Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62018CJ0432

    Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα) της 4ης Δεκεμβρίου 2019.
    Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena κατά Balema GmbH.
    Αίτηση του Bundesgerichtshof για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως.
    Προδικαστική παραπομπή – Προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων – Κανονισμοί (ΕΚ) 510/2006 και (ΕΕ) 1151/2012 – Άρθρο 13, παράγραφος 1 – Κανονισμός (ΕΚ) 583/2009 – Άρθρο 1 – Καταχώριση της ονομασίας “Aceto Balsamico di Modena (ΠΓΕ)” – Προστασία των μη γεωγραφικών συστατικών στοιχείων της ονομασίας αυτής – Εύρος.
    Υπόθεση C-432/18.

    Court reports – general

    ECLI identifier: ECLI:EU:C:2019:1045

    ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (πέμπτο τμήμα)

    της 4ης Δεκεμβρίου 2019 ( *1 )

    «Προδικαστική παραπομπή – Προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων – Κανονισμοί (ΕΚ) 510/2006 και (ΕΕ) 1151/2012 – Άρθρο 13, παράγραφος 1 – Κανονισμός (ΕΚ) 583/2009 – Άρθρο 1 – Καταχώριση της ονομασίας “Aceto Balsamico di Modena (ΠΓΕ)” – Προστασία των μη γεωγραφικών συστατικών στοιχείων της ονομασίας αυτής – Εύρος»

    Στην υπόθεση C‑432/18,

    με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Bundesgerichtshof (Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, Γερμανία) με απόφαση της 12ης Απριλίου 2018, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 2 Ιουλίου 2018, στο πλαίσιο της δίκης

    Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena

    κατά

    Balema GmbH,

    ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (πέμπτο τμήμα),

    συγκείμενο από τους E. Regan, πρόεδρο τμήματος, I. Jarukaitis (εισηγητή), E. Juhász, M. Ilešič και Κ. Λυκούργο, δικαστές,

    γενικός εισαγγελέας: G. Hogan

    γραμματέας: D. Dittert, προϊστάμενος μονάδας,

    έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 23ης Μαΐου 2019,

    λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

    η Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena, εκπροσωπούμενη από τους A. Ringle και A. Rinkler, Rechtsanwälte,

    η Balema GmbH, εκπροσωπούμενη από τους C. Eggers και C. Böhler, Rechtsanwälte,

    η Γερμανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τους J. Möller, M. Hellmann και U. Bartl,

    η Ελληνική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τον Γ. Κανελλόπουλο καθώς και από τις Α.-Ε. Βασιλοπούλου και E.-E. Κρόμπα,

    η Ισπανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τους A. Rubio González και L. Aguilera Ruiz,

    η Ιταλική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από την G. Palmieri, επικουρούμενη από τον S. Fiorentino, avvocato dello Stato,

    η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από την B. Eggers καθώς και από τους D. Bianchi, B. Hofstötter και I. Naglis,

    αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 29ης Ιουλίου 2019,

    εκδίδει την ακόλουθη

    Απόφαση

    1

    Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 1 του κανονισμού (ΕΕ) 583/2009 της Επιτροπής, της 3ης Ιουλίου 2009, για την καταχώριση ονομασίας στο μητρώο των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και των προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων [Aceto Balsamico di Modena (ΠΓΕ)] (ΕΕ 2009, L 175, σ. 7).

    2

    Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena (στο εξής: Consorzio), ομάδας παραγωγών προϊόντων που φέρουν την ονομασία «Aceto Balsamico di Modena (ΠΓΕ)», και της Balema GmbH, σχετικά με τη χρήση του όρου «balsamico» από την εταιρία Balema GmbH στις ετικέτες προϊόντων με βάση το ξίδι τα οποία δεν πληρούν τις προδιαγραφές της εν λόγω προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης (στο εξής: ΠΓΕ).

    Το νομικό πλαίσιο

    Ο κανονισμός (ΕΚ) 510/2006

    3

    Ο κανονισμός (ΕΚ) 510/2006 του Συμβουλίου, της 20ής Μαρτίου 2006, για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων (ΕΕ 2006, L 93, σ. 12), κατήργησε και αντικατέστησε τον κανονισμό (ΕΟΚ) 2081/92 του Συμβουλίου, της 14ης Ιουλίου 1992, για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων (ΕΕ 1992, L 208, σ. 1). Ο κανονισμός 510/2006 καταργήθηκε, με τη σειρά του, και αντικαταστάθηκε, κατά το κύριο μέρος του, στις 3 Ιανουαρίου 2013, από τον κανονισμό (ΕΕ) 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Νοεμβρίου 2012, για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων (ΕΕ 2012, L 343, σ. 1).

    4

    Το άρθρο 3, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 510/2006, το οποίο επαναλάμβανε το γράμμα του άρθρου 3, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 2081/92 και το οποίο πλέον, κατ’ ουσίαν, περιλαμβάνεται στο άρθρο 3, σημείο 6, του κανονισμού 1151/2012, όριζε τα εξής:

    «Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, ως “ονομασία που έχει καταστεί κοινή” νοείται το όνομα γεωργικού προϊόντος ή τροφίμου το οποίο, αν και αναφέρεται στον τόπο ή στην περιοχή όπου το εν λόγω γεωργικό προϊόν ή το τρόφιμο έχει αρχικά παραχθεί ή διατεθεί στην αγορά, έχει καταστεί κοινή ονομασία γεωργικού προϊόντος ή τροφίμου στην Κοινότητα.»

