α)

ὅτι ένας ἔμπορος διαθέτει στό εμπόριο στίς Κάτω Χῶρες προϊόντα, τά όποια δέν καλύπτονται πλέον ἀπό οἱοδήποτε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας καί πού, χωρίς νά υφίσταται ἀνάγκη, εἶναι σχεδόν ταυτόσημα μέ προϊόντα, τά όποια πρό μακρού χρόνου έχουν ήδη διατεθεί στό εμπόριο στίς Κάτω Χῶρες ἀπό άλλον έμπορο καί τά όποια διακρίνονται ἀπό άλλα παρόμοια προϊόντα καί ὅτι ὁ πρώτος έμπορος δημιουργεί έτσι, ἀνω-φελῶς, σύγχυση,

β)

ὅτι, κατά τήν ὀλλανδική νομοθεσία, ὁ πρώτος έμπορος διαπράττει έτσι, λόγω ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοί), παράνομη πράξη έναντι τοῦ δευτέρου έμπόρου,

γ)

ὅτι ὁ ὀλλανδικός νόμος παρέχει τό δικαίωμα στόν δεύτερο έμπορο νά επιτύχει ἐπί τῆς βάσεως αυτής ἀπόφαση τοῦ Δικαστηρίου, μέ τήν ὁποία νά ἀπαγορεύεται στόν πρῶτο έμπορο ἡ συνέχιση τῆς διαθέσεως στό εμπόριο τῶν προϊόντων αυτών στίς Κάτω Χῶρες,

δ)

ὅτι τά προϊόντα τοῦ δευτέρου έμπόρου κατασκευάζονται στην Σουηδία καί τά προϊόντα τοῦ πρώτου έμπορου στην 'Ομοσπονδιακή Δημοκρατία τῆς Γερμανίας,

ε)

ὅτι ὁ πρώτος έμπορος εισάγει τά προϊόντα του ἀπό τήν 'Ομοσπονδιακή Δημοκρατία τῆς Γερμανίας, ὅπου τά προϊόντα αυτά διετέθησαν κανονικά στό εμπόριο ἀπό πρόσωπο διάφορο τοῦ δευτέρου έμπόρου, τόν σουηδό κατασκευαστή ἡ άλλον πού συνδέεται μαζί τους ἡ πού έλαβε ἀπό τόν έναν ἀπό αυτούς άδεια πρός τόν σκοπό αυτόν,

1)

οιαδήποτε πράξη φύσεως ικανῆς νά δημιουργήσει σύγχυση, μέ οιοδήποτε μέσο, ὡς πρός τήν εγκατάσταση, τά προϊόντα ἡ τήν εμπορική ἡ βιομηχανική δραστηριότητα ἀνταγωνιστοῦ,

3)

οἱ ενδείξεις ἡ οἱ Ισχυρισμοί, ἡ χρήση τῶν ὁποίων κατά τήν άσκηση τῆς εμπορίας εἶναι Ικανή νά παραπλανήσει τό κοινό ὡς πρός τήν φύση, τόν τρόπο κατασκευής, τά χαρακτηριστικά, τήν καταλληλότητα γιά τήν χρήση ἡ γιά τήν ποσότητα τῶν εμπορευμάτων».

α)

Ή Ἐπιτροπή παρατηρεί ὀρθώς, στίς παρατηρήσεις της, ὅτι εθνικές κανονιστικές ρυθμίσεις στό θέμα τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοί), οἱ ὁποῖες ἐπιτρέπουν σέ κατασκευαστή νά επιτύχει δικαστική ἀπόφαση περί ἀπαγορεύσεως τῆς διαθέσεως, ἐντός Κράτους μέλους, εισαγομένων προϊόντων λόγω τοῦ ὅτι τά προϊόντα αυτά ἀποτελούν τυφλή ἀπομίμηση τῶν κατασκευαζόμενων ἀπό αυτόν προϊόντων, δύνανται νά ἀποτελέσουν μέτρο ἰσοδυνάμου ἀποτελέσματος ὑπό τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 30 τῆς συνθήκης. Τό ίδιο συμβαίνει φυσικά ὅταν, ὅπως ἐν προκειμένω, ἡ δικαστική ἀπαγορευτική ἀπόφαση προκαλείται ἀπό τόν ἀποκλειστικό εισαγωγέα τῶν ἀπομιμου-μένων προϊόντων. Λαμβάνοντας ὑπ᾽ όψη τόν βασικό κανόνα τῆς ἀποφάσεως σας Dassonville (υπόθεση 8/74, Rec. 1974, σ. 837), δέν δικαιολογείται ἀμφιβολία ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ. Γίνεται, πράγματι, σαφώς λόγος στην ἀπόφαση αύτη περί «εμπορικής κανονιστικής ρυθμίσεως Κράτους μέλους, ή ὁποία εἶναι ικανή νά παρεμβάλει ἐμπόδια ἀμέσως ἡ ἐμμέσως, πραγματικῶς ἡ δυνη-τικῶς, στό ενδοκοινοτικό ἐμπόριο». Τό 'Ηνωμένο Βασίλειο εἶναι τῆς γνώμης ὅτί μία κανονιστική ρύθμιση, ὅπως ἡ ἐξεταζομενη, δέν δύναται νά ἀποτελέσει καθ' εαυτή μέσο ισοδυνάμου ἀποτελέσματος. Στό πλαίσιο τῆς παρούσης υποθέσεως δέν εἶναι ἀναγκαία ἡ λήψη θέσεως ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ. Τό ἀποφασιστικό σημείο είναι ἄν ἡ εθνική κανονιστική ρύθμιση συγκρούεται ἡ δύναται νά συγκρουσθεί μέ τόν προαναφερθέντα βασικό κανόνα, πού ἐτέθη μέ τήν ἀπόφαση Dassonville. Ή ἀπάντηση στό ρητό ερώτημα ἄν ἡ εθνική κανονιστική ρύθμιση αὐτη καθ' ἑαυτή ἡ ή ἑρμηνεία τῆς καί ἡ ἐφαρμογή τῆς ἀπό τόν δικαστή προκαλεί συγκεκριμένως τήν σύγκρουση αὐτή θά ἐξαρτηθεί ἀπό τίς περιστάσεις τῆς συγκεκριμένης περιπτώσεως. Θεωρώ περιττό νά ἐξετάσω περαιτέρω τό σημείο αὐτό στην παρούσα υπόθεση, ἐφ᾽ ὅσον ἡ ἐφαρμογή ἐν προκειμένω τῆς νομοθετικής ρυθμίσεως συγκρούεται ἐν πάση περιπτώσει μέ τόν βασικό κανόνα τῆς ἀποφάσεως Dassonville.

Τό ἀληθώς ἀποφασιστικό ἐν προκειμένω ζήτημα εἶναι μέχρι ποίου σημείου μία δικαστική ἀπόφαση περί ἀπαγορεύσεως τῆς πωλήσεως, ἐκδοθείσα ὑπό τέτοιες περιστάσεις, δύναται νά δικαιολογηθεί εἴτε βάσει τοῦ ἄρθρου 36 εἴτε βάσει τῶν ἐξαιρέσεων πού ἐδέχθητε ἐν σχέσει μέ τόν βασικό κανόνα, έκτός άλλων μέ τήν ἀπόφαση Dassonville (υπόθεση 8/74 Rec. 1974, σ. 837) καί τήν ἀπόφαση Cassis de Dijon (υπόθεση 120/78, Rec. 1979, σ. 649). Τους δικαιολογητικούς αυτούς λόγους, πού διακρίνονται ευχερώς στην πρωτόδικη στάση τῆς δίκης, προτίθεμαι νά τους ἐξετάσω διαδοχικώς. Πάντως, θά ήθελα νά παρατηρήσω ἀμέσως ὅτι ὁ δεύτερος δικαιολογητικός λόγος δέν έχει τήν έκταση τοῦ πρώτου. Παραπέμπω ὡς πρός τό θέμα αὐτό στίς σκέψεις 9 μέ 18 τῆς ἀποφάσεως σας ἐπί τῆς υποθέσεως Ἐπιτροπή κατά 'Ιρλανδίας τῆς 17ης'Ιουνίου 1981 (υπόθεση 113/80 πού δέν έχει ἀκόμη δημοσιευθεί στην Συλλογή). 'Αναφερόμενοι στην προηγουμένη νομολογία σας ἐπί τοῦ θέματος, ἐπεσημάνατε σαφῶς, στίς ἀνωτέρω σκέψεις, ὅτι ὁ «Rule of Reason», πού ἀναφέρεται στην ἀπόφαση σας Dassonville δέν δύναται ποτέ νά δικαιολογήσει διάκριση ἐπί ζημία των εισαγωγῶν.

