Δελτίο συνοπτικής παρουσίασης

Εκτίμηση επιπτώσεων σχετικά με την πρόταση κανονισμού της Επιτροπής για τις άμεσες μεταφορές πίστωσης σε ευρώ

Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης

Ποιο είναι το πρόβλημα και γιατί αποτελεί πρόβλημα σε επίπεδο ΕΕ;

Το πρόβλημα είναι η ανεπαρκής υιοθέτηση των άμεσων πληρωμών σε ευρώ, δηλαδή των μεταφορών πίστωσης που παρέχουν χρηματικά ποσά στον δικαιούχο πληρωμής εντός το πολύ δέκα δευτερολέπτων από την εντολή του πληρωτή. Παρά την ύπαρξη ενός κοινού συνόλου κανόνων (καθεστώς) και υποδομών για τις άμεσες πληρωμές σε ευρώ από το 2017, οι άμεσες πληρωμές προσφέρονται μόνο από τα δύο τρίτα περίπου των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών της ΕΕ (στο εξής: πάροχοι ΥΠ) και αποτελούν μόνο το 11 % περίπου του συνόλου των μεταφορών πίστωσης σε ευρώ στην ΕΕ. Η εν λόγω περιορισμένη υιοθέτηση είναι προβληματική διότι έχει ως αποτέλεσμα τη μη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων αποδοτικότητας και την περιορισμένη επιλογή μέσων πληρωμής στο σημείο αλληλεπίδρασης με τους εμπόρους. Οι παράγοντες του προβλήματος είναι τα ανεπαρκή κίνητρα για τους παρόχους ΥΠ να παρέχουν άμεσες πληρωμές σε ευρώ και οι σχετικές εξωτερικές παράμετροι δικτύου· οι αποτρεπτικές προμήθειες συναλλαγών άμεσων πληρωμών για τους πληρωτές· το υψηλό ποσοστό απόρριψης άμεσων πληρωμών λόγω εσφαλμένων θετικών απαντήσεων κατά τον έλεγχο των κυρώσεων· και οι φόβοι των πληρωτών όσον αφορά τον κίνδυνο εσφαλμένης κατεύθυνσης των άμεσων πληρωμών λόγω απάτης ή σφάλματος.

Τι θα πρέπει να επιτευχθεί;

Στόχος είναι να αυξηθεί σημαντικά η υιοθέτηση των άμεσων πληρωμών με αποτέλεσμα η πλειονότητα των μεταφορών πίστωσης σε ευρώ να γίνεται άμεσα. Αυτό θα επιτευχθεί με τη διάθεση των άμεσων πληρωμών σε ευρώ από όλους τους σχετικούς παρόχους ΥΠ στη ζώνη του ευρώ, την εξάλειψη των αποτρεπτικών παραγόντων όσον αφορά τις τιμές για τη χρήση των άμεσων πληρωμών, την εξάλειψη της αδυναμίας πραγματοποίησης άμεσων πληρωμών λόγω εσφαλμένων θετικών αποτελεσμάτων στον έλεγχο των κυρώσεων και την άρση των φόβων των καταναλωτών για περιπτώσεις απάτης και σφαλμάτων στις άμεσες πληρωμές, παρέχοντας ένα μέσο για τη μείωσή τους. Η πρωτοβουλία αναμένεται να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της αγοράς πληρωμών λιανικής και να αξιοποιήσει τα οφέλη των άμεσων πληρωμών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ. Αναμένεται επίσης να διευκολύνει το διασυνοριακό εμπόριο εντός της ΕΕ και να ενισχύσει την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς, στηρίζοντας την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ (επικουρικότητα); 

Δεδομένων των αποτελεσμάτων δικτύου, η μη διαθεσιμότητα άμεσων πληρωμών σε ευρώ από πολλούς σχετικούς παρόχους ΥΠ εμποδίζει την αποτελεσματική αξιοποίηση των διασυνοριακών άμεσων πληρωμών σε ευρώ. Η ελλιπής ανάπτυξη άμεσων πληρωμών σε αρκετά κράτη μέλη δεν μπορεί να επιλυθεί σε εθνικό επίπεδο. Η πρωτοβουλία θα ενισχύσει τον υφιστάμενο ενιαίο χώρο πληρωμών σε ευρώ (ΕΧΠΕ) και θα λάβει τη μορφή τροποποίησης του κανονισμού ΕΧΠΕ.

Β. Λύσεις

Ποιες είναι οι διάφορες επιλογές για την επίτευξη των στόχων; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Αν όχι, γιατί;

Η προτιμώμενη επιλογή είναι ο συνδυασμός της υποχρέωσης όλων των σχετικών παρόχων ΥΠ να προσφέρουν άμεσες πληρωμές σε ευρώ, της απαίτησης για τουλάχιστον ίση τιμολόγηση των άμεσων πληρωμών και των τακτικών μεταφορών πίστωσης, της εναρμόνισης των κανόνων για τον έλεγχο των κυρώσεων των άμεσων πληρωμών με βάση τη συχνή (τουλάχιστον ημερήσια) επικαιροποίηση των καταλόγων πελατών με τους καταλόγους κυρώσεων (χωρίς να μειώνεται η αποτελεσματικότητα του ελέγχου των κυρώσεων), και της υποχρέωσης των παρόχων ΥΠ να προσφέρουν μια υπηρεσία που επαληθεύει τη συμφωνία μεταξύ του IBAN και του ονόματος του δικαιούχου πληρωμής, προκειμένου να μειωθούν τα σφάλματα και οι περιπτώσεις απάτης στις άμεσες πληρωμές. Οι επιλογές που απορρίφθηκαν περιλαμβάνουν το βασικό σενάριο και πιο παρεμβατικές επιλογές, όπως τη σταδιακή κατάργηση των μη άμεσων μεταφορών πίστωσης και την απαίτηση δωρεάν προσφοράς άμεσων πληρωμών.

Ποιες απόψεις διατύπωσαν τα διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη; Ποιος υποστηρίζει την κάθε επιλογή;

Οι οργανώσεις καταναλωτών τάσσονται ένθερμα υπέρ μιας πρωτοβουλίας για τις άμεσες πληρωμές, η οποία θα υποχρεώνει τους παρόχους ΥΠ να προσφέρουν άμεσες πληρωμές στην ίδια τιμή με τις τακτικές μεταφορές πίστωσης και προτιμούν ευρύτερες επιλογές από εκείνες που έχουν επιλεγεί όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών (συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων επιστροφής για τις άμεσες πληρωμές). Οι κλάδοι των εμπόρων και των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό τις άμεσες πληρωμές, οι οποίες θεωρούν ότι μπορούν να προσφέρουν περισσότερες επιλογές και, ως εκ τούτου, να μειώσουν το κόστος της πραγματοποίησης και αποδοχής πληρωμών, και ειδικότερα στο σημείο αλληλεπίδρασης. Η προσέγγιση των παρόχων ΥΠ εξαρτάται από την τρέχουσα κατάστασή τους και ειδικότερα από το αν προσφέρουν ήδη στους πληρωτές άμεσες πληρωμές σε ευρώ και σε ποια τιμή: οι πάροχοι που προσφέρουν ήδη άμεσες πληρωμές σε ευρώ χωρίς υψηλότερη τιμολόγηση υποστηρίζουν την πρωτοβουλία, ενώ όσοι δεν προσφέρουν ή προσφέρουν μόνο για υψηλότερη τιμή, τείνουν να προτιμούν μια προσέγγιση που βασίζεται σε κίνητρα. Όλοι οι πάροχοι ΥΠ υποστηρίζουν ιδιαίτερα τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων για τον έλεγχο των κυρώσεων. Τα κράτη μέλη εκφράζουν ευρεία στήριξη.

Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής

Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών); 

Αναμένεται να αποκομιστεί ευρύ φάσμα οφελών από τη βελτίωση της ρευστότητας και των ταμειακών ροών για όλους τους αποδέκτες μεταφορών πίστωσης, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών, των εμπόρων, των επιχειρήσεων και των δημόσιων διοικήσεων, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών αρχών. Έτσι θα ενισχυθεί σημαντικά η οικονομική αποδοτικότητα τόσο σε μακροοικονομικό όσο και σε μικροοικονομικό επίπεδο. Επί του παρόντος, δισεκατομμύρια ευρώ βρίσκονται σε στάδιο μεταφοράς σε συστήματα πληρωμών ανά πάσα στιγμή και δεν είναι διαθέσιμα για κατανάλωση ή επενδύσεις. Η μεγαλύτερη χρήση των άμεσων πληρωμών θα τονώσει επίσης την ανάπτυξη νέων λύσεων πληρωμών που θα επιτρέπουν τη χρήση τους για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών στο σημείο αλληλεπίδρασης, ιδίως σε διασυνοριακό επίπεδο, αυξάνοντας τις επιλογές μεθόδων πληρωμής και επιτυγχάνοντας μείωση του κόστους για τους εμπόρους, η οποία μπορεί ενδεχομένως να μετακυλιστεί στους καταναλωτές. Η νέα προσέγγιση όσον αφορά τον έλεγχο των κυρώσεων θα επιφέρει σημαντική εξοικονόμηση κόστους για τους παρόχους ΥΠ, αντισταθμίζοντας σε μεγάλο βαθμό το κόστος άλλων συνιστωσών της δέσμης για τους παρόχους ΥΠ.

Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (ειδάλλως, των κυριότερων επιλογών); 

Θα υπάρξει σημαντικό, αλλά αναλογικό, εφάπαξ κόστος υλοποίησης για τους περισσότερους παρόχους ΥΠ όσον αφορά την παροχή υπηρεσίας επαλήθευσης της αντιστοιχίας μεταξύ IBAN και ονόματος του δικαιούχου πληρωμής, και για τους παρόχους ΥΠ που δεν το πράττουν ήδη, για την προσφορά άμεσων πληρωμών. Οι συνεχείς δαπάνες για τους παρόχους ΥΠ θα πρέπει να είναι περιορισμένες. Συνολικά, ο αντίκτυπος στο κόστος για τους παρόχους ΥΠ θα πρέπει να είναι ουδέτερος με την πάροδο του χρόνου, υπό το πρίσμα της εξοικονόμησης πόρων για τον έλεγχο των κυρώσεων, των μειωμένων προσπαθειών που σχετίζονται με την παρακολούθηση της απάτης και των σφαλμάτων, της μείωσης των δαπανών που σχετίζονται με τη διαχείριση μετρητών και επιταγών, καθώς και της δυνατότητας αποτελεσματικότερου ανταγωνισμού με τους κατεστημένους φορείς και της προσφοράς καινοτόμων λύσεων στο σημείο αλληλεπίδρασης με βάση τις άμεσες πληρωμές, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών πληρωμών.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις στις ΜΜΕ και στην ανταγωνιστικότητα;

Οι ΜΜΕ που είναι πάροχοι ΥΠ επιβαρύνονται με χαμηλότερο κόστος προκειμένου να προσφέρουν άμεσες πληρωμές από ό,τι μεγαλύτεροι πάροχοι ΥΠ. Οι ΜΜΕ που είναι επιχειρηματικοί χρήστες πληρωμών (επιχειρήσεις) αναμένεται να επωφεληθούν από τη βελτίωση των ταμειακών ροών, χωρίς να επιβαρυνθούν με σημαντικό κόστος προσαρμογής. Οι ΜΜΕ που είναι έμποροι θα μοιραστούν τα δυνητικά οφέλη από την αύξηση του ανταγωνισμού στο σημείο αλληλεπίδρασης. Οι άμεσες πληρωμές αναμένεται να καταστήσουν την οικονομία της ΕΕ γενικά ανταγωνιστικότερη σε διεθνές επίπεδο. Η αύξηση των επιλογών μέσων πληρωμής στο σημείο αλληλεπίδρασης αναμένεται να μειώσει την εξάρτηση της ΕΕ από τα διεθνή συστήματα καρτών και τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας (BigTech) στον εν λόγω τομέα.

Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και τις εθνικές διοικητικές αρχές; 

Δεν θα υπάρξει σημαντική επιβάρυνση για τους εθνικούς προϋπολογισμούς και τις εθνικές διοικήσεις. Οι δημόσιες διοικήσεις θα μοιραστούν τα οφέλη, ως χρήστες των συστημάτων πληρωμών, όσον αφορά την ταχύτερη είσπραξη εσόδων, συμπεριλαμβανομένης της είσπραξης φόρων και της μείωσης της φοροδιαφυγής.

Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; 

Η προβλεπόμενη υπηρεσία που επαληθεύει την αντιστοιχία μεταξύ του ονόματος και του IBAN του δικαιούχου πληρωμής αναμένεται να συμβάλει στη μείωση των επιπέδων απάτης που συνδέονται με τις άμεσες πληρωμές και μπορεί επίσης να προσφέρεται από παρόχους ΥΠ για άλλα είδη μεταφοράς πίστωσης.

Πώς επιτυγχάνεται η αναλογικότητα; 

Η αναλογικότητα επιτυγχάνεται, πρώτον, με την εξαίρεση από την υποχρέωση παροχής άμεσων πληρωμών των παρόχων ΥΠ που δεν είναι συναφείς, είτε δεν παρέχουν υπηρεσίες πληρωμών σε πελάτες είτε δεν έχουν κατ’ ανάγκη άμεση πρόσβαση σε συστήματα πληρωμών, και για όσους η προσφορά άμεσων πληρωμών μπορεί να είναι δυσκολότερη ή δαπανηρότερη. Δεύτερον, προβλέπονται διαφοροποιημένες κλιμακωτές προθεσμίες για τις υπηρεσίες λήψης και αποστολής άμεσων πληρωμών, καθώς και για τους παρόχους ΥΠ στη ζώνη του ευρώ και εκτός της ζώνης του ευρώ.

Δ. Παρακολούθηση

Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική;

Η υιοθέτηση των άμεσων πληρωμών και η εφαρμογή των διαφόρων απαιτήσεων από τους παρόχους ΥΠ θα αξιολογηθούν σε εύθετο χρόνο, αφού παρέλθουν οι διάφορες προθεσμίες εφαρμογής, σύμφωνα με τη βέλτιστη πρακτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αξιολόγηση.