61991J0127

++++

Γεωργία * Κοινή οργάνωση των αγορών * Λιπαρές ουσίες * Ενίσχυση για τους ελαιούχους σπόρους * Μη τήρηση της υποχρεώσεως υποβολής της αιτήσεως για το μέρος ID του πιστοποιητικού κοινοτικής ενισχύσεως την ίδια ημέρα με εκείνη της υποβολής των σπόρων σε έλεγχο * Ολοσχερής απώλεια του δικαιώματος ενισχύσεως * Αρχή της αναλογικότητας * Παραβίαση * Δεν συντρέχει

(Κανονισμός 2114/71 του Συμβουλίου κανονισμός 1204/72 της Επιτροπής)

Η χορήγηση της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους, όπως προβλέπει ο κανονισμός 2114/71 περί της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους, εξαρτάται, σύμφωνα με τις καθοριζόμενες στον κανονισμό 1204/72 λεπτομέρειες εφαρμογής, από την προϋπόθεση ότι η κατά το άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο β', του δευτέρου κανονισμού αίτηση του μέρους ID του πιστοποιητικού κοινοτικής ενισχύσεως κατατίθεται την ίδια ημέρα που το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος διενεργεί τον έλεγχο των σπόρων εντός του ελαιουργείου, ήτοι πριν από τη μεταποίηση προς παραγωγή ελαίου. Επειδή το ύψος της ενισχύσεως υπόκειται σε συνεχείς διακυμάνσεις, ο μόνος τρόπος για την αποτροπή του φαινομένου οι επιχειρηματίες να προσπορίζονται αδικαιολόγητο κέρδος έγκειται στην απαίτηση η υποβολή της σχετικής αιτήσεως να χωρεί την ίδια ημέρα με εκείνη του ελέγχου των σπόρων. Τούτο είναι απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία του συστήματος της ενισχύσεως, ενώ δεν αντίκειται προς την αρχή της αναλογικότητας το να στερείται παντελώς του δικαιώματος ενισχύσεως ο επιχειρηματίας που δεν τηρεί την οικεία υποχρέωση.

Στην υπόθεση C-127/91,

που έχει ως αντικείμενο αίτηση του tribunal administratif de Paris προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογήν του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ

Comptoir National Technique Agricole (CNTA)

και

Υπουργείου Γεωργίας,

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς την ερμηνεία του κανονισμού (ΕΟΚ) 2114/71 του Συμβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 1971, περί της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους (ΕΕ ειδ. έκδ. 03/007, σ. 56), και του κανονισμού (ΕΟΚ) 1204/72 της Επιτροπής, της 7ης Ιουνίου 1972, περί λεπτομερειών εφαρμογής του καθεστώτος της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους (ΕΕ ειδ. έκδ. 03/008, σ. 37),

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τέταρτο τμήμα),

συγκείμενο από τους F. Grevisse, προεδρεύοντα του τμήματος, M. Diez de Velasco και P. J. G. Kapteyn, δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: G. Tesauro

γραμματέας: H. von Holstein, βοηθός γραμματέας,

λαμβάνοντας υπόψη τις γραπτές παρατηρήσεις που κατέθεσαν:

* η Comptoir Nationale Technique Agricole, εκπροσωπούμενο από τους Loesch και Wolter, δικηγόρους Λουξεμβούργου, και τους J.-F. Pericaud και G. Benchetrit, δικηγόρους Παρισίων,

* η Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τον P. Hetsch, μέλος της νομικής υπηρεσίας,

έχοντας υπόψη την έκθεση ακροατηρίου,

αφού άκουσε τις προφορικές παρατηρήσεις που ανέπτυξε ο J.-F. Pericaud, δικηγόρος Παρισίων, εκπρόσωπος του Comptoir Nationale Technique Agricole και η Επιτροπή κατά τη συνεδρίαση της 14ης Μαΐου 1992,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 11ης Ιουνίου 1992,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1 Με απόφαση της 14ης Μαρτίου 1991, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 6 Μαΐου 1991, το tribunal administratif de Paris υπέβαλε, δυνάμει του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, προδικαστικό ερώτημα ως προς την ερμηνεία του κανονισμού (ΕΟΚ) 2114/71 του Συμβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 1971, περί της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους (ΕΕ ειδ. έκδ. 03/007, σ. 56), και του κανονισμού (ΕΟΚ) 1204/72 της Επιτροπής, της 7ης Ιουνίου 1972, περί λεπτομερειών εφαρμογής του καθεστώτος της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους (ΕΕ ειδ. έκδ. 03/008, σ. 37).

2 Το ερώτημα αυτό ανέκυψε στα πλαίσια διαφοράς μεταξύ της Comptoir Nationale Technique Agricole (στο εξής: CNTA) και του Υπουργείου Γεωργίας.

3 Το άρθρο 27, παράγραφος 1, του κανονισμού 136/66/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 1966, περί δημιουργίας κοινής οργανώσεως αγοράς στον τομέα των λιπαρών ουσιών (ΕΕ ειδ. έκδ. 03/002, σ. 33), προβλέπει τη χορήγηση ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους που συγκομίζονται και μεταποιούνται εντός της Κοινότητας.

4 Ο κανονισμός 2114/71 καθορίζει τις αρχές που διέπουν τη χορήγηση της ανωτέρω ενισχύσεως και τους τρόπους ελέγχου του δικαιώματος λήψεώς της.

5 Το άρθρο 2 του εν λόγω κανονισμού προβλέπει ότι τα κράτη μέλη ελέγχουν εντός του ελαιουργείου τη μεταποίηση, ώστε να διασφαλίζεται ότι η ενίσχυση χορηγείται μόνο για τους συγκεκριμένους σπόρους. Σύμφωνα με το άρθρο 4, τα κράτη μέλη χορηγούν στον ενδιαφερόμενο που υποβάλλει σχετική αίτηση πιστοποιητικό κοινοτικής ενισχύσεως, αποδεικτικό της διενεργείας ελέγχου στο ελαιουργείο των συγκομιζομένων εντός της Κοινότητας σπόρων. Το άρθρο 6, δεύτερο εδάφιο, ορίζει ότι η χορήγηση του πιστοποιητικού αυτού γίνεται την ημέρα κατά την οποία το οικείο κράτος μέλος αναλαμβάνει τον έλεγχο εντός του ελαιουργείου. Κατά το άρθρο 10, το δικαίωμα επί της ενισχύσεως γεννάται κατά τον χρόνο μεταποιήσεως των σπόρων προς παραγωγή ελαίου.

6 Ο κανονισμός 1204/72 καθόρισε τις λεπτομέρειες εφαρμογής του συστήματος ενισχύσεως. Βάσει του άρθρου 3, παράγραφος 1, αυτού, ο έλεγχος ασκείται από την είσοδο των σπόρων στο ελαιουργείο μέχρι τη μεταποίησή τους. Το άρθρο 5, παράγραφος 1, του κανονισμού ορίζει ότι το πιστοποιητικό κοινοτικής ενισχύσεως περιλαμβάνει, ιδίως, ένα μέρος αποκαλούμενο ID, το οποίο πιστοποιεί ότι η βεβαιωθείσα ποσότητα σπόρων που συγκομίσθηκε εντός της Κοινότητας υπέστη τον κατά το άρθρο 2 του κανονισμού 2114/71 έλεγχο.

7 Το 1980, η CNTA συνέθλιψε σε εργοστάσιό της στο Bordeaux διάφορες παρτίδες σπόρων. Μια πρώτη παρτίδα 2 317 τόνων εισήχθη στο εργοστάσιο και συνεθλίβη κατά τον μήνα Οκτώβριο, η δε αίτηση για το μέρος ID του πιστοποιητικού ενισχύσεως υποβλήθηκε μόλις στις 31 Οκτωβρίου 1990 στη Societe interprofessionnelle des oleagineux (στο εξής: SIDO), επιφορτισμένη με την εφαρμογή στη Γαλλία του συστήματος ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους. Μια δεύτερη παρτίδα 3 725 τόνων εισήχθη στο εργαστάσιο και συνεθλίβη τον Νοέμβριο. Το μέρος ID του πιστοποιητικού ζητήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1980. Η εκπρόθεσμη υποβολή των αιτήσεων οφειλόταν, κατά την CNTA, σε αποδιοργάνωση των υπηρεσιών του εργοστασίου λόγω πυρκαϊάς που εκδηλώθηκε τον Ιανουάριο του 1980.

8 Παρά τη διαπίστωση ότι τα μέρη ID του πιστοποιητικού κοινοτικής ενισχύσεως είχαν υποβληθεί εκπρόθεσμα, η SIDO δέχθηκε να προχωρήσει στη διευθέτηση των ενισχύσεων, υπό την επιφύλαξη ότι η CNTA θα της παρείχε ασφάλεια, ώστε να διασφαλίζεται η επιστροφή, με απλή αίτηση της SIDO, του ποσού για το οποίο η CNTA θα καθίστατο ενδεχομένως οφειλέτης σε περίπτωση που το ΕΓΤΠΕ (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων) αποφαινόταν ως προς την επιλεξιμότητα της ενισχύσεως, στα πλαίσια της οποίας είχαν εισπραχθεί προκαταβολές. Η Tράπεζα Etoile commerciale συνέστησε τη σχετική ασφάλεια.

9 Με την απόφαση 85/456/ΕΟΚ, της 28ης Αυγούστου 1985 (ΕΕ 1985, L 267, σ. 24), που απηύθυνε στη Γαλλική Δημοκρατία, η Επιτροπή αρνήθηκε να καταλογίσει σε βάρος του ΕΓΤΠΕ το ποσό των ανωτέρω ενισχύσεων. Με έγγραφο της 27ης Ιανουαρίου 1986, η SIDO ενημέρωσε συναφώς την Etoile commerciale, προς την οποία και απηύθυνε όχληση να καταβάλει το ποσό της ασφαλείας που είχε συσταθεί για λογαριασμό της CNTA. Η Etoile commerciale πληροφόρησε με τη σειρά της τη CNTA για το αίτημα αυτό και απέστειλε στη SIDO το επίδικο ποσό.

10 Επιληφθέν αγωγής της CNTA με αντικείμενο την καταβολή αποζημιώσεως για τη ζημία που υπέστη λόγω της εισπράξεως από τη SIDO των αχρεωστήτως καταβληθεισών κοινοτικών ενισχύσεων, το tribunal administratif de Paris ανέστειλε τη διαδικασία και υπέβαλε στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα

"Ερωτάται αν ο κανονισμός 2114/71 του Συμβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 1971, καθώς και ο κανονισμός 1204/72 της Επιτροπής, της 7ης Ιουνίου 1972, απαγορεύουν τη χορήγηση της ενισχύσεως αν το μέρος ID του πιστοποιητικού απεστάλη στον αρμόδιο οργανισμό μετά τη σύνθλιψη των προοριζομένων για την είσπραξη της οικείας ενισχύσεως σπόρων."

11 Στην έκθεση ακροατηρίου αναπτύσσονται διεξοδικώς τα πραγματικά περιστατικά της κύριας δίκης, η εξέλιξη της διαδικασίας, καθώς και οι γραπτές παρατηρήσεις που κατατέθηκαν στο Δικαστήριο. Τα στοιχεία αυτά της δικογραφίας δεν επαναλαμβάνονται κατωτέρω παρά μόνο καθόσον απαιτείται για τη συλλογιστική του Δικαστηρίου.

12 Προκειμένου να δοθεί απάντηση στο υποβληθέν από το αιτούν δικαστήριο ερώτημα, πρέπει να εξεταστούν καταρχάς οι διατάξεις σχετικά με το περιεχόμενο του μέρους ID του πιστοποιητικού κοινοτικής ενισχύσεως και των λεπτομερειών χορηγήσεώς του.

13 Κατά τα άρθρα 4 του κανονισμού 2114/71 και 5, παράγραφος 1, στοιχείο β', του κανονισμού 1204/72, το μέρος ID του πιστοποιητικού πιστοποιεί ότι η βεβαιωθείσα ποσότητα των συγκομιζομένων στην Κοινότητα σπόρων υποβάλλεται στον κατά το άρθρο 2 του κανονισμού 2114/71 έλεγχο. Σύμφωνα με το άρθρο 3, παράγραφος 1, του κανονισμού 1204/72, ο έλεγχος ασκείται από της εισόδου των σπόρων στο ελαιουργείο μέχρι της μεταποιήσεώς τους προς παραγωγή ελαίου ή μέχρι της εξόδου τους από το ελαιουργείο ως έχουν.

14 Δυνάμει του άρθρου 6, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 2114/71, το πιστοποιητικό χορηγείται την ημέρα κατά την οποία το οικείο κράτος μέλος διενεργεί τον έλεγχο των σπόρων εντός του ελαιουργείου που αυτοί μεταποιούνται. Κατά το άρθρο 12 του κανονισμού 1204/72, το πιστοποιητικό λογίζεται ως χορηγηθέν, όσον αφορά το μέρος ID, την ημέρα υποβολής της αιτήσεως.

15 Με τις παρατηρήσεις που κατέθεσε στο Δικαστήριο, η CNTA ισχυρίζεται, πρώτον, ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ της υποβολής των σπόρων σε έλεγχο, όπως προβλέπουν οι κανονισμοί 2114/71 και 1204/72, και των απλών διατυπώσεων που αποσκοπούν στον καθορισμό του ύψους της ενισχύσεως.

16 Η CNTA παρατηρεί συναφώς ότι, για τους σκοπούς του ελέγχου, τηρούνται στο ελαιουργείο χωριστά λογιστικά στοιχεία για τους σπόρους που συγκομίζονται στην Κοινότητα και τους εισαγόμενους σπόρους. Με την είσοδό τους στο ελαιουργείο, οι συγκομιζόμενοι εντός της Κοινότητας σπόροι, ζυγίζονται, σύμφωνα με το άρθρο 11, παράγραφος 1, του κανονισμού 2114/71, και υποβάλλονται σε δειγματοληπτικό έλεγχο υπ' ευθύνη ειδικών που διορίζει η SIDO. Ο συγκεκριμένος και παρουσία των ενδιαφερομένων υλικός αυτός έλεγχος επιτρέπει να προσδιοριστούν οι σπόροι που παρέχουν δικαίωμα προς είσπραξη της ενισχύσεως. Την υποβολή σε έλεγχο υπό τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις πιστοποιεί το δελτίο εισόδου τους στο ελαιουργείο.

17 Αντίθετα, το χορηγούμενο με απλή αίτηση και χωρίς τον παραμικρό έλεγχο εκ μέρους του καταβάλλοντος την ενίσχυση οργανισμού, και συγκεκριμένα της SIDO, μέρος ID του πιστοποιητικού κοινοτικής ενισχύσεως αποσκοπεί απλώς στο να επιβεβαιώσει ότι η βεβαιωθείσα ποσότητα σπόρων υποβλήθηκε στον κατά το άρθρο 2 του κανονισμού 2114/71 έλεγχο. Συγκεκριμένα, η αίτηση του μέρους ID του πιστοποιητικού έχει σημασία μόνο για τον καθορισμό του ύψους της ενισχύσεως και της ημέρας που η ενίσχυση μπορεί να προκαταβληθεί.

18 Η επιχειρηματολογία αυτή είναι απορριπτέα. Μολονότι, κατά το άρθρο 35, παράγραφος 1, του κανονισμού 1204/72, το ποσόν της ενισχύσεως είναι αυτό που ισχύει την ημέρα υποβολής της αιτήσεως για το μέρος ID του πιστοποιητικού, όπως προκύπτει από το άρθρο 3 του κανονισμού 2114/71, η ημέρα αυτή πρέπει να συμπίπτει με εκείνη κατά την οποία το οικείο κράτος μέλος ανέλαβε τη διενέργεια του ελέγχου των σπόρων.

19 'Οπως προκύπτει από τα άρθρα 6, δεύτερο εδάφιο, του κανονισμού 2114/71 και 12 του κανονισμού 1204/72, η υποβολή σε έλεγχο και η κατάθεση της αιτήσεως πρέπει να γίνονται την ίδια ημέρα.

20 Η τήρηση της υποχρεώσεως υποβολής της αιτήσεως για το μέρος ID του πιστοποιητικού την αυτή ημέρα κατά την οποία υποβάλλονται σε έλεγχο οι σπόροι επιβάλλεται κατά μείζονα λόγο καθόσον τούτο καθίσταται απαραίτητο για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας του επιδίκου συστήματος ενισχύσεων.

21 Πράγματι, στον βαθμό που το ποσόν της χορηγητέας ενισχύσεως είναι εκείνο που ίσχυε την ημέρα υποβολής της αιτήσεως του μέρους ID και που το ποσό αυτό υπόκειται σε συνεχείς διακυμάνσεις, ορισμένοι επιχειρηματίες θα μπορούσαν, αν η προβλεπομένη για την υποβολή της αιτήσεως ημερομηνία, ήτοι ημερομηνία υποβολής των επιδίκων σπόρων σε έλεγχο, δεν ήταν δεσμευτική, να αναμείνουν, ώστε να την υποβάλουν σε ευθετότερο χρόνο και υπό την έννοια αυτή να καρπωθούν αδικαιολόγητο κέρδος.

22 Η CNTA ισχυρίζεται περαιτέρω ότι οι καταστροφικές συνέπειες από τη στέρηση της κοινοτικής ενισχύσεως είναι προφανώς δυσανάλογες σε σχέση με τη μη τήρηση εκ μέρους της των διατάξεων που αφορούν απλώς τις διατυπώσεις χορηγήσεως του μέρους ID του πιστοποιητικού της κοινοτικής ενισχύσεως.

23 Πρέπει να υπομνηστεί, συναφώς, η πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία, προκειμένου να διαπιστωθεί αν μια διάταξη του κοινοτικού δικαίου συμβιβάζεται με την αρχή της αναλογικότητας, χρειάζεται να εξακριβωθεί, πρώτον, αν τα μέσα που προβλέπει για την πραγματοποίηση του επιδιωκομένου σκοπού συμβιβάζονται με τη σημασία του στόχου αυτού και, δεύτερον, αν είναι αναγκαία για την επίτευξή του (βλ., ιδίως, απόφαση της 22ας Ιανουαρίου 1986 στην υπόθεση 266/84, Denkavit France, Συλλογή 1986, σ. 149, σκέψη 17).

24 'Οπως τονίστηκε παραπάνω, η υποχρέωση υποβολής της αιτήσεως την ίδια μέρα κατά την οποία υποβάλλονται σε έλεγχο οι σπόροι εκπορεύεται από την ανάγκη διασφαλίσεως της εύρυθμης λειτουργίας του καθιερωθέντος συστήματος ενισχύσεων.

25 Υπό τις περιστάσεις αυτές, όπως ανέφερε ήδη το Δικαστήριο, η στέρηση του δικαιώματος επί της ενισχύσεως, συνέπεια της μη τηρήσεως της οικείας υποχρεώσεως, δεν είναι δυσανάλογη σε σχέση με τον επιδιωκόμενο από τον κοινοτικό νομοθέτη στόχο (βλ. αποφάσεις της 2ας Μαΐου 1990 στις υποθέσεις C-357/88, Hopermann Ι, Συλλογή 1990, σ. Ι-1669, σκέψεις 15 και 16, και C-358/88, Hopermann II, Συλλογή 1990, σ. Ι-1687, σκέψεις 14 και 15).

26 Στο προδικαστικό ερώτημα προσήκει, συνεπώς, η απάντηση ότι η χορήγηση της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους, όπως προβλέπει ο κανονισμός 2114/71 του Συμβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 1971, εξαρτάται, σύμφωνα προς τις λεπτομέρειες εφαρμογής που θέτει ο κανονισμός 1204/72 της Επιτροπής, της 7ης Ιουνίου 1972, από την προϋπόθεση ότι η αίτηση του μέρους ID του πιστοποιητικού κοινοτικής ενισχύσεως, κατά το άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο β', του τελευταίου, κατατίθεται την αυτή ημέρα κατά την οποία το οικείο κράτος μέλος αναλαμβάνει τη διενέργεια του ελέγχου των σπόρων εντός του ελαιουργείου, επομένως πριν από τη μεταποίησή τους προς παραγωγή ελαίου.

Επί των δικαστικών εξόδων

27 Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκε η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η οποία κατέθεσε παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, δεν αποδίδονται. Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, σ' αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων.

Για τους λόγους αυτούς,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τέταρτο τμήμα),

κρίνοντας επί του ερωτήματος που του υπέβαλε το tribunal administratif de Paris, με απόφαση της 14ης Μαρτίου 1991, αποφαίνεται:

Η χορήγηση της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους, όπως αυτή προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΟΚ) 2114/71 του Συμβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 1971, περί της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους, εξαρτάται, σύμφωνα με τις λεπτομέρειες εφαρμογής που καθιέρωσε ο κανονισμός (ΕΟΚ) 1204/72 της Επιτροπής, της 7ης Ιουνίου 1972, περί λεπτομερειών εφαρμογής του καθεστώτος της ενισχύσεως για τους ελαιούχους σπόρους, από την προϋπόθεση ότι το κατά το άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο β', του εν λόγω κανονισμού μέρος ID του πιστοποιητικού κοινοτικής ενισχύσεως κατατίθεται την ίδια ημέρα κατά την οποία το οικείο κράτος μέλος αναλαμβάνει τη διενέργεια του ελέγχου των σπόρων εντός του ελαιουργείου, επομένως πριν από τη μεταποίησή τους προς παραγωγή ελαίου.