ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 10.11.2023
COM(2023) 701 final
2023/0395(NLE)
Πρόταση
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών της Ενεργειακής Κοινότητας (Βιέννη, Αυστρία, 14 Δεκεμβρίου 2023)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
1.Αντικείμενο της πρότασης
Η παρούσα πρόταση αφορά την απόφαση για τον καθορισμό της θέσης που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών της Ενεργειακής Κοινότητας σε σχέση με σειρά πράξεων, οι οποίες προβλέπεται να εκδοθούν από το εν λόγω όργανο στις 14 Δεκεμβρίου 2023. Πριν από τη συνεδρίαση αυτή, η Μόνιμη Ομάδα Υψηλού Επιπέδου της Ενεργειακής Κοινότητας θα συνεδριάσει στις 13 Δεκεμβρίου 2023 για να συζητήσει και να εγκρίνει τα θέματα προς έκδοση στο Συμβούλιο Υπουργών. Η παρούσα πρόταση περιλαμβάνει επίσης, για ενημερωτικούς σκοπούς, θέματα των ημερήσιων διατάξεων των δύο εν λόγω οργάνων, τα οποία δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ.
2.Πλαίσιο της πρότασης
2.1.Η συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας
Σκοπός της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας (στο εξής: ΣΙΕΚ) είναι να δημιουργηθεί σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο και πλαίσιο αγοράς, καθώς και ενιαίος χώρος κανονιστικής ρύθμισης για το εμπόριο δικτυακής ενέργειας, με την εφαρμογή των συμφωνηθέντων τμημάτων του κεκτημένου της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας στα εκτός ΕΕ συμβαλλόμενα μέρη. Η συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας άρχισε να ισχύει την 1η Ιουλίου 2006. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συμβαλλόμενο μέρος της ΣΙΕΚ. Τα εννέα εκτός ΕΕ συμβαλλόμενα μέρη αναφέρονται στη ΣΙΕΚ ως «συμβαλλόμενα μέρη».
2.2.Το Συμβούλιο Υπουργών και η Μόνιμη Ομάδα Υψηλού Επιπέδου της Ενεργειακής Κοινότητας
Το Συμβούλιο Υπουργών εξασφαλίζει την επίτευξη των στόχων της ΣΙΕΚ. Απαρτίζεται από έναν αντιπρόσωπο κάθε συμβαλλόμενου μέρους και δύο εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με το άρθρο 47 της ΣΙΕΚ, το Συμβούλιο Υπουργών εκδίδει γενικές κατευθύνσεις πολιτικής, λαμβάνει μέτρα (αποφάσεις ή συστάσεις) και θεσπίζει διαδικαστικές πράξεις. Κάθε συμβαλλόμενο μέρος έχει μία ψήφο, το δε Συμβούλιο Υπουργών αποφασίζει βάσει διαφορετικών κανόνων ψηφοφορίας ανάλογα με το θέμα. Η ΕΕ είναι ένα από τα δέκα συμβαλλόμενα μέρη και έχει μία ψήφο, κατά περίπτωση, ανάλογα με το σχετικό θέμα. Σύμφωνα με το άρθρο 78 της ΣΙΕΚ, το Συμβούλιο Υπουργών δύναται να αναλάβει δράση μόνον εφόσον παρίστανται δύο τρίτα από τα συμβαλλόμενα μέρη. Η αποχή συμβαλλομένων μερών σε ψηφοφορία δεν λογίζεται ως ψήφος.
Για τις προς έκδοση πράξεις που απαριθμούνται κατωτέρω στο τμήμα 2.3 σημείο 1 (άρθρο 97 της ΣΙΕΚ) και στο τμήμα 2.3 σημείο 2 [άρθρο 100 σημεία i) και iii) της ΣΙΕΚ] απαιτείται ομοφωνία όλων των συμβαλλόμενων μερών.