β)

Ή εφαρμογή τον ἄρθρον 36 στά ερωτήματα πού ἀνεφύησαν στην παρούσα υπόθεση δύναται νά υποστηριχθεί βάσει δύο λόγων.

Πρώτον, δύναται νά υποστηριχθεί, βάσει τῶν άρθρων 1 παράγραφος 2 καί 10bis τῆς ἀναθεωρηθείσης Συμβάσεως τῆς 'Ενώσεως Παρισιοῦ, πού μόλις ἀνέφερα, ὅτι ἡ έννοια τῆς «προστασίας τῆς βιομηχανικής ιδιοκτησίας» πού ἀναφέρεται στό άρθρο 36 περιλαμβάνει επίσης καί τήν προστασία κατά τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοί). Τό πρώτο αυτό επιχείρημα δέν μοῦ φαίνεται βάσιμο. Πράγματι, δέν δύναται νά συναχθεί ἀπό τήν Σύμβαση τοῦ Παρισιοῦ ἀπαγόρευση κανονιστικής ρυθμίσεως τῆς προστασίας κατά τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοῦ κεχωρι-σμένως, παντελώς ἐκτος τῶν κανόνων πού προστατεύουν τήν βιομηχανική ιδιοκτησία ὑπό στενότερη έννοια. Ἄλλωστε, ἡ εξέταση τοῦ δικαίου τῶν Κρατών μελών καταδεικνύει ὅτι αυτή εἶναι ἡ κανονική κατάσταση. Ὑπό τίς συνθήκες αὐτές, είναι χωρίς αμφιβολία πολύ πιθανό ὅτι ἀναφέροντας περί τοῦ δικαιώματος προστασίας τῆς βιομηχανικής καί εμπορικής ιδιοκτησίας, τό άρθρο 36 εννοούσε ἁπλώς τήν ειδική νομοθεσία, πού ἀποσκοπεί στην προστασία τῶν ἀδιαφιλονίκητων δικαιωμάτων βιομηχανικῆς καί ἐμπορικής ιδιοκτησίας. Πρέπει τότε ἡ σκέψη νά στραφεί, ἰδίως, στό δικαίωμα ευρεσιτεχνίας, στό δικαίωμα ἐπί τοῦ σήματος, στό δικαίωμα τοῦ δημιουργοῦ καί ενδεχομένως στό δικαίωμα ἐπί σχεδίου, καθώς καί σέ ειδικά δικαιώματα, δυνάμενα νά συγκριθούν μέ τά προηγούμενα καί στά όποια διακρίνεται σαφώς ἀντικείμενο δικαιώματος βιομηχανικής ιδιοκτησίας.

Φρονώ, πάντως, ὅτι βαρύτερο εἶναι ἕνα δεύτερο επιχείρημα, τοῦ ὁποίου δύναται νά γίνει επίκληση γιά νά ὑποστηριχθεί ἡ εφαρμογή τοῦ ἄρθρου 36 στην έννοια τῆς τυφλής ἀπομιμήσεως. Ή νομολογία ὅλων τῶν Κρατών μελών καταδεικνύει, πράγματι, ὅτι ἡ ειδική δικαιολογία ἡ τό ἀντικείμενο τῆς ἀπαγορεύσεως τυφλής ἀπομιμή-σεως δύνανται καλύτερα νά καθορισθοῦν ἀναζητώντας τίς ὁμοιότητες καί τίς διαφορές πού υφίστανται μεταξύ, τῆς ἀπαγορεύσεως αυτής καί τῶν ἀπαγορεύσεων πωλήσεως πού ἀπορρέουν ἀπό τό δικαίωμα ευρεσιτεχνίας, τό δικαίωμα ἐπί σχεδίου, τό δικαίωμα τοῦ δημιουργοῦ ἡ τό δικαίωμα ἐπί σήματος. Στην προκειμένη περίπτωση φαίνεται ὅτι εἶναι σημαντική ειδικώς ή σύγκριση μέ τό δικαίωμα ευρεσιτεχνίας, τό δικαίωμα ἐπί σχεδίου καί τό δικαίωμα ἐπί ἐμπορικοῦ σήματος.

Δύναται, τότε, νά παρατηρηθεί στην ἀρχή ὅτι ἡ δικαιολογία μιᾶς ἀπαγορεύσεως ἀπο-μιμήσεως δέν δύναται νά στηριχθεί στην προστασία κατά ἀπομιμήσεως λειτουργικών τεχνικών στοιχείων ἡ τρόπων παρουσιάσεως ενός προϊόντος πού δέν λαμβάνονται ὑπ' ὄψη ἡ πού δέν λαμβάνονται πλέον ὑπ' ὄψη γιά νά καλυφθοῦν ἀπό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Πράγματι, δέν είναι τυχαίο ὅτι ἡ νομοθεσία περί διπλώματος εὑρεσιτεχνίας ἀπαιτεί μία εφεύρεση νά ἀνταποκρίνεται σέ ειδικές προϋποθέσεις γιά νά ἀπολαύει τῆς προστασίας διπλώματος εὑρεσιτεχνίας. Δέν εἶναι τυχαίο ὅτι τό ἀποκλειστικό δικαίωμα, τό όποιο έτσι παρέχεται στον εφευρέτη νά θέτει πρώτος σέ κυκλοφορία τό προϊόν γιά τό όποιο πρόκειται περιορίζεται χρονικώς. Ἐπί πλέον, τό προσωρινό νόμιμο μονοπώλιο τοῦ ἐφευ-ρέτου έχει ὡς ἀντάλλαγμα τήν συνεισφορά, πού ἀποτελεί ἡ εφεύρεση του, στην τεχνολογική οικονομική πρόοδο καί κυρίως, τήν υποχρέωση νά δημοσιεύσει τήν ἐφεύρεση του. Ἀκριβώς ὅταν ένα προϊόν ἐπροστα-τεύθη στό παρελθόν μέ δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ὁπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση, ἡ πιθανότης τυποποιήσεως τοῦ προϊόντος γιά τό όποιο πρόκειται είναι εξαιρετικά μεγάλη. Πρέπει, επομένως, νά καταβληθεί φροντίδα ώστε ἡ παρεχομένη ἀπό τό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας προστασία νά μή ἐπεκτείνεται στην πραγματικότητα μέ εὑρέως ἑρμηνευομένη ἀπαγόρευση ἀπο-μιμήσεως. Ή διάκριση, στην ὁποία συνήθως προβαίνει ἡ νομολογία, μεταξύ τῶν λειτουργικών στοιχείων ενός προϊόντος, πού πρέπει νά κρίνονται ἀναγκαία γιά νά ὑπάρχουν ίσες πιθανότητες ἀνταγωγισμοῦ έναντι τῶν ἀγοραστῶν καί πού δέν δύνανται νά εμπίπτουν στην ἀπαγόρευση ἀπο-μιμήσεως καί τῶν μή λειτουργικών στοιχείων, τά όποια δύνανται νά εμπίπτουν στην ἐν λόγω ἀπαγόρευση, φαίνεται ὅτι εὑρίσκει τήν νομολογία τῆς σέ έναν τέτοιο συλλογισμό. Ή ἀπαγόρευση ἀπομιμήσεως δέν έχει καί δέν πρέπει νά έχει λειτουργία, πού θά ἦταν σχεδόν λειτουργία διπλώματος εὑρεσιτεχνίας, διότι ἡ γενική οἰκονο-μική ὠφελιμότης μιᾶς τέτοιας απαγορεύσεως εἶναι μᾶλλον μικρότερη παρά μεγαλύτερη ἀπό τήν οικονομική ὠφελιμότητα προστασίας πού παρέχει ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας καί ἡ ὁποία ἐν πάση περιπτώσει ἀμφισβητεῖται ήδη ἀπό πολλούς οικονομολόγους.

Ὅταν ένα προϊόν δέν συγκεντρώνει τίς προϋποθέσεις γιά νά ἐπιτύχει τήν νομική προστασία ὡς πρότυπο δέν θά δύναται ἐπίσης ἡ ἀπαγόρευση ἀπομιμήσεώς του νά θεωρηθεί ὡς λειτουργία σχεδόν ταυτόσημη πρός τήν λειτουργία τοῦ προτύπου. Αυτή ή διπλή βασική έννοια ἀπαντάται επίσης στην ἀπόφαση Thole-Hijster τοῦ Hoge Raad (HR 26 'Ιουνίου 1953, NJ 1954, σ. 90 ἑπ). Ἐν τούτοις διετυπώθη κατά τρόπο ἐξαιρετικώς σαφή στην ἀπόφαση τοῦ Cour de Paris τῆς 10ης 'Απριλίου 1962, (Ann. 162, σ. 240 ἑπ.): « 'Επειδή ἡ ἀναπαραγωγή ἀντικειμένων, τά όποια δέν προστατεύονται οὔτε ἀπό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ούτε ἀπό κατάθεση προτύπου δέν εἶναι παρά ή άσκηση δικαιώματος μέσα στό πλαίσιο τῆς ελευθερίας τοῦ εμπορίου καί τῆς βιομηχανίας ...».

Ἀπομένει, ἑπομένως, ὡς δυνατή δικαιολογία ἀπαγορεύσεως ἀπομιμήσεως ειδικώς ὁ περιττός κίνδυνος συγχύσεως, ὁ όποιος βασίμως υποτίθεται στό υποβληθέν ἀπό τόν παραπέμποντα δικαστή ἐρώτημα. 'Επεσήμανα ήδη προηγουμένως ὅτι τό άρθρο 10bis τῆς ἀναθεωρημένης Συμβάσεως τοῦ Παρισιοῦ ἀνέφερε ἐκείνο ρητῶς, στην παράγραφο 3, τόν ἐν λόγω κίνδυνο συγχύσεως ὡς αἰτιολογία τῶν ἀπαγορευτικῶν κανόνων. Τό γεγονός ὅτι ὁρισμένος ἀριθμός νομικών συστημάτων προβλέπουν ἐπιπροσθέτως άλλες αιτιολογίες γιά τήν ἀπαγόρευση ἀπομιμήσεως, ὅπως ἡ ἀδικαιολόγητη οικειοποίηση τῶν ἀποτελεσμάτων τῆς προσπaθείας άλλου προσώπου ἡ ή εκμετάλλευση τοῦ κύρους καί τῆς καλής φήμης τοῦ έργου τρίτου προσώπου, εἶναι άνευ σημασίας ἐν σχέσει μέ τό ερώτημα πού τίθεται στην προκειμένη περίπτωση. Συνιστά πάντως προειδοποίηση έναντι κάθε προσπaθείας υἱοθετήσεως γενικού ὁρισμοῦ τῆς δικαιολογίας τῆς τυφλής ἀπομιμήσεως. Ἔτσι παραδείγματος χάριν τό Bundesgerichtshof ἠρνήθη πάντοτε νά δώσει γενικό ὁρισμό τῆς εννοίας αυτής.

Ό δικαιολογητικός λόγος πού έχει σημασία ἐν προκειμένω, δηλαδή ὁ κίνδυνος συγχύσεως, εμφανίζει μία σχετική ἀναλογία μέ τόν δικαιολογητικό λόγο τοῦ δικαίου τῶν εμπορικών σημάτων. Στην σκέψη 6 τῆς ἀποφάσεως σας ἐπί τῆς υποθέσεως Terrapin κατά Terranova (υπόθεση 119/75, Rec. 1976, σ. 1039), ἐδέχθητε πράγματι ήδη ὅτι ἡ βασική λειτουργία τοῦ εμπορικοῦ σήματος συνίσταται «στην παροχή εγγυήσεως πρός τους καταναλωτές τῆς ταυτότητος καταγωγής τοῦ προϊόντος». Προκειμένου περί τῆς δικαιολογίας ἀπαγορεύσεως ἀπομιμήσεως ὀρθώς, ἑπομένως, κατά τήν γνώμη μου ἡ 'Επιτροπή κατέληξε στό συμπέρασμα, βάσει παρομοίων σκέψεων, ὅτι ἡ δικαιολογία αὐτή έπρεπε νά ἀναζητηθεί στην φροντίδα νά ἀποφευχθεί ή δημιουργία στό κοινό συγχύσεως ὡς πρός τήν καταγωγή ὁρισμένων προϊόντων». Γιά τους λόγους πού μόλις επεσήμανα φρονώ ὅτι θά ήταν πάντως ὀρθότερο ἄν ἡ 'Επιτροπή περιόριζε τήν δικαιολογία αὐτή σέ ειδικές περιπτώσεις, ὅπως ἡ ὑπό κρίση περίπτωση. Ή 'Επιτροπή ἀναφέρεται επίσης, γιά νά στηρίζει τήν άποψη της, μεταξύ άλλων στό άρθρο 10bis τῆς ἀναθεωρημένης Συμβάσεως τῆς 'Ενώσεως τοῦ Παρισιοῦ. Κατά τό μέτρο αυτό δύναται νά λεχθεί ὅτι ἡ ἀπαγόρευση ἀπομιμήσεως έχει λειτουργία σχεδόν ταυτόσημη μέ τήν λειτουργία τοῦ ἐμπορικοῦ σήματος πού πρέπει νά περιλαμβάνει ὅρια τουλάχιστο παρόμοια μετατιθέμενα στην λειτουργία τοῦ δικαιώματος ἐπί ἐμπορικοῦ σήματος. Ή συγγένεια πού υφίσταται, ὡς πρός τήν δικαιολογία τους, μεταξύ τῆς ἀπαγορεύσεως τυφλής ἀπομιμήσεως καί τοῦ δικαιώματος ἐπί ἐμπορικοῦ σήματος επισημαίνεται καί ἀπό τήν κυβέρνηση τοῦ 'Ηνωμένου Βασιλείου στίς γραπτές του παρατηρήσεις.

Σ' αυτόν τόν παραλληλισμό ὅσον άφορᾶ τήν δικαιολογία ἡ τήν λειτουργία πρέπει πάντως νά προστεθεί ὅτι υφίσταται επίσης μία σημαντική οικονομική διαφορά μεταξύ τῆς ἀπαγορεύσεως παραποιήσεως ἑνός ἐμπορικοῦ σήματος καί τῆς ἀπαγορεύσεως ἀπομιμήσεως ενός προϊόντος. Τήν πρώτη ἀπαγόρευση ένας παραγωγός ἡ ένας έμπορος δύναται κατά γενικό κανόνα νά ἀποφύγει, χωρίς νά προβεί σέ παραγωγικές επενδύσεις, επιλέγοντας γιά τήν εθνική αγορά γιά τήν ὁποία πρόκειται ένα διαφορετικό εμπορικό σῆμα, πού δέν δημιουργεί κίνδυνο συγχύσεως. Ύπό τήν επιφύλαξη ἐνδεχομένως ἀναγκαίας εγκρίσεως τοῦ δικαιούχου τοῦ ἐμπορικοῦ σήματος παράγωγοῦ, ὁ εἰσαγωγεύς θά δυνηθεί στίς περισσότερες περιπτώσεις νά ἐπιλέξει ὁ ίδιος ένα άλλο εμπορικό σήμα καί νά τό καταθέσει. 'Αντιστρόφως, ἡ ἀπαγόρευση τυφλής ἀπομιμήσεως ὑποχρεώνει πάντοτε τόν παραγωγέα, ὁ όποιος ἀπομιμείται ένα προϊόν νά επιφέρει στην μέθοδο παραγωγής του τροποποιήσεις πού λογικά δέν δύναται πάντοτε νά ἀπαιτηθούν ἀπό αυτόν. 'Ιδίως ὅταν ὁ παραγωγός, πού έχει προβεί στην ἀπομίμηση, διέθεσε νομίμως στό εμπόριο τό προϊόν του ἐντός άλλου Κράτους μέλους, ὅπως τό υποθέτει στην προκειμένη περίπτωση ὁ παραπέμπων δικαστής, αισθητά εμπόδια δύνανται τότε νά εμφανισθούν στό διακρατικό εμπόριο. Πράγματι ὁ ἐν λόγω παραγωγός δύναται νά ἀντιμετωπίσει στην περίπτωση αύτη ενδεχομένως υπέρογκα έξοδα επενδύσεως γιά νά παραγάγει μία διάφορη σειρά γιά τήν πώληση στην χώρα εισαγωγής, ἡ ὁποία δέχεται εὐκολότερα ἀπό τήν χώρα παραγωγῆς τήν ύπαρξη τυφλής ἀπομιμή-σεως. Μία ἀγωγή στηριζόμενη στην παραποίηση εμπορικού σήματος δέν συνεπάγεται τόσο γρήγορα ἀπαγορευτικό ἀποτέλεσμα ἐπί τῆς εἰσαγωγῆς τῶν προϊόντων γιά τά όποια πρόκειται, διότι ἡ επιλογή ἑνός άλλου ἐμπορικοῦ σήματος, συνοδευομένη ἐν πάση περιπτώσει ἀπό τίς ἀναγκαίες ἐνέργειες «marketing» δέν συνεπάγεται ἀμέσως υπέρογκα έξοδα. Ἐξ άλλου, ὅπως ήδη ἀνέφερα, αυτό δύναται νά ἀνατεθεί στόν ἴδιο τόν εἰσαγωγέα κατά γενικό κανόνα.

Όπως ήδη τό Δικαστήριο τό έκρινε ἀδύνατο στην περίπτωση τῆς ἐννοίας τοῦ «κινδύνου συγχύσεως» προκειμένου περί τοῦ δικαίου περί ἐμπορικών σημάτων, δέν δύνασθε νά επιλύσετε τό πρόβλημα αὐτό στην προκειμένη περίπτωση ἐπιβάλλοντας τήν ἐναρμόνιση τῶν κανόνων περί προστασίας έναντι τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμού γιά τους οποίους πρόκειται. Γιά τόν λόγο αυτόν νομίζω ὅτι ἡ προτεινομένη ἀπό τήν Ἐπιτροπή ἀπάντηση στό υποβληθέν ερώτημα δέν δύναται νά δοθεί στόν παρα-πέμποντα δικαστή στό παρόν στάδιο τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου. Αυτό πάντως δέν ἀποκλείει, βάσει τῆς δευτέρας περιόδου τοῦ άρθρου 36, νά θεωρηθεί ἀπαράδεκτη ή πλήρης στεγανοποίηση ὁρισμένων εθνικῶν ἀγορῶν έναντι τῆς εισαγωγής προϊόντων πού έχουν κατασκευασθεί καί διατεθεί στό ἐμπόριο νομίμως σέ ένα άλλο Κράτος μέλος. Κατά τό μέτρο αυτό, ἡ ἀρχή τοῦ άρθρου 85, κατά τήν ὁποία ὁ ἀνταγωνισμός δέν θά πρέπει νά καταργηθεί γιά ένα σημαντικό μέρος τῶν προϊόντων γιά τά όποια πρόκειται, νομίζω ὅτι ενέχει επίσης σημασία γιά τα ὅρια πού τό κοινοτικό δίκαιο πρέπει νά θέσει στην εφαρμογή τῆς εννοίας τῆς τυφλής ἀπομιμήσεως. Κατά συνέπεια, στην περίπτωση πού ἐν προκειμένω έχει εφαρμογή τό άρθρο 36 προτείνω νά δοθεί στό ερώτημα τοῦ Gerechtshof Χάγης ἡ ἀκόλουθη ἀπάντηση:

«Δύναται νά γίνει λόγος περί συγκεκαλυμμένου περιορισμοῦ στό ἐμπόριο μεταξύ Κρατών μελών, ὑπό τήν έννοια τοῦ άρθρου 36, δεύτερη περίοδος, τῆς συνθήκης ΕΟΚ, ὅταν κατά τήν εξέταση ἐν σχέσει μέ τό σημαντικό γιά τό εθνικό δίκαιο ἐρώτημα ἄν ὁ ἀπομιμούμενος ἠδύνατο νά ἀκολουθήσει άλλη μέθοδο χωρίς νά βλάψει τίς ιδιότητες ἡ τίς δυνατότητες χρησιμοποιήσεως τοῦ προϊόντος του, δέν λαμβάνεται ὑπ᾽ ὄψη τό πρόσθετο κόστος πού ἡ εναλλακτική αυτή μέθοδος συνεπάγεται γιά τόν ἐν λόγω παραγωγό σέ ένα Κράτος μέλος όπου τό προϊόν κατεσκευάσθη καί διετέθη στό εμπόριο νομίμως.»

Μέ άλλα λόγια, ἡ ἐναλλακτική μέθοδος παραγωγής πρέπει νά εἶναι ἐφικτή, σέ μιά τέτοια περίπτωση, ὄχι μόνο ἀπό τεχνικής ἀπόψεως ἀλλά ἐπίσης καί ἀπό οἰκονομικῆς ἀπόψεως. Μία τέτοια ἀπάντηση σέβεται ἀπολύτως τίς θεμελιώδεις ἀρχές τοῦ εσωτερικού δικαίου, άλλά υποχρεώνει τόν ἐθνικό δικαστή, κατά τήν ἑρμηνεία τοῦ ὅρου «ἀνωφελῶς» ἡ «χωρίς νά υφίσταται ἀνάγκη», νά εξετάζει τήν υφισταμένη στην άλλη πλευρά τῶν συνόρων κατάσταση καί νά λαμβάνει ὑπ᾽ ὄψη του, ἐκτός τῶν τεχνικών ἀναγκών καί τίς οικονομικές ἀνάγκες. Θά ἐπανέλθω στό τελευταίο μέρος τῶν προτάσεων μου ἐπί συμπληρωματικών ἐπεξηγήσεων σχετικά μέ τήν ἀπάντηση σας.

γ)

Υπέρ τῆς ἀπόψεως εφαρμογής ἐν προκειμένω, ὄχι τοῦ ἄρθρου 36, ἀλλά ἀποκλειστικώς τοῦ ἄρθρου 30 ἐν συνδυασμῶ μέ τόν κανόνα τοῦ «λογικοῦ χαρακτῆρος» πού ἐφαρμόζετε, δύνανται επίσης νά προβληθούν σοβαρά επιχειρήματα. Όπως προκύπτει ἀπό τήν νομολογία σας, ὁ «Rule of reason» πού εφαρμόζετε μέσα στό πλαίσιο αυτό Ισχύει ἀποκλειστικώς, ὡς πρός ὅ,τι ἐνδιαφέρει την παρούσα υπόθεση, ἐφ᾽ ὅσον δέν υφίσταται κοινοτική ρύθμιση τοῦ θέματος γιά τό όποιο πρόκειται καί ὅταν πρόκειται περί μέτρων πού αποβλέπουν στην ἀποτροπή κάθε ἀθέμιτου ἀνταγω-νισμοῦ καί πού εἶναι λογικά καί, ἐπί πλέον, δέν συνιστούν ούτε μέσο αὐθαίρετης διακρίσεως ούτε συγκεκαλυμένο περιορισμό στό εμπόριο μεταξύ τῶν Κρατῶν μελών. Ἐθεωρήσατε πάντοτε την προστασία έναντι τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοί), μέ τήν προηγουμένη νομολογία σας, ὡς ἐπιτακτικό γενικό συμφέρον, τό ὁποῖο δύναται νά δικαιολογήσει μέτρα εξαναγκασμοί), δυνάμενα να δημιουργήσουν ὁρισμένα ἐμπόδια στίς ενδοκοινοτικές συναλλαγές. Παραπέμπω ἐπί τοῦ σημείου αὐτοῦ στην ήδη ἀναφερθείσα ἀπόφαση σας ἐπί τῆς υποθέσεως Dàssonville (υπόθεση 8/74, Rec. 1974, σ. 837), καθώς καί στίς ἀποφάσεις σας ἐπί τῶν υποθέσεων Cassis de Dijon (υπόθεση 120/78, Rec. 1979, σ. 649), Gilli-Andres (υπόθεση 788/79, Rec. 1980, σ. 2071) καί 'Επιτροπή κατά 'Ιρλανδίας (υπόθεση 113/80 πού δέν ἐδημοσιεύθη ἀκόμη στην συλλογή τῆς νομολογίας τοῦ Δικαστηρίου). Στην τελευταία αὐτή ἀπόφαση σας ἀποσαφηνίσατε ἐξ άλλου ρητῶς ὅτι τό ἐν λόγω μέτρο πρέπει νά εφαρμόζεται μέ τόν ίδιο τρόπο στά εισαγόμενα καί στά ἐθνικά προϊόντα. 'Από ἀπόψεως προστατευομένου γενικοί) συμφέροντος ἡ καταγωγή τοῦ προϊόντος δέν πρέπει νά ἀσκεῖ καμμία επίδραση. Μέτρα γενικοῦ ενδιαφέροντος, τά ὁποία θίγουν ειδικώς τήν εισαγωγή, δέν δύνανται νά δικαιολογηθοῦν παρά μέσα στό πλαίσιο τοῦ ἄρθρου 36, τό όποιο στην ἐξεταζόμενη περίπτωση δέν έχει πάντως εφαρμογή.

