52021AE1716

EUR-Lex

Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

EUROPA
EUR-Lex home
EUR-Lex - 52021AE1716 - EN

Help

Search tips

Need more search options? Use the Advanced search

Document 52021AE1716

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Επικαιροποίηση της νέας βιομηχανικής στρατηγικής του 2020: προς μια ισχυρότερη ενιαία αγορά για την ανάκαμψη της» [COM(2021) 350 final]

EESC 2021/01716

ΕΕ C 105 της 4.3.2022, p. 63–76 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

Date of document:: 21/10/2021; ημερομηνία ψήφισης
Date of vote:: 21/10/2021
Date lodged:: 01/07/2021

Author:: Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή
Responsible body:: Section for the Single Market, Production and Consumption, EESC_INT
Rapporteur:: Sandra PARTHIE
Co-rapporteur:: Dirk BERGRATH
Form:: Γνωμοδότηση
Term of office:: 2015-2020
Internal reference:: INT/935, AVIS-SECTION 2021/1716 FIN
Session:: 564

Treaty:

Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Legal basis:

12016E304

Link

Select all documents mentioning this document

Earlier related instruments:

52021DC0350 EP Opinion

Instruments cited:

Link

EUROVOC descriptor:

Subject matter:

Directory code:

HTML

PDF

Official Journal

4.3.2022

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 105/63

[COM(2021) 350 final]

(2022/C 105/10)

Εισηγήτρια: η κ.

Sandra PARTHIE

Συνεισηγητής: ο κ.

Dirk BERGRATH

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 1.7.2021
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	30.9.2021
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	21.10.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	564
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	194/0/0

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Μια συνεκτική βιομηχανική στρατηγική πρέπει να επικεντρώνεται σε δύο διαστάσεις: αφενός, ανάκαμψη από την πανδημία και, αφετέρου, ανασυγκρότηση και ανθεκτικότητα. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) επικροτεί το κάλεσμα για τη συνδημιουργία οδών μετάβασης στο πράσινο και ψηφιακό μέλλον, και υπογραμμίζει πως αυτό πρέπει να γίνει σε εταιρική σχέση με τη βιομηχανία, τις δημόσιες αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους και τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη. Κατά την ΕΟΚΕ, το πρώτο βήμα για μια επιτυχημένη και συνεκτική εφαρμογή της βιομηχανικής στρατηγικής είναι η διαμόρφωση του κατάλληλου πλαισίου, που θα εστιάζει στην ανταγωνιστικότητα και την οικονομία, οι οποίες πρέπει να εξετάζονται εντός κάθε οικοσυστήματος, με σαφείς στόχους και επιδιώξεις.

1.2.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ ζητεί ειδικούς Κύριους Δείκτες Επιδόσεων που θα μετρούν όχι μόνο την ανταγωνιστικότητα του οικοσυστήματος, αλλά και οριζόντια ζητήματα, υπογραμμίζει δε την ανάγκη για τακτικές αξιολογήσεις των επιλεγμένων δεικτών και για την προσαρμογή ή την τροποποίησή τους με την πάροδο του χρόνου.

1.3.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να διατηρήσει και να αναπτύξει τη βιομηχανική και την κατασκευαστική βάση της ΕΕ· επίσης, υπογραμμίζει ότι οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών διαδραματίζουν καίριο ρόλο και πρέπει να συμπεριληφθούν στον σχεδιασμό του μέλλοντος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης να ευθυγραμμιστούν τα μέτρα που προβλέπονται για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και της ψηφιακής μετάβασης με τον στόχο κοινωνικής ευημερίας και βιώσιμης ανάπτυξης.

1.4.

1.5.

Η πανδημία έχει δυστυχώς έχει συμβάλει στη διεύρυνση, σε ορισμένους τομείς, του χάσματος μεταξύ των ευημερούντων και των λιγότερο ευημερούντων κρατών μελών της ΕΕ. Αυτό θέτει περαιτέρω σε κίνδυνο την κοινωνική και οικονομική συνοχή. Το «Next Generation EU» είναι ένα πρωτόγνωρο ενωσιακό μέσο για το μετριασμό αυτού του αντικτύπου, και πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την επίτευξη καλύτερης σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών και των περιφερειών της ΕΕ, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη διττή μετάβαση σε μια βιώσιμη και ψηφιακή Ευρώπη.

1.6.

Οι βιομηχανικές συμμαχίες αποδεικνύουν μια επιτυχημένη μέθοδο για την ανάπτυξη διασυνοριακών και μεγάλης κλίμακας βιομηχανικών έργων σε στρατηγικούς τομείς. Αυτές οι βιομηχανικές συμμαχίες, μαζί με τα σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος είναι θεμελιώδους σημασίας για την ανάκαμψη και την προώθηση των ευρωπαϊκών προτύπων και βασικών τεχνολογιών, ιδίως σε τομείς όπου η αγορά καθαυτή δεν μπορεί να αποδώσει ή υφίσταται στρεβλώσεις.

1.7.

Κατά τη γνώμη μας, η επιτυχημένη υλοποίηση αυτών των έργων απαιτεί στενή συνεργασία με τους εκπροσώπους των εργαζομένων και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, καθώς και με τους εκπροσώπους της επιχείρησης και τις εργοδοτικές ενώσεις, προκειμένου να συνεκτιμηθεί η τεχνογνωσία τους και να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η αβεβαιότητα όσον αφορά τη μετατροπή. Οι προσεγγίσεις αυτές πρέπει να συνοδεύονται από εκτίμηση επιπτώσεων σχετικά με τις επιπτώσεις των διαδικασιών απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές στη δημιουργία αξίας, την απασχόληση και τις δεξιότητες που απαιτούνται για απαλλαγμένη από τις ανθρακούχες εκπομπές βιομηχανική παραγωγή και την κυκλική οικονομία.

1.8.

Ο καθορισμός σαφών και κατάλληλων μέτρων για τη στήριξη των ΠΜΜΜΕ (1) της ΕΕ έχει θεμελιώδη σημασία, και η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόθεση να παρασχεθεί σε επιχειρήσεις κάθε μεγέθους προσβάσιμη στήριξη, προκειμένου να καινοτομήσουν και να υιοθετήσουν πλήρως την ψηφιοποίηση. Η αναθεώρηση πολιτικών είναι απαραίτητη προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις στελέχωσης που βιώνουν οι επιχειρήσεις και να προσελκυσθεί ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, όπως είναι απαραίτητο να διαμορφωθεί ένα φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον και να πραγματοποιηθούν επενδύσεις στις κοινωνικές υποδομές, τις δεξιότητες και την κατάρτιση των εργαζομένων, καθώς και να διασφαλιστούν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας.

1.9.

Οι ελλείψεις σε στρατηγικές αξιακές αλυσίδες, καθώς και οι ελλείψεις ειδικευμένων εργαζομένων, υπονομεύουν τις ικανότητες των ευρωπαϊκών βιομηχανιών να ανακάμψουν γρήγορα από την πανδημία. Είναι ζωτικής σημασίας τα κράτη μέλη και η ΕΕ να ενεργήσουν αποφασιστικά για την αντιμετώπιση στρατηγικών εξαρτήσεων (2), μεταξύ άλλων μέσω της αναβιομηχάνισης, της κυκλικής οικονομίας, της εμπορικής πολιτικής και μέτρων σχετικά με τις δεξιότητες. Γενικά, οι επιχειρήσεις είναι οι πλέον κατάλληλες για να επανεξετάσουν και να αναθεωρήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους και πρέπει να στηριχθούν σε αυτήν την προσπάθεια.

1.10.

Η ΕΕ πρέπει να παραμείνει ανοικτή και δίκαιη και να συνεχίσει να βασίζεται στις αξίες της, προκειμένου να προσελκύσει επενδυτές και να στηρίξει την οικονομική δραστηριότητα. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΟΚΕ στηρίζει μια ανοιχτή και δίκαιη ενιαία αγορά όπου οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα μπορούν να είναι ανταγωνιστικές στις ξένες αγορές, και για αυτό καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν επενδύσεις σε ψηφιακές λύσεις που προσθέτουν αξία στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Η ψηφιοποίηση της οικονομίας πρέπει να προωθηθεί κατά τρόπο πολυδεκτικό, αποτρέποντας κάθε μορφή ψηφιακών διακρίσεων.

1.11.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το σύνολο των μέτρων που ανακοινώθηκαν από την Επιτροπή για την αντιμετώπιση του αθέμιτου ανταγωνισμού λόγω ξένων επιδοτήσεων θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την αναβιομηχάνιση της Ευρώπης και τη στήριξη των βιομηχανικών αξιών της. Η ΕΟΚΕ στηρίζει επίσης τη χαρτογράφηση των ευρωπαϊκών αλυσίδων παραγωγής, με τη βιομηχανία να βρίσκεται στην εμπροσθοφυλακή της ανασυγκρότησης, και ζητεί την καλύτερη προώθηση των ευρωπαϊκών προτύπων σε παγκόσμιο επίπεδο.

2. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

2.1.

Η ανακοίνωση αποτελεί την επικαιροποίηση της ανακοίνωσης με τίτλο «Μια νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη», που δημοσιεύθηκε στις 10 Μαρτίου 2020. Ο στόχος αυτής της επικαιροποίησης ήταν να καταγράψει τον αντίκτυπο της πανδημικής κρίσης στην ευρωπαϊκή οικονομία και βιομηχανία, να παρουσιάσει τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την κρίση και να καθορίσει τις κύριες πολιτικές προτεραιότητες σε τρεις βασικούς άξονες:

—	Ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ενιαίας αγοράς·

—	Αντιμετώπιση των στρατηγικών εξαρτήσεων της Ευρώπης·

—	Επιτάχυνση των πράσινων και ψηφιακών μεταβάσεων της βιομηχανίας της ΕΕ.

2.2.

