ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 25.4.2018

COM(2018) 232 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ανακοίνωση «Προς έναν κοινό ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων»

{SWD(2018) 125 final}

1) Εισαγωγή

Η καινοτομία που βασίζεται στα δεδομένα αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης και της απασχόλησης που μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα στην παγκόσμια αγορά. Εάν δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο συνθηκών, η ευρωπαϊκή οικονομία των δεδομένων θα μπορούσε να διπλασιαστεί έως το 2020. 1

Η Επιτροπή έχει ήδη εφαρμόσει βασικά μέτρα για να βελτιώσει το πλαίσιο συνθηκών στις βιομηχανίες έντασης δεδομένων. Με την έκδοση του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων 2 , η ΕΕ δημιούργησε σταθερό πλαίσιο για την ψηφιακή εμπιστοσύνη, ένα προαπαιτούμενο για τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας των δεδομένων. Ο κανονισμός αυτός εγγυάται υψηλό επίπεδο προστασίας των δεδομένων. Όλοι όσοι επηρεάζονται από τους νέους κανόνες, οι οποίοι θα αρχίσουν να ισχύουν στις 25 Μαΐου 2018, θα πρέπει να διασφαλίσουν την αυστηρή τήρησή του. Προκειμένου να τεθούν τα θεμέλια για ένα μελλοντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που θα βασίζεται σε αξιόπιστες και αποδεκτές τεχνολογίες δεδομένων, η ελεύθερη κυκλοφορία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα εντός της ΕΕ, η οποία προβλέπεται από τους κανόνες της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων, θα συμπληρωθεί με την ελεύθερη ροή δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα βάσει πρότασης κανονισμού που υποβλήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2017 3 .

Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω μέτρα προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματική χρήση των δεδομένων στο σύνολο της ΕΕ. Στο πλαίσιο της στρατηγικής της για την ψηφιακή ενιαία αγορά, η Επιτροπή έχει λάβει σημαντικά μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση. Τον Ιανουάριο του 2017, δημοσίευσε την ανακοίνωση με τίτλο «Προς μια ευρωπαϊκή οικονομία δεδομένων» 4 , η οποία έδωσε το έναυσμα για εκτεταμένη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της δημόσιας διαδικτυακής διαβούλευσης 5 . Στο πλαίσιο της μετέπειτα ενδιάμεσης επανεξέτασης της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά 6 , αναγγέλθηκαν πρωτοβουλίες σχετικά με την ελεύθερη ροή δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα και την προσβασιμότητα και περαιτέρω χρήση δημόσιων και χρηματοδοτούμενων από το δημόσιο δεδομένων. Αναφέρονταν επίσης περαιτέρω μέτρα στον τομέα των δεδομένων του ιδιωτικού τομέα τα οποία είναι δημοσίου συμφέροντος.

Βασιζόμενη στην ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων, η Επιτροπή προτείνει τώρα δέσμη μέτρων ως βασικό βήμα προς την κατεύθυνση ενός κοινού χώρου δεδομένων στην ΕΕ, ενός ψηφιακού χώρου χωρίς σύνορα σε κλίμακα που θα επιτρέψει να αναπτυχθούν νέα προϊόντα και υπηρεσίες που θα βασίζονται σε δεδομένα. Τα μέτρα που προτείνονται παράλληλα με την παρούσα ανακοίνωση περιλαμβάνουν τα εξής:

·πρόταση για επανεξέταση της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα (οδηγία ΠΔΤ) 7 ·

·επικαιροποίηση της σύστασης για την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους 8 · και

·κατευθύνσεις σχετικά με την κοινοχρησία των δεδομένων του ιδιωτικού τομέα 9 .

Οι εν λόγω κατευθύνσεις βασίζονται στις αρχές για την κοινοχρησία των δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων και μεταξύ επιχειρήσεων και του δημόσιου τομέα, οι οποίες καθορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση. Τα προβλεπόμενα μέτρα καλύπτουν διάφορους τύπους δεδομένων και, ως εκ τούτου, έχουν διαφορετικά επίπεδα έντασης. Ταυτόχρονα, επικεντρώνονται όλα στον ευρύτερο στόχο της συγκέντρωσης δεδομένων, ως βασικής πηγής καινοτομίας και ανάπτυξης, προερχόμενων από διάφορους τομείς, χώρες και κλάδους για τη διαμόρφωση ενός κοινού χώρου δεδομένων.

2) Αξιοποίηση των κοινωνικοοικονομικών οφελών της καινοτομίας που βασίζεται στα δεδομένα

Τα δεδομένα αποτελούν την πρώτη ύλη της ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Μπορούν να φέρουν την επανάσταση στη ζωή μας και να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες ανάπτυξης, ακόμα και για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Η διαθεσιμότητα τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων, πολλά από τα οποία παράγονται από μηχανές και αισθητήρες, έχει αντίκτυπο σε όλους μας. Στην πραγματικότητα, είναι ελάχιστοι οι τομείς στη ζωή μας που δεν έχουν επηρεαστεί ήδη από τη σημερινή επανάσταση των δεδομένων. Η βέλτιστη χρήση των δεδομένων μπορεί να μας βοηθήσει να ζήσουμε περισσότερο και με καλύτερη υγεία, με λιγότερο άγχος και με τρόπο πιο φιλικό προς το περιβάλλον. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τους επιστήμονές μας να αναπτύξουν καλύτερα μοντέλα για να προβλέπουν την κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές.

Η έξυπνη χρήση των δεδομένων έχει μεταμορφωτική επίδραση σε όλους τους τομείς της οικονομίας και του δημόσιου τομέα:

Ο οικονομικός αντίκτυπος των δεδομένων είναι τεράστιος. Το 2016, υπήρχαν 254 850 εταιρείες δεδομένων 10 σε ολόκληρη την ΕΕ, αριθμός που θα μπορούσε να αυξηθεί σε περίπου 360 000 έως το 2020 στο πλαίσιο σεναρίου υψηλής ανάπτυξης.

Σε γενικές γραμμές, η ικανότητα ανάλυσης των δεδομένων και μάθησης από αυτά καθίσταται µε ταχύτατους ρυθμούς βασική συνιστώσα για την επιτυχία των επιχειρήσεων και την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης. Οι εταιρείες που έχουν στη διάθεσή τους τεράστια ποσά δεδομένων, καθώς και τεχνική ικανότητα και υπαλλήλους υψηλής ειδίκευσης για την ανάλυση των δεδομένων αυτών, θα αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα 11 . 

Τα δεδομένα αναγνωρίζονται επίσης ως ένας όλο και πιο θεμελιώδης πόρος για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) και το διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT). Οι λύσεις ΤΝ εμπεριέχουν αξιοσημείωτα δυνητικά οφέλη τόσο για τον δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Η χρήση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης υποστηρίζει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα σε ευρύ φάσμα τομέων. Συμβάλλει επίσης στην αντιμετώπιση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων, ενώ συγχρόνως αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, παράλληλα με την παρούσα δέσμη μέτρων για τα δεδομένα, η Επιτροπή εκδίδει την ανακοίνωση με τίτλο «Μεγιστοποίηση των οφελών της Τεχνητής Νοημοσύνης για την Ευρώπη», η οποία περιγράφει τη στρατηγική της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη. Η στρατηγική έχει τρεις διαστάσεις: την ενίσχυση της τεχνολογικής και βιομηχανικής ικανότητας της Ευρώπης, την προετοιμασία για κοινωνικοοικονομικές αλλαγές και τη διασφάλιση κατάλληλου δεοντολογικού και νομικού πλαισίου. Ένας από τους κύριους στόχους είναι ο εκδημοκρατισμός της τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης προκειμένου να υποστηριχθούν όχι μόνο οι νεοσύστατες επιχειρήσεις, αλλά και οι χρήστες της τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων ανεξαρτήτως μεγέθους που δεν ανήκουν στον τεχνολογικό τομέα. Το 2019, η Επιτροπή θα θέσει σε λειτουργία μια πλατφόρμα «τεχνητής νοημοσύνης κατά παραγγελία» για να διευκολύνει την πρόσβαση των Ευρωπαίων ερευνητών και των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε υψηλής ποιότητας εργαλεία, δεδομένα και υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης.

Μαζί με την παρούσα δέσμη μέτρων για τα δεδομένα, η Επιτροπή υιοθετεί επίσης μία ακόμη πρωτοβουλία που είναι σημαντική για την οικονομία των δεδομένων: την «Ανακοίνωση σχετικά με τη διευκόλυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού του τομέα της υγείας και της περίθαλψης στην ψηφιακή ενιαία αγορά, την ισχυροποίηση των πολιτών και την ανάπτυξη μιας υγιέστερης κοινωνίας». Η ανακοίνωση αυτή αφορά τη δυνητική αξία των δεδομένων ως βασικού παράγοντα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης. Τα δεδομένα μπορούν να βελτιώσουν την ευημερία εκατομμυρίων πολιτών και να αλλάξουν τον τρόπο παροχής των υπηρεσιών υγείας και περίθαλψης, ιδίως με την εξατομικευμένη ιατρική, την έγκαιρη ανίχνευση μολυσματικών εστιών και την την επίσπευση της ανάπτυξης φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων.

Προκειμένου να απελευθερώσει το δυναμικό αυτό στην οικονομία των δεδομένων, η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που της προσφέρονται για να ενθαρρύνει καινοτόμες λύσεις στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης, όπως η τηλεϊατρική και οι κινητές εφαρμογές για την υγεία, σύμφωνα με την ενδιάμεση επανεξέταση της ψηφιακής ενιαίας αγοράς και σε πλήρη συμμόρφωση με τη νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων. Έχουν προσδιοριστεί οι ακόλουθοι τρεις βασικοί τομείς:

·η ασφαλής πρόσβαση των πολιτών στα δεδομένα υγείας και η κοινοχρησία των δεδομένων αυτών·

·η βελτίωση των δεδομένων για την προώθηση της έρευνας, την πρόληψη των ασθενειών και την εξατομικευμένη υγεία και περίθαλψη·

·τα ψηφιακά εργαλεία για την ισχυροποίηση των πολιτών και για την προσωποκεντρική περίθαλψη.

Στην προαναφερόμενη ανακοίνωση, η Επιτροπή περιέγραψε δράσεις που θα αναληφθούν και στους τρεις τομείς. Μεταξύ των δράσεων αυτών περιλαμβάνεται μια σύσταση σχετικά με ένα ευρωπαϊκό μορφότυπο ανταλλαγής ηλεκτρονικών ιατρικών αρχείων, ένας μηχανισμός εθελοντικού συντονισμού για την κοινοχρησία δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των γονιδιωματικών δεδομένων για την πρόληψη και την εξατομικευμένη έρευνα στον τομέα της ιατρικής, καθώς και προτάσεις για την ανταλλαγή καινοτόμων και βέλτιστων πρακτικών, για την ανάπτυξη ικανοτήτων και την τεχνική βοήθεια προς τις αρμόδιες για θέματα υγείας και περίθαλψης αρχές.

Τα ανωτέρω μέτρα συνοδεύονται επίσης από προκαταρκτική ανάλυση των ζητημάτων ασφαλείας και ευθύνης 12 που απορρέουν από τις αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες που βασίζονται στα δεδομένα, προκειμένου να διασφαλιστεί ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης και λογοδοσίας μέσω ενός προβλέψιμου νομικού πλαισίου για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές και να προστατευτούν τα δικαιώματα των καταναλωτών και των πολιτών. Τα μέτρα αυτά, μαζί με τις σχετικές πρωτοβουλίες που έχουν εγκαινιαστεί μέχρι στιγμής στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ενιαία ψηφιακή αγορά, φέρουν την ΕΕ σε μοναδική θέση για να επωφεληθεί από τις ευκαιρίες που προσφέρει η επανάσταση των δεδομένων και για να αναπτύξει μια ακμάζουσα, βιώσιμη και ασφαλή οικονομία δεδομένων, αξιοποιώντας την κλίμακα της εσωτερικής αγοράς και την ικανότητα καινοτομίας των ευρωπαϊκών εταιρειών, με πλήρη σεβασμό των ευρωπαϊκών αξιών.

3) Δημόσια και χρηματοδοτούμενα από το δημόσιο δεδομένα στην υπηρεσία της καινοτομίας που βασίζεται στα δεδομένα

Η πρόσβαση σε δημόσια και χρηματοδοτούμενα από το δημόσιο δεδομένα, καθώς και η περαιτέρω χρήση τους, αποτελούν βασικούς ακρογωνιαίους λίθους ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων. Κατά την ενδιάμεση επανεξέταση της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι, βάσει αξιολόγησης της ισχύουσας νομοθεσίας και με την επιφύλαξη εκτίμησης επιπτώσεων 13 , θα προετοιμάσει πρωτοβουλία σχετικά με την προσβασιμότητα στα δημόσια και τα δημόσια χρηματοδοτούμενα δεδομένα και την περαιτέρω χρήση αυτών. Η παρούσα ενότητα περιγράφει τα στοιχεία αυτής της πρωτοβουλίας.

α) Περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα

Οι φορείς του δημόσιου τομέα παράγουν και συλλέγουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων, τα οποία συνιστούν πολύτιμη πρώτη ύλη για την ανάπτυξη καινοτόμων ψηφιακών υπηρεσιών και τη βελτίωση της χάραξης πολιτικών.

Η ΕΕ έχει ήδη λάβει σειρά μέτρων για το άνοιγμα των δημόσιων δεδομένων στο σύνολο της Ένωσης, ως βασικού πόρου για την οικονομία των δεδομένων. Η οδηγία 2003/98/ΕΚ για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα 14 δημιούργησε ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο το οποίο προωθεί τη διασυνοριακή χρήση δεδομένων που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο και συμβάλλει στην ανάπτυξη πανευρωπαϊκών υπηρεσιών και προϊόντων δεδομένων. Η οδηγία αυτή συμπληρώθηκε με μέτρα που διευκολύνουν την αναζήτηση και τη χρησιμοποίηση δεδομένων του δημόσιου τομέα πέραν των συνόρων και των γλωσσών, όπως με την εγκαινίαση της Πύλης Δημόσιων Δεδομένων της ΕΕ 15 . Η Επιτροπή δίνει πρώτη το καλό παράδειγμα παρέχοντας νομικό πλαίσιο για την περαιτέρω χρήση των δεδομένων της 16 . Το νομικό αυτό πλαίσιο συμπληρώνεται με την Πύλη Δημόσιων Δεδομένων, η οποία παρέχει πρόσβαση στα δεδομένα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και άλλων οργανισμών της ΕΕ 17 . Το πλαίσιο αυτό, ένα από τα πλέον προηγμένα καθεστώτα περαιτέρω χρήσης στον κόσμο, διαθέτει έναν γενικό βασικό κανόνα σύμφωνα με τον οποίο η περαιτέρω χρήση των δεδομένων της Επιτροπής πρέπει να επιτρέπεται για μη εμπορικούς και εμπορικούς σκοπούς χωρίς να είναι απαραίτητο να υποβάλλεται ατομική αίτηση, χωρίς να χρεώνεται ο περαιτέρω‑ χρήστης, χωρίς να τίθενται όροι για την περαιτέρω χρήση και χωρίς να γίνονται διακρίσεις μεταξύ των περαιτέρω χρηστών, με πολύ περιορισμένες, δεόντως αιτιολογημένες, εξαιρέσεις.

Η επανεξέταση της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα 18 βρίσκεται στο επίκεντρο της τρέχουσας δέσμης μέτρων για τα δεδομένα. Οι προτεινόμενες αλλαγές θα έχουν θεαματικά αποτελέσματα, εξασφαλίζοντας την πρόσβαση σε περισσότερα δεδομένα και καθιστώντας δυνατή την περαιτέρω χρήση των δεδομένων. Η επανεξέταση έχει τους ακόλουθους στόχους:

·να περιορίσει τα εμπόδια εισόδου στην αγορά, ιδίως για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, μειώνοντας τις χρεώσεις για την περαιτέρω χρήση των πληροφοριών του δημόσιου τομέα·

·να αυξήσει τη διαθεσιμότητα των δεδομένων με την προσθήκη νέων τύπων δημόσιων και χρηματοδοτούμενων από το δημόσιο δεδομένων στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, και συγκεκριμένα: i) δεδομένων τα οποία κατέχουν δημόσιες επιχειρήσεις στους τομείς των υπηρεσιών κοινής ωφελείας και των μεταφορών και ii) δεδομένων έρευνας·

·να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο «του υπερβολικού πλεονεκτήματος του πρώτου αφιχθέντος», κάτι που ωφελεί τις μεγάλες επιχειρήσεις και, επομένως, περιορίζει τον αριθμό των δυνητικών περαιτέρω χρηστών των εν λόγω δεδομένων, επειδή απαιτεί πιο διαφανή διαδικασία για τη σύσταση δημόσιων-ιδιωτικών συμφωνιών 19 ·

·να αυξήσει τις επιχειρηματικές ευκαιρίες, ενθαρρύνοντας τη δημοσίευση δυναμικών δεδομένων και την υιοθέτηση διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών (API).

Η παροχή πρόσβασης σε δυναμικά δεδομένα μέσω διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών είναι ιδιαίτερα σημαντική, επειδή υποστηρίζει το οικοσύστημα των ανοικτών δεδομένων, εξοικονομεί χρόνο και χρήμα χάρη στην αυτοματοποίηση της διαδικασίας λήψης, και διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό την περαιτέρω χρήση δεδομένων για ευρύ φάσμα νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Η κοινοχρησία δεδομένων μέσω της σωστής και ασφαλούς χρήσης των διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών μπορεί να δημιουργήσει σημαντική προστιθέμενη αξία για διάφορους παράγοντες της αξιακής αλυσίδας των δεδομένων. Μπορεί επίσης να συμβάλει στη δημιουργία πολύτιμων οικοσυστημάτων γύρω από τα περιουσιακά στοιχεία δεδομένων των οποίων το δυναμικό συχνά δεν χρησιμοποιείται από τους κατόχους δεδομένων.

Επί του παρόντος, η χρήση διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών από φορείς του δημόσιου τομέα είναι ανεπαρκής και πολλά έγγραφα εξακολουθούν να παρέχονται σε μορφή PDF. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην αξιοποιούνται επαρκώς τα δυναμικά δεδομένα που προέρχονται από τον δημόσιο τομέα για τη δημιουργία υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας. Οι προτεινόμενες αλλαγές στην οδηγία για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα αποσκοπούν στην επίσπευση της μετάβασης των φορέων του δημόσιου τομέα σε όλη την Ευρώπη προς τις διαδικτυακές λειτουργίες και προς την ευρύτερη δημοσίευση δυναμικών δεδομένων και τη χρήση των διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών.

Η δέσμη περιλαμβάνει επίσης τα αποτελέσματα της αξιολόγησης της οδηγίας περί βάσεων δεδομένων 20 . Η αξιολόγηση 21 καλύπτει τη γενική λειτουργία των δύο τμημάτων της οδηγίας, δηλαδή τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και την προστασία των βάσεων δεδομένων με το δικαίωμα sui generis , δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην αξιολόγηση της απόδοσης του δεύτερου τμήματος και συγκεκριμένα στην ανάλυση της σχέσης μεταξύ του δικαιώματος sui generis που θεσπίζεται στην οδηγία και της οικονομίας των δεδομένων.

Ένα από τα κύρια συμπεράσματα της αξιολόγησης είναι ότι το δικαίωμα sui generis δεν καλύπτει συστηματικά καταστάσεις μαζικών δεδομένων και βάσεων δεδομένων πηγαίου κώδικα 22 , και επομένως δεν αποτρέπει προβληματικές περιπτώσεις στις οποίες ορισμένοι κάτοχοι δικαιωμάτων θα μπορούσαν να διεκδικήσουν έμμεσα δικαιώματα ιδιοκτησίας σε ψηφιακά δεδομένα. Ωστόσο, από την αξιολόγηση προκύπτει ότι η υπόθεση αυτή θα πρέπει να παρακολουθείται στενά στο μέλλον, επειδή έχουν προκύψει ερωτήματα στο πλαίσιο των πανεπιστημιακών κύκλων και των κύκλων των ενδιαφερόμενων μερών, από σποραδικές δικαστικές υποθέσεις, σχετικά με το κατά πόσον το δικαίωμα sui generis μπορεί στην πραγματικότητα να εφαρμόζεται ευρύτερα από ό,τι θεωρείται γενικά, για παράδειγμα στα δεδομένα που παράγονται από μηχανές. Η αξιολόγηση της οδηγίας για τις βάσεις δεδομένων εξετάζει επίσης τις πιθανές αλληλεπιδράσεις μεταξύ του δικαιώματος sui generis και της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, θέμα που ελήφθη επίσης υπόψη στην αξιολόγηση της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα 23 . Λαμβανομένου υπόψη ότι μια τέτοια αλληλεπίδραση θα μπορούσε να συμβεί στην πράξη, ο στόχος της πρότασης επανεξέτασης της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα είναι να διευκρινιστεί η ευθυγράμμιση των διατάξεων αμφοτέρων των πράξεων.

Η προτεινόμενη επανεξέταση περιέχει επίσης διευκρινίσεις σχετικά με τη σχέση μεταξύ της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα και της οδηγίας για τη δημιουργία υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρώπη (INSPIRE) 24 προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης συνοχή μεταξύ των δύο αυτών νομικών πράξεων.

Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος για τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει την ανάπτυξη μιας πλήρως ανεπτυγμένης υποδομής ανοικτών δεδομένων, ως συνέχεια της ανάπτυξης της Πύλης Δημόσιων Δεδομένων της ΕΕ 25 . Το περιβάλλον αυτό θα μπορούσε να διαθέσει διαλειτουργικά δεδομένα και εργαλεία, καθώς και γνώσεις και υποστήριξη, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η περαιτέρω χρήση των ανοικτών δεδομένων από τις ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις και επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, και να δημιουργηθεί ικανότητα περιεχομένου για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής τεχνητής νοημοσύνης. Η Επιτροπή έχει προτείνει 26 , από το 2019 και μετά, να ενθαρρυνθεί επίσης η διάθεση δεδομένων από τον δημόσιο τομέα με το Κέντρο υποστήριξης για την κοινοχρησία δεδομένων στο πλαίσιο του προγράμματος «Συνδέοντας την Ευρώπη».

Η Επιτροπή εξετάζει επίσης περαιτέρω δράσεις χρηματοδότησης για να στηρίξει τη διαθεσιμότητα δεδομένων του δημόσιου τομέα με σκοπό την περαιτέρω χρήση τους μετά το 2020 για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων.

Τέλος, οι αρχές για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα λαμβάνονται επίσης υπόψη, όταν τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) 27 υποστηρίζουν και καλύπτουν τις τοπικές ανάγκες, γεγονός που δημιουργεί κέρδη αποδοτικότητας χάρη στις λύσεις ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, καθώς και στον εκσυγχρονισμό των δημόσιων συστημάτων πληροφοριών και διοίκησης.

β) Πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και διαφύλαξή τους

Η ανοικτή επιστήμη έχει οριστεί 28 , στο πλαίσιο της πρόσβασης στα αποτελέσματα των ερευνών που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο, και ιδίως της περαιτέρω χρήσης αυτών, ως καθοριστική συνιστώσα για την προώθηση της επιστήμης προς όφελος της κοινωνίας. Αυτό επισημάνθηκε στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη μετάβαση προς ένα σύστημα ανοικτής επιστήμης 29 , όπου το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή, σε συνεργασία με την Πλατφόρμα Πολιτικής για την Ανοικτή Επιστήμη και σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους εμπλεκόμενους φορείς, να αναπτύξουν περαιτέρω το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για την Ανοικτή Επιστήμη. Στο πλαίσιο της Ανοικτής Επιστήμης, οι ερευνητικές διεργασίες που διεξάγονται από κάθε τύπο ερευνητή (συμπεριλαμβανομένων των μη επαγγελματιών επιστημόνων) θα πρέπει να είναι ανοικτές σε όλα τα στάδια, από τον σχεδιασμό των έργων, τις μεθοδολογίες και τις ροές εργασίας έως τη διάδοση των αποτελεσμάτων, έτσι ώστε η έρευνα να μπορεί να βασίζεται πιο εύκολα σε προηγούμενες έρευνες. Με τον τρόπο αυτόν βελτιώνεται η ποιότητα, αποφεύγονται οι επικαλύψεις ενεργειών και καθίσταται ευκολότερη η περαιτέρω χρήση, γεγονός που, σε τελική ανάλυση, ενισχύει τον αντίκτυπο της επιστήμης στην κοινωνία. Η Επιτροπή πιστεύει ότι είναι καιρός να δοθεί πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και να διασφαλιστεί η διαφύλαξή τους στο πλαίσιο της ανοικτής επιστήμης, με βάση την πολιτική της του 2012 για την ανοικτή πρόσβαση.

Η Επιτροπή δίνει το παράδειγμα στην πολιτική ανοικτής πρόσβασης χάρη στους κανόνες του προγράμματος-πλαισίου «Ορίζων 2020». Στηρίζει επίσης την ανάπτυξη εργαλείων και υπηρεσιών που αποτελούν το θεμέλιο της ανοικτής επιστήμης, χρηματοδοτώντας πανευρωπαϊκή πύλη για το Ευρωπαϊκό Νέφος Ανοικτής Επιστήμης (European Open Science Cloud) 30 . 

