ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 16.2.2024
COM(2024) 29 final/2
2024/0016(NLE)
CORRIGENDUM
This document corrects COM(2024)29 final of 24.1.2024
Concerns all languages versions
Change of interinstitutional acronym
The text shall read as follows:
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1173 όσον αφορά την πρωτοβουλία EuroHPC για νεοφυείς επιχειρήσεις με σκοπό την ενίσχυση της ηγετικής θέσης της Ευρώπης στον τομέα της αξιόπιστης τεχνητής νοημοσύνης
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
1.ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης
Με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1173 του Συμβουλίου, για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1488 του Συμβουλίου, συστήνεται η κοινή επιχείρηση για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων και καθορίζονται η αποστολή και οι στόχοι της. Η αποστολή της κοινής επιχείρησης είναι να αναπτύξει, να θέσει σε λειτουργία, να επεκτείνει και να διατηρήσει στην Ένωση ένα παγκοσμίως κορυφαίο οικοσύστημα ομοσπονδιοποιημένων, ασφαλών και υπερσυνδεδεμένων υποδομών υπερυπολογιστικής, κβαντικής υπολογιστικής, υπηρεσιών και δεδομένων· να στηρίξει την ανάπτυξη και την υιοθέτηση προσανατολισμένων στη ζήτηση και καθοδηγούμενων από τους χρήστες καινοτόμων και ανταγωνιστικών συστημάτων υπερυπολογιστικής που βασίζονται σε αλυσίδα εφοδιασμού, η οποία θα εξασφαλίζει τη διαθεσιμότητα εξαρτημάτων, τεχνολογιών και γνώσεων, θα περιορίζει τον κίνδυνο διαταραχών και θα καθιστά δυνατή την ανάπτυξη ευρέος φάσματος εφαρμογών, βελτιστοποιημένων για τα συστήματα αυτά· και να διευρύνει τη χρήση της εν λόγω υποδομής υπερυπολογιστικής σε μεγάλο αριθμό χρηστών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και να στηρίξει τη διττή ψηφιακή και πράσινη μετάβαση και την ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων για την ευρωπαϊκή επιστήμη και βιομηχανία.
Στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2023, η πρόεδρος Ursula von der Leyen ανακοίνωσε μια νέα πρωτοβουλία για να καταστήσει την ικανότητα της Ένωσης στον τομέα της υπερυπολογιστικής διαθέσιμη σε καινοτόμες ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις που ασχολούνται με την αξιόπιστη τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) ώστε να εκπαιδεύσουν τα μοντέλα τους. Τα μοντέλα αυτά απαιτούν σημαντικές ποσότητες υπολογιστικής ισχύος για την εκπαίδευση και την τελειοποίηση των πλέον προηγμένων μοντέλων βάσης προκειμένου να απελευθερωθεί το πλήρες δυναμικό της ΤΝ, απαίτηση που μπορεί να τηρηθεί μόνο με την υπερυπολογιστική.
Δεδομένου ότι η ισχυρότερη ικανότητα υπερυπολογιστικής παγκόσμιας κλάσης της Ένωσης βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της κοινής επιχείρησης για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (EuroHPC) (στο εξής: κοινή επιχείρηση), οι εν λόγω εγκαταστάσεις θα πρέπει να καταστούν διαθέσιμες προκειμένου να υλοποιηθεί η εν λόγω πρωτοβουλία. Ως εκ τούτου, προτείνεται η εισαγωγή ενός πρόσθετου στόχου για την κοινή επιχείρηση, ο οποίος θα καλύπτει τη συνεισφορά των υπερυπολογιστών σ’ αυτήν τη νέα πρωτοβουλία της Ένωσης για την ΤΝ.
