«3.

Μία πριμοδότηση δύναται να καταβληθεί στο βιομήχανο του αμύλου γεωμήλων.

4.

Το Συμβούλιο, κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής διά ειδικής πλειοψηφίας, θεσπίζει τους κανόνες εφαρμογής του παρόντος άρθρου, το ποσό της επιστροφής στην παραγωγή και το ποσό της πριμοδοτήσεως.»

1.

Καθόσον αφορά τη σημαντική αυτή έριδα, δεν αμφισβητείται ότι ο εκπρόσωπος της Ιταλικής Κυβερνήσεως στο Συμβούλιο ψήφισε υπέρ των επιδίκων μέτρων χωρίς να διατυπώσει καμία επιφύλαξη και ότι κατά τη συζήτηση σχετικά με τις προαναφερθείσες διατάξεις της Επιτροπής περί εκτελέσεως στα πλαίσια της διαχειριστικής επιτροπής για τα δημητριακά δεν προβλήθηκε επίσης καμία αντίρρηση από την ιταλική πλευρά. Θα πρέπει, εξάλλου, να υπομνησθεί — με αφορμή τη στάση του εκπροσώπου της Ιταλικής Κυβερνήσεως κατά τις προπαρασκευαστικές συνόδους του Συμβουλίου — ότι στη νομολογία του Δικαστηρίου έχει επίσης τονιστεί ότι οι επιφυλάξεις ή δηλώσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια των προπαρασκευαστικών διασκέψεων δεν έχουν καμία σημασία όταν δεν συμπεριλαμβάνονται στο κείμενο αποφάσεως του Συμβουλίου (βλ. υπόθεση 38/69, Επιτροπή κατά Ιταλικής Δημοκρατίας, απόφαση της 18.2.1970, RsprGH 1970, σ. 47).

Αν εξεταστεί, στη συνέχεια, το ζήτημα του δικαιώματος ασκήσεως προσφυγής ενός κράτους μέλους σε περιπτώσεις σαν την προκείμενη, καθίσταται σαφές ότι είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί κάποια λύση με βάση την αρχή της ασφάλειας δικαίου. Στο πλαίσιο αυτό — και ανεξάρτητα από τα επιχειρήματα που ανέπτυξε η Ιταλική Κυβέρνηση σχετικά με το περιεχόμενο της εν λόγω αρχής — φτάνει κανείς στη σημαντική διαπίστωση ότι η νομική ισχύς των πράξεων του Συμβουλίου Υπουργών είναι δυνατόν να προσβληθεί όχι μόνο με την άσκηση προσφυγών από τα κράτη μέλη, αλλά και με άλλους τρόπους. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τη δυνατότητα των εθνικών δικαστηρίων να παραπέμπουν στο Δικαστήριο ζητήματα κύρους πράξεων των οργάνων της Κοινότητας δυνάμει του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ ή τις αγωγές αποζημιώσεως λόγω υπηρεσιακού πταίσματος δυνάμει του άρθρου 215 της Συνθήκης ΕΟΚ, οι οποίες είναι δυνατό να ασκηθούν και από τους ενδιαφερόμενους ιδιώτες και οι οποίες συνεπάγονται έλεγχο της νομιμότητας.

Λιγότερο προφανής είναι, αντιθέτως, κατά τη γνώμη μου, η απάντηση στο ερώτημα μήπως σε περιπτώσεις σαν αυτή που μας απασχολεί εν προκειμένω θα πρέπει, παρά ταύτα, να βαρύνουν σκέψεις σαν αυτές που βασίζονται στις αρχές της παραιτήσεως από το δικαίωμα προσβολής ή της συναινέσεως ή στο απαράδεκτο του «venire contra factum proprium», ακόμη και αν δεν είναι δυνατό να αποκλειστεί ότι οι νομικές αυτές έννοιες δεν βρίσκουν άμεση ούτε ακριβή εφαρμογή επί των πραγματικών δεδομένων της παρούσης υποθέσεως. Έχει σημασία να σημειωθεί σχετικά, ότι το άρθρο 2 της Συνθήκης Συγχωνεύσεως ρυθμίζει το θέμα της συνθέσεως του Συμβουλίου ως εξής:

«Το Συμβούλιο αποτελείται από αντιπροσώπους των κρατών μελών. Κάθε κυβέρνηση αποστέλλει στο Συμβούλιο ως εκπρόσωπό της ένα από τα μέλη της.

