ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 25.11.2020

JOIN(2020) 17 final

ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ (GAP) III – ΕΝΑ ΦΙΛΟΔΟΞΟ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΕ

{SWD(2020) 284 final}

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ (GAP) III – ΕΝΑ ΦΙΛΟΔΟΞΟ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΕ

Η ισότητα των 1 φύλων αποτελεί βασική αξία της ΕΕ 2  και καθολικά αναγνωρισμένο ανθρώπινο δικαίωμα, καθώς και επιβεβλημένη ανάγκη για ευημερία, οικονομική ανάπτυξη, χρηστή διακυβέρνηση, ειρήνη και ασφάλεια. Όλοι οι άνθρωποι, σε όλη την πολυμορφία τους, θα πρέπει να είναι ελεύθεροι να ζουν τη ζωή που επιλέγουν, να ευημερούν κοινωνικά και οικονομικά, να συμμετέχουν και να αναλαμβάνουν ηγετικό ρόλο ως ίσοι.

Η ΕΕ είναι πρωτοπόρος σε παγκόσμιο επίπεδο στην προώθηση της ισότητας των φύλων ως βασικού πολιτικού στόχου της εξωτερικής δράσης και της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας της, που αποσκοπεί στην επιτάχυνση της προόδου προς την επίτευξη παγκόσμιων στόχων, συμπεριλαμβανομένων των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) στο επίκεντρο της ατζέντας του 2030. Η ΕΕ ακολουθεί μια προσέγγιση με τρία σκέλη, που συνδυάζει συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου, στοχευμένες δράσεις και πολιτικό διάλογο.

Οι προκλήσεις όσον αφορά την ισότητα των φύλων είναι τόσο ποικίλες όσο και τα πλαίσια εντός των οποίων εμφανίζονται και απαιτούν συγκεκριμένες απαντήσεις. Ωστόσο, καμία χώρα στον κόσμο δεν βρίσκεται σε πορεία επίτευξης ως το 2030 της ισότητας των φύλων και της χειραφέτησης όλων των γυναικών και των κοριτσιών. Το 2020, συμπληρώνονται 25 έτη από τη διακήρυξη και την πλατφόρμα δράσης του Πεκίνου 3 και 20 έτη από την έγκριση της απόφασης 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια 4 . Έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται βαθιές ανισότητες, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη βασική πρόσβαση στην υγεία, την εκπαίδευση και την απασχόληση, αλλά και όσον αφορά την εκτεταμένη έμφυλη βία σε ολόκληρο τον κόσμο.

Σε πολλά μέρη, τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών αμφισβητούνται και συχνά παραβιάζονται. Η αστάθεια, η εύθραυστη κατάσταση, οι συγκρούσεις, η κλιματική αλλαγή, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η μετανάστευση, ο εξαναγκαστικός εκτοπισμός και, τελευταία, η πανδημία της νόσου COVID-19 είναι μερικοί από τους κρίσιμους παράγοντες που εντείνουν τις ανισότητες και απειλούν όσα έχουν επιτευχθεί με σκληρή προσπάθεια. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων για τα δικαιώματα των γυναικών, έρχονται αντιμέτωπες με τη συρρίκνωση του χώρου της κοινωνίας των πολιτών και του δημοκρατικού χώρου.

Ωστόσο, οι προκλήσεις φέρνουν επίσης και ευκαιρίες. Οι γυναίκες και τα κορίτσια συμμετέχουν ολοένα και περισσότερο στη διαμόρφωση των παγκόσμιων μετασχηματισμών, καθώς οι νέες γενιές είναι ενεργές στα παγκόσμια και τοπικά κινήματα για πράσινη και δίκαιη μετάβαση, ίσα δικαιώματα για όλους, δημοκρατία και ειρηνικές κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς. Αυτό δείχνει ότι οι θετικές αλλαγές είναι εφικτές. Η ανάκαμψη μετά την κρίση της νόσου COVID-19 πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών ανισοτήτων και την οικοδόμηση περισσότερο συμπεριληπτικών κοινωνιών.

Με βάση τη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2020-2025, η οποία ζητεί μια Ευρώπη με ισότητα των φύλων, αυτό το νέο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2021–2025 (GAP III) επιδιώκει έναν κόσμο με ισότητα των φύλων και συμπληρώνει τη στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ για το 2020-2025. Θα αυξήσει τη συνεισφορά της ΕΕ για την επίτευξη του ΣΒΑ 5 5 σε όλους τους τομείς εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και σε όλο το φάσμα της ατζέντας του 2030.

Βασιζόμενο στην αξιολόγηση της στήριξης της ΕΕ στην ισότητα των φύλων 6 και στις διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη 7 , το GAP III παρέχει ένα πλαίσιο πολιτικής για την ΕΕ, προκειμένου να ενισχύσει το επίπεδο δέσμευσής της, εστιάζοντας σε πέντε πυλώνες:

1.Αποτελεσματικότερη δέσμευση της ΕΕ για την ισότητα των φύλων

1.1.Αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της ανισότητας των φύλων: τρεις βασικές αρχές

Για να αντιμετωπίσει τις βαθύτερες αιτίες της ανισότητας των φύλων και να συμβάλει στην αντιμετώπιση των πολλαπλών στερεοτύπων και προκαταλήψεων που επικρατούν ακόμα σε πολλά πλαίσια, η δράση της ΕΕ θα πρέπει να διέπεται από τρεις αρχές:

·Υιοθέτηση μιας προσέγγισης που θα προωθεί την αλλαγή της νοοτροπίας ως προς τα φύλα. Αυτό σημαίνει εξέταση, αμφισβήτηση και αλλαγή των άκαμπτων προτύπων και ανισορροπιών ισχύος μεταξύ των φύλων, που θέτουν σε μειονεκτική θέση τις γυναίκες και τα κορίτσια και δημιουργούν διακρίσεις σε όλες τις ηλικίες, ήδη από την πρώιμη παιδική ηλικία, στις κοινωνίες. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ θα πρέπει να προωθήσει την αλλαγή στις κοινωνικές νοοτροπίες, μεταξύ άλλων, ενθαρρύνοντας την ενεργό συμμετοχή ανδρών και αγοριών και εστιάζοντας στους νέους ως κινητήριους μοχλούς της αλλαγής. Η δράση που συνεκτιμά το εκάστοτε πλαίσιο απαιτεί διαμόρφωση ισχυρών συμπράξεων και διάλογο με τους τοπικούς φορείς, την κοινωνία των πολιτών και τις τοπικές κοινότητες, καθώς και στήριξη των οργανώσεων των γυναικών.

·Αντιμετώπιση της διατομεακότητας του φύλου με άλλες μορφές διάκρισης 12 . Θα πρέπει επίσης να δοθεί έμφαση στις γυναίκες που βρίσκονται σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση, για παράδειγμα στους αυτόχθονες πληθυσμούς και στα άτομα που ανήκουν σε φυλετικές/εθνοτικές/θρησκευτικές μειονότητες, στις εξαναγκαστικά εκτοπισμένες, στις μετανάστριες, στις γυναίκες που αντιμετωπίζουν οικονομικές και κοινωνικές στερήσεις, σε αυτές που ζουν σε αγροτικές και παράκτιες περιοχές, καθώς αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις. Οι ειδικές προκλήσεις για τα κορίτσια και τις ηλικιωμένες γυναίκες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη. Οι γυναίκες με αναπηρία, οι οποίες προστατεύονται επίσης από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες 13 , βρίσκονται σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση. Τα δικαιώματα των γυναικών με αναπηρία θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της μελλοντικής στρατηγικής για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες για τα επόμενα έτη (2021-2030). Στο ίδιο πνεύμα, η προαγωγή των δικαιωμάτων των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ βρίσκεται στο επίκεντρο της στρατηγικής της ΕΕ για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ 14 , σε συνάρτηση με το GAP III. Όλες οι αλληλοσυνδεόμενες διαστάσεις είναι εξίσου σημαντικές.

·Υιοθέτηση μιας προσέγγισης βασισμένης στα ανθρώπινα δικαιώματα, που θέτει τις αρχές της μη διάκρισης και της αντιμετώπισης των ανισοτήτων στο επίκεντρο κάθε δράσης 15 . Η εν λόγω προσέγγιση περιλαμβάνει την παροχή βοήθειας προς κάθε άνθρωπο προκειμένου να ασκεί τα ανθρώπινα δικαιώματά του, να συμμετέχει στις αποφάσεις που τον αφορούν και να ζητεί έννομη προστασία όταν τα δικαιώματά του παραβιάζονται.

Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να καταδικάζει τις παραβιάσεις και τις καταχρήσεις των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών και να στηρίζει δυναμικά την κοινωνία των πολιτών, καθώς και τις γυναίκες και τους άνδρες που εργάζονται για την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η ΕΕ θα πρέπει να στηρίζει την κινητοποίηση των θρησκευτικών φορέων για την ισότητα των φύλων, σύμφωνα με το πλαίσιο «Πίστη για τα δικαιώματα» 16 .

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ενισχύσει και θα επικαιροποιήσει τη μεθοδολογία που συνδέει την ισότητα των φύλων, την προσέγγιση που βασίζεται στα δικαιώματα, η οποία εμπερικλείει τη διατομεακότητα, στην Εργαλειοθήκη: μια βασισμένη στα δικαιώματα προσέγγιση για την αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ, η οποία εμπερικλείει όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα. 17

1.2. Προώθηση της συνεκτίμησης της διάστασης του φύλου σε όλους τους τομείς της εξωτερικής δράσης της ΕΕ

Η συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου παραμένει το κύριο μέσο για την επίτευξη της ισότητας των φύλων. Σκοπός της είναι να εξασφαλίσει ότι όλες οι πολιτικές και τα προγράμματα μεγιστοποιούν τα οφέλη τους για όλους και αποτρέπουν τη διαιώνιση της ανισότητας 18 . Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος είναι προσηλωμένοι στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές και τις δράσεις ως ευθύνη όλων, μεταξύ άλλων, και στα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να συμμετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια.

