Δημοσίευση αίτησης καταχώρισης ονομασίας σύμφωνα με το άρθρο 50 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων

(2023/C 290/07)

Με την παρούσα δημοσίευση γεννάται δικαίωμα ένστασης κατά της αίτησης σύμφωνα με το άρθρο 51 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (1), εντός προθεσμίας τριών μηνών.

ΕΝΙΑΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

«Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias»

Αριθ. ΕΕ: PGI-CY-02872

Υποβλήθηκε στις 21.10.2022

1.   Ονομασία(-ες) [ΠΟΠ ή ΠΓΕ]

«Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias»

2.   Κράτος μέλος ή τρίτη χώρα

Κύπρος

3.   Περιγραφή του γεωργικού προϊόντος ή τροφίμου

3.1.   Τύπος προϊόντος

Κλάση 1.3. Τυριά

3.2.   Περιγραφή του προϊόντος που φέρει την προβλεπόμενη στο σημείο 1 ονομασία

Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias είναι λευκά τυριά μαλακού έως ημίσκληρου τύπου που παρασκευάζονται από νωπό αιγινό γάλα που έχει υποστεί θερμική επεξεργασία, πυτιά (εξαιρουμένης της πυτιάς που προέρχεται από το στομάχι των χοίρων) και αλάτι.

Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias ωριμάζουν μέσα σε άλμη ορού για τουλάχιστο σαράντα (40) ημέρες από το χρόνο παραγωγής τους προτού να είναι διαθέσιμα προς κατανάλωση. Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias διατίθενται στην αγορά σε διάφανη συσκευασία που περιέχει πολλά τεμάχια τυριών μαζί, τα οποία καλύπτονται από άλμη ορού. Λόγω του ακανόνιστου σχήματός τους τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias παρουσιάζουν ένα εύρος διακύμανσης στο βάρος κάθε τεμαχίου που κυμαίνεται από 20 έως 80 γραμμάρια περίπου.

Χημικά χαρακτηριστικά

Λίπος επί ξηρού: τουλάχιστον 43 %

Υγρασία: κατά μέγιστο 56 %

Αλάτι: κατά μέγιστο 4,5 %

Οργανοληπτικά χαρακτηριστικά

Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias έχουν μαλακή έως ημίσκληρη και σχετικά εύθρυπτη υφή με χαρακτηριστικές τρύπες ανόμοιου μεγέθους και σχήματος. Η γεύση τους χαρακτηρίζεται από μια υπόξινη φρεσκάδα, με άρωμα λεμονιού και ελαφρώς αλμυρή.

3.3.   Ζωοτροφές (μόνο για προϊόντα ζωικής προέλευσης) και πρώτες ύλες (μόνο για μεταποιημένα προϊόντα)

—

3.4.   Ειδικά στάδια της παραγωγής τα οποία πρέπει να εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής

Όλα τα στάδια παραγωγής από την παραλαβή του γάλακτος μέχρι και την ωρίμανση του προϊόντος πραγματοποιούνται στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή.

3.5.   Ειδικοί κανόνες για τον τεμαχισμό, το τρίψιμο, τη συσκευασία κ.λπ. του προϊόντος το οποίο αφορά η καταχωρισμένη ονομασία

Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias συσκευάζονται σε διάφανες συσκευασίες, πολλά τεμάχια μαζί.

Προκειμένου να διατηρείται το ακανόνιστο σχήμα και η εύθρυπτη υφή του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias, είναι αναγκαίο να συσκευάζεται εντός της οριοθετημένης περιοχής. Τυχόν, μεταφορά και συσκευασία του εκτός της οριοθετημένης περιοχής αυξάνει τον κίνδυνο αλλοίωσης αυτών των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του. Επιπρόσθετα, η συσκευασία εντός της οριοθετημένης περιοχής διασφαλίζει καλύτερη ιχνηλασιμότητα.

3.6.   Ειδικοί κανόνες για την επισήμανση του προϊόντος το οποίο αφορά η καταχωρισμένη ονομασία

—

4.   Συνοπτική οριοθέτηση της γεωγραφικής περιοχής

Η οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή περιορίζεται στα διοικητικά όρια των κοινοτήτων Κάτω Πύργος Τηλλυρίας, Πηγαίνια, Παχύαμμος, Πάνω Πύργος Τηλλυρίας και Μοσφίλι. Οι κοινότητες αυτές ανήκουν στην περιοχή Τηλλυρίας.

5.   Δεσμός με τη γεωγραφική περιοχή

Η αίτηση για την καταχώριση της ονομασίας «Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias» ΠΓΕ βασίζεται στα φυσικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του προϊόντος που κατά κύριο λόγο είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας παραγωγής και της τεχνογνωσίας που έχουν αναπτύξει οι παραγωγοί στην οριοθετημένη περιοχή. Χάρη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και πρωτίστως το σχήμα του, το προϊόν έχει αποκτήσει φήμη στενά συνδεδεμένη με την οριοθετημένη περιοχή παραγωγής του.

Τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias μοιάζουν με μεγάλα λευκά θαλασσινά βότσαλα, στοιχείο που οφείλεται στο χαρακτηριστικό τους σχήμα, στο κατάλευκο τους χρώμα και στις ακανόνιστου μεγέθους τρύπες στο εσωτερικό που προσδίδουν μια τραχιά όψη, παρόμοια με εκείνη που δημιουργεί η διάβρωση από τη θαλασσινή αλμύρα στα χαλίκια. Από αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έχουν πάρει το όνομά τους τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias ενώ η χρήση πληθυντικού αριθμού σχετίζεται με την οπτική εικόνα των θαλασσινών χαλικιών, η οποία αποτυπώνεται εντονότερα όταν τα τεμάχια των τυριών Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias είναι μαζεμένα κοντά το ένα στο άλλο.

Ο συνδυασμός των πιο κάτω τεχνικών συμβάλλει στη διαμόρφωση των προαναφερόμενων φυσικών και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias, δηλαδή του λευκού χρώματος και του βοτσαλωτού σχήματος με ακανόνιστου σχήματος τρύπες, και της μαλακής έως ημίσκληρης υφής του:

α)	η χρήση αποκλειστικά αιγινού γάλακτος που συμβάλλει στη διαμόρφωση πιο λευκού χρώματος σε σχέση με άλλα τυριά που περιέχουν διαφορετικά είδη γάλακτος σε μεγαλύτερη αναλογία,

β)

η τεχνική της κοπής του τυροπήγματος σε ροδέλες και στη συνέχεια σε μικρότερα τεμάχια τα οποία τοποθετούνται για 48 ώρες σε αβαθή δοχεία με άλμη ορού ώστε να «πνάσουν», κατά τη τοπική διάλεκτο. Η τοποθέτηση των τεμαχίων του τυροπήγματος στα δοχεία γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρξει οποιαδήποτε συμπίεση, η οποία θα επιφέρει αλλοίωση του σχήματός τους. Η όλη διαδικασία είναι σημαντική καθώς τα τεμάχια του τυροπήγματος απορροφούν την άλμη ορού, διογκώνονται, και έτσι διαμορφώνεται το τελικό βοτσαλωτό σχήμα του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias,

γ)	η τεχνική της τοποθέτησης του τυροπήγματος στο ταλάρι, η οποία γίνεται με προσεκτική ανακίνηση και ελαφριά πίεση, οδηγεί στη διαμόρφωση με μηχανικό τρόπο των οπών στο εσωτερικό του τυροπήγματος και κατ’ επέκταση του τελικού προϊόντος,

δ)	η ωρίμανση σε άλμη ορού κατά την οποία λαμβάνουν χώρα μικροβιολογικές διεργασίες που συντείνουν στη διαμόρφωση του ακανόνιστου στρογγυλωπού σχήματος και της τραχιάς επιφάνειας του προϊόντος, χαρακτηριστικά παρόμοια με εκείνα που δημιουργεί η διάβρωση από την αλμύρα στα βότσαλα,

ε)	η φυσική διαδικασία της πρωτεόλυσης, η οποία αποτελεί σημαντική διεργασία στα λευκά τυριά ωρίμασης σε άλμη ορού και συμβάλλει στη διαμόρφωση της μαλακής έως ημίσκληρης υφής τους.

Τα χαρακτηριστικά του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias, η ομοιότητά του με βότσαλα (χαλίκια) και η σχέση του τυριού Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias με την οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή περιγράφονται και σε πρόσφατη επιστημονική έρευνα όπου αναφέρεται ότι «Halitzia is a traditional white-brined cheese manufactured in the remote peninsula of Tilliria in Northwest Cyprus from goat milk in small quantities at farm-level» [Τα Χαλίτζια είναι ένα παραδοσιακό λευκό τυρί άλμης που παρασκευάζεται στην απομακρυσμένη χερσόνησο της Τηλλυρίας στη βορειοδυτική Κύπρο, από κατσικίσιο γάλα, σε μικρές ποσότητες και σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης.] και «The cheese’s name is derived from its shape that reminds one of a small white stone or pebble» [Η ονομασία του τυριού προέρχεται από το σχήμα του που θυμίζει μικρή λευκή πέτρα ή βότσαλο.] {Photis Papademas et al. (2019), Conventional and omics approaches shed light on Halitzia cheese, a long-forgotten white-brined cheese from Cyprus [Συμβατικές και ωματικές προσεγγίσεις εξετάζουν το τυρί Χαλίτζια, ένα ξεχασμένο από καιρό λευκό τυρί από την Κύπρο], International Dairy Journal 98, σ. 72-83}.

Η τέχνη της παρασκευής του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias μεταφέρθηκε, πιθανότατα, στους κατοίκους της περιοχής από λαούς κατακτητές προς τα τέλη του 16ου αιώνα. Μολονότι η παραγωγή του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias, περιορίστηκε κυρίως στην εν λόγω περιοχή, τα τελευταία χρόνια το προϊόν έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές σε ολόκληρο το νησί.

Η τεχνογνωσία της παραγωγής του προϊόντος Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias έχει περάσει από γενιά σε γενιά ενώ μέχρι σήμερα παράγεται σε μικρές οικοτεχνίες ή στα σπίτια των κατοίκων της Τηλλυρίας. Πρόσφατες αναφορές στα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias υπάρχουν αρκετές στον τύπο και στο διαδίκτυο. Επίσης, τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias περιλαμβάνονται σε λεξικά της κυπριακής διαλέκτου αλλά και σε έντυπα που ασχολούνται με την καταγραφή και προβολή της κυπριακής γαστρονομίας όπως ο γαστρονομικός χάρτης της Κύπρου. Ιστορικά, τα βιβλιογραφικά δεδομένα αναφέρουν το προϊόν να παρασκευάζεται από μείγμα αιγινού και πρόβειου γάλακτος, όμως τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα στην περιοχή της Τηλλυρίας έχει καθιερωθεί η χρήση αποκλειστικά αιγινού γάλακτος.

Από το 2016, στην περιοχή της Τηλλυρίας έχει γίνει θεσμός το φεστιβάλ Σύκου και Χαλιτζιού, ενώ στα Cyprus Eating Awards 2020 τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias βραβεύτηκαν ως το κυπριακό προϊόν της χρονιάς. Επιπρόσθετα, τα Χαλίτζια Τηλλυρίας / Halitzia Tillirias συγκαταλέγονται στα προϊόντα του σήματος πιστοποίησης της κυπριακής γαστρονομίας «Taste Cyprus Delightful Journeys» και του σήματος «Cyprus breakfast» ενώ είναι ενταγμένα και στα μενού κυπριακών εστιατορίων.

Παραπομπή στη δημοσίευση των προδιαγραφών του προϊόντος

http://www.moa.gov.cy/moa/da/da.nsf/All/82B33F7D83ABF5A8C225879C00346BA5?OpenDocument

---

(1)  ΕΕ L 343 της 14.12.2012, σ. 1.