    5

    Το άρθρο 7 του κανονισμού 510/2006, με τίτλο «Ένσταση/απόφαση καταχώρισης», προέβλεπε στην παράγραφο 1 και στην παράγραφο 5, πρώτο, τρίτο και τέταρτο εδάφιο, τα εξής:

    «1.   Εντός έξι μηνών από την ημερομηνία δημοσίευσης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης [του ενιαίου εγγράφου και της παραπομπής στη δημοσίευση των προδιαγραφών] κάθε κράτος μέλος ή τρίτη χώρα δύναται να υποβάλλει ένσταση κατά της προτεινόμενης καταχώρισης, καταθέτοντας δεόντως αιτιολογημένη δήλωση στην Επιτροπή.

    […]

    5.   Εάν μια ένσταση είναι παραδεκτή […], η Επιτροπή καλεί τους ενδιαφερομένους να προβούν στις κατάλληλες διαβουλεύσεις.

    […]

    Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, η Επιτροπή λαμβάνει απόφαση σύμφωνα με τη διαδικασία που αναφέρεται [στα άρθρα 5 και 7 της απόφασης 1999/468/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 1999, για τον καθορισμό των όρων άσκησης των εκτελεστικών αρμοδιοτήτων που ανατίθενται στην Επιτροπή (ΕΕ 1999, L 184, σ. 23)], λαμβάνοντας υπόψη τις θεμιτές και παραδοσιακές χρήσεις και τους πραγματικούς κινδύνους σύγχυσης.

    Η απόφαση δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

    6

    Οι διατάξεις αυτές επαναλήφθηκαν, κατ’ ουσίαν, στο άρθρο 51, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, στο άρθρο 51, παράγραφος 3, πρώτο εδάφιο, στο άρθρο 52, παράγραφος 3, στοιχείο βʹ, και στο άρθρο 52, παράγραφος 4, του κανονισμού 1151/2012, αντιστοίχως.

    7

    Το άρθρο 13, παράγραφοι 1 και 2, του κανονισμού 510/2006, το οποίο επανέλαβε, χωρίς ουσιαστικές τροποποιήσεις, το γράμμα του άρθρου 13, παράγραφοι 1 και 3, του κανονισμού 2081/1992 και το οποίο πλέον περιλαμβάνεται στο άρθρο 13, παράγραφοι 1 και 2, του κανονισμού 1151/2012, όριζε τα εξής:

    «1.   Οι καταχωρισμένες ονομασίες προστατεύονται από:

    α)

    οιαδήποτε άμεση ή έμμεση εμπορική χρήση καταχωρισμένης ονομασίας για προϊόντα που δεν καλύπτονται από την καταχώριση, εφόσον τα εν λόγω προϊόντα είναι συγκρίσιμα με τα προϊόντα που έχουν καταχωρισθεί με την εν λόγω ονομασία ή εφόσον η εν λόγω χρήση αποτελεί εκμετάλλευση της φήμης της προστατευόμενης ονομασίας·

    β)

    οιαδήποτε αντιποίηση, απομίμηση ή υπαινιγμό, ακόμη και αν αναφέρεται η πραγματική καταγωγή του προϊόντος ή εάν η προστατευόμενη ονομασία χρησιμοποιείται σε μετάφραση ή συνοδεύεται από εκφράσεις όπως «είδος», «τύπος», «μέθοδος», «τρόπος», «απομίμηση» ή παρόμοιες·

    γ)

    οιαδήποτε άλλη ψευδή ή παραπλανητική ένδειξη, τόσο όσον αφορά την προέλευση, την καταγωγή, τη φύση ή τις ουσιαστικές ιδιότητες του προϊόντος, αναγραφόμενη στη συσκευασία ή στο περιτύλιγμα, στο διαφημιστικό υλικό ή σε έγγραφα που αφορούν το συγκεκριμένο προϊόν, καθώς και τη χρησιμοποίηση για τη συσκευασία του προϊόντος δοχείου που μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένη εντύπωση ως προς την καταγωγή του·

    δ)

    οιαδήποτε άλλη πρακτική ικανή να παραπλανήσει τον καταναλωτή ως προς την πραγματική καταγωγή του προϊόντος.

    Όταν μια καταχωρισμένη ονομασία περιλαμβάνει την ονομασία ενός γεωργικού προϊόντος ή ενός τροφίμου που θεωρείται κοινή, η χρήση της εν λόγω κοινής ονομασίας για το συγκεκριμένο γεωργικό προϊόν ή τρόφιμο δεν θεωρείται ότι αντιτίθεται στα στοιχεία α) ή β) του πρώτου εδαφίου.

    2.   Οι προστατευόμενες ονομασίες δεν δύνανται να μεταπίπτουν σε κοινές.»

    Ο κανονισμός 583/2009

    8

    Όπως προκύπτει από το προοίμιό του, ο κανονισμός 583/2009 εκδόθηκε βάσει του κανονισμού 510/2006, και ιδίως βάσει του άρθρου του 7, παράγραφος 5, τρίτο και τέταρτο εδάφιο.