…»

Ακόμη και αν είναι ακριβές ότι το Συμβούλιο δεν είναι κοινό όργανο των κρατών μελών, η διατύπωση του κειμένου που παρατίθεται ανωτέρω επιβάλλει να ληφθεί επίσης υπόψη η αρχή, σύμφωνα με την οποία η στάση και οι πράξεις ενός αντιπροσώπου υπό κανονικές συνθήκες δεσμεύουν τον αντιπροσωπευόμενο. Εάν το ζήτημα εξεταστεί υπ' αυτό το πρίσμα και ληφθούν υπόψη οι θεμελιώδεις τουλάχιστον σκέψεις στις οποίες βασίζονται οι προαναφερθείσες νομικές έννοιες — καθώς και η έννοια του«estoppel» της οποίας επίσης θα μπορούσε να γίνει επίκληση — είναι πράγματι δύσκολο να θεωρηθεί ότι επιτρέπεται, μετά από μία περίπλοκη οικονομική εκτίμηση η οποία συνδέθηκε, κατόπιν μακρών και επίπονων συζητήσεων επί ενός συνόλου μέτρων κατά τις οποίες λειτούργησε και ο κανόνας του «do ut des», με ορισμένες έννομες συνέπειες, ένα κράτος μέλος το οποίο συμμετέσχε ενεργά σε όλες αυτές τις διασκέψεις μέσω αντιπροσώπου του, να διαχωρίζει εκ των υστέρων τη θέση του επί ενός μεμονωμένου σημείου για να το υποβάλει σε δικαστικό έλεγχο.

Στα ανωτέρω θα πρέπει να προστεθούν και ορισμένες σκέψεις που έχουν σχέση με το έννομο συμφέρον για την παροχή έννομης προστασίας. Το άρθρο 173 της Συνθήκης ΕΟΚ δεν κάνει βέβαια ρητά λόγο για το εν λόγω έννομο συμφέρον — ούτε, άλλωστε, για το έννομο συμφέρον ασκήσεως προσφυγής ενώπιον του Δικαστηρίου — γίνεται όμως ορθά δεκτό ότι η ανάγκη υπάρξεως της προϋποθέσεως αυτής βρίσκεται στη βάση του συστήματος έννομης προστασίας της Συνθήκης και τούτο όχι μόνον όσον αφορά τους προσφεύγοντες ιδιώτες — γεγονός που είναι αναμφισβήτητο — αλλά και όσον αφορά τους προσφεύγοντες που απολαύουν προνομιακού καθεστώτος. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται κυρίως από πολλούς διακεκριμένους συγγραφείς (Schlochhauer, Die Gerichtsbarkeit der EGKS, Archiv des Völkerrechts, τόμος III, σ. 401· Steindorff, Die Nichtigkeitsklage im Recht der Europäischen Gemeinschaft für Kohle und Stahl, 1972, σ. 48 Ehle, Klage- und Prozerecht des EWG-Vertrags, 1966, σημειώσεις 11 και 14 επί του άρθρου 173) και ο γενικός εισαγγελέας Roemer την ανέπτυξε επίσης στις προτάσεις του επί της υποθέσεως 24/62 (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας κατά Επιτροπής, απόφαση της 4.7.1963, RsprGH 1963, σ. 152). Η θέση του γενικού εισαγγελέα Lagrange, ο οποίος τόνισε στις προτάσεις του επί των υποθέσεων 2 και 3/60 (Niederrheinische Bergwerks-Aktiengesellschaft κατά Ανωτάτης Αρχής της ΕΚΑΧ, απόφαση της 13.7.1961, RsprGH 1961, σ. 305) ότι καμία ειδική προϋπόθεση, ούτε καν η θεμελίωση εννόμου συμφέροντος, δεν απαιτείται από τα κράτη μέλη προκειμένου να ασκήσουν την προσφυγή ακυρώσεως του άρθρου 33 της Συνθήκης ΕΚΑΧ, δεν θα πρέπει αναμφίβολα να θεωρηθεί ότι συνιστά διαφορετική άποψη παρά μόνο φαινομενικά. Μπορεί, πράγματι, να θεωρηθεί ότι ο Lagrange τάσσεται μάλλον με την άποψη του Séché (La notion d'intérêt à agir dans le droit de la Communauté Européenne du Charbon et de l'Acier, R.G.D.I.P., τόμος 1962, σελ. 299 επ.) ο οποίος, όσον αφορά τα κράτη μέλη, κάνει λόγο για τεκμήριο περί της υπάρξεως εννόμου συμφέροντος και αναγνωρίζει έτσι ότι είναι απολύτως δυνατό να αποκρουστεί το εν λόγω συμφέρον με βάση τις ειδικές περιστάσεις συγκεκριμένης περιπτώσεως.