'Ηδη στην ἀπόφαση Dàssonville, άλλα ἀκόμα σαφέστερα στίς δύο αποφάσεις πού ανέφερα περαιτέρω, ἀποδίδετε ἐπί πλέον, κατά τήν ἀντιμετώπιση τῆς δικαιολογίας ἑνός λογικού μέτρου γενικού συμφέροντος, ὅπως τό προκείμενο, καί τῶν εμποδίων στίς συναλλαγές πού δημιουργεί, μεγάλη σημασία στό ἄν τό προϊόν γιά τό όποιο πρόκειται κατεσκευάσθη καί διετέθη στό εμπόριο νομίμως εντός άλλου Κράτους μέλους. Οἱ ἀποφάσεις σας ἐπί τῶν υποθέσεων Béguelin (υπόθεση 22/71, Rec. 1971, σ. 949) καί Dansk Supermarked-Imerco (υπόθεση 58/80, Rec. 1981, σ. 181) επιτρέπουν μάλιστα ἀκόμα σαφέστερη άποψη. Αυτό σημαίνει, γιά τήν περίπτωση πού μᾶς ἀπασχολεί, ὅτι τό δικαίωμα προστασίας έναντι τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοί) δέν δύναται ποτέ νά καταστήσει ἀδύνατη τήν εισαγωγή ἀπομιμούμενου προϊόντος, ὅταν τό τελευταίο έχει κατασκευασθεί καί διατεθεί στό εμπόριο νομίμως εντός άλλου Κράτους μέλους. Τότε μόνον ὅταν συνθήκες πού διακρίνονται ἀπό τήν καθαυτή εισαγωγή καί, επομένως, ξένες στην περίπτωση ἀπομιμουμένου προϊόντος, πρός τήν σύνθεση καί τήν μορφή τοῦ προϊόντος, ὅπως ἡ διαφήμιση, οἱ προσφορές ἡ ἡ έλλειψη σαφούς ἐνδείξεως τῆς καταγωγής, δημιουργούν κίνδυνο συγχύσεως μέ τό ἀπομιμούμενο προϊόν δύνανται νά προβληθοῦν ἀντιρρήσεις βάσει τοῦ ἐθνικοί) δικαίου τῆς χώρας εισαγωγής σέ περίπτωση τυφλής ἀπομιμή-σεως. Μία τέτοια λύση ευρίσκει έρεισμα στην σκέψη 16 τῆς ἀποφάσεως ἐπί τῆς ῦποθέσεως Dansk Supermarked-Imerco, πού παραπέμπει στην υπόθεση Béguelin, σκέψη 15. Μέ τήν σκέψη αύτη τό Δικαστήριο δέχεται πράγματι ὅτι: «πρέπει πάντως νά υπογραμμισθεί, ὁπως τό Δικαστήριο ἐτό-νισε μέ τήν ἀπόφαση του τῆς 25ης Νοεμβρίου 1971 (Béguelin, ὑπόθ. 22/71, Rec. 1971, σ. 949), ὅτι τό γεγονός καθ' ἑαυτό τῆς εισαγωγής εμπορεύματος, τό όποιο διετέθη νομίμως στό εμπόριο εντός άλλου Κράτους μέλους, δέν δύναται νά θεωρηθεί ὡς ἀντικανονική ἡ ἀνέντιμη εμπορική πράξη, δεδομένου ὅτι ένας τέτοιος χαρακτηρισμός δέν δύναται νά ἀποδοθεί στην διάθεση πρός πώληση παρά μόνο λόγω συνθηκών ἀνεξαρτήτων τῆς εισαγωγῆς, αυτής καθ' ἑαυτής». Ή λογική ἑρμηνεία τῆς σκέψεως αὐτής φρονώ ὅτι σημαίνει ὅτι ὁ εἰσαγωγεύς ἑνός τέτοιου προϊόντος, πού εισήχθη νομίμως, δύναται νά κηρυχθεί υπεύθυνος μόνο ὡς πρός τίς πράξεις του ἐπ᾽ ευκαιρία τῆς δραστηριότητός του ὡς πωλητού ἡ ὡς πρός ὅ,τι παρέλειψε νά πράξει γιά νά ἀποτρέψει τόν κίνδυνο συγχύσεως. Ή περίληψη τῆς προηγούμενης νομολογίας σας, περί τῆς οποίας ἡ σκέψη 10 τῆς ἀποφάσεως σας ἐπί τῆς ὑποθέσεως 'Επιτροπή κατά 'Ιρλανδίας (ὑπόθ. 113/80 μή δημοσιευθείσα ἀκόμα στην συλλογή τῆς νομολογίας τοῦ Δικαστηρίου), επιτρέπει, κατά την γνώμη μου, τό συμπέρασμα ὅτι εντός τοῦ πλαισίου τοῦ ἄρθρου 30 δέν έχετε ποτέ τήν πρόθεση νά δεχθείτε έμμεσα εμπόδια στην εισαγωγή, ὅπως τά εμπόδια γιά τά όποια πρόκειται στήν παρούσα υπόθεση. Ἄν ένας επίσημος εἰσαγωγεύς τοῦ ἀπομι-μουμένου προϊόντος σέ ένα Κράτος μέλος ἠδύνατο νά εμποδίσει κάθε εισαγωγή των ἀπομιμουμένων προϊόντων πού κατασκευάζονται καί διατίθενται στό εμπόριο νομίμως σέ άλλη κοινοτική χώρα, θά ἠδύνατο επίσης νά γίνει λόγος, ὅπως ήδη παρετήρησα, περί «συγκεκαλυμένου εμποδίου στό ἐμπόριο» ὑπό τήν έννοια τῆς ἀποφάσεώς σας Dassonville.

Όπως προκύπτει ἀπό πρόσφατη ἀπόφαση τοῦ Bundesgerichtshof (ἀπόφαση τῆς 23ης 'Ιανουαρίου 1981 ἐπί τῆς υποθέσεως «Rollhocker», Monatsschrift für Deutsches Recht 1981, σ. 821), μία ἑρμηνεία ὁπως ἡ ἀπορρέουσα ἀπό τήν προηγουμένη νομολογία σας θέτει σαφές όριο στον κανόνα τοῦ εθνικού δικαίου. Στην προαναφερθείσα ἀπόφαση οἱ κανόνες περί τυφλής ἀπομιμήσεως ἐκηρύχθησαν πράγματι εφαρμοστέοι ρητώς καί χωρίς περιορισμό καί ἐπί τῶν εισαγωγέων. Ἐν τούτοις ένα τέτοιο ὅριο τοῦ κοινοτικού δικαίου στην εφαρμογή των εθνικῶν κανόνων ήδη έγινε δεκτό ἀπό σᾶς σέ ἀναρίθμητες περιπτώσεις, τόσο μέ τήν νομολογία σας βάσει τοῦ ἄρθρου 30 ὅσο καί μέ τήν σχετική μέ τό άρθρο 36 νομολογία σας.

Τέλος, καί πάντοτε γιά τήν περίπτωση ἀποκλειστικής εφαρμογής τοῦ ἄρθρου 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, θά ήθελα επίσης νά ἀσχοληθῶ ἐν συντομία μέ τήν οδηγία τῆς 'Επιτροπής, τῆς 22ας Δεκεμβρίου 1969, περί καταργήσεως τῶν μέτρων Ισοδυνάμου αποτελέσματος πρός ποσοτικούς περιορισμούς ἐπί τῶν εισαγωγῶν (ὁδηγία 70/50/ΕΟΚ JO 1970, L 13/29). Ἐπί τοῦ θέματος αὐτοῦ δέχομαι ὡς ἀρχήν ὅτι ἡ ἐν λόγω ὁδηγία τῆς 'Επιτροπής δέν μειώνει φυσικά σέ τίποτε τήν ἀπαγόρευση τοῦ ἄρθρου 30, ὅπως τήν ερμηνεύσατε καί ἡ ὁποία τυγχάνει ἀπ᾽ εὐθείας εφαρμογῆς.

Αυτό εἶναι ιδιαιτέρως σημαντικό ἐν σχέσει μέ τήν κάπως διαφορετική ἀντιμετώπιση τῶν κανονιστικῶν ρυθμίσεων πού εφαρμόζονται ἀδιακρίτως ἐπί τῶν εθνικών καί τῶν εἰσαγομένων προϊόντων. Σύμφωνα μέ τήν ένατη αιτιολογική σκέψη τῆς ὁδηγίας αυτά τά «ἀδιακρίτως ἐφαρμοζόμενα μέτρα» δέν εμπίπτουν κατ' ἀρχήν στην ἀπαγόρευση τοῦ ἄρθρου 30, ἐνῶ κατά τήν νομολογία σας δέν εμπίπτουν στην ἀπαγόρευση αύτη μόνο ὑπό πολυάριθμες προϋποθέσεις, τίς όποιες διευκρινίσατε ἀκόμη περισσότερο ἀπό τῆς ἀποφάσεως Dassonville. 'Αντιστρόφως, τά μέτρα αυτά υπόκεινται στόν βασικό κανόνα πού ἐθέσατε μέ τήν ἀπόφαση Dassonville. Δεύτερον, πρέπει νά τονισθεί ἐν προοιμίω ὅτι ἡ ἀναφερθείσα ὁδηγία καί οι προγενέστερες ὁδηγίες πού δέν ενδιαφέρουν πάντως τήν παρούσα υπόθεση, καί πού ἐξεδόθησαν σέ ἐκτέλεση τῆς παραγράφου 7 τοῦ ἄρθρου 33 τῆς συνθήκης ΕΟΚ, δεν παρέχουν τήν ἐγγύηση τῆς πληρότητος έναντι τοῦ συνόλου τῶν προβλημάτων, πού ἀνακύπτουν στην πρακτική. Οἱ αἰτιολογικές σκέψεις τῆς ὁδηγίας 70/32/ΕΟΚ (JO 1970, L 13/1) τό ἀναφέρουν άλλωστε ρητώς. Οἱ κανονιστικές ρυθμίσεις πού ἀποβλέπουν στην προστασία έναντι τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοῦ καί συνεπάγονται ἀνωφελές εμπόδιο στό ἐμπόριο, δέν ἀναφέρονται απολύτως στην ἐξεταζόμενη ὁδηγία. Ή δοθείσα, κατά τήν προφορική διαδικασία, ἀπό τήν 'Επιτροπή ἀπάντηση στό ερώτημά σας επιτρέπει τό συμπέρασμα ὅτι αυτό ὀφείλεται στην ἀντίληψη τῆς κατά την ὁποία τό άρθρο 36 δέν έχει εφαρμογή ἐν προκειμένω. Οὐχ ήττον ὅμως τό άρθρο 3 τῆς ὁδηγίας 70/50/ΕΟΚ ἀναφέρει τύπον κανονιστικής ρυθμίσεως, ὁ όποιος εμφανίζει μία κάποια ὁμοιότητα μέ τό πρόβλημα πού μᾶς ἀπασχολεί.

Τό άρθρο αὐτό ἔχει ως έξῆς:

«Ή παρούσα ὁδηγία άφορᾶ επίσης τά μέσα πού διέπουν τήν διάθεση στό ἐμπόριο των προϊόντων καί ἀναφέρονται κυρίως στόν τύπο, στίς διαστάσεις, στό βάρος, στήν σύνθεση, στην εμφάνιση, στήν διαπίστωση τῆς ταυτότητος, στην συσκευασία, πού ἐφαρμόζονται δέ ἀδιακρίτως ἐπί τῶν ἐθνικῶν καί τῶν εισαγομένων προϊόντων καί τῶν ὁποίων τά περιοριστικά ἀποτελέσματα ἐπί τῆς ελευθέρας κυκλοφορίας των εμπορευμάτων βαίνουν πέραν τοῦ πλαισίου τῶν ἀποτελεσμάτων μιας εμπορικής κανονιστικής ρυθμίσεως.

Αυτό συμβαίνει ἰδίως:

Παρ' ὅλον ὅτι ἡ διάταξη αὐτή άφορα προδήλως τά ἀποκαλούμενα τεχνικά εμπόδια στό εμπόριο καί ὄχι τους κανόνες πού ἀποβλέπουν στην προστασία έναντι τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοί), δύναται νά διαπιστωθεί ὅτι μία ἀπαγόρευση τυφλής ἀπομιμήσεως ἀναφέρεται καί ἐκείνη, μεταξύ άλλων, στόν τύπο, στίς διατάξεις, στην σύνθεση, στην εμφάνιση καί στην διαπίστωση τῆς ταυτότητος. Όταν, βάσει τῆς ὁμοιότητος αυτής, άλλά λαμβανομένων ὑπ' ὄψη τῶν διαφορών, εφαρμοσθεί ἡ διάταξη αὐτη στό ὑπό κρίση πρόβλημα, θά πρέπει νά καθορισθεί ιδίως ἄν τό περιοριστικό ἀποτέλεσμα ἐπί τῆς ελευθέρας

κυκλοφορίας τῶν εμπορευμάτων πού συνεπάγεται ἡ ἀπαγόρευση ἀπομιμήσεως είναι δυσανάλογο, σέ μία περίπτωση ὅπως ή προκειμένη, ἐν σχέσει μέ τό επιδιωκόμενο ἀποτέλεσμα (ἀρχή τῆς ἀναλογικότητος). Θά πρέπει ἐξ άλλου νά εξετασθεί ἄν ὁ ίδιος στόχος δέν δύναται νά επιτευχθεί μέ άλλο μέσο πού νά παρεμβάλλει ὀλιγότερα εμπόδια στίς συναλλαγές (ἀρχή τῆς ἐπικου-ρικότητος).

Εἶμαι τῆς γνώμης ὅτι μία εφαρμογή τῆς ἀπαγορεύσεως ἀπομιμήσεως πού νά καθιστά ἐμμέσως ἀδύνατη τήν εισαγωγή προϊόντων πού έχουν κατασκευασθεί καί διατεθεί στό ἐμπόριο νομίμως σέ άλλα μέρη, εἶναι πράγματι ἀντίθετη τόσο πρός τήν διατυπωθείσα ἀρχή τῆς ἀναλογι-κότητος ὅσο καί πρός τήν διατυπωθείσα ἀρχή τοῦ επικουρικού μέσου. Είναι ἀντίθετη πρός τήν ἀρχή τῆς ἐπικουρικότητος διότι ὁ θεμιτός σκοπός τῆς προλήψεως συγχύσεως ὡς πρός τήν καταγωγή καί τήν ταυτότητα τοῦ προϊόντος δέν εἶναι Ικανός νά δικαιολογήσει έναν τέτοιο περιορισμό τῶν εισαγωγών. Είναι ἀντίθετη πρός τήν ἀρχή τῆς ἐπικουρικότητος κατά τό ὅτι ὁ κίνδυνος συγχύσεως δύναται νά εξαφανισθεί πλήρως μέ τήν επιβολή μέτρων στόν εισαγωγέα μετά τήν εισαγωγή. Τόσο ἡ μία ὅσο καί ἡ άλλη ὄψη δύνανται νά εκτιμηθούν μέ διαφορετικό τρόπο ὅταν δύναται νά ἀποδειχθεί ὅτι ὁ εἰσαγωγεύς μόνος δέν είναι σέ θέση νά προλάβει τόν κίνδυνο συγχύσεως καί ὅτι εἶναι τεχνικώς καί οικονομικώς δυνατή ἡ ἐκ μέρους τοῦ παραγωγού λήψη μέτρων πού ἀποκλείουν τήν σύγχυση. Ἐν τέλει, ἡ ἀνάλογη εφαρμογή τοῦ άρθρου 3 τῆς ὁδηγίας 70/50/ΕΟΚ δέν ὁδηγεί, κατά τήν γνώμη μου σέ συμπεράσματα ἀπέχοντα ουσιαστικώς ἀπό τά συναγόμενα ἀπό τήν προηγούμενη νομολογία σας ἐπί τοῦ άρθρου 30. Ὅπως ήδη παρετήρησα, ἡ διάταξη στηρίζεται πάντως ἐπί διαφορετικοῦ σημείου εκκινήσεως έναντι τῶν μέτρων πού εφαρμόζονται ἀδιακρίτως ἐπί τῶν εθνικών καί εισαγομένων προϊόντων, ἀπό ἐκεῖνο πού συνάγεται ἀπό τήν νομολογία σας. Δεδομένου ἰδίως ὅτι τό ἀναφερθέν άρθρο 3 άφορᾶ προδήλως ἐμπορικές κανονιστικές ρυθμίσεις ὅλως διάφορες τῶν προκειμένων, δέν θά βασίσω την τελική μου πρόταση, μεταξύ άλλων, ἐπί τῆς ὁδηγίας αυτής.

Υπέρ τῆς ἀπόψεως κατά την ὁποίαν, ἐν περιπτώσει προβολής τοῦ δικαιώματος προστασίας ἔναντι τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοί) δύναται νά γίνει επίκληση μόνο τοῦ άρθρου 30, συνηγορούν βεβαίως ιδίως οἱ σκέψεις 7 καί 8 τῆς ἀποφάσεως σας, πού δέν ἐδημοσιεύθη ἀκόμη στην συλλογή, ἐπί τῆς υποθέσεως 113/80 ('Επιτροπή κατά Ἰρλανδίας). Πράγματι, μετά τήν ἐκεῖ ἀναφερομένη διαπίστωση ὅτι τό άρθρο 36 είναι στενής ερμηνείας, ἐδέχθητε ὅτι «ἐν ὄψει τοῦ ὅτι ούτε ἡ προστασία τῶν καταναλωτών ούτε ἡ ἐντιμότης τῶν εμπορικῶν συναλλαγών ἀναφέρονται μεταξύ τῶν εξαιρέσεων, οἱ όποιες προβλέπονται στό άρθρο 36, δέν δύναται νά γίνει επίκληση τῶν λόγων αυτών εντός τοῦ πλαισίου τοῦ προαναφερθέντος άρθρου».

Ὅπως ἤδη ἀνέφερα, ὁ ὁρισμός αυτός τῶν θέσεων τῶν κανόνων περί ἀθεμίτου ανταγωνισμού πού κατά τήν γνώμη μου εἶναι ἐξ ἴσου σημαντικός γιά τό υποβληθέν στην προκειμένη υπόθεση ερώτημα, δέν ἀποκλείει ἀναγκαστικά, προκειμένου νά δοθεῖ ἀπάντηση στό ερώτημα αυτό, τήν άντληση διδάγματος ιδίως ἀπό τήν σκέψη σας ἐπί τοῦ ἄρθρου 36.

'Ηδη μέ τήν σκέψη 7 τῆς ἀποφάσεως σας Dassonville ἐπεσημάνατε ὅτι ἡ εφαρμογή τῆς δεύτερης περιόδου τοῦ ἄρθρου 36 έχει επίσης σχέση μέ λογικά μέτρα πού δέχεσθε εντός τοῦ πλαισίου τῆς ἑρμηνείας τοῦ άρθρου 30.

Στην σκέψη 8 τῆς ἀποφάσεως σας ἐπί τῆς υποθέσεως Cassis de Dijon (υπόθεση 120/78) ἀναφέρετε ἐξ άλλου μέτρα σχετικά μέ τήν εντιμότητα τῶν εμπορικών συναλλαγών, πού εκτιμᾶτε βάσει τοῦ ἄρθρου 30, ταυτόχρονα μέ μέτρα πού ἀποβλέπουν στην προστασία τῆς δημοσίας υγείας πού έχουν σχέση μέ τό άρθρο 36. Γιά τά δύο πλαίσια διατυπώνετε μέ τήν σκέψη αυτή τόν ἀκόλουθο κανόνα:

«τά εμπόδια στην ενδοκοινοτική κυκλοφορία πού προκύπτουν ἀπό τίς διαφορές μεταξύ τῶν εθνικών νομοθεσιών ἐν σχέσει μέ τήν διάθεση στό εμπόριο τῶν ἐν λόγω προϊόντων πρέπει νά γίνουν δεκτά κατά τό μέτρο πού οἱ νομοθετικές αυτές διατάξεις δύνανται νά χαρακτηρισθοῦν ὡς ἀναγκαίες γιά τήν ικανοποίηση επιτακτικών ἀναγκών πού ἀναφέρονται, ἰδίως, στην ἀποτελεσματικότητα τῶν φορολογικών έλεγχων, στην προστασία τῆς δημοσίας υγείας, στην εντιμότητα τῶν εμπορικών συναλλαγών καί στην προστασία τῶν καταναλωτών».

Θά ἠδύνατο νά υποστηριχθεί επίσης ὅτι στό πλαίσιο τοῦ ἄρθρου 30 ἀποδίδετε στό γεγονός ἄν ἕνα προϊόν κατεσκευάσθη καί διετέθη στό εμπόριο νομίμως εντός άλλου Κράτους μέλους πολύ μεγαλύτερη σημασία παρά στό πλαίσιο τοῦ ἄρθρου 36.

Τό συμπέρασμά μου, επομένως, γιά τήν περίπτωση τῆς αποκλειστικής εφαρμογής τοῦ ἄρθρου 30, εἶναι ὅτι προκειμένου περί τοῦ υποβληθέντος στην παρούσα υπόθεση ερωτήματος, ἡ ἀνάλυση τῆς νομολογίας σας μέσα στό πλαίσιο αυτό δέν πρέπει νά ὁδηγήσει ἀναγκαστικῶς σέ ἀπάντηση διάφορη ἀπό εκείνη πού θά ἐστηρίζετο σέ επιχειρήματα βάσει τῶν άρθρων 30 καί 36 ὁμοῦ, παρ' ὅλον ὅτι ἰδίως οἱ ἀποφάσεις σας ἐπί τῶν υποθέσεων Dansk Supermarked (υπόθεση 58/80) καί 'Επιτροπή κατά 'Ιρλανδίας (υπόθεση 113/80) δύνανται νά δημιουργήσουν κάποια ἀμφιβολία ἐπί τοῦ σημείου αὐτοῦ. Στό τελευταίο μέρος τῆς εκθέσεως μου θά διευκρινίσω τό συμπέρασμά του γιά τήν περίπτωση τῆς ἀποκλειστικής εφαρμογής τοῦ ἄρθρου 30.

δ)

Πρίν φθάσω στό τελευταίο τμήμα τῶν προτάσεων μου, ἔχω τήν πρόθεση νά διατυπώσω κατ' ἀρχάς τήν προσωπική μου άποψη ἐπί τῆς εφαρμογής τῶν δύο εξεταζομένων υποθέσεων.

Φρονώ ὅτι ἰδίως ἡ ήδη ἀναφερθείσα σκέψη 8 τῆς ἀποφάσεως σας ἐπί τῆς υποθέσεως Cassis de Dijon (υπόθεση 120/78) επιτρέπει τό συμπέρασμα ὅτι ἡ νομολογία σας βάσει τοῦ ἄρθρου 36 δέν εφαρμόζει κριτήρια αισθητώς διάφορα ἀπό τά κριτήρια τῆς νομολογίας σας βάσει τοῦ ἄρθρου 30, ὅταν πρόκειται περί μέτρων τά ὁποια εφαρμόζονται μέ τόν ἴδιο τρόπο ἐπί τῶν εθνικῶν καί τῶν εισαγομένων προϊόντων. Τό μέτρο πού άφορᾶ ἡ προκειμένη περίπτωση ἀνταποκρίνεται στην τελευταία αυτή προϋπόθεση. Καί στίς δύο περιπτώσεις εφαρμόζετε τότε κριτήρια ὁπως ἡ ανάγκη παρεμβολής εμπορικῶν εμποδίων γιά επιτακτικούς λόγους γενικοῦ συμφέροντος μή οικονομικού χαρακτῆρος, ἡ ἀρχή τῆς ἀναλογικότητος, ἡ ἀρχή τῆς ἐπικουρικότητος καί τό ἀπαράδεκτο συγκεκαλυμένων περιορισμών στό εμπόριο μεταξύ κρατών καί αυθαιρέτων διακρίσεων. Ή σημασία τῆς θεμιτής διαθέσεως στό εμπόριο ἑνός προϊόντος εντός άλλου Κράτους μέλους λαμβάνεται ὑπ' ὄψη τόσο στην νομολογία σας βάσει τοῦ ἄρθρου 36, στόν τομέα των δικαιωμάτων βιομηχανικής ιδιοκτησίας, ὅσο καί στην νομολογία σας βάσει τοῦ άρθρου 30, στον τομέα τῆς προστασίας έναντι τοῦ ἀθεμίτου ἀνταγωνισμοῦ.

'Αν οἱ πρόσφατες ἀποφάσεις σας ἐπί των υποθέσεων Dansk Supermarked (ὑπόθεση 58/80) καί 'Επιτροπή κατά 'Ιρλανδίας (υπόθεση 113/80) δέν είχαν ρίψει ἐν τω μεταξύ νέο φῶς ἐπί τοῦ προβλήματος τῆς προκειμένης υποθέσεως, τό συμπέρασμά σας θά ἦταν ὅπως στην ἀπόφαση σας Dassonville ὅτι τό πρόβλημα τῆς εφαρμογής ἡ μή τοῦ άρθρου 36 δέν πρέπει νά επιλυθεί. Δεδομένου, πάντως, ὅτι μέ τήν σκέψη 8 τῆς τελευταίας αυτής ἀποφάσεως σας, ἐδέχθητε ρητώς ὅτι ὁ λόγος πού βασίζεται στην εντιμότητα τῶν εμπορικών συναλλαγών δέν δύναται νά καταταγεί μεταξύ τῶν εξαιρέσεων τοῦ ἄρθρου 36, ἡ λύση αύτη δέν μοῦ φαίνεται πλέον δυνατή. Γιά τόν λόγο αυτόν τάσσομαι τελικώς υπέρ τῆς ἀποκλειστικής εφαρμογής τοῦ ἄρθρου 30. Πρό τῆς εκδόσεως τῆς ἀποφάσεως σας ἐπί τῆς υποθέσεως Dansk Supermarked (υπόθεση 58/80), ή επιλογή αυτή δέν θά ὁδηγοῦσε, στην προκειμένη περίπτωση, κατά τήν γνώμη μου, ὅπως ήδη ἀνέφερα, σέ ἀποτέλεσμα ουσιαστικώς διάφορο ἀπό τό ἐπιτυγχανόμενο σέ περίπτωση εφαρμογής τοῦ ἄρθρου 36. Ὅπως τό ἀνέφερα επίσης, ἡ τελευταία αυτή ἀπόφαση δημιουργεί πάντως μία ἀμφιβολία ὡς πρός τό σημείο αυτό. Μέ τήν σκέψη 15 τῶς ἀποφάσεως αυτής γίνεται βεβαίως δεκτό ὅτι ἡ διάθεση στό εμπόριο εισαγομένων εμπορευμάτων δύναται νά απαγορευθεί ὅταν οἱ συνθήκες ὑπό τίς όποιες πραγματοποιείται ἡ πώληση τους συνιστοῦν παράβαση τῶν εμπορικών εθίμων πού θεωροῦνται κανονικά καί έντιμα στό Κράτος μέλος εισαγωγής. 'Αλλά, περαιτέρω, μέ τήν σκέψη 16 προστίθεται: «πρέπει πάντως νά τονισθεί, ὅπως τό Δικαστήριο τό επεσήμανε σέ άλλη περίπτωση μέ τήν ἀπόφαση του τῆς 25ης Νοεμβρίου 1981 (Beguelin, υπόθεση 22/71, Rec. 1971, σ. 949), ὅτι τό γεγονός αυτό καθαυτό τῆς εισαγωγής εμπορεύματος, πού έχει νομίμως διατεθεί στό εμπόριο ενός άλλου Κράτους μέλους, δέν δύναται νά θεωρηθεί ὡς ἀντικανονική ἡ ἀνέντιμη εμπορική πράξη, ὁ δέ χαρακτηρισμός αυτός δέν δύναται νά ἀποδοθεί στην διάθεση πρός πώληση παρά μόνο λόγω συνθηκών ἀνεξαρτήτων τῆς εισαγωγής αυτής καθ' εαυτής». Στό διατακτικό τῆς ἀποφάσεως ή διατύπωση αυτή επαναλαμβάνεται στό σημείο 2 μέ κάπως διαφορετικούς ὅρούς. Τό ἀποφασιστικό στοιχείο τῆς διατυπώσεως αυτής γιά τήν προκειμένη υπόθεση είναι ἄν μία ἀπαγόρευση ἀπομιμήσεως πού ισχύει επίσης, ακόμα καί ἄν κατ' ἀρχήν ὄχι ἀποκλειστικώς, ἐπί εισαγομένων εμπορευμάτων, άφορᾶ περιστάσεις, ἐν προκειμένω τήν ἀπομίμηση, ἀνεξάρτητες τῆς εισαγωγής αυτής καθ᾽ εαυτής. 'Αν ληφθεί ὑπ' ὄψη ή προηγουμένη νομολογία σας καί οἱ ειδικές περιστάσεις περί τῶν ὁποίων επρόκειτο στην υπόθεση Dansk Supermarked, έχω τήν γνώμη ὅτι δέν ἀποκλείεται τελικώς ἡ καταφατική ἀπάντηση στό ερώτημα αυτό. Στην άφθονη νομολογία σας ἐπί τοῦ θέματος ουδέποτε πράγματι ἀπεκλείσατε κατ' ἀρχήν τήν δυνατότητα ὁρισμένες διατάξεις γενικοῦ συμφέροντος, ὅπως οἱ ἀναφερόμενες στην σκέψη 8 τῆς ἀποφάσεώς σας ἐπί τῆς υποθέσεως Cassis de Dijon, νά συνεπάγονται ἔμμεσα εμπόδια στίς συναλλαγές. Τέτοια ὅμως εμπόδια στό εμπόριο πρέπει τότε νά εξετάζονται βάσει τῶν αυστηρών κριτηρίων πού μόλις ἀνέφερα στό τμῆμα αυτό τῆς εκθέσεώς μου.

α)

'Αν ἡ ἀπάντηση στό ερώτημα πού σᾶς υπεβλήθη στηριχθεί, σύμφωνα μέ τήν ὑπόθεση τοῦ παραπέμποντος δικαστοῦ, τόσο ἐπί τοῦ ἄρθρου 30 ὅσο καί ἐπί τοῦ άρθρου 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ ἡ εξέτασή μου ὁδηγεί στην ἀκόλουθη ἀπάντηση:

«Ὑπό συνθήκες ὅπως οἱ ἀναφερόμενες ἀπό τό Gerechtshof Χάγης στά σημεία α μέχρι ε συμπεριλαμβανομένου, τά άρθρα 30 καί 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ πρέπει νά ερμηνευθοῦν ὑπό τήν έννοια ὅτι μία δικαστική ἀπαγορευτική ἀπόφαση ὅπως ή ἀναφερομένη στό ἐρώτημα δύναται, παρά τήν φύση τῆς ὡς μέτρου ισοδυνάμου ἀποτελέσματος πρός ποσοτικό περιορισμό ἐπί τῶν εισαγωγῶν κατά τήν έννοια τοῦ ἄρθρου 30, νά δικαιολογηθεί βάσει τοῦ ἄρθρου 36 τῆς συνθήκης ΕΟΚ ὑπό τόν ὅρο νά ληφθεί ὑπ' ὄψη, κατά τήν εξέταση τῆς δυνατότητος εναλλακτικῆς κατασκευής, ἐκτος τῆς τεχνικής ἀπόψεως, επίσης ὅ,τι δύναται λογικῶς νά ἀπαιτηθεί ἀπό οικονομικῆς ἀπόψεως ἀπό ἕναν παραγωγό, ὁ όποιος κατε-σκεύασε καί διέθεσε νομίμως στό εμπόριο τό ένδικο προϊόν εντός άλλου Κράτους μέλους. Όταν τά συστατικά στοιχεία τοῦ ενδίκου προϊόντος διατίθενται κεχωρισμένως στό εμπόριο πρέπει νά ἀποτελέσουν τό ἀντικείμενο χωριστής εξετάσεως σέ σχέση μέ τά προαναφερθέντα κριτήρια. Τά συστατικά ἰδίως στοιχεία πού προορίζονται σέ προϊόντα κτηθέντα νομίμως εντός άλλων κρατών τῆς Κοινότητος, δέν δύνανται νά υπαχθούν σέ προϋποθέσεις τέτοιες ώστε ἡ διάθεση τους στό εμπόριο νά καθίσταται πρακτικώς ἀδύνατη.»

β)

'Αν ἡ ἀπάντηση στό ερώτημα πού σᾶς υπεβλήθη στηριχθεί, γιά τους λόγους πού μόλις επεσήμανα, ἀποκλειστικώς στό άρθρο 30 ἐπιβάλλεται, ἀντιθέτως, βάσει τῆς προαναφερθείσης νομολογίας σας ἡ ἀκόλουθη ἀπάντηση:

«Ὑπό περιστάσεις ὅπως οἱ ἀναφερόμενες στό ερώτημα τοῦ Gerechtshof Χάγης στά σημεία α μέχρι ε συμπεριλαμβανομένου, τό άρθρο 30 τῆς συνθήκης ΕΟΚ πρέπει, στό σημερινό στάδιο τοῦ κοινοτικοῦ δικαίου, νά ερμηνευθεί ὑπό τήν έννοια ὅτι τό άρθρο αυτό εμποδίζει μία ἀπαγορευτική δικαστική ἀπόφαση ὅπως ή ἀναφερομένη στό ερώτημα ὅταν τό ένδικο προϊόν εισάγεται ἀπό άλλο Κράτος μέλος ὅπού κατεσκευάσθη καί διετέθη στό ἐμπόριο νομίμως. Ή ἀπαγόρευση πάντως αύτη δέν ισχύει, ὅταν οἱ διαπιστωθέντες λόγοι τοῦ κινδύνου συγχύσεως, πρέπει νά αποδοθούν ἀποκλειστικώς στην συμπεριφορά τοῦ εθνικοῦ ἐμπόρου γιά τόν όποιο πρόκειται ἡ στήν μη λήψη ἐκ μέρους του μέτρων, καί ὅταν δύνανται νά ἀποκλεισθοῦν ἀπό αυτόν χωρίς την συνεργασία τοῦ παραγωγοῦ.»