Ο εν λόγω νέος στόχος θα διευκολύνει την κοινή επιχείρηση να στηρίξει την περαιτέρω ανάπτυξη ενός εξαιρετικά ανταγωνιστικού και καινοτόμου οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων και έρευνας στον τομέα της ΤΝ στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης και της υιοθέτησης ευρωπαϊκών λύσεων ΤΝ, μέσω της λειτουργίας εργοστασίων ΤΝ. Θα συνίσταται στην ανάπτυξη και λειτουργία ειδικών για την ΤΝ υπερυπολογιστών που συστεγάζονται με μεγάλα κέντρα δεδομένων ή συνδέονται με κέντρα δεδομένων μέσω δικτύων πολύ υψηλής ταχύτητας, με την ενίσχυση των επιδόσεων των εν λόγω υπερυπολογιστών μέσω της τακτικής αναβάθμισης των ικανοτήτων τους στον τομέα της ΤΝ· και στην παροχή ειδικών υπηρεσιών υπερυπολογιστικής προσανατολισμένων στην ΤΝ για τη στήριξη του οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων, επιστήμης και καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ για την εκπαίδευση και την ανάπτυξη σε μεγάλη κλίμακα αξιόπιστων και δεοντολογικών μοντέλων και συστημάτων ΤΝ γενικού σκοπού, καθώς και κοινοτήτων χρηστών ΤΝ για την ανάπτυξη, την επικύρωση και τη λειτουργία αναδυόμενων εφαρμογών ΤΝ, ιδίως στους τομείς της υγείας και της περίθαλψης, της κλιματικής αλλαγής, της ρομποτικής και της συνδεδεμένης και αυτοματοποιημένης οδήγησης. Θα προωθήσει επίσης μια δεξαμενή ανάπτυξης ταλέντων για την παροχή προηγμένων δραστηριοτήτων εκπαίδευσης, κατάρτισης, απόκτησης δεξιοτήτων και επανειδίκευσης στα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη στον τομέα της ΤΝ. Τα εργοστάσια ΤΝ θα δημιουργήσουν συνέργειες σε επίπεδο ΕΕ και θα συνεργαστούν και θα ομοσπονδιοποιήσουν άλλες σχετικές πρωτοβουλίες της Ένωσης στον τομέα της ΤΝ, όπως η πλατφόρμα «τεχνητής νοημοσύνης κατά παραγγελία», οι εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού ΤΝ, τα κέντρα ικανοτήτων της EuroHPC, τα κέντρα αριστείας της EuroHPC και κάθε άλλη αναδυόμενη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία στον τομέα της ΤΝ. Οι αλλαγές αυτές θα διευκολύνουν την κοινή επιχείρηση να προσφέρει προσαρμοσμένη υπολογιστική ισχύ και υπηρεσίες για την προώθηση μεγάλης κλίμακας εκπαίδευσης, ανάπτυξης και υιοθέτησης της ΤΝ στην Ένωση, κάτι που δεν προβλέπεται ρητά στον ισχύοντα κανονισμό.
•Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής
Στόχος της παρούσας πρότασης είναι να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1173 του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2021, σχετικά με τη σύσταση της κοινής επιχείρησης για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων και σχετικά με την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1488, ώστε η Ένωση να μπορέσει να ανταποκριθεί στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις και στις στρατηγικές επιταγές, δηλαδή στην ανάπτυξη λογισμικών και υποδομών ΤΝ, και στην ανάγκη ανοίγματος των τεχνολογιών υπερυπολογιστικής σε νεοφυείς επιχειρήσεις.
•Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης
Η παρούσα πρόταση συνάδει πλήρως με άλλες πολιτικές της Ένωσης, ιδίως με τις πολιτικές που έχουν θεσπιστεί στο πλαίσιο της προτεραιότητας της Επιτροπής «Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή».
2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
•Νομική βάση
Η νομική βάση του προτεινόμενου τροποποιούμενου κανονισμού είναι το άρθρο 187 και το άρθρο 188 πρώτο εδάφιο της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
•Επικουρικότητα
Η αρχή της επικουρικότητας εφαρμόζεται στο μέτρο που η πρόταση δεν υπάγεται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης.
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1173 του Συμβουλίου συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας, καθώς οι στόχοι του, δηλαδή η ενίσχυση των ικανοτήτων έρευνας και καινοτομίας, η αγορά υπερυπολογιστών και κβαντικών υπολογιστών και η πρόσβαση σε υποδομές υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων, κβαντικής υπολογιστικής και δεδομένων σε ολόκληρη την Ένωση μέσω κοινής επιχείρησης, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της αποφυγής περιττών αλληλεπικαλύψεων, της διατήρησης κρίσιμης μάζας και της διασφάλισης της βέλτιστης χρήσης της δημόσιας χρηματοδότησης, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο ΕΕ.
Η αυξανόμενη σημασία της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων (HPC) για την επιστήμη, τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα τα τελευταία έτη, συνοδεύεται από εκθετική αύξηση του ύψους των επενδύσεων που απαιτούνται για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό επιτείνεται από την πρόσφατη εκτίναξη του κόστους των επιταχυντών που είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας σε παγκόσμια κλίμακα για την ανάπτυξη και την εκπαίδευση των μεγάλων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό οδήγησε σε ευρεία αναγνώριση του ότι η παροχή κοινών υποδομών και η κοινή χρήση των υφιστάμενων ικανοτήτων θα ωφελήσουν την ευρωπαϊκή κοινότητα τεχνητής νοημοσύνης σε όλα τα κράτη μέλη. Τούτο ισχύει και για τα κράτη μέλη που ενδεχομένως αντιμετωπίζουν δυσκολίες να αποκτήσουν αυτάρκεις εθνικές υποδομές HPC, ενώ μπορούν να έχουν πολύτιμη συμβολή και να επωφελούνται από ομοσπονδιοποιημένες και διασυνδεδεμένες σε επίπεδο ΕΕ ικανότητες HPC.