Αν γίνει γενικά δεκτή αυτή η αφετηρία, δηλαδή και σε σχέση με τις προσφυγές που προβλέπονται από το άρθρο 173 της Συνθήκης ΕΟΚ, είναι πραγματικά αδύνατο, σε συμφωνία με τον Krsjak (σχόλιο επί της αποφάσεως στην υπόθεση 151/73, Κυβέρνηση της Ιρλανδίας κατά Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, που δημοσιεύτηκε στην Gazette du Palais της 12 και 13.2.1975, σελ. 10), ο οποίος χαρακτηρίζει την προσφυγή που ασκείται από κράτος μέλος κατά κανονισμού του Συμβουλίου που έχει θεσπιστεί ομόφωνα ως «anomalie institutionelle», να μη γίνει δεκτή στην παρούσα υπόθεση η άποψη ότι η προσφυγή είναι απαράδεκτη. Αρκεί, κατά την άποψή μου, να επισημανθεί σχετικά ότι το πρόβλημα που μας απασχολεί εν προκειμένω — δηλαδή η διατήρηση ισορροπίας μεταξύ του αμύλου από αραβόσιτο και του αμύλου από γεώμηλα με τη λήψη των καταλλήλων μέτρων — ήταν αυτό ακριβώς που εξετάστηκε κατά τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου. Ο αντιπρόσωπος της Ιταλίας είχε την ευκαιρία να προβάλει διαφορετική γνώμη, οπότε θα έπρεπε να αναζητηθεί λύση ενόψει της συγκρούσεως των συμφερόντων στο στάδιο εκείνο. Αντίθετα, θεωρώ λιγότερο σημαντικό το ζήτημα μέχρι ποιου σημείου συζητήθηκε και αναλύθηκε το πρόβλημα τότε. Από την άποψη αυτή, μία πλευρά της διαφοράς δεν κατέστη δυνατό, όπως είναι γνωστό, να διευκρινιστεί πλήρως στα πλαίσια της διαδικασίας: ενώ το καθού και η υπέρ αυτού παρεμβάσα δήλωσαν ότι όλα τα πραγματικά δεδομένα συζητήθηκαν ευρέως και ότι τα στοιχεία σχετικά με το κόστος παραγωγής του αμύλου από αραβόσιτο και του αμύλου από γεώμηλα δεν αμφισβητήθηκαν από τον Ιταλό αντιπρόσωπο, η προσφεύγουσα, η οποία δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι τα στοιχεία σχετικά με το κόστος μεταποιήσεως, τα οποία επικαλέστηκε κατά τη διάρκεια της ενώπιον του Δικαστηρίου διαδικασίας, δεν είχαν υποβληθεί τότε, εξήγησε, ωστόσο, ότι, αντίθετα προς την επιθυμία που εξέφρασε ο αντιπρόσωπός της, δεν κοινοποιήθηκαν στους ενδιαφερομένους λεπτομερείς υπολογισμοί σχετικά με τα έξοδα μεταποιήσεως και την αξία των υποπροϊόντων από τις υπηρεσίες της Κοινότητας, οι οποίοι, ως εκ τούτου, επίσης δεν συζητήθηκαν. Αν οι συζητήσεις αυτές διεξήχθησαν πράγματι έτσι όπως υποστηρίζει τώρα η Ιταλική Κυβέρνηση, ο αντιπρόσωπός της θα έπρεπε να είχε διατυπώσει επιφύλαξη ως προς το σημείο αυτό και το στάδιο της επεξεργασίας των επιδίκων κανονισμών του Συμβουλίου. Αφού αυτό δεν συνέβη, ο εκπρόσωπος δε της Ιταλικής Κυβερνήσεως στο Συμβούλιο έδωσε τελικά θετική ψήφο, η συμπεριφορά αυτή δεν μπορεί παρά να ερμηνευθεί ως παραίτηση από τις επιφυλάξεις που αντιμετωπίζονταν να διατυπωθούν αρχικά. Αυτή είναι η κατάσταση όσον αφορά το συσχετισμό των συμφερόντων η οποία θα πρέπει να αποτελέσει στο εξής σημείο εκκινήσεως και από την οποία η Ιταλική Κυβέρνηση θα πρέπει να δεχθεί ότι δεσμεύεται.

Όμως, υπ' αυτές τις συνθήκες — και εφόσον δεν έχει προβληθεί ο ισχυρισμός ότι, παραδείγματος χάρη, ο Ιταλός αντιπρόσωπος ενήργησε αντίθετα προς τις οδηγίες της Κυβερνήσεώς του, ότι προέκυψαν νέα σημαντικά στοιχεία ή ότι έγινε κάποιο σοβαρό σφάλμα κατά την εκτίμηση της καταστάσεως —, δεν μπορεί κατά τη γνώμη μου να γίνει δεκτό ότι τα μέτρα των οποίων η νομιμότητα αμφισβητείται εν προκειμένω θα εκτιμηθούν τώρα, κατ' αίτηση της Κυβερνήσεως της οποίας ο αντιπρόσωπος στο Συμβούλιο τα θεώρησε θετικά, κατά διαφορετικό τρόπο στο πλαίσιο της διαδικασίας ενώπιον του Δικαστηρίου.

