1. 

Οι υπηρεσίες που παρέχουν οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς στη Γερμανία υπόκεινται στην απορρέουσα από το άρθρο 5 του Grundgesetz (Θεμελιώδους Νόμου) συνταγματική επιταγή, σχετικά με την ελευθερία εκφράσεως γνώμης, την ελευθερία των μέσων ενημερώσεως, την καλλιτεχνική και επιστημονική ελευθερία. Το Bundesverfassungsgericht (Συνταγματικό Δικαστήριο, Γερμανία) έχει ερμηνεύσει το άρθρο αυτό υπό την έννοια ότι υφίσταται υποχρέωση παροχής αυτού του είδους των υπηρεσιών κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η αμεροληψία και η πολυφωνία τους, καθώς και η αντικειμενικότητα και η ισορροπία περιεχομένου των προγραμμάτων ( 2 ).

2. 

Δεδομένου ότι η νομοθετική αρμοδιότητα σε ζητήματα δημόσιας ραδιοτηλεοράσεως ανήκει στα ομόσπονδα κράτη (Länder), η ίδρυση και η διαχείριση των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων, καθώς επίσης η παροχή των υπηρεσιών τους σε ομόσπονδο επίπεδο, διέπονται από σειρά συμβάσεων που έχουν συναφθεί μεταξύ των εν λόγω κρατών. Εξ αυτών προκύπτει ότι οι δημόσιοι φορείς (ARD, ZDF σε εθνικό επίπεδο ( 3 ) και άλλοι, όπως ο SWR ( 4 ), σε περιφερειακό επίπεδο) χρηματοδοτούνται με έσοδα που, κατά κύριο λόγο, προέρχονται από τρεις πηγές: την εισφορά υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως (αντικείμενο της υπό κρίση αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως) ( 5 ), την πώληση διαφημιστικού χώρου και λοιπές εμπορικές δραστηριότητες.

3. 

Το 2007, η Επιτροπή έκρινε ( 6 ) ότι ο τρόπος χρηματοδοτήσεως της γερμανικής δημόσιας ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «υφιστάμενη ενίσχυση» κατά την έννοια του άρθρου 1, στοιχείο βʹ, σημείο i, του κανονισμού 659/1999 ( 7 ). Με την απόφασή της, ωστόσο, του 2007, η Επιτροπή εντόπισε διάφορα στοιχεία που την καθιστούσαν ασύμβατη με την εσωτερική αγορά, και κάλεσε, για τον λόγο αυτόν, τη Γερμανική Κυβέρνηση να λάβει σειρά μέτρων, όπως πράγματι συνέβη. Κανένα από τα μέτρα αυτά δεν αφορούσε την επίμαχη εν προκειμένω εισφορά (πρώην τέλος).

4. 

Το 2013, ετέθη σε ισχύ τροποποίηση της πηγής αυτής χρηματοδοτήσεως: εν συνόψει, εάν, έως τότε, το τέλος ήταν καταβλητέο για την κατοχή μιας εκάστης συσκευής λήψεως ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων εντός της οικίας, έκτοτε αρκεί η απλή κατοχή τέτοιας οικίας βάσει τίτλου ιδιοκτησίας ή μισθώσεως ( 8 ).

5. 

Το νέο κριτήριο υπολογισμού της εισφοράς προσεβλήθη ενώπιον διαφόρων γερμανικών δικαστηρίων ( 9 ), μεταξύ των οποίων του Landgericht Tübingen (περιφερειακού δικαστηρίου του Tübingen, Γερμανία), το οποίο εκφράζει στο Δικαστήριο τις αμφιβολίες του ως προς τη συμβατότητα της εισφοράς με το δίκαιο της Ένωσης.

6. 

Οι παρούσες προτάσεις θα περιοριστούν, κατόπιν υποδείξεως του Δικαστηρίου, στην ανάλυση των προδικαστικών ερωτημάτων που αφορούν τις κρατικές ενισχύσεις.

7.

Λόγω του ιδιαίτερου ρόλου που διαδραματίζουν τα συστήματα δημόσιας ραδιοτηλεοράσεως στα κράτη μέλη σε σχέση με τις δημοκρατικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ανάγκες κάθε κοινωνίας, καθώς και με την ανάγκη να διασφαλίζεται η πολυφωνία των μέσων ενημερώσεως, όπως ρητώς αναφέρει η πρώτη του αιτιολογική σκέψη, το προσαρτημένο στη ΣΛΕΕ πρωτόκολλο αριθ. 29 για το σύστημα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στα κράτη μέλη, το οποίο προσετέθη με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ ( 10 ), ορίζει τα εξής:

«Οι διατάξεις των Συνθηκών ισχύουν υπό την επιφύλαξη της αρμοδιότητας των κρατών μελών να μεριμνούν για τη χρηματοδότηση της δημόσιας ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας, εφόσον η χρηματοδότηση αυτή παρέχεται σε ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς για την εκπλήρωση του στόχου της δημόσιας υπηρεσίας, έτσι όπως την έχει θεσμοθετήσει, οριοθετήσει και οργανώσει κάθε κράτος μέλος και εφόσον η χρηματοδότηση αυτή δεν επηρεάζει τις συνθήκες του εμπορίου και τον ανταγωνισμό εντός της Ένωσης σε βαθμό αντιβαίνοντα στο κοινό συμφέρον, ενώ λαμβάνεται υπόψη η πραγματοποίηση του στόχου που εξυπηρετεί αυτή η δημόσια υπηρεσία.»

8.

Κατά το άρθρο 1:

«Για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού, νοούνται ως:

[…]

[…]».

9.

Η αιτιολογική σκέψη 4 αναφέρει τα ακόλουθα:

«(4) Προς χάριν της ασφάλειας δικαίου, ενδείκνυται να διευκρινισθεί ότι οι μικρές αυξήσεις ύψους έως 20 % του αρχικού προϋπολογισμού ενός καθεστώτος ενισχύσεων, ιδίως με σκοπό να ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις του πληθωρισμού, δεν είναι υποχρεωτικό να κοινοποιούνται στην Επιτροπή, εφόσον είναι απίθανο να επηρεάσουν το αρχικό συμπέρασμα της Επιτροπής για το συμβιβάσιμο του οικείου καθεστώτος ενισχύσεων, υπό την προϋπόθεση ότι οι λοιποί όροι του καθεστώτος παραμένουν αμετάβλητοι.»

10.

Το άρθρο 4 ορίζει τα εξής:

«1.   Για τους σκοπούς του άρθρου 1, στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 659/1999, νοείται ως μεταβολή υφιστάμενης ενίσχυσης κάθε αλλαγή, πλην των τροποποιήσεων καθαρά τυπικού ή διοικητικού χαρακτήρα, που δεν είναι ικανή να επηρεάσει την εκτίμηση του συμβιβάσιμου του εκάστοτε μέτρου ενίσχυσης με την κοινή αγορά, ωστόσο, η αύξηση του αρχικού προϋπολογισμού ενός υφιστάμενου καθεστώτος ενισχύσεων κατά ποσοστό έως 20 % δεν λογίζεται ως μεταβολή υφιστάμενης ενίσχυσης.

[…]»

11.

Το σημείο 21 αναφέρει τα ακόλουθα:

«Βάσει του άρθρου [107, παράγραφος 1], το καθοριστικό στοιχείο κάθε αξιολόγησης του περιεχομένου κρατικής ενίσχυσης είναι το αποτέλεσμα της κρατικής παρέμβασης και όχι ο σκοπός της. Συνήθως, η δημόσια ραδιοτηλεόραση χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό ή από εισφορά που επιβάλλεται στους κατόχους τηλεοπτικών συσκευών. […] Τα χρηματοδοτικά μέτρα αυτού του είδους απορρέουν συνήθως από τις δημόσιες αρχές και συνεπάγονται τη μεταφορά κρατικών πόρων […]».

12.

Από τις συμβάσεις που έχουν συναφθεί μεταξύ ομόσπονδων κρατών στον τομέα της δημόσιας ραδιοτηλεοράσεως κρίσιμες, εν προκειμένω, είναι: α) η σύμβαση περί ραδιοτηλεοράσεως και μέσων τηλεματικής ( 13 ), β) η σύμβαση περί χρηματοδοτήσεως της ραδιοτηλεοράσεως ( 14 ), και γ) η σύμβαση για την εισφορά υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως ( 15 ).

13.

Τα άρθρα 12 έως 14 θέτουν τις βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται η χρηματοδότηση της δημόσιας ραδιοτηλεοράσεως στη Γερμανία. Τα κονδύλια αυτά πρέπει να επιτρέπουν στη δημόσια υπηρεσία ραδιοτηλεοράσεως να εκπληρώνει τα καθήκοντα που καθορίζονται στο Σύνταγμα και τους νόμους, κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η συνέχιση και η ανάπτυξή της.

14.

Το άρθρο 13 απαριθμεί τους τρεις βασικούς πυλώνες της χρηματοδοτήσεως (την εισφορά υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως, τα διαφημιστικά έσοδα και διάφορα άλλα έσοδα), υπογραμμίζοντας ότι η εισφορά πρέπει να είναι η βασική πηγή εσόδων.

15.

Συγκροτείται επιτροπή ελέγχου και καθορισμού των χρηματοδοτικών αναγκών των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών φορέων ( 16 ). Οι ανάγκες αυτές υπολογίζονται, κατά το άρθρο 14, σύμφωνα με τις αρχές της οικονομίας και της αποτελεσματικότητας, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων εξορθολογισμού, βάσει των προβλέψεων που πραγματοποιούν οι ίδιοι οι δημόσιοι φορείς.

16.

Όσον αφορά τον καθορισμό του ύψους της εισφοράς, το άρθρο 14, παράγραφος 4, παραπέμπει στη σύμβαση για την εισφορά υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως.

17.

Καθόσον εναπόκειται στα ομόσπονδα κράτη να ενσωματώσουν τις προαναφερθείσες συμβάσεις στις αντίστοιχες νομοθεσίες τους, πρέπει να ληφθεί υπόψη ο νόμος του Land Baden-Württenberg (ομόσπονδου κράτους της Βάδης-Βυρτεμβέργης), η συμβατότητα του οποίου με το δίκαιο της Ένωσης αποτελεί το αντικείμενο των ερωτημάτων του αιτούντος δικαστηρίου.

18.

Το άρθρο 1 ορίζει τα εξής:

«Σκοπός της εισφοράς υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως είναι να διασφαλίζεται η επαρκής χρηματοδότηση της δημόσιας υπηρεσίας ραδιοτηλεοράσεως, κατά την έννοια του άρθρου 12, παράγραφος 1, της [συμβάσεως περί ραδιοτηλεοράσεως] καθώς και των υπηρεσιών που αναφέρονται στο άρθρο 40 της ιδίας αυτής συμβάσεως».

19.

Το άρθρο 2 ορίζει τα ακόλουθα:

«1.   Στον ιδιωτικό τομέα, κάθε οικία βαρύνεται με εισφορά υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως, για την καταβολή της οποίας υπόχρεος είναι ο κάτοχός της (ο οφειλέτης της εισφοράς).

2.   Ως κάτοχος οικίας νοείται κάθε ενήλικο πρόσωπο που διαμένει σε αυτήν. Τεκμαίρεται ότι είναι κάτοχος οικίας το πρόσωπο που:

[…]»

20.

Το άρθρο 10 ορίζει ότι τα έσοδα από την εισφορά υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως αποδίδονται κατ’ αρχήν στον περιφερειακό ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό του τόπου στον οποίον βρίσκεται η οικία.

21.

Το ίδιο άρθρο 10 επισημαίνει τα ακόλουθα:

«[…]

(5)   Το ποσό των μη καταβληθεισών εισφορών υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως προσδιορίζεται από τον περιφερειακό ραδιοτηλεοπτικό οργανισμό […]

(6)   Οι εκδιδόμενες για τις μη καταβληθείσες εισφορές βεβαιωτικές πράξεις εκτελούνται μέσω της διαδικασίας διοικητικής εκτελέσεως […].»

22.

Στη Γερμανία, η είσπραξη των οφειλών προς τη Διοίκηση διέπεται από τους νόμους των ομόσπονδων κρατών. Στον νόμο του ομόσπονδου κράτους της Βάδης-Βυρτεμβέργης, τα άρθρα 13 και 14 αφορούν, αντιστοίχως, τις πράξεις και τους τίτλους δυνάμει των οποίων χωρεί εκτέλεση των οφειλομένων προς τις Διοικήσεις ποσών, καθώς και τις αναγκαίες προς τούτο τυπικές προϋποθέσεις. Απαιτείται προηγούμενη όχληση, με προθεσμία, τουλάχιστον, μιας εβδομάδας, για εκούσια καταβολή.

23.

Το άρθρο 15, σχετικά με την είσπραξη απαιτήσεων μέσω διοικητικής εκτελέσεως, παραπέμπει, κατ’ ουσίαν, στις διατάξεις του Abgabenordnung (νόμου περί του κώδικα φορολογικής δικονομίας). Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται κατ’ αναλογία, με τη διαφορά ότι την εκτέλεση της απαιτήσεως δεν αναλαμβάνει δικαστικός επιμελητής, αλλά η αρμόδια Διοίκηση ( 19 ).

24.

Οι οφειλέτες στο πλαίσιο των διαφορών ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου είναι υπόχρεοι για την καταβολή της εισφοράς, πλην όμως, δεν την κατέβαλαν ή την κατέβαλαν μερικώς μόνον, σε διάφορες περιόδους κατά το χρονικό διάστημα από τον Ιανουάριο του 2013 έως τα τέλη του 2016.

25.

Το 2015 και 2016, ο SWR εξέδωσε, δυνάμει οικείων αποφάσεων καθορισμού εισφοράς που αφορούσαν, κατά κανόνα, αρκετές εκατοντάδες ευρώ, εκτελεστούς τίτλους κατά εκάστου των οφειλετών, αξιώνοντας την καταβολή της εισφοράς πλέον του τέλους οχλήσεως και των τόκων υπερημερίας.

26.

Οι οφειλέτες αρνήθηκαν να προβούν σε καταβολή καθότι αμφισβητούσαν τη συμβατότητα της νέας ρυθμίσεως, μεταξύ άλλων, με το άρθρο 108 ΣΛΕΕ. Κατά την κρίση τους: α) η τροποποίηση της γενεσιουργού αιτίας της εισφοράς ήταν ουσιώδης και έπρεπε, ως εκ τούτου, προτού τεθεί σε ισχύ, να κοινοποιηθεί στην Επιτροπή, β) η εισφορά προοριζόταν για τη χρηματοδότηση ενός μονοπωλίου του συστήματος μεταδόσεως DVB-T2 της επίγειας ψηφιακής τηλεοράσεως, το οποίο αποκλείει τους αλλοδαπούς φορείς, και γ) το καθεστώς αναγκαστικής εκτελέσεως της μη καταβληθείσας εισφοράς, κατά τη διακριτική ευχέρεια της Διοικήσεως, αποτελεί επίσης ενίσχυση ασύμβατη με το άρθρο 107 ΣΛΕΕ, καθόσον εξαιρεί τους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς από την υποχρέωση προσφυγής στη διαδικασία αναγκαστικής εκτελέσεως του κοινού δικαίου.

27.

Το Amtsgericht Tübingen (ειρηνοδικείο του Tübingen, Γερμανία) ανέστειλε προσωρινώς, κατόπιν ανακοπών που άσκησαν οι οφειλέτες, τρεις από τις εν λόγω διαδικασίες αναγκαστικής εκτελέσεως. Στις άλλες τρεις διαδικασίες, τα αρμόδια δικαστήρια των πόλεων Reutlingen και Calw απέρριψαν τις αιτήσεις των αντίστοιχων οφειλετών.

28.

Κατά των αποφάσεων αυτών ασκήθηκαν ισάριθμες εφέσεις ενώπιον του Landgericht Tübingen (περιφερειακού δικαστηρίου του Tübingen). Με τρεις εξ αυτών, ο SWR βάλλει κατά της αναστολής των προαναφερθεισών διαδικασιών. Με τις λοιπές τρεις, οι οφειλέτες στρέφονται κατά της απορρίψεως των αιτημάτων τους.

29.

Όσον αφορά τα ζητήματα που πρόκειται να αναλύσω με τις παρούσες προτάσεις, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει, πρώτον, ότι η εισφορά αποδίδεται αποκλειστικώς και μόνο στους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, και συγκεκριμένα, στους ZDF και SWR. Καθόσον δεν είναι προαιρετικής καταβολής, δεν υπόκειται σε κανέναν όρο και δεν συνοδεύεται από κάποιου είδους αντιπαροχή, η εισφορά εξομοιούται με φόρο, λόγω δε της νομοθετικής φύσεώς της, συνιστά κρατική ενίσχυση ( 20 ).

30.

Κατά το αιτούν δικαστήριο, η τροποποίηση του νομοθετικού καθεστώτος ως προς τη γενεσιουργό αιτία της εισφοράς (προηγουμένως, κατοχή συσκευή λήψεως, πλέον κατοχή οικίας) συνιστά, από 1ης Ιανουαρίου 2013, ουσιώδη τροποποίηση η οποία, δυνάμει του άρθρου 108, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, έπρεπε να έχει κοινοποιηθεί στην Επιτροπή. Εν πάση περιπτώσει, η απορρέουσα εκ της τροποποιήσεως αυτής ενίσχυση θα ήταν, σύμφωνα με το άρθρο 107, παράγραφος 3, ΣΛΕΕ, ασύμβατη με την εσωτερική αγορά.

31.

Δεύτερον, η εισφορά αντίκειται στο δίκαιο της Ένωσης, καθόσον μέρος των εσόδων από την εισφορά χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς της εφαρμογής του DVB-T2, ήτοι ενός συστήματος μεταδόσεως επίγειας ψηφιακής τηλεοράσεως, υπό μορφή μονοπωλίου, από το οποίο αποκλείονται οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς άλλων κρατών μελών. Κατά το αιτούν δικαστήριο, η κατάσταση αυτή είναι συγκρίσιμη με εκείνη επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση της 15ης Σεπτεμβρίου 2011, Γερμανία κατά Επιτροπής, σχετικά με τη μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή τεχνολογία ( 21 ).

32.

Πρόκειται, επιπλέον, για φόρο προοριζόμενο για ορισμένο σκοπό, καθόσον ο αριθμός των οφειλετών της εισφοράς έχει διευρυνθεί κατά τρόπο ώστε να καταλαμβάνει το σύνολο του ενήλικου πληθυσμού, πράγμα που επέφερε σημαντική αύξηση των εσόδων κατά επτακόσια περίπου εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Εν συνόψει, η νέα ρύθμιση αποτελεί παράνομη κρατική ενίσχυση καθόσον οι ασκούμενες μέσω του συστήματος DVB-T2 δραστηριότητες των δημοσίων και ιδιωτικών φορέων χρηματοδοτούνται από τον φόρο.

33.

Το αιτούν δικαστήριο φρονεί, τρίτον, ότι οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς απολαύουν περαιτέρω κρατικής ενισχύσεως, καθόσον νομιμοποιούνται να εκδίδουν ίδιους εκτελεστούς τίτλους για την είσπραξη των μη καταβληθεισών εισφορών. Ο μηχανισμός εκτελέσεως του δημοσίου δικαίου, πιο αποτελεσματικός, ταχύς και οικονομικός απ’ ό,τι η κοινή διαδικασία εκτελέσεως, στην οποία οι Διοικήσεις δεν υποχρεούνται να προσφεύγουν, συνεπάγεται μείωση των εξόδων εκτελέσεως.

34.

Υπό τις συνθήκες αυτές, το Landgericht Tübingen (περιφερειακό δικαστήριο του Tübingen) υπέβαλε στο Δικαστήριο επτά προδικαστικά ερωτήματα, εκ των οποίων, για τους λόγους που ήδη αναφέρθηκαν, παρατίθενται μόνον τα τρία πρώτα:

35.

Η διάταξη περί παραπομπής περιήλθε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 11 Αυγούστου 2017. Γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν ο SWR, η Γερμανική Κυβέρνηση, η Σουηδική Κυβέρνηση και η Επιτροπή, οι εκπρόσωποι των οποίων παρέστησαν στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση της 4ης Ιουλίου 2018.

36.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, οι διάδικοι απάντησαν στις ερωτήσεις που τους είχε ειδικώς απευθύνει το Δικαστήριο ως προς: α) τους λόγους επιβολής της εισφοράς, β) την αύξηση των εισπράξεων συνεπεία της νομοθετικής τροποποιήσεως και τη χρησιμοποίησή τους αποκλειστικώς και μόνο για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της δημόσιας ραδιοτηλεοράσεως, και γ) τη λειτουργία του μηχανισμού αναγκαστικής εκτελέσεως των μη καταβληθεισών εισφορών.

37.

Με τις γραπτές παρατηρήσεις τους, ο SWR και η Γερμανική Κυβέρνηση προέβαλαν το απαράδεκτο, εν μέρει ή εν συνόλω, της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως. Με τις παρούσες προτάσεις, λαμβανομένου υπόψη του περιορισμένου χαρακτήρα τους, καθόσον εστιάζουν απλώς και μόνο στα ερωτήματα που παρατίθενται ανωτέρω, δεν θα αποφανθώ επί της ενστάσεως αυτής, εκτός από το μέρος της που αφορά το δεύτερο ερώτημα.

38.

Όλοι οι διάδικοι που υπέβαλαν παρατηρήσεις συμφωνούν ότι ο νόμος του Land δεν τροποποιεί ουσιωδώς την εξετασθείσα με την απόφαση του 2007 ενίσχυση. Κατά συνέπεια, στον βαθμό που δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως νέα ενίσχυση, δεν απαιτείται η κοινοποίησή της στην Επιτροπή.

39.

Ο SWR, υποστηριζόμενος από τη Γερμανική Κυβέρνηση, ισχυρίζεται ότι δεν συντρέχουν οι καθορισθείσες από τη νομολογία του Δικαστηρίου προϋποθέσεις ώστε να υφίσταται υποχρέωση κοινοποιήσεως του μέτρου ( 22 ). Επομένως, κατά την άποψή του, ο νόμος αυτός δεν έχει τροποποιήσει: α) τον τομέα δραστηριότητας της δημόσιας υπηρεσίας ραδιοτηλεοράσεως, β) τους δικαιούχους της εισφοράς, καθόσον την ιδιότητα αυτή εξακολουθούν να έχουν μόνον οι δημόσιοι φορείς, γ) την πηγή χρηματοδοτήσεως, δεδομένου ότι το κριτήριο που εξακολουθεί να ισχύει είναι η δυνατότητα λήψεως ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων και όχι η πραγματική παρακολούθησή τους, και δ) το ποσό της εισφοράς. Η τροποποίηση της γενεσιουργού αιτίας υπαγορεύεται, κατά την άποψή του, από την ανάγκη αντιμετωπίσεως του αυξανόμενου αριθμού ληξιπροθέσμων εισφορών και περιορισμού του βάρους αποδείξεως στις πολυάριθμες διαδικασίες λόγω μη καταβολής.

40.

Λαμβάνοντας ως αφετηρία ότι το καθεστώς χρηματοδοτήσεως των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών φορέων είχε ήδη χαρακτηριστεί υφιστάμενη ενίσχυση με την απόφαση του 2007, η Σουηδική Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι θα έπρεπε να εξεταστεί το εύρος της επελθούσης αλλαγής. Η αλλαγή του τρόπου εισπράξεως της εισφοράς αποτελεί διοικητική απλώς τροποποίηση η οποία δεν μεταβάλλει την ουσία του καθεστώτος. Δεν πρόκειται, επομένως, κατά την άποψή της, για μεταβολή υφιστάμενης ενισχύσεως, κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 794/2004 και της ανακοινώσεως του 2009. Εν πάση περιπτώσει, σύμφωνα με το πρωτόκολλο αριθ. 29, οι διατάξεις της ΣΛΕΕ ουδόλως παρακωλύουν τα κράτη μέλη να καθορίσουν τον τρόπο χρηματοδοτήσεως της δημόσιας αυτής υπηρεσίας.

41.

Κατά την Επιτροπή, σύμφωνα με τα σημεία 142 έως 151 της αποφάσεως του 2007, τα έσοδα από την εισφορά υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως πρέπει, όπως αυτά που εισπράττονταν με το προηγούμενο τέλος, να χαρακτηριστούν κρατική ενίσχυση.

42.

Πράγματι, τα έσοδα αυτά εξακολουθούν να υπόκεινται στα κριτήρια του νόμου ( 23 ), εις όφελος δημοσίου οργανισμού γενικού συμφέροντος, η δε είσπραξη, ο υπολογισμός και η χρήση τους τελούν υπό τον έλεγχο του κράτους ( 24 ). Εν συνόψει, πρόκειται για χρηματοδότηση από το κράτος ή με δημόσιους πόρους ( 25 ).

43.

Η Επιτροπή συμμερίζεται την άποψη του SWR και της Γερμανικής Κυβερνήσεως ότι δεν έχουν μεταβληθεί ούτε ο επιδιωκόμενος σκοπός ούτε η φύση του πλεονεκτήματος ούτε ο κύκλος ή οι δραστηριότητες των δικαιούχων ούτε η νομική βάση ή το ύψος της εισφοράς υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως, παρά μόνον οι παράμετροι υπολογισμού (όχι πλέον η συσκευή λήψεως, αλλά η οικία). Η τροποποίηση αυτή εδικαιολογείτο από τις τεχνολογικές αλλαγές, ιδίως, από την εξάπλωση των φορητών συσκευών πολυμέσων.

44.

Παρότι το πρώτο προδικαστικό ερώτημα υποδιαιρείται σε δύο υποερωτήματα, αρκεί, στην πραγματικότητα, να εξεταστεί εάν ο νέος νόμος του Land έπρεπε να είχε κοινοποιηθεί στην Επιτροπή για τον λόγο ότι συνιστούσε ουσιώδη τροποποίηση του εγκριθέντος (υπό όρους) με την απόφαση του 2007 καθεστώτος χρηματοδοτήσεως.

45.

Σύμφωνα με τη νομολογία, οι τροποποιήσεις ενός καθεστώτος ενισχύσεων αφορούν ενδεχομένως είτε υφιστάμενες ενισχύσεις είτε αρχικά σχέδια που έχουν κοινοποιηθεί στην Επιτροπή ( 26 ). Στην υπό κρίση υπόθεση δεν αμφισβητείται ότι η νομοθετική μεταρρύθμιση του 2011 τροποποιεί μια υφιστάμενη ενίσχυση ή ένα προηγουμένως εγκριθέν καθεστώς ενισχύσεων, κατά την έννοια του άρθρου 1, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 659/1999.

46.

Η διαμάχη επικεντρώνεται, επομένως, στο εάν η τροποποίηση αυτή είναι ουσιώδης ή τυπικού ή διοικητικού απλώς χαρακτήρα. Εφόσον επιλυθεί το ζήτημα αυτό, θα καταστεί δυνατό να διαπιστωθεί η συμβατότητα του νέου μέτρου με την κοινή αγορά ( 27 ), κατά τους όρους του άρθρου 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 794/2004.

47.

Ο ήσσονος σημασίας χαρακτήρας της αλλαγής στην υφιστάμενη ενίσχυση, ο οποίος θα καθιστούσε μη υποχρεωτική την κοινοποίησή της, εξαρτάται από το εάν οι τροποποιήσεις αφορούν «συστατικά στοιχεία των προϋφισταμένων συστημάτων ενισχύσεως» ( 28 ). «Ουσιώδης μεταβολή» επέρχεται οσάκις τροποποιούνται ένα ή περισσότερα εκ των θεμελιωδών αυτών στοιχείων, είτε αυτά είναι υποκειμενικού ( 29 ), αντικειμενικού ( 30 ) ή χρονικού χαρακτήρα ( 31 ).

48.

Η σημασία της μεταβολής πρέπει, καθόσον πρόκειται για υφιστάμενες πριν από την έναρξη ισχύος της ΣΛΕΕ ενισχύσεις, να εκτιμάται σε συνάρτηση με γράμμα της ίδιας της ενισχύσεως, τον τρόπο χορηγήσεώς της και τα όριά της ( 32 ). Ωστόσο, οσάκις, όπως εν προκειμένω, η ενίσχυση, υφιστάμενη ή όχι ( 33 ), έχει προηγουμένως αποτελέσει αντικείμενο εξετάσεως και εγκρίσεως από την Επιτροπή, η απόφαση της τελευταίας είναι εκείνη που πρέπει να αποτελεί το σημείο αναφοράς ( 34 ).

49.

Υπό το πρίσμα των παραδοχών αυτών, φρονώ ότι η συντελεσθείσα με τον νόμο του Land τροποποίηση δεν εμπίπτει στην έννοια της ουσιώδους μεταβολής του προηγουμένου καθεστώτος.

50.

Η μεταβολή αφορά τη χρηματοδότηση υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος (αυτής της δημόσιας ραδιοτηλεοράσεως στη Γερμανία), ως προς την οποία ισχύει επίσης ο διαχωρισμός μεταξύ υφισταμένων και νέων ενισχύσεων ( 35 ). Εξ ου, στην απόφαση του 2007, η Επιτροπή αναλύει τόσο την ύπαρξη πλεονεκτήματος όσον αφορά τη χρηματοδότηση της δημόσιας αυτής υπηρεσίας μέσω του (τότε ισχύοντος) τέλους, υπό το πρίσμα των κριτηρίων της νομολογίας Altmark ( 36 ), όσο και τη συμβατότητά του με την εσωτερική αγορά σύμφωνα με το άρθρο 106, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ.

51.

Υπενθυμίζω ότι η επελθούσα με τον νόμο του Land μεταβολή συνίστατο στην αντικατάσταση της κατοχής συσκευής λήψεως σημάτων εκπεμπόμενων από τους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς, ως γενεσιουργού αιτίας της υποχρεώσεως καταβολής της εισφοράς, από την απλή κατοχή οικίας εντός της οποίας διαμένει ενήλικο πρόσωπο. Ο κανόνας είναι, επομένως, «μια οικία, μια εισφορά».

52.

Από τις διαθέσιμες πληροφορίες συνάγεται ότι η μεταβολή αυτή δεν επηρέασε τους δικαιούχους της ενισχύσεως, οι οποίοι εξακολουθούν να είναι οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς. Αντιθέτως, κάτι τέτοιο συνέβη όσον αφορά τους οφειλέτες της εισφοράς, καθόσον η υποχρέωση καταβολής επεκτείνεται σε κατόχους ακινήτων που προηγουμένως δεν εβαρύνοντο κατ’ ανάγκην με το τότε ισχύον τέλος.

53.

Αμετάβλητα, επίσης, διατηρούνται τα χρονικά στοιχεία, καθόσον, ενόσω εξακολουθεί να υφίσταται η συνταγματική επιταγή στην οποία έχω αναφερθεί ( 37 ), οι δημόσιες εξουσίες οφείλουν να μεριμνούν ώστε οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί να διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα για τη επιτέλεση της αποστολής τους.

54.

Όσον αφορά τα αντικειμενικά στοιχεία, δεν μεταβάλλεται ούτε ο σκοπός του μέτρου (χρηματοδότηση της δημόσιας υπηρεσίας) ούτε ο κύκλος των επιχορηγουμένων δραστηριοτήτων. Η τροποποίηση περιορίζεται, όπως έχω ήδη επισημάνει, στην αντικατάσταση της κατοχής συσκευής από την κατοχή οικίας.

55.

Η τροποποίηση αυτή θα μπορούσε, θεωρητικώς, να οδηγήσει σε διεύρυνση του κύκλου των οφειλετών και, συνεπώς, σε αύξηση των εσόδων που εισπράττουν σχετικώς οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς. Δεν φαίνεται, ωστόσο, να συνέβη κάτι τέτοιο στην πραγματικότητα. Η Επιτροπή παραθέτει τα δημοσιευθέντα από την KEF ( 38 ) αριθμητικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία τα εν λόγω έσοδα παρέμειναν σταθερά από το 2009 (πριν από τη νομοθετική τροποποίηση) έως το 2016 ( 39 ).

56.

Σε κάθε περίπτωση, το ποσό που λαμβάνουν οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς δεν εξαρτάται μόνον από τις συνολικές εισπράξεις της εισφοράς ( 40 ). Μεταξύ των παραγόντων που ασκούν επιρροή κατά τον προσδιορισμό του ύψους των εκ της εισφοράς τελικών εσόδων των οργανισμών αυτών καίρια θέση έχει η παρέμβαση της KEF, η οποία ελέγχει και υπολογίζει τις χρηματοοικονομικές ανάγκες των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων ( 41 ). Οι εκθέσεις της KEF αποτελούν τη βάση των επίσημων αποφάσεων των κοινοβουλίων και των κυβερνήσεων των ομόσπονδων κρατών, τα οποία καθορίζουν το ύψος της εισφοράς ( 42 ).

57.

Παρατηρείται, επομένως, ότι ούτε η αύξηση του αριθμού των οφειλετών ούτε η (υποτιθέμενη) αύξηση των επιτυγχανομένων κατ’ αυτόν τον τρόπο τελικών εισπράξεων είναι κρίσιμα στοιχεία κατά την εκτίμηση του νέου χαρακτήρα του μέτρου, υπό την προεκτεθείσα έννοια. Ανεξαρτήτως των εν λόγω εισπράξεων, το εξ αυτών προοριζόμενο για τους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς τμήμα (ήτοι, το τμήμα που μπορεί πράγματι να χαρακτηριστεί κρατική ενίσχυση) είναι αυτό που καθορίζουν, κατόπιν της παρεμβάσεως της KEF, οι κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των ομόσπονδων κρατών. Δεν υφίσταται, επομένως, κάποιου είδους αυτόματη σχέση μεταξύ της (ενδεχόμενης) αυξήσεως των τελικών εισπράξεων και του ποσού της ενισχύσεως που λαμβάνουν οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς.

58.

Με άλλα λόγια, ενδεχόμενη μεταβολή του ρόλου που έχει ανατεθεί στην KEF ( 43 ), των κριτηρίων που χρησιμοποιεί η τελευταία κατά τον προσδιορισμό των αντικειμενικών αναγκών χρηματοδοτήσεως ή της υποχρεώσεως των κυβερνήσεων ή των κοινοβουλίων των ομόσπονδων κρατών να ακολουθούν τις προτάσεις της, για τον καθορισμό του ύψους της εισφοράς, θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στο ποσό της ενισχύσεως απ’ ό,τι η τροποποίηση του αντικειμενικού στοιχείου της γενεσιουργού αιτίας της εισφοράς.

59.

Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, στον βαθμό που ως παράμετροι της αναλύσεως εφαρμόζονται τα κριτήρια της νομολογίας Altmark, η παρέμβαση της KEF είναι σημαντική προκειμένου να διασφαλίζεται ότι η καταβαλλόμενη στους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς ενίσχυση αντιστοιχεί, χωρίς να τα υπερβαίνει, στα ποσά που απαιτούνται για την κάλυψη των εγγενών στην υποχρέωσή τους δημόσιας υπηρεσίας εξόδων ( 44 ).

60.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τηρείται το προσαρτημένο στη ΣΛΕΕ πρωτόκολλο αριθ. 29, το οποίο αναγνωρίζει τη δυνατότητα των κρατών μελών να χρηματοδοτούν τη δημόσια υπηρεσία ραδιοτηλεοράσεως, «εφόσον» οι πόροι προς τους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς παρέχονται «για την εκπλήρωση του στόχου της δημόσιας υπηρεσίας, έτσι όπως την έχει θεσμοθετήσει, οριοθετήσει και οργανώσει κάθε κράτος μέλος».

61.

Η KEF εγγυάται, επιπλέον, ότι τα έσοδα των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών από εμπορικές δραστηριότητες θα αφαιρούνται από το ποσό της ενισχύσεως. Το ίδιο συμβαίνει με τυχόν πλεόνασμα εσόδων που δεν χρησιμοποιείται για την κάλυψη των προβλεπομένων δαπανών ( 45 ). Κατά τη Γερμανική Κυβέρνηση, τα πλεονάσματα αυτά χρησιμοποιούνται για την τροφοδότηση των αποθεματικών των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών φορέων. Οι τελευταίοι δεν μπορούν να κάνουν χρήση των αποθεματικών αυτών προτού η KEF τα αξιολογήσει προκειμένου να εκτιμήσει τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες.

62.

Στο πλαίσιο αυτό, η απλή μεταβολή της βάσεως επί της οποίας καθορίζεται η υποχρέωση των οφειλετών προς πληρωμή δεν έχει τη δύναμη, per se, να μεταβάλει το ποσό της κρατικής ενισχύσεως που λαμβάνουν οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς ούτε, ως εκ τούτου, να επηρεάσει τη συμβατότητα της ενισχύσεως προς την εσωτερική αγορά ( 46 ).

63.

Πρέπει, για λόγους πληρότητας, να προστεθεί ότι η μεταβολή της γενεσιουργού αιτίας της εισφοράς δικαιολογείται, μεταξύ άλλων, από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Σε περίπτωση διατηρήσεως του προηγουμένου συστήματος («μία συσκευή, ένα τέλος»), θα ελλόχευε ο κίνδυνος πολλαπλασιασμού των εσόδων, λαμβανομένης υπόψη της εξαπλώσεως των νέων συσκευών, όπως, μεταξύ άλλων, των προσωπικών υπολογιστών ( 47 ) ή των έξυπνων τηλεφώνων, τα οποία παρέχουν πρόσβαση στα ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα ( 48 ).

64.

Η μεταρρύθμιση ανταποκρίνεται επίσης στον σκοπό της απλοποιήσεως της διαδικασίας σχετικά με την είσπραξη της εισφοράς, η οποία, όπως προκύπτει από τις υποβληθείσες παρατηρήσεις, επλήττετο, κατά τη διάρκεια ισχύος του βασιζόμενου στην κατοχή συσκευών λήψεως συστήματος, από την αύξηση των ληξιπροθέσμων οφειλών.

65.

Υπό τις συνθήκες αυτές, εκτιμώ ότι η αλλαγή που επήλθε με τον νόμο του Land δεν είναι αρκούντως σημαντική, τόσο από ποιοτικής όσο και από ποσοτικής απόψεως, ώστε να θεωρηθεί ουσιώδης μεταβολή, κατά την έννοια του άρθρου 4, παράγραφος 1, του κανονισμού 794/2004, σε συνδυασμό με το άρθρο 1, στοιχείο γʹ, του κανονισμού 659/1999, η οποία θα έπρεπε να κοινοποιηθεί στην Επιτροπή.

66.

Με τις γραπτές παρατηρήσεις του, ο SWR επισημαίνει ότι η τεχνική δυνατότητα προσβάσεως στη δημόσια υπηρεσία συνδέεται στενά με την αποστολή γενικού συμφέροντος την οποία επιτελεί η ραδιοτηλεόραση. Αρνείται ότι το σύστημα μεταδόσεως DVB-T2 δημιουργεί μονοπώλιο υπέρ των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών, καθόσον οι 26 από τους 40 σταθμούς παραμένουν στη διάθεση των ανταγωνιστών. Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη του συστήματος αυτού δεν συνεπάγεται κανενός είδους πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 107 ΣΛΕΕ ούτε εισάγει διακρίσεις εις βάρος των αλλοδαπών φορέων, καθόσον τα καθήκοντα των τελευταίων αφορούν, εξ ορισμού, τη μετάδοση στο σύνολο της επικράτειας στην οποία εκπέμπουν.

67.

Η Γερμανική Κυβέρνηση συμμερίζεται τα επιχειρήματα του SWR παρότι δίδει έμφαση, κατά κύριο λόγο, στο αλυσιτελές της ενάρξεως λειτουργίας του συστήματος επίγειας ψηφιακής μεταδόσεως DVB-T2 για τους σκοπούς αξιολογήσεως των αλλαγών στην εισφορά υπό το πρίσμα των κανόνων της Συνθήκης ΛΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων.

68.

Ούτε η Επιτροπή αντιλαμβάνεται πώς η χρήση των εσόδων από την εισφορά υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως για επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες θα μπορούσε να καταλήξει να αποτελεί μονοπώλιο στον τομέα της επίγειας ψηφιακής τηλεοράσεως DVB-T2, παραθέτει δε στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι το σύστημα αυτό έχει τεθεί στη διάθεση των ιδιωτικών φορέων. Αφενός, εκτιμά ότι οι επενδύσεις των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών φορέων συνιστούν έξοδα συνδεόμενα με την εκπλήρωση της απτόμενης του γενικού συμφέροντος αποστολής τους. Αφετέρου, παραπέμπει στο σημείο 74 της ανακοινώσεως σχετικά με τη δημόσια ραδιοτηλεόραση, στο οποίο μνημονεύεται ρητώς η δημιουργία εκτάκτων αποθεματικών για ευρείας κλίμακας τεχνολογικές επενδύσεις, οι οποίες είναι απαραίτητες για την εκπλήρωση της προαναφερθείσας αποστολής δημόσιας υπηρεσίας. Για τον λόγο αυτό, εκτιμά ότι οι επενδύσεις αυτές είναι συμβατές με το άρθρο 106, παράγραφος 2, ΣΛΕΕ.

69.

Η Σουηδική Κυβέρνηση δεν εξέφερε άποψη επί του ερωτήματος αυτού.

70.

Με το πρώτο σκέλος του δευτέρου προδικαστικού ερωτήματός του, το αιτούν δικαστήριο ζητεί προφανώς να διαπιστωθεί εάν η εισφορά, όπως έχει επιβληθεί με τον νόμο του Land, αντίκειται στα άρθρα 107 και 108 ΣΛΕΕ, διότι τα εξ αυτής έσοδα χρησιμοποιούνται προκειμένου να διευκολυνθεί η μετάβαση από το σύστημα ψηφιακής μεταδόσεως σημάτων DVB-T σε ένα πιο εξελιγμένο σύστημα (DVB-T2), από το οποίο θα αποκλείονταν οι ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί άλλων κρατών μελών.

71.

Συμμερίζομαι την κριτική εκείνων που υπέβαλαν παρατηρήσεις όσον αφορά το λυσιτελές του ερωτήματος αυτού καθώς και τον τρόπο διατυπώσεώς του, καθόσον δεν εκτίθεται με την απαιτούμενη σαφήνεια το νομικό πλαίσιο αναφοράς. Το γεγονός αυτό δεν επιτρέπει να διαπιστωθεί εάν ο νόμος του Land είναι, ως προς το σημείο αυτό, συμβατός με το δίκαιο της Ένωσης.

72.

Επικουρικώς, φρονώ ότι το ερώτημα βασίζεται σε ασαφείς ή μη επαρκώς εξακριβωμένες παραδοχές. Όσον αφορά, παραδείγματος χάριν την τεχνολογία DVB-T2, αυτή χαρακτηρίζεται ως μονοπώλιο, η τεχνολογία, όμως, αυτή απευθύνεται τόσο σε δημοσίους όσο και ιδιωτικούς ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, και, ως εκ τούτου, οι γερμανικοί δημόσιοι φορείς δεν περιάγονται σε προνομιούχο θέση έναντι των ιδιωτικών.

73.

Κατά τη μετάβαση στη νέα τεχνολογία DVΒ-T2, οι αρμόδιες αρχές (και όχι οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς) είναι αυτές που λαμβάνουν τις αποφάσεις σχετικά με τις χωρητικότητες μεταδόσεως και τον σχεδιασμό ζωνών εκπομπής. Όπως υποστηρίζει η Επιτροπή, ανεξαρτήτως των μεταβολών στη γενεσιουργό αιτία της εισφοράς, ουδόλως αυτές σχετίζονται με το γεγονός ότι, στη Γερμανία όπως και σε άλλα κράτη μέλη, ο αριθμός των διαθεσίμων συχνοτήτων είναι περιορισμένος βάσει άλλων κανόνων.

74.

Το γεγονός ότι οι εκ της εισφοράς πόροι χρησιμοποιούνται προκειμένου να καταστεί δυνατή η πρόσβαση των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών φορέων στην τεχνολογία DVB-T2 δεν καθιστά, per se, ανίσχυρο τον νόμο του Land ούτε συνεπάγεται κατ’ ανάγκην κρατική ενίσχυση αντίθετη προς τη ΣΛΕΕ. Όπως ανέφερα ήδη κατά την απάντηση επί του πρώτου προδικαστικού ερωτήματος, η KEF οφείλει να προβαίνει σε ανάλυση των δαπανών και των επενδύσεων (μεταξύ άλλων, αυτών που αφορούν τεχνολογικές βελτιώσεις, όπως το DVB-T2), προκειμένου να καθορίζει ποιες από αυτές δικαιολογούνται από την ανάγκη επιτελέσεως των καθηκόντων δημόσιας υπηρεσίας που έχουν ανατεθεί στους εποπτευόμενους από αυτήν φορείς ( 49 ).

75.

Κατά συνέπεια, ακόμη και αν το Δικαστήριο μπορούσε να παράσχει στο αιτούν δικαστήριο στοιχεία εκτιμήσεως ως προς τον χαρακτηρισμό των εισπραττόμενων μέσω της εισφοράς και χρησιμοποιούμενων για τη δημιουργία του DVB-T2 ποσών ως κρατικών ενισχύσεων, τα κριτήρια αυτά ουδόλως θα συνεισέφεραν στην εξέταση της συμβατότητας του νόμου του Land προς το δίκαιο της Ένωσης.

76.

Ο SWR και η Γερμανική Κυβέρνηση επισημαίνουν ότι κατά την είσπραξη της εισφοράς υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως, όπως και κατόπιν εκτελέσεως, οι περιφερειακοί ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί εκπληρώνουν την ανατεθείσα σε αυτούς από τον νόμο αποστολή δημόσιας υπηρεσίας και ενεργούν ως φορείς δημοσίου δικαίου (ήτοι, ως μέλη της έμμεσης Διοικήσεως του κράτους), στοιχείο που τους διαφοροποιεί από τους ιδιωτικούς φορείς.

77.

Αμφότεροι επισημαίνουν ότι η προσφυγή στη διαδικασία διοικητικής εκτελέσεως για την εκτέλεση των οφειλών εκ της μη καταβολής της εισφοράς υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως ήταν ένα από τα στοιχεία που η Επιτροπή εξέτασε στο πλαίσιο της αποφάσεως του 2007.

78.

Η Γερμανική Κυβέρνηση προσθέτει ότι τόσο η χρηματοδότηση της δημόσιας υπηρεσίας ραδιοτηλεοράσεως όσο και η γενεσιουργός αιτία της εισφοράς και η διαδικασία εισπράξεώς της εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιοτήτων των κρατών μελών.

79.

Κατά την Επιτροπή, η δυνατότητα εκδόσεως εκτελεστών τίτλων συνιστά πλεονέκτημα έναντι των ιδιωτικών φορέων. Στον βαθμό κατά τον οποίον το πλεονέκτημα αυτό αποτελεί μέρος της αποζημιώσεως που λαμβάνουν οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς για την εκπλήρωση της απτόμενης του γενικού συμφέροντος αποστολής τους, πρόκειται για πλεονέκτημα συμβατό με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων ( 50 ). Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παρεπόμενο δικαίωμα της δημόσιας αποστολής ραδιοτηλεοράσεως και να αποτελεί στοιχείο εγγενές στην υφιστάμενη ενίσχυση, όπως κρίθηκε με την απόφαση του 2007.

80.

Η Σουηδική Κυβέρνηση δεν υπέβαλε παρατηρήσεις ούτε ως προς αυτό το προδικαστικό ερώτημα.

81.

Το τρίτο προδικαστικό ερώτημα συνδέεται με το δεύτερο σκέλος του δευτέρου προδικαστικού ερωτήματος, καθότι αμφότερα αφορούν το καθεστώς διοικητικής εκτελέσεως για την είσπραξη των μη καταβληθεισών εισφορών. Θα τα εξετάσω λοιπόν, από κοινού.

82.

Το Δικαστήριο είχε ήδη την ευκαιρία να εξετάσει, έστω παρεμπιπτόντως, ένα ζήτημα σχετικό με το καθεστώς διοικητικής εκτελέσεως οφειλόμενων εισφορών υπέρ της ραδιοτηλεοράσεως, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι οργανισμοί που διέθεταν αυτού του είδους τις δυνατότητες απήλαυαν προνομίων δημόσιας αρχής ( 51 ). Το γεγονός ότι η εν λόγω υπόθεση αφορούσε δημόσιες συμβάσεις ουδόλως εμποδίζει την εφαρμογή του συμπεράσματος αυτού στην υπό κρίση υπόθεση.

83.

Είναι αληθές ότι, σύμφωνα με την απόφαση Τράπεζα Eurobank Ergasias ( 52 ), στην οποία παραπέμπει η Επιτροπή, μέτρο της φύσεως αυτής θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προνομιακό εν συγκρίσει με τους λοιπούς ιδιώτες ανταγωνιστές. Ωστόσο, δεν πρέπει να λησμονείται ότι η εισφορά προορίζεται για τη χρηματοδότηση αποκλειστικώς και μόνον της αποστολής δημόσιας υπηρεσίας που έχει ανατεθεί στους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς, και όχι, επομένως, των εμπορικών τους δραστηριοτήτων. Συνεπώς, η είσπραξη μέσω προνομιακής διοικητικής διαδικασίας διασφαλίζει τη συγκέντρωση των μέσων που είναι αναγκαία για την εκπλήρωση της υποχρεώσεως της εν λόγω υπηρεσίας, κατ’ επιταγή του νόμου.

84.

Εάν, όπως αναφέρει το αιτούν δικαστήριο, η εισφορά είναι της ίδιας φύσεως με τον φόρο, δεν είναι παράλογο τα μέσα (εκτελέσεως) που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή των φόρων να χρησιμοποιούνται και για την είσπραξη της εισφοράς αυτής. Λόγω του χαρακτήρα της εισφοράς ως προνομίου δημοσίου δικαίου, τόσο η εκούσια καταβολή της όσο και η είσπραξή της κατόπιν εκτελέσεως είναι ενδεικτικές της λειτουργίας της ως μέσου για τη διασφάλιση της παροχής της δημόσιας υπηρεσίας ραδιοτηλεοράσεως. Το σύστημα αναγκαστικής εκτελέσεως συμβάλλει επίσης στην αποτελεσματική είσπραξη των εισφορών αυτών.

85.

Εν πάση περιπτώσει, το κρίσιμο επιχείρημα για να δοθεί απάντηση επί του ερωτήματος αυτού, καθόσον αφορά το καθεστώς κρατικών ενισχύσεων, είναι ότι, όπως επισημαίνουν ο SWR και η Γερμανική Κυβέρνηση, η Επιτροπή είχε ήδη λάβει υπόψη, στο πλαίσιο της αποφάσεως του 2007, την ύπαρξη της δυνατότητας εισπράξεως των οφειλόμενων ποσών μέσω διαδικασίας εκτελέσεως διοικητικού χαρακτήρα.

86.

Η Επιτροπή επισήμανε στην απόφαση αυτή ότι στους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς είχε αναγνωριστεί το δικαίωμα απευθείας εισπράξεως της εισφοράς, μεταξύ άλλων και με διαδικασία διοικητικής εκτελέσεως ( 53 ). Βάσει της διαπιστώσεως αυτής μπορούσε να συναχθεί ότι τα ούτως λαμβανόμενα έσοδα παρέμεναν υπό δημόσιο έλεγχο και, ως εκ τούτου, είχαν τον χαρακτήρα κρατικών πόρων κατά την έννοια του άρθρου 107, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ ( 54 ).

87.

Καθόσον ο νόμος του Land δεν προέβλεψε άλλως ως προς το σημείο αυτό, αλλά διατήρησε ανέπαφο το προβλεπόμενο στην προηγούμενη νομοθεσία σύστημα διοικητικής εκτελέσεως, το τελευταίο καλύπτεται από την απόφαση του 2007.

88.

Κατά τα λοιπά, η διαφορετική μεταχείριση μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών φορέων ως προς το σημείο αυτό δεν μπορεί να εξετάζεται μεμονωμένα, αλλά εντός του πλαισίου δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αμφότεροι αναλαμβάνουν εκ του νόμου. Οι οργανισμοί δημοσίου δικαίου υπόκεινται σε ορισμένους περιορισμούς, οι οποίοι απορρέουν από την εκπλήρωση των καθηκόντων τους δημόσιας υπηρεσίας, καθήκοντα από τα οποία απαλλάσσονται οι ιδιωτικοί φορείς. Από την άλλη πλευρά, ουδόλως αποκλείεται να απολαύουν οι δημόσιοι φορείς εξαιρετικών εξουσιών έναντι αυτών του ιδιωτικού δικαίου, υποκείμενων σε μεταγενέστερο δικαστικό έλεγχο.

89.

Η ύπαρξη διαφορετικών νομικών καθεστώτων μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών φορέων μπορεί να δικαιολογήσει, όσον αφορά την είσπραξη μιας δημοσίου δικαίου εισφοράς, τη χρήση των διοικητικού χαρακτήρα μέσων που προβλέπονται για την αναγκαστική εκτέλεσή της, σε περίπτωση μη καταβολής της.

90.

Βάσει των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να κρίνει απαράδεκτο το πρώτο σκέλος του δευτέρου προδικαστικού ερωτήματος και να απαντήσει στο Landgericht Tübingen (περιφερειακό δικαστήριο του Tübingen, Γερμανία), σε σχέση με τα τρία προδικαστικά ερωτήματα, ως εξής: