61993C0013

++++

Κύριε Πρόεδρε,

Κύριοι δικαστές,

1. Αντικείμενο της παρούσας διαδικασίας είναι και πάλι μία περίπτωση συγκρούσεως μεταξύ της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως, η οποία καθιερώθηκε με το άρθρο 5 της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ (1), και των εθνικών διατάξεων που θέτουν, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη Σύμβαση υπ' αριθ. 89 της Διεθνούς Οργανώσεως Εργασίας (ΔΟΕ), της 9ης Ιουλίου 1984, ορισμένα όρια στη νυκτερινή εργασία των γυναικών.

2. Τα πραγματικά περιστατικά. Η Madeleine Minne, η οποία είχε δηλωθεί ως άνεργη στις υπηρεσίες απασχολήσεως, δήλωσε στις υπηρεσίες αυτές ότι για οικογενειακούς λόγους δεν ήταν πλέον διατεθειμένη να εργάζεται κατά τις νυκτερινές ώρες στον τομέα της προηγούμενης απασχολήσεώς της (τον τομέα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και των εστιατορίων).

3. Κατόπιν αυτού, οι εθνικές αρχές θεώρησαν ότι η Madeleine Minne είχε αρνηθεί την παροχή ανάλογης εργασίας και για τον λόγο αυτόν αποφάσισαν να μην της χορηγήσουν το επίδομα ανεργίας.

4. Η Minne πέτυχε τη δικαστική ακύρωση της ανωτέρω αποφάσεως. Συγκεκριμένα, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο τόνισε ότι οι κρίσιμες διατάξεις του εθνικού δικαίου απαγορεύουν την εκ μέρους του γυναικείου προσωπικού παροχή νυκτερινής εργασίας (από το μεσονύκτιο μέχρι την 6η πρωινή ώρα) στον ξενοδοχειακό τομέα και ότι συνεπώς δεν μπορούσε εν προκειμένω να γίνει δεκτό ότι η Minne είχε αρνηθεί την παροχή ανάλογης εργασίας.

5. Κατόπιν ασκήσεως εφέσεως, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο ανέστειλε τη διαδικασία και ζήτησε από το Δικαστήριο να αποφανθεί αν η αρχή της ίσης μεταχειρίσεως, η οποία έχει καθιερωθεί με το άρθρο 5 της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ, κωλύει την εφαρμογή εθνικής ρυθμίσεως που απαγορεύει μόνο στις γυναίκες να εργάζονται κατά τις νυκτερινές ώρες στους οικείους τομείς.

6. Με τη Διάταξη περί παραπομπής το αιτούν δικαστήριο τονίζει τα εξής:

- Η επίμαχη βελγική ρύθμιση απαγορεύει τη νυκτερινή εργασία γενικά τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες.

- Εντούτοις, για τους άνδρες προβλέπεται ένα σύστημα παρεκκλίσεων που έχει ευρύτερο πεδίο εφαρμογής και είναι περισσότερο ελαστικό (αφού η ρύθμιση των παρεκκλίσεων δεν γίνεται με νόμο, αλλ' επαφίεται στις διοικητικές αρχές).

- Ειδικότερα, η κρίσιμη εθνική ρύθμιση απαγορεύει την εκ μέρους των γυναικών παροχή νυκτερινής εργασίας στον τομέα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, ενώ, βάσει ειδικών διατάξεων περί παρεκκλίσεων, δεν ισχύει ανάλογη απαγόρευση για το άρρεν προσωπικό.

- Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου (βλ. απόφαση της 12ης Ιουλίου 1984 στην υπόθεση 184/83, Hoffmann, Συλλογή 1984, σ. 3047), η διαφορετική αυτή μεταχείριση δεν δικαιολογείται από αντικειμενικούς λόγους αναγόμενους στην προστασία του θήλεος προσωπικού, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η προστασία από κινδύνους επιθέσεων ή η ανάληψη ειδικών οικογενειακών ευθυνών.

- Κατά συνέπεια, η εθνική ρύθμιση αντιβαίνει προς την αρχή της ίσης μεταχειρίσεως, που έχει καθιερωθεί με το άρθρο 5 της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ.

- Εντούτοις, πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η επίμαχη εθνική ρύθμιση θεσπίστηκε για τη συμμόρφωση του Βελγίου με τις υποχρεώσεις που προβλέπουν διάφορες διεθνείς συμβάσεις, μεταξύ των οποίων και η σύμβαση υπ' αριθ. 89 της ΔΟΕ, της 9ης Ιουλίου 1948 (την οποία πάντως έχει καταγγείλει το Βασίλειο του Βελγίου, έστω και αν η καταγγελία αυτή πραγματοποιήθηκε μετά τον κρίσιμο εν προκειμένω χρόνο).

7. Κατά συνέπεια, ανακύπτει το ζήτημα της σχέσης μεταξύ του άρθρου 5 της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ και της εθνικής ρυθμίσεως η οποία περιορίζει τη νυκτερινή εργασία των γυναικών και θεσπίστηκε σύμφωνα με την προαναφερθείσα Σύμβαση υπ' αριθ. 89 της ΔΟΕ. Επί του σημείου αυτού το Δικαστήριο αποφάνθηκε με την πρόσφατη απόφαση Levy (2), με την οποία επιβεβαίωσε κατ' ουσία ότι, κατά το άρθρο 234, πρώτη παράγραφος, της Συνθήκης, οι διατάξεις του κοινοτικού δικαίου δεν θίγουν την εκ μέρους των κρατών μελών εκτέλεση των υποχρεώσεων που έχουν αναλάβει έναντι τρίτων κρατών βάσει διεθνών συμβάσεων που προϋπήρχαν της ενάρξεως της ισχύος της Συνθήκης ΕΟΚ.

8. Εξάλλου, είναι γεγονός ότι, όπως επαναλαμβάνεται με την ανωτέρω απόφαση του Δικαστηρίου, το άρθρο 5 της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ, το οποίο διακηρύσσει την αρχή της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών, αποτελεί διάταξη με απευθείας εφαρμογή, όπως άλλωστε είναι γεγονός ότι η διάταξη αυτή κωλύει την εφαρμογή της εθνικής ρυθμίσεως που περιορίζει την εκ μέρους των γυναικών παροχή νυκτερινής εργασίας, όταν δεν προβλέπονται ανάλογοι περιορισμοί για το άρρεν προσωπικό. Είναι όμως επίσης γεγονός ότι, δυνάμει ακριβώς του άρθρου 234 της Συνθήκης, η υποχρέωση των εθνικών δικαστηρίων να εξασφαλίζουν την πλήρη εφαρμογή του άρθρου 5 της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ, μη εφαρμόζοντας την αντίθετη εθνική ρύθμιση, δεν ισχύει στην περίπτωση κατά την οποία η τήρηση των σχετικών εθνικών διατάξεων είναι αναγκαία για την εξασφάλιση της εκ μέρους του ενδιαφερομένου κράτους μέλους εκτελέσεως των διεθνών υποχρεώσεων που έχει αναλάβει έναντι τρίτων κρατών με σύμβαση που έχει συναφθεί, όπως η προαναφερθείσα Σύμβαση υπ' αριθ. 89 της ΔΟΕ, πριν από την έναρξη της ισχύος της Συνθήκης της Ρώμης.

9. Κατόπιν των ανωτέρω σκέψεων προτείνω στο Δικαστήριο να δώσει την εξής απάντηση στο αιτούν δικαστήριο:

Το άρθρο 5 της οδηγίας 76/207/ΕΟΚ του Συμβουλίου απαγορεύει στα κράτη μέλη να θεσπίζουν ρύθμιση που περιορίζει την εκ μέρους των γυναικών παροχή εργασίας κατά τις νυκτερινές ώρες, εφόσον δεν προβλέπονται ανάλογοι περιορισμοί για τους άνδρες. Εντούτοις, κατά το άρθρο 234, πρώτη παράγραφος, της Συνθήκης, η υποχρέωση του εθνικού δικαστηρίου να μην εφαρμόζει τις διατάξεις του εσωτερικού δικαίου που είναι αντίθετες προς το προαναφερθέν άρθρο 5 της οδηγίας δεν ισχύει, όταν η εφαρμογή των διατάξεων αυτών είναι αναγκαία για την εξασφάλιση της εκ μέρους του ενδιαφερομένου κράτους μέλους τηρήσεως των διεθνών υποχρεώσεων που έχει αναλάβει έναντι τρίτων κρατών με σύμβαση που έχει συναφθεί, όπως η προαναφερθείσα Σύμβαση υπ' αριθ. 89 της ΔΟΕ, πριν από την έναρξη της ισχύος της Συνθήκης.

(*) Γλώσσα του πρωτοτύπου: η ιταλική.

(1) - Οδηγία του Συμβουλίου, της 9ης Φεβρουαρίου 1976, περί της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών, όσον αφορά την πρόσβαση σε απασχόληση, την επαγγελματική εκπαίδευση και προώθηση, και τις συνθήκες εργασίας (ΕΕ ειδ. έκδ. 05/002, σ. 70).

(2) - Απόφαση της 2ας Αυγούστου 1993 στην υπόθεση C-158/91, Συλλογή 1993, σ. Ι-0000.