52021AE4578

EUR-Lex

De toegang tot het recht van de Europese Unie

Dit document is overgenomen van EUR-Lex

EUROPA
EUR-Lex home
EUR-Lex - 52021AE4578 - NL

Help

Zoektips

Meer zoekopties nodig? Gebruik het Uitgebreid zoeken

Document 52021AE4578

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση για Σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με τη μικτή μάθηση για πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς» [COM(2021) 455 final]

EESC 2021/04578

ΕΕ C 105 της 4.3.2022, blz. 128–133 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

Datum document:: 20/10/2021; ημερομηνία ψήφισης
Datum stemming:: 20/10/2021
Datumindiening:: 30/08/2021

Auteur:: Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
Bevoegd departement:: Afdeling Werkgelegenheid, sociale zaken, burgerschap, EESC_SOC
Rapporteur:: Michael MCLOUGHLIN Tatjana BABRAUSKIENĖ
Vorm:: Γνωμοδότηση
Ambtstermijn:: 2015-2020
Verslag:: SOC/701, AVIS-SECTION 2021/4578 FIN
zitting:: 564

Procedure nummer:

link

Europees Parlement-Observatie postwetgeving

Verdrag:

Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Juridische basis:

12016E165 - P4
12016E166 - P4

link

Alle documenten waarin dit document wordt geciteerd

Verwante besluiten van eerderedatum:

52021DC0455 advies ESC

Aangehaaldebesluiten:

link

Eurovoc-term:

Onderwerp:

Indexering in het repertorium:

HTML

PDF

Publicatieblad

4.3.2022

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 105/128

[COM(2021) 455 final]

(2022/C 105/19)

Γενική εισηγήτρια: η κ. Tatjana BABRAUSKIENĖ

Γενικός εισηγητής: ο κ. Michael McLOUGHLIN

Αίτηση γνωμοδότησης	Συμβούλιο, 30.8.2021
Νομική βάση	Άρθρα 165 παράγραφος 4 και 166 παράγραφος 4 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	20.10.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	654
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	152/0/0

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι στην πρόταση επισημαίνεται ότι «η εκπαίδευση αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και δικαίωμα του παιδιού». Η ΕΟΚΕ επικροτεί επίσης το γεγονός ότι σκοπός της πρότασης είναι η εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (ΕΠΚΔ) και άλλων σημαντικών πρωτοβουλιών της ΕΕ (1) που αποσκοπούν στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, ώστε να υλοποιηθεί η ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και της αγοράς εργασίας.

1.2

Η ΕΟΚΕ καλεί εκ νέου «την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν την πρώτη αρχή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων (ΕΠΚΔ), η οποία συνίσταται στο να καταστούν η ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση δικαίωμα για όλους στην Ευρώπη» (2), και να την εφαρμόσουν ώστε να βελτιωθεί η παροχή ψηφιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων με στήριξη της ισότιμης πρόσβασης στη μικτή μάθηση για όλους και με βιώσιμη δημόσια χρηματοδότηση κατόπιν συμφωνίας με τους κοινωνικούς εταίρους του τομέα της εκπαίδευσης και την κοινωνία των πολιτών.

1.3

Η ΕΟΚΕ παραπέμπει στη γνωμοδότησή της (3) στην οποία αναφέρει ότι «η εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027 πρέπει να διασφαλίζει τον αποτελεσματικό κοινωνικό διάλογο με συνδικαλιστικές οργανώσεις, τη διαβούλευση με ενδιαφερόμενους φορείς, τον σεβασμό και την εφαρμογή των εργασιακών δικαιωμάτων και την πληροφόρηση των εργαζομένων, τη διαβούλευση και τη συμμετοχή στην ανάπτυξη ψηφιακών και επιχειρηματικών δεξιοτήτων, ιδίως όσον αφορά την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, την εκπαίδευση ενηλίκων και την κατάρτιση των εργαζομένων με σκοπό τον περιορισμό των κενών στις δεξιότητες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις».

1.4

Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν την πείρα που αποκτήθηκε από την εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19 και να διασφαλίσουν ότι η μικτή μάθηση σχεδιάζεται και εφαρμόζεται προσεκτικά στα ισορροπημένα προγράμματα σπουδών με την υποστήριξη κατάλληλων παιδαγωγικών εργαλείων, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι παρέχεται κατάλληλο και καινοτόμο μαθησιακό περιβάλλον και εργαλεία για όλα τα παιδιά. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι η μικτή μάθηση θεσπίζεται για να προαχθούν η ποιότητα και ένταξη στην εκπαίδευση, ιδίως για τα παιδιά που έχουν ιδιαίτερη ανάγκη. Η έννοια της μικτής μάθησης, αν και κερδίζει έδαφος και λαμβάνει μεγαλύτερη προσοχή, εξακολουθεί να χρειάζεται περισσότερη έρευνα και μελέτη, ιδίως από την άποψη του εκπαιδευτικού μειονεκτήματος, καθώς και για τα σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τα σχολεία κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

