Μετά την απρόκλητη και αδικαιολόγητη γενική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο εφοδιασμός της ΕΕ με φυσικό αέριο από τη Ρωσία έχει διαταραχθεί: πρόκειται για εσκεμμένη προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η ενέργεια ως πολιτικό όπλο. Εδώ και πολλά χρόνια η Ρωσία αποτελεί τον κύριο προμηθευτή αερίου της ΕΕ. Ιστορικά, η ΕΕ βασιζόταν στη Ρωσία για πάνω από το 40 % του εφοδιασμού της με αέριο. Από τον Φεβρουάριο του 2022 ο εφοδιασμός με αέριο μειώνεται συνεχώς. Οι ροές αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 10 % των εισαγωγών αερίου της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2023. Δώδεκα κράτη μέλη ενεργοποίησαν το πρώτο ή το δεύτερο επίπεδο κρίσης σύμφωνα με την κοινή ταξινόμηση της ΕΕ, όπως προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο.

Αυτός ο κλυδωνισμός στον εφοδιασμό είχε σημαντικές επιπτώσεις στο επίπεδο και την αστάθεια των τιμών του αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, στον πληθωρισμό, στη συνολική δημοσιονομική και μακροοικονομική σταθερότητα της ΕΕ και σε όλους τους πολίτες. Η τιμή χονδρικής το 2022 ήταν κατά μέσο όρο υπερπενταπλάσια από το αντίστοιχο προ κρίσης επίπεδο, υπερβαίνοντας μάλιστα τα 300 EUR/MWh κατά την κορύφωση της κρίσης το καλοκαίρι του 2022. Οι τιμές παραμένουν μέχρι σήμερα σε ιδιαίτερα υψηλότερα επίπεδα σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την κρίση και χαρακτηρίζονται από έντονη αστάθεια. Οι επιχειρήσεις, ιδίως οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, υπέστησαν απώλεια ανταγωνιστικότητας, ενώ οι πολίτες είδαν την αγοραστική τους δύναμη να μειώνεται.

Για τον λόγο αυτόν, στις 19 Δεκεμβρίου 2022, το Συμβούλιο εξέδωσε τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576 του Συμβουλίου για την ενίσχυση της αλληλεγγύης μέσω καλύτερου συντονισμού των αγορών αερίου, αξιόπιστων δεικτών αναφοράς για τις τιμές και διασυνοριακών ανταλλαγών αερίου.

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 παρέχει προσωρινή νομική βάση όσον αφορά τα εξής:

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 αποσκοπεί στον μετριασμό των επιπτώσεων στην τιμή του αερίου με την αντιμετώπιση της ζήτησης και της προσφοράς, την κατοχύρωση της ασφάλειας του εφοδιασμού σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ενίσχυση της αλληλεγγύης. Περιέχει διαφορετικά στοιχεία σχεδιασμένα ώστε να λειτουργούν, με συνεκτικό τρόπο, για την αποφυγή πολύ υψηλών τιμών και την ενίσχυση της αλληλεγγύης και της ασφάλειας του εφοδιασμού.

Η παρούσα πρόταση επιδιώκει να παρατείνει κατά ένα έτος την περίοδο εφαρμογής των διατάξεων του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576, λόγω των συνεχιζόμενων κινδύνων για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ένωσης.

Η αντίδραση της Ένωσης με το REPowerEU και τις μεταγενέστερες πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576, συνέβαλε στον μετριασμό, αφενός, των επιπτώσεων που είχε στον εφοδιασμό με αέριο η εισβολή τη Ρωσίας στην Ουκρανία και, αφετέρου, των επακόλουθων συνεπειών της στα επίπεδα τιμών, στον πληθωρισμό, στη δημοσιονομική και μακροοικονομική σταθερότητα, καθώς και σε όλους τους πολίτες.

Ωστόσο, εξακολουθεί να επικρατεί μεγάλη στενότητα στις παγκόσμιες αγορές αερίου και η ισορροπία της αγοράς αναμένεται να παραμείνει επισφαλής στο άμεσο μέλλον. Η κατάσταση αυτή επηρεάζει αρνητικά τις τιμές του φυσικού αερίου, οι οποίες, παρά το γεγονός ότι είναι χαμηλότερες από την κορύφωση που σημειώθηκε το καλοκαίρι του 2022, παραμένουν υπερδιπλάσιες σε σχέση με τα προ της κρίσης επίπεδα. Ορισμένοι κίνδυνοι, εάν επέλθουν, μπορούν να πυροδοτήσουν τον φόβο της έλλειψης ο οποίος, δεδομένης της εύθραυστης κατάστασης της αγοράς λόγω στενότητας, ενδέχεται να προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις με σοβαρές επιπτώσεις στις τιμές. Σε αυτούς τους κινδύνους συμπεριλαμβάνονται: η ανάκαμψη της ασιατικής ζήτησης ΥΦΑ που μειώνει τη διαθεσιμότητα αερίου στην παγκόσμια αγορά αερίου, ένας ψυχρός χειμώνας που θα μπορούσε να επισύρει αύξηση της ζήτησης αερίου έως και κατά 30 bcm, ακραία καιρικά φαινόμενα που ενδέχεται να επηρεάσουν την αποθήκευση υδροηλεκτρικής ενέργειας και την πυρηνική παραγωγή λόγω χαμηλής στάθμης των υδάτων επισύροντας έτσι αύξηση της ζήτησης για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση αερίου, περαιτέρω διαταραχές των κρίσιμων υποδομών, καθώς και τυχόν επιδείνωση του γεωπολιτικού περιβάλλοντος και του τοπίου των απειλών στις προμηθεύτριες περιοχές, για παράδειγμα λόγω της κρίσης στη Μέση Ανατολή.

Εάν παύσουν να ισχύουν τα σχετικά μέτρα της Ένωσης, θα άλλαζε η σταθεροποιημένη πλην εύθραυστη κατάσταση που έχει επιτύχει η Ένωση μέχρι στιγμής και θα υπονομευόταν η ανθεκτικότητα σε ενδεχόμενες μελλοντικές εξελίξεις, όπως η πλήρης διακοπή των ρωσικών εισαγωγών.

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576, η Επιτροπή σχεδίασε και εφάρμοσε, με την υποστήριξη παρόχου υπηρεσιών, τον μηχανισμό «AggregateEU», ο οποίος καθιστά εφικτή τη συγκέντρωση της ζήτησης, τη διοργάνωση γύρων υποβολής προσφορών από διεθνείς προμηθευτές αερίου και την αντιστοίχιση της ζήτησης με τις προσφορές των προμηθευτών. Στον μηχανισμό μπορούν να συμμετέχουν ως αγοραστές επιχειρήσεις εγκατεστημένες στην ΕΕ και στα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας.

Ο κανονισμός προβλέπει υποχρεωτική συγκέντρωση της ζήτησης επιβάλλοντας στα κράτη μέλη την υποχρέωση να απαιτούν από τις εγχώριες επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τον πάροχο υπηρεσιών για τη συγκέντρωση της ζήτησης με επαρκώς υψηλές ποσότητες αερίου. Οι επιχειρήσεις των κρατών μελών πρέπει να περιλαμβάνουν στη διαδικασία συγκέντρωσης της ζήτησης ποσότητες που ισοδυναμούν τουλάχιστον με το 15 % των στόχων πλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης (περίπου 13,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα για το σύνολο της Ένωσης).

Προκειμένου να αποτραπεί το ενδεχόμενο να τεθεί σε κίνδυνο ο στόχος της διαφοροποίησης από το αέριο που λαμβάνεται από τη Ρωσική Ομοσπονδία, ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 προβλέπει ότι αποκλείεται η συμμετοχή επιχειρήσεων ή άλλων φορέων που ελέγχονται από ρωσικά φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή επιχειρήσεις εγκατεστημένες στη Ρωσική Ομοσπονδία. Επιπλέον, αποκλείεται από τον μηχανισμό συγκέντρωσης της ζήτησης και από κοινού αγορών το φυσικό αέριο που προέρχεται από τη Ρωσική Ομοσπονδία, όπως επίσης και οι παραδόσεις φυσικού αερίου που εισέρχονται στα κράτη μέλη ή στα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας μέσω καταλόγου σημείων εισόδου.

