριο έχει υιοθετήσει έναν ευρύ ορισμό της έννοιας του «υπευθύνου επεξεργασίας» ( 33 ) προκειμένου ο ΓΚΠΔ να εγγυάται την αποτελεσματική και πλήρη προστασία των υποκειμένων των δεδομένων, ιδίως δε του δικαιώματός τους στον σεβασμό της ιδιωτικής τους ζωής ( 34 ). Προς τούτο, με την απόφαση Google Spain, το Δικαστήριο έκρινε ότι θα ήταν αντίθετος όχι μόνο στο σαφές γράμμα του άρθρου 2, στοιχείο δʹ, της οδηγίας 95/46, το οποίο, ουσιαστικά, αντιστοιχεί στο άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, αλλά και στον σκοπό της προαναφερθείσας διάταξης, ο αποκλεισμός του φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης από τον εν λόγω ορισμό για τον λόγο ότι δεν ασκεί έλεγχο επί των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που είναι δημοσιευμένα σε ιστοσελίδες τρίτων ( 35 ). Υιοθετώντας αυτόν τον ευρύ ορισμό, είναι σαφές ότι το Δικαστήριο έχει επιλέξει να ακολουθήσει την τελολογική ερμηνεία της εν λόγω διατάξεως: ο ορισμός του «υπευθύνου επεξεργασίας» πρέπει να εγγυάται την αποτελεσματική και πλήρη προστασία των υποκειμένων των δεδομένων. Επιπλέον, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η ερμηνεία αυτή ενισχύεται έτι περαιτέρω από τον ΓΚΠΔ, ο οποίος θεσπίστηκε με βάση το άρθρο 16, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, το οποίο εξουσιοδοτεί τον νομοθέτη της Ένωσης να διασφαλίσει το θεμελιώδες δικαίωμα της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που προβλέπεται από το άρθρο 8, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Χάρτης) ( 36 ).

55.

Στην υπό κρίση υπόθεση, είναι σαφές ότι ο εθνικός νομοθέτης έχει προβλέψει ένα σύστημα που περιλαμβάνει τρεις διαφορετικές περιπτώσεις επεξεργασίας: μια αλληλουχία, η οποία ξεκινά με τον συμβολαιογράφο που συντάσσει και επικυρώνει τα έγγραφα, συνεχίζεται με τη γραμματεία του δικαστηρίου επιχειρήσεων, η οποία προσθέτει το έγγραφο στον φάκελο της εταιρίας και το αποθηκεύει, και τελειώνει με τη Moniteur belge, η οποία προβαίνει στην ψηφιοποίηση και δημοσίευση των εν λόγω εγγράφων σε ηλεκτρονική μορφή. Μολονότι είναι αληθές ότι η Moniteur belge υποχρεούται να δημοσιεύει τα σχετικά έγγραφα ως έχουν, γεγονός παραμένει ότι, για τους σκοπούς της δημοσιεύσεώς τους, ούτε ο συμβολαιογράφος ούτε η γραμματεία του δικαστηρίου επιχειρήσεων τα μετατρέπουν σε ηλεκτρονικά έγγραφα· η Moniteur belge είναι αυτή που αναλαμβάνει κατ’ αποκλειστικότητα τη σχετική υποχρέωση και, ακολούθως, προβαίνει στη διάδοση των εν λόγω εγγράφων στο διαδίκτυο.

56.

Ειδικότερα, πρέπει να τονιστεί ότι, με τη θέσπιση των άρθρων 474 έως 475b του προγραμματικού νόμου της 24ης Δεκεμβρίου 2002, ο εθνικός νομοθέτης απονέμει συγκεκριμένες εξουσίες στη Moniteur belge. Από τις εν λόγω διατάξεις συνάγεται ότι η Moniteur belge δεν δημοσιεύει απλώς σε έντυπη μορφή τα σχετικά έγγραφα, αλλά τα καθιστά επίσης διαθέσιμα μέσω της ιστοσελίδας της σε ηλεκτρονική μορφή, τα αποθηκεύει ηλεκτρονικώς, τα καθιστά διαθέσιμα στους πολίτες παρέχοντας μια τηλεφωνική γραμμή βοήθειας και μια υπηρεσία βοήθειας αναζήτησης εγγράφων και, τέλος, διασφαλίζει την ευρύτερη δυνατή διάδοση και πρόσβαση στις πληροφορίες που περιέχονται στη Moniteur belge. Ως εκ τούτου, κατά τη γνώμη μου, από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι ο εθνικός νομοθέτης, αναθέτοντας στη Moniteur belge εξουσίες οι οποίες αφορούν την ψηφιοποίηση των επίμαχων εγγράφων καθώς και τη δημοσίευση, τη διάδοση και την αποθήκευσή τους σε ηλεκτρονική μορφή, έχει απονείμει στην επίσημη αυτή εφημερίδα εξουσίες οι οποίες εμπίπτουν στην έννοια του υπευθύνου επεξεργασίας κατά το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ ( 37 ).

57.