Για την προς έκδοση πράξη που παρατίθεται στο τμήμα 2.3 σημείο 3 (άρθρα 66, 83 και 87 της ΣΙΕΚ) απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων των ψηφισάντων, καθώς και θετική ψήφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για την προς έκδοση πράξη που παρατίθεται στο τμήμα 2.3 σημείο 4 [άρθρο 91 παράγραφος 1 στοιχείο α) της ΣΙΕΚ] απαιτείται απλή πλειοψηφία. Όσον αφορά την προς έκδοση πράξη που παρατίθεται κατωτέρω στο τμήμα 2.4, το Συμβούλιο Υπουργών εκδίδει την απόφαση με απλή πλειοψηφία των ψηφισάντων (άρθρο 81 της ΣΙΕΚ) ή με συναίνεση.
Η Μόνιμη Ομάδα Υψηλού Επιπέδου είναι επικουρικό όργανο του Συμβουλίου Υπουργών. Σύμφωνα με το άρθρο 53 στοιχείο α) της ΣΙΕΚ, η Μόνιμη Ομάδα Υψηλού Επιπέδου προετοιμάζει τις εργασίες του Συμβουλίου Υπουργών, συμπεριλαμβανομένων της ημερήσιας διάταξής του και των πράξεων προς έκδοση από το Συμβούλιο Υπουργών. Απαρτίζεται από έναν αντιπρόσωπο κάθε συμβαλλόμενου μέρους και δύο εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ διαθέτει μία ψήφο. Σύμφωνα με το άρθρο 78 της ΣΙΕΚ, η Μόνιμη Ομάδα Υψηλού Επιπέδου δύναται να αναλάβει δράση μόνον εφόσον παρίστανται δύο τρίτα από τα συμβαλλόμενα μέρη. Η αποχή συμβαλλομένων μερών σε ψηφοφορία δεν λογίζεται ως ψήφος.
2.3.Προς έκδοση πράξεις του Συμβουλίου Υπουργών
Η παρούσα πρόταση απόφασης βάσει του άρθρου 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ αφορά τη θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης σε σχέση με τις ακόλουθες προς έκδοση πράξεις του Συμβουλίου Υπουργών, οι οποίες παρατίθενται στο παράρτημα 1 της προτεινόμενης απόφασης του Συμβουλίου:
1)Απόφαση 2023/.../MC-EnC για την τροποποίηση της απόφασης 2023/.../MC-EnC δυνάμει του άρθρου 97 της ΣΙΕΚ σχετικά με την παράταση της διάρκειας της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας.
2)Απόφαση 2023/.../MC-EnC για την τροποποίηση του άρθρου 2 παράγραφος 2 της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας.
3)Διαδικαστική πράξη 2023/.../Mc-Enc για την έδρα του φόρουμ φυσικού αερίου της Ενεργειακής Κοινότητας.
4)Αποφάσεις βάσει του άρθρου 91 παράγραφος 1 στοιχείο α) της ΣΙΕΚ για τη διαπίστωση της ύπαρξης παραβίασης της ΣΙΕΚ στις ακόλουθες υποθέσεις:
α)Απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-7/21.
β)Απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση του Κοσόβου* με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-8/21.
γ)Απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-9/21.
δ)Απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-10/23.
ε)Απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση του Κοσόβου* με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-11/23.
στ)Απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση της Δημοκρατίας της Μολδαβίας με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-12/23.
ζ)Απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση του Μαυροβουνίου με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-15/21.
2.4.Άλλα θέματα της ημερήσιας διάταξης
Για λόγους πληρότητας επισημαίνεται ότι, πέραν των προς έκδοση πράξεων που παρατίθενται στο τμήμα 2.3, στην ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου Υπουργών θα συμπεριληφθεί ένα ακόμη θέμα για ψηφοφορία, δυνάμει του άρθρου 80 της ΣΙΕΚ, μόνο από τα συμβαλλόμενα μέρη:
α)Απόφαση 2023/6183/MC-EnC για την τροποποίηση του παραρτήματος I της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας με σκοπό την προσαρμογή και την έκδοση στην Ενεργειακή Κοινότητα του κανονισμού (ΕΕ) 2022/869 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές.