Η επικαιροποίηση εκτιμά επίσης την ανθεκτικότητα και τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, αξιολογεί τις ανάγκες κάθε βιομηχανικού οικοσυστήματος, προσδιορίζει στρατηγικές εξαρτήσεις σε βασικά ευάλωτα οικοσυστήματα και προτείνει κύριους δείκτες επιδόσεων για την παρακολούθηση της υλοποίησης της στρατηγικής. Περιλαμβάνει μια διάσταση ΜΜΕ με προσαρμοσμένη οικονομική υποστήριξη και μέτρα που επιτρέπουν στις ΜΜΕ και στις νεοφυείς επιχειρήσεις να υιοθετήσουν τις διττές μεταβάσεις.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την επικαιροποιημένη ευρωπαϊκή βιομηχανική στρατηγική. Η στρατηγική έπρεπε να αναθεωρηθεί, καθώς η κρίση COVID-19 έθεσε υπό πίεση την οικονομία και τις βιομηχανικές αξιακές αλυσίδες της Ευρώπης, τις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και τους πολίτες — ιδίως τους νέους, τα άτομα που έχασαν την εργασία τους, τους χαμηλόμισθους εργαζομένους, τις ευάλωτες ομάδες όπως τα άτομα με αναπηρία και τις γυναίκες. Αποκαλύφθηκαν πρόσθετες αδυναμίες, εξαρτήσεις και κενά στις αλυσίδες εφοδιασμού που απαιτούν τεκμηριωμένη αξιολόγηση προκειμένου να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δέσμευση της Επιτροπής να διατηρήσει και να αναπτύξει τη βιομηχανική και την κατασκευαστική βάση της ΕΕ, και υπογραμμίζει ότι οι κοινωνικοί εταίροι και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών διαδραματίζουν καίριο ρόλο και πρέπει να συμπεριληφθούν στον σχεδιασμό του μέλλοντος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Ειδικότερα, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο του κοινωνικού διαλόγου, των κοινωνικών εταίρων, των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της συμμετοχής των εργαζομένων και της κοινωνίας των πολιτών για την επίτευξη ανταγωνιστικής βιομηχανικής πολιτικής.

3.2.

Ωστόσο, καθώς οι προκλήσεις που υπήρχαν πριν από την κρίση COVID-19 δεν έχουν εξαφανιστεί, πρέπει να υπαρχή συνεκτικότητα με τα μέτρα που προτάθηκαν στη Βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη για το 2020. Η ανάκαμψη θα πάρει χρόνο· επίσης, είναι απαραίτητη η συνεχής υποστήριξη προς την ευρωπαϊκή βιομηχανία, τις εταιρείες και τους εργαζόμενους. Η πρόκληση της διττής μετάβασης, η οποία αφορά την κλιματική αλλαγή και την προώθηση της ψηφιοποίησης, απαιτεί τις προσπάθειες των εταιρειών και των δημόσιων αρχών, και πρέπει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο σε μια σύγχρονη βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι τα μέτρα που προβλέπονται για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και της ψηφιακής μετάβασης πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τον στόχο της κοινωνικής ευημερίας και της βιώσιμης ανάπτυξης, για την επίτευξη μιας δίκαιης μετάβασης, όπου κανείς δεν θα μείνει στο περιθώριο. Εκτός από την έμφαση στην ανάκαμψη από την κρίση COVID-19, είναι σημαντική μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική για μια πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, αλλά και για την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα γενικότερα.

3.3.

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι η ανθεκτικότητα της αξιακής αλυσίδας έχει αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία, και στηρίζει τις προσπάθειες της Επιτροπής για την εξασφάλιση αλυσίδων εφοδιασμού και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των επιχειρήσεων, καθώς αυτό είναι σημαντικό για την οικονομία της ΕΕ, ενώ η πανδημία COVID-19 κατέδειξε απροσδόκητες ελλείψεις, μεταξύ άλλων στην ενιαία αγορά. Μια ισχυρή οριζόντια βιομηχανική πολιτική πρέπει να υποστηρίζει την ευρωπαϊκή βιομηχανική βάση χωρίς διακριτικές παρεμβάσεις στα αποτελέσματα της αγοράς. Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία της καινοτομίας. Η διερεύνηση τρόπων εξεύρεσης κατάλληλου επιπέδου ασφάλειας του εφοδιασμού και η ενίσχυση των ικανοτήτων αντιμετώπισης των διαταραχών θα πρέπει να βρίσκονται στην πολιτική αλλά κυρίως στην εταιρική ατζέντα.

3.4.

Οι δεξιότητες είναι ζωτικής σημασίας για την υποστήριξη της διττής μετάβασης και για τη συμβολή στην ανάκαμψη. Η ΕΕ μπορεί να αποτελέσει γεωπολιτική δύναμη μόνο, εάν διαθέτει ιδιαίτερα ανταγωνιστική βιομηχανική βάση, με ισχυρές εταιρείες και εργαζομένους υψηλής ειδίκευσης, εγκαταστάσεις παραγωγής στο έδαφος της ΕΕ και σαφείς και δίκαιους κανόνες για την εσωτερική αγορά. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρωτοβουλία του συμφώνου Δεξιοτήτων που έχει σχεδιαστεί για να προωθήσει δράσεις για την αναβάθμιση και την επανειδίκευση των ενήλικων εργαζομένων. Δράσεις στο πλαίσιο του συμφώνου, όπως η ανάπτυξη συμπράξεων δεξιοτήτων ανά οικοσύστημα, συμπεριλαμβανομένων των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, αναπτύσσονται καλύτερα σε τομεακό επίπεδο με τη συμμετοχή τομεακών κοινωνικών εταίρων και των σχετικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Είναι επίσης σημαντικό οι εθνικές πρωτοβουλίες δεξιοτήτων να ενθαρρύνουν τους εργοδότες να παρέχουν ευκαιρίες κατάρτισης. Στο πλαίσιο αυτό, η εδαφική διάσταση είναι ύψιστης σημασίας· οι αγορές εργασίας πρέπει να αξιολογηθούν κατάλληλα με σκοπό τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε όλες τις περιφέρειες. Η ΕΟΚΕ θα παρακολουθεί αυτές τις πτυχές και καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προβλέψουν τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών στην παρακολούθηση και στην υλοποίηση των σχεδίων του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), τα οποία πρέπει να είναι συνεπή με την ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τη βιομηχανική στρατηγική. Η Ευρώπη χρειάζεται ένα εργατικό δυναμικό υψηλής ειδίκευσης, προσαρμοσμένο στις αλλαγές που αντιμετωπίζει η οικονομία. Η επιτυχής αναβάθμιση των δεξιοτήτων και της επανειδίκευσης αποτελεί τεράστια πρόκληση (3).

3.5.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη διεξοδική ανάλυση του αντίκτυπου της πανδημίας της νόσου COVID-19 που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της στρατηγικής. Οι προτεινόμενες δραστηριότητες και όργανα συνεχούς παρακολούθησης και παρατήρησης, όπως η ετήσια έκθεση για την ενιαία αγορά ή η παρακολούθηση κρίσιμων πρώτων υλών, μπορούν να δημιουργήσουν πολύ χρήσιμα σύνολα δεδομένων για την αξιολόγηση της κατάστασης της βιομηχανικής ισχύος της Ευρώπης και να ενημερώσουν μια οριζόντια βιομηχανική πολιτική που να θέτει εκ νέου την Ευρώπη σε μια παγκόσμια ηγετική θέση.

3.6.

Ωστόσο, ένα σύνολο στρατηγικών ή σχεδίων, π.χ. όσον αφορά την Πράσινη Συμφωνία ή το μέσο NextGenerationEU, δεν είναι αρκετό, όσο αυτά υπολείπονται υλοποίησης. Η ΕΟΚΕ ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την ευθυγράμμιση των διαφόρων σχεδίων για την ανάκαμψη της Ευρώπης με το απαραίτητο ρυθμιστικό πλαίσιο και τα κίνητρα, ώστε ο βιομηχανικός τομέας, οι εταιρείες και οι εργαζόμενοί του να έχουν τη δυνατότητα μετάβασης σε ένα βιώσιμο και ψηφιακό μέλλον.

3.7.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, αυτή η σημαντική χρήση δημόσιων πόρων θα πρέπει να είναι προσανατολισμένη προς την αρχή της κοινωνικής βιωσιμότητας και αλληλεγγύης. Αυτή πρέπει να αποτελεί κατευθυντήρια αρχή στην υλοποίηση της επικαιροποιημένης στρατηγικής. Δεδομένης της κλίμακας των προκλήσεων, οι πόροι που διατίθενται σήμερα μέσω του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης δεν επαρκούν για να δημιουργήσουν ικανοποιητικές προοπτικές για τις πληγείσες περιφέρειες και τους εργαζομένους στη διαδικασία διαρθρωτικών αλλαγών. Μια δίκαιη μετάβαση στον βιομηχανικό τομέα μπορεί να επιτύχει μόνο εάν πραγματοποιηθεί με συντονισμένο τρόπο. Η ΕΟΚΕ φρονεί πως οι δημόσιες επενδύσεις θα πρέπει να πραγματοποιηθούν μέσω ευρέων και ανοικτών ερευνητικών προγραμμάτων, όπως το «Ορίζων Ευρώπη», ώστε να αποφευχθεί η επιδότηση δραστηριοτήτων που είναι πιο κοντά στις αγορές.

3.8.

Η βιομηχανική και η εμπορική πολιτική είναι αλληλένδετες, και πρέπει να αλληλοενισχύονται και να αντιμετωπίζουν τις στρεβλώσεις της αγοράς. Η διασφάλιση ότι η ΕΕ παραμένει ανοιχτή στο εμπόριο και στις επενδύσεις αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη ανθεκτικότητας. Το εμπόριο μπορεί να συμβάλει στη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού και να επιτρέψει στην ΕΕ να έχει απρόσκοπτη πρόσβαση στις εισροές που είναι κρίσιμες για την ικανότητά μας να καινοτομούμε και να αυξάνουμε την παραγωγή (4). Η εμπορική πολιτική της ΕΕ μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητάς μας, ενισχύοντας τις κλιματικές επιδιώξεις των εμπορικών μας εταίρων, π.χ. μέσω της απελευθέρωσης του εμπορίου περιβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι όλες οι πολιτικές της ΕΕ θα πρέπει να προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο, και να εξασφαλίζουν ότι η οικονομική ανάπτυξη συμβαδίζει με την κοινωνική δικαιοσύνη, τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τα υψηλά εργασιακά πρότυπα και τα υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα. Η ΕΕ πρέπει να παραμείνει ανοικτή και δίκαιη και να συνεχίσει να βασίζεται στις αξίες της, προκειμένου να προσελκύσει επενδυτές και να στηρίξει τις οικονομικές της δραστηριότητες.