1.5

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, προκειμένου να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη αυτονομία για τους μαθητές στις μαθησιακές τους διαδικασίες, είναι σημαντικό να είναι διαθέσιμη η μικτή μάθηση για όλους τους μαθητές και όχι μόνο για εκείνους που ζουν σε αγροτικές περιοχές όπου η πρόσβαση στο σχολείο δεν είναι δυνατή, ή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση όπου απαιτείται ανεξάρτητη μάθηση από τους μαθητές.

1.6

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι στις περιπτώσεις μη σχολικής μάθησης, που βασίζεται στην εκπόνηση εργασιών, πρέπει να διασφαλίζεται η υγεία και η ασφάλεια των μαθητών, ιδίως των σπουδαστών της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ). Η μακροχρόνια εξ αποστάσεως μάθηση, που εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19, είχε αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική ευεξία των μαθητών και των εκπαιδευτικών, καθώς και στα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την έμφαση που δίνει η πρόταση στο γεγονός ότι ειδικευμένοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας πρέπει να παρέχουν αποτελεσματική στήριξη για την ευεξία των μαθητών και των εκπαιδευτικών.

1.7

Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι η μικτή μάθηση περιλαμβάνεται στην εκπαιδευτική στρατηγική τους, μετά από ουσιαστικό διάλογο με τους σχετικούς κοινωνικούς εταίρους και ενδιαφερόμενους φορείς του τομέα της εκπαίδευσης, κατά τρόπο ώστε να συμβάλλει θετικά στην ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς μάθηση για τους μαθητές, να διασφαλίζει την πρόσβαση σε κατάλληλα περιβάλλοντα διδασκαλίας και μάθησης, και τα απαραίτητα εργαλεία και την υποστήριξη για τους εκπαιδευτικούς, και να μην αφήνει τους μαθητές χωρίς στήριξη.

1.8

Η ΕΟΚΕ καλεί επίσης τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι η μικτή μάθηση δεν θα αποβεί επιζήμια για την κοινωνική αξία της εκπαίδευσης ή τη σημασία της δια ζώσης διδασκαλίας στα εκπαιδευτικά προγράμματα. Η εμπειρία της διαδικτυακής διδασκαλίας και μάθησης, που αποτέλεσε λύση έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, αποκάλυψε την αναντικατάστατη αξία της δια ζώσης διδασκαλίας και της συνεχούς αλληλεπίδρασης και ανατροφοδότησης μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών για τη διασφάλιση ποιοτικής και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης. Οι σχέσεις μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών αποτελούν βασικό παράγοντα όσον αφορά τα κίνητρα και τη μάθηση των μαθητών, ο οποίος δεν θα πρέπει να υπονομεύεται από τη μικτή μάθηση.

1.9

Η ΕΟΚΕ ζητεί από τα κράτη μέλη να μεριμνήσουν ώστε η ανάπτυξη εξατομικευμένων εκπαιδευτικών σχεδίων να λαμβάνει υπόψη τις απαιτήσεις των μαθητών όσον αφορά τη βοηθητική τεχνολογία. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι αυτό απαιτεί την επαρκή υποστήριξη των εκπαιδευτικών από το προσωπικό υποστήριξης, την εξοικείωση με αυτές τις τεχνολογίες και τη δυνατότητα αποτελεσματικής χρήσης τους για την κάλυψη των αναγκών των μαθητών με αναπηρίες.

1.10

Η ΕΟΚΕ τονίζει τον κεντρικό ρόλο των εκπαιδευτικών στη μικτή μάθηση. Οι ανταλλαγές προσωπικού, τα συνεργατικά έργα και η εξατομικευμένη διδασκαλία μπορούν να εφαρμόζονται εάν διατίθεται επαρκής χρόνος εργασίας των εκπαιδευτικών για τον σκοπό αυτό και εάν το υποστηρίζει η διεύθυνση του σχολείου. Είναι πολύ σημαντικό να αναπτυχθεί μια κοινότητα μικτής μάθησης για την προώθηση της αξίας της τεχνολογίας διδασκαλίας και κατάρτισης.

1.11

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί η ένταξη και η ποιότητα της εκπαίδευσης, η μικτή μάθηση θα πρέπει να συμβάλει στην εφαρμογή των συμπερασμάτων του Συμβουλίου για τους Ευρωπαίους εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτές για το μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να στηρίξουν ουσιαστικά τους εκπαιδευτικούς κατά τις προετοιμασίες τους για την παροχή στήριξης στους μαθητές όσον αφορά την ποιοτική μικτή μάθηση, βελτιώνοντας, επικαιροποιώντας και συσχετίζοντας περισσότερο την αρχική και συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη με τις ανάγκες των εκπαιδευτικών και των μαθητών.

1.12

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τα προτεινόμενα μέτρα για την υποστήριξη του γραμματισμού των εκπαιδευτικών στον τομέα της πληροφορικής, όπως τα μαθήματα, προγράμματα και εργαλεία αναβάθμισης των ψηφιακών δεξιοτήτων για τους εκπαιδευτικούς, και η ανάπτυξη και διάδοση διαδικτυακών και επιτόπιων παιδαγωγικών ενοτήτων και πόρων. Επιπλέον, η πρόταση θα πρέπει να στηρίζει το δικαίωμα των εκπαιδευτικών να λαμβάνουν επικαιροποιημένη και προσβάσιμη συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη· αυτό θα πρέπει να αναγνωρίζεται στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων του τομέα της εκπαίδευσης.

1.13

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι τα μαζικά ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα (MOOC) δεν είναι απαραίτητα διαδραστικά, ούτε βασισμένα στην ορθή παιδαγωγική. Ως εκ τούτου, καλεί την Επιτροπή να παράσχει περισσότερο διαφοροποιημένη υποστήριξη κατάρτισης για εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτές, διευθυντές σχολείων και εκπαιδευτές εκπαιδευτικών σχετικά με τη μικτή μάθηση στην πλατφόρμα της πύλης σχολικής εκπαίδευσης (School Education Gateway), η οποία θα οδηγεί σε πιστοποίηση. Οι τεχνικοί πόροι και το υλικό που αναπτύσσονται με την υποστήριξη της Επιτροπής για να χρησιμοποιηθούν στη μικτή μάθηση πρέπει να είναι αξιόπιστα, εύχρηστα, μεταφρασμένα σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ και ομόφωνα αποδεκτά από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς στη μαθησιακή διαδικασία. Η ΕΟΚΕ συνιστά να αναπτυχθούν, επίσης, στο πλαίσιο των έργων της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Εκπαιδευτικών, κοινά πιστοποιημένα προγράμματα κατάρτισης εκπαιδευτικών με στόχο τη βελτίωση της παιδαγωγικής σχετικά με τη μικτή μάθηση. Ο ρόλος των μικρο-διαπιστευτηρίων θα πρέπει να διερευνηθεί σε σχέση με τη μικτή μάθηση.

1.14

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η πρόταση δίνει έμφαση στην ευημερία και την ελκυστικότητα του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού και προτείνει στα κράτη μέλη να απασχολούν περισσότερους εκπαιδευτικούς προκειμένου να ενισχύσουν την ευημερία του διδακτικού προσωπικού. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η μεγάλη έλλειψη εκπαιδευτικών και οι μη ελκυστικές συνθήκες εργασίας και μισθοί (4) έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα της διδασκαλίας. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ένα εμπόδιο στην ανάπτυξη συστημάτων μικτής μάθησης υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς.

1.15

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι ο συνδυασμός της δια ζώσης και εξ αποστάσεως μάθησης απαιτεί οι εκπαιδευτικοί να είναι δημιουργικοί και καινοτόμοι (5) και να διαθέτουν επαρκείς παιδαγωγικές δεξιότητες. Είναι σημαντικό να σχεδιαστεί η μικτή μάθηση κατά τρόπο ώστε να σέβεται τον φόρτο εργασίας, τον χρόνο εργασίας και τις αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών, και να διασφαλίζει ότι έχουν υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον.

1.16

Η ΕΟΚΕ συνιστά να διασφαλιστεί η δημοκρατική διεύθυνση των σχολείων, στο πλαίσιο της οποίας μαθητές και εκπαιδευτικοί είναι ουσιαστικά ανεξάρτητοι να κατευθύνουν τη δική τους διαδικασία μάθησης και διδασκαλίας. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει εκ νέου τη σημασία της διασφάλισης και της ενίσχυσης της δημοκρατικής διακυβέρνησης των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει ουσιαστικές διαβουλεύσεις με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών (6).

1.17

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η μικτή μάθηση εκτός του πλαισίου της τυπικής εκπαίδευσης, π.χ. η άτυπη και η μη τυπική μάθηση, πρέπει να αναγνωριστεί με την αποτελεσματική εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2012, για την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης. Πράγματι, η άτυπη και μη τυπική μάθηση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της ανάπτυξης βασικών διαπροσωπικών, επικοινωνιακών και γνωστικών δεξιοτήτων όπως, μεταξύ άλλων, της δημιουργικότητας, της ενεργού συμμετοχής στα κοινά και των εργασιακών δεξιοτήτων. Η συμμετοχή στις διαδικασίες επικύρωσης πρέπει να είναι προσβάσιμη για όλους και να υποστηρίζεται με βιώσιμες δημόσιες επενδύσεις.