Η προτεινόμενη τροποποίηση θα δώσει τη δυνατότητα στην κοινή επιχείρηση να καταστήσει διαθέσιμη την ικανότητα υπερυπολογιστικής της σε καινοτόμες ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις, προκειμένου να προωθήσει την ανάπτυξη, τη δοκιμή και την επικύρωση λύσεων ΤΝ, να καταστήσει δυνατή τη μεγάλης κλίμακας εκπαίδευση και ανάπτυξη αξιόπιστων και δεοντολογικών μοντέλων και συστημάτων ΤΝ γενικού σκοπού, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιομηχανικής βάσης της Ευρώπης στον τομέα της ΤΝ. Μόνο η κοινή δράση αυτού του είδους σε επίπεδο Ένωσης μπορεί να ενισχύσει την οικονομική ασφάλεια και την τεχνολογική κυριαρχία της Ένωσης και να αξιοποιήσει τα εργαλεία και τις κανονιστικές εξουσίες της για τη διαμόρφωση παγκόσμιων κανόνων και προτύπων στον τομέα της ΤΝ, συμβάλλοντας παράλληλα σημαντικά στην υιοθέτηση της ΤΝ από την ευρωπαϊκή βιομηχανία, έρευνα και τις ευρωπαϊκές δημόσιες υπηρεσίες.
•Αναλογικότητα
Η πρόταση είναι σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι συνίσταται σε ένα αποτελεσματικό πλαίσιο συνεργασίας, το οποίο είναι κατάλληλο για όλους τους τομείς παρέμβασης αυτής της πρωτοβουλίας, δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίλυση των προσδιορισθέντων προβλημάτων και είναι ανάλογο προς τους επιδιωκόμενους στόχους.
•Επιλογή της νομικής πράξης
Η δημιουργία και λειτουργία μιας κοινής επιχείρησης στην οποία συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτεί κανονισμό του Συμβουλίου, για τον οποίο προτείνεται τώρα τροποποίηση.
3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
Άνευ αντικειμένου. Πρόκειται για τροποποίηση υφιστάμενου κανονισμού και, ως εκ τούτου, δεν έχει διενεργηθεί εκ των υστέρων αξιολόγηση, διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη ή εκτίμηση των επιπτώσεων.
4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Δεν θα απαιτηθούν πρόσθετοι πόροι από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά τα προτεινόμενα μέτρα αφορούν την ανακατανομή των πόρων που διατίθενται στην κοινή επιχείρηση.
5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
•Αναλυτική επεξήγηση των επιμέρους διατάξεων της πρότασης
Η τροποποίηση του κανονισμού διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του προκειμένου να εισαχθεί ένας επιπλέον στόχος στους έξι υπάρχοντες στόχους της κοινής επιχείρησης: ανάπτυξη και λειτουργία των εργοστασίων ΤΝ για τη στήριξη της περαιτέρω ανάπτυξης ενός εξαιρετικά ανταγωνιστικού και καινοτόμου οικοσυστήματος ΤΝ στην Ένωση. Η συμπερίληψη αυτού του στόχου αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των μοναδικών ζητημάτων και απαιτήσεων που συνδέονται με την εγκατάσταση και τη λειτουργία των υπολογιστικών συστημάτων που απαιτούνται για την ανάπτυξη, την εκπαίδευση και τη λειτουργία μοντέλων ΤΝ μεγάλης κλίμακας. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η τροποποίηση εισάγει μία μόνο αλλαγή: τη συμπερίληψη των εργοστασίων ΤΝ στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού.
Αυτό αποτελεί απάντηση στις σημαντικές τεχνολογικές και κανονιστικές εξελίξεις στον τομέα της ΤΝ που έχουν σημειωθεί από την έναρξη ισχύος του αρχικού κανονισμού το 2021.
Η τροποποίηση δεν θίγει τις υποχρεώσεις των κρατών μελών που συμμετέχουν στην κοινή επιχείρηση να συμμορφώνονται με τις αρχές για τις κρατικές ενισχύσεις. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1173 του Συμβουλίου περιλαμβάνει ήδη σχετικές διατάξεις: διευκρινίζει στην αιτιολογική σκέψη (59) ότι οποιαδήποτε χρηματοδότηση από προγράμματα της Ένωσης θα πρέπει να συνάδει με τις αρχές για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα των δημόσιων δαπανών και να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις της αγοράς· και διευκρινίζει, σύμφωνα με το άρθρο 7, ότι οι συνεισφορές των κρατών μελών στους δικαιούχους θα πρέπει να ισχύουν με την επιφύλαξη των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις.
Υπό το πρίσμα των εξελίξεων αυτών, το νέο προτεινόμενο σημείο 3β) του άρθρου 2 αναφέρει τον ορισμό ειδικού για την ΤΝ υπερυπολογιστή και το σημείο 3γ) του εν λόγω άρθρου αναφέρει τον ορισμό του εργοστασίου ΤΝ. Το άρθρο 2 σημείο 9) τροποποιείται ώστε να συμπεριληφθούν οι ειδικοί για την ΤΝ υπερυπολογιστές ως μια άλλη κατηγορία υπερυπολογιστών της EuroHPC. Ένα νέο στοιχείο η) του άρθρου 3 παράγραφος 2 αναφέρει τον νέο στόχο της κοινής επιχείρησης για την ανάπτυξη και τη λειτουργία των εργοστασίων ΤΝ με σκοπό τη στήριξη της περαιτέρω ανάπτυξης ενός εξαιρετικά ανταγωνιστικού και καινοτόμου οικοσυστήματος ΤΝ στην Ένωση, ενώ ένα νέο στοιχείο η) προστίθεται στο άρθρο 4 παράγραφος 1, το οποίο ορίζει τον νέο πυλώνα δραστηριοτήτων της κοινής επιχείρησης που εστιάζει στην ΤΝ. Το άρθρο 9 παράγραφος 5 στοιχείο ζ), το άρθρο 10 παράγραφος 2 στοιχείο ιβ), το άρθρο 16 παράγραφος 1 και το άρθρο 17 παράγραφος 1 τροποποιούνται επίσης εν προκειμένω.
Το νέο άρθρο 12α καλύπτει διατάξεις για την αγορά και την κυριότητα των ειδικών για την ΤΝ υπερυπολογιστών από την κοινή επιχείρηση. Το άρθρο 16 παράγραφος 1β και το άρθρο 16 παράγραφος 2β καθορίζουν τον τρόπο χρήσης αυτών των υπερυπολογιστών και τους όρους πρόσβασης σε αυτούς.
Το άρθρο 15 προσαρμόζεται ώστε να παρέχει μεγαλύτερη ευελιξία για την αναβάθμιση των υφιστάμενων υπερυπολογιστών της EuroHPC, μεταξύ άλλων με σκοπό την ενίσχυση των ικανοτήτων τους στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Σκοπός του αρχικού άρθρου 15 της EuroHPC ήταν να καταστήσει δυνατή την έγκαιρη αναβάθμιση των υπερυπολογιστών ώστε να επεκταθούν οι ικανότητες ή ο λειτουργικός κύκλος ζωής τους. Με τον τρόπο αυτόν τέθηκαν σαφή όρια για τη διατήρηση της κατά προτεραιότητα επένδυσης στην αγορά νέων υπερυπολογιστών. Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι τα όρια αυτά δεν κατέστησαν δυνατή την αξιοποίηση των υφιστάμενων υπερυπολογιστών της EuroHPC με σκοπό τη μεγιστοποίηση της απόδοσης της επένδυσης. Η ανάπτυξη της υποδομής υπερυπολογιστών της EuroHPC καθυστέρησε έως και δύο έτη με αφορμή την κρίση λόγω της νόσου COVID, ιδίως λόγω της έλλειψης μικροεπεξεργαστών. Δεδομένου ότι οι υπερυπολογιστές της EuroHPC δεν έχουν φτάσει στο τέλος του λειτουργικού κύκλου ζωής τους, είναι πολύ πιο οικονομικά αποδοτικό να αναβαθμιστούν οι ικανότητες των υφιστάμενων υπερυπολογιστών της EuroHPC αντί να αγοραστούν νέοι υπερυπολογιστές με επαρκείς υπολογιστικές επιδόσεις.
2024/0016 (NLE)
Πρόταση
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1173 όσον αφορά την πρωτοβουλία EuroHPC για νεοφυείς επιχειρήσεις με σκοπό την ενίσχυση της ηγετικής θέσης της Ευρώπης στον τομέα της αξιόπιστης τεχνητής νοημοσύνης
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 187 και το άρθρο 188 παράγραφος 1,
Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Έχοντας υπόψη τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,
Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής,
Αποφασίζοντας σύμφωνα με ειδική νομοθετική διαδικασία,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
(1)Ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/... του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (στο εξής: πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη) αποσκοπεί στη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς με τη θέσπιση ενιαίου νομικού πλαισίου, ιδίως για την ανάπτυξη, την εμπορία και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης σύμφωνα με τις αξίες της Ένωσης.
(2)Από το 2021, όταν εκδόθηκε ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1173 του Συμβουλίου, ο τομέας της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) έχει σημειώσει τεράστια τεχνική πρόοδο και έχει εξελιχθεί σε εξαιρετικά στρατηγικό και αμφιλεγόμενο τομέα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ένωση βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για τη στήριξη της υπεύθυνης καινοτομίας στον τομέα της αξιόπιστης ΤΝ, θέτοντας παράλληλα δικλείδες ασφαλείας και αναπτύσσοντας αποτελεσματική διακυβέρνηση.
(3)Στις 13 Σεπτεμβρίου 2023, στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη στήριξη της υπεύθυνης καινοτομίας στον τομέα της ΤΝ, η Επιτροπή ανακοίνωσε μια νέα στρατηγική πρωτοβουλία για να καταστήσει διαθέσιμη την ικανότητα υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων της Ένωσης σε καινοτόμες ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της αξιόπιστης ΤΝ για την εκπαίδευση των μοντέλων τους. Αυτό συμπληρώνει τις εργασίες για τον καθορισμό δικλείδων ασφαλείας για την ΤΝ μέσω του κανονισμού (ΕΕ) 2024/..., τη δημιουργία δομών διακυβέρνησης και τη στήριξη της καινοτομίας μέσω του συντονισμένου σχεδίου για την τεχνητή νοημοσύνη.
(4)Δεδομένου ότι η ισχυρότερη ικανότητα υπερυπολογιστικής παγκόσμιας κλάσης της Ένωσης βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της κοινής επιχείρησης για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (στο εξής: κοινή επιχείρηση), οι εν λόγω εγκαταστάσεις θα πρέπει να καταστούν διαθέσιμες προκειμένου να υλοποιηθεί η πρωτοβουλία της Επιτροπής. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητη η εισαγωγή ενός επιπλέον στόχου στους υπάρχοντες έξι στόχους της κοινής επιχείρησης, ο οποίος θα καλύπτει τη συνεισφορά των υπερυπολογιστών της στη νέα πρωτοβουλία της Ένωσης για την ΤΝ.
(5)Ο νέος στόχος θα διευκολύνει την κοινή επιχείρηση να εκτελεί δραστηριότητες στους τομείς της αγοράς και της λειτουργίας ειδικών για την ΤΝ υπερυπολογιστών ή τμημάτων υπερυπολογιστών, ώστε να καταστεί δυνατή η ταχεία μηχανική μάθηση και η εκπαίδευση μεγάλων μοντέλων βάσης ΤΝ. Η κοινή επιχείρηση θα πρέπει επίσης να έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί έναν νέο τρόπο πρόσβασης στους υπολογιστικούς πόρους της για νεοφυείς επιχειρήσεις στον τομέα της ΤΝ και την ευρύτερη επιστημονική κοινότητα που δραστηριοποιείται στον τομέα της ΤΝ και να αναπτύσσει ειδικές εφαρμογές ΤΝ βελτιστοποιημένες ώστε να εκτελούνται στους υπερυπολογιστές της. Οι αλλαγές αυτές θα διευκολύνουν την κοινή επιχείρηση να προσφέρει προσαρμοσμένη υπολογιστική ισχύ και υπηρεσίες για την προώθηση μεγάλης κλίμακας εκπαίδευσης, ανάπτυξης και υιοθέτησης της ΤΝ στην Ένωση, κάτι που δεν είναι εφικτό βάσει του ισχύοντος κανονισμού.
(6)Για να ευθυγραμμιστεί η ημερομηνία εφαρμογής του παρόντος κανονισμού με την ημερομηνία εφαρμογής των διατάξεων του κανονισμού (ΕΕ) 2024/... του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, θα πρέπει να εφαρμοστεί χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.
(7)Συνεπώς, ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1173 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως,
ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ:
Άρθρο 1
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1173 τροποποιείται ως εξής:
1)το άρθρο 2 τροποποιείται ως εξής:
α)προστίθενται τα ακόλουθα σημεία 3α) και 3β):
«3β) “ειδικός για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστής”: υπερυπολογιστής που έχει σχεδιαστεί κυρίως για την εκπαίδευση μεγάλης κλίμακας μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης γενικού σκοπού και αναδυόμενων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης·
3γ) “εργοστάσιο τεχνητής νοημοσύνης”: κεντρική ή κατανεμημένη οντότητα που παρέχει υποδομή υπηρεσιών υπερυπολογιστικής τεχνητής νοημοσύνης, η οποία αποτελείται από ειδικό για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστή ή τμήμα υπερυπολογιστή τεχνητής νοημοσύνης, σχετικό κέντρο δεδομένων, προσανατολισμένες στην τεχνητή νοημοσύνη υπηρεσίες υπερυπολογιστικής ειδικής πρόσβασης και προσελκύει και συγκεντρώνει ταλέντα για την παροχή των ικανοτήτων που απαιτούνται για τη χρήση των υπερυπολογιστών για την τεχνητή νοημοσύνη·»·
β)το σημείο 9) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:
«9) “υπερυπολογιστής της EuroHPC”: κάθε υπολογιστικό σύστημα του οποίου έχει την πλήρη κυριότητα η κοινή επιχείρηση ή επί του οποίου έχει συγκυριότητα από κοινού με άλλα συμμετέχοντα κράτη ή κοινοπραξία ιδιωτικών εταίρων, το οποίο μπορεί να είναι κλασικός υπερυπολογιστής (υπερυπολογιστής υψηλών προδιαγραφών, υπερυπολογιστής βιομηχανικών προδιαγραφών, ειδικός για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστής ή υπερυπολογιστής μεσαίας κατηγορίας), υβριδικός κλασικός-κβαντικός υπολογιστής, κβαντικός υπολογιστής ή κβαντικός προσομοιωτής·»·
2)στο άρθρο 3 παράγραφος 2, προστίθεται το ακόλουθο στοιχείο η):
«η) να αναπτύξει και να λειτουργήσει τα εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης για τη στήριξη της περαιτέρω ανάπτυξης ενός εξαιρετικά ανταγωνιστικού και καινοτόμου οικοσυστήματος τεχνητής νοημοσύνης στην Ένωση.»·
3)στο άρθρο 4 παράγραφος 1, προστίθεται το ακόλουθο στοιχείο η):
«η) πυλώνας του εργοστασίου τεχνητής νοημοσύνης για αξιόπιστη και δεοντολογική τεχνητή νοημοσύνη, ο οποίος καλύπτει δραστηριότητες για την παροχή προσανατολισμένης στην τεχνητή νοημοσύνη υποδομής υπηρεσιών υπερυπολογιστικής που αποσκοπεί στην περαιτέρω ανάπτυξη των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων καινοτομίας του οικοσυστήματος τεχνητής νοημοσύνης· καλύπτει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες δραστηριότητες:
i)την αγορά και τη λειτουργία ειδικών για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστών που συστεγάζονται με μεγάλα κέντρα δεδομένων ή συνδέονται με κέντρα δεδομένων μέσω δικτύων πολύ υψηλής ταχύτητας·
ii)την αναβάθμιση των υφιστάμενων υπερυπολογιστών της EuroHPC με ικανότητες τεχνητής νοημοσύνης·
iii)την παροχή πρόσβασης στους ειδικούς για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστές ή στους υπερυπολογιστές της EuroHPC που έχουν αναβαθμιστεί με τεχνητή νοημοσύνη, συμπεριλαμβανομένης της διεύρυνσης της χρήσης τους σε μεγάλο αριθμό χρηστών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, μεταξύ άλλων σε νεοφυείς επιχειρήσεις και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις·
iv)τη λειτουργία κεντρικών ή κατανεμημένων κέντρων υπηρεσιών υπερυπολογιστικής προσανατολισμένων στην τεχνητή νοημοσύνη για τη στήριξη του οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων, έρευνας και καινοτομίας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία παρέχουν αλγοριθμική υποστήριξη, υποστήριξη για την περαιτέρω ανάπτυξη, εκπαίδευση, δοκιμή, αξιολόγηση και επικύρωση εκπαιδευτικών μοντέλων και συστημάτων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, και υποστήριξη για την ανάπτυξη αναδυόμενων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης μεγάλης κλίμακας σε στρατηγικούς τομείς όπως η υγεία και η περίθαλψη, η κλιματική αλλαγή, η ρομποτική και η συνδεδεμένη και αυτοματοποιημένη οδήγηση·
v)τη λειτουργία φιλικών προς τους υπερυπολογιστές εγκαταστάσεων προγραμματισμού, μεταξύ άλλων για τον παραλληλισμό εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης για τη βελτιστοποίηση της χρήσης των ικανοτήτων υπερυπολογιστικής·
vi)τη λειτουργία άλλων υπηρεσιών υπερυπολογιστικής που υποστηρίζουν την τεχνητή νοημοσύνη·
vii) την προσέλκυση, τη συγκέντρωση και την κατάρτιση ταλέντων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων τους όσον αφορά τη χρήση των υπερυπολογιστών της EuroHPC για την τεχνητή νοημοσύνη·
viii) την αλληλεπίδραση με τα άλλα εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης, την παροχή πρόσβασης στις υπηρεσίες τους σε ολόκληρη την Ευρώπη και τη συνεργασία με τα κέντρα ικανοτήτων της EuroHPC και τα κέντρα αριστείας της EuroHPC, καθώς και με τις σχετικές πρωτοβουλίες τεχνητής νοημοσύνης της Ένωσης, όπως οι κόμβοι νεοφυών επιχειρήσεων τεχνητής νοημοσύνης, τα οικοσυστήματα τεχνητής νοημοσύνης και δεδομένων, οι εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού τεχνητής νοημοσύνης, η ευρωπαϊκή κεντρική πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης, οι κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, οι κοινότητες γνώσης και καινοτομίας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, οι σχετικές ευρωπαϊκές υποδομές έρευνας και άλλες συναφείς πρωτοβουλίες.»·
4)στο άρθρο 9 παράγραφος 5, προστίθεται το ακόλουθο στοιχείο ζ):
«ζ) για τους ειδικούς για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστές ισχύουν τα ακόλουθα πρόσθετα κριτήρια επιλογής για τις οντότητες υποδοχής:
i)εγγύτητα με εγκατεστημένο κέντρο δεδομένων·
ii)όραμα, σχέδια και ικανότητα της οντότητας υποδοχής για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων, έρευνας και καινοτομίας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και των προκλήσεων της κοινότητας χρηστών τεχνητής νοημοσύνης και την παροχή υποστηρικτικής κεντρικής ή κατανεμημένης υπηρεσίας υπερυπολογιστικής προσανατολισμένης στην τεχνητή νοημοσύνη·
iii)ποιότητα και συνάφεια της πείρας και της τεχνογνωσίας που διαθέτει η προοριζόμενη ομάδα που θα είναι υπεύθυνη για το υποστηρικτικό περιβάλλον υπηρεσιών υπερυπολογιστικής προσανατολισμένων στην τεχνητή νοημοσύνη·
iv) σχέδια αλληλεπίδρασης και συνεργασίας με άλλα εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης, με τα κέντρα ικανοτήτων της EuroHPC και τα κέντρα αριστείας της EuroHPC και με συναφείς δραστηριότητες τεχνητής νοημοσύνης, όπως οι κόμβοι νεοφυών επιχειρήσεων τεχνητής νοημοσύνης, τα οικοσυστήματα τεχνητής νοημοσύνης και δεδομένων, οι εγκαταστάσεις δοκιμών και πειραματισμού τεχνητής νοημοσύνης, η ευρωπαϊκή κεντρική πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης, οι κόμβοι ψηφιακής καινοτομίας που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη και άλλες συναφείς πρωτοβουλίες·
v) υφιστάμενες ικανότητες και μελλοντικά σχέδια της οντότητας υποδοχής για τη συμβολή στην ανάπτυξη της δεξαμενής ταλέντων.»·
5)στο άρθρο 9, προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 6α:
«6α. Όσον αφορά τους ειδικούς για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστές που αναφέρονται στο άρθρο 12α, η οντότητα υποδοχής δημιουργεί υπηρεσία μίας στάσης για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και άλλους χρήστες για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στις υπηρεσίες υποστήριξής της.»·
6)στο άρθρο 10 παράγραφος 2, το στοιχείο ιβ) αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:
«ιβ) τους ειδικούς όρους που ισχύουν όταν η οντότητα υποδοχής λειτουργεί έναν υπερυπολογιστή της EuroHPC για βιομηχανική χρήση ή ειδικό για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστή.»·
7)προστίθεται το ακόλουθο άρθρο 12α:
«Άρθρο 12α
Αγορά και κυριότητα ειδικών για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστών
1.Η κοινή επιχείρηση αγοράζει ειδικούς για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστές και έχει την κυριότητά τους.
2.Η χρηματοδοτική συνεισφορά της Ένωσης που αναφέρεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1 καλύπτει έως και το 50 % του κόστους αγοράς και έως το 50 % των λειτουργικών δαπανών των ειδικών για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστών.
Το υπόλοιπο του συνολικού κόστους κυριότητας των ειδικών για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστών καλύπτεται από το συμμετέχον κράτος όπου είναι εγκατεστημένη η οντότητα υποδοχής ή από τα συμμετέχοντα στην κοινοπραξία υποδοχής κράτη και είναι δυνατόν να συμπληρώνεται από τις συνεισφορές που αναφέρονται στο άρθρο 6.
3.Η επιλογή του προμηθευτή των ειδικών για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστών βασίζεται στη συγγραφή υποχρεώσεων που είναι προσανατολισμένη στη ζήτηση, λαμβάνει υπόψη τις απαιτήσεις των χρηστών και τις γενικές προδιαγραφές του συστήματος που παρέχονται από την επιλεγείσα οντότητα υποδοχής στην αίτησή της για την πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Η επιλογή έχει επίσης γνώμονα την ασφάλεια της αλυσίδας εφοδιασμού.
4.Η κοινή επιχείρηση δύναται να ενεργεί ως πρώτος χρήστης ειδικών για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστών που έχουν ενσωματωμένες τεχνολογίες οι οποίες αναπτύσσονται κατά κύριο λόγο στην Ένωση.
5.Το διοικητικό συμβούλιο δύναται να αποφασίσει στο πρόγραμμα εργασίας, εάν αυτό αιτιολογείται δεόντως για λόγους ασφαλείας, να θέσει όρους για τη συμμετοχή των προμηθευτών στην αγορά ειδικών για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστών σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/694 ή να περιορίσει τη συμμετοχή των προμηθευτών για λόγους ασφαλείας ή για δράσεις που σχετίζονται άμεσα με τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης, σύμφωνα με το άρθρο 18 παράγραφος 4 του εν λόγω κανονισμού.
6.Οι ειδικοί για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστές εγκαθίστανται σε οντότητα υποδοχής υπερυπολογιστή της EuroHPC που βρίσκεται στην Ένωση.
7.Με την επιφύλαξη της διάλυσης της κοινής επιχείρησης, όπως αναφέρεται στο άρθρο 23 παράγραφος 4 του καταστατικού, το νωρίτερο τέσσερα έτη μετά τη διενέργεια επιτυχούς δοκιμής αποδοχής του ειδικού για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστή που είναι εγκατεστημένος σε οντότητα υποδοχής, η κυριότητα του ειδικού για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστή μπορεί να μεταβιβαστεί στην εν λόγω οντότητα υποδοχής, να πωληθεί σε άλλη οντότητα ή να παροπλιστεί κατόπιν απόφασης του διοικητικού συμβουλίου και με βάση τη συμφωνία υποδοχής. Σε περίπτωση μεταβίβασης της κυριότητας ενός ειδικού για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστή, η οντότητα υποδοχής επιστρέφει στην κοινή επιχείρηση την υπολειμματική αξία του υπερυπολογιστή που μεταβιβάζεται. Εφόσον δεν υπάρχει μεταβίβαση κυριότητας στην οντότητα υποδοχής αλλά απόφαση για παροπλισμό, οι σχετικές δαπάνες βαρύνουν εξ ημισείας την κοινή επιχείρηση και την οντότητα υποδοχής. Η κοινή επιχείρηση δεν ευθύνεται για τις δαπάνες που προκύπτουν μετά τη μεταβίβαση της κυριότητας του ειδικού για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστή ή μετά την πώληση ή τον παροπλισμό του.»·
8)το άρθρο 15 τροποποιείται ως εξής:
α)η παράγραφος 1 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:
«1. Η κοινή επιχείρηση μπορεί να προκηρύξει πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την αναβάθμιση των υπερυπολογιστών της EuroHPC των οποίων έχει την κυριότητα ή τη συγκυριότητα, με σκοπό την αύξηση του επιπέδου επιδόσεων του υπερυπολογιστή κοντά σε επιδόσεις εξακλίμακας ή την αύξηση των ικανοτήτων τεχνητής νοημοσύνης του υπερυπολογιστή, ή την αύξηση των λειτουργικών επιδόσεων του υπερυπολογιστή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, συμπεριλαμβανομένων των κβαντικών επιταχυντών.»· η παράγραφος 2 απαλείφεται·
β) η παράγραφος 5 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:
«5. Το ποσοστό της χρηματοδοτικής συνεισφοράς της Ένωσης για το κόστος αγοράς της αναβάθμισης είναι το ίδιο με το ποσοστό της χρηματοδοτικής συνεισφοράς της Ένωσης για τον αρχικό υπερυπολογιστή της EuroHPC, το οποίο αποσβένεται κατά την αναμενόμενη εναπομένουσα διάρκεια ζωής του αρχικού υπερυπολογιστή. Το ποσοστό της χρηματοδοτικής συνεισφοράς της Ένωσης για τις πρόσθετες λειτουργικές δαπάνες της αναβάθμισης είναι το ίδιο με το ποσοστό της χρηματοδοτικής συνεισφοράς της Ένωσης για τον αρχικό υπερυπολογιστή της EuroHPC.»·
9)το άρθρο 16 τροποποιείται ως εξής:
α)προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 1β:
«1β. Οι ειδικοί για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστές και οι υπερυπολογιστές της EuroHPC που αναβαθμίζονται για ικανότητες τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται πρωτίστως για την ανάπτυξη, τη δοκιμή, την αξιολόγηση και την επικύρωση εκπαιδευτικών μοντέλων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης μεγάλης κλίμακας γενικού σκοπού και αναδυόμενων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και για την περαιτέρω ανάπτυξη λύσεων τεχνητής νοημοσύνης στην Ένωση που απαιτούν υπολογιστική υψηλών επιδόσεων και την εκτέλεση αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης μεγάλης κλίμακας για την επίλυση επιστημονικών προβλημάτων.»·
β)προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 2β:
«2β. Το διοικητικό συμβούλιο καθορίζει ειδικούς όρους πρόσβασης για τους ειδικούς για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστές και τους υπερυπολογιστές της EuroHPC που αναβαθμίζονται για ικανότητες τεχνητής νοημοσύνης σύμφωνα με το άρθρο 17, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές ανάγκες του οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων και έρευνας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό περιλαμβάνει ειδική πρόσβαση για τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Μόνο προτάσεις για την ανάπτυξη αξιόπιστων και δεοντολογικών μοντέλων, συστημάτων και εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης που συνάδουν με τις αξίες της ΕΕ είναι επιλέξιμες για πρόσβαση.»·
10)στο άρθρο 17, η παράγραφος 1 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείμενο:
«1. Το μερίδιο του χρόνου πρόσβασης της Ένωσης σε κάθε κβαντικό υπερυπολογιστή υψηλών προδιαγραφών και ειδικό για την τεχνητή νοημοσύνη υπερυπολογιστή είναι ευθέως ανάλογο με τη χρηματοδοτική συνεισφορά της Ένωσης στο συνολικό κόστος κυριότητας του υπερυπολογιστή της EuroHPC, όπως αναφέρεται στο άρθρο 5 παράγραφος 1, και ως εκ τούτου δεν υπερβαίνει το 50 % του συνολικού χρόνου πρόσβασης στον υπερυπολογιστή της EuroHPC.».
Άρθρο 2
Ο παρών κανονισμός αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο παρών κανονισμός είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος.
Βρυξέλλες,
Για το Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος