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 περιέχει διατάξεις που αποσκοπούν στη διασφάλιση καλύτερου συντονισμού των αγορών αερίου στην Ένωση και ενεργειακής αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών. Για να επιτευχθεί αυτό, ο κανονισμός επιδιώκει να παράσχει στην Επιτροπή επισκόπηση των επικείμενων προσκλήσεων υποβολής προσφορών ή συμβάσεων που σχετίζονται με πώληση και αγορά αερίου. Αντιστοίχως, οι επιχειρήσεις φυσικού αερίου ή οι επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο υποχρεούνται να αποστέλλουν κοινοποιήσεις στην Επιτροπή σχετικά με τυχόν επικείμενες προσκλήσεις υποβολής προσφορών ή συμβάσεις για ποσότητες άνω των 5 TWh/έτος. Στη συνέχεια, η Επιτροπή μπορεί να απευθύνει συστάσεις προς τις εν λόγω επιχειρήσεις σε περιπτώσεις όπου οι εν λόγω προκλήσεις υποβολής προσφορών ή συμβάσεις ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τον μηχανισμό από κοινού αγορών, τη λειτουργία της αγοράς, την ασφάλεια του εφοδιασμού ή την αλληλεγγύη.

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 ενισχύει επίσης την αποδοτική λειτουργία των αγωγών και των τερματικών σταθμών ΥΦΑ.

Η διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού αερίου με πηγές εκτός Ρωσίας μεταβάλλει διαρκώς τα μοντέλα της ροής αερίου στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, οι διαδρομές από τους τερματικούς σταθμούς ΥΦΑ προς τα κέντρα κατανάλωσης είναι πλέον σημαντικότερες από τις εξ ανατολών προς δυσμάς ροές, οι οποίες κυριαρχούσαν παλαιότερα. Ωστόσο, οι εν λόγω αλλαγές στις ροές αερίου έχουν οδηγήσει σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα συμφόρησης στα σημεία διασύνδεσης, ιδίως στη βορειοδυτική Ευρώπη.

Για την ενίσχυση της δυνατότητας ανταπόκρισης του συστήματος αερίου στη συμφόρηση και τη βελτίωση της ευελιξίας του συστήματος, το άρθρο 14 του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 περιέχει διατάξεις που υποχρεώνουν τους ΔΣΜ να προσφέρουν υποχρησιμοποιούμενη συμβατική αμετάβλητη δυναμικότητα όλων των γραμμών διασύνδεσης, όχι μόνο όσων υπόκεινται σε συμφόρηση, είτε μέσω i) της εφαρμογής νέας μηνιαίας διαδικασίας «χρήσης ή απώλειας» είτε ii) της επέκτασης υφιστάμενων διαδικασιών με τον ίδιο στόχο.

Η μεγαλύτερη διαφάνεια συμβάλλει στην καλύτερη και πληρέστερη επισκόπηση των αγορών ΥΦΑ και αποθήκευσης στην ΕΕ. Έχει επίσης ως αποτέλεσμα την αποδοτικότερη χρήση αυτών των υποδομών και αυξάνει τις προοπτικές προσέλκυσης πρόσθετων προμηθευτών.

Μηχανισμός διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας των τιμών:

Ο δημοσιονομικός κανονισμός (MiFID II) απαιτεί ήδη τη δημιουργία, από τους τόπους διαπραγμάτευσης, ενός συνόλου μηχανισμών για τον περιορισμό της σημαντικής αστάθειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές, η δε Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (στο εξής: ESMA) καταβάλλει προσπάθειες προς βελτίωση της λειτουργίας των μέτρων διακοπής συναλλαγών σε όλες τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων, τα οποία θα έχουν πολύ πιο μόνιμες θετικές επιπτώσεις στη διαπραγμάτευση όλων των κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών παραγώγων. Η επανεξέταση του κανονισμού για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (MiFIR) που μόλις ολοκληρώθηκε εισήγαγε επίσης την έννοια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και χορήγησε πρόσθετες εξουσίες στην ESMA σχετικά με τα μέτρα διακοπής συναλλαγών. Οι αλλαγές αυτές αναμένεται να μεταφερθούν στις εθνικές νομοθεσίες έως το δεύτερο εξάμηνο του 2025. Ο μηχανισμός διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576 θεσπίστηκε ώστε οι τόποι διαπραγμάτευσης να δημιουργούν μηχανισμούς που αποτρέπουν τις υπερβολικές διακυμάνσεις των τιμών εντός μιας ημέρας διαπραγμάτευσης, είτε με την προσαρμογή υφιστάμενων μέτρων διακοπής συναλλαγών είτε με τη σύσταση επιπρόσθετου μηχανισμού. Η μεγάλη αστάθεια στις αγορές αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας καθιστούν δύσκολη τη συνέχιση της συμμετοχής των επιχειρήσεων ενέργειας στις εν λόγω αγορές και την κάλυψη των αναγκών αντιστάθμισής τους με παράλληλα κατοχύρωση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού για τους τελικούς καταναλωτές.

Ως εκ τούτου, ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 απαιτεί από τους τόπους διαπραγμάτευσης να θεσπίσουν προσωρινό μηχανισμό διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας, με στόχο τον περιορισμό των μεγάλων διακυμάνσεων των τιμών στις συμβάσεις ενεργειακών παραγώγων εντός της ίδιας ημέρας διαπραγμάτευσης. Οι τόποι διαπραγμάτευσης μπορούν να εφαρμόζουν τον μηχανισμό διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας είτε ενσωματώνοντάς τον στα υφιστάμενα μέτρα διακοπής συναλλαγών που έχουν ήδη καθιερωθεί σύμφωνα με την οδηγία 2014/65/ΕΕ είτε ως επιπρόσθετο μηχανισμό.

Η ισχύουσα υποχρέωση αλληλεγγύης, που απορρέει από τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938, εφαρμόζεται μεταξύ των κρατών μελών που συνδέονται άμεσα ή μέσω τρίτης χώρας. Η παρούσα προτεινόμενη παράταση θα διατηρήσει την επέκταση αυτής της υποχρέωσης στα κράτη μέλη που διαθέτουν εγκαταστάσεις ΥΦΑ οι οποίες, ακόμη και αν δεν είναι άμεσα συνδεδεμένες, θα μπορούσαν να παρέχουν αλληλεγγύη σε ένα κράτος μέλος σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης εάν αυτό διαθέτει την υποδομή που είναι αναγκαία για την παραλαβή του ΥΦΑ.

Η αντίδραση της Ένωσης με το REPowerEU και τις μεταγενέστερες πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576, συνέβαλε στον μετριασμό των συνεπειών της κρίσης και προετοίμασε την ΕΕ για το ενδεχόμενο υποβαθμισμένης κατάστασης ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο. Στην έκθεση σχετικά με τα κύρια πορίσματα της επανεξέτασης του κανονισμού (EΕ) 2022/2576 λαμβάνοντας υπόψη τη γενική κατάσταση του εφοδιασμού της Ένωσης με αέριο 1 , η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι διατάξεις του κανονισμού έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση της κατάστασης της αγοράς αερίου και στη διασφάλιση επαρκούς εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο, καθώς και ότι ο κανονισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της εργαλειοθήκης της ΕΕ για την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο.

Εάν δεν παραταθεί, ο κανονισμός θα παύσει να εφαρμόζεται στις 30 Δεκεμβρίου 2023.

Ωστόσο, κατά την ημερομηνία έγκρισης της παρούσας πρότασης, εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρές δυσκολίες στον εφοδιασμό της Ένωσης με αέριο.

Λόγω της σημαντικής μείωσης των εισαγωγών ρωσικού αερίου αγωγών κατά το προηγούμενο έτος, η διαθεσιμότητα εφοδιασμού της Ένωσης με αέριο είναι σημαντικά μειωμένη σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την κρίση. Με τα σημερινά επίπεδα εισαγωγών αερίου αγωγών, η Ένωση αναμένεται να λάβει περίπου 20 bcm ρωσικών εισαγωγών μέσω αγωγών το 2023, και μάλιστα είναι πιθανόν οι αναξιόπιστες αυτές εισαγωγές να μειωθούν περαιτέρω ή να διακοπούν. Η ανωτέρω ποσότητα αντιστοιχεί σε περίπου 110 bcm λιγότερα σε σχέση με το 2021.

Οι παγκόσμιες αγορές αερίου εξακολουθούν να διακρίνονται από υπερβολική στενότητα, αναμένεται δε να παραμείνουν στην εν λόγω κατάσταση για το προσεχές χρονικό διάστημα, καθώς, σε παγκόσμιο επίπεδο, η νέα δυναμικότητα υγροποίησης ΥΦΑ που σχεδιάζεται να τεθεί σε λειτουργία πριν από το 2026 είναι πολύ περιορισμένη.

Η κατάσταση αυτή επηρεάζει αρνητικά τις τιμές του αερίου, οι οποίες, παρά το γεγονός ότι είναι χαμηλότερες από την κορύφωση που σημειώθηκε το καλοκαίρι του 2022 (όταν οι τιμές εκτοξεύθηκαν σε άνω των 300 EUR/MWh), παραμένουν υπερδιπλάσιες σε σχέση με τα προ της κρίσης επίπεδα. Κατά την προηγούμενη δεκαετία, οι τιμές κυμαίνονταν από 5 EUR/MWh έως 35 EUR/MWh με μέσο όρο περίπου 20 EUR/MWh. Στις αρχές του φθινοπώρου του 2023 οι τιμές κυμαίνονταν από 40 EUR/MWh έως 50 EUR/MWh. Αυτό το επίπεδο τιμών έχει ακόμη και σήμερα αναπόφευκτες επιπτώσεις στην αγοραστική δύναμη των πολιτών της ΕΕ και στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

Η αστάθεια της αγοράς είναι επίσης συνέπεια της στενότητας της αγοράς και αποτελεί έναν πρόσθετο κίνδυνο για την οικονομία της ΕΕ. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2023 παρατηρήθηκαν ορισμένα επεισόδια έντονης αστάθειας, όταν οι τιμές αυξήθηκαν πάνω από 50 % εντός ολίγων εβδομάδων. Τα επεισόδια αυτά καταδεικνύουν ότι οι αγορές αερίου εξακολουθούν να είναι εύθραυστες και ενδέχεται να αντιδράσουν έντονα σε κάθε απρόβλεπτο και αιφνίδιο κλυδωνισμό της προσφοράς και της ζήτησης, όπως συνέβη μετά την απεργία στις αυστραλιανές εγκαταστάσεις ΥΦΑ, την κρίση στη Μέση Ανατολή και τη διαταραχή λειτουργίας του αγωγού Balticconnector. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο φόβος της έλλειψης μπορεί να προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις με σοβαρές επιπτώσεις στις τιμές.

Ορισμένοι κίνδυνοι, εάν επέλθουν, μπορούν να πυροδοτήσουν τον φόβο της έλλειψης ο οποίος, δεδομένης της εύθραυστης κατάστασης της αγοράς λόγω στενότητας, ενδέχεται να προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις με σοβαρές επιπτώσεις στις τιμές. Σε αυτούς τους κινδύνους περιλαμβάνονται: η ανάκαμψη της ασιατικής ζήτησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) που μειώνει τη διαθεσιμότητα αερίου στην παγκόσμια αγορά αερίου, ένας ψυχρός χειμώνας που θα μπορούσε να επισύρει αύξηση της ζήτησης αερίου έως και κατά 30 bcm, ακραία καιρικά φαινόμενα που ενδέχεται να επηρεάσουν την αποθήκευση υδροηλεκτρικής ενέργειας και την πυρηνική παραγωγή, κάτι το οποίο θα απαιτούσε μεγαλύτερη προσφυγή στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση αερίου και/ή θα προκαλούσε αύξηση της ζήτησης αερίου, καθώς και περαιτέρω πιθανές διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους διακοπής των εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία ή της διαταραχής των υφιστάμενων υποδομών αερίου ζωτικής σημασίας.

Επιπλέον, μετά την έκδοση της έκθεσης σχετικά με τα κύρια πορίσματα της επανεξέτασης του κανονισμού (EΕ) 2022/2576, το τοπίο των απειλών έχει επιδεινωθεί. Ένοπλες συγκρούσεις υψηλής έντασης εκτυλίσσονται επί του παρόντος σε πολλές από τις κυριότερες περιοχές εφοδιασμού της ΕΕ, πέραν του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας (Αζερμπαϊτζάν, Μέση Ανατολή).

Πρόσφατα παραδείγματα καταδεικνύουν την πιθανότητα και τη συνάφεια των κινδύνων που σχετίζονται με τη διαταραχή των κρίσιμων υποδομών αερίου. Τον Σεπτέμβριο του 2022 ο αγωγός NordStream 1 υπέστη ζημίες από πράξεις δολιοφθοράς σε τέτοιον βαθμό ώστε επί του παρόντος δεν μπορεί να μεταφέρει αέριο και δεν θα μπορεί ούτε στο άμεσο μέλλον. Τον Οκτώβριο του 2023 διακόπηκε η λειτουργία του Balticconnector, ενός σημαντικού αγωγού που συνδέει τη Φινλανδία με την Εσθονία. Διεξάγεται έρευνα επί του παρόντος ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσον οι ζημίες ήταν εξωτερικές και προκλήθηκαν από την άγκυρα σκάφους. Ως αποτέλεσμα της διακοπής της λειτουργίας του Balticconnector, η Φινλανδία δεν είναι πλέον σε θέση να πληροί το κριτήριο N-1 βάσει του κανόνα για την υποδομή που ορίζεται στο άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938. Το κριτήριο N-1 διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη λαμβάνουν μέτρα ώστε, σε περίπτωση διαταραχής της μεγαλύτερης υποδομής αερίου, να εξακολουθούν να διαθέτουν την τεχνική ικανότητα που ικανοποιεί τη συνολική τους ζήτηση για περίοδο μιας ημέρας αιχμής. Εξαιτίας της διακοπής της λειτουργίας του Balticconnector, στις 27 Οκτωβρίου 2023 η Φινλανδία κήρυξε επίπεδο κρίσης, σύμφωνα με το άρθρο 11 του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, από «έγκαιρη προειδοποίηση» σε «επιφυλακή», δηλαδή το τελευταίο επίπεδο κρίσης που προηγείται της έκτακτης ανάγκης. Το εν λόγω νέο συμβάν σε υποδομή καταδεικνύει την πιθανότητα και τη συνάφεια των κινδύνων που σχετίζονται με νέες διαταραχές των κρίσιμων υποδομών αερίου.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η σημαντική μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου (-18 % μεταξύ Αυγούστου 2022 και Σεπτεμβρίου 2023) συμβάλλει στη διατήρηση του ισοζυγίου αερίου στην ΕΕ. Η μείωση αυτή είναι αποτέλεσμα οικονομικών παραγόντων (π.χ. υψηλές τιμές) και διοικητικών μέτρων που θεσπίστηκαν από τα κράτη μέλη σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1369 σχετικά με συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου και τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/706 που τον παρέτεινε. Η πιθανή αύξηση της ζήτησης, λόγω της ανάκαμψης της χρήσης αερίου στον οικιακό, εμπορικό και βιομηχανικό τομέα ή σε περίπτωση που τα διοικητικά μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση της ζήτησης δεν παραταθούν περαιτέρω, συνιστά πρόσθετο κίνδυνο που θα μπορούσε να υπονομεύσει την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο, δεδομένης της τρέχουσας στενότητας που επικρατεί στις παγκόσμιες αγορές αερίου.

Σε τρεις μεταγενέστερες εκθέσεις τον Δεκέμβριο του 2022, τον Φεβρουάριο και τον Ιούλιο του 2023, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (στο εξής: ΔΟΕ) επισημαίνει επανειλημμένα τους κινδύνους για την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο και προειδοποιεί για τον εφησυχασμό υπό το πρίσμα της βελτίωσης της κατάστασης σε σύγκριση με την κορύφωση της κρίσης το καλοκαίρι του 2022. Σύμφωνα με την έκθεση του Φεβρουαρίου 2023, «ο παγκόσμιος εφοδιασμός με αέριο αναμένεται να παραμείνει περιορισμένος το 2023 και το παγκόσμιο ισοζύγιο υπόκειται σε ασυνήθιστα ευρύ φάσμα αβεβαιοτήτων και εξωγενών παραγόντων κινδύνου. Σε αυτό συγκαταλέγεται η δυνατότητα πλήρους παύσης των παραδόσεων ρωσικού αερίου αγωγών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και η ανάκαμψη των κινεζικών εισαγωγών ΥΦΑ σύμφωνα με τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις ΥΦΑ της χώρας, και η πιθανή μείωση της διαθεσιμότητας εφοδιασμού με ΥΦΑ». Ο ΔΟΕ προειδοποίησε ότι «η βελτίωση των προοπτικών δεν θα πρέπει να αποσπά την προσοχή από τα μέτρα που είναι αναγκαία (...) για τον μετριασμό της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους εξωγενείς κινδύνους» 2 . Ανέπτυξε σενάρια ακραίων καταστάσεων με διακοπή του εφοδιασμού με ρωσικό αέριο, ενώ ο εφοδιασμός με ΥΦΑ παραμένει περιορισμένος και αυξάνεται η ζήτηση λόγω καιρικών συνθηκών, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε δυνητικό κενό προσφοράς-ζήτησης ύψους 40 bcm στην ΕΕ. Στην έκθεσή του τον Ιούλιο του 2023, ο ΔΟΕ επισήμανε ότι «οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες παραμένουν ενόψει του χειμώνα του βόρειου ημισφαιρίου 2023/24» και ότι «η πλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης δεν αποτελεί εγγύηση απέναντι στην αστάθεια του χειμώνα και τον κίνδυνο ανανέωσης των εντάσεων στην αγορά» 3 .

Επίσης, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Αερίου (στο εξής: ΕΔΔΣΜ Αερίου) δημοσίευσε τις ετήσιες προβλέψεις επάρκειας χειμερινής παραγωγής με επισκόπηση θερινής παραγωγής, σύμφωνα με το άρθρο 8 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 715/2009. Το ΕΔΔΣΜ Αερίου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παρότι η γενική κατάσταση της ασφάλειας του εφοδιασμού στην ΕΕ έχει βελτιωθεί σημαντικά, ενδέχεται να χρειαστούν πρόσθετα μέτρα σε περίπτωση πλήρους διακοπής του εφοδιασμού από τη Ρωσία. Επιπλέον, απαιτείται προσεκτική διαχείριση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα 2023-2024, δεδομένου ότι στην αρχή της περιόδου έγχυσης είναι πιθανό να απαιτείται επίπεδο πλήρωσης 46 % ώστε να επιτευχθεί ο στόχος αποθήκευσης του 90 % που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1032 4 .

Εν κατακλείδι, υπό το πρίσμα των συνεχιζόμενων σοβαρών δυσκολιών και κινδύνων, η κατάσταση του εφοδιασμού με αέριο παραμένει εύθραυστη, αν και έχει βελτιωθεί σε σύγκριση με την κορύφωση της κρίσης το καλοκαίρι του 2022. Η αντίδραση της Ένωσης με το REPowerEU και τις μεταγενέστερες πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576, συνέβαλε στη βελτίωση της κατάστασης. Εάν παύσουν να ισχύουν τα σχετικά μέτρα της Ένωσης, αυτό θα επέφερε αλλαγές στη σταθεροποιημένη πλην εύθραυστη κατάσταση που έχει επιτύχει η Ένωση μέχρι στιγμής και θα υπονόμευε την ανθεκτικότητα σε ενδεχόμενες μελλοντικές εξελίξεις, όπως η πλήρης διακοπή των ρωσικών εισαγωγών.

Υπό το πρίσμα αυτών των συνεχιζόμενων σοβαρών δυσκολιών και κινδύνων για την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο, και προκειμένου να μην διαταραχθεί η σημερινή εύθραυστη ισορροπία, είναι αναγκαίο και επείγον να παραταθεί ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576. Επομένως, σκοπός της παρούσας πρότασης είναι να παραταθεί κατά ένα έτος η περίοδος εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 για την ενίσχυση της αλληλεγγύης μέσω καλύτερου συντονισμού των αγορών αερίου, αξιόπιστων δεικτών αναφοράς για τις τιμές και διασυνοριακών ανταλλαγών αερίου. Η παράταση κατά ένα έτος είναι απαραίτητη και αναλογική λόγω της επίμονης φύσης των σοβαρών δυσκολιών και των επακόλουθων κινδύνων, καθώς και της αβεβαιότητας που διακρίνει και αναμένεται να συνεχίσει να διακρίνει την τρέχουσα κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024.

Οι διαφορετικές διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576, την εφαρμογή των οποίων επιδιώκει να παρατείνει η παρούσα πρόταση, είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση των προαναφερόμενων σοβαρών δυσκολιών και κινδύνων για την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο, για τους ακόλουθους λόγους.

Καλύτερος συντονισμός των αγορών αερίου (κεφάλαιο II — τμήμα 1 και 2)

Γενικά, η συγκέντρωση της ζήτησης και ο καλύτερος συντονισμός των αγορών αερίου συμβάλλουν στη διασφάλιση πιο ισότιμης πρόσβασης των επιχειρήσεων όλων των κρατών μελών, ιδίως εκείνων σε περίκλειστες χώρες ή χωρίς άμεση πρόσβαση σε διεθνείς αγορές, σε νέες ή πρόσθετες πηγές αερίου σε επείγουσες καταστάσεις όπου απαιτείται αλληλεγγύη. Μπορούν, στο πνεύμα της αλληλεγγύης, να μειώσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της υπερπροσφοράς, η οποία οδηγεί σε αύξηση των τιμών, και να βοηθήσουν ιδίως τις μικρότερες επιχειρήσεις να επωφεληθούν από τους ευνοϊκότερους όρους αγοράς που προκύπτουν από τη συγκεντρωτική ζήτηση.

Δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576, η Επιτροπή σχεδίασε και εφάρμοσε, με τη βοήθεια παρόχου υπηρεσιών, τον μηχανισμό συγκέντρωσης της ζήτησης και από κοινού αγορών με τίτλο «AggregateEU». Τα κράτη μέλη και οι επιχειρήσεις φυσικού αερίου, καθώς και οι επιχειρήσεις που καταναλώνουν αέριο, έχουν συμμετάσχει ουσιαστικά στον μηχανισμό συγκέντρωσης της ζήτησης και από κοινού αγορών που θεσπίστηκε δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 (στο εξής: AggregateEU) και έχουν συμβάλει στην επίτευξη, έως τον Οκτώβριο του 2023, συνολικής συγκέντρωσης 44,04 bcm ζήτησης αερίου, η οποία ισοδυναμεί με περισσότερο από το τριπλάσιο των υποχρεωτικών ποσοτήτων για τη συγκέντρωση της ζήτησης. Οι αντιστοιχισμένοι όγκοι κατά την ίδια περίοδο ανήλθαν σε 34,77 bcm, ήτοι περίπου 10 % της κατανάλωσης της ΕΕ το 2022. Τούτο καταδεικνύει ότι ο μηχανισμός «AggregateEU» προσέλκυσε σημαντικό ενδιαφέρον από τους συμμετέχοντες στην αγορά.

Η Επιτροπή εφάρμοσε επίσης τα συνοδευτικά μέτρα που ορίζει ο κανονισμός, μεταξύ άλλων, σχετικά με τη διαφάνεια και την ανταλλαγή πληροφοριών, τη διακυβέρνηση της ενεργειακής πλατφόρμας της ΕΕ και την υποχρεωτική χρήση του «AggregateEU». Σύμφωνα με τις διατάξεις περί διαφάνειας και ανταλλαγής πληροφοριών του κανονισμού, η Επιτροπή εξέδωσε δύο συστάσεις έως τον Ιούλιο του 2023. Σε αυτές, η Επιτροπή έκρινε ότι απαιτείται περαιτέρω συντονισμός όσον αφορά τις προσκλήσεις υποβολής προσφορών για αγορά αερίου, επειδή αυτό θα βελτίωνε τη λειτουργία των από κοινού αγορών ή θα απέτρεπε τις αρνητικές επιπτώσεις στην εσωτερική αγορά, την ασφάλεια του εφοδιασμού ή την ενεργειακή αλληλεγγύη.

Στην έκθεση σχετικά με τα κύρια πορίσματα της επανεξέτασης του κανονισμού (EΕ) 2022/2576, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο μηχανισμός «AggregateEU», ο οποίος βασίζεται στις διατάξεις περί συγκέντρωσης της ζήτησης του κανονισμού, παρείχε, αφενός, πρόσθετες ευκαιρίες ώστε οι Ευρωπαίοι αγοραστές (επιχειρήσεις εγκατεστημένες στην ΕΕ και στα συμβαλλόμενα μέρη της Ενεργειακής Κοινότητας) να προμηθεύονται αέριο από αξιόπιστους προμηθευτές υπό συνθήκες ανταγωνισμού και, αφετέρου, διαφάνεια της αγοράς όσον αφορά τη ζήτηση και την προσφορά, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της αστάθειας των αγορών.

Με βάση τα ανωτέρω, η συγκέντρωση της ζήτησης και ο καλύτερος συντονισμός των αγορών αερίου εξακολουθούν να αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση των προαναφερόμενων σοβαρών δυσκολιών και κινδύνων για την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο. Ως εκ τούτου, οι σχετικές διατάξεις θα πρέπει να παραταθούν κατά ένα έτος.

Μέτρα για την ενίσχυση της χρήσης εγκαταστάσεων ΥΦΑ, εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου και αγωγών (κεφάλαιο II — τμήμα 3)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576, απαιτείται η ύπαρξη μηχανισμών «χρήσης ή απώλειας» σε όλα τα σημεία διασύνδεσης στην Ευρώπη, ενώ η απαίτηση αυτή κατά το παρελθόν εφαρμοζόταν μόνο σε ορισμένα σημεία διασύνδεσης. Οι εν λόγω μηχανισμοί επιτρέπουν στο σύστημα να αντιδρά με ταχύτητα και ευελιξία σε πιθανή συμφόρηση που οφείλεται σε αλλαγές στις ροές αερίου.

Τα μέτρα για την ενίσχυση της χρήσης εγκαταστάσεων ΥΦΑ, εγκαταστάσεων και αγωγών αποθήκευσης αερίου εξακολουθούν να αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση των προαναφερόμενων σοβαρών δυσκολιών και κινδύνων για την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο και, ως εκ τούτου, οι σχετικές διατάξεις θα πρέπει να παραταθούν κατά ένα έτος.

Μέτρα για την πρόληψη των υπερβολικών τιμών αερίου και της υπερβολικής ενδοημερήσιας αστάθειας στις αγορές ενεργειακών παραγώγων (κεφάλαιο III)

Λόγω των δυσκολιών ακριβούς εκτίμησης των τιμών που επικρατούν στην αγορά, ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 αναθέτει στον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) να συλλέγει όλα τα δεδομένα σχετικά με τις συναλλαγές που αφορούν παραδόσεις ΥΦΑ στην Ένωση, τα οποία είναι απαραίτητα για την κατάρτιση ημερήσιας εκτίμησης της τιμής του ΥΦΑ και ημερήσιου δείκτη αναφοράς ΥΦΑ, που καθορίζεται από το περιθώριο μεταξύ της ημερήσιας εκτίμησης της τιμής του ΥΦΑ και της τιμής διακανονισμού για τα προθεσμιακά συμβόλαια επόμενου μήνα στο TTF.

Όσον αφορά τη διαπραγμάτευση, ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 περιλαμβάνει μέτρο για τη διαχείριση της υπερβολικής αστάθειας στις αγορές παραγώγων αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, διατηρώντας παράλληλα τις διαδικασίες διαμόρφωσης των τιμών. Η τροχοπέδη στις ενδοημερήσιες εκτινάξεις των τιμών έχει ως στόχο τον περιορισμό της υπερβολικής αστάθειας των τιμών και την αποτροπή ακραίων εκτινάξεων των τιμών στις αγορές ενεργειακών παραγώγων εντός μιας ημέρας διαπραγμάτευσης.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έκθεσης σχετικά με τα κύρια πορίσματα της επανεξέτασης του κανονισμού (EΕ) 2022/2576, δεδομένου ότι στις αγορές αερίου εξακολουθούν να σημειώνονται επεισόδια σημαντικής αστάθειας, οι διατάξεις του κεφαλαίου III του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη των υπερβολικών αυξήσεων των τιμών αερίου και στη σταθεροποίηση της αγοράς. Τα επεισόδια έντονης αστάθειας που παρατηρήθηκαν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2023 επιρρωνύουν το συμπέρασμα ότι οι αγορές αερίου εξακολουθούν να είναι εύθραυστες και ευάλωτες σε ακραίες εκτινάξεις των τιμών. Ο μηχανισμό διαχείρισης της ενδοημερήσιας αστάθειας θα μπορούσε να συνεχίσει να αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση των προαναφερόμενων σοβαρών δυσκολιών και κινδύνων για την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο και, ως εκ τούτου, οι σχετικές διατάξεις θα πρέπει να παραταθούν κατά ένα έτος.

Μέτρα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στον τομέα του αερίου (κεφάλαιο IV)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 συμπλήρωσε προσωρινά τον κανονισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο, κυρίως με την αυτόματη εφαρμογή του μηχανισμού αλληλεγγύης ελλείψει διμερών συμφωνιών, καθώς και με την επέκταση του μηχανισμού αλληλεγγύης στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ) και στις κρίσιμες ποσότητες αερίου για την ηλεκτρική ενέργεια. Επιπλέον, προστέθηκε διάταξη για να διευκολυνθεί η μείωση της ζήτησης από προστατευόμενους πελάτες, καθώς και διάταξη για τη διασφάλιση των διασυνοριακών ροών.

Τον Δεκέμβριο του 2022 η Επιτροπή διεξήγαγε κοινή δοκιμαστική άσκηση αλληλεγγύης με τα κράτη μέλη της ΕΕ και το ΕΔΔΣΜ Αερίου, στο πλαίσιο της οποίας δοκιμάστηκαν οι κανόνες και οι διαδικασίες έκτακτης ανάγκης, καθώς και ο μηχανισμός αλληλεγγύης. Επιπλέον, η Επιτροπή διένειμε ερωτηματολόγιο στην ομάδα συντονισμού για το αέριο με σκοπό τη συγκέντρωση παρατηρήσεων, π.χ. σχετικά με τις διατάξεις που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1576. Τα αποτελέσματα της δοκιμαστικής άσκησης και του ερωτηματολογίου περιγράφονται αναλυτικότερα στην έκθεση σχετικά με τα κύρια πορίσματα της επανεξέτασης του κανονισμού (EΕ) 2022/2576.

Με βάση τα πορίσματα της έκθεσης σχετικά με τα κύρια πορίσματα της επανεξέτασης του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 και το νέο τοπίο των απειλών, η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι έννοιες που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο IV εξακολουθούν να είναι χρήσιμες στο πλαίσιο του μετριασμού πιθανών κρίσεων στον τομέα του αερίου και τη μείωση του συλλογικού κόστους τέτοιων κρίσεων, καθώς και για τη διευκόλυνση των υπό εξέλιξη ή μελλοντικών προσπαθειών μείωσης της ζήτησης. Ειδικότερα, η απουσία διμερών συμφωνιών αποτελεί συνεχιζόμενη διαρθρωτική ευπάθεια, η οποία καθιστά απαραίτητη την παράταση των προκαθορισμένων κανόνων. Οι κρίσιμες ποσότητες αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παραμένουν επίσης ζωτικής σημασίας ζήτημα, ώστε μια πιθανή κρίση στον τομέα του αερίου να μην εξαπλωθεί στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας. Οι τιμές για τις κρίσιμες ποσότητες αερίου στο παράρτημα I εξακολουθούν να ισχύουν για την περίοδο παράτασης της εφαρμογής του κανονισμού έως τα τέλη του 2024.

Επιπλέον, το τοπίο εφοδιασμού της ΕΕ έχει υποστεί αξιοσημείωτες αλλαγές, καθώς το ΥΦΑ αποτελεί την κύρια πηγή εφοδιασμού το 2023. Επομένως, η αλληλεγγύη θα πρέπει να συνεχίσει να επεκτείνεται σε όσα κράτη μέλη διαθέτουν εγκαταστάσεις ΥΦΑ, προκειμένου να αντικατοπτρίζεται η πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί σήμερα. Τέλος, οι έννοιες της μη απαραίτητης κατανάλωσης προστατευόμενων πελατών και οι πρόσθετες διασφαλίσεις για τις διασυνοριακές ροές σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης αξιολογήθηκαν ως επωφελείς για την πρόληψη και τον μετριασμό κρίσεων και, κατά συνέπεια, ως διατάξεις που θα ήταν χρήσιμο να παραταθούν.

Η προτεινόμενη πράξη προβλέπει προσωρινά, αναλογικά και έκτακτα μέτρα. Συμπληρώνει τις υφιστάμενες σχετικές πρωτοβουλίες και τη νομοθεσία της ΕΕ, οι οποίες διασφαλίζουν ότι οι πολίτες μπορούν να επωφεληθούν από τον ασφαλή εφοδιασμό με αέριο και ότι οι πελάτες προστατεύονται από σοβαρές διαταραχές του εφοδιασμού. Προωθεί επίσης τον στόχο της διαφοροποίησης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο.

Οι διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 συνάδουν με υφιστάμενες πρωτοβουλίες, όπως η ανακοίνωση «REPowerEU», η πρόταση για «δέσμη μέτρων για την απανθρακοποίηση των αγορών υδρογόνου και αερίου» και ο «κανονισμός για τη μείωση της ζήτησης» με τη συνοδευτική ανακοίνωση «Εξοικονόμηση αερίου για έναν ασφαλή χειμώνα». Οι εν λόγω διατάξεις συμπληρώνουν τη νομοθεσία της ΕΕ για την εσωτερική αγορά και την ασφάλεια του εφοδιασμού.

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 ενισχύει και συμπληρώνει τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1938 σχετικά με την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο. Ο τελευταίος περιλαμβάνει ήδη την υποχρέωση παροχής αλληλεγγύης, καθώς και την έννοια των εξ αλληλεγγύης προστατευόμενων πελατών, η οποία περιλαμβάνει τα νοικοκυριά και, υπό ορισμένες συνθήκες, βασικές κοινωνικές υπηρεσίες και τηλεθέρμανση. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576 επεκτείνει την εν λόγω υποχρέωση αλληλεγγύης για τη διασφάλιση του εφοδιασμού με κρίσιμες ποσότητες για μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο και την καθιστά λειτουργική μέσω προκαθορισμένου μηχανισμού σε περίπτωση έλλειψης διμερών συμφωνιών για ρυθμίσεις αλληλεγγύης, οι οποίες ισχύουν πλέον και για κράτη μέλη με εγκαταστάσεις ΥΦΑ.

Η πρόταση αντικατοπτρίζει επίσης πλήρως τον στόχο του κανονισμού (ΕΕ) 2022/1369 σχετικά με συντονισμένα μέτρα μείωσης της ζήτησης αερίου για την προορατική μείωση της ζήτησης αερίου με στόχο τον μετριασμό πιθανών διαταραχών του εφοδιασμού λόγω του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η μείωση της ζήτησης παραμένει βασικός πυλώνας της απόκρισής μας όσον αφορά την ασφάλεια του εφοδιασμού, η δε πρόταση ενισχύει αυτόν τον πυλώνα, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να επιτύχουν εξοικονόμηση από τη μη απαραίτητη κατανάλωση των προστατευόμενων πελατών, προστατεύοντας παράλληλα τους ευάλωτους καταναλωτές.

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 715/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1775/2005 περιλαμβάνει, στο παράρτημα Ι, σημείο 2.2.5, διατάξεις σχετικά με μακροπρόθεσμο μηχανισμό «χρήσης-ή-απώλειας». Οι εν λόγω διατάξεις θεσπίστηκαν για να αποτραπεί η παρεμπόδιση των δυναμικοτήτων μεταφοράς από τους συμμετέχοντες στην αγορά σε περιόδους κατά τις οποίες δεν μπορούν ή δεν σχεδιάζουν να τις χρησιμοποιήσουν. Λόγω της κατάστασης κρίσης, ο κανονισμός 2022/2576 μειώνει τον διοικητικό φόρτο και διασφαλίζει την εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων. Ειδικότερα, ο εν λόγω κανονισμός μειώνει το χρονικό διάστημα μη χρήσης της δυναμικότητας από έξι μήνες σε έναν μήνα.

Μετά τη γενική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ΕΕ κατάρτισε το σχέδιο REPowerEU με στόχο να τερματιστεί η εξάρτηση της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατόν, το αργότερο δε έως το 2027. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, στο σχέδιο REPowerEU προβλέπεται η δημιουργία ενεργειακής πλατφόρμας της ΕΕ και προαναγγέλλεται μηχανισμός συγκέντρωσης της ζήτησης και από κοινού αγορών. Ο κανονισμός 2022/2576, την ισχύ των διατάξεων του οποίου επιδιώκει να παρατείνει η παρούσα πρόταση, θέσπισε έναν τέτοιο μηχανισμό. Η προτεινόμενη πρωτοβουλία συνάδει πλήρως με τους στόχους που καθορίζονται στην πρωτοβουλία REPowerEU.

Ως εκ τούτου, η παρούσα πρόταση για την παράταση της περιόδου εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 συμπληρώνει τις υφιστάμενες διατάξεις και τις πρόσφατες πρωτοβουλίες στον τομέα της ενέργειας, διαφυλάσσοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο, συμβάλλοντας στη σταθεροποίηση της αγοράς και διατηρώντας τις τιμές υπό έλεγχο, καθώς και συμβάλλοντας στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού με αέριο.

Τέλος, η παρούσα πρόταση συμπληρώνει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA), η οποία εξέδωσε, στις 12 Οκτωβρίου 2023, εποπτική ενημέρωση σχετικά με την προσαρμογή των μέτρων διακοπής της διαπραγμάτευσης, όπως ορίζεται στην οδηγία (ΕΕ) 2014/65, η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση της λειτουργίας των εν λόγω μέτρων διακοπής της διαπραγμάτευσης σε όλες τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων.

Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/2576, την ισχύ των διατάξεων του οποίου επιδιώκει να παρατείνει η παρούσα πρόταση, αποσκοπεί στη θεμελιώδη ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού και στην αντιμετώπιση των υψηλών και ασταθών τιμών της ενέργειας. Συνάδει επίσης με τον μακροπρόθεσμο στόχο της Πράσινης Συμφωνίας. Καθορίζοντας τρόπους αγοράς αερίου με πιο συντονισμένο τρόπο, οι διατάξεις για τη συγκέντρωση της ζήτησης και τις από κοινού αγορές συνάδουν επίσης με την πορεία απανθρακοποίησης που αναφέρεται στην Πράσινη Συμφωνία και στην πρωτοβουλία REPowerEU.

Πολιτική για την εσωτερική αγορά

Η πρόταση είναι συμβατή με τους κανόνες για την εσωτερική αγορά ενέργειας. Η λειτουργία των διασυνοριακών αγορών ενέργειας είναι καίριας σημασίας για την εγγύηση της ασφάλειας του εφοδιασμού σε περίπτωση ελλείψεων στον εφοδιασμό.

Πολιτική ανταγωνισμού

Οι κανόνες για τη συγκέντρωση της ζήτησης και τις από κοινού αγορές μπορούν να εφαρμόζονται κατά τρόπο συμβατό με τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ, οι οποίοι εφαρμόζονται με βάση τις επικρατούσες συνθήκες της αγοράς και επιτρέπουν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τις από κοινού αγορές μεταξύ ανταγωνιζόμενων επιχειρήσεων.

Νομική βάση της παρούσας πράξης είναι το άρθρο 122 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: ΣΛΕΕ).

Η τρέχουσα και εν εξελίξει έλλειψη εφοδιασμού με αέριο συνιστά σοβαρή δυσκολία εφοδιασμού με ενεργειακό προϊόν σύμφωνα με το άρθρο 122 της ΣΛΕΕ. Όπως εξηγείται ανωτέρω, εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρές δυσκολίες και κίνδυνοι όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο. Λόγω της σημαντικής μείωσης των εισαγωγών ρωσικού αερίου αγωγών κατά το προηγούμενο έτος, η διαθεσιμότητα εφοδιασμού της Ένωσης με αέριο είναι σημαντικά μειωμένη σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την κρίση. Οι παγκόσμιες αγορές αερίου εξακολουθούν να διακρίνονται από υπερβολική στενότητα, αναμένεται δε να παραμείνουν στην εν λόγω κατάσταση για το προσεχές χρονικό διάστημα, καθώς, σε παγκόσμιο επίπεδο, η νέα δυναμικότητα υγροποίησης ΥΦΑ που σχεδιάζεται να τεθεί σε λειτουργία πριν από το 2026 είναι πολύ περιορισμένη. Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2023 παρατηρήθηκαν ορισμένα επεισόδια σημαντικής αστάθειας τα οποία καταδεικνύουν ότι οι αγορές αερίου εξακολουθούν να είναι εύθραυστες και ενδέχεται να αντιδράσουν έντονα σε κάθε απρόβλεπτο και αιφνίδιο κλυδωνισμό της προσφοράς και της ζήτησης, όπως συνέβη μετά την απεργία στις αυστραλιανές εγκαταστάσεις ΥΦΑ, την κρίση στη Μέση Ανατολή και τη διαταραχή λειτουργίας του αγωγού Balticconnector.

Ορισμένοι κίνδυνοι, εάν επέλθουν, μπορούν να πυροδοτήσουν τον φόβο της έλλειψης η οποία, δεδομένης της εύθραυστης κατάστασης της αγοράς λόγω της στενότητάς της, ενδέχεται να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις με σοβαρές επιπτώσεις στις τιμές. Στους κινδύνους αυτούς περιλαμβάνονται η ανάκαμψη της ασιατικής ζήτησης υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ), που μειώνει τη διαθεσιμότητα αερίου στην παγκόσμια αγορά αερίου, οι ακραίες καιρικές συνθήκες που ενδέχεται να επηρεάσουν την αποθήκευση υδροηλεκτρικής ενέργειας ή την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, κάτι το οποίο θα απαιτούσε μεγαλύτερη προσφυγή στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση αερίου, και περαιτέρω πιθανές διαταραχές του εφοδιασμού με αέριο, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους διακοπής των εισαγωγών αερίου από τη Ρωσία ή της διαταραχής των υφιστάμενων υποδομών αερίου ζωτικής σημασίας.

Ως εκ τούτου, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να συνεχιστούν τα μέτρα για πιο συντονισμένη και άμεση δράση, προκειμένου να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι ενόψει ενδεχόμενων περαιτέρω διαταραχών του φυσικού αερίου και περιόδων αστάθειας της αγοράς κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους. Τα μέτρα που πρέπει να συνεχιστούν για περιορισμένο χρονικό διάστημα στο πλαίσιο της παρούσας πράξης επιτρέπουν σε όλα τα κράτη μέλη και τους συμμετέχοντες στην αγορά να προετοιμαστούν και να αντιμετωπίσουν με συντονισμένο τρόπο ενδεχόμενες περαιτέρω ελλείψεις στον εφοδιασμό και αστάθεια στην αγορά. Τα μέτρα του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 που πρόκειται να παραταθούν λαμβάνονται σε πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών. Για παράδειγμα, η συγκέντρωση της ζήτησης και οι από κοινού αγορές μπορούν να ενισχύσουν την αλληλεγγύη της Ένωσης, στηρίζοντας ιδίως τις επιχειρήσεις εκείνες που αγόραζαν προηγουμένως αέριο μόνο ή κυρίως από Ρώσους προμηθευτές και βοηθώντας τις να προμηθεύονται αέριο από εναλλακτικούς προμηθευτές φυσικού αερίου υπό ανταγωνιστικές συνθήκες. Επιπρόσθετα, η εκτίμηση της τιμής και τα περιθώρια του δείκτη αναφοράς που δημοσιεύονται στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη μεγαλύτερης αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά την προμήθεια περιορισμένων ποσοτήτων ΥΦΑ. Επιπλέον, με τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576 θεσπίζονται προσωρινά μέτρα για την περίπτωση κατάστασης έκτακτης ανάγκης στον τομέα του αερίου, για τη δίκαιη διασυνοριακή διανομή αερίου, την εξασφάλιση προμήθειας σε αέριο για τους πλέον κρίσιμους πελάτες και τη διασφάλιση της παροχής διασυνοριακών μέτρων αλληλεγγύης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι μια τοπική κρίση αερίου δεν θα επεκταθεί σε αρκετά κράτη μέλη.

Ως εκ τούτου, θεωρείται σκόπιμο να βασιστεί η προτεινόμενη πράξη στο άρθρο 122 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ.

Οι διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 και η προτεινόμενη παράτασή τους συνάδουν πλήρως με την αρχή της επικουρικότητας. Λόγω της κλίμακας και των σημαντικών επιπτώσεων των σοβαρών δυσκολιών και κινδύνων για την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο, είναι αναγκαία η ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ. Προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ενδεχόμενων σοβαρών διαταραχών, είναι απαραίτητη μια πανενωσιακή προσέγγιση σε πνεύμα αλληλεγγύης μέσω της συγκέντρωσης της ζήτησης και του καλύτερου συντονισμού του εφοδιασμού και της αποδοτικότερης χρήσης των τερματικών σταθμών ΥΦΑ, των εγκαταστάσεων αποθήκευσης αερίου και των αγωγών. Αυτό μπορεί να ρυθμιστεί αποτελεσματικά σε επίπεδο ΕΕ και όχι σε εθνικό επίπεδο.

Απαιτείται επίσης συντονισμένη προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά τα μέτρα για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Ο συντονισμός αυτός είναι εξαιρετικά σημαντικός για να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά και εγκαίρως στα αιτήματα αλληλεγγύης. Ενώ τα κράτη μέλη θα εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα σύναψης διμερών ρυθμίσεων αλληλεγγύης, θα ισχύουν, έως τη σύναψη των εν λόγω ρυθμίσεων, προκαθορισμένοι κανόνες ώστε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να μπορούν να επωφελούνται από την αλληλεγγύη. Αυτό θα διασφαλίσει τελικά ότι η παροχή διμερούς αλληλεγγύης δεν παρεμποδίζεται από την έλλειψη διοικητικών και οικονομικών ρυθμίσεων μεταξύ των κρατών μελών, ενώ παράλληλα θα επιτρέπει στα κράτη μέλη να συμπληρώνουν τους προκαθορισμένους κανόνες με όρους που προκύπτουν κατόπιν διαπραγμάτευσης.

Δεδομένου του πρωτοφανούς χαρακτήρα της κρίσης εφοδιασμού με αέριο και των διασυνοριακών επιπτώσεών της, καθώς και του επιπέδου ενοποίησης της εσωτερικής αγοράς ενέργειας της ΕΕ, δικαιολογείται η ανάληψη δράσης σε επίπεδο Ένωσης, καθώς τα κράτη μέλη δεν μπορούν, ενεργώντας μεμονωμένα, να αντιμετωπίσουν με αποτελεσματικό τρόπο τον κίνδυνο σοβαρών οικονομικών δυσχερειών που προκύπτουν από αυξήσεις των τιμών ή σημαντικές διαταραχές του εφοδιασμού. Μόνο η συνεχιζόμενη δράση της ΕΕ που διαπνέεται από πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών μπορεί να αποτρέψει εγγυημένα τις μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις για τους πολίτες και την οικονομία που επισύρουν οι διαταραχές στον εφοδιασμό και η αστάθεια της αγοράς.

Λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων του, ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, συνεπώς η Ένωση μπορεί να εγκρίνει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι διατάξεις του κανονισμού και η προτεινόμενη παράτασή τους συνάδουν με την αρχή της αναλογικότητας. Το μέτρο είναι αναλογικό με τη διάσταση και τον χαρακτήρα των προβλημάτων που έχουν προσδιοριστεί και με την επίτευξη των στόχων που έχουν οριστεί.

Δεδομένης της πρωτοφανούς γεωπολιτικής κατάστασης και της σημαντικής απειλής για τους πολίτες και την οικονομία της ΕΕ, υπάρχει σαφής ανάγκη για συντονισμένη δράση. Τα μέτρα που ορίζονται στην πρόταση δεν υπερβαίνουν τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων τους και είναι ανάλογα προς τους εν λόγω στόχους.

Ειδικότερα, οι διατάξεις σχετικά με τη συγκέντρωση της ζήτησης και τις από κοινού αγορές, την εφαρμογή των οποίων επιδιώκει να παρατείνει η παρούσα πρόταση, πρόκειται να εφαρμόζονται γενικά σε εθελοντική βάση, με περιορισμένη μόνο εξαίρεση όσον αφορά την υποχρεωτική συμμετοχή στη συγκέντρωση της ζήτησης για ορισμένη ποσότητα αερίου. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις παραμένουν απολύτως ελεύθερες να συνάπτουν ή όχι τις συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου.

Η επέκταση της αλληλεγγύης σε κρίσιμες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με αέριο επιβάλλει στους φορείς της αγοράς περιορισμούς που είναι αναγκαίοι για την κατοχύρωση της ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο εν μέσω κατάστασης μειωμένης προσφοράς αερίου και αυξημένης ζήτησης κατά τη χειμερινή περίοδο. Οι εν λόγω περιορισμοί βασίζονται σε υφιστάμενα μέτρα που έχουν θεσπιστεί στους κανονισμούς (ΕΕ) 2022/1369 και (ΕΕ) 2017/1938 αντίστοιχα, και επιδιώκουν να καταστήσουν τα μέτρα αυτά πιο αποτελεσματικά υπό τις παρούσες συνθήκες.

Η υποχρέωση των φορέων της αγοράς να παρέχουν στον ACER πληροφορίες σχετικά με τις συναλλαγές ΥΦΑ ευθυγραμμίζεται με τις υφιστάμενες υποχρεώσεις των φορέων της αγοράς βάσει του κανονισμού REMIT, ο δε ACER θα διατηρήσει τις ευαίσθητες επιχειρηματικές πληροφορίες εμπιστευτικές.

Το μέτρο για τον περιορισμό της ενδοημερήσιας αστάθειας των τιμών καθορίζει απαιτήσεις για τους τόπους διαπραγμάτευσης και τους διαπραγματευτές, ώστε να μπορούν οι εταιρείες ενέργειας να συνεχίσουν να συμμετέχουν στις αγορές αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και να καλύπτουν τις ανάγκες αντιστάθμισής τους, κατοχυρώνοντας έτσι την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού για τους τελικούς καταναλωτές. Ταυτόχρονα, οι διατάξεις του κανονισμού αφήνουν στους τόπους διαπραγμάτευσης τη διακριτική ευχέρεια επιλογής της εφαρμοστέας μεθόδου υπολογισμού για τον καθορισμό των ορίων τιμών τους σε σχέση με μια τιμή αναφοράς.

Η διάρκεια της παράτασης είναι αναλογική λόγω της επίμονης φύσης των σοβαρών δυσκολιών για τον ενεργειακό εφοδιασμό και των επακόλουθων κινδύνων για τις τιμές και την ασφάλεια του εφοδιασμού, οι οποίοι αναμένεται να συνεχιστούν τουλάχιστον καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024, καθώς πιο διαρθρωτικές αλλαγές των συνθηκών της αγοράς αναμένονται μόλις κατά τη διάρκεια του 2025.

Λαμβάνοντας υπόψη τη διάσταση της ενεργειακής κρίσης και την κλίμακα των οικείων κοινωνικών, οικονομικών και δημοσιονομικών επιπτώσεων, οι διατάξεις των οποίων την παράταση εφαρμογής επιδιώκει η παρούσα πρόταση περιέχονται σε κανονισμό γενικής ισχύος, ο οποίος έχει άμεση ισχύ και εφαρμογή. Ως εκ τούτου, η παράταση της περιόδου εφαρμογής των εν λόγω διατάξεων θα πρέπει επίσης να πραγματοποιηθεί με την έκδοση κανονισμού.

Λόγω της επείγουσας ανάγκης να καταρτιστεί η πρόταση για την παράταση του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 ώστε να μπορέσει να εγκριθεί εγκαίρως από το Συμβούλιο, δεν κατέστη δυνατή η διεξαγωγή διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Ωστόσο, θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή του κανονισμού, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για συνέχιση της εφαρμογής των διατάξεών του, συζητήθηκαν σε σχετικά φόρουμ, όπως το ad hoc διοικητικό συμβούλιο και η συμβουλευτική ομάδα για τη βιομηχανία.

Η παρούσα πρόταση για την παράταση του «κανονισμού σχετικά με την αλληλεγγύη στον τομέα του αερίου» αποτελεί μέτρο έκτακτης ανάγκης βάσει του άρθρου 122 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ για την αντιμετώπιση συνεχιζόμενων σοβαρών δυσκολιών και κινδύνων για την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ με αέριο. Για τον λόγο αυτόν, δεν κατέστη δυνατή η διενέργεια εκτίμησης επιπτώσεων. Ωστόσο, η πρόταση βασίζεται στα συμπεράσματα της έκθεσης σχετικά με τα κύρια πορίσματα της επανεξέτασης του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576.

Δεν εντοπίστηκαν αρνητικές επιπτώσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα. Τα μέτρα στο πλαίσιο της παρούσας νομικής πράξης δεν θα επηρεάσουν τα δικαιώματα των πελατών που έχουν ταξινομηθεί ως προστατευόμενοι βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1938, συμπεριλαμβανομένων όλων των οικιακών πελατών. Η νομική πράξη θα επιτρέψει τη μείωση των κινδύνων που συνδέονται με την έλλειψη αερίου, η οποία διαφορετικά θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία.

Οι δημοσιονομικές επιπτώσεις περιορίζονται στην ανάγκη χρηματοδότησης της παράτασης της σύμβασης παροχής υπηρεσιών μεταξύ της Επιτροπής και του παρόχου υπηρεσιών που διαχειρίζεται την πλατφόρμα συγκέντρωσης της ζήτησης «AggregateEU».

Οι δημοσιονομικές επιπτώσεις στον προϋπολογισμό της ΕΕ που συνδέονται με την παρούσα πρόταση αφορούν επίσης τους ανθρώπινους πόρους και άλλες διοικητικές δαπάνες της Γενικής Διεύθυνσης (ΓΔ) Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και του ACER. Η πρόταση επιδιώκει την παράταση της εφαρμογής διατάξεων που καθιέρωσαν μια ενισχυμένη αρχιτεκτονική για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο, με νέες υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη και, αντίστοιχα, ενισχυμένο ρόλο για τη ΓΔ Ενέργειας σε ευρύ φάσμα τομέων εν συγκρίσει με την περίοδο πριν από τον αρχικό κανονισμό, και συγκεκριμένα:

συνολική διαχείριση και εφαρμογή του κανονισμού (3 ΙΠΑ)·

εργασίες για να σχεδιαστεί η υλοποίηση της κοινοπραξίας για την αγορά αερίου κατά τρόπο σύμφωνο με το δίκαιο περί ανταγωνισμού, γεγονός που απαιτεί ανταλλαγές απόψεων με τον κλάδο (2 ΙΠΑ)·

αξιολόγηση των αιτημάτων των κρατών μελών για περιθώρια απόκλισης όσον αφορά μεγαλύτερες κρίσιμες ποσότητες αερίου· διευκόλυνση της εφαρμογής των συμφωνιών αλληλεγγύης (1 ΙΠΑ)·

διοικητική συνδρομή (2 ΙΠΑ)·

η πρόταση προβλέπει επίσης νέα καθήκοντα για τον ACER όσον αφορά τη συλλογή στοιχείων για τις συναλλαγές ΥΦΑ με σκοπό την κατάρτιση δείκτη αναφοράς ΥΦΑ (5 ΙΠΑ).

Η παρούσα πρόταση δεν απαιτεί δημοσιονομικούς πόρους επιπλέον εκείνων που έχουν ήδη διατεθεί στο πλαίσιο της έκδοσης του κανονισμού (ΕΕ) 2022/2576 και παρατίθενται στο δημοσιονομικό δελτίο που συνοδεύει τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2576.

Οι προτεινόμενες αλλαγές είναι στοχευμένες και περιορισμένης εμβέλειας ώστε να παρατείνουν κατά ένα έτος την περίοδο εφαρμογής των διατάξεων του κανονισμού 2022/2576.

Στο άρθρο 31, η καταληκτική ημερομηνία εφαρμογής του κανονισμού προτείνεται να αλλάξει από 30 Δεκεμβρίου 2023 (ημερομηνία που αντιστοιχεί σε ένα έτος μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού 2022/2576) σε 31 Δεκεμβρίου 2024.