Το 2012, η Επιτροπή ενέκρινε δέσμη μέτρων πολιτικής που περιλαμβάνει σειρά μέτρων για τη βελτίωση της πρόσβασης σε επιστημονικές πληροφορίες που παράγονται στην Ένωση. Στο πλαίσιο της εν λόγω δέσμης μέτρων, η σύσταση 2012/417/ΕΕ της Επιτροπής για την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους 31 βασίζεται στην υπόθεση ότι οι επιστημονικές πληροφορίες που προκύπτουν από δημόσια χρηματοδότηση θα πρέπει να είναι προσβάσιμες και περαιτέρω χρησιμοποιούμενες με όσο το δυνατόν λιγότερους περιορισμούς.

Η αξιολόγηση της σύστασης επιβεβαιώνει ότι η σύσταση έχει αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο με ισχυρό αντίκτυπο, το οποίο εξακολουθεί να είναι σημαντικό για την πολιτική. Ωστόσο, για να διασφαλιστεί η διαχρονικότητά της, είναι αναγκαίο να αναθεωρηθεί, ώστε να ληφθούν υπόψη οι πρόσφατες εξελίξεις στις ερευνητικές πρακτικές, καθώς και οι πρόσφατες εξελίξεις της πολιτικής της ΕΕ. Όπως έχει ανακοινωθεί στην Πρωτοβουλία για το Ευρωπαϊκό Νέφος 32 στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Νέφους Ανοικτής Επιστήμης και της ενδιάμεσης επανεξέτασης της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά 33 , η τρέχουσα δέσμη μέτρων για τα δεδομένα περιλαμβάνει, επομένως, την επανεξέταση της σύστασης για την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους 34 .

Η επανεξέταση της σύστασης υποβάλλεται παράλληλα με την επανεξέταση της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα 35 , κάτι το οποίο προτίθεται να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας στα ερευνητικά δεδομένα και να διασφαλίσει τη συνοχή και τη συμπληρωματικότητα μεταξύ των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης και ανοικτών δεδομένων της ΕΕ. Με τον τρόπο αυτόν, μπορεί να απελευθερωθεί συγχρόνως το δυναμικό των πληροφοριών του δημόσιου τομέα και των δεδομένων των ερευνών που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο. Βάσει της προτεινόμενης αναθεώρησης της οδηγίας σχετικά με την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, τα κράτη μέλη θα υποχρεωθούν να αναπτύξουν πολιτικές που αφορούν τον τομέα της ανοικτής πρόσβασης σε δημόσια και διατηρούμενα από το δημόσιο ερευνητικά δεδομένα, ενώ η επανεξετασθείσα σύσταση για την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους θα παρέχει κατευθύνσεις σχετικά με την εφαρμογή της ανοικτής πρόσβασης σε δημόσια και διατηρούμενα από το δημόσιο ερευνητικά δεδομένα.

4) Δεδομένα του ιδιωτικού τομέα ως βασική κινητήρια δύναμη της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη

Η πρόσβαση στα δεδομένα του ιδιωτικού τομέα και η περαιτέρω χρήση τους αποτελούν περαιτέρω σημαντικούς ακρογωνιαίους λίθους ενός κοινού ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων. Σύμφωνα με την ενδιάμεση επανεξέταση της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά και βάσει των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη, μπορεί να καθοριστεί σειρά αρχών για την κοινοχρησία δεδομένων του ιδιωτικού τομέα 36 .

α) κοινοχρησία δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων (B2B)

Η ανακοίνωση με τίτλο «Προς μια ευρωπαϊκή οικονομία δεδομένων» έθεσε ορισμένα ζητήματα σχετικά με τον συνεχώς αυξανόμενο όγκο δεδομένων. Τα δεδομένα αυτά δημιουργούνται συχνά με αυτοματοποιημένο τρόπο από μηχανήματα ή διαδικασίες που βασίζονται σε αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως το διαδίκτυο των πραγμάτων. Για να αξιοποιήσουν όσο το δυνατό περισσότερο τα δεδομένα αυτά, καθώς και άλλους τύπους δεδομένων του ιδιωτικού τομέα, οι παράγοντες της αγοράς μπορεί να χρειαστεί να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα αυτά και να τα χρησιμοποιούν σε διασυνοριακό επίσης επίπεδο και σε διαφορετικά σενάρια. Όπως αναφέρεται στην εν λόγω ανακοίνωση, τα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα που παράγονται από αντικείμενα του διαδικτύου των πραγμάτων με αυτοματοποιημένο τρόπο θέτουν συγκεκριμένα ερωτήματα, επειδή συνήθως οι κατασκευαστές τέτοιων αντικειμένων βρίσκονται σε προνομιακή θέση για τον καθορισμό της πρόσβασης στα παραγόμενα δεδομένα και της χρήσης τους. Ανάλογα με τη φύση της αντίστοιχης αγοράς, οι κατασκευαστές αυτοί ενδέχεται να παραχωρούν ή να μην παραχωρούν δικαιώματα πρόσβασης και χρήσης στον χρήστη του αντικειμένου, ο οποίος ενδέχεται να μην μπορεί να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα που έχει ζητήσει να παραχθούν.

Ο διάλογος με τα ενδιαφερόμενα μέρη και οι απαντήσεις στη διαδικτυακή έρευνα 37 κατέδειξαν ότι τα ενδιαφερόμενα μέρη συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό ότι θα ήταν επωφελής η μεγαλύτερη κοινοχρησία δεδομένων μεταξύ των επιχειρήσεων. Συγχρόνως, θεωρούν ότι στο παρόν στάδιο της ανάπτυξης της οικονομίας των δεδομένων, το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο ανταποκρίνεται στους στόχους του και ότι είναι πολύ νωρίς να θεσπιστεί οριζόντια νομοθεσία σχετικά με την κοινοχρησία δεδομένων στις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων. Το σημείο αφετηρίας θα πρέπει να είναι η διασφάλιση ότι οι αγορές δεδομένων έχουν στη διάθεσή τους τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για να αναπτυχθούν μόνες τους, με ακρογωνιαίο λίθο τη συμβατική ελευθερία. Σε γενικές γραμμές, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι ελεύθερες να αποφασίσουν σε ποιον και υπό ποιες συνθήκες μπορεί να παραχωρείται πρόσβαση στα δικά τους δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα. Επιπλέον, τα ενδιαφερόμενα μέρη δεν είναι γενικά υπέρ ενός νέου τύπου δικαιώματος για την «κυριότητα των δεδομένων», δεδομένου ότι πολλές συνεισφορές επισημαίνουν ότι το κρίσιμο ζήτημα στην κοινοχρησία μεταξύ επιχειρήσεων δεν αφορά τόσο την κυριότητα, αλλά τον τρόπο οργάνωσης της πρόσβασης.

Από την άλλη πλευρά, πολλά ενδιαφερόμενα μέρη είναι υπέρ της εφαρμογής μη κανονιστικών μέτρων, όπως i) η ενθάρρυνση της χρήσης των API για απλούστερη και πιο αυτοματοποιημένη πρόσβαση και χρήση συνόλων δεδομένων· ii) η ανάπτυξη συνιστώμενων τυποποιημένων συμβατικών όρων· και iii) η παροχή κατευθύνσεων σε επίπεδο ΕΕ.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα διαθέσιμα, τη στιγμή αυτή, στοιχεία και με βάση τις αρχές που αναπτύχθηκαν στην ανακοίνωση με τίτλο «Προς μια ευρωπαϊκή οικονομία δεδομένων» 38 , η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι σημαντικό να αναγνωριστεί το γεγονός ότι τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιούνται περαιτέρω χωρίς απώλειες στην ποιότητά τους και, σε πολλές περιπτώσεις, χωρίς απώλεια του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, επειδή αυτά τα ίδια δεδομένα μπορούν να στηρίξουν ή να βελτιώσουν άρδην διάφορα προϊόντα ή υπηρεσίες. Αυτό ισχύει ιδίως για τη διάθεση των σχετικών δεδομένων για εφαρμογές κατάρτισης σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης, μιας σημαντικής βιομηχανικής πρόκλησης στην Ευρώπη. Περισσότερες εταιρείες θα μπορούσαν να ενθαρρυνθούν να συμμετάσχουν σε εταιρικές σχέσεις στον τομέα των δεδομένων, δηλαδή σε συμφωνίες με άλλες εταιρείες που αποσκοπούν στην αξιοποίηση των δεδομένων από όσο το δυνατόν περισσότερους εμπορικούς παράγοντες.

Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι, για να εξασφαλιστούν δίκαιες και ανταγωνιστικές αγορές για τα αντικείμενα του διαδικτύου των πραγμάτων και για προϊόντα και υπηρεσίες που βασίζονται σε μη προσωπικά δεδομένα που παράγονται από μηχανήματα, τα οποία δημιουργούνται από τέτοιου είδους αντικείμενα, θα πρέπει να τηρούνται οι ακόλουθες βασικές αρχές στις συμβατικές συμφωνίες:

Ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η συζήτηση για την κοινοχρησία των δεδομένων μεταξύ των επιχειρήσεων και, με την πάροδο του χρόνου, αποκτάται μεγαλύτερη εμπειρία, η παρούσα ανακοίνωση θα δώσει το έναυσμα για νέα διαδικασία διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους. Με βάση την ανάλυση των πληροφοριών που συγκεντρώνονται, οι εν λόγω αρχές ενδέχεται να εξελιχθούν περαιτέρω. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να αξιολογεί κατά πόσον οι εν λόγω τροποποιημένες αρχές και πιθανοί κώδικες δεοντολογίας αποδεικνύονται επαρκείς για τη διατήρηση δίκαιων και ανοικτών αγορών, και θα αντιμετωπίσει την κατάσταση, εάν κριθεί απαραίτητο, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα. Λόγω της διαφοράς στη διάρθρωση των μεμονωμένων αγορών, τα μέτρα αυτά ενδέχεται να χρειαστεί να συμπληρωθούν με ειδικά τομεακά μέτρα.

Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας 40 , η Επιτροπή έχει ήδη αναλάβει δράση για τη στήριξη της βιομηχανίας, μεταξύ άλλων παρέχοντας χρηματοδοτική βοήθεια στις πλατφόρμες βιομηχανικών δεδομένων και στους κόμβους καινοτομίας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020». Σε συνέχεια αυτών των προσπαθειών, τα μέτρα έρευνας και καινοτομίας στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» 2018-2020 41 (ιδίως οι «βιομηχανικές πλατφόρμες και οι πλατφόρμες δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα») προάγουν την ανάπτυξη αξιόπιστων και ασφαλών πλατφορμών και μεθόδων ανάλυσης που σέβονται την ιδιωτική ζωή, για να διασφαλίσουν ρητά την κοινοχρησία ιδιόκτητων βιομηχανικών δεδομένων και δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, διευκολύνοντας παράλληλα τη συμμόρφωση με τη σχετική νομοθεσία (όπως η νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων).

Στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη», το κέντρο υποστήριξης για την κοινοχρησία δεδομένων θα δημιουργήσει ένα σύνολο μέτρων που θα διευκολύνουν την κοινοχρησία των δεδομένων του ιδιωτικού τομέα μαζί με τα δεδομένα του δημόσιου τομέα. Θα προσφέρει τεχνογνωσία και βοήθεια για την κοινοχρησία δεδομένων, παρέχοντας παραδείγματα βέλτιστης πρακτικής και πληροφορίες σχετικά με τις εφαρμογές API, τα υφιστάμενα πρότυπα συμβάσεων και άλλες νομικές και τεχνικές πτυχές. Θα συμβάλει επίσης στην περαιτέρω ανάπτυξη των κατευθύνσεων που περιέχονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα ανακοίνωση 42 . Θα μπορούσαν να καταρτιστούν κατάλογοι ελέγχου και, εάν κριθεί χρήσιμο, πρότυπες συμβατικές ρήτρες. Οι εργασίες θα λάβουν υπόψη τα αποτελέσματα του προγράμματος διαλειτουργικότητας για την περίοδο 2016-2020 (ISA2).

Η Επιτροπή θα διερευνήσει επίσης περαιτέρω την προώθηση των διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών, για παράδειγμα, στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση και στις δράσεις που αφορούν τη χρήση της αρχής «μόνον άπαξ». Σήμερα, πολλές εταιρείες έχουν μεγάλα περιουσιακά στοιχεία αχρησιμοποίητων δεδομένων και δεν διαθέτουν τους πόρους ή την ικανότητα να αναλύουν τα δεδομένα ή να δημιουργούν εμπορικά ενδιαφέρουσες υπηρεσίες γύρω από τα δεδομένα τους. Η κατάλληλη χρήση των διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για τη δημιουργία οικοσυστημάτων νεοφυών επιχειρήσεων, αξιοποιώντας μη χρησιμοποιηθέντα περιουσιακά στοιχεία και βοηθώντας τις εταιρείες υποδοχής να δημιουργήσουν νέες υπηρεσίες και προϊόντα. Αυτό συνέβη στον χρηματοπιστωτικό τομέα, όπου η παροχή πρόσβασης σε ορισμένα τραπεζικά δεδομένα, μέσω της χρήσης καλά σχεδιασμένων διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών, ευνόησε την ανάπτυξη ενός ολόκληρου νέου οικοσυστήματος χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όπως οι εξατομικευμένες συμβουλές για τα ημερήσια πρότυπα δαπανών, υπό τον έλεγχο και τη διαχείριση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων τα οποία, σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα προσέφεραν τέτοιες υπηρεσίες. Η οργάνωση και η χρήση των διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών πρέπει να βασίζεται σε διάφορες αρχές: στη σταθερότητα, στη διατήρηση σε όλο τον κύκλο ζωής, στην ομοιομορφία χρήσης και προτύπων, στη φιλικότητα προς τον χρήστη, καθώς και στην ασφάλεια.

Τέλος, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να διευκολύνει τις δοκιμές και τις επιδείξεις σε επιλεγμένους τομείς, για παράδειγμα για την εκτεταμένη ανάπτυξη της συνδεδεμένης και αυτοματοποιημένης κινητικότητας στους ψηφιακούς διασυνοριακούς διαδρόμους. Οι εργασίες σχετικά με αυτούς τους διαδρόμους προκύπτουν από τη δήλωση προθέσεων που υπεγράφη από 29 κράτη μέλη και χώρες του ΕΟΧ, από τη Στρογγυλή Τράπεζα της Φρανκφούρτης με τη βιομηχανία και τα κράτη μέλη και από την ψηφιακή ημερίδα 2018, όπου τα κράτη μέλη της ΕΕ και του ΕΟΧ και τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη του κλάδου προσυπέγραψαν τις δράσεις αυτές. Οι εμπειρίες σε αυτούς τους διαδρόμους θα χρησιμεύσουν, μεταξύ άλλων, για τη δοκιμή των τεχνικών και νομικών μέσων πρόσβασης και της περαιτέρω χρήσης δεδομένων επί οχημάτων και άλλων συναφών εμπορικών δεδομένων στο συνδεδεμένο και αυτοματοποιημένο οικοσύστημα κινητικότητας. Οι εμπειρίες αυτές μπορούν να συμβάλουν στην εκπόνησε νέων κατευθύνσεων της ΕΕ σχετικά με αυτή την πτυχή της ψηφιακής ενιαίας αγοράς.

β) Πρόσβαση σε δεδομένα του ιδιωτικού τομέα για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος – κοινοχρησία δεδομένων μεταξύ των επιχειρήσεων και των δημόσιων αρχών (B2G)

Η Επιτροπή εξετάζει επίσης την κοινοχρησία δεδομένων μεταξύ των επιχειρήσεων και του δημόσιου τομέα. Οι φορείς του δημόσιου τομέα έχουν αρχίσει να αξιολογούν το δυναμικό της ανάλυσης στοιχείων για να κατευθύνουν τη λήψη αποφάσεων ή να βελτιώσουν τις δημόσιες υπηρεσίες αναπτύσσοντας σημαντικό αριθμό πιλοτικών προγραμμάτων.

Τα δεδομένα που κατέχουν οι επιχειρήσεις, όπως οι τηλεπικοινωνιακοί φορείς, οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες, οι κατασκευαστές αυτοκινήτων, οι έμποροι λιανικής πώλησης ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουν μεγάλη σημασία σε αυτό το πλαίσιο. Για παράδειγμα, η χρήση τους μπορεί να οδηγήσει σε πιο στοχοθετημένη αντίδραση σε περίπτωση επιδημιών, στον καλύτερο πολεοδομικό σχεδιασμό, στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας και στη διαχείριση της κυκλοφορίας, καθώς και στην καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος, στην παρακολούθηση της αγοράς ή στην προστασία των καταναλωτών.

Κατά την κατάρτιση επίσημων στατιστικών στοιχείων, η ανάλυση τέτοιων δεδομένων μπορεί να αποδειχθεί πιο αποδοτική από πλευράς κόστους και να παράγει ταχύτερα αποτελέσματα σε τομείς όπως η μετακίνηση του πληθυσμού, οι τιμές, ο πληθωρισμός, η οικονομία του διαδικτύου, η ενέργεια ή η κυκλοφορία. Η ανάλυση αυτή μπορεί επίσης να μειώσει τον φόρτο για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες, με την αποφυγή των ερωτηματολογίων των ερευνών. Η ανακοίνωση του 2017 με τίτλο «Προς μια ευρωπαϊκή οικονομία δεδομένων» 43 εξέτασε αυτές τις ευκαιρίες και, στην ενδιάμεση επανεξέταση της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να διερευνήσει περαιτέρω το ζήτημα αυτό.

Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης που διεξήχθη στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας σχετικά με την περαιτέρω 44 χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα κατέδειξαν ότι οι συμμετέχοντες υποστηρίζουν την ιδέα βελτίωσης της πρόσβασης σε δεδομένα του ιδιωτικού τομέα προς το συμφέρον των δημόσιων αρχών και για επιστημονικούς σκοπούς γενικότερα. Ωστόσο, οι κάτοχοι δεδομένων επισήμαναν ότι είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστούν ορισμένα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της αποζημίωσης, ώστε να μπορούν να ανακτώνται οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται για τη συλλογή ή την προσαρμογή των δεδομένων.

Κάθε ενέργεια που αναλαμβάνεται εν προκειμένω συμμορφώνεται πλήρως με τη νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Λαμβάνοντας υπόψη την αποκτηθείσα πείρα και τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη, η Επιτροπή θεωρεί ότι η τήρηση των ακόλουθων βασικών αρχών θα μπορούσε να ευνοήσει την παροχή δεδομένων του ιδιωτικού τομέα σε φορείς του δημόσιου τομέα, υπό προτιμησιακούς όρους, για περαιτέρω χρήση.

Η Επιτροπή θα διοργανώσει στρογγυλή τράπεζα υψηλού επιπέδου σχετικά με την πρόσβαση σε δεδομένα του ιδιωτικού τομέα για λόγους δημοσίου συμφέροντος προκειμένου να εξεταστεί περαιτέρω το θέμα αυτό. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στον προηγμένο βαθμό ωριμότητας της συζήτησης σε ορισμένους τομείς (π.χ. στην περαιτέρω χρήση των δεδομένων αυτών για επίσημες στατιστικές). Οι παραπάνω αρχές θα προταθούν ως βάση για περαιτέρω συζητήσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να αξιολογεί κατά πόσον τα μέτρα αυτά αποδεικνύονται επαρκή για τη διευκόλυνση της κοινοχρησίας δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων αρχών και θα αντιμετωπίσει την κατάσταση, εάν είναι αναγκαίο, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων ενδεχόμενων μέτρων σε συγκεκριμένους τομείς.

5) Συμπέρασμα

Στην παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή παρουσίασε μέτρα που θα διευκολύνουν την πρόσβαση των επιχειρήσεων και του δημόσιου τομέα στα δεδομένα, καθώς και στην περαιτέρω χρήση των δεδομένων, που προέρχονται από διαφορετικές πηγές, τομείς και κλάδους στην ΕΕ. Μαζί με τις ήδη υπάρχουσες πρωτοβουλίες, όπως το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που θα αρχίσει να ισχύει τον Μάιο του 2018, η πρόταση για την ελεύθερη ροή δεδομένων μη προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και οι πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της συνδεσιμότητας και την ενίσχυση των υπολογιστών υψηλών επιδόσεων, τα εν λόγω μέτρα θα δημιουργήσουν έναν πραγματικά κοινό ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων που θα υποστηρίζεται τόσο από πολιτικά μέτρα σε επίπεδο ΕΕ όσο και από στοχοθετημένη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας. Τα μέτρα αυτά είναι απαραίτητα για την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.

Η Επιτροπή καλεί τους συννομοθέτες να εργαστούν για την ταχεία έγκριση του νομοθετικού στοιχείου της προτεινόμενης δέσμης μέτρων για τα δεδομένα 45 , ώστε να διασφαλιστεί ότι η ΕΕ θα μπορέσει να επωφεληθεί πλήρως από τις ευκαιρίες που προσφέρει η οικονομία των δεδομένων. Καλεί επίσης τα κράτη μέλη και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να συνεισφέρουν στα μέτρα και τις πρωτοβουλίες που έχουν αναγγελθεί.

(1)

Από 1,99 % του ΑΕΠ της ΕΕ το 2016 σε 4 % το 2020, IDC 2017, European Data Market Study, τελική έκθεση.

(2)

ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 1.

(3)

COM(2017) 495 final.

(4)

COM(2017) 9 final.

(5)

  https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/public-consultation-building-european-data-economy  

(6)

COM(2017) 228 final.

(7)

COM(2018) 234.

(8)

C(2018) 2375.

(9)

SWD(2018) 125.

(10)

Οργανισμοί με κύρια δραστηριότητα την παραγωγή προϊόντων, υπηρεσιών και τεχνολογιών που σχετίζονται με δεδομένα.

(11)

ΟΟΣΑ, Data-driven innovation. Big Data for Growth and Well-being, 2015.

(12)

Έγγραφα εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με τις αξιολογήσεις τόσο της οδηγίας για τα μηχανήματα όσο και της οδηγίας για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων, και έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με την ευθύνη για τις αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες.

(13)

SWD(2018) 127.

(14)

  Οδηγία 2003/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Νοεμβρίου 2003 για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα .

(15)

  https://www.europeandataportal.eu/  

(16)

  Απόφαση 2011/833/ΕΕ της Επιτροπής σχετικά με την περαιτέρω χρήση εγγράφων της Επιτροπής .

(17)

  https://data.europa.eu/euodp/en/home  

(18)

COM(2018) 234.

(19)

Το κύριο πρόβλημα των εν λόγω συμφωνιών είναι ότι μπορούν να οδηγήσουν σε καταστάσεις όπου τα δεδομένα χρησιμοποιούνται, στην πράξη, από έναν ή ελάχιστους περαιτέρω χρήστες, και όπου η εν λόγω περιορισμένη περαιτέρω χρήση δεν οφείλεται στις ιδιαιτερότητες της αγοράς, αλλά στον τρόπο με τον οποίο συνήφθη η συμφωνία μεταξύ του δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. Η μεγαλύτερη διαφάνεια της διαδικασίας στοχεύει στον περιορισμό του «υπερβολικού πλεονεκτήματος του πρώτου αφιχθέντος», α) επιτρέποντας σε οποιαδήποτε εταιρεία να ενημερώνεται για τα διαθέσιμα δεδομένα και β) αυξάνοντας την πιθανότητα πραγματικής αξιοποίησης των εν λόγω δεδομένων από ευρύτερο φάσμα περαιτέρω χρηστών·

(20)

  Οδηγία 96/9/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 1996, σχετικά με τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων .

(21)

SWD(2018) 146.

(22)

Βάση δεδομένων μίας πηγής σημαίνει ότι δεν υπάρχει άλλη πηγή δεδομένων πέραν μίας και μόνο βάσης δεδομένων.

(23)

SWD(2018) 145.

(24)

  Οδηγία 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Μαρτίου 2007 .

(25)

  http://data.europa.eu/europeandataportal .

(26)

  https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/connecting-europe-facility-cef-telecom-work-programme-2018-adopted .

(27)

  https://cohesiondata.ec.europa.eu .

(28)

COM(2018) 22 final.

(29)

http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9526-2016-INIT/en/pdf.

(30)

 SWD(2018) 83 final.

(31)

C(2012) 4890 final.

(32)

COM(2016) 178 final.

(33)

COM(2017) 228 final.

(34)

C(2018) 2375.

(35)

COM(2018) 234.

(36)

Το έγγραφο SWD(2018) 125 με τίτλο «Κατευθύνσεις για την κοινοχρησία δεδομένων του ιδιωτικού τομέα στην ευρωπαϊκή οικονομία δεδομένων» αποτελείται από δύο μέρη: το πρώτο αφορά την κοινοχρησία δεδομένων στις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων (B2B) και το δεύτερο την κοινοχρησία δεδομένων σε πλαίσια μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων αρχών (B2G).

(37)

  https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/public-consultation-building-european-data-economy  

(38)

COM(2017) 9 τελικό, σ. 11.

(39)

Για παράδειγμα, τα δεδομένα που παράγονται από ρομπότ στο πλαίσιο των βιομηχανικών διεργασιώνα και μπορούν να χρησιμεύσουν για την παροχή υπηρεσιών μετά την πώληση (π.χ. επισκευή και συντήρηση), ή τα δεδομένα για τη βαθμολόγηση των παρόχων υπηρεσιών.

(40)

COM(2016) 180 final.

(41)

  http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/wp/2018-2020/main/h2020-wp1820-leit-ict_en.pdf .

(42)

SWD(2018) 125.

(43)

Βλ. επίσης: Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, SWD (2017) 2 final.

(44)

COM(2018) 234.

(45)

COM(2018) 234.