2.

Και αν ακόμα θεωρηθεί ότι το συμπέρασμα αυτό είναι υπερβολικά αυστηρό — την άποψη περί απαραδέκτου της προσφυγής υπό παρόμοιες συνθήκες υποστηρίζει περαιτέρω, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ο Daig στο Kommentar zum EWG-Vertrag των Von der Groeben-Boeckh-Thiesing, δεύτερη έκδοση, σελ. 220 επ., — θα πρέπει, τουλάχιστον, να αναρωτηθεί κανείς μήπως πρέπει στη συγκεκριμένη περίπτωση να εφαρμοστεί ένα αυστηρό κριτήριο σε σχέση με το παραδεκτό ορισμένων λόγων ακυρώσεως. Η λύση αυτή οπωσδήποτε δεν θα πρέπει να αποκλειστεί χωρίς άλλο, ακόμη και αν δεν είναι ανάγκη να θεμελιωθεί έννομο συμφέρον για την προβολή ορισμένων λόγων ακυρώσεως.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπομνησθούν συνοπτικά οι λόγοι τους οποίους προβάλλει η Ιταλική Κυβέρνηση κατά του συστήματος πριμοδοτήσεων για τους παρασκευαστές αμύλου: επικαλείται, αφενός, την έλλειψη επαρκούς και αδιάσειστης αιτιολογίας και, αφετέρου, όσον αφορά το περιεχόμενο της ρυθμίσεως, ισχυρίζεται ότι η πριμοδότηση προσκρούει στην απαγόρευση των διακρίσεων, στην αρχή της αναλογικότητας και στους σκοπούς του άρθρου 39 της Συνθήκης ΕΟΚ — χαρακτηρίζοντας τον τελευταίο αυτό λόγο ως κατάχρηση εξουσίας.

Όσον αφορά το πρώτο σημείο, διατηρώ πολύ έντονες αμφιβολίες αν ένα κράτος μέλος, το οποίο συμμετέσχε με αντιπρόσωπο του στην προπαρασκευή και τη θέσπιση ορισμένου μέτρου, μπορεί στη συνέχεια να παραπονείται επειδή η αιτιολογία της αποφασισθείσης πράξεως αναφέρει ελλιπώς τους βασικούς λόγους εκδόσεώς της. Δεν είναι ανάγκη να γνωστοποιούνται με ακρίβεια στο κράτος μέλος οι λόγοι αυτοί, εφόσον είτε έχουν τεθεί υπόψη του από την αρχή είτε είναι υπεύθυνο αυτό το ίδιο για την παράλειψή του να μεριμνήσει, κατά το στάδιο επεξεργασίας της πράξεως, ώστε να αναφερθούν όλοι οι βασικοί λόγοι. Επομένως, η εκ μέρους κράτους μέλους προβολή λόγου που στηρίζεται σε πλημμέλεια της αιτιολογίας είναι, κατά την άποψή μου, εντελώς αδικαιολόγητη, εφόσον πρόκειται για πράξη της οποίας την ευθύνη φέρει εν μέρει και το εν λόγω κράτος.

Όσον αφορά τους άλλους λόγους ακυρώσεως, οι οποίοι έχουν σχέση με το περιεχόμενο του αποφασισθέντος μέτρου, δηλαδή την πριμοδότηση των παρασκευαστών αμύλου από γεώμηλα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι πρόκειται για απόφαση που εντάσσεται στο πλαίσιο της ασκήσεως οικονομικής πολιτικής, της οποίας η λήψη βασίστηκε σε μία δύσκολη εκτίμηση πολύπλοκων οικονομικών δεδομένων. Κατά την πάγια νομολογία επί του θέματος, τα οικεία κοινοτικά όργανα διαθέτουν ευρεία διακριτική ευχέρεια και, κατά συνέπεια, ο δικαστικός έλεγχος πρέπει να περιορίζεται στην έρευνα του ζητήματος αν «η οικεία αρχή διέπραξε προφανές σφάλμα ή ενήργησε κατά κατάχρηση εξουσίας ή υπερέβη προφανώς τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχερείας» (βλ. π.χ. την υπόθεση 136/77, Firma Α. Racke κατά Hauptzollamt Mainz απόφαση της 25.5.1978, RsprGH 1978, σελ. 1245). Όμως, όταν ένα κράτος μέλος αναγνωρίζει τελικά σε σχέση με ένα τέτοιο μέτρο, με τη θετική ψήφο του αντιπροσώπου του, την ορθότητα της εκτιμήσεως που πρότεινε η Επιτροπή και συμμερίστηκαν οι άλλες αντιπροσωπείες, εύλογα συνάγεται το συμπέρασμα ότι, ακόμη και αν εκφράστηκαν αρχικά αμφιβολίες και ζητήθηκε εις βάθος έρευνα των δεδομένων, είναι απίθανο το όργανο που έλαβε ομόφωνη απόφαση βάσει τέτοιας εκτιμήσεως να διέπραξε προφανές σφάλμα. θα πρέπει, επομένως, να αναγνωριστεί ότι η θέση κάθε κράτους μέλους που συνέβαλε θετικά στη θέσπιση τέτοιου μέτρου είναι οπωσδήποτε εξαιρετικά δύσκολη στα πλαίσια δίκης με αντικείμενο την προσβολή του μέτρου αυτού, εάν το εν λόγω κράτος αδυνατεί — όπως προφανώς συμβαίνει στην παρούσα υπόθεση — να δικαιολογήσει το δικό του προηγούμενο σφάλμα προβάλλοντας ιδιαίτερα σοβαρούς λόγους. Η διαπίστωση αυτή ισχύει στην προκειμένη περίπτωση εξίσου για όλες τις πλευρές της αιτουμένης ερεύνης ως προς τη νομιμότητα των προσβαλλομένων κανονισμών, δηλαδή, τόσο για την παράβαση της απαγορεύσεως των διακρίσεων που επικαλείται η προσφεύγουσα, όσο και για την παράβαση της αρχής της αναλογικότητας, καθώς επίσης και για την προβαλλόμενη κατάχρηση εξουσίας σε συνδυασμό με την παραβίαση των σκοπών του άρθρου 39.

Εφόσον δεν υφίστανται άλλα εριζόμενα θέματα πλην των προαναφερθέντων, και η επικουρική αυτή σκέψη, η οποία αναφέρεται μόνο στο παραδεκτό ορισμένων λόγων ακυρώσεως, πρέπει να οδηγήσει στην προκειμένη περίπτωση στο συμπέρασμα ότι, αφού δεν απομένουν άλλα θέματα δεκτικά δικαστικού ελέγχου, η προσφυγή πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη.

α)

Θα πρέπει καταρχάς να υπενθυμίσω σχετικά, μιμούμενος το Συμβούλιο, ότι, σύμφωνα με πλούσια νομολογία του Δικαστηρίου, οι προϋποθέσεις τηρήσεως της υποχρεώσεως αιτιολογήσεως των πράξεων γενικής ισχύος είναι λιγότερο αυστηρές από εκείνες που ισχύουν για τις ατομικές πράξεις. Όσον αφορά τις πρώτες αρκεί μία συνοπτική αιτιολογία, η οποία δεν είναι ανάγκη να αιτιολογεί κάθε λεπτομέρεια, αλλά μπορεί να περιορίζεται στη μνεία των σημαντικοτέρων σκέψεων. Περαιτέρω, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το γενικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η κρινόμενη κανονιστική ρύθμιση, καθώς επίσης και οι λόγοι που συνάγονται από τη θεώρηση αυτή. Παραπέμπω σχετικά στις αποφάσεις που εκδόθηκαν στις υποθέσεις 5/67 (W. Beus GmbH κατά Hauptzollamt München-Landsbergerstrae, απόφαση της 13.3.1968, Rspr GH 1968, σ. 125), 80/72 (Koninklijke Lassiefabrieken κατά Hoofdproduktschap voor Akkerbouwprodukten, απόφαση της 20.7.1973, RsprGH 1973, σ. 635), 78/74 (Deuka κατά Einfuhr- und Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel, απόφαση της 18.3.1975, RsprGH 1975, σ. 421), 92/77 (An Bord Bainne κατά Υπουργού Γεωργίας, απόφαση της 23.2.1978, RsprGH 1978, σ. 497) και 145/77 (Tunnel Refineries Ltd. κατά Intervention Board for Agricultural Produce, απόφαση της 25.10.1978, RsprGH 1978, σ. 2037).

β)

Για να προχωρήσουμε στην εξέταση του κανονισμού 11y5/78, ο οποίος τροποποίησε τον κανονισμό 2727/75, θα πρέπει να συγκρατήσουμε στο νου μας τις βασικές σκέψεις που μπορούν ήδη να συναχθούν από το συναφή κανονισμό 2742/75. Στις αιτιολογικές σκέψεις του τελευταίου γίνεται λόγος για την ανταγωνιστική σχέση μεταξύ του «γεωργικού» αμύλου και των χημικών προϊόντων της αμυλοποιίας, καθώς και για τον ανταγωνισμό μεταξύ του αμύλου από αραβόσιτο και του αμύλου από γεώμηλα, όπως επίσης και για την ανάγκη διατηρήσεως ισορροπίας λόγω της δυνατότητας υποκαταστάσεως. Ειδικότερα, από το νομοθετικό αυτό κείμενο καθίσταται σαφές ότι, λόγω των δυσχερειών που συνεπάγεται η κατάσταση που επικρατούσε ανέκαθεν στον τομέα της παραγωγής αμύλου από γεώμηλα, είναι αναγκαία η ειδική μεταχείριση του τελευταίου. Θα πρέπει, επιπλέον, να ληφθεί υπόψη η αιτιολογία του κανονισμού 1127/78, όπου γίνεται λόγος για αυξανόμενη πίεση λόγω του ανταγωνισμού του αμύλου από αραβόσιτο επί του αμύλου από γεώμηλα, οφειλόμενη στην αξία των υποπροϊόντων του πρώτου.

Μετά από τις διαπιστώσεις αυτές είναι δύσκολο να αμφισβητηθεί το γεγονός ότι, τόσο η φύση των δυσχερειών τις οποίες αντιμετωπίζουν οι παρασκευαστές αμύλου από γεώμηλα, όσο και τα αίτια των δυσχερειών αυτών, αναλύονται επαρκώς στις αιτιολογίες των σχετικών κανονισμών.

γ)

Κατά τη γνώμη μου, καθίσταται επίσης σαφές από τις παρατηρήσεις του Συμβουλίου ότι η αιτιολογία του κανονισμού 1125/78 δεν είναι αντιφατική. Η δεύτερη αιτιολογική σκέψη, η οποία κάνει λόγο για όμοιες επιστροφές για προϊόντα που προορίζονται για τις ίδιες αγορές διαθέσεως, είναι σαφές ότι αναφέρεται ειδικά στο άρθρο 1 του κανονισμού, που περιέχει τη ρύθμιση σχετικά με τις επιστροφές. Αντίθετα, η έκτη αιτιολογική σκέψη, η οποία κάνει λόγο για τους «περιορισμούς που βαρύνουν τη βιομηχανία του αμύλου γεωμήλων», περιέχει την αιτιολογία στην οποία στηρίζεται ειδικά το συμπληρωματικό μέτρο που θεσπίζει ο κανονισμός, δηλαδή η πριμοδότηση των παρασκευαστών αμύλου από γεώμηλα. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί το γεγονός ότι λόγω της διαφορετικής ρυθμίσεως των δύο αγορών — ύπαρξη οργανώσεως της αγοράς των σιτηρών με εγγυήσεις τιμής και διαθέσεως, αφενός, και μη ύπαρξη οργανώσεως αγοράς που να προβλέπει παρόμοιους μηχανισμούς για τα γεώμηλα, αφετέρου — δεν υπήρξε ποτέ πλήρης ισότητα στη μεταχείριση του αμύλου από γεώμηλα και του αμύλου από αραβόσιτο (βλέπε μεταξύ άλλων την απόφαση στην υπόθεση 2/77, Hoffmann's Stärkefabriken AG κατά Hauptzollamt Bielefeld, απόφαση της 12.7.1977, RsprGH 1977, σ. 1375).

δ)

Όσον αφορά, τέλος, την αιτιολογία του κανονισμού 1127/78, δεδομένου ότι το στοιχείο που ενδιαφέρει είναι η θεώρηση των πραγμάτων και η κρίση των συντακτών του κανονισμού, είναι στην πραγματικότητα επαρκής η αναφορά στην ανώτερη αξία των υποπροϊόντων που λαμβάνονται κατά την παρασκευή του αμύλου από αραβόσιτο. Επομένως, η μόνη ερμηνεία που μπορεί να δοθεί στο γεγονός ότι, στις αιτιολογικές σκέψεις δεν γίνεται λόγος για το κόστος παραγωγής υπό την έννοια αυτή, είναι ότι το Συμβούλιο δεν θεώρησε ότι είχαν πραγματοποιηθεί σημαντικές αλλαγές στον τομέα αυτό, αλλά απλώς φοβήθηκε ενδεχόμενη διατάραξη της ισορροπίας μεταξύ των βιομηχανιών αμύλου από γεώμηλα και αμύλου από αραβόσιτο λόγω της διαφορετικής εξελίξεως της αξίας των υποπροϊόντων τους. Όσον αφορά την έλλειψη πιο συγκεκριμένων σκέψεων σχετικά με την αξία των υποπροϊόντων, θα πρέπει να υπομνησθεί ότι η αιτιολογία δεν είναι ανάγκη να αναφέρεται σε κάθε λεπτομέρεια μιας ρυθμίσεως και ότι υπό το πρίσμα αυτό το οριζόμενο ποσό της πριμοδοτήσεως επιτρέπει επίσης τη συναγωγή ορισμένων συμπερασμάτων.

ε)

Για τους λόγους αυτούς, φρονώ ότι στην παρούσα υπόθεση — ακόμη και αν υποτεθεί ότι η προβολή εκ μέρους κράτους μέλους του λόγου ακυρώσεως περί ελλείψεως αιτιολογίας ενός κανονισμού του Συμβουλίου θεωρείται παραδεκτή — ο συγκεκριμένος αυτός λόγος ακυρώσεως δεν μπορεί να δικαιολογήσει την ακύρωση της προσβαλλομένης ρυθμίσεως.

α)

Όσον αφορά την επιχειρηματολογία αυτή, δεν βλέπω το λόγο να ανατρέξω και εγώ μέχρι το έτος 1967 και να μελετήσω την εξέλιξη κατά τη διάρκεια των επομένων ετών. Αφενός, ποτέ μέχρι σήμερα δεν αμφισβητήθηκε ότι ήταν δικαιολογημένη η ρύθμιση που ίσχυε στο παρελθόν. Αφετέρου, δεν θεωρώ ότι μπορεί να διαπιστωθεί η ύπαρξη κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο οι σχετικές με το παρόν ζήτημα ρυθμίσεις θα πρέπει να βασίζονται στην αρχή της διατηρήσεως εν πάση περιπτώσει ορισμένης διαφοράς στο κόστος των πρώτων υλών, δηλαδή ορισμένου «Δέλτα». Τέλος, η μόνη ρύθμιση της οποίας το κύρος αμφισβητείται εν προκειμένω, ήτοι αυτή που διέπει την περίοδο εμπορίας 1978-1979, δεν στηρίζεται άμεσα στις ρυθμίσεις των προηγουμένων ετών σε τρόπο ώστε η απόδειξη περί του ότι το άμυλο από αραβόσιτο βρισκόταν σε μειονεκτική θέση — παραδείγματος χάρη κατά τη διάρκεια της περιόδου εμπορίας 1974-1975 ή κατά τη διάρκεια των επομένων ετών — να αποδεικνύει αυτόματα την ύπαρξη παρόμοιας δυσμενούς καταστάσεως για την περίοδο εμπορίας 1978-1979, πριν από τη θέσπιση του συστήματος πριμοδοτήσεως. Είναι πάρα πολλά τα δεδομένα και τα στοιχεία των ρυθμίσεων που τροποποιούνταν διαρκώς από το 1967 για να μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο όπως, παραδείγματος χάρη, το κόστος παραγωγής του αραβοσίτου, η ελάχιστη τιμή των γεωμήλων, τα ποσά των επιστροφών, το κόστος μεταποιήσεως και η αξία των υποπροϊόντων.

Στην πραγματικότητα, θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμα και ότι δεν είναι αποδεδειγμένη η περιέλευση του αμύλου από αραβόσιτο σε δυσμενή θέση ήδη από το 1967, εάν το σημείο αναφοράς δεν είναι το έγγραφο της Επιτροπής το οποίο επικαλείται η προσφεύγουσα, αλλά ένα μεταγενέστερο έγγραφο που χρονολογείται από τον Ιούνιο του 1966. Το τελευταίο φαίνεται, πράγματι, να αποδεικνύει — ως προς το σημείο αυτό παραπέμπω στους υπολογισμούς που περιέχονται στη σελίδα 15 του γαλλικού κειμένου της ανταπαντήσεως — ότι εάν ληφθούν υπόψη τα έξοδα μεταφοράς καθώς και η αξία και η ποσότητα των υποπροϊόντων στα διάφορα κράτη μέλη, το άμυλο από αραβόσιτο είχε τότε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα υπολογιζόμενο σε 26 λογιστικές μονάδες περίπου. Περαιτέρω, δεν νομίζω ότι τα διαθέσιμα αριθμητικά στοιχεία ενισχύουν την άποψη κατά την οποία η αύξηση της αξίας των υποπροϊόντων που λαμβάνονται κατά την παρασκευή του αμύλου από αραβόσιτο — και τα οποία, από την άποψη των πολλαπλών δυνατών χρήσεών τους και της επεκτάσεως των αγορών διαθέσεώς τους, διαδραματίζουν προφανώς πολύ σημαντικότερο ρόλο από τα υποπροϊόντα του αμύλου από γεώμηλα, τα οποία δεν είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν παρά μόνο ως ζωοτροφή — αντισταθμίστηκε πλήρως κατά τη διάρκεια των προηγουμένων ετών με την αύξηση του «Δέλτα» και ότι, ως εκ τούτου, δεν υπήρξε νέα αύξηση από το 1977 και μετά.

β)

Αν, κατά συνέπεια, επικεντρωθεί η προσοχή στην κατάσταση που προβλεπόταν για την περίοδο εμπορίας 1978-1979 και τεθεί το ερώτημα αν από όλα όσα εκτέθηκαν στα πλαίσια της διαδικασίας προκύπτει ότι η επίδικη πριμοδότηση οδήγησε σε σταθεροποίηση της ισορροπίας μεταξύ του αμύλου από αραβόσιτο και του αμύλου από γεώμηλα, θα πρέπει να ληφθούν ως βάση οι υπολογισμοί του κόστους παραγωγής ανά τόνο αμύλου από αραβόσιτο, όπως εμφανίζονται στις σελίδες 17 και 18 του υπομνήματος αντικρούσεως του Συμβουλίου (γαλλικό κείμενο). Λαμβάνοντας υπόψη το κόστος των πρώτων υλών, το κόστος μεταποιήσεως και την αξία των υποπροϊόντων, οι υπολογισμοί αυτοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το άμυλο από αραβόσιτο είναι δυνατόν να παρασκευάζεται με κόστος 187,46 λογιστικών μονάδων και το άμιλο από γεώμηλα με κόστος 207,2 λογιστικών μονάδων. Η Ιταλική Κυβέρνηση αντιτείνει ότι το κόστος μεταποιήσεως αυξήθηκε περισσότερο απ' ό, τι πιστεύει το Συμβούλιο, και ότι στην πραγματικότητα έφθασε όχι από 40 σε 49 λογιστικές μονάδες, αλλά κατά μέσο όρο για την Κοινότητα — μολονότι για την Ιταλία η αύξηση ήταν ακόμη μεγαλύτερη — σε 77 λογιστικές μονάδες. (Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ιταλικές βιομηχανίες παρασκευής αμύλου από γεώμηλα, τα στοιχεία που προσκόμισε η Ιταλική Κυβέρνηση αφορούν μόνο το άμιλο από αραβόσιτο.) Εξάλλου, η Ιταλική Κυβέρνηση αμφισβητεί την ορθότητα του μεγέθους που ελήφθη ως αξία των υποπροϊόντων από την παρασκευή αμύλου από αραβόσιτο κατά τους υπολογισμούς, επειδή, κατά την άποψή της, για τον καθορισμό του μεγέθους αυτού δεν ελήφθη υπόψη το ειδικό συναφές κόστος μεταποιήσεως.

Έχω την εντύπωση — και θα το πω αμέσως — ότι τα στοιχεία που προσκομίστηκαν στο Δικαστήριο στα πλαίσια της διαδικασίας δύσκολα επιτρέπουν την πλήρη διευκρίνιση του ζητήματος αυτού.

3.

Για την περαιτέρω εξέταση της επίδικης διαφοράς θα εκκινήσω από τη σκέψη ότι το σύστημα πριμοδοτήσεως τείνει στην επίτευξη ισορροπίας μεταξύ του αμύλου από αραβόσιτο και του αμύλου από γεώμηλα. Εάν — μετά, ενδεχομένως, από μία πραγματογνωμοσύνη — θα έπρεπε να γίνει δεκτό ότι η πριμοδότηση, πέραν της δημιουργίας συνθηκών ισορροπίας, ευνοεί μονομερώς τους παρασκευαστές αμύλου από γεώμηλα και έτσι προκαλεί στρέβλωση των συνθηκών ανταγωνισμού, θα καθίστατο απόλυτα σαφές ότι στο μέτρο αυτό, η εν λόγω πριμοδότηση είναι παράνομη. Και ασφαλώς δεν θα μπορούσε στην περίπτωση αυτή να δικαιολογηθεί το εν λόγω μέτρο με επίκληση της αρχής της απαγορεύσεως των διακρίσεων. Περαιτέρω, θα συνέτρεχε επίσης περίπτωση παραβιάσεως της αρχής της αναλογικότητας, αφού η εν λόγω ρύθμιση δεν θα ήταν αναγκαία για την επίτευξη του επιδιωκομένου σκοπού.

4.

Κατά συνέπεια, η επικουρική εξέταση της ουσίας της υποθέσεως οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν είναι ακόμη δυνατή η διαμόρφωση οριστικής κρίσεως περί του αν η πριμοδότηση των παρασκευαστών αμύλου από γεώμηλα διαταράσσει την ισορροπία στη σχέση ανταγωνισμού με τους παρασκευαστές αμύλου από αραβόσιτο. Η διαμόρφωση τέτοιας κρίσεως θα απαιτούσε οπωσδήποτε τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης. Αν η τελευταία επιβεβαίωνε την εκτίμηση περί της οικονομικής καταστάσεως που υποστηρίζει το Συμβούλιο, θα καθίστατο συγχρόνως βέβαιο ότι δεν είναι δυνατόν να γίνει λόγος για αγνόηση των σκοπών του άρθρου 39 της Συνθήκης ΕΟΚ, για παραβίαση της απαγορεύσεως των διακρίσεων και για παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας.

III —

Επειδή πρωτίστως φρονώ ότι η ασκηθείσα προσφυγή πρέπει να θεωρηθεί απαράδεκτη, προτείνω στο Δικαστήριο να την απορρίψει για το λόγο αυτό.