    9

    Οι αιτιολογικές σκέψεις 2 έως 5, 7, 8 και 10 έως 12 του κανονισμού 583/2009 έχουν ως εξής:

    «(2)

    Η Γερμανία, η Ελλάδα και η Γαλλία υπέβαλαν ένσταση κατά της καταχώρισης σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφος 1 του κανονισμού [510/2006]. […]

    (3)

    Η δήλωση ένστασης της Γερμανίας αφορούσε ιδίως την ανησυχία ότι η καταχώριση της προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης “Aceto Balsamico di Modena” θα έθιγε την ύπαρξη προϊόντων που κυκλοφορούν νομίμως στο εμπόριο τουλάχιστον επί πεντα[ε]τία και διατίθενται με τις ονομασίες Balsamessig/Aceto balsamico, καθώς και τον ισχυρισμό ότι οι εν λόγω ονομασίες έχουν γενικό χαρακτήρα. […]

    (4)

    Η δήλωση ένστασης της Γαλλίας αφορούσε ιδίως το γεγονός ότι το “Aceto Balsamico di Modena” δεν έχει αυτοτελή φήμη, διακριτή από αυτή του “Aceto Balsamico tradizionale di Modena”, ονομασία που έχει ήδη καταχωριστεί ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 813/2000 του Συμβουλίου[, της 17ης Απριλίου 2000, για τη συμπλήρωση του παραρτήματος του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1107/96 της Επιτροπής σχετικά με την καταχώρηση των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2081/92 (ΕΕ 2000, L 100, σ. 5)]. Κατά την άποψη της Γαλλίας, ο καταναλωτής θα μπορούσε να παραπλανηθεί όσον αφορά τη φύση και την προέλευση του εν λόγω προϊόντος.

    (5)

    Η Ελλάδα από πλευράς της επισήμανε τη σημασία της παραγωγής βαλσαμικού ξιδιού στην επικράτειά της, το οποίο διατίθεται στο εμπόριο μεταξύ άλλων με τις ονομασίες “balsamico” ή “balsamon”, και τη δυσμενή επίπτωση που θα είχε, συνεπώς, η καταχώριση της ονομασίας “Aceto Balsamico di Modena” στην ύπαρξη αυτών των προϊόντων που κυκλοφορούν νομίμως στην αγορά τουλάχιστον επί πενταετία. Η Ελλάδα υποστηρίζει επίσης ότι οι όροι “aceto balsamico”, “balsamic”, κ.λπ. είναι γενικού χαρακτήρα.

    […]

    (7)

    Δεδομένου ότι δεν υπήρξε συμφωνία μεταξύ Γαλλίας, Γερμανίας και Ελλάδας και Ιταλίας εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών, η Επιτροπή οφείλει να λάβει απόφαση […]

    (8)

    Η Επιτροπή ζήτησε τη γνωμοδότηση της επιστημονικής επιτροπής για τις ονομασίες προέλευσης, τις γεωγραφικές ενδείξεις και τις βεβαιώσεις ιδιοτυπίας […] όσον αφορά την τήρηση των προϋποθέσεων καταχώρισης. Στη γνώμη που εξέδωσε ομόφωνα την 6η Μαρτίου 2006, η επιτροπή θεώρησε ότι η ονομασία “Aceto Balsamico di Modena” διαθέτει αδιαμφισβήτητη φήμη στην εθνική αγορά, όπως και στις αγορές του εξωτερικού, όπως μαρτυρούν η συχνή χρήση της σε αναρίθμητες μαγειρικές συνταγές πάρα πολλών κρατών μελών και η έντονη παρουσία της στο Διαδίκτυο, καθώς και στον Τύπο και τα ΜΜΕ. Το “Aceto Balsamico di Modena” πληροί επομένως την προϋπόθεση να διαθέτει ιδιαίτερη φήμη το προϊόν που αντιστοιχεί στην εν λόγω ονομασία. Η επιτροπή επεσήμανε την επί αιώνες συνύπαρξη προϊόντων αυτού του είδους στις αγορές. Διαπίστωσε επίσης ότι το “Aceto Balsamico di Modena” και το “Aceto balsamico tradizionale di Modena” είναι διαφορετικά προϊόντα, λόγω των χαρακτηριστικών τους, των καταναλωτών που προτιμούν το καθένα, της χρήσης τους, του τρόπου διανομής τους, της παρουσίασης και της τιμής τους, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται η ισότιμη μεταχείριση των ενδιαφερόμενων παραγωγών και να μην παραπλανούνται οι καταναλωτές. Η Επιτροπή υιοθετεί πλήρως αυτές τις απόψεις.

    […]

    (10)

    Φαίνεται πως οι ισχυρισμοί της Γερμανίας και της Ελλάδας σχετικά με τον γενικό χαρακτήρα της ονομασίας που προτείνεται προς καταχώριση, δεν αφορούσαν στην πραγματικότητα την εν λόγω ονομασία στο σύνολό της, δηλαδή “Aceto Balsamico di Modena”, αλλά μόνο ορισμένες συνιστώσες της, δηλαδή τους όρους “aceto”, “balsamico” και “aceto balsamico” ή τις μεταφράσεις τους. Όμως, η προστασία παρέχεται στη σύνθετη ονομασία “Aceto Balsamico di Modena”. Οι χωριστοί, μη γεωγραφικοί όροι της σύνθετης ονομασίας, ακόμη και όταν χρησιμοποιούνται από κοινού, καθώς και η μετάφρασή τους, μπορούν να χρησιμοποιούνται στο [έδαφος της Ένωσης] τηρουμένων των αρχών και των κανόνων που διέπουν την [έννομη τάξη της Ένωσης].