3.9.

Η ενιαία αγορά είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Ευρώπης, και η επιτυχία της θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη διευκόλυνση της μετάβασης. Η Επιτροπή θα πρέπει να συνεχίσει να εστιάζει στην εφαρμογή και την επιβολή των κανόνων, καθώς και στην άρση των φραγμών στην ενιαία αγορά που υπήρχαν ακόμη και πριν από την κρίση.

3.10.

Η πανδημία έχει διευρύνει, σε ορισμένες περιοχές, το χάσμα μεταξύ των ευημερούντων και των λιγότερο ευημερούντων κρατών μελών της ΕΕ. Αυτό θέτει περαιτέρω σε κίνδυνο την κοινωνική και οικονομική συνοχή. Το μέσο Next Generation EU αποτελεί πρωτόγνωρο μέσο μετριασμού αυτού του αντικτύπου· ωστόσο η ΕΟΚΕ διαπιστώνει με λύπη ότι η περιφερειακή πτυχή, καθώς και η έννοια του απόκεντρου χαρακτήρα ή της γεωγραφικής τοποθεσίας απουσιάζει από την επικαιροποίηση της βιομηχανικής στρατηγικής. Μια αποκλειστική προσέγγιση του οικοσυστήματος δεν θα διορθώσει την κατάσταση ούτε θα μειώσει τις αποκλίσεις. Ένας από τους κύριους στόχους της στρατηγικής θα πρέπει να είναι η μείωση των αποκλίσεων μεταξύ των κρατών μελών και των περιφερειών και η επιδίωξη, παράλληλα, της ανοδικής σύγκλισης.

4. Παρακολούθηση των βιομηχανικών τάσεων, των αξιακών αλυσίδων και της ανταγωνιστικότητας

4.1.

Η μεταποίηση αποτελεί έναν μοχλό καινοτομίας, ένα σημείο αναφοράς για τις αξιακές αλυσίδες, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών, και μια εστία υψηλής παραγωγικότητας και θέσεων εργασίας υψηλού εισοδήματος. Η εξασφάλιση του μέλλοντος της μεταποίησης, η ενίσχυση της βιομηχανικής παραγωγής και η δημιουργία ευνοϊκού επιχειρηματικού και ρυθμιστικού περιβάλλοντος θα πρέπει να αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους μιας ανθεκτικής και σύγχρονης ευρωπαϊκής οικονομικής και βιομηχανικής πολιτικής που διατηρεί και δημιουργεί θέσεις εργασίας.

4.2.

Οι ελλείψεις σε στρατηγικές αξιακές αλυσίδες, καθώς και οι ελλείψεις ειδικευμένων εργαζομένων, υπονομεύουν τις ικανότητες των ευρωπαϊκών βιομηχανιών να ανακάμψουν γρήγορα από την πανδημία. Τα κράτη μέλη και η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσουν τις στρατηγικές εξαρτήσεις, μεταξύ άλλων μέσω της προσέλκυσης στρατηγικής παραγωγής στην επικράτεια της ΕΕ, καθώς και μέσω των μέτρων για την κυκλική οικονομία και την εμπορική πολιτική. Γενικά, οι επιχειρήσεις είναι οι πλέον κατάλληλες για να επανεξετάσουν και να αναθεωρήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το σύνολο των μέτρων που ανακοινώθηκαν από την Επιτροπή για την αντιμετώπιση του αθέμιτου ανταγωνισμού λόγω ξένων επιδοτήσεων θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την αναβιομηχάνιση της Ευρώπης και τη στήριξη των βιομηχανικών αξιών της. Η ενίσχυση της στρατηγικής ικανότητας της Ευρώπης μέσω νέων βιομηχανικών συμμαχιών που δεν θα μπορούσαν να αναπτυχθούν διαφορετικά μπορεί να δημιουργήσει απασχόληση και ανάπτυξη μέσω του μετασχηματισμού ορισμένων στρατηγικών εγκαταστάσεων παραγωγής.

4.3.

Ο μεταποιητικός τομέας της Ευρώπης αντιμετωπίζει αυξανόμενο ανταγωνισμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Η Ευρώπη ανταγωνίζεται για επενδύσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν σε πολλά μέρη του κόσμου. Οι ευνοϊκές επενδυτικές συνθήκες αποτελούν κρίσιμες προϋποθέσεις για τη μελλοντική ευημερία της Ευρώπης. Οι εγχώριοι, Ευρωπαίοι και διεθνείς επενδυτές πρέπει να βρουν ελκυστικές συνθήκες για να διατηρήσουν και να αυξήσουν το κεφάλαιο που διευκολύνει τη μελλοντική ανάπτυξη. Οι υπάρχουσες εταιρείες πρέπει να πληρούν τους όρους ανάπτυξης, ενώ οι ιδρυτές πρέπει να είναι πεπεισμένοι ότι τα επιχειρηματικά τους σχέδια μπορούν να αναπτυχθούν επιτυχώς στην Ευρώπη. Η ΕΟΚΕ συνιστά την ενίσχυση της οριζόντιας προσέγγισης στη βιομηχανική στρατηγική, η οποία συμπληρώνεται από κάθετες προσεγγίσεις.

4.4.

Η φορολογία μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο στην παροχή των απαραίτητων κινήτρων, αλλά όχι όσο τα κράτη μέλη εξακολουθούν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους κατά τρόπο αθέμιτο και επιζήμιο, επιτρέποντας έτσι σε ορισμένες μεγάλες εταιρείες να αποφεύγουν την καταβολή του μεριδίου φόρων που τους αναλογεί. Η ΕΟΚΕ στηρίζει την προετοιμασία της νομοθετικής πρότασης σχετικά με το BEFIT (Επιχειρήσεις στην Ευρώπη: πλαίσιο για τη φορολογία εισοδήματος) και εκτιμά τις πρόσφατες συμφωνίες στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ για τη φορολόγηση των επιχειρήσεων.

4.5.

Η ετήσια έκθεση για την ενιαία αγορά ορίζει ένα σύνολο κύριων δεικτών επιδόσεων με τους οποίους πρέπει να αναλύονται οι οικονομικές εξελίξεις και να παρακολουθείται η πρόοδος που επιτυγχάνεται στους διάφορους τομείς που προσδιορίζονται ως προτεραιότητες για την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τους κύριους δείκτες επιδόσεων ως εργαλείο παρακολούθησης και χαιρετίζει τον στόχο της παροχής μιας επισκόπησης των επιδόσεων της οικονομίας της ΕΕ, συγκρίνοντάς τη με διεθνείς εταίρους και αναλύοντας την ιδιαιτερότητα των βιομηχανικών οικοσυστημάτων. Καλούμε την Επιτροπή να συντάσσει ετήσια αξιολόγηση στην οποία θα περιγράφεται λεπτομερώς ο τρόπος με τον οποίο οι κύριοι δείκτες επιδόσεων έχουν επιτύχει τους προτεινόμενους στόχους, και να εφαρμόζει διορθωτικά μέτρα, εάν χρειάζεται. Η ΕΟΚΕ φρονεί επίσης πως, εφόσον οι κύριοι δείκτες επιδόσεων αποτελούν βασικό εργαλείο για την εφαρμογή της βιομηχανικής στρατηγικής, απαιτούνται ποσοτικοποιήσιμοι στόχοι, σαφές χρονοδιάγραμμα και διακυβέρνηση.

4.6.

Ωστόσο, κατά την άποψή μας, χρειαζόμαστε δείκτες που να μην παρέχουν μόνο άλλο ένα σύνολο δεδομένων αλλά να απεικονίζουν τι είναι σημαντικό για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Οι προτεινόμενοι κύριοι δείκτες επιδόσεων παραβλέπουν σημαντικούς δείκτες όπως η ηλικία, το φύλο ή το προφίλ δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού μεταξύ των διαφόρων οικοσυστημάτων. Αυτές οι πτυχές είναι ζωτικής σημασίας για την πρόβλεψη της επερχόμενης αλλαγής και την αποφυγή συμφόρησης και εμποδίων κατά τη μετατροπή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Είναι ωστόσο καθοριστικής σημασίας για την οικοδόμηση μιας χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψης, δεδομένου ότι οι νέοι, οι γυναίκες και οι επισφαλείς εργαζόμενοι επλήγησαν περισσότερο από την κρίση. Η ΕΟΚΕ συνιστά τη συμπλήρωση των προτεινόμενων κύριων δεικτών επιδόσεων με δείκτες μέτρησης των κοινωνικών επιδόσεων της βιομηχανικής στρατηγικής και των 14 οικοσυστημάτων της, με στόχο τη διασφάλιση καλών συνθηκών εργασίας και παραγωγής καθώς και ποιοτικών θέσεων εργασίας. Ζητεί να υπάρχουν ειδικοί δείκτες που θα μετρούν όχι μόνο τα οικοσυστήματα, αλλά και τα οριζόντια θέματα, και να υπάρχει δυνατότητα προσαρμογής, αλλαγής ή εξέλιξής τους με την πάροδο του χρόνου εφόσον κριθεί αναγκαίο. Οι κύριοι δείκτες επιδόσεων θα πρέπει, για παράδειγμα, να λαμβάνουν υπόψη τις προτιμήσεις των καταναλωτών, και ιδίως τη στροφή προς βιώσιμα προϊόντα.

5. Ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ενιαίας αγοράς

5.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το ότι η ενιαία αγορά βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιροποίησης. Μια ισχυρή εγχώρια αγορά αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία, ανάπτυξη και συνέχιση της ανάπτυξης των ευρωπαϊκών εταιρειών. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι ο στόχος είναι να εξασφαλιστούν υψηλά εργασιακά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και η ομαλή λειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού και των δικτύων δημιουργίας αξίας εντός της Ευρώπης. Η κοινωνική συνοχή, τα προσιτά συστήματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, οι αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες, οι καλές υποδομές, τα επιτυχή εκπαιδευτικά συστήματα και οι λειτουργικές εργασιακές σχέσεις αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την προσέλκυση επενδύσεων και τη δημιουργία ευημερίας.

5.2.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής για ένα μέσο έκτακτης ανάγκης για την ενιαία αγορά που να παρέχει μεγαλύτερη διαφάνεια και συντονισμό. Χαιρετίζει επίσης τη λεπτομερή ανάλυση των βιομηχανικών οικοσυστημάτων, η οποία θα πρέπει να συνοδεύεται από τομεακές αναλύσεις και χάρτες πορείας, επισημαίνοντας όχι μόνο αλληλεξαρτήσεις και συνδέσεις αλλά και κενά σε πολλούς τομείς στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης των εξελίξεων στην αγορά εργασίας και των αντίστοιχων αναγκών σε δεξιότητες. Πρέπει επίσης να υπάρχει περιθώριο για την αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο ορίζονται και χρησιμοποιούνται τα οικοσυστήματα (5), αλλά και ποιοι τομείς εξετάζονται, έτσι ώστε το εργαλείο να μην καταστεί υπερβολικά επιλεκτικό.

5.3.

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει την αναγνώριση του ρόλου των πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων της Ευρώπης, και υποστηρίζει την πρόθεση να τους παρασχεθεί βοήθεια ώστε να επεκταθούν και να προσελκύσουν εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Αυτό απαιτεί ένα φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον και επενδύσεις στις δεξιότητες και την κατάρτιση των εργαζομένων, καθώς και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και κατάλληλες κοινωνικές υποδομές. Η ΕΟΚΕ εκτιμά την ιδιαίτερη προσοχή που δίνει η Επιτροπή στις καθυστερήσεις πληρωμών. Η αντιμετώπιση του θέματος των καθυστερήσεων πληρωμών έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ΜΜΕ. Τα συστήματα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, στα οποία οι διαφορές μπορούν να παραμένουν εμπιστευτικές, μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.

5.4.

5.5.

Η ΕΟΚΕ ζητεί τη μεταρρύθμιση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Η τρέχουσα ρύθμιση δεν είναι πλέον κατάλληλη για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Χρειαζόμαστε ένα σύστημα που να περιορίζει το διοικητικό φόρτο, να επιταχύνει τη λήψη αποφάσεων και να διευκολύνει την εκπλήρωση των απαιτήσεων της ρήτρας προσαρμογής. Οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις ενδέχεται επίσης να συμβάλουν στην επιτυχία ή στην αποτυχία των σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, τα οποία είναι βασικά για την ενθάρρυνση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων.

5.6.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για την έλλειψη αναγνώρισης, στην ανακοίνωση, του κρίσιμου ρόλου που διαδραματίζουν οι επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, και της σημασίας τους για την οικοδόμηση μιας μελλοντικά ανθεκτικής Ευρώπης. Επί τούτου, η ΕΟΚΕ παραπέμπει στο επικείμενο σχέδιο δράσης για την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας.

5.7.

Η έρευνα, η ανάπτυξη και η καινοτομία είναι πολύ σημαντικές για το μέλλον της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το ότι ο στόχος των επενδύσεων 3 % του ΑΕγχΠ στην Ε & Α&Κ δεν έχει ακόμη επιτευχθεί. Ενώ ορισμένα κράτη μέλη επιτυγχάνουν αυτό το επίπεδο, άλλα είναι κάτω του 1 %. Αυτές οι διαφορές εμποδίζουν την παγκόσμια ικανότητα της ΕΕ συνολικά, με αποτέλεσμα να μένει πίσω από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την Κίνα.

5.8.

Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ενιαίας αγοράς απαιτεί την προώθηση της ολοκλήρωσης της αγοράς. Για τον σκοπό αυτό, η φορολογική διάσταση και ολοκλήρωση, καθώς και μέτρα για την αποφυγή του αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Οι κανόνες ανταγωνισμού πρέπει επίσης να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα, χωριστά από τη βιομηχανική πολιτική.

6. Αντιμετώπιση των εξαρτήσεων: ανοιχτή στρατηγική αυτονομία στην πράξη

6.1.

Η ΕΕ πρέπει να παραμείνει ανοιχτή, δίκαιη και να συνεχίσει να βασίζεται στις αξίες της προκειμένου να προσελκύσει επενδυτές και να στηρίξει τις οικονομικές της δραστηριότητες. Η γεωπολιτική της δύναμη συνδέεται με την ύπαρξη ανταγωνιστικής βιομηχανικής βάσης, με ισχυρές εταιρείες και εργαζομένους υψηλής ειδίκευσης, εγκαταστάσεις παραγωγής εντός της ΕΕ, καθώς και με σαφείς και δίκαιους κανόνες για την εσωτερική αγορά, οι οποίοι μπορούν να χρησιμεύσουν ως παράδειγμα διεθνώς (6). Ωστόσο, είναι σημαντικό να κάνει μελετημένη χρήση των μέσων εμπορικής άμυνας για τη διατήρηση του θεμιτού ανταγωνισμού στην ΕΕ.

6.2.

Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι μια πολιτική που εστιάζει στην αυτονομία δεν είναι κατάλληλη για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Αντ’ αυτού, η εμπορική πολιτική της ΕΕ πρέπει να αναγνωρίσει το γεγονός ότι το άνοιγμα αποτελεί βασικό συστατικό για την επίτευξη ανθεκτικότητας. Είναι σημαντικό να βρεθεί η σωστή ισορροπία μεταξύ του ανοίγματος και του προγραμματισμένου νομικού μέσου για την αντιμετώπιση των δυνητικά στρεβλωτικών επιπτώσεων, τόσο στις εταιρείες όσο και στους εργαζομένους, των ξένων επιδοτήσεων στην ενιαία αγορά. Η ΕΟΚΕ στηρίζει μια ανοιχτή και δίκαιη ενιαία αγορά και ίσους όρους ανταγωνισμού για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στις αγορές του εξωτερικού.

6.3.

Από την άλλη πλευρά, η εισαγωγή νέων ορολογιών όπως «ανταγωνιστική βιωσιμότητα», χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις, θα πρέπει να αποφευχθεί. Οι εταιρείες θα αντιμετωπίσουν μια δύσκολη μάχη κατά τη φάση της ανάκαμψης και χρειάζονται ένα εύκολο στη διαπραγμάτευση νομοθετικό πλαίσιο για να το πράξουν.

6.4.

Η προσέγγιση του σχηματισμού και της στήριξης βιομηχανικών συμμαχιών έχει αποδειχθεί επιτυχής στα υφιστάμενα παραδείγματα μπαταριών και υδρογόνου. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι αυτό είναι ένα πολύ καλό μέσο και υποστηρίζει τη δρομολόγηση περαιτέρω συμμαχιών καθώς και τους επιλεγμένους τομείς, π.χ. τεχνολογίες επεξεργαστών και ημιαγωγών, βιομηχανικά δεδομένα, τεχνολογίες υπολογιστικού νέφους και παρυφών, διαστημικοί εκτοξευτές και αερομεταφορές μηδενικών εκπομπών. Προτρέπουμε, ωστόσο, οι συμμαχίες να δημιουργηθούν με διαφανή τρόπο και χωρίς αποκλεισμούς, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

7. Επιτάχυνση των διττών μεταβάσεων

7.1.

Όπως αναγνωρίζεται στην Πράσινη Συμφωνία, η ψηφιοποίηση παίζει βασικό ρόλο σε όλα τα οικοσυστήματα. Συνεπώς, οι επενδύσεις θα πρέπει να αυξηθούν σε ολόκληρη την ΕΕ για να ενισχυθεί η αναπτυξιακή ισχύς των νέων τομέων ΤΠΕ, όπως η οικονομία των δεδομένων, το διαδίκτυο των πραγμάτων, το υπολογιστικό νέφος, η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη και η προηγμένη μεταποίηση, καθώς και η χρήση βιομηχανικών προτύπων ανεπτυγμένων από την Ευρώπη. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εξασφαλίσουν επενδύσεις σε ψηφιακές λύσεις που προσθέτουν αξία στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

7.2.

Το να καταστεί η Ευρώπη ανταγωνιστική στον ψηφιακό τομέα αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα. Η στρατηγική ορθώς σημειώνει την ανάγκη οι συννομοθέτες να εγκρίνουν ταχέως την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες και την πράξη για τις ψηφιακές αγορές, καθώς και τον πρωταρχικό ρόλο των εναρμονισμένων προτύπων στην ενίσχυση της ενιαίας αγοράς αγαθών και την προώθηση της ευρωπαϊκής παγκόσμιας ηγεσίας στις τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της ψηφιοποίησης για την επίτευξη υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης. Ένα εύρυθμα λειτουργικό ευρωπαϊκό σύστημα τυποποίησης διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην επίτευξη των στόχων της διττής μετάβασης και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας των βιομηχανιών της ΕΕ. Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εντείνει τις προσπάθειές της για την επίτευξη μιας ηγετικής θέσης μέσα από και στον καθορισμό προτύπων, προωθώντας και αναπτύσσοντας τα υφιστάμενα πρότυπα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από κοινού με τις εταιρείες. Συνεπώς, η ΕΟΚΕ επικροτεί την ολιστική προσέγγιση της Επιτροπής, λαμβάνοντας υπόψη επίσης τη σημασία του τομέα των υπηρεσιών για την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς και την αντιμετώπιση της διττής μετάβασης.

7.3.

Ο εφοδιασμός του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού με ψηφιακές δεξιότητες για τη νέα αυτή φάση της εκβιομηχάνισης είναι καθοριστικής σημασίας. Η ένταξη στην ψηφιακή εποχή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με εξειδικευμένο και άρτια προετοιμασμένο εργατικό δυναμικό. Οι δεξιότητες αποτελούν σημαντικό καταλύτη για την καινοτομία και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας. Η αύξηση της απασχολησιμότητας απαιτεί ολοκληρωμένες στρατηγικές για την αγορά εργασίας με τη συμμετοχή όλων των σχετικών ενδιαφερομένων φορέων (κοινωνικών εταίρων, θεσμών της αγοράς εργασίας, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, παρόχων κατάρτισης). Οι ψηφιακές δεξιότητες και ικανότητες πρέπει να ενσωματωθούν σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, κατάρτισης και τομεακών κοινωνικών εταίρων. Οι τοπικές επιχειρήσεις θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαχείριση των συστημάτων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, καθώς διαθέτουν εκτενή γνώση των συστημάτων των εταιρειών και των αναγκών της τοπικής αγοράς. Η ψηφιοποίηση της οικονομίας θα πρέπει να προωθηθεί χωρίς αποκλεισμούς, αποτρέποντας κάθε είδους ψηφιακές διακρίσεις, ιδίως εις βάρος των ηλικιωμένων, των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων που ζουν σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές.

7.4.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι ένας ισχυρός ευρωπαϊκός μεταποιητικός τομέας βασισμένος σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών ή μηδενικών εκπομπών και στην ενεργειακή απόδοση είναι το καλύτερο για την οικονομική ευημερία και το κλίμα. Η μείωση της παραγωγικής ικανότητας και ο κίνδυνος διαρροής τόσο άνθρακα όσο και επενδύσεων σε χώρες με λιγότερο φιλόδοξα πρότυπα εκπομπών θα ήταν θεμελιώδης αποτυχία. Η ανάπτυξη προσιτών τεχνολογιών χαμηλών ή μηδενικών ανθρακούχων εκπομπών —καθώς και τεχνολογιών ενεργειακής απόδοσης— και η προώθησή τους στις παγκόσμιες αγορές αποτελεί τον σημαντικότερο μοχλό για τη μείωση των εκπομπών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ευθύνη της Ευρώπης είναι να καταδείξει ότι η φιλόδοξη μείωση των εκπομπών είναι δυνατή χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η οικονομική ευημερία.

7.5.

Η κυκλική οικονομία (7) και η δημιουργία αγορών δευτερογενών πρώτων υλών είναι ζωτικής σημασίας. Οι πολιτικές διαχείρισης αποβλήτων και τα υποχρεωτικά ανακυκλωμένα περιεχόμενα στις συσκευασίες και σε άλλα προϊόντα είναι ζωτικής σημασίας για να τεθούν σε λειτουργία επενδύσεις κατά μήκος των αλυσίδων ανακύκλωσης.

7.6.

Προκειμένου να επιτευχθεί το αναγκαίο επίπεδο επενδύσεων για τη χρηματοδότηση της Πράσινης Συμφωνίας, θα πρέπει επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο επανεξέτασης των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων για επενδύσεις σε προϊόντα και διαδικασίες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Επιπλέον, τα πρόσφατα συσταθέντα ταμεία καινοτομίας και εκσυγχρονισμού, καθώς και τα έσοδα από τους πλειστηριασμούς στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ και οι προτεινόμενες συμβάσεις άνθρακα λόγω διαφοράς, αναμένεται να παρέχουν πρόσθετους πόρους για τη στήριξη κλιματικών και ενεργειακών έργων και για την αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων μιας μετάβασης που επιδιώκει να μην αφήσει κανέναν στο περιθώριο. Επίσης, πρέπει να εισαχθεί σύνδεσμος μεταξύ της βιομηχανικής στρατηγικής, αφενός, και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του Σχεδίου δράσης της ΕΕ για μηδενική ρύπανση των υδάτων, του αέρα, και του εδάφους, αφετέρου.

7.7.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη γραμμή που ακολουθεί η επικαιροποίηση της βιομηχανικής στρατηγικής για τον μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα. Θέλουμε να υπογραμμίσουμε ότι ένας μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, ο οποίος εισήχθη για επιλεγμένους τομείς, πρέπει να συμμορφώνεται πλήρως με τους κανόνες του ΠΟΕ προκειμένου να αποφευχθούν αντίποινα από εμπορικούς εταίρους. Η επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου διοξειδίου του άνθρακα, ο καθορισμός παρόμοιων επιπέδων τιμών άνθρακα διεθνώς θα πρέπει να είναι στόχος προτεραιότητας σε μελλοντικές πολυμερείς διαπραγματεύσεις.

7.8.

Η επιστήμη ανάλυσης δεδομένων θα επιτελέσει καθοριστικό ρόλο στο βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο μέλλον. Η ΕΕ χρειάζεται προηγμένα προγράμματα ανάλυσης δεδομένων, ικανά να αξιολογήσουν το επίπεδο της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας σε σχέση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές μας. Προς τούτο, η ΕΟΚΕ επικροτεί τις προσπάθειες σύναψης βιομηχανικών συμμαχιών για θέματα βιομηχανικών δεδομένων και υπολογιστικής παρυφών και νέφους.

Βρυξέλλες, 21 Οκτωβρίου 2021.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Christa SCHWENG

Σημείωση:

Το παράρτημα στο παρόν έγγραφο (η συμπληρωματική γνωμοδότηση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Βιομηχανικών Μεταλλαγών — CCMI/185 — «Αντίκτυπος της επικαιροποιημένης βιομηχανικής στρατηγικής στο βιομηχανικό οικοσύστημα της υγείας» — EESC-2021-02562-00-00-AS-TRA) είναι διαθέσιμη στις επόμενες σελίδες.

(1) Πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

(2) Η ΕΟΚΕ επισημαίνει πως, λογικά, θα έπρεπε να μιλάμε για στρατηγικές «απεξαρτήσεις» και όχι «εξαρτήσεις», ωστόσο για λόγους συνοχής θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί την ορολογία της Επιτροπής.

(3) ΕΕ C 374 της 16.9.2021, σ. 16.

(4) Βλέπε ΕΕ C 429 της 11.12.2020, σ. 197 και ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 53.

(5) Η χρήση του όρου «οικοσυστήματα» υπονοεί εσφαλμένα μια βιώσιμη ισορροπία. Δεν υπάρχει συνεπής χρήση του όρου «οικοσυστήματα» στις ανακοινώσεις της Επιτροπής. Στην ανακοίνωση του 2019 για την Πράσινη Συμφωνία, η λέξη «οικοσύστημα» χρησιμοποιείται για φυσικά συστήματα και όχι για αυτά που δημιουργούν οι άνθρωποι. Στην ανακοίνωση για την επικαιροποιημένη βιομηχανική στρατηγική, ο όρος χρησιμοποιείται μόνο για βιομηχανικά συστήματα.

(6) Βλέπε ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 108.

(7) Βλέπε ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 94 και ΕΕ C 14 της 15.1.2020, σ. 29.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Γνωμοδότηση της Συμβουλευτική Επιτροπή Βιομηχανικών Μεταλλαγών (CCMI) με θέμα

«Αντίκτυπος της επικαιροποιημένης βιομηχανικής στρατηγικής στο βιομηχανικό οικοσύστημα της υγείας»

(συμπληρωματική γνωμοδότηση στη γνωμοδότηση INT/935)

Εισηγητής: ο κ.	Αναστάσης ΓΙΑΠΑΝΗΣ
Συνεισηγητής: ο κ.	Antonello PEZZINI

Απόφαση της συνόδου ολομέλειας	26.4.2021
Νομική βάση	Άρθρο 37 παράγραφος 2 του Εσωτερικού Κανονισμού
	Συμπληρωματική γνωμοδότηση
Αρμόδιο όργανο	Συμβουλευτική Επιτροπή Βιομηχανικών Μεταλλαγών (CCMI)
Υιοθετήθηκε από την CCMI	29.9.2021

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ακράδαντα ότι η υγεία βρίσκεται στο επίκεντρο της νέας διεθνούς γεωπολιτικής κατάστασης και ότι είναι ζωτικής σημασίας να υποστηριχθεί ένα ισχυρό και συντονισμένο ευρωπαϊκό οικοσύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, ώστε να συμβάλει στη στρατηγική αυτονομία της βιομηχανίας, στην τεχνολογική κυριαρχία της ΕΕ και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών της ΕΕ, με βάση μια ολιστική προσέγγιση, με σαφώς καθορισμένους χάρτες πορείας και με μετρήσιμους και διαφανείς δείκτες επιδόσεων.

1.2.

Προκειμένου να αξιολογηθεί η επακριβής φύση των εξαρτήσεων που προσδιορίστηκαν, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων που ενέχουν για την ανθεκτικότητα και τη λειτουργία των βιομηχανικών οικοσυστημάτων στην ΕΕ, και να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες και οι ελλείψεις στρατηγικών υλικών, απαιτείται χαρτογράφηση και ανάλυση «από τη βάση προς την κορυφή», από κοινού με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη του εν λόγω τομέα.

1.3.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι απαιτείται δράση για τη δημιουργία ενός ισχυρότερου, δικαιότερου και πιο αποδοτικού και προσβάσιμου οικοσυστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, με αποτελεσματική διακυβέρνηση, κατάλληλη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού και διαλειτουργική και διασυνδεδεμένη ψηφιακή αρχιτεκτονική στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Η ΕΕ πρέπει να βρει τα κατάλληλα κίνητρα για την επανεγκατάσταση στρατηγικών παραγωγικών ικανοτήτων.

1.4.

Η Ευρώπη εξαρτάται από άλλες χώρες για την προμήθεια ορισμένων πρώτων υλών. Ο τομέας της υγείας χρειάζεται ισχυρότερες και πιο διαφοροποιημένες διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού, προκειμένου να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει μελλοντικές κρίσεις. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ανακοινωθείσα πρόταση για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αρχής ετοιμότητας και αντίδρασης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας.

1.5.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη λήψης δραστικότερων μέτρων, μεταξύ άλλων μέσω συνεργειών μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Χρειάζονται απεγνωσμένα στρατηγικές προβλέψεις σε επίπεδο Ένωσης, προωθώντας τη δίκαιη διαθεσιμότητα του εξοπλισμού και την πρόσβαση στο οικοσύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, μεγαλύτερη αλληλεγγύη, δικαιοσύνη και πολυμερή συνεργασία. Η ΕΟΚΕ ζητά να διασφαλιστεί η κοινωνική ευημερία μέσω της εύκολης πρόσβασης σε αποτελεσματικά φάρμακα υψηλής ποιότητας για όλους τους κατοίκους της ΕΕ.

1.6.

Οι δυνητικές συνέργειες μεταξύ μεγάλων εταιρειών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων δεν αξιοποιούνται πλήρως, παρεμποδίζοντας σοβαρά την ενδυνάμωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και εμποδίζοντας τον τομέα της υγείας να καταστεί εκκολαπτήριο πρωτοποριακών ανακαλύψεων. Τα μέσα υποστήριξης των επενδύσεων πρέπει να συντονίζονται αποτελεσματικά, με ειδικές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για τις βιομηχανικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

1.7.

Η ΕΟΚΕ ζητά μεγαλύτερη σαφήνεια όσον αφορά την ανταλλαγή δεδομένων για την υγεία και τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, την εξάλειψη των κανονιστικών φραγμών και την υποστήριξη μιας κοινής προσέγγισης της ΕΕ όσον αφορά τη χρήση των υπηρεσιών τηλεϊατρικής. Υποστηρίζει πλήρως τη δημιουργία του ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για την υγεία, με πλήρη σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων και προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

1.8.

Ο τομέας της υγείας μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην κλιματική ουδετερότητα της ΕΕ μέσω κατάλληλα σχεδιασμένων πολιτικών διαχείρισης των αποβλήτων, νέων επιχειρηματικών μοντέλων κυκλικής οικονομίας και αυξημένης ικανότητας των υποδομών μεταφορών.

1.9.

Οι επενδύσεις στην Ε & Α είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα της βιομηχανίας της υγείας. Οι ευρωπαϊκές πολιτικές πρέπει να τονώσουν τις δημόσιες και τις ιδιωτικές επενδύσεις με στόχο την ενσωμάτωση των κοινωνικών και των υγειονομικών πτυχών.

1.10.

Η ΕΟΚΕ ζητά μεγαλύτερη συμμετοχή στις κανονιστικές διαδικασίες όσον αφορά την ανάπτυξη εναρμονισμένων προτύπων ποιότητας και ασφάλειας για τον προστατευτικό εξοπλισμό και τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Η ΕΟΚΕ ζητά σαφείς εντολές για τους οργανισμούς τυποποίησης στο πλαίσιο της τεχνικής και της κανονιστικής διαδικασίας.

1.11.

Απαιτούνται ειδικά προγράμματα κατάρτισης, επανεκπαίδευσης, αναβάθμισης των δεξιοτήτων και διά βίου μάθησης για το ευρωπαϊκό εργατικό δυναμικό υγείας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις της Πράσινης Συμφωνίας. Πρέπει να δοθεί έμφαση όχι μόνο στους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, αλλά και στους ερευνητές, τους εκπαιδευτικούς, τους εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης και τους ίδιους τους ασθενείς. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητά περισσότερη ενημέρωση σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών/ασθενών, με πλήρη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και των ενδιαφερόμενων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

1.12.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει τη συνεργασία και τον διάλογο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών για την ανθεκτικότητα του φαρμακευτικού τομέα, με βάση τις υφιστάμενες δομές στο πλαίσιο της φαρμακευτικής στρατηγικής για την Ευρώπη, και να εξακολουθήσει να αναπτύσσει έναν ισχυρό, βιώσιμο και ψηφιακό μετασχηματισμό του βιομηχανικού οικοσυστήματος της υγείας, όπως υποδεικνύεται στη βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη.

2. Ιστορικό και εισαγωγή

2.1.

Η πανδημία COVID-19 έχει προκαλέσει μια πρωτοφανή κρίση σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ η οποία, σε αντίθεση με κάθε προηγούμενη κρίση, έχει επηρεάσει τόσο την προσφορά όσο και τη ζήτηση, καθώς και την κοινωνία στο σύνολό της. Η ΕΕ έχει πληγεί σοβαρά σε σχέση με άλλα μέρη του κόσμου και έχει σημειώσει περισσότερους θανάτους ανά εκατομμύρια κόσμου σε σχέση με την παγκόσμια τάση (1). Η Ένωση έχει αντιδράσει με επαρκή και σχεδόν συντονισμένο τρόπο. Εάν η Ένωση ήταν καλύτερα προετοιμασμένη για ένα τέτοιο είδος κρίσης, θα μπορούσε να είχε κάνει πολύ περισσότερα.

2.2.

Η ενιαία αγορά αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα του εγχειρήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, υφίστανται ακόμη εμπόδια λόγω της μη εναρμονισμένης εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ εντός των κρατών μελών. Η πανδημία COVID-19 έχει εντείνει αυτά τα εμπόδια, καθώς έχει αποκαλύψει πόσο εύθραυστες είναι οι αλυσίδες αξίας και έχει αυξήσει τα προβλήματα διανομής. Έχει καταστεί σαφές ότι η ΕΕ εξαρτάται από τρίτες χώρες ως προς τα ιατρικά προϊόντα.

2.3.

Ο τομέας της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης προσέφερε περισσότερες από 7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας το 2018 (2). Ο τομέας είναι πολύ σημαντικός για την ενιαία αγορά, καθώς δημιουργεί περισσότερες από 800 000 άμεσες θέσεις εργασίας και 109,4 δισεκατομμύρια EUR σε εμπορικό πλεόνασμα (3). Οι παραγωγοί φαρμάκων είχαν τη μεγαλύτερη συνεισφορά σε επενδύσεις Ε & Α το 2019, ενώ η ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτροϊατρικών προϊόντων ανέρχεται πλέον σε 120 δισεκατομμύρια EUR. Ωστόσο, οι επενδύσεις της ΕΕ είναι μικρότερες σε σύγκριση με αυτές των εμπορικών εταίρων μας: 19,2 % των βιομηχανικών επενδύσεων Ε & Α στην ΕΕ προορίζονται για καινοτομίες για την υγεία, σε σύγκριση με 26,4 % στις ΗΠΑ, για παράδειγμα. Η Ευρώπη είναι σημαντικός κόμβος για την παγκόσμια βιομηχανία ιατροτεχνολογικών προϊόντων. Η αγορά ιατροτεχνολογικών προϊόντων στην ΕΕ αντιστοιχεί στο ένα τρίτο της παγκόσμιας αγοράς, με περίπου 32 000 επιχειρήσεις και 730 000 εργαζομένους.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η υγεία είναι μία από τις μεγατάσεις του μέλλοντος, ιδίως στην Ευρώπη και στο νέο γεωπολιτικό πλαίσιο, είναι ζωτικής σημασίας να στηριχθεί το βιομηχανικό οικοσύστημα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης που συμβάλλει στη στρατηγική αυτονομία και την τεχνολογική κυριαρχία της ΕΕ.

3.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τοποθετεί τη βιομηχανία, και ιδίως την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών πολιτικών, αναγνωρίζοντας την ικανότητά της να επιφέρει σημαντικές αλλαγές, να ερμηνεύει τις νέες ανάγκες και προκλήσεις της κοινωνίας και να προσφέρει καινοτόμες και ανταγωνιστικές λύσεις. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ ζητά να υιοθετηθεί μια πιο ολιστική προσέγγιση από την προσέγγιση της Επιτροπής, επικεντρωμένη κυρίως στη βιομηχανία. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν υψηλό επίπεδο ευθύνης, δεδομένου ότι η υγεία είναι μια από τις βασικές ανάγκες ατομικής διαβίωσης και αναμφίβολα το πιο πολύτιμο αγαθό των ατόμων. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ ζητά περισσότερη επικοινωνία σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών/ασθενών, συμπεριλαμβανομένων των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Η ΕΕ χρειάζεται ένα ισχυρό και συντονισμένο σύστημα υγείας.

3.3.

Η βιομηχανική διάρθρωση του οικοσυστήματος υγείας είναι μια εκτεταμένη κατασκευή, με μερικούς μεγάλους παράγοντες και έναν μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ωστόσο, οι πιθανές συνέργειες μεταξύ των δύο ομάδων δεν αξιοποιούνται πλήρως, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται σημαντικά η ενδυνάμωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ως αποτέλεσμα, το οικοσύστημα υγείας δεν λειτουργεί πλήρως και δεν μπορεί να αναδειχθεί σε εκκολαπτήριο νέων καινοτόμων ανακαλύψεων.

3.4.

Το βιομηχανικό οικοσύστημα της υγείας απαιτεί μια ισχυρή εσωτερική αγορά, με ισχυρές εγκαταστάσεις παραγωγής και διανομής. Η ΕΟΚΕ έχει τονίσει στο παρελθόν τον «κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει μια λειτουργική, δίκαιη και αποτελεσματική εσωτερική αγορά, η οποία, αφενός, προωθεί και ανταμείβει τη γνήσια ιατρική καινοτομία με πραγματική προστιθέμενη αξία για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και, αφετέρου, ενισχύει τον ανταγωνισμό για δίκαιη και προσιτή πρόσβαση σε φάρμακα» (4).

3.5.

Φαίνεται ότι υπάρχει σημαντική ανάγκη αναβάθμισης της ενσωμάτωσης της ενιαίας αγοράς μέσω της διασφάλισης μιας πιο αποτελεσματικής διακυβέρνησης, ιδίως στον βιομηχανικό τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (5): μια λειτουργική ενιαία αγορά και πολιτική ανταγωνισμού προσφέρει ισχυρή δυναμική στις επιχειρήσεις, η οποία μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού εντός της ΕΕ, και να αποτρέψει την κατακερματισμένη αρχιτεκτονική του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

3.6.

Όπως αποδείχθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η συνεργασία και η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών βελτιώνουν την ικανότητα αντίδρασης της ΕΕ και ενισχύουν την ανθεκτικότητα της Ένωσης στο σύνολό της. Η στρατηγική πρόβλεψη σε ενωσιακό επίπεδο συνιστά επείγουσα ανάγκη, ιδίως εφόσον η πανδημία έχει πλήξει βαθύτερα τους τομείς και τις αλυσίδες αξίας που έχουν διασυνοριακές διασυνδέσεις.

3.7.

Οι στρατηγικές εξαρτήσεις επηρεάζουν τα θεμελιώδη συμφέροντα της ΕΕ. Αφορούν ιδίως τους τομείς της ασφάλειας και της προστασίας, την υγεία των Ευρωπαίων, και την ικανότητα πρόσβασης σε αγαθά, υπηρεσίες και τεχνολογίες που είναι κρίσιμης σημασίας για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση που αποτελούν βασική προτεραιότητα για την ΕΕ.

3.8.

Η ΕΟΚΕ έχει συστήσει στην Επιτροπή «να παρουσιάσει μια σαφή βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη συγκεκριμένη και ολοκληρωμένη στρατηγική για την ευρωπαϊκή βιομηχανία» και την έχει παρακινήσει να «εκδώσει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης με σαφείς ετήσιους στόχους και διαδικασίες παρακολούθησης, σε στενή συνεργασία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη» (6), ενώ παράλληλα έχει υπογραμμίσει τους τρόπους με τους οποίους «ο ρόλος των εργοδοτών, των επιχειρηματιών και της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών είναι καθοριστικής σημασίας για τη βιομηχανική μετάβαση» (7).

3.9.

Η καινοτόμος ιατροφαρμακευτική βιομηχανία βασίζεται στην ιατρική πρόοδο. Ένα σημαντικό πρόβλημα που χρήζει άμεσης επίλυσης είναι οι υπερβολικά υψηλές τιμές ή η μη διαθεσιμότητα των φαρμάκων. Η κοινωνική ευημερία πρέπει να διασφαλιστεί μέσω της εύκολης πρόσβασης σε αποτελεσματικά φάρμακα υψηλής ποιότητας για όλους τους πολίτες που ζουν στην ΕΕ. Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σημαντικές επιπτώσεις για τους κατασκευαστές ιατροτεχνολογικών προϊόντων.

3.10.

Η εξάρτηση της Ευρώπης από ορισμένες πρώτες ύλες προερχόμενες μόνον από περιορισμένο αριθμό παραγωγών και χωρών κατέστη εμφανής κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Επιπλέον, ακόμα και οι πράσινες και οι ψηφιακές τεχνολογίες, που συχνά συνδέονται με το βιομηχανικό σύστημα υγείας, εξαρτώνται από ένα φάσμα σπάνιων πρώτων υλών που εισάγονται στην Ευρώπη, με μια πολύ μεγάλη ποσότητα σπάνιων απαιτούμενων γαιών να προέρχονται από έναν μόνο προμηθευτή, την Κίνα (8). Η ενδυνάμωση και η διαφοροποίηση των διεθνών αλυσίδων εφοδιασμού είναι, επίσης, ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της βιομηχανίας της υγείας, και για να διασφαλιστεί ότι η ΕΕ θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μελλοντικές κρίσεις όπως η πανδημία COVID-19. Ο απώτερος σκοπός θα πρέπει να είναι η εξάλειψη των αδυναμιών και η διαμόρφωση ενός σταθερού, προβλέψιμου και αποδοτικού ως προς τη χρήση των πόρων εμπορικού περιβάλλοντος. Είναι θεμιτή η ανακοινωθείσα πρόταση για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής αρχής ετοιμότητας και αντίδρασης σε καταστάσεις έκτακτης υγειονομικής ανάγκης.

3.11.

Η Ευρώπη έχει χαράξει μια επιτυχημένη στρατηγική για την ανάπτυξη συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ενίσχυση της Ε & Α στη φαρμακοβιομηχανία, ωστόσο το ύψος των δαπανών της αντιστοιχεί μόλις στο ένα δέκατο των αντίστοιχων δαπανών της Βιοϊατρικής Αρχής Προηγμένης Έρευνας και Ανάπτυξης (Biomedical Advanced Research and Development Authority, BARDA) των ΗΠΑ.

3.12.

Οι μεγαλύτερες ευκαιρίες για τα επόμενα χρόνια θα προκύψουν από τις ψηφιακές τεχνολογίες υγείας. Είτε πρόκειται για φάρμακα, ιατροτεχνολογικά προϊόντα ή ιατρικές διαδικασίες, είτε για μέτρα πρόληψης, διάγνωσης ή θεραπείας ασθενειών, οι εν λόγω τεχνολογίες είναι ζωτικής σημασίας για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Ο επερχόμενος κανονισμός για την τεχνητή νοημοσύνη (9), η νομοθετική πρόταση για τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία (10) και η τυποποίηση θα προσφέρουν περισσότερη σαφήνεια στην ανταλλαγή των δεδομένων υγείας και τη χρήση της ΤΝ, θα εξαλείψουν τα νομοθετικά εμπόδια και θα στηρίξουν μια κοινή ενωσιακή προσέγγιση για τη χρήση υπηρεσιών τηλεϊατρικής, ενώ η πράξη για τη διακυβέρνηση δεδομένων (11) θα πρέπει να είναι σε θέση να διασφαλίσει την ανταλλαγή δεδομένων υγείας, με παράλληλη εξασφάλιση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και διαφύλαξη των λοιπών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

4. Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του τομέα της υγείας αποτελεί τεράστια ευκαιρία. Ο ενστερνισμός της διττής μετάβασης μπορεί να προσφέρει περαιτέρω ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για την Ένωση μέσα σε ένα πολύπλοκο και τεταμένο διεθνές περιβάλλον. Ιδίως μέσω της επένδυσης σε υπολογιστικές τεχνολογίες και τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης υψηλής απόδοσης, η ΕΕ μπορεί να αναπτύξει τεχνολογίες αιχμής, ιδίως προγνωστικές. Η πανδημία κατέδειξε την άμεση ανάγκη για υπηρεσίες έξυπνης υγείας, όπως η τηλεϋγεία.

4.2.

Επιπλέον, ο τομέας της υγείας μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην κλιματική ουδετερότητα της ΕΕ μέσω της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά μήκος των αλυσίδων αξίας. Οι πολιτικές διαχείρισης των αποβλήτων πρέπει να ενισχυθούν, καθώς ο τομέας παράγει σημαντικές ποσότητες αποβλήτων από υπολείμματα φαρμάκων και μεταχειρισμένο τεχνολογικό και ατομικό εξοπλισμό. Πρέπει να αναπτυχθούν νέα επιχειρηματικά μοντέλα κυκλικής οικονομίας και αυξημένες ικανότητες υποδομών μεταφορών και να συμμετάσχουν όλα τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη στην προσπάθεια απαλλαγής των αλυσίδων αξίας από τις ανθρακούχες εκπομπές.

4.3.

Η ανθρώπινη υγεία εξαρτάται εντέλει από οικοσυστημικά προϊόντα και υπηρεσίες (όπως η διαθεσιμότητα γλυκού νερού, τροφής και καυσίμων) που είναι απαραίτητα για την καλή υγεία των ανθρώπων και μια παραγωγική ζωή. Η απώλεια βιοποικιλότητας μπορεί να έχει άμεσες σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, εάν οι οικοσυστημικές υπηρεσίες δεν επαρκούν πλέον για την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών.

4.4.

Η παραδοσιακή ιατρική εξακολουθεί να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ιδίως στην πρωτοβάθμια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Τα φαρμακευτικά φυτά αποτελούν το πιο κοινό εργαλείο φαρμακευτικής αγωγής στην παραδοσιακή ιατρική και στη συμπληρωματική ιατρική παγκοσμίως. Πολλές κοινότητες βασίζονται στα φυσικά προϊόντα που συλλέγονται από οικοσυστήματα για ιατρικούς και πολιτιστικούς σκοπούς, επιπλέον των τροφίμων.

4.5.

Τα στρατηγικά αποθέματα και ο επαναπατρισμός των εταιρειών της ΕΕ είναι άλλες σημαντικές κατευθύνσεις που πρέπει να εξεταστούν και αποτελούν μέρος των κοινών αρμοδιοτήτων της ΕΕ. Καθώς η τεχνολογία βελτιώνεται, παράλληλα με τις κατασκευαστικές ικανότητες, η ΕΕ πρέπει να βρει τα κατάλληλα κίνητρα για τον επαναπατρισμό των ικανοτήτων στρατηγικής παραγωγής στο έδαφός της. Τα φορολογικά κίνητρα μπορούν να διαδραματίσουν βασικό ρόλο εν προκειμένω.

4.6.

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η ενδελεχέστερη αξιολόγηση τόσο της επακριβούς φύσης των εξαρτήσεων που εντοπίστηκαν, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων που ενέχουν για την ανθεκτικότητα και τη λειτουργία των βιομηχανικών οικοσυστημάτων στην ΕΕ, όσο και των δυνητικών προοπτικών για τον περιορισμό αυτών των εξαρτήσεων, καθώς και των εμπορικών διαφορών και των κυβερνοεπιθέσεων στο μέλλον, να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες και οι ελλείψεις στρατηγικών υλικών, απαιτείται χαρτογράφηση και ανάλυση «από τη βάση προς την κορυφή» από κοινού με τα κράτη μέλη και τη βιομηχανία.

4.7.

Οι επενδύσεις στην Ε & Α είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα της βιομηχανίας της υγείας. Πέρα από τη συνεισφορά κονδυλίων της ΕΕ, οι ευρωπαϊκές πολιτικές πρέπει να ενθαρρύνουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις δημόσιες και τις ιδιωτικές επενδύσεις. Η ανάπτυξη συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπως η IMI2, θα ενθαρρύνει τους παραγωγούς να επενδύσουν και να προβούν σε δραστηριότητες Ε & Α&Κ που είναι ζωτικής σημασίας για τις μελλοντικές φαρμακευτικές ανακαλύψεις. Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες μπορούν να διατηρήσουν την Ευρώπη στην πρώτη γραμμή των καινοτομιών στον τομέα της υγείας.

4.8.

Εξίσου σημαντική είναι η στήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών για τη συγκέντρωση δημοσίων πόρων μέσω σημαντικών έργων κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (IPCEI) σε τομείς όπου η αγορά δεν μπορεί να προσφέρει από μόνη της πρωτοποριακές καινοτομίες, όπως ισχύει στον φαρμακευτικό τομέα.

4.9.

Η ανταγωνιστικότητα του κλάδου μπορεί να στηριχθεί από ένα ισχυρό πλαίσιο δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που ενθαρρύνει και προστατεύει την καινοτομία. Η πρόσβαση σε δεδομένα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τους παραγωγούς, ιδίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν πληγεί σημαντικά από την πανδημία, και η αναβάθμιση και η ενίσχυσή της πρέπει να ενθαρρυνθούν. Η ΕΕ έχει ανάγκη από ειδικά σχεδιασμένες πολιτικές για την ανάλυση μαζικών δεδομένων και για τις διαλειτουργικές υποδομές πρόσβασης σε δεδομένα.

4.10.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις χρειάζονται επίσης εύκολη πρόσβαση στη χρηματοδότηση για να μπορούν να ευημερήσουν και να αναπτυχθούν. Αυτή η πρόσβαση συνεπάγεται και εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης πέρα από τα συνηθισμένα τραπεζικά δάνεια, όπως ευκαιρίες χρηματοδότησης με ίδια κεφάλαια ή επιχειρηματικό κεφάλαιο. Τα μέσα υποστήριξης των επενδύσεων πρέπει να συντονίζονται αποτελεσματικά, με κονδύλια ειδικά αφιερωμένα στις βιομηχανικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στον τομέα αυτό, είναι σημαντικό οι πρωτοβουλίες που απορρέουν από το πλαίσιο βιώσιμης χρηματοδότησης της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής της ταξινόμησης, να σχεδιάζονται έτσι ώστε να παρέχουν μια ευκαιρία στην ευρωπαϊκή οικονομία, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις ανάγκες των χρηματοπιστωτικών αγορών όσο και τις προκλήσεις της βιομηχανίας.

4.11.

Η ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού μορφότυπου ανταλλαγής ηλεκτρονικών μητρώων υγείας για την αποδέσμευση της ροής δεδομένων υγείας μεταξύ των συνόρων προσφέρει ένα πλαίσιο για περαιτέρω ανάπτυξη κοινών τεχνικών προδιαγραφών για την ασφαλή ανταλλαγή δεδομένων υγείας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, επί των οποίων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης καταρτίζει επί του παρόντος τεχνικές προδιαγραφές. Η ΕΟΚΕ ζητά μεγαλύτερη συμμετοχή και συμπερίληψη των ενδιαφερόμενων μερών στις κανονιστικές διαδικασίες όσον αφορά την ανάπτυξη εναρμονισμένων προτύπων ποιότητας και ασφάλειας για τον προστατευτικό εξοπλισμό και τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα.

4.12.

Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη πολλών αναγκών του οικοσυστήματος υγείας μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων των εθνικών συστημάτων υγείας, ενίσχυσης της ανθεκτικότητας και της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων, πρωτοβάθμιας περίθαλψης, αύξησης της δίκαιας και διαφανής πρόσβασης σε υπηρεσίες, καταπολέμησης των αδυναμιών της αλυσίδας εφοδιασμού και των ελλείψεων ψηφιακών δεξιοτήτων των εργαζομένων στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, λύσεων τηλεϊατρικής, έρευνας, ανάπτυξης και καινοτομίας.

4.13.

Η ΕΟΚΕ ζητά την ανάπτυξη ειδικά σχεδιασμένων προγραμμάτων κατάρτισης, επανεκπαίδευσης, αναβάθμισης δεξιοτήτων και διά βίου μάθησης για το ευρωπαϊκό εργατικό δυναμικό υγείας, σύμφωνα με τον βασικό επαγγελματικό και κοινωνικό τους ρόλο, την τεχνολογική πρόοδο και τις νέες απαιτήσεις για την ενίσχυση της βιωσιμότητας. Χρειάζονται σαφείς πολιτικές κατάρτισης υπό την καθοδήγηση των ενδιαφερόμενων μερών του εν λόγω τομέα, προκειμένου να υπάρχουν ειδικευμένοι εργαζόμενοι ικανοί να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις της Πράσινης Συμφωνίας.

4.14.

Η ΕΟΚΕ είχε σημειώσει στο παρελθόν ότι «θα πρέπει να σχεδιαστούν νέες πολιτικές για τις δεξιότητες με τη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων, προκειμένου να επιταχυνθεί η προσαρμογή των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης ώστε να ανταποκρίνονται στη ζήτηση για νέες θέσεις εργασίας» (12). Στον τομέα της υγείας, πρέπει να δοθεί έμφαση όχι μόνο στους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, αλλά και στους ερευνητές, τους εκπαιδευτικούς, τους φορείς λήψης αποφάσεων κάθε είδους, τους εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης, τους ίδιους τους ασθενείς και τις οργανώσεις εκπροσώπησής τους.

4.15.

Οι στρατηγικές δημόσιες συμβάσεις διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στη συνένωση της ενωσιακής βιομηχανίας, των ερευνητικών κέντρων και των ενωσιακών και εθνικών ρυθμιστικών αρχών, ιδίως στον τομέα της υγείας, και διευκολύνουν τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με στόχο την κάλυψη των αναγκών των δημόσιων και ιδιωτικών συστημάτων υγείας και τη διευκόλυνση της αγοράς καινοτόμων και οικονομικά προσιτών τεχνολογιών υγείας, συμπεριλαμβανομένων πράσινων και ψηφιακών λύσεων και κοινωνικών ρητρών (13).

4.16.

Η ΕΟΚΕ έχει ήδη καλέσει τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να επιδείξουν πολιτική βούληση για την υλοποίηση ενός «Συμφώνου στον τομέα της υγείας για το μέλλον της Ευρώπης» (14), σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ.

4.17.

Η πρωτοβουλία διαρθρωμένου διαλόγου (15) που ανακοινώθηκε στη φαρμακευτική στρατηγική είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη για τον προσδιορισμό των γενεσιουργών αιτιών και των παραγόντων που συμβάλλουν στη δημιουργία πιθανών αδυναμιών και εξαρτήσεων των αλυσίδων εφοδιασμού φαρμάκων.

4.18.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως τη δημιουργία του ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για την υγεία (16), με στόχο την παροχή της απαραίτητης υποδομής ανταλλαγής δεδομένων για τα διαγνωστικά εργαλεία και τις θεραπείες σε περιπτώσεις συνεργασίας και συμμετοχής σε προσπάθειες συνεπένδυσης σε οικοσυστήματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης νέας γενιάς κατά μήκος των αλυσίδων αξίας.

4.19.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι τα εναρμονισμένα πρότυπα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως μέσο για την κάλυψη των βασικών απαιτήσεων ασφάλειας των προϊόντων, με την υποστήριξη μέσων που βοηθούν τη διάθεση των προϊόντων στην αγορά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αποφύγει την υπερβολική ρύθμιση των προϊόντων, με προτεραιότητα την ελάφρυνση του διοικητικού φόρτου που προκαλείται από την υπερβολική νομοθεσία, διασφαλίζοντας παράλληλα την εύκολη πρόσβαση στην τεκμηρίωση, την ορθή πληροφόρηση, την ομαλή ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την αποτελεσματική συνεργασία.

4.20.

Τέλος, η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει τη συνεργασία και τον διάλογο μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του φαρμακευτικού συστήματος της ΕΕ απέναντι σε μελλοντικές κρίσεις, με βάση τους υφιστάμενους μηχανισμούς που προβλέπονται στη φαρμακευτική στρατηγική για την Ευρώπη (17) και στη βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη (18). Η ΕΟΚΕ καλεί επίσης την Επιτροπή να δημιουργήσει περαιτέρω συνέργειες μεταξύ των κρατών μελών, να υποβάλει νέες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του συντονισμού των διαφόρων εθνικών συστημάτων (σύμφωνα με τη ΣΛΕΕ (19)) και να συνεχίσει να αναπτύσσει έναν ισχυρό, βιώσιμο και ψηφιακό μετασχηματισμό του βιομηχανικού οικοσυστήματος της υγείας.

Βρυξέλλες, 29 Σεπτεμβρίου 2021.

Ο Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Βιομηχανικών Μεταλλαγών

Pietro Francesco DE LOTTO

(1) Μελέτη ΕΚ — Impacts of the COVID-19 pandemic on EU industries (Αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19 στις βιομηχανίες της ΕΕ).

(2) Eurostat — Healthcare personnel statistics (Στατιστικές υγειονομικού προσωπικού).

(3) International trade in goods by type of good (Διεθνές εμπόριο αγαθών ανά είδος αγαθού).

(4) Γνωμοδότηση ΕΟΚΕ με θέμα «Φαρμακευτική στρατηγική για την Ευρώπη» (ΕΕ C 286 της 16.7.2021, σ. 53).

(5) Ερωτήσεις και απαντήσεις: πρόγραμμα EU4Health 2021-27.

(6) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα: «Μια νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη» (ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 108).

(7) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα «Βιομηχανική μετάβαση προς μια πράσινη και ψηφιακή ευρωπαϊκή οικονομία» (ΕΕ C 56 της 16.2.2021, σ. 10).

(8) Π.χ. λευκόχρυσος για την παραγωγή καθαρού υδρογόνου, η μεταλλική σιλικόνη για ηλιακούς συλλέκτες και το λίθιο για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

(9) Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και για την τροποποίηση ορισμένων νομοθετικών πράξεων της Ένωσης [COM(2021) 206 final].

(10) Ανακοίνωση με τίτλο «Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα» [COM(2020) 66 final].

(11) Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση δεδομένων (Πράξη για τη διακυβέρνηση δεδομένων) [COM(2020) 767 final].

(12) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα: «Μια νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη» (ΕΕ C 364 της 28.10.2020, σ. 108).

(13) Κοινωνικές αγορές — Οδηγός για τη συνεκτίμηση κοινωνικών παραμέτρων στις δημόσιες συμβάσεις — 2η έκδοση (ΕΕ C 237 της 18.6.2021, σ. 1).

(14) Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ με θέμα τη θέσπιση προγράμματος σχετικά με τη δράση της Ένωσης στον τομέα της υγείας για την περίοδο 2021-2027 (ΕΕ C 429 της 11.12.2020, σ. 251).

(15) Διαρθρωμένος διάλογος για την ασφάλεια του εφοδιασμού φαρμάκων.

(16) Η Επιτροπή δημοσιεύει ανοικτή δημόσια διαβούλευση σχετικά με τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία.

(17) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:52020DC0761

(18) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?qid=1593086905382&uri=CELEX:52020DC0102

(19) Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Top

All

Choose the experimental features you want to try