Επιπλέον, το Συμβούλιο Υπουργών:
β)θα εγκρίνει την ετήσια έκθεση των δραστηριοτήτων της Ενεργειακής Κοινότητας, την οποία του υποβάλλει η Γραμματεία της Ενεργειακής Κοινότητας σύμφωνα με το άρθρο 67 της ΣΙΕΚ.
Η Επιτροπή σκοπεύει να υποστηρίξει την έγκριση των θεμάτων αυτών.
3.Θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης
3.1. Απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με την παράταση της διάρκειας της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας
Η συνθήκη υπεγράφη στις 25 Οκτωβρίου 2005 και άρχισε να ισχύει την 1η Ιουλίου 2006, για αρχική περίοδο 10 ετών. Η διάρκειά της είχε ήδη παραταθεί για περίοδο δέκα ετών (έως το 2026) από το Συμβούλιο Υπουργών το 2013.
Προτείνεται στο Συμβούλιο Υπουργών να παρατείνει τη διάρκεια της συνθήκης για άλλα 10 έτη (έως το 2036), σύμφωνα με το άρθρο 97 της ΣΙΕΚ.
Η Ενεργειακή Κοινότητα εξακολουθεί να παρέχει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο περιφερειακής συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας και να εξυπηρετεί τον σκοπό της για την προώθηση της ενοποίησης των αγορών ενέργειας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των συμβαλλόμενων μερών. Το νομικό πλαίσιο για αυτή την ενοποίηση ενισχύθηκε πρόσφατα, ιδίως με την έκδοση της δέσμης μέτρων για την ενοποίηση του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και του χάρτη πορείας για την απανθρακοποίηση και της δέσμης μέτρων για την καθαρή ενέργεια. Οι δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει τα συμβαλλόμενα μέρη στο πλαίσιο αυτό απαιτούν εκτενή περίοδο εφαρμογής, πολύ πέραν του 2026.
Ως εκ τούτου, η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών θα πρέπει να είναι να εγκριθεί το σχέδιο απόφασης σχετικά με την παράταση της διάρκειας της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας.
3.2.Απόφαση 2023/.../MC-EnC για την τροποποίηση του άρθρου 2 παράγραφος 2 της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας
Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2013, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές προσαρμόστηκε και εκδόθηκε στην Ενεργειακή Κοινότητα με την απόφαση 2015/09/MC-EnC του Συμβουλίου Υπουργών της 16ης Οκτωβρίου 2015. Στις 30 Μαΐου 2022 η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/869 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 347/2013, ο οποίος αναγνωρίζει τον αναμενόμενο αυξανόμενο ρόλο του ανανεώσιμου υδρογόνου και του υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, μεταξύ άλλων, στον τομέα των υποδομών. Αναγνωρίζει επίσης την ανάγκη ανάπτυξης υποδομών διοξειδίου του άνθρακα, με στόχο τη μείωση εναπομενουσών πλην αναπόφευκτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ελλείψει εύλογων εναλλακτικών λύσεων.
Δυνάμει του άρθρου 100 σημεία i) και iii) της ΣΙΕΚ και προκειμένου να προσαρμοστεί και να εκδοθεί στην Ενεργειακή Κοινότητα ο κανονισμός (ΕΕ) 2022/869, το πεδίο εφαρμογής της «δικτυακής ενέργειας» που ορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 της ΣΙΕΚ θα πρέπει να επεκταθεί ώστε να περιλαμβάνει τους τομείς του υδρογόνου και του διοξειδίου του άνθρακα.
Ως εκ τούτου, η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών θα πρέπει να είναι να εγκριθεί το σχέδιο απόφασης σχετικά με την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας.
3.3.Διαδικαστική πράξη 2023/.../Mc-Enc για την έδρα του φόρουμ φυσικού αερίου της Ενεργειακής Κοινότητας
Σύμφωνα με τη διαδικαστική πράξη 2007/03/2/PHLG/EnC, της 17ης Οκτωβρίου 2007, για την έδρα του φόρουμ φυσικού αερίου, το φόρουμ φυσικού αερίου θα συνεδριάσει στη Σλοβενία και θα συσταθεί σε συνεργασία με τις αρμόδιες σλοβενικές αρχές.
Στις 15 Δεκεμβρίου 2022 το Συμβούλιο Υπουργών αναγνώρισε τη σημασία της Ουκρανίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς και για την περαιτέρω ενοποίηση των αγορών και συστημάτων φυσικού αερίου της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, συμπεριλαμβανομένων των απανθρακοποιημένων αερίων και του υδρογόνου.
Οι σλοβενικές αρχές εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους προς την Ουκρανία και προσφέρθηκαν να παραχωρήσουν την έδρα του φόρουμ φυσικού αερίου αρχής γενομένης από το 2023.
Η προτεινόμενη διαδικαστική πράξη προβλέπει ότι οι συνθήκες υπό τις οποίες επιτρέπεται η έναρξη συνεδριάσεων του φόρουμ φυσικού αερίου στην Ουκρανία αξιολογούνται από τη Γραμματεία της Ενεργειακής Κοινότητας σε συνεργασία με την προεδρία και την αντιπροεδρία σε εύθετο χρόνο πριν από την προβλεπόμενη ημερομηνία της εκάστοτε συνεδρίασης του φόρουμ φυσικού αερίου. Έως ότου οι συνθήκες καταστήσουν εφικτή τη διεξαγωγή του φόρουμ φυσικού αερίου στην Ουκρανία, αυτό θα διεξάγεται στη Βιέννη της Αυστρίας.
Η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών θα πρέπει να είναι να εγκριθεί η διαδικαστική πράξη για την έδρα του φόρουμ φυσικού αερίου της Ενεργειακής Κοινότητας.
3.4.Αποφάσεις βάσει του άρθρου 91 παράγραφος 1 στοιχείο α) της ΣΙΕΚ για τη διαπίστωση της ύπαρξης παραβίασης της ΣΙΕΚ στις ακόλουθες υποθέσεις:
Σύμφωνα με το άρθρο 91 παράγραφος 1 στοιχείο α) της ΣΙΕΚ, το Συμβούλιο Υπουργών δύναται να διαπιστώσει, με απλή πλειοψηφία, την ύπαρξη παραβίασης από συμβαλλόμενο μέρος υποχρεώσεων σχετιζόμενων με τον τίτλο II της συνθήκης, όσον αφορά τη μεταφορά και/ή την εφαρμογή πράξης εκδοθείσας από τα όργανα της Ενεργειακής Κοινότητας. Οι διαδικασίες επίλυσης διαφορών καθορίζονται στον τίτλο III κεφάλαιο 1 και στον τίτλο IV κεφάλαιο 1 του εσωτερικού κανονισμού για την επίλυση διαφορών βάσει της ΣΙΕΚ.
1)Υποθέσεις που αφορούν παραβιάσεις υποχρεώσεων που απορρέουν από την οδηγία 2001/80/ΕΚ:
Τέσσερις αποφάσεις σχετικές με την εφαρμογή της οδηγίας 2001/80/ΕΚ αντίστοιχα από τρία συμβαλλόμενα μέρη υποβάλλονται στο Συμβούλιο Υπουργών προς έκδοση:
α)απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-7/21·
β)απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση του Κοσόβου* με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-8/21·
γ)απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-9/21· και
δ)απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση του Μαυροβουνίου με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-15/21.
Όσον αφορά τις τρεις πρώτες υποθέσεις, στις 24 Οκτωβρίου 2013 το Συμβούλιο Υπουργών εξέδωσε την απόφαση 2013/05/MC-EnC σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2001/80/ΕΚ για τον περιορισμό των εκπομπών στην ατμόσφαιρα ορισμένων ρύπων (στο εξής: οδηγία 2001/80/ΕΚ). Η απόφαση 2013/05/MC-EnC παρείχε στα συμβαλλόμενα μέρη τη δυνατότητα να καθορίσουν και να εφαρμόσουν εθνικό σχέδιο μείωσης των εκπομπών (στο εξής: ΕΣΜΕ) ως μέσο μείωσης των συνολικών ετήσιων εκπομπών ρύπων (διοξειδίου του θείου, οξειδίων του αζώτου και κονιορτού) που καλύπτονται από την οδηγία 2001/80/ΕΚ και προέρχονται από υφιστάμενες εγκαταστάσεις. Η απόφαση τέθηκε σε ισχύ στην Ενεργειακή Κοινότητα την 1η Ιανουαρίου 2018.
Στις 16 Μαρτίου 2021 η Γραμματεία της Ενεργειακής Κοινότητας (στο εξής: ΓΕΚ) απέστειλε επιστολές κίνησης διαδικασίας στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, στο Κόσοβο* και στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, σύμφωνα με το άρθρο 12 παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού για την επίλυση διαφορών, με στόχο να αντιμετωπιστεί, αφενός, η συστηματική και συνεχιζόμενη μη συμμόρφωση με τα ανώτατα όρια εκπομπών που προβλέπονται στα ΕΣΜΕ για τα έτη υποβολής εκθέσεων 2018 και 2019 και, αφετέρου, η μη επιβολή αποτελεσματικών και αποτρεπτικών κυρώσεων για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης κατά τα επόμενα έτη.
Στις 21 Φεβρουαρίου 2022 η ΓΕΚ υπέβαλε αιτιολογημένες γνώμες στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, στο Κόσοβο* και στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, στις οποίες κατέληγε στο συμπέρασμα ότι τα εν λόγω συμβαλλόμενα μέρη δεν συμμορφώνονταν με τα άρθρα 12 και 16 της ΣΙΕΚ σε συνδυασμό με τα άρθρο 4 παράγραφοι 3 και 6 και το άρθρο 16 της οδηγίας 2001/80/ΕΚ. Τα εν λόγω συμβαλλόμενα μέρη δεν συμμορφώνονταν με τα ανώτατα όρια εκπομπών (διοξειδίου του θείου και κονιορτού στην περίπτωση των οικείων μεγάλων εγκαταστάσεων καύσης) που προβλέπονται στα ΕΣΜΕ για τα έτη υποβολής εκθέσεων 2018 και 2019.
Κατά συνέπεια, στις 13 Ιουλίου 2023 η ΓΕΚ υπέβαλε αιτιολογημένα αιτήματα στο Συμβούλιο Υπουργών κατά της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας στην υπόθεση ECS-7/21, του Κοσόβου* στην υπόθεση ECS-8/21 και της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης στην υπόθεση ECS-9/21.
Όσον αφορά την τέταρτη υπόθεση, στις 24 Οκτωβρίου 2013 το Συμβούλιο Υπουργών εξέδωσε την απόφαση 2013/06/MC-EnC σχετικά με την εφαρμογή του κεφαλαίου III, του παραρτήματος V και του άρθρου 72 παράγραφοι 3 και 4 της οδηγίας 2010/75/ΕΕ (στο εξής: απόφαση 2013/06/MC-EnC) περί βιομηχανικών εκπομπών.
Στις 14 Οκτωβρίου 2016 το Συμβούλιο Υπουργών εξέδωσε την απόφαση 2016/19/MC-EnC σχετικά με την έγκριση εξαιρέσεων εγκαταστάσεων απαριθμούμενων σε κατάλογο από τη συμμόρφωση με τις οριακές τιμές εκπομπών που καθορίζονται στην οδηγία 2001/80/ΕΚ, συμπληρώνοντας έτσι τις ρήτρες εξαίρεσης που προβλέπονται στο άρθρο 4 παράγραφος 4 της οδηγίας. Η εν λόγω ρήτρα εξαίρεσης προβλέπει μια χρονικά περιορισμένη εναλλακτική λύση έναντι της συμμόρφωσης με τις διατάξεις της οδηγίας. Ο θερμοηλεκτρικός σταθμός Pljevlja στο Μαυροβούνιο, η μόνη μεγάλη εγκατάσταση καύσης που λειτουργεί στο εν λόγω συμβαλλόμενο μέρος, συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο που καταρτίστηκε με την απόφαση 2016/19/MC-EnC.
Στις 20 Απριλίου 2021 η ΓΕΚ απέστειλε επιστολή κίνησης διαδικασίας στο Μαυροβούνιο, στην οποία κατέληγε στο προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι το Μαυροβούνιο δεν συμμορφωνόταν με τις διατάξεις της οδηγίας για παρέκκλιση περιορισμένης διάρκειας, σύμφωνα με την οποία εγκατάσταση που υπάγεται στο άρθρο 4 παράγραφος 4 μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί μόνον εφόσον δεν λειτουργεί περισσότερο από 20 000 ώρες λειτουργίας μετά την 1η Ιανουαρίου 2018. Βάσει των διατάξεων της απόφασης 2013/06/MC-EnC, η εγκατάσταση μπορούσε να λειτουργήσει περισσότερο εάν τηρούσε τα αυστηρότερα πρότυπα εκπομπών της οδηγίας περί βιομηχανικών εκπομπών. Στην υπόθεση του θερμοηλεκτρικού σταθμού Pljevlja, η ΓΕΚ θεωρεί ότι κανένα από αυτά τα κριτήρια δεν πληρούνταν. Μετά την παρέλευση της προθεσμίας της ρήτρας εξαίρεσης κατά τη διάρκεια του έτους υποβολής εκθέσεων 2020, ο θερμοηλεκτρικός σταθμός Pljevlja δεν είχε τεθεί εκτός λειτουργίας, ούτε συνέχιζε να λειτουργεί τηρώντας τα εφαρμοστέα όρια εκπομπών για νέες εγκαταστάσεις δυνάμει της οδηγίας 2010/75/ΕΕ.
Σύμφωνα με τη ΓΕΚ, το Μαυροβούνιο δεν συμμορφώθηκε με τα άρθρα 12 και 16 της ΣΙΕΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 4 παράγραφος 4 της οδηγίας 2001/80/ΕΚ. Για αυτόν τον λόγο, στις 9 Φεβρουαρίου 2023 η ΓΕΚ υπέβαλε αιτιολογημένη γνώμη κατά του Μαυροβουνίου για τη μη συμμόρφωσή του με τις υποχρεώσεις παρέκκλισης περιορισμένης διάρκειας στην υπόθεση του θερμοηλεκτρικού σταθμού Plevlja. Επιπλέον, στις 13 Ιουλίου 2023 η ΓΕΚ υπέβαλε αιτιολογημένο αίτημα στο Συμβούλιο Υπουργών για την υπόθεση ECS-15/21, λόγω συνέχισης της εν λόγω παραβίασης.
Η συμβουλευτική επιτροπή της Ενεργειακής Κοινότητας δεν έχει ακόμη γνωμοδοτήσει επί καμίας από τις τέσσερις προαναφερόμενες υποθέσεις.
Η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών θα πρέπει να είναι να εγκριθούν τα σχέδια αποφάσεων, υπό την προϋπόθεση ότι η συμβουλευτική επιτροπή της Ενεργειακής Κοινότητας θα διατυπώσει εγκαίρως γνώμη που να υποστηρίζει τις διαπιστώσεις της ΓΕΚ, δηλαδή πριν από τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών.
2)Υποθέσεις που αφορούν παραβιάσεις υποχρεώσεων που απορρέουν από την οδηγία 2004/35/ΕΚ
Τρεις αποφάσεις σχετικές με την εφαρμογή της οδηγίας 2004/35/ΕΚ αντίστοιχα από τρία συμβαλλόμενα μέρη υποβάλλονται στο Συμβούλιο Υπουργών προς έκδοση:
α)απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-10/23·
β)απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση του Κοσόβου* με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-11/23· και
γ)απόφαση 2023/.../MC-EnC σχετικά με τη μη συμμόρφωση της Δημοκρατίας της Μολδαβίας με τη συνθήκη για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας στην υπόθεση ECS-12/23.
Τον Απρίλιο του 2004 η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την οδηγία 2004/35/ΕΚ σχετικά με την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζημίας (στο εξής: οδηγία 2004/35/ΕΚ), η οποία προσαρμόστηκε και εκδόθηκε στην Ενεργειακή Κοινότητα με την υπουργική απόφαση 2016/14/MC-EnC της 14ης Οκτωβρίου 2016. Σύμφωνα με την εν λόγω απόφαση, τα συμβαλλόμενα μέρη υποχρεούνταν να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο και να εφαρμόσουν την οδηγία 2004/35/ΕΚ και να ενημερώσουν τη ΓΕΚ έως την 1η Ιανουαρίου 2021.
Υπό το πρίσμα των πραγματικών περιστατικών που εξέθεσε η ΓΕΚ, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο* και η Δημοκρατία της Μολδαβίας δεν θέσπισαν και δεν εφάρμοσαν τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την οδηγία 2004/35/ΕΚ, καθώς και με τα άρθρα 6, 12 και 89 της ΣΙΕΚ και το άρθρο 3 παράγραφοι 1 και 2 της απόφασης 2016/14/MC-EnC του Συμβουλίου Υπουργών.
Στις 13 Ιουλίου 2023 η ΓΕΚ υπέβαλε απευθείας αιτιολογημένο αίτημα στο Συμβούλιο Υπουργών κατά της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, του Κοσόβου* και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, χωρίς να διενεργήσει προκαταρκτική διαδικασία, σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 3 της διαδικαστικής πράξης 2015/04/MC-EnC.
Η συμβουλευτική επιτροπή της Ενεργειακής Κοινότητας δεν έχει ακόμη γνωμοδοτήσει.
Η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών θα πρέπει να είναι να εγκριθούν τα σχέδια αποφάσεων, υπό την προϋπόθεση ότι η συμβουλευτική επιτροπή της Ενεργειακής Κοινότητας θα διατυπώσει εγκαίρως γνώμη που να υποστηρίζει τις διαπιστώσεις της ΓΕΚ, δηλαδή πριν από τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών.
4.Νομική βάση
4.1.Διαδικαστική νομική βάση
4.1.1.Αρχές
Το άρθρο 218 παράγραφος 9 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) ορίζει τα εξής: «Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής ή του ύπατου εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, εκδίδει απόφαση για την αναστολή της εφαρμογής μιας συμφωνίας και τον καθορισμό των θέσεων που θα πρέπει να ληφθούν, εξ ονόματος της Ένωσης, σε όργανο που συνιστάται από δεδομένη συμφωνία, όταν το εν λόγω όργανο καλείται να θεσπίσει πράξεις που παράγουν έννομα αποτελέσματα, με εξαίρεση τις πράξεις που συμπληρώνουν ή τροποποιούν το θεσμικό πλαίσιο της συμφωνίας.»
Η έννοια των «πράξεων που παράγουν έννομα αποτελέσματα» περιλαμβάνει πράξεις που παράγουν έννομα αποτελέσματα δυνάμει των κανόνων του διεθνούς δικαίου που διέπουν το εκάστοτε όργανο. Περιλαμβάνει επίσης κείμενα που δεν έχουν μεν δεσμευτική ισχύ βάσει του διεθνούς δικαίου, αλλά «επηρεάζουν με καθοριστικό τρόπο το περιεχόμενο των ρυθμίσεων που θεσπίζει ο νομοθέτης της Ένωσης».
4.1.2.Εφαρμογή στην προκειμένη περίπτωση
Το Συμβούλιο Υπουργών είναι όργανο το οποίο έχει συσταθεί βάσει συμφωνίας, και συγκεκριμένα της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας.
Οι πράξεις τις οποίες καλείται να θεσπίσει το Συμβούλιο Υπουργών συνιστούν πράξεις που παράγουν έννομα αποτελέσματα. Οι προς έκδοση πράξεις θα είναι δεσμευτικές βάσει του διεθνούς δικαίου σύμφωνα με το άρθρο 76 της ΣΙΕΚ, το οποίο ορίζει ότι μια απόφαση είναι νομικά δεσμευτική για τους αποδέκτες της.
Οι προς έκδοση πράξεις δεν συμπληρώνουν ούτε τροποποιούν το θεσμικό πλαίσιο της συμφωνίας.