    (11)

    Με βάση τα στοιχεία αυτά, η ονομασία “Aceto Balsamico di Modena” πρέπει επομένως να καταχωριστεί στο “Μητρώο των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και των προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων”.

    (12)

    Τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό είναι σύμφωνα με τη γνώμη της μόνιμης επιτροπής προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων και ονομασιών προέλευσης.»

    10

    Το άρθρο 1 του κανονισμού 583/2009 ορίζει ότι «[κ]αταχωρίζεται η ονομασία που αναφέρεται στο παράρτημα Ι του [εν λόγω] κανονισμού». Η ονομασία που αναφέρεται στο παράρτημα αυτό είναι η ονομασία «Aceto Balsamico di Modena (ΠΓΕ)».

    Η διαφορά της κύριας δίκης και το προδικαστικό ερώτημα

    11

    Η Balema παρασκευάζει και εμπορεύεται προϊόντα με βάση το ξίδι από κρασιά της Βάδης (Γερμανία), τα οποία διανέμει εδώ και 25 τουλάχιστον έτη. Στις ετικέτες των εν λόγω προϊόντων αναγράφονται, μεταξύ άλλων, οι όροι «Balsamico» και «Deutscher balsamico», οι οποίοι περιλαμβάνονται στη μνεία «Theo der Essigbrauer, Holzfassreifung, Deutscher balsamico traditionell, naturtrüb aus badischen Weinen» (Theo ο οξοποιός, ωρίμανση σε ξύλινα βαρέλια, γερμανικό παραδοσιακό Balsamico, φύσει θολό από κρασιά της Βάδης) ή «1. Deutsches Essig-Brauhaus, Premium, 1868, Balsamico, Rezeptur No. 3» (Πρώτη γερμανική οξοποιία, Premium, 1868, Balsamico, συνταγή υπ’ αριθμόν 3), επί των εν λόγω ετικετών.

    12

    Η Consorzio, θεωρώντας ότι η εκ μέρους της Balema χρήση του όρου «Balsamico» προσβάλλει την ΠΓΕ «Aceto Balsamico di Modena», της απέστειλε έγγραφο οχλήσεως. Αντιδρώντας στο έγγραφο αυτό, η Balema άσκησε αρνητική αναγνωριστική αγωγή ενώπιον των γερμανικών δικαστηρίων, με αίτημα να αναγνωριστεί ότι δεν υποχρεούται να απέχει από τη χρήση του εν λόγω όρου, υπό τη μορφή των ετικετών που μνημονεύονται στην προηγούμενη σκέψη, για τα προϊόντα με βάση το ξίδι που παρασκευάζονται στη Γερμανία. Η αγωγή αυτή απορρίφθηκε σε πρώτο βαθμό και η Balema άσκησε έφεση, η οποία έγινε δεκτή με το σκεπτικό, μεταξύ άλλων, ότι η χρήση του όρου αυτού δεν αντέβαινε στο άρθρο 13, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, στοιχείο βʹ, του κανονισμού 1151/2012, δεδομένου ότι η προστασία που παρέχει ο κανονισμός 583/2009 στην επίμαχη ΠΓΕ εκτείνεται μόνο στη συνολική ονομασία «Aceto Balsamico di Modena».

    13

    Το Bundesgerichtshof (Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, Γερμανία), ενώπιον του οποίου ασκήθηκε αναίρεση κατά της αποφάσεως αυτής από την Consorzio, φρονεί ότι η ευδοκίμηση της αιτήσεως αναιρέσεως εξαρτάται από το κατά πόσον η χρήση του όρου «Balsamico» ή του λεκτικού συνόλου «Deutscher balsamico» συνιστά παράβαση του άρθρου 13, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, στοιχεία αʹ ή βʹ, του κανονισμού 1151/2012, πράγμα που απαιτεί να κριθεί καταρχάς αν η παρεχόμενη με το άρθρο 1 του κανονισμού 583/2009 προστασία της ονομασίας «Aceto Balsamico di Modena» αφορά αποκλειστικά και μόνον τη συνολική αυτή ονομασία ή εκτείνεται και στους χωριστούς, μη γεωγραφικούς όρους της εν λόγω ονομασίας.

    14

    Το αιτούν δικαστήριο φρονεί ότι από το άρθρο 13, παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 1151/2012 και από τη νομολογία του Δικαστηρίου προκύπτει ότι η προστασία μιας ονομασίας που αποτελείται από περισσότερους όρους και έχει καταχωρισθεί ως ονομασία προέλευσης ή ως γεωγραφική ένδειξη μπορεί να καλύπτει και τους διάφορους όρους που τη συνθέτουν. Ωστόσο, η έκταση της προστασίας μιας ΠΓΕ που αποτελείται από περισσότερα στοιχεία είναι δυνατόν να περιοριστεί από την πράξη καταχώρισης της οικείας ονομασίας. Το εν λόγω δικαστήριο εκτιμά, επίσης, ότι το γεγονός ότι στις αιτιολογικές σκέψεις των κανονισμών με τους οποίους καταχωρίζονται προστατευόμενες ονομασίες η Επιτροπή περιλαμβάνει παρατηρήσεις που περιορίζουν την έκταση της προστασίας δεν συνιστά παράνομη παρέκκλιση από τον κανονισμό 1151/2012, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τον κανονισμό αυτόν, η Επιτροπή ορθώς εκδίδει απόφαση σχετική με την καταχώριση, εφόσον έχει υποβληθεί ένσταση και δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία.

    15

    Το αιτούν δικαστήριο φρονεί ότι, εν προκειμένω, οι αιτιολογικές σκέψεις 3, 5 και 10 του κανονισμού 583/2009 συνηγορούν υπέρ του περιορισμού της έκτασης της προστασίας της συνολικής ονομασίας «Aceto Balsamico di Modena», διά του αποκλεισμού των διαφόρων μη γεωγραφικών όρων της ονομασίας από την προστασία αυτή. Επιπλέον, μολονότι, όσον αφορά τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (στο εξής: ΠΟΠ) «Aceto balsamico tradizionale di Modena» και «Aceto balsamico tradizionale di Reggio Emilia», οι οποίες καταχωρίσθηκαν με τον κανονισμό 813/2000, το ζήτημα της νομιμότητας της ελεύθερης χρήσης των μη γεωγραφικών συστατικών στοιχείων των συνολικών ονομασιών αυτών πρέπει, ελλείψει σχετικής μνείας στον κανονισμό με τον οποίο έγινε η καταχώρισή τους, να εξετάζεται κατά περίπτωση, υπό το πρίσμα του άρθρου 13, παράγραφος 1, πρώτο εδάφιο, στοιχείο βʹ, και του άρθρου 13 παράγραφος 1, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 1151/2012, δεν είναι εντούτοις αντιφατικό να γίνει δεκτό ότι, στην περίπτωση της επίμαχης ενώπιον του δικαστηρίου αυτού ΠΓΕ, ο κανονισμός 583/2009 έχει επιβάλει περιορισμό σε σχέση με την παρεχόμενη προστασία, δεδομένου ότι η απουσία σχετικής διευκρίνισης στον κανονισμό με τον οποίο έγινε η καταχώριση των ανωτέρω ΠΟΠ θα μπορούσε να οφείλεται απλώς στη μη υποβολή ένστασης.

    16

    Υπό τις συνθήκες αυτές, το Bundesgerichtshof (Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία και να υποβάλει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

    «Καλύπτει η προστασία της συνολικής ονομασίας “Aceto Balsamico di Modena” και τη χρήση των μεμονωμένων μη γεωγραφικών όρων της σύνθετης ονομασίας (“Aceto”, “Balsamico”, “Aceto Balsamico”);»

    Επί του αιτήματος επανάληψης της προφορικής διαδικασίας

    17

    Μετά την ανάπτυξη των προτάσεων του γενικού εισαγγελέα η Consorzio, με έγγραφο της 7ης Αυγούστου 2019, ζήτησε να διαταχθεί η επανάληψη της προφορικής διαδικασίας. Προς στήριξη του αιτήματός της, η Consorzio υποστηρίζει, κατ’ ουσίαν, ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα στηρίζονται σε νέα στοιχεία, επί των οποίων δεν έχει διεξαχθεί συζήτηση μεταξύ των διαδίκων και τα οποία αφορούν την καταχώριση των ΠΟΠ «Aceto balsamico tradizionale di Modena» και «Aceto balsamico tradizionale di Reggio Emilia», καθώς και το ότι ενδεχομένως οι επίμαχοι όροι είναι κοινοί, και ότι η απάντηση που προτάθηκε δεν εξετάζει την πραγματική προβληματική της υπό κρίση υπόθεσης ούτε παρέχει στο αιτούν δικαστήριο τη δυνατότητα να επιλύσει τη διαφορά που εκκρεμεί ενώπιόν του. Υποστηρίζει, επίσης, ότι από τις εν λόγω προτάσεις προκύπτει ότι το Δικαστήριο δεν έχει διαφωτισθεί επαρκώς προκειμένου να αποφανθεί επί της υποθέσεως.

    18

    Κατά το άρθρο 83 του Κανονισμού Διαδικασίας, το Δικαστήριο μπορεί οποτεδήποτε, αφού ακούσει τον γενικό εισαγγελέα, να διατάξει την επανάληψη της προφορικής διαδικασίας, ιδίως αν κρίνει ότι δεν έχει διαφωτισθεί επαρκώς, ή όταν ένας διάδικος, μετά τη λήξη της διαδικασίας αυτής, επικαλείται νέο πραγματικό περιστατικό ικανό να ασκήσει καθοριστική επιρροή στην απόφαση που θα εκδώσει το Δικαστήριο, ή ακόμη όταν, προς επίλυση της διαφοράς, το Δικαστήριο χρειάζεται να στηριχθεί σε επιχείρημα επί του οποίου δεν διεξήχθη συζήτηση μεταξύ των διαδίκων ή των ενδιαφερομένων μερών κατά την έννοια του άρθρου 23 του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

    19

    Εν προκειμένω δεν συντρέχει τέτοια περίπτωση. Πράγματι, πέραν του ότι δεν προβάλλεται η ύπαρξη νέου πραγματικού περιστατικού, η Consorzio και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι που έλαβαν μέρος στην παρούσα διαδικασία ήταν σε θέση να εκθέσουν, τόσο κατά την έγγραφη όσο και κατά την προφορική διαδικασία, τα πραγματικά και νομικά επιχειρήματα που κατά την εκτίμησή τους είναι κρίσιμα προκειμένου να δοθεί απάντηση στο υποβληθέν ερώτημα. Επισημαίνεται ειδικότερα επ’ αυτού, όσον αφορά τα φερόμενα ως νέα στοιχεία στα οποία αναφέρεται η Consorzio, ότι το πρώτο εξ αυτών εξετάστηκε ρητώς από το αιτούν δικαστήριο στην αίτηση προδικαστικής αποφάσεως και το δεύτερο προβλήθηκε μεταξύ άλλων από την Επιτροπή με τις γραπτές παρατηρήσεις της και αποτέλεσε το αντικείμενο γραπτής ερώτησης που έθεσε το Δικαστήριο στους διαδίκους προκειμένου να απαντηθεί από αυτούς κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο, αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, κρίνει ότι διαθέτει όλα τα αναγκαία στοιχεία για να αποφανθεί και ότι δεν χρειάζεται να στηριχθεί προς επίλυση της διαφοράς σε νέο πραγματικό περιστατικό ή σε επιχείρημα επί του οποίου δεν διεξήχθη συζήτηση μεταξύ των διαδίκων ή των ενδιαφερομένων μερών.

    20

    Εξάλλου, όσον αφορά τις αιτιάσεις κατά των προτάσεων του γενικού εισαγγελέα, υπενθυμίζεται, αφενός, ότι ο Οργανισμός του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο Κανονισμός Διαδικασίας του Δικαστηρίου δεν προβλέπουν δυνατότητα των ενδιαφερόμενων μερών να διατυπώνουν παρατηρήσεις προς απάντηση στις προτάσεις του γενικού εισαγγελέα (αποφάσεις της 25ης Οκτωβρίου 2017, Polbud – Wykonawstwo, C-106/16, EU:C:2017:804, σκέψη 23 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία, καθώς και της 25ης Ιουλίου 2018, Mitsubishi Shoji Kaisha και Mitsubishi Caterpillar Forklift Europe, C‑129/17, EU:C:2018:594, σκέψη 25).

    21

    Αφετέρου, δυνάμει του άρθρου 252, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ, αποστολή του γενικού εισαγγελέα είναι να διατυπώνει δημοσίως, με πλήρη αμεροληψία και ανεξαρτησία, αιτιολογημένες προτάσεις επί των υποθέσεων στις οποίες, σύμφωνα με τον Οργανισμό του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαιτείται η έκφραση της γνώμης του. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο δεν δεσμεύεται ούτε από τις προτάσεις του γενικού εισαγγελέα ούτε από την αιτιολογία βάσει της οποίας αυτός καταλήγει στις εν λόγω προτάσεις. Επομένως, η διαφωνία οποιουδήποτε από τους ενδιαφερομένους με τις προτάσεις του γενικού εισαγγελέα, όποια και αν είναι τα ζητήματα που εξετάζει ο γενικός εισαγγελέας με τις προτάσεις του αυτές, δεν συνιστά επαρκή λόγο για την επανάληψη της προφορικής διαδικασίας (αποφάσεις της 25ης Οκτωβρίου 2017, Polbud – Wykonawstwo, C-106/16, EU:C:2017:804, σκέψη 24, καθώς και της 25ης Ιουλίου 2018, Mitsubishi Shoji Kaisha και Mitsubishi Caterpillar Forklift Europe, C-129/17, EU:C:2018:594, σκέψη 26).

    22

    Κατόπιν των προεκτεθέντων, το Δικαστήριο εκτιμά, αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα, ότι δεν συντρέχει λόγος να διαταχθεί η επανάληψη της προφορικής διαδικασίας.

    Επί του προδικαστικού ερωτήματος

    23

    Με το προδικαστικό ερώτημα το αιτούν δικαστήριο ερωτά, κατ’ ουσίαν, αν το άρθρο 1 του κανονισμού 583/2009 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η προστασία της ονομασίας «Aceto Balsamico di Modena» καταλαμβάνει και τη χρήση των μεμονωμένων μη γεωγραφικών όρων της ονομασίας αυτής.

    24

    Κατά το άρθρο 1 του κανονισμού 583/2009, σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη 11 και το παράρτημα I αυτού, η ονομασία «Aceto Balsamico di Modena (ΠΓΕ)» καταχωρίζεται στο μητρώο των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και των προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων. Συνεπώς, σύμφωνα με το γράμμα του εν λόγω άρθρου 1, η ονομασία που καταχωρίζεται και, κατόπιν τούτου, τυγχάνει προστασίας είναι η ονομασία «Aceto Balsamico di Modena» στο σύνολό της.

    25

    Το Δικαστήριο έχει κρίνει συναφώς ότι, στο πλαίσιο του συστήματος προστασίας που θεσπίστηκε από τον κανονισμό 2081/92, το οποίο διατηρήθηκε στον κανονισμό 510/2006 και πλέον προβλέπεται από τον κανονισμό 1151/2012, τα ζητήματα που αφορούν την προστασία που πρέπει να παρέχεται στα διάφορα συστατικά στοιχεία μιας καταχωρισμένης ονομασίας εναπόκεινται στην κρίση του εθνικού δικαστηρίου, το οποίο πρέπει να αποφαίνεται κατόπιν λεπτομερούς ανάλυσης του πραγματικού πλαισίου που του υποβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι διάδικοι (πρβλ. αποφάσεις της 9ης Ιουνίου 1998, Chiciak και Fol, C-129/97 και C-130/97, EU:C:1998:274, σκέψη 38, καθώς και της 26ης Φεβρουαρίου 2008, Επιτροπή κατά Γερμανίας,C‑132/05, EU:C:2008:117, σκέψη 30).

    26

    Ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε επίσης ότι, στην περίπτωση «σύνθετης» ονομασίας που έχει καταχωριστεί σύμφωνα με τον κανονισμό 2081/92, το γεγονός ότι δεν υπάρχει για την ονομασία αυτή καμία υποσημείωση στον κανονισμό με τον οποίο γίνεται η καταχώρισή της η οποία να περιλαμβάνει διευκρίνιση περί του ότι η καταχώριση δεν ζητείται για κάποιο από τα τμήματα της ονομασίας δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην ότι προστατεύεται κάθε ένα από τα τμήματά της. Το Δικαστήριο διευκρίνισε ειδικότερα ότι, μολονότι μπορεί να είναι ακριβές ότι από το άρθρο 13 του κανονισμού 2081/92 προκύπτει ότι, ελλείψει ειδικών περιστάσεων από τις οποίες να προκύπτει το αντίθετο, η παρεχομένη από τη διάταξη αυτή προστασία δεν καλύπτει μόνον τη σύνθετη ονομασία αυτή καθεαυτήν, αλλά και κάθε τμήμα από το οποίο αυτή αποτελείται, τούτο ισχύει μόνον εφόσον το επίμαχο τμήμα δεν αποτελεί γενικό ή κοινό όρο (πρβλ. απόφαση της 9ης Ιουνίου 1998, Chiciak και Fol, C-129/97 και C-130/97, EU:C:1998:274, σκέψεις 37 και 39).

    27

    Δεδομένου ότι το σύστημα για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων που προέβλεπε ο κανονισμός 2081/92, όσον αφορά την προστασία των ονομάτων αυτών, επαναλήφθηκε, χωρίς ουσιαστικές τροποποιήσεις, στον κανονισμό 510/2006 και, εν συνεχεία, στον κανονισμό 1151/2012 και ότι οι διατάξεις του άρθρου 13 του πρώτου αυτού κανονισμού επαναλήφθηκαν, επίσης χωρίς ουσιαστικές τροποποιήσεις, στο άρθρο 13 καθενός εκ των επόμενων αυτών κανονισμών, επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η ανωτέρω νομολογία εξακολουθεί να είναι κρίσιμη και ότι ως εκ τούτου εφαρμόζεται και στις σύνθετες ονομασίες, όπως η επίμαχη ΠΓΕ, που έχουν καταχωρισθεί σύμφωνα με τον κανονισμό 510/2006 και προστατεύονται πλέον από τον κανονισμό 1151/2012.

    28

    Από τις συγκεκριμένες περιστάσεις που συνδέονται με την καταχώριση της ονομασίας «Aceto Balsamico di Modena» με τον κανονισμό 583/2009 προκύπτει ότι η προστασία που παρέχεται στην ονομασία αυτή δεν μπορεί να καταλάβει και τους μεμονωμένους μη γεωγραφικούς όρους της ονομασίας.

    29

    Πρέπει να υπομνησθεί συναφώς ότι το διατακτικό μιας πράξης συνδέεται άρρηκτα με την αιτιολογία της, συνεπώς, κατά την ερμηνεία του πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, εφόσον παρίσταται ανάγκη, το αιτιολογικό που οδήγησε στην έκδοση της πράξης (αποφάσεις της 27ης Ιουνίου 2000, Επιτροπή κατά Πορτογαλίας, C-404/97, EU:C:2000:345, σκέψη 41 και εκεί μνημονευόμενη νομολογία, καθώς και της 29ης Απριλίου 2004, Ιταλία κατά Επιτροπής, C-91/01, EU:C:2004:244, σκέψη 49).

    30

    Εν προκειμένω, από την αιτιολογική σκέψη 8 του κανονισμού 583/2009 προκύπτει ότι η ονομασία «Aceto Balsamico di Modena» είναι αυτή που έχει αναμφισβήτητη φήμη στην εγχώρια αγορά και στις εξωτερικές αγορές και ότι συνεπώς αυτή καθεαυτήν η σύνθετη ονομασία πληροί την προϋπόθεση περί ιδιαίτερης φήμης του προϊόντος που αντιστοιχεί στην ονομασία αυτή.