1.18

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η καλά ανεπτυγμένη μικτή μάθηση πρέπει να υποστηρίζεται από βιώσιμες δημόσιες επενδύσεις, οι οποίες επισημαίνονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και με τη στήριξη πρόσθετων κονδυλίων της ΕΕ, όπως ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Erasmus+ και το ΕΚΤ+. Η υποστήριξη της πρόσβασης σε ποιοτικά διαδικτυακά προγράμματα μάθησης είναι απαραίτητη για κάθε εκπαιδευόμενο. Απαιτούνται περισσότερες επενδύσεις, ιδίως για την εξασφάλιση υψηλής ποιότητας εξ αποστάσεως μάθησης για τους σπουδαστές ΕΕΚ και για τη διασφάλιση της πρόσβασής τους σε εργαλεία και προσομοιωτές που συμβάλλουν στην ανεξάρτητη πρακτική μάθηση σε ασφαλές περιβάλλον, καθώς και για την παροχή κοινοτικών κέντρων δια βίου μάθησης (7) και βιβλιοθηκών.

1.19

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η αυξανόμενη χρήση ψηφιακών εργαλείων στο πλαίσιο της μικτής μάθησης θέτει ολοένα και περισσότερο σε κίνδυνο την ασφάλεια των δεδομένων των μαθητών και των εκπαιδευτικών, καθώς και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας των εκπαιδευτικών. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να παράσχουν βιώσιμη δημόσια χρηματοδότηση και να θεσπίσουν κατάλληλο νομικό πλαίσιο σε διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και τους ενδιαφερόμενους φορείς του τομέα της εκπαίδευσης, διασφαλίζοντας την προστασία των δεδομένων και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στην εκπαίδευση. Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι η σύσταση προβλέπει ότι «δεν απαιτούνται πρόσθετοι πόροι» για την εφαρμογή των σχεδίων της πρότασης. Η χρηματοδότηση μπορεί να αποτελέσει έναν τρόπο μόχλευσης της συνεργασίας σε τομείς όπου δεν υπάρχει ισχυρή αρμοδιότητα της ΕΕ. Οι δαπάνες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δαπάνες φιλοξενίας, συντήρησης και εξοπλισμού για την ενσωμάτωση μιας πλατφόρμας, δαπάνες φιλοξενίας πόρων διδασκαλίας, ασφάλειας των δεδομένων, εξοπλισμού εκπαιδευτικών και μαθητών κ.λπ. Οι πλέον μειονεκτούντες μαθητές θα υφίστανται τις μεγαλύτερες επιπτώσεις εάν δεν υπάρχουν κατάλληλοι πόροι.

1.20

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τον πολλαπλασιασμό των παρόχων εκπαίδευσης και την επέκταση του τομέα της τεχνολογίας EdTech, που θα ευνοείται όλο και περισσότερο από την εφαρμογή της μικτής μάθησης στα εκπαιδευτικά προγράμματα. Η ΕΟΚΕ καλεί τα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνικές κανονιστικές ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας δημιουργίας δημόσιων πλατφορμών για διαδικτυακή διδασκαλία και μάθηση, με στόχο την προστασία της δημόσιας αξίας της εκπαίδευσης. Επιπλέον, οι δημόσιες πλατφόρμες θα πρέπει να υλοποιούνται κατόπιν ουσιαστικής διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους και τους ενδιαφερόμενους φορείς του τομέα της εκπαίδευσης, με πλήρη σεβασμό της επαγγελματικής αυτονομίας των εκπαιδευτικών και του εκπαιδευτικού προσωπικού, καθώς και της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της αυτονομίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, χωρίς να ασκούν πίεση στους εκπαιδευτικούς ή στο εκπαιδευτικό προσωπικό όσον αφορά το εκπαιδευτικό υλικό και τις παιδαγωγικές μεθόδους που χρησιμοποιούν.