Διενεργώντας τις προαναφερθείσες πράξεις που της έχουν ανατεθεί από τον νομοθέτη, δηλαδή την ψηφιοποίηση καθώς και τη δημοσίευση και διάδοση σε ηλεκτρονική μορφή, η Moniteur belge αυξάνει εκθετικά τον κίνδυνο παραβιάσεως των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ενδιαφερομένου προσώπου (συγκριτικά με την απλή δημοσίευση του εγγράφου σε έντυπη μορφή). Αυτή ακριβώς η επεξεργασία εκ μέρους της επίσημης εφημερίδας είναι που θέτει υπό πραγματική απειλή την αποτελεσματική και πλήρη προστασία του υποκειμένου των δεδομένων. Κατά συνέπεια, δεν βλέπω οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική από το να θεωρηθεί ότι, λόγω του σκοπού που συνίσταται στη διασφάλιση της αποτελεσματικής και πλήρους προστασίας των υποκειμένων των δεδομένων και λόγω της δυνητικής βλάβης που ενδέχεται να προκαλέσει στα υποκείμενα αυτά η ψηφιοποίηση και η διάδοση των δεδομένων σε ηλεκτρονική μορφή, η Moniteur belge δεν μπορεί να αποκλειστεί από τον ορισμό του «υπευθύνου επεξεργασίας» των δεδομένων κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ.

58.

Τέλος, όσον αφορά τη δυνατότητα εφαρμογής της νομολογίας που αφορά τις ιδιωτικές μηχανές αναζήτησης σε δημόσιους φορείς, όπως η Moniteur belge, πρέπει να σημειωθεί ότι σε πρόσφατη απόφασή του το Δικαστήριο εφάρμοσε τη νομολογία αυτή προκειμένου να επιβεβαιώσει ότι η εισαγγελία πρέπει να θεωρηθεί ότι συνιστά «υπεύθυνο επεξεργασίας» ( 38 ). Κατά τη γνώμη μου, η λογική της εφαρμογής αυτής στηρίζεται στην ευρεία ερμηνεία της έννοιας του «υπεύθυνου επεξεργασίας» κατά το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και πλήρης προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των υποκειμένων των δεδομένων που κατοχυρώνονται στο πρωτογενές δίκαιο ( 39 ), ανεξάρτητα εάν ο υπεύθυνος επεξεργασίας είναι ιδιωτικός ή δημόσιος φορέας ( 40 ). Προκειμένου να διασφαλιστεί αυτή η αποτελεσματική και πλήρης προστασία, οι αρχές σχετικά με την προστασία των δεδομένων τις οποίες οφείλουν να τηρούν οι ιδιωτικές μηχανές αναζήτησης είναι κρίσιμες τόσο για τους ιδιώτες όσο και για τους δημόσιους φορείς οι οποίοι υπόκεινται στις ίδιες γενικές αρχές όσον αφορά τα δεδομένα και τις υποχρεώσεις που υπέχουν δυνάμει του ΓΚΠΔ, οι οποίες αποτελούν απτή έκφραση του πρωτογενούς δικαίου.

59.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, η Βελγική Κυβέρνηση υποστήριξε ότι ο συμβολαιογράφος πρέπει να θεωρηθεί ως υπεύθυνος επεξεργασίας, καθόσον αυτός καθορίζει τους σκοπούς και τον τρόπο επεξεργασίας των δεδομένων.

60.

Κατά τη γνώμη μου, στην περίπτωση που θεωρούνταν ότι μοναδικός υπεύθυνος επεξεργασίας είναι ο συμβολαιογράφος, τούτο, στην πράξη, θα σήμαινε ότι κανείς δεν είναι υπεύθυνος επεξεργασίας για το τρίτο στάδιο της επεξεργασίας, ήτοι για τις πράξεις τις οποίες εκτελεί η Moniteur belge, καθόσον ο νομοθέτης δεν έχει εξουσιοδοτήσει τον συμβολαιογράφο –όπως προκύπτει από τα πραγματικά περιστατικά της υπό κρίση υποθέσεως– να επηρεάζει καθοριστικά το εν λόγω τρίτο στάδιο της επεξεργασίας. Τούτου λεχθέντος, οι τρεις επίμαχοι φορείς ενδέχεται να εμπλέκονται σε διαφορετικά στάδια και σε διαφορετικό βαθμό στην επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, με αποτέλεσμα έκαστος εξ αυτών να μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος επεξεργασίας, παρά τη διαφορετική έκταση και το διαφορετικό επίπεδο ευθύνης που απορρέει από την ιδιότητα του υπεύθυνου επεξεργασίας ( 41 ). Επιπλέον, υπογραμμίζω ότι, όπως επισήμανε κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση η Επιτροπή, ο νόμος θα μπορούσε, θεωρητικώς, να χαρακτηρίζει τη Moniteur belge ως εκτελούντα την επεξεργασία, υπό την προϋπόθεση ότι η εθνική νομοθεσία επιβάλλει τη σύνταξη, αποθήκευση και ψηφιακή διάδοση του επίμαχου εγγράφου σε περισσότερους φορείς. Ωστόσο, για να μπορέσει να χαρακτηριστεί η Moniteur belge ως εκτελών την επεξεργασία, πρέπει να πληρούνται οι προϋποθέσεις που τίθενται στο άρθρο 28 του ΓΚΠΔ, πράγμα το οποίο σαφώς δεν συμβαίνει με βάση τα πραγματικά περιστατικά που παρουσιάζονται στο Δικαστήριο, καθόσον κάθε ενδιαφερόμενος φορέας είναι υπεύθυνος για το σκέλος της επεξεργασίας το οποίο εκτελεί ( 42 ). Ως εκ τούτου, η Moniteur belge δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει την ιδιότητα του «εκτελούντος την επεξεργασία» κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως.

61.