Ο ΣΒΑ 5 είναι ένας από τους τρεις λιγότερο χρηματοδοτούμενους ΣΒΑ παγκοσμίως. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί τουλάχιστον το 85 % όλων των νέων εξωτερικών της δράσεων 19 να έχουν ως σημαντικό στόχο ή ως κύριο στόχο την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών και των κοριτσιών ως το 2025 20 .

Με βάση την πρόοδο του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την ισότητα των φύλων (2015-2020), το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σταθερά από περίπου 58 % το 2016 σε 65 % το 2019. Η ΕΕ είναι πλέον αποφασισμένη να επιτύχει τον στόχο του 85 % έως το 2025.

Με την προοπτική αυτή, για τον σχεδιασμό όλων των εξωτερικών προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ θα εφαρμόζονται τρία ελάχιστα πρότυπα:

1.διενέργεια και χρήση επικαιροποιημένων αναλύσεων σχετικά με το φύλο, ώστε να λαμβάνονται τεκμηριωμένες αποφάσεις για μελλοντικές δράσεις και ενσωμάτωσή τους σε όλους τους σχετικούς διαλόγους, πολιτικές, στρατηγικές, προγράμματα και δράσεις 21 ·

2.εφαρμογή δεικτών και στατιστικών που συνεκτιμούν τη διάσταση του φύλου και είναι διαχωρισμένοι ανά φύλο, με σκοπό την παρακολούθηση και την αξιολόγηση 22 ·

3.παρουσίαση ισχυρής αιτιολόγησης, βασισμένης στα πορίσματα της ανάλυσης σχετικά με το φύλο, για την τεκμηρίωση οποιασδήποτε δράσης κρίνεται ότι δεν συμβάλλει στην ισότητα των φύλων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος θα προωθήσουν δράσεις που έχουν ως κύριο στόχο τους την ισότητα των φύλων, με δυνατότητες μετασχηματισμού. Θα υποστηριχθεί τουλάχιστον μία δράση που θα έχει ως κύριο στόχο την ισότητα των φύλων σε κάθε χώρα 23 .

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ενισχύσει επίσης τη στήριξή της στη συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου στον προϋπολογισμό μέσω προγραμμάτων στήριξης της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών. Θα μεριμνήσει ώστε οι νέες εκθέσεις αξιολόγησης δημόσιων δαπανών και δημοσιονομικής λογοδοσίας να περιλαμβάνουν την ενότητα της συνεκτίμησης της διάστασης του φύλου.

Ακολουθώντας την πρακτική του εξωτερικού επενδυτικού σχεδίου της ΕΕ (ΕΕΣ), η εφαρμογή του μηχανισμού γειτονίας, ανάπτυξης και διεθνούς συνεργασίας θα υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει στήριξη των ιδιωτικών επενδύσεων σε χώρες εταίρους με δράσεις για τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος. Το ΕΕΣ θα αντιμετωπίσει τα εμπόδια στη χειραφέτηση των γυναικών και η διάσταση του φύλου θα ενσωματωθεί στη συνδυαστική πράξη κεφαλαίων και εγγυήσεων της ΕΕ.

Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να προωθεί την ισότητα των φύλων μέσω της εμπορικής πολιτικής της. Οι νέες εμπορικές συμφωνίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν ισχυρές διατάξεις για την ισότητα των φύλων, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης με τις σχετικές συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) και των Ηνωμένων Εθνών. 24 Η συμμόρφωση με αυτές τις συμβάσεις θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί υποχρέωση δυνάμει του νέου κανονισμού για το σύστημα γενικευμένων προτιμήσεων, που θα αρχίσει να ισχύει το 2024. Η ΕΕ θα εξακολουθήσει επίσης να περιλαμβάνει ειδικές αναλύσεις σχετικά με το φύλο σε όλες τις εκ των προτέρων εκτιμήσεις επιπτώσεων, στις εκτιμήσεις επιπτώσεων στη βιωσιμότητα και στις επισκοπήσεις πολιτικής που συνδέονται με το εμπόριο.

Δεδομένου του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν οι γυναίκες στην αλυσίδα εφοδιασμού αλιείας, συμπεριλαμβανομένης της υδατοκαλλιέργειας, η τομεακή στήριξη των συμφωνιών σύμπραξης βιώσιμης αλιείας (ΣΣΒΑ) χρησιμοποιείται ήδη για έργα στον τομέα αυτό 25 .

Καθώς οι γυναίκες και τα κορίτσια αντιστοιχούν στο ήμισυ περίπου του συνόλου των διεθνών μεταναστών, πρέπει να αναγνωριστούν η συμβολή τους στις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις των χωρών προέλευσης, διέλευσης και προορισμού καθώς και οι ειδικές ανάγκες τους. Η ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίσει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών πραγματώνονται πλήρως μέσω μεταναστευτικών πολιτικών, προγραμμάτων και νόμων που συνεκτιμούν τη διάσταση του φύλου, και ότι η διαχείριση της μετανάστευσης που συνεκτιμά τη διάσταση του φύλου ενισχύεται σε παγκόσμιο, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Η ΕΕ θα βασιστεί στα διδάγματα που έχουν αντληθεί, μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο του Καταπιστευματικού Ταμείου Έκτακτης Ανάγκης για την Αφρική (EUTF).

Στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ θα πρέπει να συνεκτιμάται πάντα τόσο η διάσταση του φύλου όσο και η ηλικία με στόχο την κάλυψη των αναγκών κάθε φύλου και κάθε ηλικίας, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών αναγκών, των ευπαθειών και των ικανοτήτων όλων. Η χρήση του ανθρωπιστικού δείκτη φύλου-ηλικίας της Επιτροπής  26 και οι στοχευμένες δράσεις θα συμβάλουν σε αυτή την προσπάθεια.

Η εφαρμογή του GAP III θα συμβάλει στην τριπλή σύνδεση μεταξύ ανθρωπιστικής βοήθειας-ανάπτυξης-ειρήνης και η συνεργασία μεταξύ των φορέων ενθαρρύνεται θερμά.

Η έρευνα και η καινοτομία διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην προώθηση της ισότητας των φύλων και της χειραφέτησης των γυναικών. Το πρόγραμμα Ορίζων Ευρώπη θα συμβάλει, μέσω της διεθνούς συνεργασίας του, σε κοινές λύσεις για τις παγκόσμιες προκλήσεις, υποστηρίζοντας μελέτες και διατομεακές έρευνες που αφορούν ζητήματα φύλου, την πρόσβαση των γυναικών στη χρηματοδότηση της έρευνας και σε ερευνητικές σταδιοδρομίες και την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στο ερευνητικό περιεχόμενο.

2.Προώθηση μιας στρατηγικής δέσμευσης της ΕΕ σε εθνικό, περιφερειακό και πολυμερές επίπεδο

Θα πρέπει να επιδιωχθεί μια συντονισμένη, στρατηγική και συνεκτική δέσμευση της ΕΕ σε πολυμερές, περιφερειακό επίπεδο και σε επίπεδο χώρας κατά την εφαρμογή του GAP III.

2.1.Συνεργασία σε επίπεδο χώρας

Με βάση ένα ορθό προφίλ χώρας όσον αφορά το φύλο 27 , οι αντιπροσωπείες της ΕΕ, οι επιχειρήσεις και αποστολές της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), σε συντονισμό με τις πρεσβείες των κρατών μελών της ΕΕ, θα πρέπει να καταρτίσουν ένα «σχέδιο εφαρμογής σε επίπεδο χώρας» που θα καθορίζει τις προτεραιότητες πολιτικής και τις δράσεις και τους βασικούς στόχους που επιλέγονται από τους θεματικούς τομείς πολιτικής που αναφέρονται στο κεφάλαιο 3 της παρούσας κοινής ανακοίνωσης 28 .

Η ΕΕ θα πρέπει να εργαστεί σε σύμπραξη με τα εθνικά δίκτυα ισότητας των φύλων και τα σχετικά υπουργεία. Όπου είναι δυνατό, θα υποστηρίξει σχετικές εθνικές και τομεακές στρατηγικές για την ισότητα των φύλων καθώς αυτό είναι καθοριστικό για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της δράσης της ΕΕ. Η ΕΕ θα πρέπει να διατηρήσει τακτικό διάλογο σχετικά με την εφαρμογή του GAP III και να συνεργαστεί με ένα ευρύ φάσμα φορέων, όπως τοπικές αρχές και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ακτιβιστές για τα δικαιώματα των γυναικών, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οργανώσεις της νεολαίας, θρησκευτικές και βασισμένες σε πεποιθήσεις οργανώσεις.

Οι οδικοί χάρτες των χωρών για τη συνεργασία της ΕΕ με την κοινωνία των πολιτών θα ενσωματώσουν τη διάσταση του φύλου και θα εξασφαλίσουν ουσιαστική συμμετοχή οργανώσεων γυναικών και κοριτσιών και οργανώσεων βάσης.

Η ΕΕ θα πρέπει να προσπαθήσει να συνεργαστεί στενά με τις εθνικές αντιπροσωπείες διεθνών οργανισμών, ιδίως του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να συνεργαστεί με τον ιδιωτικό τομέα για να προωθήσει την ισότητα των φύλων και τα πρότυπα για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

2.2.Ενίσχυση της συνεργασίας της ΕΕ σε πολυεθνικό και περιφερειακό επίπεδο

Η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει τη συνεργασία, τον διάλογο και τη σύμπραξη με περιφερειακούς ενδιαφερόμενους φορείς, υποστηρίζοντας στρατηγικές για την ισότητα των φύλων που εφαρμόζονται από διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς, ώστε να εξασφαλίσει ότι η διάσταση του φύλου ενσωματώνεται σε όλα τα περιφερειακά της προγράμματα.

Η προώθηση των συνεργειών μεταξύ περιφερειακών και εθνικών επιπέδων έχει αποφέρει θετικά αποτελέσματα στην περιφερειακή συνεργασία της ΕΕ στη Νότια Γειτονία, για παράδειγμα με την ενίσχυση της σύμπραξης της ΕΕ με το Συμβούλιο της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, σύμφωνα με τα πρότυπα και τους στόχους της σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (σύμβαση της Κωνσταντινούπολης) και με την υποστήριξη της Ένωσης για τη Μεσόγειο στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, και αυτό θα πρέπει να συνεχιστεί.

Η διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ έχει οδηγήσει σε νομικές μεταρρυθμίσεις που προάγουν την ισότητα των φύλων στις υποψήφιες χώρες και στα δυνάμει υποψήφια μέλη, καθώς οφείλουν να ευθυγραμμιστούν προοδευτικά με το κεκτημένο της ΕΕ όσον αφορά την ισότητα των φύλων και να έχουν το θεσμικό πλαίσιο για να το επιβάλουν.

Παρομοίως, η ΕΕ θα πρέπει να υποστηρίξει πρωτοβουλίες όπως η επιτροπή για την προαγωγή και προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών του Συνδέσμου Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), η διακήρυξη των ηγετών του Ειρηνικού για την ισότητα των φύλων και η στρατηγική του Μοντεβιδέο στη Λατινική Αμερική.

Στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης Αφρικής-ΕΕ, η ΕΕ θα πρέπει να υποστηρίξει τις πρωτοβουλίες της Αφρικανικής Ένωσης, όπως η στρατηγική για την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών (2018-2028) 29 και η νέα δεκαετία χρηματοπιστωτικής και οικονομικής ένταξης των γυναικών της Αφρικής (2020-2030) 30 . Θα πρέπει επίσης να υποστηρίξει την πλήρη επικύρωση και εφαρμογή του πρωτοκόλλου του Μαπούτο και του πρωτοκόλλου του Αφρικανικού Χάρτη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Λαών σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών στην Αφρική 31 .

Συνεκτιμώντας την ισότητα των φύλων σε όλα τα σκέλη εργασίας της εταιρικής σχέσης Αφρικής-ΕΕ, η ΕΕ θα πρέπει επίσης να ενισχύσει τον ρόλο των γυναικών ως κατόχων δικαιωμάτων, προασπιστών της ειρήνης και υπευθύνων λήψης αποφάσεων για την ειρήνη και την ασφάλεια, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, και να προωθήσει την πρόσβασή τους στη δικαιοσύνη και στις βασικές υπηρεσίες. Η στήριξη στην Αφρικανική Ηπειρωτική Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (AfCFTA) θα πρέπει να είναι επωφελής για τις γυναίκες. Στο ευρύτερο πλαίσιο της αστικής ανάπτυξης, οι επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις γυναίκες και η συμμετοχή θα προωθηθούν μέσω της συνεργασίας μεταξύ ΕΕ και αφρικανικών πόλεων στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Πρόκληση των 100 ευφυών πόλεων» 32  

Η περιφερειακή δράση της ΕΕ θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που σχετίζονται με το φύλο με μια διασυνοριακή διάσταση, όπως η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση και ο εξαναγκαστικός εκτοπισμός, συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας ανθρώπων και της ασφάλειας. Ένα νέο πρόγραμμα ανάπτυξης ικανοτήτων του στρατιωτικού προσωπικού για την υποστήριξη της ανάπτυξης και της ασφάλειας (CBSD) 33 θα εφαρμοστεί στις αφρικανικές χώρες και θα ενσωματώσει το θεματολόγιο για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια (ΓΕΑ).

Σε κάθε περιφέρεια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος θα στηρίξουν τις μετασχηματιστικές δράσεις για την ισότητα των φύλων βάσει μιας περιφερειακής ανάλυσης σχετικά με το φύλο, κατά περίπτωση. Στην υποσαχάρια Αφρική, για παράδειγμα, θα πρέπει να προσφερθεί στήριξη στις πολυεθνικές συνεργασίες, δημιουργώντας συνέργειες μεταξύ των προσπαθειών για προώθηση της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και των συναφών δικαιωμάτων, της εκπαίδευσης, της διατροφής και της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και σε επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις γυναίκες.

2.3.Ανάληψη ισχυρότερου ηγετικού ρόλου από την ΕΕ σε πολυμερές επίπεδο

Η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει τον ηγετικό ρόλο της όσον αφορά την ισότητα των φύλων, τα δικαιώματα και τη χειραφέτηση των γυναικών και των κοριτσιών σε πολυμερές επίπεδο, συμβάλλοντας στην προώθηση αυτού του θεματολογίου στα διεθνή φόρουμ. Βασιζόμενη στην ισχύ και στην εξουσία συστράτευσής της, η ΕΕ θα πρέπει να είναι έτοιμη να δρομολογήσει, να υποστηρίξει και να συνυποστηρίξει ψηφίσματα και διακηρύξεις για την ισότητα των φύλων, και να προωθήσει σταθερά τη συμπερίληψη διατυπώσεων που συνεκτιμούν τη διάσταση του φύλου σε όλα τα ψηφίσματα και τις διακηρύξεις. Η ενίσχυση και δημιουργία συνεργασιών και συμμαχιών είναι καίριας σημασίας για την ανανέωση των υφιστάμενων διεθνών δεσμεύσεων που αφορούν την ισότητα των φύλων, τα δικαιώματα και τη χειραφέτηση των γυναικών. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η κρίση της νόσου COVID-19. Οι πολυμερείς αντιπροσωπείες της ΕΕ έχουν ιδιαίτερη ευθύνη να προωθούν πολιτικές πρωτοβουλίες, συντονιζόμενες παράλληλα επιτόπου με τις διπλωματικές αρχές των κρατών μελών της ΕΕ και με τις χώρες εταίρους.

Στο πλαίσιο της πολυμερούς της συνεργασίας, η ΕΕ συνεργάζεται ενεργά με το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών και με όλα τα όργανα και τους εξειδικευμένους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών για την ισότητα των φύλων. Η ΕΕ θα πρέπει να παραμείνει υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εξασφαλίζοντας πλήρη συμμετοχή στις διάφορες συνόδους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, είναι μέλος του Φόρουμ για την Ισότητα των Γενεών 34 , μιας παγκόσμιας συνέλευσης για την ισότητα των φύλων, που συγκαλείται από την μονάδα ΗΕ Γυναίκες και συνδιοργανώνεται από τις κυβερνήσεις του Μεξικού και της Γαλλίας, σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, τον ιδιωτικό τομέα και διεθνείς οργανισμούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι συνεπικεφαλής του Συνασπισμού δράσης για την ισότητα των γενεών για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας.

Η ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να συνεργάζεται στενά και να προωθεί την παγκόσμια ανθρωπιστική πρωτοβουλία «έκκληση για ανάληψη δράσης για την προστασία από τη σεξουαλική και την έμφυλη βία σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης» και τον νέο οδικό χάρτη της 35 .

Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να συμμετέχει στα φόρουμ των G7 και G20, να προωθεί το θεματολόγιο για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια, τη χειραφέτηση των γυναικών και την ισότητα των φύλων, μεταξύ άλλων στην αγορά εργασίας. Στο πλαίσιο της G20, η ΕΕ και άλλα μέλη εργάζονται εντατικά για την επίτευξη του στόχου του Μπρισμπέιν (που εγκρίθηκε από την G20 το 2014) να μειωθεί το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών στο ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό κατά 25 % ως το 2025.

Στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παραμείνει ενεργό μέλος του δικτύου της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ΕΑΒ) για την ισότητα των φύλων 36 , σκοπός του οποίου είναι να βελτιώσει τις πολιτικές και τις πρακτικές για την ενίσχυση της ισότητας των φύλων στα αναπτυξιακά προγράμματα και να εξασφαλίσει τα δικαιώματα των κοριτσιών και των γυναικών, συμβάλλοντας στην ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

3.Προς έναν κόσμο ισότητας μεταξύ των φύλων: εστίαση σε βασικούς θεματικούς τομείς δέσμευσης

Σκοπός του GAP III είναι να επιταχύνει την πρόοδο προς την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών και των κοριτσιών, καθορίζοντας στόχους και δράσεις σε έξι βασικούς θεματικούς τομείς πολιτικής. Βασίζεται στα προηγούμενα GAP και αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις και ευκαιρίες, εξασφαλίζοντας συγχρόνως τη συνοχή της εσωτερικής-εξωτερικής πολιτικής. Οι ειδικοί στόχοι και δείκτες για κάθε τομέα δέσμευσης καθορίζονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών «Objectives and Indicators to frame GAP III implementation».

3.1.Εξασφάλιση της απαλλαγής από οποιαδήποτε μορφή έμφυλης βίας

Πηγάζοντας από επιζήμια κοινωνικά πρότυπα και στερεότυπα σε όλους τους πολιτισμούς και τις κοινωνικές τάξεις, η έμφυλη βία επηρεάζει όλες τις κοινότητες με τρομερό κόστος για τα θύματα, τις οικογένειές τους, τις κοινωνίες και τις οικονομίες . Η πανδημία της COVID-19 έχει σοβαρές επιπτώσεις, με σημαντική αύξηση της γυναικοκτονίας και της έμφυλης βίας, συμπεριλαμβανομένης και της ενδοοικογενειακής βίας, σε πολλά μέρη του κόσμου 40 .

Οι ανθρωπιστικές κρίσεις, οι συγκρούσεις, οι καταστροφές και οι πανδημίες εντείνουν τους κινδύνους σεξουαλικής και έμφυλης βίας, οι οποίοι πρέπει να προλαμβάνονται και να αντιμετωπίζονται από τη στιγμή που εμφανίζονται. Οι προσεγγίσεις που επικεντρώνονται στους επιζώντες λαμβάνοντας υπόψη τις διατομεακές μορφές διάκρισης παραμένουν καίριας σημασίας.

Η ανθρωπιστική βοήθεια της ΕΕ περιλαμβάνει δράσεις για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σεξουαλικής και της έμφυλης βίας στο πλαίσιο του προγράμματός της για την προστασία και την υγεία 44 .

3.2.Προαγωγή της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και των συναφών δικαιωμάτων

Η σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα συναφή δικαιώματα είναι κρίσιμης σημασίας για το δικαίωμα των γυναικών και των κοριτσιών στην αυτοδιάθεση. Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στην προαγωγή, την προστασία και την τήρηση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή της πλατφόρμας δράσης του Πεκίνου και του προγράμματος δράσης της Διεθνούς Διάσκεψης για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη, καθώς και των αποτελεσμάτων των διασκέψεων αναθεώρησής τους και, στο πλαίσιο αυτό, παραμένει προσηλωμένη στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα συναφή δικαιώματα.

Κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να έχει πλήρη έλεγχο και να αποφασίζει ελεύθερα και υπεύθυνα για τα ζητήματα που επηρεάζουν τη σεξουαλικότητα και τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία του, απαλλαγμένο από διακρίσεις, εξαναγκασμό και βία, να διάγει μια υγιή ζωή και να συμμετέχει στην οικονομία και στον κοινωνικό και πολιτικό βίο. Απαιτείται πρόσβαση σε ποιοτική και οικονομικά προσιτή ολοκληρωμένη ενημέρωση για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, σε εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης της ολοκληρωμένης σεξουαλικής αγωγής, καθώς και σε υγειονομικές υπηρεσίες 46 .

Τα επιζήμια πρότυπα και τα στερεότυπα για το φύλο εμποδίζουν την πρόσβαση στον οικογενειακό προγραμματισμό, είτε μέσω νομικών φραγμών ή μέσω πίεσης από την κοινότητα, παρενόχλησης και κακοποίησης, ενώ οι αντιδράσεις κατά της ισότητας των φύλων απειλούν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί με σκληρή προσπάθεια και τους ισχύοντες νόμους.

3.3.Ενίσχυση των οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και χειραφέτηση των κοριτσιών και των γυναικών

Οι γυναίκες και οι άνδρες σε όλη την πολυμορφία τους θα πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες, ίση πρόσβαση στην απασχόληση, αξιοπρεπή εργασία, ίση αμοιβή για όμοια εργασία, ώστε να είναι οικονομικά ανεξάρτητοι. Επιπλέον, οι γυναίκες και οι άνδρες θα πρέπει να μοιράζονται εξίσου τις ευθύνες φροντίδας και να έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη κοινωνική προστασία, δημόσιες υπηρεσίες και χρηματοδοτικές και επιχειρηματικές ευκαιρίες.

Επιπλέον, οι γυναίκες και τα κορίτσια πρέπει επίσης να έχουν πρόσβαση σε αναγκαίους πρόσφορους όρους, όπως πρόσβαση σε ασφαλή, οικονομικά προσιτά και προσβάσιμα δημόσια μέσα μεταφοράς και σε άλλες επιλογές κινητικότητας, τόσο στις αγροτικές όσο και στις αστικές περιοχές.

Η οικονομική χειραφέτηση των γυναικών είναι καίριας σημασίας για τη μείωση της φτώχειας και την επίτευξη βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης στο πλαίσιο της ατζέντας του 2030 49 .

Οικονομική χειραφέτηση

Η πρόοδος στη μείωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στα ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό σε παγκόσμιο επίπεδο έχει σταματήσει 50 . Οι διαφορές στα εισοδήματα και στις αμοιβές 51 θέτουν τις γυναίκες σε περαιτέρω μειονεκτική θέση 52 . Οι κανονισμοί και οι πρακτικές που αφορούν το καθεστώς ιδιοκτησίας, την πρόσβαση στην τραπεζική πίστωση, τα κληρονομικά δικαιώματα και την πρόσβαση στην ταυτοποίηση συχνά περιλαμβάνουν διακρίσεις κατά των γυναικών και περιορίζουν την πρόσβασή τους σε πόρους και χρηματοδότηση 53 . Η στήριξη της οικονομικής χειραφέτησης των μεταναστριών στην ΕΕ είναι επίσης σημαντική στο πλαίσιο αυτό. Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ενσωμάτωση και την ένταξη περιλαμβάνει δράσεις για τη στήριξη της οικονομικής χειραφέτησης των γυναικών.

Οι συνέπειες της πανδημίας COVID-19 επηρεάζουν τις γυναίκες, καθώς εκπροσωπούνται δυσανάλογα σε τομείς που πλήττονται από την κρίση, στην επισφαλή και άτυπη απασχόληση 54 , καθώς και στο εργατικό δυναμικό παροχής φροντίδας (στους τομείς της εκπαίδευσης, της κοινωνικής εργασίας και της υγείας μεταξύ άλλων τομέων, και ως οικιακές βοηθοί) 55 . Επιπλέον, φέρουν επίσης το αυξανόμενο βάρος της μη αμειβόμενης παροχής φροντίδας 56 . Αυτό υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη να θεσπιστούν συστήματα κοινωνικής προστασίας χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, να ενισχυθεί η επίσημη απασχόληση, να επεκταθούν τα εργασιακά δικαιώματα και οι παροχές στις άτυπα και επισφαλώς εργαζόμενες και να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και των αμοιβών των εργαζομένων στον τομέα της παροχής φροντίδας.

Προώθηση της ισότητας των φύλων στην εκπαίδευση

Η παγκόσμια πρόοδος που σημειώθηκε στην ίση εκπροσώπηση των φύλων στους εγγεγραμμένους στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν έχει ακόμα εξαλείψει τα χάσματα μεταξύ των φύλων στη σχολική φοίτηση και μάθηση 59 .

Η πρόσβαση των κοριτσιών στην εκπαίδευση περιορίζεται από την έλλειψη προόδου στη διασφάλιση της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας τους, από μη ασφαλή μαθησιακά περιβάλλοντα και από την έλλειψη κατάλληλων εγκαταστάσεων υγιεινής 60 . Μια εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών από το 2016 κατέδειξε ότι 246 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως αντιμετωπίζουν έμφυλη βία συνδεόμενη με το σχολείο, ενώ πλήττονται ιδιαίτερα τα κορίτσια και τα παιδιά που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. 61 Οι γάμοι παιδιών, οι πρόωροι και καταναγκαστικοί γάμοι και η πρόωρη εγκυμοσύνη επηρεάζουν τα ποσοστά ολοκλήρωσης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των κοριτσιών (36,9 % χαμηλότερα από τα ποσοστά των αγοριών), υπονομεύοντας την ικανότητα βιοπορισμού και την εξουσία λήψης αποφάσεων τους 62 . Κάθε επιπλέον έτος στο δημοτικό σχολείο αυξάνει τον τελικό μισθό των κοριτσιών κατά 10-20 % 63 . Η έλλειψη πρόσβασης σε σχολεία αυξάνει περαιτέρω το χάσμα για τα κορίτσια με αναπηρία. Τα στερεότυπα φύλου περιορίζουν τις φιλοδοξίες των κοριτσιών για σταδιοδρομίες στις φυσικές επιστήμες και τη μηχανική και αποθαρρύνουν τα αγόρια να αναζητήσουν εργασία στον τομέα της φροντίδας. Επίσης, αυτά τα στερεότυπα εμποδίζουν τις γυναίκες να προαχθούν σε ηγετικές θέσεις, ακόμα και στην εκπαίδευση, παρότι οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί είναι γυναίκες.

Σε περιοχές που πλήττονται από κρίσεις, όπως η παγκόσμια πανδημία της COVID-19, το κλείσιμο των σχολείων έχει αυξήσει τον κίνδυνο της παιδικής εργασίας, της ενδοοικογενειακής βίας, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, της πρόωρης εγκυμοσύνης και των γάμων παιδιών, των πρόωρων και καταναγκαστικών γάμων 64 . Τα κορίτσια λαμβάνουν λιγότερη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, καθώς έχουν μικρότερη πρόσβαση στο διαδίκτυο σε σχέση με τα αγόρια (17 % μικρότερη πρόσβαση παγκοσμίως) και στην τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας (26 %) 65 . Το ήμισυ των κοριτσιών προσφύγων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν θα επιστρέψει στο σχολείο μετά την COVID-19 66 .

Στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής βοήθειας, ο προϋπολογισμός της ΕΕ για την εκπαίδευση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης αυξήθηκε σημαντικά από 1 % το 2015 σε 10 % το 2019, γεγονός που σημαίνει ότι περισσότερα από 450 εκατομμύρια EUR ωφελούν πάνω από 8,5 εκατομμύρια κορίτσια και αγόρια σε 59 χώρες ανά τον κόσμο, δίνοντας το παράδειγμα και προωθώντας την εκπαίδευση για την ειρήνη και την προστασία 67 .

Πρέπει να πραγματοποιηθεί μια αλλαγή για να προχωρήσουμε πέρα από την ισότιμη εκπροσώπηση των φύλων σε αριθμούς και να εστιάσουμε στο πώς το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να προωθήσει την ισότητα των φύλων.

Προώθηση της καθολικής πρόσβασης στην υγεία

Τα συστήματα δημόσιας υγείας λαμβάνουν ανεπαρκή χρηματοδότηση, γεγονός που επηρεάζει σοβαρά τις υπηρεσίες που παρέχονται στα κορίτσια και τις γυναίκες 68 .

H κρίση COVID-19 έχει υπονομεύσει περαιτέρω τις βασικές υγειονομικές υπηρεσίες και την πρόσβαση σε ασφαλή φάρμακα και εμβόλια, οδηγώντας σε αύξηση των θανάτων μητέρων και σε ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες 69 . Ως εργαζόμενες πρώτης γραμμής και φροντιστές, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν συχνά υψηλότερο κίνδυνο για την υγεία τους στο πλαίσιο της πανδημίας. Η μετατόπιση εστίασης των πόρων των συστημάτων υγείας στη νόσο COVID-19 έχει πλήξει σοβαρά τις υπηρεσίες θεραπείας και πρόληψης του HIV, καθώς και την αύξηση του στιγματισμού και των διακρίσεων εις βάρος των ατόμων που ζουν με τον ιό HIV, πλήττοντας ιδιαίτερα τις γυναίκες 70 .

Οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο λόγω της μη πρόσβασης σε πληροφόρηση σχετικά με την πρόληψη και την παροχή βοήθειας και λόγω ισχυρών φραγμών στην πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες ή βασικές υπηρεσίες ύδρευσης, αποχέτευσης και υγιεινής. Η συνεχής χρηματοδότηση της καθολικής υγειονομικής κάλυψης, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και συναφών δικαιωμάτων, είναι πιο σημαντική από ποτέ.

3.4.Προώθηση της ίσης συμμετοχής και ηγεσίας

Οι γυναίκες και τα κορίτσια θα πρέπει να συμμετέχουν ισότιμα στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο, προκειμένου να επιτευχθεί μια λειτουργική δημοκρατία και οικονομία και να τηρούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων. Στο πλαίσιο αυτό θα προκύψουν μεγάλα οφέλη για την κοινωνία συνολικά, τα οποία περιλαμβάνουν την ενισχυμένη αξιοπιστία των δημοκρατικών θεσμών και τη χαμηλότερη συχνότητα κρατικής βίας 71 .

Ωστόσο, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται ως ψηφοφόροι, πολιτικοί ηγέτες και αιρετοί αξιωματούχοι, ως επίσημοι διαπραγματευτές και διαμεσολαβητές της ειρήνης. Η αλλαγή είναι αργή σε αιρετά αξιώματα και στα όργανα λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα 72 . Μολονότι περίπου το 39 % των χωρών έχουν θεσπίσει ποσοστώσεις για την εκπροσώπηση των γυναικών στα κοινοβούλια ή στα πολιτικά κόμματα, η εφαρμογή τους εμποδίζεται από παράγοντες όπως τα στερεότυπα φύλου, η διάρθρωση των πολιτικών κομμάτων και η έλλειψη πολιτικής χρηματοδότησης.

Οι γυναίκες στον δημόσιο βίο, όπως πολιτικοί, δημοσιογράφοι και ακτιβίστριες, υφίστανται συχνά έμφυλη βία, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων μορφών διαδικτυακής βίας, ακόμα και γυναικοκτονίας, μέσα σε έναν συρρικνούμενο χώρο της κοινωνίας των πολιτών. Οι επιθέσεις με πολιτικά κίνητρα σε γυναίκες έχουν αυξηθεί σχεδόν σε κάθε περιοχή, ανερχόμενες σε επίπεδα ρεκόρ το 2019. Μια έρευνα του 2016 σε γυναίκες πολιτικούς από 39 χώρες κατέδειξε ότι το 82 % είχαν αντιμετωπίσει ψυχολογική βία και το 44 % αντιμετώπιζαν βίαιες απειλές 73 .

Συγχρόνως, μια νέα μαχητική γενιά νέων γυναικών και κοριτσιών ακτιβιστριών έχει αναλάβει την επιδίωξη ενός ευρέος φάσματος σκοπών, συμπεριλαμβανομένης της χειραφέτησης των γυναικών. Σε αυτές τις ακτιβίστριες θα πρέπει να δοθεί μια πλατφόρμα για να εκφράζουν τη γνώμη τους και να συνεργάζονται.

3.5.Ενσωμάτωση του θεματολογίου για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια

Στον 21ο αιώνα, οι καταστροφές και οι ανθρωπογενείς κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων, έχουν γίνει πιο περίπλοκες, παρατεταμένες και ολοένα και περισσότερο συνδεόμενες με παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, ο εκτοπισμός και, τελευταία, οι πανδημίες. Οι συνέπειες της πανδημίας της COVID-19 έχουν καταδείξει την επικέντρωση του θεματολογίου για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια στην αντιμετώπιση των αυξημένων απειλών βίας και στη συμπερίληψη των γυναικών μέσω της σύνδεσης ασφάλειας/ισότητας των φύλων.

Οι συγκρούσεις, οι κρίσεις και οι καταστάσεις αστάθειας παρεμποδίζουν την πρόοδο προς την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης και ασφάλειας και προς την επίτευξη των ΣΒΑ. Το θεματολόγιο για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια εστιάζει στους δεσμούς μεταξύ ανισότητας των φύλων και συγκρούσεων, στον τρόπο με τον οποίο αλληλοενισχύονται και τονίζει την ανάγκη να κατανοηθεί η ανισότητα των φύλων ως βαθύτερη αιτία και κινητήριος μοχλός των συγκρούσεων και των καταστάσεων αστάθειας. Οι ανισότητες, σε συνδυασμό με τον αποκλεισμό των γυναικών από την εξουσία, τις ευκαιρίες, τις υπηρεσίες και την ασφάλεια, δημιουργούν ένα γόνιμο έδαφος για τις συγκρούσεις και την έμφυλη βία, ειδικά όταν συνδέονται με ελλιπή κρατική ικανότητα ή νομιμότητα. Η προληπτική δράση θα πρέπει να υιοθετήσει μια προσέγγιση βασισμένη στους κινδύνους, τις ανάγκες και τα δικαιώματα.

Οι γυναίκες είναι συχνά θύματα σε αυτές τις καταστάσεις, αλλά όχι πάντοτε· αναλαμβάνουν πολλαπλούς και διαφορετικούς ρόλους ως μαχήτριες, προασπίστριες της ειρήνης, διαμεσολαβήτριες, πολιτικοί, επιχειρηματίες και ακτιβίστριες. Ο αριθμός των γυναικών που συμμετέχουν σε ειρηνευτικές διαδικασίες παραμένει χαμηλός, παρά τις παγκόσμιες, περιφερειακές και εθνικές δεσμεύσεις 76 και πολλές ειρηνευτικές συμφωνίες δεν περιλαμβάνουν καν διατάξεις σχετικές με το φύλο που να καλύπτουν επαρκώς τις ανάγκες των γυναικών. Η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών σε όλα τα θέματα που σχετίζονται με την ειρήνη και την ασφάλεια αποτελεί προτεραιότητα για την ΕΕ. 

Με βάση τη στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ στο θεματολόγιο για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια, η ΕΕ θα εφαρμόσει το σχέδιο δράσης της για το εν λόγω θεματολόγιο 77 , που καθορίζει σαφείς στόχους και κριτήρια εκπλήρωσης στους εξής βασικούς τομείς προτεραιότητας: i) πρόληψη· ii) προστασία· iii) αρωγή και ανάκαμψη και στις τρεις γενικές και οριζόντιες αρχές: iv) συμμετοχή· v) ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και vi) ηγεσία δια του παραδείγματος.

Οι στόχοι της ΕΕ για το θεματολόγιο ΓΕΑ θα πρέπει να επιτευχθούν, μεταξύ άλλων, μέσω πολιτικής και διπλωματικής συνεργασίας των ηγετών της ΕΕ, και με την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και την εξασφάλιση της συμμετοχής και της ηγεσίας γυναικών σε όλα τα πλαίσια που σχετίζονται με την ειρήνη και την ασφάλεια. Είναι επίσης απαραίτητο να ληφθούν ειδικά μέτρα, όπως στοχευμένη κατάρτιση του προσωπικού των υπηρεσιών της δικαιοσύνης, των στρατιωτικών δυνάμεων και των δυνάμεων ασφαλείας.

Οι συνέργειες μεταξύ του θεματολογίου ΓΕΑ και των άλλων θεματικών προτεραιοτήτων θα αξιοποιηθούν. Η παρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων για το θεματολόγιο ΓΕΑ θα ευθυγραμμιστεί με το GAP III, μεταξύ άλλων, για να ενσωματωθεί πλήρως το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για το θεματολόγιο ΓΕΑ στο συνολικό πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την ισότητα των φύλων.

3.6.Αντιμετώπιση των προκλήσεων και αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρει η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός

Προώθηση μιας δίκαιης πράσινης μετάβασης χωρίς αποκλεισμούς 

Οι γυναίκες και τα κορίτσια στις αναπτυσσόμενες χώρες πλήττονται ιδιαίτερα από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, όπως η απώλεια οικοσυστημάτων, η απώλεια πρόσβασης σε βασικούς φυσικούς πόρους, ο υποσιτισμός και οι αναπνευστικές νόσοι που συνδέονται με το νερό και μεταδίδονται από φορείς 79 .

Ως κύριοι χρήστες και διαχειριστές των φυσικών πόρων, οι γυναίκες διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στον μετριασμό και στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στην προστασία του περιβάλλοντος. Ωστόσο, η ισότιμη συμμετοχή τους στις σχετικές διαδικασίες διακυβέρνησης εμποδίζεται για πολλούς λόγους, όπως τα επιζήμια πρότυπα σχετικά με το φύλο, τα ανεπαρκή νομικά πλαίσια, η περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση και στη γαιοκτησία. Ωστόσο, ακτιβίστριες σε όλον τον κόσμο προασπίζονται τα περιβαλλοντικά δικαιώματα και νέες γυναίκες ηγούνται πρωτοβουλιών προώθησης της αλλαγής.

Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να αναλάβει δράση σε σχέση με τη διάσταση του φύλου στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος και στην κλιματική αλλαγή, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις καταστάσεις αστάθειας και τις ειδικές ανάγκες και τους ρόλους των αυτοχθόνων γυναικών που βασίζονται άμεσα στους φυσικούς πόρους.

Αξιοποίηση ευκαιριών για τη χειραφέτηση των γυναικών μέσω της ψηφιοποίησης

Η προώθηση της ίσης πρόσβασης των γυναικών στο ανεκμετάλλευτο δυναμικό των ψηφιακών τεχνολογιών βρίσκεται στο επίκεντρο της ψηφιακής στρατηγικής της ΕΕ 80 και της βιώσιμης ανάπτυξης 81 .

Οι ψηφιακές λύσεις και τεχνολογίες μπορούν να επιταχύνουν την πρόοδο στην ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση και η επιχειρηματικότητα και να προλαμβάνουν και να καταπολεμούν την έμφυλη βία. Μπορούν να βοηθούν τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως αποδείχθηκε στην πανδημία της COVID-19, μετριάζοντας τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες και αναπτύσσοντας ανθεκτικότητα. Οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες, όπως οι ψηφιακές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, μπορούν να δημιουργήσουν ευκαιρίες για την οικονομική χειραφέτηση των γυναικών, με τη βελτίωση της πρόσβασης στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και της χρήσης τους από τις γυναίκες.

Το ψηφιακό χάσμα, δηλαδή το χάσμα μεταξύ όσων έχουν πρόσβαση στις ψηφιακές τεχνολογίες και στη συνδεσιμότητα και όσων δεν έχουν, επηρεάζει τις δυνατότητες των ατόμων να συμμετέχουν και να αξιοποιούν τις ευκαιρίες της ψηφιακής εποχής. Το χάσμα αυτό παρουσιάζει τεράστια απόκλιση από τη μια γεωγραφική περιοχή στην άλλη και μεταξύ ανδρών και γυναικών 82 .

Οι γυναίκες που ζουν σε αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές αντιμετωπίζουν τριπλή διάκριση (λόγω ψηφιακών δυνατοτήτων, φύλου και αγροτικής περιοχής), αντιμετωπίζοντας τεράστια εμπόδια στην πρόσβαση και χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών, λόγω μη οικονομικής προσιτότητας, χαμηλής ψηφιακής κατάρτισης και κοινωνικών προτύπων. Επιπλέον, η ψηφιοποίηση δημιουργεί νέους κινδύνους και προκλήσεις για την ισότητα των φύλων που σχετίζονται, για παράδειγμα, με πιθανές προκαταλήψεις φύλου στην τεχνητή νοημοσύνη ή με αύξηση της έμφυλης βίας.

Η ΕΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να αντιμετωπίζει τα διαρθρωτικά εμπόδια που διατηρούν το ψηφιακό χάσμα μεταξύ των φύλων και να υποστηρίζει έναν δίκαιο ψηφιακό μετασχηματισμό χωρίς αποκλεισμούς. Αυτό περιλαμβάνει την προώθηση μιας συμμετοχικής προσέγγισης που συνεκτιμά τη διάσταση του φύλου στις πολιτικές, τα έργα και τα προγράμματα ανάπτυξης που υποστηρίζουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των χωρών εταίρων.

4.Η ΕΕ ηγείται με το παράδειγμά της

Η «μεταβολή της θεσμικής νοοτροπίας» που ξεκίνησε το GAP ΙΙ έχει επιφέρει σημαντική αλλά άνιση πρόοδο. Με το GAP III, η ΕΕ είναι αποφασισμένη να κάνει ένα άλμα προόδου, ενισχύοντας την ικανότητά της να επιτυγχάνει αποτελέσματα στα ζητήματα ισότητας των φύλων και χειραφέτησης των γυναικών ως συλλογική ευθύνη όλου του προσωπικού της. Αυτός ο μετασχηματισμός απαιτεί ηγεσία που συνεκτιμά τη διάσταση του φύλου 83  και επαρκή θεσμική ικανότητα.

Η ηγεσία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των επικεφαλής των αντιπροσωπειών της ΕΕ, πρέπει να προωθεί την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών ως αναπόσπαστο μέρος των καθηκόντων της και της αξιολόγησης επιδόσεων, συνεχίζοντας να ενισχύει μια θεσμική «νοοτροπία ισότητας των φύλων».

Η θεσμική ικανότητα και ο ενστερνισμός πρέπει να βελτιωθούν σε όλες τις γενικές διευθύνσεις της Επιτροπής που είναι αρμόδιες για τις εξωτερικές σχέσεις, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, τις αντιπροσωπείες της ΕΕ και τις αποστολές και επιχειρήσεις ΚΠΑΑ. Πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμοι εμπειρογνώμονες για θέματα φύλου, οι οποίοι θα υποβάλλουν εκθέσεις στα ανώτατα όργανα λήψης αποφάσεων. Στο πλαίσιο του GAP II, τα πρόσωπα/σημεία επαφής σχετικά με θέματα φύλου 84 κατείχαν κεντρικό ρόλο στην κινητοποίηση της «μεταβολής της θεσμικής νοοτροπίας», και αυτό συνέβαλε στην πραγματική πρόοδο. Η ικανότητα και ο ρόλος τους θα ενισχυθούν, μεταξύ άλλων με παροχή ευκαιριών και εργαλείων για την απόκτηση γνώσεων και το δίκτυό τους θα διευρυνθεί. Ενθαρρύνεται επίσης ο διορισμός ανώτερων συμβούλων για θέματα φύλου, που θα υποστηρίζουν την ηγεσία και το προσωπικό, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η ισότητα των φύλων αποτελεί υψηλή προτεραιότητα και να προωθηθούν βασικές πρωτοβουλίες 85 . 

Όλες οι σχετικές υπηρεσίες θα υποβάλλουν ετήσια έκθεση για την ευαισθητοποίηση ως προς την ισότητα των φύλων στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων και ως μέρος των αντίστοιχων σχεδίων εργασίας τους σχετικά με την ισότητα.

Η ΕΕ δεσμεύεται επίσης να σημειώσει σημαντική πρόοδο στην ίση εκπροσώπηση των φύλων στις διευθυντικές θέσεις, σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων. Όπως ανακοινώθηκε στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές από την πρόεδρο κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ως το τέλος της θητείας της Επιτροπής, η ισορροπία μεταξύ των φύλων στις διοικητικές θέσεις θα είναι 50/50. 

Η ΕΥΕΔ συνεχίζει επίσης ενεργά τις προσπάθειές της να βελτιώσει την ισορροπία μεταξύ των φύλων στο διοικητικό επίπεδο. Βασική προτεραιότητα είναι να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη να ορίσουν γυναίκες υποψήφιες για όλες της θέσεις στην ΕΥΕΔ, συμπεριλαμβανομένων των ανώτερων διοικητικών θέσεων και ως επικεφαλής των αποστολών και επιχειρήσεων ΚΠΑΑ. Επιπλέον, έχει εφαρμοστεί μια σειρά εσωτερικών μέτρων για τη βελτίωση της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων σε όλα τα επίπεδα.

Τα διοικητικά στελέχη θα λαμβάνουν υποχρεωτική κατάρτιση σχετικά με την ισότητα των φύλων και την εφαρμογή του GAP III. Η προώθηση της ισότητας των φύλων θα πρέπει να ενσωματωθεί στον κατάλογο βασικών ικανοτήτων και αρμοδιοτήτων όλων των ηγετικών και διοικητικών θέσεων.

Η βελτίωση της γνώσης και της εμπειρογνωσίας σε θέματα φύλου σε όλους τους τομείς και σε όλα τα επίπεδα, ιδίως για τις αντιπροσωπείες της ΕΕ και τις πρεσβείες των κρατών μελών σε επίπεδο χώρας, είναι καίριας σημασίας. Αυτή περιλαμβάνει:

1)ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κατάρτισης, βασισμένο σε ανάλυση των αναγκών κατάρτισης, και άλλα μέτρα ανάπτυξης ικανοτήτων·

2)πόρους για την έρευνα, την ανάλυση και την εμπειρογνωσία, συμπεριλαμβανομένης της τεχνικής βοήθειας σε προγράμματα για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και την εφαρμογή του GAP ΙΙΙ·

3)συγκέντρωση πόρων και ανταλλαγή γνώσεων με κράτη μέλη της ΕΕ και διεθνείς οργανισμούς.

5.Υποβολή εκθέσεων και επικοινωνία σχετικά με τα αποτελέσματα

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής, σε συνεργασία με την ΕΥΕΔ, θα εξετάζουν την ετήσια πρόοδο εφαρμογής του GAP ΙΙΙ, παρακολουθώντας τους «θεσμικούς και στρατηγικούς στόχους και δείκτες της ΕΕ» που παρουσιάζονται στο μέρος Ι του εγγράφου εργασίας με τίτλο «Στόχοι και δείκτες για την πλαισίωση της εφαρμογής του GAP III».

Επιπλέον, η ετήσια έκθεση για την εφαρμογή των μέσων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χρηματοδότηση των εξωτερικών δράσεων θα αναφέρει αναλυτικά τις δράσεις για την ισότητα των φύλων και τα αποτελέσματά τους.

Μια έκθεση που θα εξετάζει τα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του θεματολογίου ΓΕΑ, θα δημοσιευτεί σε ενδιάμεσο σημείο και στο τέλος της εφαρμογής του GAP III. Η έκθεση αυτή θα αξιολογήσει τον αντίκτυπο των δράσεων της ΕΕ, σύμφωνα με το πλαίσιο αποτελεσμάτων της ΕΕ, τον επιλεγμένο ΣΒΑ και άλλους δείκτες και δεσμεύσεις αναφοράς. Θα περιλαμβάνει ορθές πρακτικές, ιστορίες αλλαγής και τα αποτελέσματα των ειδικών αξιολογήσεων. Η πρόοδος θα αναφέρεται ανά θεματικό τομέα σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.

Για τον σκοπό αυτόν, το μέρος ΙΙ του εγγράφου εργασίας με τίτλο «Στόχοι και δείκτες για την πλαισίωση της εφαρμογής του GAP III» περιέχει μια σειρά «βασικών θεματικών δεικτών αποτελεσμάτων» που πρέπει να ενσωματωθεί στον σχεδιασμό του σχεδίου εφαρμογής και των νέων δράσεων κάθε χώρας. Οι θεματικοί δείκτες θα ενσωματωθούν στο θεσμικό σύστημα παρακολούθησης, με διαθέσιμη καθοδήγηση για υποστήριξη. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να χρησιμοποιήσουν αυτούς τους δείκτες για τη σύνταξη συγκεντρωτικών εκθέσεων σχετικά με τα αποτελέσματα. Οι δείκτες στο σχέδιο δράσης για το θεματολόγιο ΓΕΑ της ΕΕ είναι ενσωματωμένοι στα μέρη Ι και ΙΙ του εγγράφου εργασίας.

Οι ανανεωμένες προσπάθειες στρατηγικής επικοινωνίας θα ενθαρρύνουν έναν ενημερωμένο διάλογο με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Σε επίπεδο χώρας, οι αντιπροσωπείες της ΕΕ, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και με τις αποστολές και επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ ενθαρρύνονται να οργανώνουν ανταλλαγές απόψεων σχετικά με την ισότητα των φύλων και την εφαρμογή του GAP III, ώστε να συζητείται η πρόοδος, να προωθείται η στήριξη των εθνικών ενδιαφερόμενων φορέων με συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Στις Βρυξέλλες, εκτός των συζητήσεων σε διοργανικό επίπεδο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος θα συζητούν κάθε χρόνο την πρόοδο με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

Η Επιτροπή θα ξεκινήσει μια τελική αξιολόγηση του GAP III το αργότερο το 2024.

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν το GAP III και να συνεργαστούν με την Επιτροπή και τον ύπατο εκπρόσωπο για την εφαρμογή της παρούσας κοινής ανακοίνωσης.