    31

    Επιπλέον, όσον αφορά τις ενστάσεις που προέβαλαν η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας και η Ελληνική Δημοκρατία κατά της καταχώρισης της εν λόγω ονομασίας, στην αιτιολογική σκέψη 10 του κανονισμού αυτού επισημαίνεται ότι οι ισχυρισμοί των ανωτέρω κρατών μελών «δεν αφορούσαν στην πραγματικότητα την εν λόγω ονομασία στο σύνολό της, δηλαδή “Aceto Balsamico di Modena”, αλλά μόνο ορισμένες συνιστώσες της, δηλαδή τους όρους “aceto”, “balsamico” και “aceto balsamico” ή τις μεταφράσεις τους»· ότι, «[ό]μως, η προστασία παρέχεται στη σύνθετη ονομασία “Aceto Balsamico di Modena”» και ότι «[ο]ι χωριστοί, μη γεωγραφικοί όροι της σύνθετης ονομασίας, ακόμη και όταν χρησιμοποιούνται από κοινού, καθώς και η μετάφρασή τους, μπορούν να χρησιμοποιούνται στο [έδαφος της Ένωσης] τηρουμένων των αρχών και των κανόνων που διέπουν την […] έννομη τάξη [της Ένωσης]».

    32

    Κατόπιν τούτου, στην αιτιολογική σκέψη 11 του εν λόγω κανονισμού εκτίθεται ότι, «[μ]ε βάση τα στοιχεία αυτά, η ονομασία “Aceto Balsamico di Modena” πρέπει επομένως να καταχωριστεί στο “Μητρώο των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και των προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων”».

    33

    Κατά συνέπεια, από τις αιτιολογικές σκέψεις του κανονισμού 583/2009 προκύπτει σαφώς ότι οι μη γεωγραφικοί όροι της επίμαχης ΠΓΕ, ήτοι οι λέξεις «aceto» και «balsamico», καθώς και ο συνδυασμός τους και οι μεταφράσεις τους, δεν τυγχάνουν της προστασίας η οποία παρασχέθηκε από τον κανονισμό 510/2006 και η οποία πλέον κατοχυρώνεται από τον κανονισμό 1151/2012 στην ΠΓΕ «Aceto Balsamico di Modena».

    34

    Επιπλέον, αφενός, δεν αμφισβητείται ότι ο όρος «aceto» είναι κοινός όρος, όπως έχει διαπιστώσει το Δικαστήριο (πρβλ. απόφαση της 9ης Δεκεμβρίου 1981, Επιτροπή κατά Ιταλίας, 193/80, EU:C:1981:298, σκέψεις 25 και 26). Αφετέρου, ο όρος «balsamico» αποτελεί τη μετάφραση, στην ιταλική γλώσσα, της λέξης «βαλσαμικό», η οποία δεν έχει καμία γεωγραφική σημασία και η οποία, όσον αφορά το ξίδι, χρησιμοποιείται ευρέως προκειμένου να περιγραφεί ένα ξίδι με γλυκόξινη γεύση. Συνεπώς, και αυτός ο όρος αποτελεί κοινό όρο, κατά την έννοια της νομολογίας που υπομνήσθηκε στη σκέψη 26 της παρούσας απόφασης.

    35

    Τέλος, όπως επισήμανε επίσης, κατ’ ουσίαν, ο γενικός εισαγγελέας στα σημεία 57 και 58 των προτάσεών του, μια τέτοια ερμηνεία του εύρους της προστασίας που παρέχεται στην επίμαχη ΠΓΕ επιβάλλεται υπό το πρίσμα των καταχωρίσεων των ΠΟΠ «Aceto balsamico tradizionale di Modena» και «Aceto balsamico tradizionale di Reggio Emilia», οι οποίες, άλλωστε, όπως αναφέρεται στις αιτιολογικές σκέψεις του κανονισμού 583/2009, ελήφθησαν επίσης υπόψη από την Επιτροπή κατά την έκδοση του κανονισμού αυτού. Πράγματι, η χρήση των όρων «aceto» και «balsamico» στο κείμενο αυτών των ΠΟΠ καθώς και η χρήση του συνδυασμού και των μεταφράσεών τους δεν μπορούν να θεωρηθούν ικανές να θίξουν την προστασία που παρέχεται στην επίμαχη ΠΓΕ.

    36

    Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω, στο προδικαστικό ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 1 του κανονισμού 583/2009 πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η προστασία της ονομασίας «Aceto Balsamico di Modena» δεν καταλαμβάνει τη χρήση των μεμονωμένων μη γεωγραφικών όρων της ονομασίας αυτής.

    Επί των δικαστικών εξόδων

    37

    Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

     

    Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πέμπτο τμήμα) αποφαίνεται:

     

    Το άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΚ) 583/2009 της Επιτροπής, της 3ης Ιουλίου 2009, για την καταχώριση ονομασίας στο μητρώο των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και των προστατευόμενων γεωγραφικών ενδείξεων [Aceto Balsamico di Modena (ΠΓΕ)], πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι η προστασία της ονομασίας «Aceto Balsamico di Modena» δεν καταλαμβάνει τη χρήση των μεμονωμένων μη γεωγραφικών όρων της ονομασίας αυτής.

     

    (υπογραφές)


    ( *1 ) Γλώσσα διαδικασίας: η γερμανική.

    Top