Επιπροσθέτως, η Βελγική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ο ίδιος ο εθνικός νομοθέτης ενεργεί ως υπεύθυνος επεξεργασίας ή ορίζει έναν φορέα ως υπεύθυνο για την επεξεργασία, ενώ η Moniteur belge ασκεί απλώς τις αρμοδιότητες που της έχουν ανατεθεί. Κατά τη Βελγική Κυβέρνηση, η νομολογία που αφορά τις ιδιωτικές μηχανές αναζήτησης δεν μπορεί να εφαρμοστεί στους δημόσιους φορείς, καθόσον η Moniteur belge, ως δημόσια αρχή που έχει συσταθεί από τον νομοθέτη, δεν μπορεί να καθορίζει από μόνη της την αποστολή και τα καθήκοντά της.

62.

Όπως υπογραμμίστηκε ( 43 ), στην υπό κρίση υπόθεση, ο εθνικός νομοθέτης έχει ορίσει σιωπηρώς τη Moniteur belge ως υπεύθυνο επεξεργασίας των δεδομένων παρέχοντάς της την εξουσία να εκτελεί έναν ορισμένο αριθμό ειδικών καθηκόντων.

63.

Εν πάση περιπτώσει, φρονώ ότι στην περίπτωση που το Δικαστήριο κρίνει ότι ο εθνικός νομοθέτης έχει την ιδιότητα του υπευθύνου επεξεργασίας κάθε φορά που ασκεί την εξουσία του να καθορίζει τους σκοπούς και τον τρόπο μιας δεδομένης επεξεργασίας, η προσέγγιση αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα να μην παρέχεται πλέον καμία αποτελεσματική προστασία στα φυσικά πρόσωπα, με συνέπεια η έννοια του υπευθύνου επεξεργασίας να καταστεί άνευ αντικειμένου. Πράγματι, η αποτελεσματική προστασία των υποκειμένων των δεδομένων δεν μπορεί να διασφαλιστεί εάν το πλήθος των αρμοδιοτήτων του υπευθύνου επεξεργασίας ασκείται, όσον αφορά κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που προβλέπεται από τη νομοθεσία εκάστου κράτους μέλους, από τον ίδιο τον νομοθέτη. Συνεπώς, κατά τη γνώμη μου, όταν έχει χορηγηθεί σε μια δημόσια αρχή η εξουσία να επεξεργάζεται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, υπεύθυνος επεξεργασίας δεν είναι ο νομοθέτης, αλλά η αρχή η οποία ασκεί τα δημόσια αυτά καθήκοντα, δηλαδή ο φορέας που ασκεί έλεγχο στους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας αυτής ( 44 ). Από τις περιστάσεις της υπό κρίση υπόθεσης προκύπτει με σαφήνεια ότι η επίμαχη επεξεργασία, όπως αυτή περιγράφεται στο σημείο 43 των παρουσών προτάσεων, πραγματοποιείται κατ’ εφαρμογή της εθνικής νομοθεσίας, γεγονός το οποίο αποκλείει την υποθετική περίπτωση ο ίδιος ο νομοθέτης –με τη θέσπιση του νόμου– να αποτελεί τον υπεύθυνο επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

64.

Στην υπό κρίση υπόθεση, από τη νομοθεσία, όπως αυτή εκτίθεται ενώπιον του Δικαστηρίου, προκύπτει ότι η Moniteur belge δεν έχει καμία εξουσία λήψεως αποφάσεων όσον αφορά τα κείμενα που υποχρεούται να δημοσιεύσει ( 45 ). Πράγματι, όπως υπογράμμισε με τις γραπτές της παρατηρήσεις και κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση η Βελγική Κυβέρνηση, η Moniteur belge διέθετε προθεσμία 15 ημερών ( 46 ) για να δημοσιεύσει το έγγραφο, το οποίο πρέπει να αποτελεί ακριβές αντίγραφο του εγγράφου που έχει συνταχθεί από τον συμβολαιογράφο. Σε περίπτωση παραλείψεως ή καθυστερήσεως, οι αρμόδιοι υπάλληλοι της Moniteur belge διατρέχουν κίνδυνο να εναχθούν για την καταβολή αποζημιώσεως ( 47 ). Προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο αυτό, η εν λόγω αρχή δεν ελέγχει εάν οι πληροφορίες που υποχρεούται να δημοσιεύσει είναι πλήρεις, έγκυρες ή ακριβείς. Ως εκ τούτου, όπως υποστηρίζει η Βελγική Κυβέρνηση, φαίνεται ότι η Moniteur belge δεν έχει αρμοδιότητα να ελέγχει το περιεχόμενο των εν λόγω εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αυτά ενδέχεται να περιέχουν.

65.

Ωστόσο, δεδομένου ότι ο ίδιος ο νομοθέτης, κατά τη θέσπιση νόμων, δεν ενεργεί ως υπεύθυνος επεξεργασίας και, λαμβανομένου υπόψη ότι ουδείς άλλος φορέας ασκεί οποιαδήποτε επιρροή στον καθορισμό των σκοπών και του τρόπου της επίμαχης επεξεργασίας –δηλαδή την ψηφιοποίηση και τη διάδοση σε ηλεκτρονική μορφή των επίμαχων εγγράφων– πρέπει, προκειμένου να μην υπάρξει κενό στον διορισμό υπευθύνου, η Moniteur belge να οριστεί ως υπεύθυνος επεξεργασίας. Ο συμβολαιογράφος και η γραμματεία του δικαστηρίου επιχειρήσεων στερούνται απλώς της δυνατότητας να παρέμβουν σε αυτό το στάδιο. Ούτως εχόντων των πραγμάτων, η απουσία διακριτικής ευχέρειας εκ μέρους της Moniteur belge δεν μπορεί να δικαιολογήσει εξαίρεση από την αποτελεσματική προστασία των υποκειμένων των δεδομένων. Κατά συνέπεια, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η Moniteur belge, μολονότι έχει οριστεί σιωπηρώς, είναι υπεύθυνος επεξεργασίας κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα όταν προβαίνει σε δημοσίευση εγγράφων, όπως απαιτείται από την εθνική νομοθεσία.

66.

Από τα πραγματικά περιστατικά της υπό κρίση υποθέσεως προκύπτει ότι ο ΥΠΔ του συμβολαιογράφου ζήτησε από την FPS Justice (η οποία ενεργεί για λογαριασμό της Moniteur belge) να διαγράψει –ήτοι να αποσύρει από το διαδίκτυο– το επίμαχο χωρίο και να δημοσιεύσει το απόσπασμα χωρίς το εν λόγω χωρίο. Η FPS Justice απέρριψε το συγκεκριμένο αίτημα και προσφέρθηκε να δημοσιεύσει νέο απόσπασμα. Υπ’ αυτές τις περιστάσεις, φαίνεται ότι ο ενδιαφερόμενος συμβολαιογράφος ουδεμία εξουσία έχει να διατάξει την τροποποίηση ή την απόσυρση του επίμαχου χωρίου. Ωστόσο, επιβάλλεται να υπογραμμιστεί ότι κανένας άλλος φορέας δεν φαίνεται να έχει επίσης την εξουσία αυτή.

67.

Η Βελγική Κυβέρνηση επισημαίνει ότι πρόθεση του εθνικού νομοθέτη είναι τα έγγραφα που δημοσιεύονται στη Moniteur belge να διατηρούνται αμετάβλητα με την πάροδο του χρόνο για λόγους αρχειοθέτησης και η ηλεκτρονική έκδοση των δημοσιεύσεων αυτών να παραμένει πάντοτε ακριβές αντίγραφο της έντυπης έκδοσης, γεγονός το οποίο αποκλείει οποιαδήποτε αναδρομική τροποποίηση. Η Βελγική Κυβέρνηση προσθέτει ότι προκειμένου να πραγματοποιηθεί διόρθωση ενός εγγράφου νομικού προσώπου που έχει δημοσιευθεί στη Moniteur belge, ο συμβολαιογράφος πρέπει να καταθέσει τροποποιητικό έγγραφο στη γραμματεία του δικαστηρίου επιχειρήσεων, η οποία, ακολούθως, οφείλει να ζητήσει από τη Διεύθυνση της Moniteur belge τη δημοσίευση της τροποποιητικής αυτής πράξεως. Από την άλλη πλευρά, δεν είναι δυνατή, κατά το βελγικό δίκαιο, η συνολική διαγραφή της αρχικής πράξεως, καθόσον, σε διαφορετική περίπτωση, θα παραβιαζόταν η αρχή του αμετάβλητου χαρακτήρα της Moniteur belge.

68.

Κατά τη γνώμη μου, η άρνηση της δημόσιας αρχής να διαγράψει το χωρίο στο οποίο περιλαμβάνονται τα επίμαχα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και να δημοσιεύσει το επίμαχο έγγραφο χωρίς το χωρίο αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παραμένουν τα συγκεκριμένα δεδομένα διαθέσιμα στο κοινό. Τούτο σημαίνει, κατ’ εμέ, ότι η αρχή αυτή, μολονότι εφαρμόζει εθνικές νομοθετικές διατάξεις, ενεργεί ως «υπεύθυνος επεξεργασίας» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, καθόσον, με την άρνησή της να αποσύρει το επίμαχο χωρίο και διατηρώντας το δημόσιο, καθορίζει τους σκοπούς και τον τρόπο επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Στην περίπτωση που δεν αναγνωριστεί η Moniteur belge ως υπεύθυνος επεξεργασίας, φαίνεται ότι καμία αρχή δεν έχει την ιδιότητα αυτή ( 48 ).

69.

Κατά τη γνώμη μου, η ιδιότητα του «υπευθύνου επεξεργασίας» δεν μπορεί να εξαρτάται από το γεγονός ότι μια αρχή όπως η Moniteur belge αδυνατεί, βάσει του εθνικού δικαίου, να συμμορφωθεί προς αίτηση διαγραφής δεδομένων. Ως εκ τούτου, στην περίπτωση που υπάρχει κενό στην εθνική νομοθεσία, απόκειται στις εθνικές αρχές και, σε αυτό το στάδιο, στον εθνικό δικαστή να ορίσει, εφαρμόζοντας τον ΓΚΠΔ, τον φορέα που πρέπει να συμμορφωθεί προς τις απορρέουσες από τον εν λόγω κανονισμό υποχρεώσεις. Στην υπό κρίση υπόθεση, τα δεδομένα, μετά την επεξεργασία τους, εξακολουθούν να παραμένουν διαθέσιμα στο κοινό, αλλά η εθνική νομοθεσία δεν έχει ορίσει κάποια αρχή ως υπεύθυνο επεξεργασίας για αυτό το στάδιο της επεξεργασίας.

70.

Σε μια τέτοια περίπτωση, δεδομένου ότι ο εθνικός νομοθέτης έχει αφήσει ένα κενό παραλείποντας να ορίσει υπεύθυνο επεξεργασίας, το Δικαστήριο θα πρέπει να αποφανθεί ότι απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να ορίσει, με βάση τις περιστάσεις όπως αυτές εκτίθενται στο Δικαστήριο, τη Moniteur belge (ή την FPS Justice, ανάλογα με την εκτίμηση του αιτούντος δικαστηρίου) ως υπεύθυνο επεξεργασίας. Μόνον αυτή η ερμηνεία συνάδει, κατά τη γνώμη μου, με τον σκοπό του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, ο οποίος συνίσταται στη διασφάλιση, μέσω της ευρείας ερμηνείας της έννοιας του «υπευθύνου επεξεργασίας», της αποτελεσματικής και πλήρους προστασίας των υποκειμένων των δεδομένων ( 49 ). Η ερμηνεία αυτή μπορεί επίσης να αποφύγει ενδεχόμενα νομοθετικά κενά και να αποτρέψει την καταστρατήγηση των διατάξεων του ΓΚΠΔ.

71.

Όσον αφορά τα πρακτικά ζητήματα που ανακύπτουν από την αρχή του αμετάβλητου χαρακτήρα των πληροφοριών που διαδίδονται από τη Moniteur belge, απόκειται στον εθνικό νομοθέτη, υπό το πρίσμα των υποχρεώσεων που απορρέουν, μεταξύ άλλων, από τα άρθρα 5 και 17 του ΓΚΠΔ, να θεσπίσει ένα νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη του τόσο την προστασία των υποκειμένων των δεδομένων όσο και την ανωτέρω αρχή. Δεδομένου ότι η δημοσίευση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αυξάνει εκθετικά τον κίνδυνο επελεύσεως βλάβης στα υποκείμενα των δεδομένων, η εθνική νομοθεσία είναι επιβεβλημένο να καταφύγει σε καινοτόμες λύσεις ( 50 ).

72.

Εν κατακλείδι, στην υπό κρίση υπόθεση, προτείνω στο Δικαστήριο να αποφανθεί ότι η Moniteur belge ενήργησε ως «υπεύθυνος επεξεργασίας» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, όταν αποφάσισε να αρνηθεί να αποσύρει το επίμαχο χωρίο από τη δημόσια σφαίρα να διατηρήσει το χωρίο αυτό διαθέσιμο στο κοινό.

73.

Στην υπό κρίση περίπτωση, η εθνική νομοθεσία έχει θεσπίσει υποχρέωση ορισμού υπευθύνου επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με σκοπό τη συμμόρφωση προς τις απορρέουσες από τον ΓΚΠΔ υποχρεώσεις. Πρώτον, όσον αφορά την ψηφιοποίηση καθώς και τη δημοσίευση και τη διάδοση σε ηλεκτρονική μορφή των επίμαχων δεδομένων, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η Moniteur belge αποτελεί «υπεύθυνο επεξεργασίας», κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, για τους σκοπούς προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων. Δεύτερον, όσον αφορά τη μη απόσυρση των επίμαχων δεδομένων, στην εθνική νομοθεσία υπάρχει ένα κενό, στον βαθμό που κανείς από τους σχετικούς φορείς δεν επιτρέπεται να αποσύρει τα δεδομένα αυτά. Στην περίπτωση αυτή, απόκειται στον εθνικό δικαστή, εφαρμόζοντας τον ΓΚΠΔ για τους σκοπούς διασφάλισης της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων, να ορίσει έναν υπεύθυνο επεξεργασίας ο οποίος, στην υπό κρίση υπόθεση, φαίνεται να είναι η Moniteur belge.

74.

Κατά συνέπεια, στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα προτείνω να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ έχει την έννοια ότι επίσημη εφημερίδα κράτους μέλους, όπως η Moniteur belge, στην οποία έχει ανατεθεί, δυνάμει της εφαρμοστέας εθνικής νομοθεσίας, το καθήκον δημοσιεύσεως και αρχειοθετήσεως επισήμων εγγράφων, για τους σκοπούς διασφαλίσεως της αποτελεσματικής και πλήρους προστασίας των υποκειμένων των δεδομένων, μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος επεξεργασίας, κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ, όταν η δημοσίευση των εν λόγω εγγράφων, ως έχουν, διατάσσεται από τρίτους φορείς, καθόσον ο εθνικός νομοθέτης έχει χορηγήσει στην εφημερίδα αυτή την εξουσία να καθορίζει τον τρόπο ψηφιοποίησης καθώς και δημοσιεύσεως, διαδόσεως και αποθηκεύσεως σε ηλεκτρονική μορφή των επίμαχων εγγράφων και έχει θέσει ευρείς στόχους όσον αφορά τη δημοσίευση και τη διάδοση. Ωστόσο, σε περίπτωση μη ορισμού υπευθύνου επεξεργασίας ως προς την απόσυρση ή τη διαγραφή των δεδομένων και δεδομένου ότι τα επίμαχα δεδομένα παραμένουν διαθέσιμα στο κοινό, απόκειται στον εθνικό δικαστή να ορίσει τον φορέα που οφείλει να συμμορφωθεί προς τις απορρέουσες από τον ΓΚΠΔ υποχρεώσεις.

75.

Μόνον εφόσον το Δικαστήριο δεχθεί ότι στο πρώτο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η ως άνω απάντηση θα πρέπει να απαντήσει στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, δηλαδή στο ζήτημα εάν η Moniteur belge ή η διαχειριστική της αρχή πρέπει να θεωρηθεί ως αποκλειστικώς υπεύθυνη για τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που επιβάλλονται στον υπεύθυνο επεξεργασίας από τον ΓΚΠΔ.

76.

Με το δεύτερο προδικαστικό ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται, κατ’ ουσίαν, εάν το άρθρο 5, παράγραφος 2, του ΓΚΠΔ έχει την έννοια ότι μόνον η επίμαχη επίσημη εφημερίδα πρέπει να συμμορφώνεται προς τις υποχρεώσεις του υπευθύνου επεξεργασίας των δεδομένων που απορρέουν από την εν λόγω διάταξη, εξαιρουμένων τρίτων φορέων που έχουν επεξεργαστεί προηγουμένως τα δεδομένα που περιέχονται στα επίσημα έγγραφα των οποίων ζητούν τη δημοσίευση, ή εάν οι υποχρεώσεις αυτές βαρύνουν σωρευτικώς κάθε έναν από τους διαδοχικούς υπευθύνους επεξεργασίας.

77.

Κατά το άρθρο 5, παράγραφος 2, του ΓΚΠΔ, ο υπεύθυνος επεξεργασίας φέρει την ευθύνη συμμορφώσεως προς τις αρχές που παρατίθενται στην παράγραφο 1 του εν λόγω άρθρου, όπως την αρχή της ελαχιστοποίησης και της ακρίβειας των δεδομένων ( 51 ), και, συνεπώς, πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξει ότι οι εν λόγω αρχές τηρήθηκαν. Αφ’ ης στιγμής ένα φυσικό πρόσωπο επιδιώκει να επιτύχει τη διαγραφή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για τα οποία η εθνική νομοθεσία δεν απαιτεί δημοσίευση, το αιτούν δικαστήριο διευκρινίζει ότι πρέπει να αποφασίσει εάν είτε η Moniteur belge είτε η διαχειριστική της αρχή πρέπει να θεωρηθούν αποκλειστικώς υπεύθυνες για τη συμμόρφωση προς τις αρχές της ελαχιστοποιήσεως και ακρίβειας των δεδομένων ή εάν οι δύο άλλοι φορείς φέρουν επίσης την ευθύνη συμμορφώσεως προς τις αρχές αυτές.

78.

Ειδικότερα, το αιτούν δικαστήριο, μολονότι επισημαίνει ότι οι διάδικοι της κύριας δίκης δεν υποστηρίζουν ότι αποτελούν από κοινού υπεύθυνους επεξεργασίας κατά την έννοια του άρθρου 26 του ΓΚΠΔ, διερωτάται εάν κάθε ένας από τους διαδοχικούς υπεύθυνους επεξεργασίας ή μόνον ένας εξ αυτών θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως «υπεύθυνος επεξεργασίας» κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του εν λόγω κανονισμού και, ως εκ τούτου, να θεωρηθεί ότι φέρει την ευθύνη, δυνάμει του άρθρου 5, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού, για τη συμμόρφωση προς τις προαναφερθείσες αρχές.

79.

Όπως υπογραμμίστηκε ( 52 ), τα επίμαχα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που παρατίθενται στο επίμαχο χωρίο που δημοσιεύτηκε στη Moniteur belge έτυχαν επεξεργασίας διαδοχικώς από διάφορους φορείς, ήτοι από τον συμβολαιογράφο που συνέταξε το απόσπασμα, τη γραμματεία του δικαστηρίου επιχειρήσεων που το προσέθεσε στον φάκελο της εταιρίας και, τέλος, από τη Moniteur belge που το δημοσίευσε ως είχε.

80.

Όσον αφορά τη συγκεκριμένη αλληλουχία γεγονότων, επισημαίνεται ότι η επεξεργασία των επίμαχων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που ανατέθηκε στη Moniteur belge όχι μόνον έπεται της επεξεργασίας που πραγματοποιήθηκε από τον συμβολαιογράφο και τη γραμματεία του tribunal de l’entreprise néerlandophone de Bruxelles [δικαστηρίου επιχειρήσεων Βρυξελλών (ολλανδόφωνο τμήμα)], αλλά είναι επίσης διαφορετική από τεχνικής απόψεως και πρόσθετη στην επεξεργασία που πραγματοποιήθηκε από τους δύο αυτούς φορείς. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, στον βαθμό που οι ενέργειες στις οποίες προέβη η Moniteur belge συνίστανται ιδίως στην ψηφιοποίηση των δεδομένων που περιέχονταν στα αποσπάσματα των εγγράφων που της υποβλήθηκαν, στη δημοσίευσή τους, στην ευρεία διάδοσή τους στο κοινό και στην αποθήκευση των εν λόγω δεδομένων, οι ενέργειες αυτές που έχουν ανατεθεί εκ του νόμου στη Moniteur belge έχουν –σε σύγκριση με την επεξεργασία που πραγματοποιήθηκε προηγουμένως από τους δύο άλλους φορείς– σημαντικές και συμπληρωματικές συνέπειες και ενέχουν κίνδυνο για τα θεμελιώδη δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής και προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ( 53 ).

81.

Ως εκ τούτου, απόκειται στη Moniteur belge να συμμορφωθεί προς όλες τις υποχρεώσεις που επιβάλλονται στον υπεύθυνο επεξεργασίας από τον ΓΚΠΔ όσον αφορά τις πράξεις επεξεργασίας δεδομένων που οφείλει να εκτελεί δυνάμει της εθνικής νομοθεσίας.

82.

Το άρθρο 4, σημείο 7, του ΓΚΠΔ αναγνωρίζει ότι «οι σκοποί και ο τρόπος της επεξεργασίας» ενδέχεται να καθορίζονται από περισσότερους του ενός φορείς. Επισημαίνει ότι η έννοια «υπεύθυνος επεξεργασίας» αναφέρεται σε έναν φορέα που «μόνος ή από κοινού με άλλους» καθορίζει τους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας. Η περίπτωση αυτή προβλέπεται από το άρθρο 26 ΓΚΠΔ κατά το οποίο περισσότεροι διαφορετικοί φορείς μπορούν να ενεργούν ως υπεύθυνοι επεξεργασίας στην ίδια επεξεργασία και έκαστος εξ αυτών υπόκειται στις διατάξεις που ισχύουν για την προστασία των δεδομένων ( 54 ).

83.

Υπενθυμίζω ότι το άρθρο 26, παράγραφος 1, του ΓΚΠΔ ορίζει ότι, σε περίπτωση που δύο ή περισσότεροι υπεύθυνοι επεξεργασίας καθορίζουν από κοινού τους σκοπούς και τον τρόπο επεξεργασίας, αποτελούν από κοινού υπευθύνους επεξεργασίας. Η ίδια παράγραφος προσθέτει ότι οι από κοινού υπεύθυνοι επεξεργασίας καθορίζουν με διαφανή τρόπο τις αντίστοιχες ευθύνες τους για συμμόρφωση προς όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον ΓΚΠΔ, εκτός εάν και στον βαθμό που οι αντίστοιχες αρμοδιότητες των υπευθύνων επεξεργασίας καθορίζονται από το δίκαιο της Ένωσης ή το δίκαιο του κράτους μέλους στο οποίο υπόκεινται οι υπεύθυνοι επεξεργασίας. Ως εκ τούτου, η από κοινού ευθύνη των περισσοτέρων υπευθύνων επεξεργασίας δεν εξαρτάται κατ’ ανάγκην από την ύπαρξη συμφωνίας μεταξύ τους ή ακόμη και από τη βούλησή τους, αλλά ενδέχεται να απορρέει από το εθνικό δίκαιο, υπό την προϋπόθεση ότι ο ορισμός περισσοτέρων υπευθύνων επεξεργασίας και οι αντίστοιχες υποχρεώσεις εκάστου εξ αυτών υπό το πρίσμα των απαιτήσεων του ΓΚΠΔ μπορούν να συναχθούν από το εθνικό δίκαιο.

84.

Ωστόσο, το γεγονός ότι στην ίδια αλυσίδα επεξεργασίας μετέχουν περισσότεροι του ενός υπεύθυνοι επεξεργασίας δεν σημαίνει ότι αυτοί ενεργούν κατ’ ανάγκην ως από κοινού υπεύθυνοι επεξεργασίας ( 55 ). Εξάλλου, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι κανένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο δεν μπορεί να θεωρηθεί ως υπεύθυνο για προγενέστερες ή μεταγενέστερες πράξεις στην αλληλουχία της επεξεργασίας για τις οποίες δεν καθορίζει ούτε τους σκοπούς ούτε τον τρόπο της επεξεργασίας ( 56 ). Κατά συνέπεια, στην υπό κρίση υπόθεση, φαίνεται ότι το εθνικό δίκαιο δεν έχει ορίσει από κοινού υπευθύνους επεξεργασίας, καθόσον ο συμβολαιογράφος δεν ασκεί οποιονδήποτε έλεγχο στις πράξεις που εκτελεί η Moniteur belge.

85.

Ως εκ τούτου, φρονώ ότι, στην υπό κρίση υπόθεση, ούτε προβλέπεται από την εθνική νομοθεσία από κοινού ευθύνη των τριών φορέων ούτε μπορεί αυτή να συναχθεί από τα πραγματικά περιστατικά, όπως περιγράφονται από το αιτούν δικαστήριο. Όσον αφορά τα πραγματικά περιστατικά της κύριας δίκης πρέπει να υπογραμμιστεί, ιδίως, ότι οι τρεις φορείς που μετέχουν στη σχετική αλληλουχία πράξεων επεξεργασίας δεν εφαρμόζουν τα ίδια μέσα επεξεργασίας, καθόσον η Moniteur belge πραγματοποιεί την ψηφιοποίηση, καθώς και τη δημοσίευση και τη διάδοση σε ηλεκτρονική μορφή των επίμαχων εγγράφων. Επιπλέον, λαμβανομένων υπόψη των πραγματικών περιστατικών της κύριας δίκης, το ενδιαφερόμενο φυσικό πρόσωπο που επιδιώκει να κάνει χρήση του δικαιώματος διαγραφής που του απονέμει το άρθρο 17 ΓΚΠΔ, θα πρέπει να ασκήσει τα δικαιώματα που αντλεί από τον ΓΚΠΔ σε σχέση και έναντι εκάστου από τους από κοινού υπευθύνους επεξεργασίας. Ως εκ τούτου, από αυτήν την άποψη, κάθε ένας από τους προαναφερθέντες φορείς ευθύνεται ξεχωριστά για τη συμμόρφωση προς τις αρχές που αναφέρονται στο άρθρο 5, παράγραφος 1, του ΓΚΠΔ ( 57 ).

86.

Εξ αυτού συνάγεται, κατά τη γνώμη μου, ότι δεν θεμελιώνεται «σωρευτική» ευθύνη των διαφόρων υπευθύνων επεξεργασίας δυνάμει του άρθρου 5, παράγραφος 2, του ΓΚΠΔ. Πράγματι, κάθε ένας από τους φορείς που μετέχουν στην αλληλουχία της επεξεργασίας μπορεί να ευθύνεται μόνον ατομικώς για τη συμμόρφωση προς τις αρχές που αναφέρονται στο άρθρο 5, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού, όσον αφορά τις ενέργειες επεξεργασίας που πραγματοποιεί σύμφωνα με τους σκοπούς και τον τρόπο της επεξεργασίας των δεδομένων. Στην υπό κρίση υπόθεση, λαμβανομένου υπόψη ότι η εσφαλμένη δημοσίευση των δεδομένων δεν πραγματοποιήθηκε από τον συμβολαιογράφο αλλά από τη Moniteur belge, φρονώ ότι η ως άνω αρχή, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν αυτή που συμπεριέλαβε τα εν λόγω δεδομένα στο επίμαχο χωρίο, πρέπει επίσης να θεωρηθεί ατομικώς υπεύθυνη για τη συμμόρφωση προς τις αρχές που αναφέρονται στο άρθρο 5, παράγραφος 1, του ΓΚΠΔ.

87.

Τέλος, είναι σκόπιμο να υπογραμμιστεί ότι απόκειται στο αιτούν δικαστήριο να εξακριβώσει τη συμβατότητα της εθνικής νομοθεσίας που προβλέπει τη δυνατότητα διορθώσεως, αλλά όχι διαγραφής, των δεδομένων που δημοσιεύονται στη Moniteur belge με τον ΓΚΠΔ. Πράγματι, η εθνική νομοθεσία δεν φαίνεται να παρέχει στη Moniteur belge τη δυνατότητα να διαγράφει αναδρομικώς ήδη δημοσιευθέντα δεδομένα (συμπεριλαμβανομένων αυτών σε ηλεκτρονική μορφή). Συναφώς, είναι αληθές ότι τα δικαιώματα διορθώσεως και διαγραφής, τα οποία προβλέπονται από τα άρθρα 16 και 17 του ΓΚΠΔ, αντιστοίχως, μπορούν, όπως ορίζει το άρθρο 23 του ΓΚΠΔ, να περιορίζονται από το εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, ο περιορισμός αυτός πρέπει, κατά το άρθρο 52, παράγραφος 1, του Χάρτη, να προβλέπεται από τον νόμο, να σέβεται το βασικό περιεχόμενο των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των φυσικών προσώπων και να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας ( 58 ).

88.

Ως εκ τούτου, στο δεύτερο προδικαστικό ερώτημα προτείνω να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 5, παράγραφος 2, του ΓΚΠΔ έχει την έννοια ότι η επίμαχη επίσημη εφημερίδα οφείλει να συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις που υπέχει ο υπεύθυνος επεξεργασίας από την εν λόγω διάταξη για τις πράξεις στις οποίες έχει προβεί. Η επίμαχη επεξεργασία δεν συνεπάγεται από κοινού ευθύνη για την επεξεργασία και η Moniteur belge φέρει αποκλειστικώς την ευθύνη για τις πράξεις επεξεργασίας που της επιβάλλει η εθνική νομοθεσία.

89.

Υπό το πρίσμα των προεκτεθέντων προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο προδικαστικό ερώτημα που του υπέβαλε το cour d’appel de Bruxelles (εφετείο Βρυξελλών, Βέλγιο) ως ακολούθως:

Το άρθρο 4, σημείο 7, του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων),

έχει την έννοια ότι επίσημη εφημερίδα κράτους μέλους, όπως η Moniteur belge, στην οποία έχει ανατεθεί, δυνάμει της εφαρμοστέας εθνικής νομοθεσίας, το καθήκον δημοσιεύσεως και αρχειοθετήσεως επισήμων εγγράφων, για τους σκοπούς διασφαλίσεως της αποτελεσματικής και πλήρους προστασίας των υποκειμένων των δεδομένων, μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος επεξεργασίας, κατά την έννοια του άρθρου 4, σημείο 7, του κανονισμού 2016/679, όταν η δημοσίευση των εν λόγω εγγράφων, ως έχουν, διατάσσεται από τρίτους φορείς, καθόσον ο εθνικός νομοθέτης έχει χορηγήσει στην εφημερίδα αυτή την εξουσία να καθορίζει τον τρόπο ψηφιοποίησης καθώς και δημοσιεύσεως, διαδόσεως και αποθηκεύσεως σε ηλεκτρονική μορφή των επίμαχων εγγράφων και έχει θέσει ευρείς στόχους όσον αφορά τη δημοσίευση και τη διάδοση. Ωστόσο, σε περίπτωση μη ορισμού υπευθύνου επεξεργασίας ως προς την απόσυρση ή τη διαγραφή των δεδομένων και δεδομένου ότι τα επίμαχα δεδομένα παραμένουν διαθέσιμα στο κοινό, απόκειται στον εθνικό δικαστή να ορίσει τον φορέα που οφείλει να συμμορφωθεί προς τις απορρέουσες από τον κανονισμό 2016/679 υποχρεώσεις.

Το άρθρο 5, παράγραφος 2, του κανονισμού 2016/679 έχει την έννοια ότι η επίμαχη επίσημη εφημερίδα οφείλει να συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις που υπέχει ο υπεύθυνος επεξεργασίας από την εν λόγω διάταξη για τις πράξεις στις οποίες έχει προβεί. Η επίμαχη επεξεργασία δεν συνεπάγεται από κοινού ευθύνη για την επεξεργασία και η Moniteur belge φέρει αποκλειστικώς την ευθύνη για τις πράξεις επεξεργασίας που της επιβάλλει η εθνική νομοθεσία.