(1)

Ως «φύλο» νοούνται οι κοινωνικά κατασκευασμένοι ρόλοι, συμπεριφορές, δραστηριότητες και ιδιότητες που μια δεδομένη κοινωνία θεωρεί αρμόζουσες για τις γυναίκες και τους άνδρες.

(2)

Άρθρο 2, άρθρο 3 παράγραφος 3 και άρθρο 21 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ), άρθρο 8 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και άρθρα 21 και 23 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

(3)

https://www.un.org/en/events/pastevents/pdfs/Beijing_Declaration_and_Platform_for_Action.pdf

(4)

https://www.unwomen.org/en/docs/2000/10/un-security-council-resolution-1325

(5)

  https://sdgs.un.org/goals/goal5  

(6)

 Evaluation on «EU support to gender equality and women’s and girls’ empowerment (2010-2018)», https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/tenders/monitoring-and-evaluation_en  

(7)

 https://ec.europa.eu/international-partnerships/topics/empowering-women-and-girls_en

(8)

 Οι στόχοι θα ευθυγραμμιστούν με τον κανονισμό για τη θέσπιση του Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας (ΜΓΑΔΣ), μόλις εγκριθεί.

(9)

Μια προσέγγιση είναι μετασχηματιστική ως προς το φύλο όταν στοχεύει στην αλλαγή των σχέσεων ισχύος μεταξύ των φύλων, για θετική αλλαγή των προτύπων που παράγουν διακρίσεις και ανισότητες. 

(10)

Μια προσέγγιση είναι διατομεακή όταν βασίζεται στην αναγνώριση των πολλαπλών χαρακτηριστικών και ταυτοτήτων ενός ατόμου, προκειμένου να αναλυθούν και να αντιμετωπιστούν οι τρόποι με τους οποίους το βιολογικό και κοινωνικό φύλο αλληλοεπιδρούν με άλλα προσωπικά χαρακτηριστικά.

(11)

Συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου: με σκοπό την αύξηση της λογοδοσίας και την επιτάχυνση της υλοποίησης των δεσμεύσεων που αφορούν την ισότητα των φύλων με μια προσέγγιση βασισμένη στα δικαιώματα σε διεθνές, εθνικό και κοινοτικό επίπεδο.

(12)

 Άρθρο 10 της ΣΛΕΕ, «κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών και των δράσεών της, η Ένωση επιδιώκει να καταπολεμήσει κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού».

(13)

Βλέπε σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, που έχει επικυρωθεί μέχρι σήμερα από 182 χώρες https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRPD/Pages/ConventionRightsPersonsWithDisabilities.aspx ; Άρθρο 6: Γυναίκες με αναπηρία.

(14)

COM(2020) 698 final

(15)

  https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/combatting-discrimination/racism-and-xenophobia/eu-anti-racism-action-plan-2020-2025_en

(16)

  https://www.ohchr.org/EN/Issues/FreedomReligion/Pages/FaithForRights.aspx  

(17)

  http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&f=ST%209489%202014%20INIT  

(18)

«Στόχος της (συνεκτίμησης της διάστασης του φύλου) είναι να γίνει ανακατανομή της εξουσίας, της επιρροής και των πόρων με δίκαιο και ισότιμο ως προς το φύλο τρόπο, να αρθούν οι ανισότητες, να προαχθεί η δίκαιη μεταχείριση και να δημιουργηθούν ευκαιρίες.» Στρατηγική για την ισότητα των φύλων, σ. 15.

(19)

«Gender Equality and Women’s Empowerment: Transforming the Lives of Girls and Women through EU External Relations 2016-2020» [Joint SWD(2015) 182 final]· Συμπεράσματα του Συμβουλίου 13201/15 της 26.10.2015.

(20)

Το GAP III εφαρμόζει το σύστημα βαθμολόγησης της ισότητας των φύλων της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ΕΑΒ). Σημαντικός (βαθμός 1) σημαίνει ότι η ισότητα των φύλων είναι σημαντικός στόχος, αλλά όχι ο κύριος λόγος ανάληψης της δράσης, ενώ κύριος (βαθμός 2) σημαίνει ότι η ισότητα των φύλων είναι ο βασικός στόχος. Για την ανθρωπιστική βοήθεια, η Επιτροπή εφαρμόζει τον δικό της ανθρωπιστικό δείκτη σχετικά με το φύλο και την ηλικία. https://ec.europa.eu/echo/files/policies/sectoral/gender_age_marker_toolkit.pdf

(21)

Η ανάλυση σχετικά με το φύλο θα πρέπει να εμπνέει και να οδηγεί στην ανάπτυξη ενός εθνικού σχεδίου εφαρμογής, βλέπε ενότητα 2.

(22)

Βλέπε κοινό έγγραφο εργασίας SWD(2020) 284 που συνοδεύει το GAP III.

(23)

Σύμφωνα με τη βαθμολογία G2 του δείκτη πολιτικής του ΟΟΣΑ. Βλέπε υποσημείωση 21.

(24)

Σύμβαση ΔΟΕ αριθ. 100 περί ίσης αμοιβής· Σύμβαση ΔΟΕ αριθ. 111 για τις διακρίσεις στην εργασία και την απασχόληση· Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών.

(25)

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, το 47 % των 120 εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο που εργάζονται στον τομέα της αλιείας και στους επόμενους τομείς δραστηριότητας, όπως η μεταποίηση ή η πώληση, είναι γυναίκες, ποσοστό που ανέρχεται σε 70 % στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας.

(26)

  https://ec.europa.eu/echo/files/policies/sectoral/gender_age_marker_toolkit.pdf

(27)

 Ένα επικαιροποιημένο προφίλ χώρας σχετικά με το φύλο και μια τομεακή ανάλυση σχετικά με το φύλο θα εκπονηθούν κατά τη διαδικασία προγραμματισμού για να ενσωματωθεί η διάσταση του φύλου στον συνολικό προγραμματισμό και σε κάθε τομέα προτεραιότητας. Εάν είναι δυνατόν, αυτό το έργο θα πρέπει να πραγματοποιηθεί από κοινού με τα κράτη μέλη της ΕΕ. Σε εύθραυστες και πληττόμενες από συγκρούσεις περιοχές, αυτό θα πρέπει πάντοτε να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανάλυσης κινδύνου, ευπάθειας και σύγκρουσης.

(28)

Αυτά τα σχέδια θα εμπνέονται από το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Objectives and indicators to frame the Implementation of GAP III», SWD(2020) 284.

(29)

https://au.int/sites/default/files/documents/36195-doc-au_strategy_for_gender_equality_womens_empowerment_2018-2028_report.pdf

(30)

  https://au.int/en/pressreleases/20200214/promising-projections-new-decade-african-womens-financial-and-economic

(31)

Το πρωτόκολλο αυτό περιλαμβάνει τη νομική απαγόρευση του ακρωτηριασμού των γυναικείων εξωτερικών γεννητικών οργάνων, του καταναγκαστικού γάμου και του γάμου κοριτσιών κάτω των 18 ετών, την εξάλειψη κάθε μορφής έμφυλης βίας κατά των γυναικών στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο και τη νομική προστασία των έφηβων κοριτσιών από κακοποίηση και σεξουαλική παρενόχληση.

(32)

  https://www.intelligentcitieschallenge.eu/

(33)

Εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής, Βρυξέλλες, 30.7.2020 C(2020) 5215 final.

(34)

https://forum.generationequality.org/

(35)

  https://www.calltoactiongbv.com · Για πληροφορίες σχετικά με την παγκόσμια προεδρία της ΕΕ στην «έκκληση για ανάληψη δράσης» την περίοδο 2017-2018, βλέπε: https://ec.europa.eu/echo/sites/echo-site/files/booklet_eu_leadership_c2a.pdf

(36)

 GenderNet  http://www.oecd.org/dac/gender-development/about-gendernet.htm  

(37)

Άρθρο 3 στοιχείο δ) της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.

(38)

 Δεδομένα: WHO, «Global and regional estimates of violence against women: prevalence and health effects of intimate partner violence and non-partner sexual violence» 2013· UNICEF, «What is Female Genital Mutilation?», 2019. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.unicef.org/stories/what-you-need-know-about-female-genital-mutilation · UNFPA, Child Marriage Overview, διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://www.unfpa.org/child-marriage

(39)

Στις χώρες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, οι γυναίκες με αναπηρία είναι δύο ως τέσσερις φορές πιθανότερο να αντιμετωπίσουν βία από τον σύντροφό τους. https://www.unwomen.org/en/what-we-do/ending-violence-against-women/facts-and-figures#notes

(40)

  https://unstats.un.org/sdgs/report/2020/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2020.pdf · UNFPA Interim Technical Note, «Impact of the COVID-19 Pandemic on Family Planning and Ending Gender-based Violence, Female Genital Mutilation and Child Marriage», 27 Απριλίου 2020.

(41)

Η ΕΕ υποστηρίζει το Sinjar Action Fund της Nadia Murad και το Παγκόσμιο Ταμείο για επιζώντες σεξουαλικής βίας στο πλαίσιο συγκρούσεων (Ταμείο Mukwege/Murad).

(42)

https://spotlightinitiative.org/

(43)

Τα αποτελέσματα της ενδιάμεσης αξιολόγησης της πρωτοβουλίας Spotlight θα είναι διαθέσιμα στις αρχές του 2021.

(44)

Κατά τη διάρκεια του 2018 και του 2019, η ΕΕ διέθεσε περισσότερα από 62 εκατομμύρια EUR.

(45)

Η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (σύμβαση της Κωνσταντινούπολης) αποτελεί το σημείο αναφοράς για τα διεθνή πρότυπα στον συγκεκριμένο τομέα. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν υπογράψει τη σύμβαση και 21 την έχουν ήδη επικυρώσει. Η ΕΕ υπέγραψε τη σύμβαση το 2017 και η ολοκλήρωση της προσχώρησής της σ’ αυτήν αποτελεί βασική προτεραιότητα για την Επιτροπή.

(46)

Βλέπε Ευρωπαϊκή Κοινή Αντίληψη για την Ανάπτυξη. https://ec.europa.eu/international-partnerships/system/files/european-consensus-on-development-final-20170626_en.pdf

(47)

Στις πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνονται το παγκόσμιο πρόγραμμα του UNFPA για την αντιμετώπιση της προτίμησης γέννησης αρρένων απογόνων, το παγκόσμιο πρόγραμμα UNFPA-UNICEF για τον τερματισμό του ακρωτηριασμού των γυναικείων εξωτερικών γεννητικών οργάνων, το παγκόσμιο πρόγραμμα UNFPA-UNICEF για τον τερματισμό των γάμων παιδιών, των πρόωρων και καταναγκαστικών γάμων και η πρωτοβουλία Spotlight ΕΕ-ΟΗΕ.

(48)

https://www.unfpa.org/resources/what-minimum-initial-service-package

(49)

Έκθεση του McKinsey Global Institute «The Power of Parity: How Advancing Women’s Equality can add $12 Trillion to Global Growth, 2015.

(50)

World Economic Forum’s Global Gender Report 2020 και World’s Women 2020 (UN Department of Economic and Social Statistics).

(51)

Ό.π. Bonnet, Florence, Joann Vanek και Martha Chen. 2019. Women and Men in the Informal Economy – A Statistical Brief. Μάντσεστερ, Ηνωμένο Βασίλειο: WIEGO.    

(52)

Bonnet, Florence, Joann Vanek και Martha Chen. 2019. Women and Men in the Informal Economy – A Statistical Brief. Μάντσεστερ, Ηνωμένο Βασίλειο: WIEGO.    

(53)

  World Bank Women, Business and the Law 2020.

(54)

  https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/documents/briefingnote/wcms_755910.pdf

(55)

 Care work and care jobs for the future of decent work, International Labor Office – Γενεύη: ΔΟΕ 2018.

(56)

https://ec.europa.eu/info/news/impact-sex-and-gender-current-covid-19-pandemic-2020-may-28_en ; https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/covid-19-and-gender-equality-countering-the-regressive-effects

(57)

Με την προώθηση της πρόσβασης των γυναικών σε χερσαίους πόρους δημιουργούνται ευκαιρίες για μεικτή χρηματοδότηση ιδιωτικού τομέα και σε βιώσιμες, διαχειριζόμενες από γυναίκες, αλυσίδες αξίας βιώσιμης γεωργίας και διαχείρισης της γης.

(58)

 Όπως η εγγύηση NASIRA σε συνεργασία με το FMO και ο συνδυασμός του Μηχανισμού για τη Χρηματοοικονομική Ένταξη των Γυναικών με τις επενδύσεις του Women’s World Banking.

(59)

Education for All Global Monitoring Report (Ιούνιος 2015), Policy Paper 21: Humanitarian Aid For Education: Why It Matters and Why More Is Needed, σ. 3 http://unesdoc.unesco.org/images/0023/002335/233557E.pdf ; UNICEF (2017) Education Uprooted: For every migrant, refugee and displaced child, education

(60)

UNESCO, #HerEducationOurFuture: The latest facts on gender equality in education, 2020 (1/3, ¼, ½)

UNICEF, Guidance on Menstrual Health and Hygiene, 2019 other data in the box:

United Nations. The World's Women 2015: Trends and Statistics. Νέα Υόρκη: Ηνωμένα Έθνη, Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division, 2015.

(61)

https://en.unesco.org/news/gender-based-violence-schools-significant-barrier-right-education

(62)

«The cost of gender inequality notes series. How large is the gender dividend? Measuring impacts and costs for gender inequality», Παγκόσμια Τράπεζα, Φεβρουάριος 2020, σ. 5, 26-27, 46.

(63)

UNESCO, #HerEducationOurFuture: The latest facts on gender equality in education, 2020.

(64)

UNFPA Interim Technical Note, «Impact of the COVID-19 Pandemic on Family Planning and Ending Gender-based Violence, Female Genital Mutilation and Child Marriage», 27 Απριλίου 2020.

(65)

  https://itu.foleon.com/itu/measuring-digital-development/gender-gap/  

 ΟΟΣΑ (2018), Bridging the Digital Gender Divide, σ. 13. http://www.oecd.org/internet/bridging-the-digital-gender-divide.pdf

(66)

UNHCR (2020), Coming Together for Refugee Education, σ. 5.

(67)

  https://ec.europa.eu/echo/sites/echo-site/files/eie_mapping_report.pdf

(68)

  https://www.unwomen.org/en/digital-library/progress-of-the-worlds-women

(69)

  https://www.unwomen.org/en/news/in-focus/in-focus-gender-equality-in-covid-19-response  

(70)

  https://www.theglobalfund.org/media/9819/covid19_mitigatingimpact_report_en.pdf ; UNAIDS, Start Free Stay Free AIDS 2019 Report.

(71)

Foreign Affairs, τόμος 99, αριθμός 1 «Women under Attack. The backlash against female politicians».

(72)

Δεδομένα στο πλαίσιο: Διακοινοβουλευτική Ένωση. «Women in national parliaments» της 1ης Φεβρουαρίου 2019.

Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, Women’s Participation in Peace Processes, 2019.

(73)

  https://www.ipu.org/resources/publications/issue-briefs/2016-10/sexism-harassment-and-violence-against-women-parliamentarians  

(74)

 Βλέπε το έργο ομοτίμων «INTER PARES | Parliaments in Partnership» και την πλατφόρμα «iKNOW Politics». https://www.iknowpolitics.org/en  

(75)

Βλέπε π.χ. την πρωτοβουλία Media4Democracy και την υποστηριζόμενη από την ΕΕ τηλεοπτική παραγωγή «One Woman Show» που ασχολείται με τους ρόλους των φύλων στη Μπουρκίνα Φάσο, στην Κένυα και στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.

(76)

Υπάρχουν ορισμένες ορθές πρακτικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπο, όπως η συμμετοχή των γυναικών στην οικοδόμηση της ειρήνης σε σχέση με τη σύγκρουση στη Συρία, τόσο μέσω της κοινωνίας των πολιτών όσο και μέσω της πολιτικής διαδικασίας υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών. Κυρίως ως αποτέλεσμα της πίεσης που άσκησε η ΕΕ, η ενδοσυριακή Συνταγματική Επιτροπή που συγκρότησε ο ΟΗΕ αποτελείται κατά 30 % από γυναίκες.

(77)

Η στρατηγική προσέγγιση της ΕΕ στο θεματολόγιο για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια (ΓΕΑ) είναι προσαρτημένη στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων για το θεματολόγιο ΓΕΑ που εγκρίθηκαν στις 10 Δεκεμβρίου 2018 (έγγραφο 15086/18 του Συμβουλίου), στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για το θεματολόγιο ΓΕΑ (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης 2019/747 - έγγραφο 11031/19 του Συμβουλίου). Η ευθύνη για την εφαρμογή του πλαισίου πολιτικής της ΕΕ για το θεματολόγιο ΓΕΑ έγκειται στα κράτη μέλη της ΕΕ και σε όλες τις σχετικές υπηρεσίες της Επιτροπής. Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για το θεματολόγιο ΓΕΑ είναι προσαρτημένο στο έγγραφο SWD για το GAP ΙΙΙ. Η σχετική έκθεση ακολουθεί την υποβολή έκθεσης του GAP III, ενώ η ομάδα δράσης της ΕΕ για το θεματολόγιο ΓΕΑ παρέχει παρακολούθηση.

(78)

Όπως έχει ήδη συμφωνηθεί στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για το θεματολόγιο ΓΕΑ.

(79)

Δεδομένα στο πλαίσιο: Αναπτυξιακό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNDP), Gender and Climate Change, 2016· UNDP, Gender, climate change adaptation and disaster risk reduction, 2016· The State of Food and Agriculture: Women in Agriculture. Οργανισμός Επισιτισμού και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), 2011

FAO, The Gender Gap in Land Rights, 2018.

(80)

  https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/communication-shaping-europes-digital-future-feb2020_en_4.pdf  

(81)

Intel, Dalberg Global Development Advisors, GlobeScan, “Women and the Web”, 2015.

(82)

Δεδομένα στο πλαίσιο: GSMA, Connected Women The Mobile Gender Gap Report 2019· ΟΟΣΑ, Bridging the Digital Gender Divide, 2018. GSMA, The Mobile Gender Gap Report 2019.

(83)

Συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου: με σκοπό την αύξηση της λογοδοσίας και την επιτάχυνση της υλοποίησης των δεσμεύσεων που αφορούν την ισότητα των φύλων με μια προσέγγιση βασισμένη στα δικαιώματα σε διεθνές, εθνικό και κοινοτικό επίπεδο. Ο ηγέτης που συνεκτιμά τη διάσταση του φύλου: i) ηγείται με το παράδειγμά του τόσο στον χώρο εργασίας όσο και όταν κατευθύνει την εκτέλεση της εντολής· ii) ενσωματώνει την ισότητα των φύλων· iii) παρέχει κίνητρα και διευκολύνει το προσωπικό να επιτύχει αποτελέσματα σε σχέση με την ισότητα των φύλων· iv) συμβουλεύεται και χρησιμοποιεί στρατηγικά τη συνδρομή συμβούλων για θέματα φύλου, σημείων επαφής σχετικών με θέματα φύλου και άλλων εμπειρογνωμόνων ειδικών σε θέματα ισότητας των φύλων και v) ζητεί λογοδοσία του προσωπικού και της αποστολής για την υλοποίηση των δεσμεύσεων σχετικά με την ισότητα των φύλων.

(84)

 Ένα πρόσωπο επαφής για θέματα φύλου θα πρέπει να διαθέτει τεχνική ικανότητα και καλή γνώση των ζητημάτων φύλου, να είναι υπεύθυνο για την παροχή συμβουλών και τον συντονισμό δράσεων για την υλοποίηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την ισότητα των φύλων στις δραστηριότητες της αντιπροσωπείας/μονάδας/διεύθυνσης της ΕΕ, να υποστηρίζει τη διαδικασία της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου, η οποία αποτελεί κοινή ευθύνη.

(85)

 Αυτό το καθήκον μπορεί να το εκτελεί ο συντονιστής ισότητας σε κάθε Γενική Διεύθυνση που είναι αρμόδια για τις εξωτερικές σχέσεις ή ειδικά ανώτερα στελέχη στις αντιπροσωπείες της ΕΕ και στις αποστολές ΚΠΑΑ.