1.21

Δεδομένης της σημασίας που αποδίδεται σε ολόκληρο τον τομέα της μικτής μάθησης, η ΕΟΚΕ προτείνει να αναπτυχθεί για την εν λόγω σύσταση διακριτή μέτρηση και διαφοροποιημένη συλλογή δεδομένων ανάλογα με την ηλικία, αναγνωρίζοντας τις διαφορετικές αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών και των νέων· αυτό θα πρέπει επίσης να επιτρέπει τη συγκέντρωση πληροφοριών όσον αφορά τις σχετικές μετρήσεις που αφορούν τα μειονεκτήματα, όπως ο εκφοβισμός και η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου. Οι ακριβείς μετρήσεις μπορούν να αναπτυχθούν σε συνεργασία με τους σχετικούς εταίρους. Ομοίως, κατά συνέπεια, πρέπει να υπάρχει σαφής υποβολή εκθέσεων και παρακολούθηση της υλοποίησης της σύστασης.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1

Η γνωμοδότηση εξετάζει την πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με τη μικτή μάθηση για πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς. Η γνωμοδότηση δίνει επίσης έμφαση στην αρχική επαγγελματική εκπαίδευση δευτεροβάθμιου επιπέδου. Η προτεινόμενη σύσταση δεν υποστηρίζει την ενσωμάτωση της μειωμένης παρουσίας του εκπαιδευτικού στη μάθηση, ούτε ενθαρρύνει την αύξηση των ωρών που αφιερώνονται μπροστά σε μια οθόνη. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη συμμετοχή των νέων, η οποία θα πρέπει να διατηρείται και να συνεχίζεται καθ’ όλη τη διαδικασία.

2.2

Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (8), η μικτή μάθηση νοείται ως μια υβριδική προσέγγιση που συνδυάζει τη μάθηση στο σχολείο με την εξ αποστάσεως μάθηση, συμπεριλαμβανομένης της διαδικτυακής μάθησης. Η μικτή μάθηση είναι ένα ευέλικτο μοντέλο που μπορεί να υποστηρίξει την πρόοδο ενός έργου ή ενός κύκλου σπουδών, ενώ δεν απαιτεί οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευόμενοι να βρίσκονται στον ίδιο φυσικό χώρο ανά πάσα στιγμή.

2.3

Αν και η μάθηση στο σχολείο ενισχύει τις κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών, την ευεξία, την αίσθηση του ανήκειν, την αίσθηση της κοινότητας και την καλύτερη προσωπική αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευτικών και των μαθητών, καθώς και μεταξύ των μαθητών, η καλά οργανωμένη μικτή μάθηση μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευόμενους να επιτύχουν πιο ανεξάρτητη, εξατομικευμένη και αυτοκατευθυνόμενη μάθηση (9). Μπορεί να έχει ιδιαίτερες προοπτικές για τη μάθηση που σχετίζεται με τις τέχνες, η οποία περιλαμβάνει υλικό βίντεο.

2.4

Αν και η πρόταση περιγράφει τη μικτή μάθηση ως υβριδική προσέγγιση, τονίζοντας την ευελιξία της και τις δυνατότητές της να ενθαρρύνει την ανεξάρτητη σπουδή, απαιτούνται περαιτέρω διευκρινίσεις όσον αφορά τον ρόλο που διαδραματίζουν οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευτές στην εφαρμογή της μικτής μάθησης. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι η μικτή μάθηση εφαρμόζεται στα προγράμματα σπουδών με μια ολιστική σχολική προσέγγιση, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των οικογενειών τους. Είναι επίσης απαραίτητο η μικτή μάθηση να εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια του σχολικού χρόνου και να μην προκαλεί υπερβολικό και μη βιώσιμο φόρτο για τους εκπαιδευτικούς ή πρόσθετη επιβάρυνση για τις οικογένειες των μαθητών.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1

Η κρίση της COVID-19 υποχρέωσε τους μαθητές των σχολείων πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ΕΕΚ να είναι πιο ανεξάρτητοι εκπαιδευόμενοι. Τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί —ως επί το πλείστον χωρίς κατάλληλη προετοιμασία— υποχρεώθηκαν να προσαρμοστούν στην διαδικτυακή και εξ αποστάσεως μάθηση έκτακτης ανάγκης, χρησιμοποιώντας ψηφιακά μηνύματα, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, διαδικτυακή βιντεοσυνομιλία και άλλα μέσα για να συνδεθούν με τα παιδιά, προκειμένου να παράσχουν επαρκή διδασκαλία κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας. Η κατάσταση αυτή αποτέλεσε, επίσης, σημαντική πρόκληση για τα παιδιά με αναπηρία, τα οποία βρίσκονται σε περισσότερο μειονεκτική θέση όταν αλληλεπιδρούν μέσω ψηφιακών μέσων. Οι κυβερνήσεις, οι τηλεοπτικές εκπομπές, οι κοινωνικοί εταίροι, οι πάροχοι εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι ΜΚΟ και τα άτομα κινήθηκαν με απίστευτη ταχύτητα για να στηρίξουν τους εκπαιδευτικούς στη δημιουργία εικονικών αιθουσών διδασκαλίας και πλατφορμών συνεργασίας, αλλά χρειάζεται ακόμη να γίνουν πολλά περισσότερα.

3.2

Δεδομένου του τεράστιου αντίκτυπου της κρίσης της COVID-19 στους νέους και στο εκπαιδευτικό σύστημα, πρέπει επίσης να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα των αλλαγών. Η επιστροφή στη δια ζώσης σχολική εκπαίδευση χρειάζεται χρόνο για να διεκπεραιωθεί, και πολλοί νέοι πρέπει να συνηθίσουν την επιστροφή στην «κανονικότητα»: πάρα πολλές αλλαγές σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να αποβούν αποσταθεροποιητικές. Τα παιδιά και οι νέοι έχουν επιβαρυνθεί ιδιαίτερα από την κρίση της COVID-19. Η εκπαίδευση, η κοινωνικοποίηση, οι οικονομικές προοπτικές και η ψυχική υγεία τους έχουν πληγεί σοβαρά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Προτεραιότητα κατά την προσεχή περίοδο θα πρέπει να είναι η εξομάλυνση της κατάστασης και η ιδιαίτερη εστίαση στην ευεξία, την ψυχική υγεία και την τυπική μάθηση.

3.3

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της σχετικά με τη δυνατότητα των πρωτοβάθμιων σχολείων και ακόμη και των πρώτων τάξεων των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να αντεπεξέλθουν στη μικτή μάθηση, δεδομένου ότι οι ηλικίες αυτές συχνά δεν διαθέτουν τις απαραίτητες ικανότητες για να είναι ενεργοί εκπαιδευόμενοι σε περιβάλλον μικτής μάθησης. Συνήθως δεν διαθέτουν αυτοκατεύθυνση, συνεργατικές δεξιότητες, δεξιότητες ΤΠΕ, οικοδόμησης γνώσεων, αυτοαξιολόγησης και αρκετές άλλες αποκαλούμενες δεξιότητες του 21ου αιώνα. Οι δεξιότητες αυτές είναι απαραίτητες για την επιτυχή μάθηση σε ένα μικτό περιβάλλον, και η έλλειψη αυτών των δεξιοτήτων σε έναν πληθυσμό εκπαιδευόμενων υπονομεύει πραγματικά τη δυνατότητα παροχής ποιοτικής μικτής μάθησης. Πρέπει να καθιερωθεί μια αρχή σύμφωνα με την οποία η πειραματική εφαρμογή της μικτής μάθησης στο σχολείο θα πρέπει να ξεκινά από τους μεγαλύτερους μαθητές και όχι από τους μικρότερους.

3.4

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι σπουδαστές ΕΕΚ έχασαν το μεγαλύτερο μέρος της πρακτικής μαθησιακής εμπειρίας σε μαθητείες κατά τη διάρκεια της COVID-19. Η έλλειψη πρόσβασης σε ευρυζωνικά εργαλεία και εργαλεία ΤΠ, η ανεπαρκής αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών και η έλλειψη κατάλληλων μαθησιακών περιβαλλόντων έχουν οδηγήσει σε αύξηση της εγκατάλειψης του σχολείου, ιδίως μεταξύ των κοριτσιών και των κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούντων παιδιών. Ως εκ τούτου, η μικτή μάθηση πρέπει να σχεδιαστεί και να αναπτυχθεί προσεκτικά, προκειμένου να διασφαλιστεί η παροχή ενός περιβάλλοντος και εργαλείων μάθησης χωρίς αποκλεισμούς για όλα τα παιδιά. Αν και η σύσταση εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και στην αρχική ΕΕΚ δευτεροβάθμιου επιπέδου, θα ήταν χρήσιμο να διερευνηθούν οι δυνατότητες μικτής μάθησης στον τομέα της μαθητείας.

3.5

Η πρόταση περιλαμβάνει, μεταξύ των μέτρων της, μια άμεση απάντηση στην κρίση με «απόδοση προτεραιότητας στη σωματική και ψυχική ευεξία των εκπαιδευομένων και των οικογενειών τους», καθώς και με «ενίσχυση της ανάπτυξης ψηφιακών ικανοτήτων για τους εκπαιδευόμενους και τις οικογένειες». Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ επισημαίνει πόσο σημαντικό είναι να διευρυνθεί το πεδίο εφαρμογής της διασφάλισης της ευεξίας και της βελτίωσης των ψηφιακών ικανοτήτων ώστε να καλύπτει ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων ειδικότερα των εκπαιδευτικών, των εκπαιδευτών και των διευθυντών σχολείων.

3.6

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή προτείνει την ανάπτυξη, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, ειδικού υλικού καθοδήγησης, εγχειριδίων και άλλων συγκεκριμένων παραδοτέων, βάσει στοιχείων, δραστηριοτήτων μάθησης από ομοτίμους και ορθών πρακτικών. Έτσι θα καλυφθούν τα κενά που εντοπίζονται στην υποστήριξη της ανάπτυξης μιας προσέγγισης για τη μικτή μάθηση σε επίπεδο σχολείου και εκπαιδευτικού συστήματος. Οι κοινωνικοί εταίροι και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι φορείς θα πρέπει επίσης να συμμετέχουν στη συνεργασία αυτή. Κάθε κίνηση, αλλαγή ή προσαρμογή στα εκπαιδευτικά συστήματα πρέπει να γίνεται με τη μέγιστη δυνατή προσοχή. Πρέπει να είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι οι αλλαγές αυτές δεν επιδεινώνουν σε καμία περίπτωση τα εκπαιδευτικά μειονεκτήματα και την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, τα οποία αναμφισβήτητα αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

3.7

Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η μικτή μάθηση έχει τη δυνατότητα να μετασχηματίσει πλήρως τόσο τη διδασκαλία όσο και τη μάθηση. Ωστόσο, ενώ η πρόταση τονίζει τις ευκαιρίες «που δημιουργεί ο συνδυασμός μάθησης, μεταξύ άλλων μέσω της βελτίωσης της ποιότητας και της συμμετοχικότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, καθώς και της ευρείας ανάπτυξης ικανοτήτων και της ευημερίας των εκπαιδευομένων», η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι οι περιορισμοί στην εφαρμογή της μικτής μάθησης πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά. Ιδίως στις αγροτικές και στις φτωχές περιοχές, όπου δεν υπάρχουν υποδομές (έλλειψη πρόσβασης σε ευρυζωνικά εργαλεία και εργαλεία ΤΠ) και υποστηρικτικό περιβάλλον (οικογενειακό περιβάλλον, οικονομικό υπόβαθρο, κ.λπ.) για ποιοτική μικτή μάθηση επωφελή για τους μαθητές. Η σύνδεση με ισχυρά και αξιόπιστα δίκτυα, ειδικά όταν όλη η οικογένεια χρειάζεται να συνδεθεί για τις δραστηριότητές της, είναι ζωτικής σημασίας. Επιπλέον, δεν διαθέτουν όλοι οι μαθητές επαρκή επίπεδα ψηφιακών δεξιοτήτων, αυτοπειθαρχίας ή αυτονομίας, τα οποία είναι απαραίτητα για την παρακολούθηση των μαθημάτων ανεξάρτητα και την εκτέλεση των καθηκόντων χωρίς δια ζώσης αλληλεπίδραση με τους εκπαιδευτικούς. Σε γενικές γραμμές, η επιτυχής μικτή μάθηση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παρακολούθηση και τη βοήθεια των γονέων — ειδικά για τους μικρότερης ηλικίας εκπαιδευόμενους. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργήσει ή να διευρύνει τις ανισότητες στα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών και να συμβάλει στην αύξηση του ποσοστού των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο, καθώς δεν έχουν όλοι οι μαθητές γονείς που είναι ικανοί ή διαθέσιμοι να εκπληρώσουν αποτελεσματικά αυτόν τον ρόλο.

3.8

Παρότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ολοένα και μεγαλύτερη μετακίνηση των εκπαιδευτικών συστημάτων προς την ιδιωτικοποίηση, η μικτή μάθηση θα πρέπει να εφαρμόζεται στα εκπαιδευτικά προγράμματα κατά τρόπο ώστε να προστατεύει τη λογοδοσία και τη διαφάνεια στη διακυβέρνηση των δημόσιων εκπαιδευτικών συστημάτων από την επιρροή ιδιωτικών και εμπορικών συμφερόντων και παραγόντων. Η εκπαίδευση ως δημόσιο αγαθό δεν πρέπει να υπονομεύεται από τη μικτή μάθηση.

3.9

Πριν από την πανδημία COVID-19, οι εκπαιδευτικοί αντιμετώπιζαν την πρόκληση ενός αυξανόμενου μαθησιακού χάσματος μεταξύ των μαθητών λόγω των διαφόρων κοινωνικοοικονομικών πιέσεων. Άλλοι παράγοντες είναι ο ρατσισμός, ο διαχωρισμός, η γενική μείωση της ανοδικής κινητικότητας και η ύφεση στην παγκόσμια οικονομία. Γενικά, υπάρχει επίσης αυξημένη εξάρτηση από την κατ’ οίκον εργασία, για παράδειγμα, η οποία χρησιμεύει μόνο στη διεύρυνση του χάσματος επιδόσεων. Η απομόνωση και η αυτοδιδασκαλία έχουν επίσης αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις. Για πολλούς μαθητές, ιδίως από κοινωνικοοικονομικά μειονεκτούντα περιβάλλοντα, η δια ζώσης αλληλεπίδραση με εκπαιδευτικούς και συνομηλίκους προσφέρει μια πηγή ενθάρρυνσης και συμβάλλει στη μείωση του μαθησιακού χάσματος. Η συνεχιζόμενη πανδημία COVID-19 έχει επιδεινώσει αυτό το μαθησιακό χάσμα, συμπεριλαμβανομένου του χάσματος ψηφιακών δεξιοτήτων, προκαλώντας κίνδυνο μαθησιακής απώλειας για περισσότερους μαθητές.

3.10

Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι η αρχική εκπαίδευση και η συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών δεν επαρκούν για να τους εφοδιάσουν με τις κατάλληλες δεξιότητες, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών δεξιοτήτων, των παιδαγωγικών μεθόδων ή του διδακτικού υλικού για διδασκαλία μέσω της μικτής μάθησης. Αυτό ισχύει ιδίως όταν εργάζονται με μαθητές με ειδικές ανάγκες, σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον ή με μειονεκτούντες μαθητές, κάτι που είναι ακόμη πιο προβληματικό από το συνηθισμένο, καθώς πλήττει ακριβώς εκείνες τις ομάδες εκπαιδευομένων που χρειάζονται πρόσθετη στήριξη στην παρούσα κατάσταση. Το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία ζητεί ισότιμη πρόσβαση των εργαζομένων και των μαθητών με αναπηρία στις εκπαιδευτικές υπηρεσίες, καθώς και παροχή δυνατοτήτων όπως η διερμηνεία στη νοηματική, οι ζωντανοί υπότιτλοι και η προσαρμοσμένη εργασία.

3.11

Τα εργαλεία αυτοαξιολόγησης που αναφέρονται στην πρόταση, όπως το επικείμενο εργαλείο SELFIE για τους εκπαιδευτικούς, έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν την εφαρμογή της μικτής μάθησης. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στον κίνδυνο τα εργαλεία αυτά να δημιουργήσουν συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σκοπό τη δημιουργία κατατάξεων, κατηγοριών και διαγωνισμών σχολείων. Είναι σημαντικό η εφαρμογή της μικτής μάθησης να σέβεται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος και τις προτεραιότητες όσον αφορά τη χρήση των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ), που θα πρέπει να καθορίζονται κατόπιν συμφωνίας των εκπαιδευτικών, των εκπαιδευτών και των διευθυντών σχολείων.

3.12

Όλο και περισσότερο, η εργασία με παιδιά και νέους πρέπει να βασίζεται στην πραγματική συνεχή συμμετοχή των ενδιαφερομένων, σύμφωνα με το άρθρο 12 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Εκτός από μία διαβούλευση, στη σύσταση δεν δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις απόψεις των παιδιών. Το κενό αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Πολλά κράτη μέλη αναπτύσσουν μοντέλα βέλτιστων πρακτικών και η ΕΕ αναπτύσσει τη δική της στρατηγική για τα δικαιώματα των παιδιών. Αυτό το είδος αλλαγής θα πρέπει τελικά να είναι εμφανές στη διαχείριση και την αξιολόγηση των σχολείων.

Βρυξέλλες, 20 Οκτωβρίου 2021.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Christa SCHWENG

(1) COM(2020) 625 final, COM(2020) 624 final, ΕΕ C 66 της 26.2.2021 σ. 1, ΕΕ C 221 της 10.6.2021, σ. 3.

(2) ΕΕ C 56 της 16.2.2021, σ. 1.

(3) ΕΕ C 286 της 16.7.2021, σ. 27.

(4) Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Teachers in Europe Careers, Development and Well-being (Σταδιοδρομίες δασκάλων στην Ευρώπη, ανάπτυξη και ευημερία), 2021.

(5) Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Blended learning in school education — guidelines for the start of the academic year 2020/21 (Μικτή εκπαίδευση στα σχολεία — κατευθυντήριες γραμμές για την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 2020/21).

(6) ΕΕ C 286 της 16.7.2021, σ. 27.

(7) Downes, P. (2011). Multi/Interdisciplinary Teams for Early School Leaving Prevention: Developing a European Strategy Informed by International Evidence and Research (Πολυ/διεπιστημονικές ομάδες για την πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου:Ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής που θα διαμορφωθεί από τη διεθνή έρευνα και συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων). Ευρωπαϊκή Επιτροπή, NESET (Δίκτυο εμπειρογνωμόνων για τις κοινωνικές πτυχές της εκπαίδευσης και της κατάρτισης), Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισμού: Βρυξέλλες.

(8) Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Blended learning in school education — guidelines for the start of the academic year 2020/21 (Μικτή εκπαίδευση στα σχολεία — κατευθυντήριες γραμμές για την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 2020/21).

(9) Ό.π.

Naar boven

Alle

Kies de experimentele functies die u wilt uitproberen