1

Με την αίτηση αναιρέσεως την οποία έχει ασκήσει δυνάμει του άρθρου 9 του παραρτήματος I του Οργανισμού του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ζητεί την αναίρεση της αποφάσεως του Δικαστηρίου Δημόσιας Διοίκησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (δεύτερο τμήμα) της 18ης Σεπτεμβρίου 2014, Cerafogli κατά ΕΚΤ (F‑26/12, στο εξής: αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, EU:F:2014:218), με την οποία το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης, πρώτον, ακύρωσε την από 21 Ιουνίου 2011 απόφαση του αναπληρωτή γενικού διευθυντή της Γενικής Διευθύνσεως «Ανθρώπινοι πόροι, προϋπολογισμός και οργάνωση» (στο εξής: ΓΔ Ανθρωπίνων Πόρων) της ΕΚΤ που απέρριψε μερικώς την από 20 Μαΐου 2011 αίτηση της Maria Concetta Cerafogli για παροχή προσβάσεως σε ορισμένα έγγραφα, δεύτερον, υποχρέωσε την ΕΚΤ να καταβάλει στην M.‑C. Cerafogli το ποσό των 1000 ευρώ, τρίτον, απέρριψε την αγωγή της M.‑C. Cerafogli κατά τα λοιπά και, τέταρτον, καταδίκασε την ΕΚΤ στα δικαστικά έξοδα.

2

Το άρθρο 23.2 του εσωτερικού κανονισμού της ΕΚΤ, που θεσπίστηκε με την απόφαση 2004/257/ΕΚ της ΕΚΤ, της 19ης Φεβρουαρίου 2004 (EE 2004, L 80, σ. 33), ορίζει ότι η πρόσβαση του κοινού σε έγγραφα που συντάσσονται από την ΕΚΤ ή βρίσκονται στην κατοχή της ρυθμίζεται από απόφαση του διοικητικού συμβουλίου. Το διοικητικό συμβούλιο εξέδωσε, στις 4 Μαρτίου 2004, την απόφαση ΕΚΤ/2004/3, σχετικά με την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα της ΕΚΤ (EE 2004, L 80, σ. 42).

3

Το άρθρο 7 των όρων απασχόλησης του προσωπικού της ΕΚΤ (στο εξής: όροι απασχόλησης) και το άρθρο 1.1.3 των κανόνων για θέματα προσωπικού της ΕΚΤ (στο εξής: κανόνες για θέματα προσωπικού) ρυθμίζουν τους όρους προσβάσεως των μελών του προσωπικού της ΕΚΤ στον ατομικό τους φάκελο. Ειδικότερα, το προπαρατεθέν άρθρο 1.1.3 προβλέπει ότι «[τ]ο μέλος του προσωπικού έχει το δικαίωμα, ακόμη και μετά τη λήξη των καθηκόντων του στην ΕΚΤ, να λαμβάνει γνώση του συνόλου των εγγράφων που περιέχονται στο φάκελό του».

4

Την 1η Αυγούστου 2006, η εκτελεστική επιτροπή θέσπισε τους κανόνες για την πρόσβαση των μελών του προσωπικού της ΕΚΤ στα έγγραφα που αφορούν την εργασιακή τους σχέση με την ΕΚΤ, που υποβλήθηκαν σε ορισμένες τροποποιήσεις εγκριθείσες από την εκτελεστική επιτροπή στις 30 Σεπτεμβρίου 2008 (στο εξής: κανόνες για τις αιτήσεις του προσωπικού της ΕΚΤ περί παροχής προσβάσεως στα έγγραφα). Βάσει των κανόνων αυτών, η διεκπεραίωση οποιασδήποτε αιτήσεως προσβάσεως στα έγγραφα επί της οποίας δεν έχει εφαρμογή η απόφαση ΕΚΤ/2004/3 γίνεται από τον γενικό διευθυντή της ΓΔ Ανθρωπίνων Πόρων. Εξάλλου, οι κανόνες αυτοί προβλέπουν ορισμένες εξαιρέσεις από το δικαίωμα προσβάσεως στα έγγραφα, οι οποίες αφορούν, ειδικότερα, τα προπαρασκευαστικά έγγραφα, τις εσωτερικές νομικές γνωμοδοτήσεις και τις αποφάσεις τις οποίες λαμβάνει το διοικητικό συμβούλιο σχετικά με τους όρους απασχόλησης του προσωπικού της ΕΚΤ.

5

Το ιστορικό της διαφοράς εκτίθεται στις σκέψεις 5 έως 16 και 19 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως ως εξής:

[…]

6

Με δικόγραφο που περιήλθε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου Δημόσιας Διοίκησης στις 23 Φεβρουαρίου 2012, καταχωρισθέν με τον αριθμό F‑26/12, η M.‑C. Cerafogli ζήτησε, κατ’ ουσίαν, την ακύρωση της αποφάσεως της 21ης Ιουνίου 2011 της ΕΚΤ που δεν της παρείχε πρόσβαση σε ορισμένα έγγραφα και την επιδίκαση χρηματικής ικανοποιήσεως για την ηθική βλάβη την οποία υποστηρίζει ότι της προκάλεσε η απόφαση αυτή.

7

Προς στήριξη της προσφυγής της, η M.‑C. Cerafogli προέβαλε πέντε λόγους ακυρώσεως, που αντλούνται, αντιστοίχως, από έλλειψη νομιμότητας των κανόνων για τις αιτήσεις του προσωπικού της ΕΚΤ περί παροχής προσβάσεως στα έγγραφα, από παραβίαση των αρχών της χρηστής διοικήσεως και της διαφάνειας, από προσβολή των δικαιωμάτων άμυνας και παράβαση της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως καθώς και από αναρμοδιότητα του εκδότη της αποφάσεως που στηρίζεται στους κανόνες για τις αιτήσεις του προσωπικού της ΕΚΤ περί παροχής προσβάσεως στα έγγραφα.

8

Με διάταξη της 15ης Ιανουαρίου 2014, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης διέταξε την επανάληψη της προφορικής διαδικασίας προκειμένου να παράσχει τη δυνατότητα στους διαδίκους να υποβάλουν παρατηρήσεις επί του παραδεκτού των διαφόρων προβληθέντων από την M.‑C. Cerafogli λόγων ακυρώσεως καθώς και επί της ενστάσεως περί ελλείψεως νομιμότητας των κανόνων για τις αιτήσεις του προσωπικού της ΕΚΤ περί παροχής προσβάσεως στα έγγραφα, υπό το φως του κανόνα περί αντιστοιχίας μεταξύ της διοικητικής ενστάσεως και της προσφυγής, ιδίως δε υπό το πρίσμα της αποφάσεως της 25ης Οκτωβρίου 2013, Επιτροπή κατά Μοσχονάκη (T‑476/11 P, EU:T:2013:557), καθώς και των αποφάσεων της 11ης Δεκεμβρίου 2008, Reali κατά Επιτροπής (F‑136/06, EU:F:2008:168, σκέψεις 47 έως 51), και της 1ης Ιουλίου 2010, Mandt κατά Κοινοβουλίου (F‑45/07, EU:F:2010:72, σκέψη 121). Η BCE και η M.‑C. Cerafogli υπέβαλαν τις παρατηρήσεις τους αντιστοίχως στις 5 και στις 6 Φεβρουαρίου 2014.

9

Με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης έκρινε την ένσταση ελλείψεως νομιμότητας ως παραδεκτή.

10

Συναφώς, έκρινε τα ακόλουθα:

11

Σε ό,τι αφορά την επί της ουσίας εξέταση της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης έκρινε ότι η M.‑C. Cerafogli βασίμως υποστήριζε ότι οι κανόνες για τις αιτήσεις του προσωπικού της ΕΚΤ περί παροχής προσβάσεως στα έγγραφα είχαν θεσπιστεί μετά από παράτυπη διαδικασία, εφόσον δεν είχε ζητηθεί η γνώμη της επιτροπής προσωπικού πριν από τη θέσπιση των κανόνων αυτών. Έκρινε κατά συνέπεια ότι η ΕΚΤ είχε παραβιάσει τα άρθρα 48 και 49 των όρων απασχόλησης, οπότε η τρίτη αιτίαση της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας ήταν βάσιμη, χωρίς να χρειάζεται να εξετάσει τις λοιπές αιτιάσεις της εν λόγω ενστάσεως.

12

Το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης έκρινε ότι, κατά συνέπεια, η απόφαση της 21ης Ιουνίου 2011, που ελήφθη επί τη βάσει των κανόνων για τις αιτήσεις του προσωπικού της ΕΚΤ περί παροχής προσβάσεως στα έγγραφα, ήταν αυτή καθεαυτή παράνομη, χωρίς να συντρέχει ανάγκη εξετάσεως των λοιπών λόγων ακυρώσεως τους οποίους είχε προβάλει η M.‑C. Cerafogli (σκέψη 71 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως).

13

Το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης έκρινε εν συνεχεία ότι, λόγω της ακυρώσεως της αποφάσεως που στηρίζεται στους κανόνες για τις αιτήσεις του προσωπικού της ΕΚΤ περί παροχής προσβάσεως στα έγγραφα, η M.‑C. Cerafogli είχε εκ νέου περιέλθει σε κατάσταση αναμονής όσον αφορά την τελική απόφαση επί της από 20 Μαΐου 2011 αιτήσεώς της και ότι η εξακολούθηση αυτή της, προκληθείσας λόγω της ελλείψεως νομιμότητας της επίμαχης αποφάσεως, καταστάσεως αναμονής και αβεβαιότητας επέφερε ηθική βλάβη μη δυνάμενη να αποκατασταθεί πλήρως με την ακύρωση και μόνο της ως άνω αποφάσεως. Δεδομένων των περιστάσεων αυτών και, ιδίως, αφενός, της σοβαρότητας της πλημμέλειας από την οποία πάσχουν οι κανόνες για τις αιτήσεις του προσωπικού της ΕΚΤ περί παροχής προσβάσεως στα έγγραφα και η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι δεν είχε προηγουμένως ζητηθεί η γνώμη της επιτροπής προσωπικού και, αφετέρου, του ότι η ΕΚΤ είχε ήδη διαβιβάσει στην M.‑C. Cerafogli διάφορα έγγραφα, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης εκτίμησε ότι, για τη δίκαιη αποκατάσταση της ηθικής αυτής βλάβης, η ΕΚΤ έπρεπε να υποχρεωθεί να καταβάλει στην M.‑C. Cerafogli το ποσό των 1000 ευρώ.

14

Τέλος, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης καταδίκασε την ΕΚΤ στα δικαστικά έξοδα.

15

Με δικόγραφο που κατέθεσε στη Γραμματεία του Γενικού Δικαστηρίου στις 28 Νοεμβρίου 2014, η ΕΚΤ άσκησε την υπό κρίση αίτηση αναιρέσεως.

16

Η M.‑C. Cerafogli υπέβαλε εμπροθέσμως υπόμνημα αντικρούσεως.

17

Στην ΕΚΤ επιτράπηκε, κατόπιν αιτήσεώς της, να υποβάλει υπόμνημα απαντήσεως, πράγμα που έπραξε εμπροθέσμως.

18

Στην M.‑C. Cerafogli επιτράπηκε να καταθέσει υπόμνημα ανταπαντήσεως, πράγμα που έπραξε εμπροθέσμως.

19

Με διάταξη της 29ης Ιουνίου 2015, ο πρόεδρος του αναιρετικού τμήματος του Γενικού Δικαστηρίου επέτρεψε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρέμβει υπέρ της ΕΚΤ.

20

Με διάταξη της 29ης Ιουνίου 2015, ο πρόεδρος του αναιρετικού τμήματος του Γενικού Δικαστηρίου απέρριψε την αίτηση της Union for Unity (U4U) να παρέμβει υπέρ της M.‑C. Cerafogli.

21

Το Γενικό Δικαστήριο (αναιρετικό τμήμα), κατόπιν προτάσεως του εισηγητή δικαστή και εφόσον οι διάδικοι δεν υπέβαλαν σχετική αίτηση εντός της κατά το άρθρο 207 του Κανονισμού Διαδικασίας του προθεσμίας, αποφάσισε να αποφανθεί επί της υπό κρίση αναιρέσεως χωρίς προφορική διαδικασία.

22

Η ΕΚΤ ζητεί από το Γενικό Δικαστήριο:

23

Η Επιτροπή ζητεί από το Γενικό Δικαστήριο να αναιρέσει την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση.

24

Η M.‑C. Cerafogli ζητεί από το Γενικό Δικαστήριο:

25

Η ΕΚΤ, υποστηριζόμενη από την Επιτροπή, αμφισβητεί τόσο την ορθότητα του παραλληλισμού στον οποίο προέβη το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης μεταξύ των ενδίκων διαφορών στον τομέα του ανταγωνισμού και των υπαλληλικών διαφορών όσο και τους τρεις συλλογισμούς βάσει των οποίων το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης οδηγήθηκε σε επανεκτίμηση της νομολογίας που αφορά το παραδεκτό μιας ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας προβληθείσας το πρώτον ενώπιον του ιδίου και οι οποίοι ανάγονται, πρώτον, στον σκοπό της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας, δεύτερον, στη φύση της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας και, τρίτον, στην αρχή της αποτελεσματικής ένδικης προστασίας.

26

Η ΕΚΤ προβάλλει, συναφώς, τέσσερις λόγους αναιρέσεως.

27

Ο πρώτος λόγος αναιρέσεως αντλείται, αφενός, από εσφαλμένη προβολή, εκ μέρους του Δικαστηρίου Δημόσιας Διοίκησης, των όσων διαπιστώθηκαν με την απόφαση της 15ης Σεπτεμβρίου 2011, Koninklijke Grolsch κατά Επιτροπής (T‑234/07, EU:T:2011:476), στις υπαλληλικές υποθέσεις, δεδομένου ότι τα δύο αυτά είδη ενδίκων διαφορών διακρίνονται μεταξύ τους και η ως άνω προβολή οδηγεί σε εσφαλμένη ερμηνεία του πεδίου εφαρμογής της αρχής της αποτελεσματικής ένδικης προστασίας υπό το πρίσμα του άρθρου 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Χάρτης) (πρώτο σκέλος) και, αφετέρου, από έλλειψη αιτιολογίας (δεύτερο σκέλος).

28

Προς στήριξη του δευτέρου λόγου αναιρέσεως, η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι, εκτιμώντας ότι η ένσταση ελλείψεως νομιμότητας μπορούσε να προταθεί το πρώτον ενώπιον του δικαστή και όχι στο πλαίσιο της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης αγνόησε τον σκοπό της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας, ο οποίος έγκειται στη διευκόλυνση του φιλικού διακανονισμού των διαφορών, πράγμα που προϋποθέτει ότι η Διοίκηση έχει υπόψη της το σύνολο των αιτιάσεων που προβάλλει το μέλος του προσωπικού κατά της αποφάσεως το κύρος της οποίας αμφισβητεί (πρώτο σκέλος), καθώς και τα δικαιώματα άμυνας του θεσμικού οργάνου στο πλαίσιο της εν λόγω προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας (δεύτερο σκέλος). Εξάλλου, η ΕΚΤ υποστηρίζει, κατ’ ουσίαν, ότι κακώς το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης έκρινε ότι η Διοίκηση δεν μπορούσε παρά να εφαρμόσει έναν κανόνα γενικής ισχύος έστω και αν θεωρούσε τον κανόνα αυτό ως μη νόμιμο και ότι δεν έλαβε υπόψη το ιδιαίτερο καθεστώς της ΕΚΤ η οποία είναι επίσης νομοθετούσα αρχή για τις διατάξεις που εφαρμόζονται στο προσωπικό (τρίτο σκέλος) και ότι προέβη σε εσφαλμένη ερμηνεία της αρχής της ασφάλειας δικαίου (τέταρτο σκέλος).

29

Ο τρίτος λόγος αναιρέσεως αντλείται από εσφαλμένη εκτίμηση της φύσεως της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας και από εσφαλμένη ερμηνεία του άρθρου 227 ΣΛΕΕ (πρώτο σκέλος), καθόσον, κατ’ ουσίαν, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης κακώς έκρινε ότι η ένσταση ελλείψεως νομιμότητας δεν είναι δυνατόν να παραγάγει πλήρως τα αποτελέσματά της στο πλαίσιο διαδικασίας με αντικείμενο διοικητική ένσταση. Η ΕΚΤ υποστηρίζει, πρώτον, ότι η προστασία του πολίτη έναντι της εφαρμογής μιας παράνομης πράξεως δεν εμποδίζει την επιβολή κριτηρίων παραδεκτού για την έγκυρη προβολή μιας ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας, δεύτερον, ότι το γεγονός ότι η ένσταση ελλείψεως νομιμότητας δύναται να προταθεί μόνον παρεμπιπτόντως δεν σημαίνει ότι είναι αδύνατον να προταθεί η ένσταση αυτή στο πλαίσιο διαδικασίας με αντικείμενο διοικητική ένσταση και, τέλος, τρίτον, ότι η Διοίκηση πρέπει να έχει ειδοποιηθεί ήδη από το προ της ασκήσεως της προσφυγής στάδιο για πιθανή παρανομία μιας διατάξεως γενικής ισχύος έτσι ώστε να διασφαλίσει τα δικαιώματά της άμυνας και να ενεργήσει, όπου απαιτείται, επί ορθής νομικής βάσεως έναντι όχι μόνον του μέλους του προσωπικού που υπέβαλε διοικητική ένσταση, αλλά και ολόκληρου του προσωπικού. Κατά την ΕΚΤ, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης προσέβαλε επίσης την αρχή της ασφάλειας δικαίου (δεύτερο σκέλος).

30

Τέλος, με τον τέταρτο λόγο αναιρέσεως, η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης ερμήνευσε κατά τρόπο εσφαλμένο την αρχή της αποτελεσματικής ένδικης προστασίας και την αρχή της αναλογικότητας, καθόσον ιδίως, κατ’ ουσίαν, έκρινε ότι το απαράδεκτο της προβολής ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας κατά το στάδιο της προσφυγής ενώπιον του δικαστή της Ένωσης συνιστά δυσανάλογη κύρωση για το ενδιαφερόμενο μέλος του προσωπικού, ιδίως αν το μέλος αυτό δεν ήταν νομικός ή δεν είχε νομική υποστήριξη (πρώτο σκέλος), παραλείποντας έτσι να λάβει υπόψη ορισμένα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά της υποθέσεως και συγκεκριμένα το γεγονός ότι η M.‑C. Cerafogli εκπροσωπούνταν από νομικό σύμβουλο ήδη από την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία (δεύτερο σκέλος).

31

Η M.‑C. Cerafogli αμφισβητεί την επιχειρηματολογία αυτή.

32

Υπενθυμίζεται καταρχάς ότι, όπως και το άρθρο 91, παράγραφος 2, του ΚΥΚ, το άρθρο 42 των όρων απασχόλησης και το άρθρο 8.1 των κανόνων για θέματα προσωπικού προβλέπουν ότι το μέλος του προσωπικού της ΕΚΤ δεν μπορεί να ασκήσει ένδικη προσφυγή παρά μόνον κατόπιν εξαντλήσεως της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας, η οποία περιλαμβάνει για το προσωπικό της ΕΚΤ δύο στάδια, ήτοι αίτημα διοικητικής επανεξετάσεως προ της ασκήσεως προσφυγής και εν συνεχεία προηγούμενη διοικητική ένσταση.

33

Υπενθυμίζεται ότι η νομιμότητα αποφάσεως πρέπει να εκτιμάται βάσει των πραγματικών και νομικών στοιχείων τα οποία διέθετε το θεσμικό όργανο κατά τον χρόνο κατά τον οποίο εξέδωσε την εν λόγω απόφαση. Λαμβανομένου υπόψη του εξελικτικού χαρακτήρα του προ της ασκήσεως της προσφυγής σταδίου, η κατάρτιση της πράξεως που καθορίζει την οριστική θέση του θεσμικού οργάνου περατούται όταν η αρμόδια για τους διορισμούς αρχή (στο εξής: ΑΔΑ) εκδίδει την απάντησή της στη διοικητική ένσταση που υπέβαλε το μέλος του προσωπικού. Επομένως, η νομιμότητα της βλαπτικής για τον προσφεύγοντα οριστικής πράξεως εκτιμάται βάσει των πραγματικών και νομικών στοιχείων τα οποία διέθετε το θεσμικό όργανο κατά τη, ρητή ή σιωπηρή, έκδοση της απαντήσεως αυτής, υπό την επιφύλαξη της δυνατότητας του θεσμικού οργάνου να παράσχει, υπό τις προβλεπόμενες από τη νομολογία προϋποθέσεις, πρόσθετες διευκρινίσεις κατά το στάδιο της ένδικης διαδικασίας (απόφαση της 21ης Μαΐου 2014, Mocová κατά Επιτροπής, T‑347/12 P, EU:T:2014:268, σκέψη 45).

34

Εξάλλου, κατά πάγια νομολογία, ο κανόνας περί αντιστοιχίας μεταξύ της διοικητικής ενστάσεως και της επακολουθήσασας προσφυγής επιτάσσει, επί ποινή απαραδέκτου, ο προβαλλόμενος ενώπιον του δικαστή της Ένωσης λόγος να είχε ήδη προβληθεί στο πλαίσιο της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας, ούτως ώστε η ΑΔΑ να ήταν σε θέση να γνωρίζει με επαρκή βαθμό ακρίβειας τις αιτιάσεις τις οποίες διατυπώνει ο ενδιαφερόμενος κατά της προσβαλλομένης αποφάσεως. Ο ως άνω κανόνας δικαιολογείται από τον ίδιο τον σκοπό της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας, ο οποίος έγκειται στο να καταστεί δυνατός ο φιλικός διακανονισμός των διαφορών που ανακύπτουν μεταξύ των υπαλλήλων και της Διοικήσεως (βλ. απόφαση της 25ης Οκτωβρίου 2013, Επιτροπή κατά Μοσχονάκη, T‑476/11 P, EU:T:2013:557, σκέψεις 71 και 72 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

35

Επομένως, στις υπαλληλικές προσφυγές, τα αιτήματα που προβάλλονται ενώπιον του δικαστή της Ένωσης μπορούν να περιέχουν μόνον αμφισβητήσεις που στηρίζονται στην ίδια αιτία με εκείνη των αμφισβητήσεων που προβλήθηκαν με τη διοικητική ένσταση, διευκρινιζομένου ότι οι αμφισβητήσεις αυτές μπορούν να αναπτυχθούν ενώπιον του δικαστή της Ένωσης με την προβολή λόγων και επιχειρημάτων που δεν περιλαμβάνονται κατ’ ανάγκην στη διοικητική ένσταση, αλλά συνδέονται στενά προς αυτήν (βλ. απόφαση της 25ης Οκτωβρίου 2013, Επιτροπή κατά Μοσχονάκη, T‑476/11 P, EU:T:2013:557, σκέψη 73 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

36

Πρέπει πάντως να τονισθεί, αφενός, ότι, εφόσον η προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία έχει άτυπο χαρακτήρα, οι δε ενδιαφερόμενοι ενεργούν γενικώς κατά το στάδιο αυτό χωρίς τη συνδρομή δικηγόρου, η Διοίκηση δεν πρέπει να ερμηνεύει τις διοικητικές ενστάσεις κατά τρόπο συσταλτικό, αλλά οφείλει αντιθέτως να τις εξετάζει με ευρύτητα πνεύματος, και, αφετέρου, ότι το άρθρο 91 του ΚΥΚ καθώς και οι αντίστοιχες διατάξεις των όρων απασχόλησης και του άρθρου 8.1 των κανόνων για θέματα προσωπικού δεν έχουν ως σκοπό να δεσμεύσουν, κατά τρόπο άκαμπτο και οριστικό, την ενδεχόμενη ένδικη διαδικασία, εφόσον η ένδικη προσφυγή δεν μεταβάλλει ούτε την αιτία ούτε το αντικείμενο της διοικητικής ενστάσεως (βλ. απόφαση της 25ης Οκτωβρίου 2013, Επιτροπή κατά Μοσχονάκη, T‑476/11 P, EU:T:2013:557, σκέψη 76 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

37

Ασφαλώς, κατά πάγια νομολογία, προκειμένου να εκπληρώσει τον σκοπό της η προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία, πρέπει η ΑΔΑ να είναι σε θέση να γνωρίζει με επαρκή βαθμό ακρίβειας τις αιτιάσεις τις οποίες διατυπώνουν οι ενδιαφερόμενοι κατά της προσβαλλομένης αποφάσεως (βλ. απόφαση της 25ης Οκτωβρίου 2013, Επιτροπή κατά Μοσχονάκη, T‑476/11 P, EU:T:2013:557, σκέψη 77 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

38

Πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι, μολονότι το αμετάβλητο του αντικειμένου και της αιτίας της διαφοράς μεταξύ της διοικητικής ενστάσεως και της προσφυγής είναι απαραίτητο προκειμένου να καταστεί δυνατός ο φιλικός διακανονισμός των διαφορών, με την ενημέρωση της ΑΔΑ, ήδη από το στάδιο της διοικητικής ενστάσεως, για τις αιτιάσεις του ενδιαφερομένου, εντούτοις η ερμηνεία των εννοιών αυτών δεν μπορεί να καταλήγει σε περιορισμό των δυνατοτήτων του ενδιαφερομένου να αμφισβητήσει λυσιτελώς τη βλαπτική για αυτόν απόφαση (απόφαση της 25ης Οκτωβρίου 2013, Επιτροπή κατά Μοσχονάκη, T‑476/11 P, EU:T:2013:557, σκέψη 83).

39

Για τον λόγο αυτό, η έννοια του αντικειμένου της διαφοράς, που αντιστοιχεί στις αξιώσεις του ενδιαφερομένου, καθώς και αυτή της αιτίας της διαφοράς, που αντιστοιχεί στη νομική και ιστορική βάση των εν λόγω αξιώσεων, δεν πρέπει να ερμηνεύονται συσταλτικά (απόφαση της 25ης Οκτωβρίου 2013, Επιτροπή κατά Μοσχονάκη, T‑476/11 P, EU:T:2013:557, σκέψη 84).

40

Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζεται ιδίως ότι απλώς και μόνον η μεταβολή της νομικής βάσεως της αμφισβητήσεως δεν αρκεί ώστε η αιτία της να χαρακτηρισθεί ως νέα. Έτσι, περισσότερες νομικές βάσεις είναι δυνατόν να στηρίζουν μία και την αυτή αξίωση και, συνεπώς, μία και την αυτή αιτία. Με άλλα λόγια, η επίκληση, στο δικόγραφο της προσφυγής, της παραβάσεως συγκεκριμένης διατάξεως, επίκληση η οποία δεν είχε χωρήσει στη διοικητική ένσταση, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι μεταβλήθηκε, εκ του λόγου αυτού, η αιτία της διαφοράς. Κρίσιμη είναι, ειδικότερα, η ουσία της εν λόγω αιτίας και όχι το γράμμα και μόνο των νομικών της βάσεων, ο δε δικαστής της Ένωσης οφείλει να ελέγξει κατά πόσον υφίσταται στενός δεσμός μεταξύ των βάσεών της και κατά πόσον οι βάσεις αυτές ουσιαστικώς συνδέονται με τις ίδιες αξιώσεις (απόφαση της 25ης Οκτωβρίου 2013, Επιτροπή κατά Μοσχονάκη, T‑476/11 P, EU:T:2013:557, σκέψη 85).

41

Εξάλλου, κατά το άρθρο 277 ΣΛΕΕ, παρά τη λήξη της προθεσμίας του άρθρου 263, έκτο εδάφιο, ΣΛΕΕ, κάθε διάδικος μπορεί, επ’ ευκαιρία διαφοράς που θέτει υπό αμφισβήτηση πράξη γενικής ισχύος που έχει εκδοθεί από θεσμικό ή λοιπό όργανο ή οργανισμό της Ένωσης, να επικαλείται το ανεφάρμοστο της πράξης αυτής ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για έναν από τους λόγους του άρθρου 263, δεύτερο εδάφιο.

42

Όπως ορθώς υπενθύμισε το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης στη σκέψη 45 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως (βλ. σκέψη 10 ανωτέρω), από πάγια νομολογία προκύπτει ότι το άρθρο 277 ΣΛΕΕ αποτελεί έκφραση μιας γενικής αρχής διασφαλίζουσας το δικαίωμα κάθε διαδίκου να αμφισβητήσει παρεμπιπτόντως, προκειμένου να επιτύχει την ακύρωση πράξεως κατά της οποίας δύναται να ασκήσει προσφυγή, το κύρος προγενέστερης πράξεως θεσμικού οργάνου η οποία συνιστά τη νομική βάση της προσβαλλομένης πράξεως, αν ο εν λόγω διάδικος δεν είχε το δικαίωμα να ασκήσει, δυνάμει του άρθρου 263 ΣΛΕΕ, ευθεία προσφυγή κατά της πράξεως αυτής, της οποίας υφίσταται ως εκ τούτου τις συνέπειες χωρίς να του έχει παρασχεθεί η δυνατότητα να ζητήσει την ακύρωσή της.

43

Συνεπώς, η παρεχόμενη από το άρθρο 277 ΣΛΕΕ δυνατότητα επικλήσεως του ανεφάρμοστου ενός κανονισμού ή μιας πράξεως γενικής ισχύος που αποτελεί τη νομική βάση της προσβαλλομένης πράξεως εφαρμογής δεν συνιστά αυτοτελές ένδικο βοήθημα και δύναται να ασκηθεί μόνον παρεμπιπτόντως. Αν δεν υφίσταται δικαίωμα ασκήσεως κυρίας προσφυγής δεν μπορεί να γίνει επίκληση του εν λόγω άρθρου 277 ΣΛΕΕ (αποφάσεις της 16ης Ιουλίου 1981, Albini κατά Συμβουλίου και Επιτροπής, 33/80, EU:C:1981:186, σκέψη 17, και της 22ας Οκτωβρίου 1996, CSF και CSME κατά Επιτροπής, T‑154/94, EU:T:1996:152, σκέψη 16· βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση της 11ης Ιουλίου 1985, Salerno κ.λπ. κατά Επιτροπής και Συμβουλίου, 87/77, 130/77, 22/83, 9/84 και 10/84, EU:C:1985:318, σκέψη 36).

44

Καθόσον το άρθρο 277 ΣΛΕΕ δεν έχει ως σκοπό να παράσχει στον διάδικο τη δυνατότητα αμφισβητήσεως της εφαρμογής οποιασδήποτε πράξεως γενικού χαρακτήρα προς στήριξη οποιασδήποτε προσφυγής, το περιεχόμενο της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας πρέπει να περιορίζεται σε ό,τι είναι απαραίτητο για την επίλυση της διαφοράς. Συνεπώς, η πράξη γενικής ισχύος της οποίας προβάλλεται η έλλειψη νομιμότητας πρέπει να έχει εφαρμογή, άμεσα ή έμμεσα, στην υπόθεση που αποτελεί το αντικείμενο της προσφυγής και πρέπει να υφίσταται άμεσος νομικός δεσμός μεταξύ της προσβαλλόμενης ατομικής αποφάσεως και της εν λόγω γενικής πράξεως (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση της 20ής Νοεμβρίου 2007, Ianniello κατά Επιτροπής, T‑308/04, EU:T:2007:347, σκέψη 33 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία). Συναφώς, η ύπαρξη τέτοιας σχέσεως μπορεί να συναχθεί, μεταξύ άλλων, από τη διαπίστωση ότι η κυρίως προσβαλλόμενη πράξη στηρίζεται κατ’ ουσίαν σε διάταξη της πράξεως της οποίας αμφισβητείται η νομιμότητα (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, αποφάσεις της 25ης Οκτωβρίου 2006, Carius κατά Επιτροπής, T‑173/04, EU:T:2006:333, σκέψη 46, και της 20ής Νοεμβρίου 2007, Ianniello κατά Επιτροπής, T‑308/04, EU:T:2007:347, σκέψη 33· βλ., υπ’ αυτήν την έννοια και κατ’ αναλογίαν, απόφαση της 4ης Μαρτίου 1998, De Abreu κατά Δικαστηρίου, T‑146/96, EU:T:1998:50, σκέψεις 25 και 29).

45

Τέλος, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η έλλειψη νομιμότητας της πράξεως γενικής ισχύος επί της οποίας στηρίζεται η ατομική απόφαση δεν μπορεί να έχει ως συνέπεια την ακύρωση της πράξεως γενικής ισχύος, αλλά μόνον της ατομικής αποφάσεως που απέρρευσε από αυτήν (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση της 13ης Ιουνίου 1958, Meroni κατά Ανωτάτης Αρχής, 9/56, EU:C:1958:7, σκέψη 2). Ειδικότερα, το άρθρο 277 ΣΛΕΕ έχει ως σκοπό, όπως ορθώς επισήμανε το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης στη σκέψη 45 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως, να προστατεύσει τον πολίτη από την εφαρμογή παράνομης πράξεως γενικής ισχύος, χωρίς όμως να θίγεται η ίδια η πράξη γενικής ισχύος, η οποία έχει καταστεί απρόσβλητη λόγω της παρελεύσεως των προθεσμιών του άρθρου 263 ΣΛΕΕ. Συνεπώς, η απόφαση που κηρύσσει το ανεφάρμοστο πράξεως γενικής ισχύος έχει ισχύ δεδικασμένου μόνο μεταξύ των διαδίκων της διαφοράς επί της οποίας εκδόθηκε η απόφαση αυτή (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση της 21ης Φεβρουαρίου 1974, Kortner κ.λπ. κατά Συμβουλίου κ.λπ., 15/73 έως 33/73, 52/73, 53/73, 57/73 έως 109/73, 116/73, 117/73, 123/73, 132/73 και 135/73 έως 137/73, EU:C:1974:16, σκέψη 36).

46

Από την υπομνησθείσα στις σκέψεις 42 έως 45 ανωτέρω νομολογία προκύπτει ότι, πρώτον, η ένσταση ελλείψεως νομιμότητας μπορεί να προβληθεί μόνον παρεμπιπτόντως, στο πλαίσιο κύριας προσφυγής που ασκείται ενώπιον του δικαστή της Ένωσης κατά βλαπτικής για τον προσφεύγοντα ατομικής αποφάσεως, δεύτερον, η κύρια προσφυγή πρέπει να είναι παραδεκτή, τρίτον, η ένσταση είναι παραδεκτή μόνον κατά το μέτρο που ο προσφεύγων δεν είχε το δικαίωμα να ασκήσει ευθεία προσφυγή κατά της πράξεως γενικής ισχύος που συνδέεται με τη βλαπτική για τον ίδιο ατομική απόφαση, τέταρτον, απόκειται στον δικαστή της Ένωσης να κηρύξει το ανεφάρμοστο της πράξεως γενικής ισχύος της οποίας διαπιστώνει την έλλειψη νομιμότητας και να αντλήσει τις συνέπειες που προκύπτουν από το εν λόγω ανεφάρμοστο για τη βλαπτική για τον προσφεύγοντα ατομική πράξη, και, πέμπτον, η ως άνω κήρυξη του ανεφάρμοστου έχει ισχύ δεδικασμένου μόνο μεταξύ των διαδίκων της διαφοράς και δεν παράγει αποτελέσματα erga omnes.

47

Η συστηματική διάρθρωση του παρεμπίπτοντος αυτού μέσου έννομης προστασίας, το οποίο συνδέεται με την άσκηση κύριας προσφυγής ενώπιον του δικαστή, δικαιολογεί το να κριθεί ως παραδεκτή η προβληθείσα το πρώτον ενώπιον του δικαστή της Ένωσης ένσταση ελλείψεως νομιμότητας, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα περί αντιστοιχίας μεταξύ δικογράφου της προσφυγής και διοικητικής ενστάσεως.

48

Ειδικότερα, υπενθυμίζεται ότι, κατά πάγια νομολογία, από το νομοθετικό και δικαιοδοτικό σύστημα το οποίο έχει θεσπίσει η Συνθήκη προκύπτει ότι ναι μεν η τήρηση της αρχής της νομιμότητας συνεπάγεται, για τους πολίτες, το δικαίωμα να αμφισβητούν ενώπιον των δικαστηρίων το κύρος των πράξεων γενικής ισχύος, αλλά η ως άνω αρχή συνεπάγεται επίσης, για όλα τα υποκείμενα του δικαίου της Ένωσης, την υποχρέωση αναγνωρίσεως της πλήρους αποτελεσματικότητας των εν λόγω πράξεων εφόσον δεν έχει διαπιστωθεί από αρμόδιο δικαστήριο έλλειψη κύρους των πράξεων αυτών (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, αποφάσεις της 13ης Φεβρουαρίου 1979, Granaria, 101/78, EU:C:1979:38, σκέψη 5, και της 28ης Ιανουαρίου 2016, Éditions Odile Jacob κατά Επιτροπής, C‑514/14 P, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2016:55, σκέψη 40).

49

Ειδικότερα, μόνον ο δικαστής έχει, κατά το άρθρο 277 ΣΛΕΕ, την εξουσία να διαπιστώσει την έλλειψη νομιμότητας πράξεως γενικής ισχύος και να αντλήσει τις συνέπειες της απορρέουσας από αυτήν την έλλειψη νομιμότητας αδυναμίας εφαρμογής της προσβληθείσας ενώπιόν του πράξεως ατομικής ισχύος, δεδομένου ότι οι Συνθήκες δεν αναγνωρίζουν τέτοια αρμοδιότητα στο θεσμικό όργανο προς το οποίο απευθύνεται η διοικητική ένσταση.

50

Η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, το θεσμικό όργανο ενδέχεται να είναι το ίδιο ο εκδότης της πράξεως γενικής ισχύος –όπως συμβαίνει εν προκειμένω– οπότε είναι ικανό να αντλήσει τις πιθανές συνέπειες της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας η οποία προτείνεται προς στήριξη διοικητικής ενστάσεως.

51

Στην περίπτωση όμως αυτή δεν πρόκειται για αρμοδιότητα που ανατίθεται στο θεσμικό όργανο από τις Συνθήκες ή από πράξη του παραγώγου δικαίου, αλλά για δικαίωμα το οποίο το εν λόγω θεσμικό όργανο μπορεί να οικειοποιηθεί αυθαίρετα.

52

Ασφαλώς, το θεσμικό όργανο μπορεί ενδεχομένως να ανακαλέσει την πράξη γενικής ισχύος την οποία έχει εκδώσει, πλην όμως μια τέτοια ανάκληση δεν συνεπάγεται διαπίστωση περί ελλείψεως νομιμότητας της εν λόγω πράξεως, στην οποία μόνον ο δικαστής είναι αρμόδιος να προβεί.

53

Εξάλλου, τα αποτελέσματα της ανακλήσεως μιας πράξεως γενικής ισχύος από το θεσμικό όργανο, στο μέτρο κατά το οποίο είναι ο εκδότης της, διαφέρουν από τα αποτελέσματα της διαπιστώσεως της ελλείψεως νομιμότητας στην οποία προβαίνει ο δικαστής της Ένωσης: εφόσον η ανάκληση μιας πράξεως ενεργεί αναδρομικώς, καθιστά άνευ νομίμου ερείσματος οποιαδήποτε πράξη είχε εκδοθεί βάσει αυτής, περιλαμβανομένων και πράξεων κατά των οποίων δεν έχει ασκηθεί προσφυγή, ενώ η διαπίστωση περί ελλείψεως νομιμότητας στην οποία προβαίνει ο δικαστής, δεδομένου ότι δεν παράγει αποτελέσματα erga omnes, οδηγεί σε έλλειψη νομιμότητας της προσβληθείσας ατομικής αποφάσεως, αλλά αφήνει να διατηρηθεί στην έννομη τάξη η πράξη γενικής ισχύος χωρίς να θίγει τη νομιμότητα των λοιπών πράξεων που εκδόθηκαν βάσει αυτής και οι οποίες δεν προσεβλήθησαν εντός της προθεσμίας ασκήσεως προσφυγής (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση της 21ης Φεβρουαρίου 1974, Kortner κ.λπ. κατά Συμβουλίου κ.λπ., 15/73 έως 33/73, 52/73, 53/73, 57/73 έως 109/73, 116/73, 117/73, 123/73, 132/73 και 135/73 έως 137/73, EU:C:1974:16, σκέψεις 37 και 38).

54

Τέλος, σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο καταργήσεως μιας πράξεως γενικής ισχύος –ή τη δυνατότητα του θεσμικού οργάνου να ανακαλέσει πράξη γενικής ισχύος, την οποία έχει εκδώσει το ίδιο, προβλέποντας τη διατήρηση ενός μέρους των αποτελεσμάτων της (απόφαση της 23ης Νοεμβρίου 1999, Πορτογαλία κατά Επιτροπής, C‑89/96, EU:C:1999:573, σκέψεις 9 έως 11)– η εν λόγω κατάργηση παράγει αποτελέσματα μόνο για το μέλλον και, ως εκ τούτου, δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της προσβληθείσας ατομικής αποφάσεως που έχει εκδοθεί βάσει της ως άνω πράξεως γενικής ισχύος (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, απόφαση της 13ης Δεκεμβρίου 1995, Exporteurs in Levende Varkens κ.λπ.. κατά Επιτροπής, T‑481/93 και T‑484/93, EU:T:1995:209, σκέψη 46).

55

Με άλλα λόγια, το θεσμικό όργανο μπορεί ασφαλώς να ανακαλέσει ή να καταργήσει μια πράξη γενικής ισχύος την οποία έχει εκδώσει, σε περίπτωση που θεωρεί ότι η πράξη αυτή πάσχει από έλλειψη νομιμότητας, αλλά η ως άνω ανάκληση ή κατάργηση δεν ισοδυναμεί προς τη διαπίστωση περί ελλείψεως νομιμότητας και προς τα αποτελέσματα της εν λόγω διαπιστώσεως, στην οποία μόνον ο δικαστής δύναται να προβεί σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 277 ΣΛΕΕ.

56

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, η τυπική απαίτηση να γνωστοποιηθεί στο θεσμικό όργανο, στο πλαίσιο διοικητικής ενστάσεως, ένσταση ελλείψεως νομιμότητας βάλλουσα κατά πράξεως γενικής ισχύος διότι άλλως η εν λόγω ένσταση ελλείψεως νομιμότητας δεν μπορεί κατόπιν να προταθεί παραδεκτώς ενώπιον του δικαστή της Ένωσης, ενώ η μεταχείριση την οποία το ως άνω θεσμικό όργανο θα επιφυλάξει στην ένσταση αυτή, στο μέτρο που το ίδιο είναι ο εκδότης της εν λόγω πράξεως, δεν ισοδυναμεί προς την πραγματοποιούμενη από τον δικαστή της Ένωσης διαπίστωση περί ελλείψεως νομιμότητας, αντιβαίνει στη συστηματική διάρθρωση και στη ratio της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας.

57

Η εκτίμηση αυτή δεν αναιρείται από τα επιχειρήματα τα οποία προβάλλει η ΕΚΤ προς στήριξη του πρώτου σκέλους του δευτέρου λόγου αναιρέσεως.

58

Η ΕΚΤ, υποστηριζόμενη από την Επιτροπή, προβάλλει, κατ’ ουσίαν, ότι το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης, καθόσον δέχθηκε ότι το μέλος του προσωπικού δύναται να προβάλει ένσταση ελλείψεως νομιμότητας το πρώτον ενώπιον του δικαστή της Ένωσης, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα της αντιστοιχίας, αγνόησε τον σκοπό της προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασίας, ο οποίος έγκειται στην επίτευξη φιλικού διακανονισμού επί της διαφοράς που έχει γεννηθεί μεταξύ του μέλους του προσωπικού και του θεσμικού οργάνου στο οποίο υπάγεται.

59

Συναφώς, υπενθυμίζεται ότι, κατά πάγια νομολογία, η αρχή της νομιμότητας συνεπάγεται, για όλα τα υποκείμενα του δικαίου της Ένωσης, την υποχρέωση αναγνωρίσεως της πλήρους αποτελεσματικότητας των εν λόγω πράξεων εφόσον δεν έχει διαπιστωθεί από αρμόδιο δικαστήριο έλλειψη νομιμότητας των πράξεων αυτών (βλ. σκέψη 48 ανωτέρω).

60

Το δε θεσμικό όργανο δεν δύναται να υπονομεύσει την ως άνω αρχή χάριν φιλικού διακανονισμού διαφοράς που έχει γεννηθεί μεταξύ του ιδίου και ενός μέλους του προσωπικού του, χωρίς να υφίσταται δικαστική απόφαση σχετικά με το ανεφάρμοστο της πράξεως γενικής ισχύος.

61

Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης δεν υπέπεσε σε νομική πλάνη καθόσον έκρινε την ένσταση ελλείψεως νομιμότητας ως παραδεκτή για τους διαλαμβανόμενους στις σκέψεις 42 και 45 έως 47 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως λόγους.

62

Είναι επομένως απορριπτέα, πέραν του πρώτου σκέλους του, και το τρίτο και το τέταρτο σκέλος του δευτέρου λόγου αναιρέσεως, με τα οποία η ΕΚΤ προβάλλει, αφενός, ότι κακώς το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης έκρινε ότι η Διοίκηση δεν μπορούσε παρά να εφαρμόσει έναν κανόνα γενικής ισχύος έστω και αν θεωρούσε τον κανόνα αυτό ως μη νόμιμο και ότι δεν έλαβε υπόψη το ιδιαίτερο καθεστώς της ΕΚΤ που, εν προκειμένω, είναι επίσης νομοθετούσα αρχή για τις διατάξεις που εφαρμόζονται στο προσωπικό (τρίτο σκέλος) και, αφετέρου, ότι το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης προέβη σε εσφαλμένη ερμηνεία της αρχής της ασφάλειας δικαίου (τέταρτο σκέλος).

63

Για τους ίδιους λόγους είναι επίσης απορριπτέο το πρώτο σκέλος του τρίτου λόγου αναιρέσεως, με το οποίο η ΕΚΤ προβάλλει ότι κακώς το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης έκρινε ότι η ένσταση ελλείψεως νομιμότητας δεν είναι δυνατόν να παραγάγει πλήρως τα αποτελέσματά της στο πλαίσιο διαδικασίας με αντικείμενο διοικητική ένσταση.

64

Συναφώς, δεν μπορεί να ευδοκιμήσει καμία εκ των αιτιάσεων που προβλήθηκαν προς στήριξη του ως άνω πρώτου σκέλους του τρίτου λόγου αναιρέσεως.

65

Πρώτον, η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι η προστασία του πολίτη έναντι της εφαρμογής μιας παράνομης πράξεως δεν εμποδίζει την επιβολή κριτηρίων παραδεκτού για την έγκυρη προβολή μιας ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας.

66

Ασφαλώς, από πάγια νομολογία προκύπτει ότι σκοπός του άρθρου 47 του Χάρτη δεν είναι η τροποποίηση του συστήματος δικαιοδοτικού ελέγχου το οποίο προβλέπουν οι Συνθήκες, και ειδικότερα των κανόνων περί του παραδεκτού των ενδίκων βοηθημάτων που ασκούνται ευθέως ενώπιον των δικαστηρίων της Ένωσης (απόφαση της 3ης Οκτωβρίου 2013, Inuit Tapiriit Kanatami κ.λπ. κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, C‑583/11 P, EU:C:2013:625, σκέψη 97, και διάταξη της 29ης Απριλίου 2015, von Storch κ.λπ. κατά ΕΚΤ, C‑64/14 P, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2015:300, σκέψη 55).

67

Επισημαίνεται συναφώς ότι η δυνατότητα να προταθεί ένσταση ελλείψεως νομιμότητας στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ μέλους του προσωπικού και θεσμικού οργάνου υπόκειται στην τήρηση διαφόρων προϋποθέσεων παραδεκτού: εφόσον πρόκειται για παρεμπίπτον μέσο έννομης προστασίας, προϋποθέτει ότι έχει ασκηθεί κύρια προσφυγή, ότι αυτή βάλλει κατ’ αποφάσεως βλαπτικής για τον υπάλληλο, ότι η ως άνω κύρια προσφυγή είναι παραδεκτή, ότι το μέλος του προσωπικού δεν ήταν σε θέση να ζητήσει την ακύρωση της πράξεως γενικής ισχύος επί της οποίας ερείδεται η βλαπτική για τον ίδιο απόφαση και ότι υφίσταται επαρκής συνάφεια μεταξύ της πράξεως γενικής ισχύος και της προσβαλλομένης ατομικής αποφάσεως.

68

Η συστηματική όμως διάρθρωση του νομικού καθεστώτος της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας και, ιδίως, οι λόγοι που ανάγονται στο γεγονός ότι μόνον ο δικαστής έχει την εξουσία να διαπιστώσει το ανεφάρμοστο πράξεως γενικής ισχύος επιβάλλουν το συμπέρασμα ότι δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει πρόσθετη προϋπόθεση παραδεκτού το να έχει προταθεί η εν λόγω ένσταση προηγουμένως κατά το στάδιο της διοικητικής ενστάσεως.

69

Δεύτερον, η ΕΚΤ προβάλλει ότι το γεγονός ότι η ένσταση ελλείψεως νομιμότητας δεν μπορεί να προταθεί παρά μόνον παρεμπιπτόντως δεν συνεπάγεται αδυναμία προβολής της στο πλαίσιο διαδικασίας με αντικείμενο διοικητική ένσταση.

70

Ασφαλώς, ο παρεμπίπτων χαρακτήρας της ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας δεν καθιστά αδύνατη την προβολή της κατά το στάδιο της διοικητικής ενστάσεως. Το γεγονός όμως ότι το μέλος του προσωπικού δικαιούται να προβάλει ένσταση ελλείψεως νομιμότητας κατά το στάδιο της διοικητικής ενστάσεως δεν σημαίνει ότι είναι υποχρεωμένο να πράξει τούτο διότι άλλως το εν λόγω μέσο έννομης προστασίας δεν μπορεί κατόπιν να προταθεί παραδεκτώς ενώπιον του δικαστή της Ένωσης.

71

Τρίτον, η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι η Διοίκηση πρέπει να έχει ειδοποιηθεί ήδη από το προ της ασκήσεως της προσφυγής στάδιο για πιθανή παρανομία μιας διατάξεως γενικής ισχύος έτσι ώστε να διασφαλίσει τα δικαιώματά της άμυνας και να ενεργήσει, όπου απαιτείται, επί ορθής νομικής βάσεως έναντι όχι μόνον του μέλους του προσωπικού που υπέβαλε διοικητική ένσταση, αλλά και ολόκληρου του προσωπικού.

72

Υπενθυμίζεται ότι, κατά πάγια νομολογία, ο σεβασμός των δικαιωμάτων άμυνας, σε κάθε διαδικασία που κινείται κατά προσώπου και μπορεί να καταλήξει στην έκδοση βλαπτικής για το πρόσωπο αυτό πράξεως, συνιστά θεμελιώδη αρχή του δικαίου της Ένωσης και πρέπει να διασφαλίζεται ακόμη και ελλείψει οποιασδήποτε ρυθμίσεως που να αφορά την εν λόγω διαδικασία. Η ως άνω αρχή απαιτεί να είναι σε θέση ο ενδιαφερόμενος να γνωστοποιήσει λυσιτελώς την άποψή του σχετικά με τα στοιχεία που μπορεί να γίνουν δεκτά σε βάρος του στην πράξη που πρόκειται να εκδοθεί (βλ. διάταξη της 12ης Μαΐου 2010, CPEM κατά Επιτροπής, C‑350/09 P, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2010:267, σκέψεις 75 και 76 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).

73

Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι, λαμβανομένου υπόψη του εξελικτικού χαρακτήρα του προ της ασκήσεως της προσφυγής σταδίου, η κατάρτιση της πράξεως που καθορίζει την οριστική θέση του θεσμικού οργάνου περατούται όταν η ΑΔΑ εκδίδει την απάντησή της στη διοικητική ένσταση που υπέβαλε το μέλος του προσωπικού (απόφαση της 21ης Μαΐου 2014, Mocová κατά Επιτροπής, T‑347/12 P, EU:T:2014:268, σκέψη 45).

74

Πρέπει κατά συνέπεια να διαπιστωθεί ότι, στο πλαίσιο διαδικασίας με αντικείμενο διοικητική ένσταση, το θεσμικό όργανο δεν μπορεί να επικαλεστεί τα δικαιώματα άμυνας, διότι συνιστά τον εκδότη, και όχι τον αποδέκτη, της πράξεως που είναι ικανή να βλάψει το μέλος του προσωπικού.

75

Κατά τα λοιπά, η ΕΚΤ δεν αμφισβητεί ότι τα δικαιώματά της άμυνας είναι πλήρως κατοχυρωμένα στο πλαίσιο της ένδικης διαδικασίας ή ότι είναι σε θέση να προβάλει όλα τα επιχειρήματα που η ίδια κρίνει σκόπιμα σε περίπτωση που της αντιτείνεται ένσταση ελλείψεως νομιμότητας προς στήριξη κύριας προσφυγής.

76

Για τους διαλαμβανόμενους στις σκέψεις 59 και 60 της παρούσας αποφάσεως λόγους, είναι επίσης απορριπτέο το δεύτερο μέρος της επιχειρηματολογίας που προβάλλεται από την ΕΚΤ προς στήριξη της αιτιάσεως αυτής, η οποία πρέπει κατά συνέπεια να απορριφθεί στο σύνολό της, όπως και το δεύτερο σκέλος του τρίτου λόγου αναιρέσεως που αντλείται από παραβίαση της αρχής της ασφάλειας δικαίου.

77

Είναι επίσης απορριπτέα η προβαλλόμενη προς στήριξη του δευτέρου σκέλους του δευτέρου λόγου αναιρέσεως επιχειρηματολογία της ΕΚΤ περί προσβολής των δικαιωμάτων της άμυνας.

78

Εφόσον οι διαλαμβανόμενες στις σκέψεις 42 και 45 έως 47 της αναιρεσιβαλλομένης αποφάσεως αιτιολογίες αρκούν ώστε να δικαιολογήσουν το παραδεκτό, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα της αντιστοιχίας, μιας προβληθείσας το πρώτον ενώπιον του Δικαστηρίου Δημόσιας Διοίκησης ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας, πρέπει να κριθούν ως αλυσιτελή τα λοιπά επιχειρήματα τα οποία προβάλλει η ΕΚΤ προς στήριξη, πρώτον, του πρώτου λόγου αναιρέσεως, που αντλείται από εσφαλμένη προβολή, εκ μέρους του Δικαστηρίου Δημόσιας Διοίκησης, των όσων διαπιστώθηκαν με την απόφαση της 15ης Σεπτεμβρίου 2011, Koninklijke Grolsch κατά Επιτροπής (T‑234/07, EU:T:2011:476), στις υπαλληλικές υποθέσεις, δεδομένου ότι τα δύο αυτά είδη ενδίκων διαφορών διακρίνονται μεταξύ τους και η ως άνω προβολή οδηγεί σε εσφαλμένη ερμηνεία του πεδίου εφαρμογής της αρχής της αποτελεσματικής ένδικης προστασίας υπό το πρίσμα του άρθρου 47 του Χάρτη (πρώτο σκέλος) και, αφετέρου, από έλλειψη αιτιολογίας (δεύτερο σκέλος), δεύτερον, του πρώτου σκέλους του τέταρτου λόγου αναιρέσεως, με το οποίο η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης ερμήνευσε κατά τρόπο εσφαλμένο την αρχή της αποτελεσματικής ένδικης προστασίας και την αρχή της αναλογικότητας, καθόσον ιδίως, κατ’ ουσίαν, έκρινε ότι το απαράδεκτο της προβολής μιας ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας κατά το στάδιο της προσφυγής ενώπιον του δικαστή της Ένωσης συνιστά δυσανάλογη κύρωση για το ενδιαφερόμενο μέλος του προσωπικού, και, τρίτον, του δευτέρου σκέλους του τέταρτου λόγου αναιρέσεως, που αντλείται από το ότι το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης δεν έλαβε υπόψη ορισμένα κρίσιμα πραγματικά περιστατικά της υποθέσεως και συγκεκριμένα το γεγονός ότι η M.‑C. Cerafogli εκπροσωπούνταν από νομικό σύμβουλο ήδη από την προ της ασκήσεως της προσφυγής διαδικασία (βλ., υπ’ αυτήν την έννοια, αποφάσεις της 2ας Ιουνίου 1994, de Compte κατά Κοινοβουλίου, C‑326/91 P, EU:C:1994:218, σκέψη 94, και της 29ης Απριλίου 2004, Επιτροπή κατά CAS Succhi di Frutta, C‑496/99 P, EU:C:2004:236, σκέψη 68).

79

Κατά συνέπεια, πρέπει να επιδοκιμασθεί η λύση στην οποία κατέληξε το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης καθόσον δέχθηκε το παραδεκτό, κατά παρέκκλιση από τον κανόνα της αντιστοιχίας, μιας ενστάσεως ελλείψεως νομιμότητας προβληθείσας το πρώτον ενώπιον του δικαστή της Ένωσης.

80

Η αίτηση αναιρέσεως πρέπει επομένως να απορριφθεί.

81

Κατά το άρθρο 211, παράγραφος 2, του Κανονισμού Διαδικασίας, όταν η αίτηση αναιρέσεως απορρίπτεται ως αβάσιμη, το Γενικό Δικαστήριο αποφαίνεται επί των δικαστικών εξόδων.

82

Κατά το άρθρο 134, παράγραφος 1, του ίδιου Κανονισμού, το οποίο έχει εφαρμογή στην αναιρετική διαδικασία δυνάμει του άρθρου 211, παράγραφος 1, του εν λόγω Κανονισμού, ο ηττηθείς διάδικος καταδικάζεται στα δικαστικά έξοδα, εφόσον υπάρχει σχετικό αίτημα του νικήσαντος διαδίκου. Δεδομένου ότι η ΕΚΤ ηττήθηκε, πρέπει να καταδικαστεί στα δικαστικά έξοδα, σύμφωνα με το σχετικό αίτημα της M.‑C. Cerafogli.

83

Κατά το άρθρο 138, παράγραφος 1, του Κανονισμού Διαδικασίας, το οποίο έχει εφαρμογή στην αναιρετική διαδικασία δυνάμει του άρθρου 211, παράγραφος 1, του εν λόγω Κανονισμού, τα θεσμικά όργανα που παρεμβαίνουν στη δίκη φέρουν τα δικαστικά τους έξοδα. Η Επιτροπή θα φέρει τα δικαστικά της έξοδα.

Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (αναιρετικό τμήμα)

αποφασίζει: