61981J0314

1 . Προσφυγή λόγω παραβάσεως — Απόφαση τού Δικαστηρίου , μέ τήν οποία διαπιστώνει τήν παράβαση — Αποτελέσματα — Υποχρέωση τών αρχών τού κράτους μέλους παραβάτου — Υποχρέωση νά εξασφαλίσει τήν εκτέλεση τής αποφάσεως — Έκταση

( Συνθήκη ΕΟΚ , άρθρα 169 καί 171 )

2 . Προσφυγή λόγω παραβάσεως — Απόφαση τού Δικαστηρίου , μέ τήν οποία διαπιστώνει τήν παράβαση — Αποτελέσματα — Υποχρέωση τών αρχών του παραβάτου κράτους μέλους — Υποχρέωση νά συναγάγει τά αναγκαία συμπεράσματα από τήν απόφαση — Παράβαση κοινοτικού κανόνος μέ άμεσο αποτέλεσμα — Δικαιώματα τών ιδιωτών — Πηγή τής εννόμου προστασίας τους

( Συνθήκη ΕΟΚ , άρθρα 169 καί 171 )

1 . Σύμφωνα μέ τό άρθρο 171 τής συνθήκης , άν τό Δικαστήριο διαπιστώσει οτι κράτος μέλος έχει παραβεί υποχρέωσή του , πού υπέχει από τήν συνθήκη , ολα τά όργανα τού ενδιαφερομένου κράτους μέλους έχουν τήν υποχρέωση νά εξασφαλίσουν , στούς τομείς πού καλύπτουν αντιστοίχως οι εξουσίες τους , τήν εκτέλεση τής αποφάσεως τού Δικαστηρίου .

Στήν περίπτωση πού μέ τήν απόφαση αναγνωρίζεται οτι ορισμένες νομοθετικές διατάξεις τού εν λόγω κράτους μέλους αντιβαίνουν πρός τήν συνθήκη , αυτό συνεπάγεται τήν υποχρέωση τών αρχών πού συμμετέχουν στήν άσκηση τής νομοθετικής εξουσίας , νά τροποποιήσουν τίς εν λόγω διατάξεις , ωστε νά ειναι σύμφωνες μέ τίς απαιτήσεις τού κοινοτικού δικαίου . Τά δικαστήρια τού ενδιαφερομένου κράτους έχουν από τήν δική τους πλευρά τήν υποχρέωση , στό πλαίσιο τής ασκήσεως τής αποστολής τους , νά διασφαλίζουν τήν τήρηση τής αποφάσεως .

2.Σέ περίπτωση πού τό Δικαστήριο διαπιστώσει , στό πλαίσιο τής διαδικασίας τών άρθρων 169 εως 171 τής συνθήκης , οτι η νομοθεσία κράτους μέλους ειναι ασυμβίβαστη πρός τίς υποχρεώσεις πού τό κράτος αυτό υπέχει από τήν συνθήκη , τά δικαστήρια τού κράτους αυτού οφείλουν , δυνάμει τού άρθρου 171 , νά συναγάγουν τά αναγκαία συμπεράσματα από τήν απόφαση τού Δικαστηρίου· εννοείται , ομως , οτι , οταν τό Δικαστήριο διαπιστώσει τήν υπαρξη παραβάσεως διατάξεως τού κοινοτικού δικαίου πού έχει άμεσο αποτέλεσμα στήν εσωτερική έννομη τάξη , τά δικαιώματα τών ιδιωτών απορρέουν όχι από τήν απόφαση αυτή , αλλά από τίς ίδιες τίς διατάξεις τού κοινοτικού δικαίου .

Στίς συνεκδικαζόμενες υποθέσεις , 314 ως 316/81 καί 83/82 ,

πού έχουν ως αντικείμενο αιτήσεις τού Tribunal de grande instance τού Παρισιού πρός τό Δικαστήριο , κατ’ εφαρμογή τού άρθρου 177 τής συνθήκης ΕΟΚ , μέ τίς οποίες ζητείται , στό πλαίσιο τών διαφορών πού εκκρεμούν ενώπιον τού αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ

PROCUREUR DE LA REPUBLIQUE ,

καί γιά τίς πρώτες ομάδες υποθέσεων ,

COMITE NATIONAL DE DEFENSE CONTRE L’ALCOOLISME , ανεγνωρισμένο σωματείο δημοσίας ωφελείας , μέ εδρα τό Παρίσι πολιτικώς ενάγον ,

καί

— ALEX WATERKEYN , JEAN GIRAUDY , JACQUES DAUPHIN , HENRI RENOUARD-LARIVIERE , CLAUDE DOUCE , HENRI LEJEUNE , MARC POULBOT , MAURICE BREBART , DOMINIQUE FERRY , MICHEL HOUSSIN , DANIEL FILIPACCHI , MARIE-DENISE BRESARD , ΣΥΖΥΓΟΣ SERVAN- SCHREIBER , καί τών αστικών υπευθύνων εταιριών ( υπόθεση 314/81 ),

—JEAN CAYARD , ANDRE GAYOT , MARCEL MINCKES , PAUL PICTET , OLIVIER CHEVRILLON , DANIEL FILIPACCHI καί τών αστικών υπευθύνων εταιριών ( υπόθεση 315/81 ),

—RODOLPHE JOEL , PIERRE DE ROBINET DE PLAS καί τών αστικώς υπευθύνων εταιριών ( υπόθεση 316/81 ),

—JEAN CAYARD , JEAN-CLAUDE DECAUX , JACQUES ZADOK , JACQUES FOBY , RENE MARTAUD , MARCEL MINCKES , ANDRE BOUSSEMART , MAURICE BREBART καί τών αστικώς υπευθύνων εταιριών ( υπόθεση 83/82 ),

η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως πρός τό αποτέλεσμα πού επέφεραν στήν γαλλική εσωτερική έννομη τάξη , ιδίως εν σχέσει πρός τά άρθρα L 1 , L 18 καί L 21 τού κώδικος περί χώρων λιανικής πωλήσεως ποτών καί περί μέτρων κατά τού αλκοολισμού , τό άρθρο 30 τής συνθήκης ΕΟΚ καί η απόφαση τού Δικαστηρίου , τής 10ης Ιουλίου 1980 , πού αφορά τήν διαφήμιση οινοπνευματωδών ποτών ,

1 Μέ δύο αποφάσεις τής 30ής Ιανουαρίου 1981 καί μέ απόφαση τής 12ης Φεβρουαρίου 1981 , πού περιήλθαν στό Δικαστήριο στίς 18 Δεκεμβρίου 1981 , καί μέ απόφαση τής 6ης Ιανουαρίου 1982 , πού περιήλθε στό Δικαστήριο στίς 8 Μαρτίου 1982 , τό Tribunal de grande instance τού Παρισιού υπέβαλε , δυνάμει τού άρθρου 177 τής συνθήκης ΕΟΚ , προδικαστικά ερωτήματα ως πρός τήν ερμηνεία τού άρθρου 171 τής συνθήκης γιά νά διαφωτισθεί επί τών συμπερασμάτων πού συνάγονται από τήν απόφαση τής 10ης Ιουλίου 1980 ( Επιτροπή κατά Γαλλικής Δημοκρατίας , 152/78 Recueil , σ . 2299 ), μέ τήν οποία τό Δικαστήριο έκρινε οτι «ρυθμίζοντας τήν διαφήμιση τών οινοπνευματωδών ποτών κατά τρόπο πού εισάγει διακρίσεις καί διατηρώντας έτσι εμπόδια στήν ελευθερία τού ενδοκοινοτικού εμπορίου , η Γαλλική Δημοκρατία παρέβη τίς υποχρεώσεις πού υπέχει από τό άρθρο 30 τής συνθήκης ΕΟΚ» .

2 Τά προδικαστικά ερωτήματα πού υπέβαλε τό δικαστήριο , καί πού ειναι ταυτόσημα καί στίς τέσσερις υποθέσεις , ανέκυψαν στό πλαίσιο ποινικής διώξεως πού ησκήθη γιά παράβαση τών διατάξεων τού κώδικος περί χώρων λιανικής πωλήσεως ποτών καί περί μέτρων κατά τού αλκοολισμού ( εφεξής : κώδικος ), κατά τών υπευθύνων διαφόρων επιχειρήσεων — βιομηχάνων ή εισαγωγέων οινοπνευματωδών ποτών , διαφημιστών ή εκδοτών τύπου — , λόγω διαφημιστικών εκστρατειών πού επραγματοποίησαν υπέρ διαφόρων οινοπνευματωδών ποτών , δηλαδή ενός ορεκτικού πού παρασκευάζεται στήν Γαλλία ( υπόθεση 314/81 ), δύο τύπων Πορτό πού εισάγεται από τήν Πορτογαλία ( υποθέσεις 315 καί 316/81 ) καί ενός ου ΐσκυ πού εισάγεται από τό Ηνωμένο Βασίλειο ( υπόθεση 83/82 ).

3 Ενώπιον τού δικαστηρίου , οι κατηγορούμενοι υπεστήριξαν οτι οι διατάξεις τού κώδικος , τίς οποίες κατηγορούνται οτι παρέβησαν , εκηρύχθησαν ασυμβίβαστες πρός τό κοινοτικό δίκαιο μέ τήν απόφαση τής 10ης Ιουλίου 1980 καί , επομένως , θά έπρεπε νά παύσει οριστικώς πάσα εναντίον τους δίωξη .

4 Τό Δικαστήριο , κρίνοντας οτι στήν προκειμένη περίπτωση επιβάλλεται νά προσδιορισθεί άν τό κοινοτικό δίκαιο , οπως ερμηνεύθηκε μέ τήν εν λόγω απόφαση , καθιστά απ’ ευθείας καί αμέσως ανεφάρμοστα τά άρθρα L 1 , L 17 , L 18 καί L 21 τού κώδικος , εζήτησε από τό Δικαστήριο νά προσδιορίσει τά αποτελέσματα τής αποφάσεώς του , τής 10ης Ιουλίου 1980 , λαμβανομένων υπ’ όψη τών διατάξεων τού άρθρου 171 τής συνθήκης .

5 Κατά τήν διαδικασία ενώπιον τού Δικαστηρίου , οι κατηγορούμενοι ανέπτυξαν τήν άποψή τους , κατά τήν οποία , η απόφαση τής 10ης Ιουλίου 1980 έχει «γενική ενέργεια» , επειδή τό Δικαστήριο απεδοκίμασε στό σύνολό του τό γαλλικό σύστημα διαφημίσεως οινοπνευματωδών ποτών , οπως καθορίζεται στόν κώδικα . Επομένως δέν πρέπει νά γίνεται διάκριση αναλόγως τής καταγωγής τών επιδίκων προϊόντων· δέν επιτρέπεται , ειδικότερα νά υπάρχει διαφορετική μεταχείριση εις βάρος τών εθνικών προϊόντων πού εισάγονται από άλλα κράτη μέλη τής Κοινότητος . Οι κατηγορούμενοι ετόνισαν οτι αυτή η «γενική ενέργεια» έχει γίνει δεκτή στήν Γαλλία μέ αποφάσεις πολλών tribunaux d’instance ( πρωτοδικείων ) καί cours d’appel ( εφετείων ).

6 Τήν άποψη αυτή αμφισβήτησε τό Comite national de defense contre l’alcoolisme ( Εθνική επιτροπή προστασίας κατά τού αλκοολισμού ), πού παρέστη ως πολιτικώς ενάγον κατά τίς διαδικασίες ενώπιον τού εθνικού δικαστηρίου , η Επιτροπή καί η γαλλική κυβέρνηση , οι οποίες παρατηρούν οτι τό Δικαστήριο δέν έκρινε τήν γαλλική νομοθεσία αντίθετη πρός τό άρθρο 30 τής συνθήκης παρά μόνον κατά τό μέτρο πού η διάθεση στό εμπόριο τών οινοπνευματωδών προϊόντων καταγωγής άλλων κρατών μελών υπόκειται σέ αυστηρότερες , de facto ή de jure , διατάξεις απ’ αυτές πού εφαρμόζονται στά εθνικά ανταγωνιστικά προϊόντα . Όσον αφορά τά προϊόντα πού εισάγονται από τήν Πορτογαλία , η Επιτροπή καί η γαλλική κυβέρνηση εφιστούν τήν προσοχή στό γεγονός οτι τό άρθρο 30 τής συνθήκης ΕΟΚ δέν ρυθμίζει παρά μόνον τό ενδοκοινοτικό εμπόριο καί οτι τό καθεστώς , στό οποίο υπάγονται τά προϊόντα αυτά , εξαρτάται από τήν συμφωνία περί ελευθέρων εμπορικών ανταλλαγών πού συνήφθη στίς 22 Ιου λίου 1972 μέ τό κράτος αυτό ( ΕΕ , ειδ . έκδ . 11/004 , σ . 166 ), μέ τήν επιφύλαξη ( τού καθορισμού ) τής επιδράσεως πού δύναται νά έχει η συμφωνία αυτή επί τού θέματος .

7 Επειδή μετά τήν έκδοση τής αποφάσεως τής 10ης Ιουλίου 1980 εδημιουργήθησαν ορισμένες αμφιβολίες , ενδείκνυται νά τονισθεί η έκταση τής ισχύος τής αποφάσεως αυτής , πρίν δοθεί απάντηση στά ερωτήματα πού υπέβαλε τό εθνικό δικαστήριο .

Επί τής εκτάσεως ισχύος τής αποφάσεως τής 10ης Ιουλίου 1980

8 Υπενθυμίζεται οτι μέ τήν προσφυγή τής Επιτροπής , η οποία ωδήγησε στήν απόοφαση τής 10ης Ιουλίου 1980 , εζητείτο νά αναγνωρισθεί οτι , ρυθμίζοντας κατά τρόπο πού εισάγει διακρίσεις τήν διαφήμιση τών οινοπνευματωδών ποτών εις βάρος τών προϊόντων καταγωγής άλλων κρατών μελών , η Γαλλική Δημοκρατία παρέβη τίς υποχρεώσεις πού υπέχει από τό άρθρο 30 τής συνθήκης ΕΟΚ . Η Επιτροπή ισχυρίσθη οτι τό σύστημα , οπως ρυθμίζεται από τόν κώδικα , έχει διαμορφωθεί μέ τέτοιο τρόπο , ωστε απαγορεύεται ή υπόκειται σέ περιορισμούς η διαφήμιση ορισμένων εισαγομένων οινοπνευματωδών προϊόντων , ενώ ειναι τελείως ελευθέρα ή λιγότερο περιοριστική η διαφήμιση τών εθνικών ανταγωνιστικών προϊόντων .

9 Μέ τήν απόφασή του , τό Δικαστήριο έκρινε οτι η ρύθμιση τής διαφημίσεως οινοπνευματωδών ποτών πού προβλέπει ο κώδικας αντιβαίνει πρός τό άρθρο 30 τής συνθήκης ΕΟΚ , καθ’ οσον ενέχει έμμεσο περιορισμό επί τής εισαγωγής οινοπνευματωδών προϊόντων καταγωγής άλλων κρατών μελών , κατά τό μέτρο πού η διάθεση στό εμπόριο τών εν λόγω προϊόντων ρυθμίζεται από διατάξεις περισσότερο αυστηρές , de jure ή de facto , από τίς διατάξεις πού εφαρμόζονται στά εθνικά ανταγωνιστικά προϊόντα .

10 Ως πρός τό θέμα αυτό , τό Δικαστήριο ετόνισε , ειδικότερα , τό γεγονός οτι , λόγω τής από φορολογικής απόψεως , εξομοιώσεώς τους πρός τούς οίνους , οι γαλλικοί γλυκείς φυσικοί οινοι διέπονται από ελεύθερο σύστημα διαφημίσεως , ενώ οι εισαγόμενοι γλυκείς φυσικοί οινοι καί οι οινοι λικέρ διέπονται από ενα περιορισμένο σύστημα διαφημίσεως· παρομοίως , ετόνισε οτι ενώ γιά τά τυπικά αποσταγμένα οινοπνεύματα τής εθνικής παραγωγής , δηλαδή τό ρούμι καί τά οινοπνεύματα πού προέρχονται από απόσταξη οίνου , μηλίτη ή φρούτων , υπάρχει πλήρης ελευθερία διαφημίσεως , απαγορεύεται η διαφήμιση γιά παρόμοια προϊόντα , πού ουσιαστικώς ειναι προϊόντα εισαγωγής , ιδίως τά παραγόμενα από σπόρους οινοπνεύματα , οπως τό ου ΐσκυ καί η άρκευθος .

11 Αντιθέτως απ’ ο,τι υποστηρίζουν οι κατηγορούμενοι , η απόφαση τής 10ης Ιουλίου 1980 δέν αναφέρεται παρά μόνον στήν μεταχείριση τών προϊόντων πού εισάγονται από άλλα κράτη μέλη καί η γαλλική νομοθεσία δέν εκηρύχθη αντίθετη πρός τό άρθρο 30 παρά μόνο κατά τό μέτρο πού περιέχει κανόνες , οι οποίοι ειναι λιγότερο ευνοϊκοί γιά τά προϊόντα αυτά εν σχέσει πρός τά εθνικά προϊόντα πού θεωρούνται ανταγωνιστικά .

12 Από τά ανωτέρω συνάγεται , αφ’ ενός οτι η παράβαση πού διαπίστωσε τό Δικαστήριο δέν αφορά τούς κανόνες πού εφαρμόζονται στά εθνικά προϊόντα καί αφ’ ετέρου οτι δέν εζητήθη από τό Δικαστήριο νά αποφανθεί επί τού συστήματος πού εφαρμόζεται στά προϊόντα πού εισάγονται από τρίτες χώρες . Τό μόνο αποτέλεσμα , επομένως , τής αποφάσεως πού αναφέρεται στά προδικαστικά ερωτήματα ειναι οτι , οσον αφορά τήν διαφήμιση , η Γαλλική Δημοκρατία οφείλει νά εφαρμόζει στά οινοπνευματώδη ποτά καταγωγής άλλων κρατών μελών ίση μεταχείριση μέ τά εθνικά ανταγωνιστικά προϊόντα καί συνεπώς νά αναθεωρήσει τήν ταξινόμηση τού άρθρου L 1 τού κώδικος , κατά τό μέτρο πού έχει ως αποτέλεσμα νά θέτει σέ μειονεκτική θέση , de jure ή de facto , ορισμένα προϊόντα πού εισάγονται από άλλα κράτη μέλη .

Επί τής εκτάσεως ισχύος τής αποφάσεως τής 10ης Ιουλίου 1980

13 Κατά τό άρθρο 171 «άν τό Δικαστήριο διαπιστώσει οτι κράτος μέλος έχει παραβεί υποχρέωσή του εκ τής παρούσης συνθήκης , τό κράτος αυτό οφείλει νά λάβει τά μέτρα πού συνεπάγεται η εκτέλεση τής αποφάσεως τού Δικαστηρίου» .

14 Σύμφωνα μέ τήν διάταξη αυτή , ολα τά όργανα τού ενδιαφερομένου κράτους μέλους έχουν τήν υποχρέωση νά εξασφαλίσουν , στούς τομείς πού καλύπτουν αντιστοίχως οι εξουσίες τους , τήν εκτέλεση τής αποφάσεως τού Δικαστηρίου . Στήν περίπτωση πού μέ τήν απόφαση αναγνωρίζεται οτι ορισμένες νομοθετικές διατάξεις κράτους μέλους αντιβαίνουν πρός τήν συνθήκη , αυτό συνεπάγεται τήν υποχρέωση τών αρχών πού συμμετέχουν στήν άσκηση τής νομοθετικής εξουσίας , νά τροποποιήσουν τίς εν λόγω διατάξεις , ωστε νά ειναι σύμφωνες μέ τίς απαιτήσεις τού κοινοτικού δικαίου . Τά δικαστήρια τού ενδιαφερομένου κράτους έχουν από τήν δική τους πλευρά τήν υποχρέωση , στό πλαίσιο τής ασκήσεως τής αποστολής τους , νά διασφαλίζουν τήν τήρηση τής αποφάσεως .

15 Ως πρός τό σημείο αυτό πρέπει ομως νά τονισθεί οτι οι αποφάσεις πού εκδίδονται δυνάμει τών άρθρων 169 καί 171 έχουν κατ’ αρχήν ως αντικείμενο νά καθορίζουν τά καθήκοντα τών κρατών μελών σέ περίπτωση παραβάσεως τών υποχρεώσεών τους . Δικαιώματα υπέρ τών ιδιωτών απορρέουν από τίς ίδιες τίς διατάξεις τού κοινοτικού δικαίου , οι οποίες έχουν άμεσο αποτέλεσμα στήν εσωτερική έννομη τάξη τών κρατών μελών , οπως ειναι η περίπτωση τού άρθρου 30 τής συνθήκης περί απαγορεύσεως τών ποσοτικών περιορισμών καί ολων τών μέτρων ισοδυνάμου αποτελέσματος . Στήν περίπτωση ομως πού τό Δικαστήριο διαπίστωσε οτι ενα κράτος μέλος παρέβη μιά τέτοια διάταξη , εναπόκειται στόν εθνικό δικαστή , δυνάμει τού κύρους πού έχει η απόφαση τού Δικαστηρίου , νά λάβει υπ’ όψη , άν χρειασθεί , τά νομικά θέματα πού επιλύονται στήν απόφαση αυτή γιά νά καθορίσει τό πεδίο εφαρμογής τών διατάξεων τού κοινοτικού δικαίου , τό οποίο έχει καθήκον νά εφαρμόσει .

16 Στά υποβληθέντα ερωτήματα προσήκει επομένως η απάντηση οτι σέ περίπτωση πού τό Δικαστήριο διαπιστώσει , στό πλαίσιο τής διαδικασίας τών άρθρων 169 εως 171 τής συνθήκης ΕΟΚ , οτι η νομοθεσία κράτους μέλους ειναι ασυμβίβαστη πρός τίς υποχρεώσεις πού τό κράτος αυτό υπέχει από τήν συνθήκη , τά δικαστήρια τού εν λόγω κράτους οφείλουν , δυνάμει τού άρθρου 171 , νά συναγάγουν τά αναγκαία συμπεράσματα από τήν απόφαση τού Δικαστηρίου· εννοείται , ομως , οτι τά δικαιώματα τών ιδιωτών απορρέουν όχι από τήν απόφαση αυτή , αλλά από τίς ίδιες τίς διατάξεις τού κοινοτικού δικαίου πού έχει άμεσο αποτέλεσμα στήν εσωτερική έννομη τάξη .

Επί τών δικαστικών εξόδων

17 Τά έξοδα στά οποία υπεβλήθησαν η κυβέρνηση τής Γαλλικής Δημοκρατίας καί η Επιτροπή τών Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων , πού κατέθεσαν παρατηρήσεις στό Δικαστήριο , δέν αποδίδονται . Δεδομένου οτι η παρούσα διαδικασία έχει ως πρός τούς διαδίκους τής κυρίας δίκης τόν χαρακτήρα παρεμπίπτοντος , πού ανέκυψε ενώπιον τού εθνικού δικαστηρίου , σ’ αυτό εναπόκειται νά αποφανθεί επί τών δικαστικών εξόδων .

Διά ταύτα

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ

κρίνοντας επί τών ερωτημάτων πού τού υπέβαλε τό Tribunal de grande instance τού Παρισιού μέ αποφάσεις τής 30ής Ιανουαρίου 1981 , τής 12ης Φεβρουαρίου 1981 , τής 30ής Ιανουαρίου 1981 καί τής 6ης Ιανουαρίου 1982 αποφαίνεται :

Σέ περίπτωση πού τό Δικαστήριο διαπιστώσει , στό πλαίσιο τής διαδικασίας τών άρθρων 169 εως 171 τής συνθήκης ΕΟΚ , οτι η νομοθεσία κράτους μέλους ειναι ασυμβίβαστη πρός τίς υποχρεώσεις πού τό κράτος αυτό υπέχει από τήν συνθήκη , τά δικαστήρια τού κράτους αυτού οφείλουν , δυνάμει τού άρθρου 171 , νά συναγάγουν τά αναγκαία συμπεράσματα από τήν απόφαση τού Δικαστηρίου· εννοείται , ομως , οτι τά δικαιώματα τών ιδιωτών απορρέουν όχι από τήν απόφαση αυτή , αλλά από τίς ίδιες τίς διατάξεις τού κοινοτικού δικαίου πού έχει άμεσο αποτέλεσμα στήν εσωτερική έννομη τάξη .