Συνεπώς, η διαδικαστική νομική βάση για την προτεινόμενη απόφαση είναι το άρθρο 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ.
4.2.Ουσιαστική νομική βάση
4.2.1.Αρχές
Η ουσιαστική νομική βάση για την έκδοση απόφασης δυνάμει του άρθρου 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ εξαρτάται πρωτίστως από τον στόχο και το περιεχόμενο της προς έκδοση πράξης σε σχέση με την οποία λαμβάνεται θέση εξ ονόματος της Ένωσης. Εάν η προς έκδοση πράξη επιδιώκει διττό σκοπό ή έχει δύο συνιστώσες και εάν ένας από τους σκοπούς ή μία από τις συνιστώσες μπορεί να χαρακτηριστεί κύριος/-α, ενώ ο/η άλλος/-η έχει απλώς παρεπόμενο χαρακτήρα, η απόφαση δυνάμει του άρθρου 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ πρέπει να στηρίζεται σε μία και μόνο ουσιαστική νομική βάση, ήτοι εκείνη που επιβάλλει ο κύριος ή πρωτεύων σκοπός ή συνιστώσα.
4.2.2.Εφαρμογή στην προκειμένη περίπτωση
Ο κύριος στόχος και το περιεχόμενο των προς έκδοση πράξεων αφορούν την ενέργεια. Ως εκ τούτου, η ουσιαστική νομική βάση της προτεινόμενης απόφασης είναι το άρθρο 194 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ.
4.3.Συμπέρασμα
Η νομική βάση της προτεινόμενης απόφασης θα πρέπει να είναι το άρθρο 194 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ.
2023/0395 (NLE)
Πρόταση
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών της Ενεργειακής Κοινότητας (Βιέννη, Αυστρία, 14 Δεκεμβρίου 2023)
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 194 παράγραφος 1, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 9,
Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
1)Η συνθήκη για την Ενεργειακή Κοινότητα (στο εξής: συνθήκη) συνήφθη από την Ένωση με την απόφαση 2006/500/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Μαΐου 2006, και άρχισε να ισχύει την 1η Ιουλίου 2006.
2)Σύμφωνα με τα άρθρα 47 και 76 της συνθήκης, το Συμβούλιο Υπουργών μπορεί να λαμβάνει μέτρα υπό τη μορφή απόφασης ή σύστασης.
3)Το Συμβούλιο Υπουργών, κατά την 21η σύνοδό του στις 14 Δεκεμβρίου 2023, πρόκειται να εκδώσει σειρά πράξεων που παρατίθενται στο παράρτημα της παρούσας απόφασης, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ και επί των οποίων θα ψηφίσουν οι εκπρόσωποι της Ένωσης.
4)Σκοπός των προς έκδοση πράξεων είναι να διευκολύνουν την επίτευξη των στόχων της συνθήκης.
5)Κρίνεται σκόπιμο να καθοριστεί η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στο Συμβούλιο Υπουργών σχετικά με τις πράξεις που παρατίθενται στο παράρτημα, καθώς οι προς έκδοση πράξεις θα παράγουν έννομα αποτελέσματα για την Ένωση,
ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:
Άρθρο 1
1.Η θέση που πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στην 21η σύνοδο του Συμβουλίου Υπουργών που θα πραγματοποιηθεί στη Βιέννη της Αυστρίας στις 14 Δεκεμβρίου 2023 σχετικά με τα ζητήματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 218 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ είναι να εγκριθεί η έκδοση των πράξεων που παρατίθενται στο παράρτημα της παρούσας απόφασης.
2.Με βάση τις παρατηρήσεις των συμβαλλόμενων μερών της Ενεργειακής Κοινότητας πριν ή κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου Υπουργών, είναι δυνατόν να συμφωνηθούν από την Επιτροπή μικρές τροποποιήσεις των πράξεων που παρατίθενται στο παράρτημα της παρούσας απόφασης, χωρίς περαιτέρω απόφαση του Συμβουλίου.
Άρθρο 2
Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στην Επιτροπή.
Βρυξέλλες,
Για το Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος