Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/112/ΕΚ όσον αφορά την εισαγωγή των αναλυτικών τεχνικών μέτρων για τη λειτουργία του οριστικού συστήματος ΦΠΑ για τη φορολόγηση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών»

[COM(2018) 329 final — 2018/0164 (CNS)]

(2019/C 159/05)

Εισηγητής: ο κ. Krister ANDERSSON

Συνεισηγητής: ο κ. Giuseppe GUERINI

Αίτηση γνωμοδότησης	Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 11.7.2018
Νομική βάση	Άρθρο 113 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Οικονομική και νομισματική ένωση, οικονομική και κοινωνική συνοχή
Υιοθετήθηκε από το τμήμα	20.12.2018
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	24.1.2019
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	540
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	163/0/2

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση της Επιτροπής να αντικατασταθεί το μεταβατικό σύστημα ΦΠΑ για τη φορολόγηση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή πριν από περισσότερα από 25 χρόνια και εξακολουθεί να ισχύει. Η αντικατάσταση του μεταβατικού καθεστώτος αποτελεί κρίσιμο βήμα για την ολοκλήρωση της μετάβασης προς το οριστικό σύστημα ΦΠΑ με βάση την αρχή του προορισμού για τη φορολόγηση των εμπορευμάτων στις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων και συνιστά σημαντικό επίτευγμα το οποίο αποδεικνύει τη συνεχή εδραίωση της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ.

1.2.

Η ΕΟΚΕ παροτρύνει την Επιτροπή να διερευνήσει για άλλη μια φορά (1), τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί το συντομότερο δυνατόν ένα κοινό σύστημα τόσο για τις υπηρεσίες όσο και για τα εμπορεύματα, μειώνοντας έτσι τα προβλήματα που προβλέπεται ότι θα προκύψουν από την ύπαρξη δύο διαφορετικών συστημάτων για τα εμπορεύματα και τις υπηρεσίες. Ωστόσο, η Επιτροπή έχει επανειλημμένα υποστηρίξει μια σταδιακή μετάβαση δύο σταδίων προς το νέο καθεστώς, σε πρώτο στάδιο με τα εμπορεύματα και σε δεύτερο με τις υπηρεσίες.

1.3.

Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία που έχει η συνέχιση των εργασιών προς το δεύτερο στάδιο, δεδομένου ότι η αντιμετώπιση των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών με τον ίδιο τρόπο λόγω ΦΠΑ θα είναι πιο πρόσφορη για την ανάπτυξη και πιο αποτελεσματική απέναντι στην απάτη.

1.4.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι, μολονότι η πρόταση της Επιτροπής είναι εκτενής και καλά διατυπωμένη, ορισμένα ζητήματα εξακολουθούν να εκκρεμούν. Το προτεινόμενο σύστημα θα επωφεληθεί από σαφείς διατάξεις ή μεγαλύτερη σαφήνεια κατά τον καθορισμό των κανόνων για τη διαχείριση επισφαλών δανείων και αποζημιώσεων εντός της μονοαπευθυντικής θυρίδας. Επιπλέον, θα μπορούσαν να δοθούν και να αναπτυχθούν πρόσθετοι ορισμοί σχετικά με έννοιες όπως «αγορά»και «πλατφόρμες».

1.5.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι το προτεινόμενο σύστημα θα προκαλέσει επιδράσεις επί των ταμειακών ροών λόγω του ΦΠΑ στις διασυνοριακές παραδόσεις αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων, το οποίο θα οδηγήσει σε εισόδημα ταμειακών ροών για τον πωλητή και σε κόστος ταμειακών ροών για τον αγοραστή. Ωστόσο, το κόστος κεφαλαίου θα είναι γενικά μεγαλύτερο, δεδομένου ότι ο χρόνος είσπραξης του ΦΠΑ θα είναι πάντοτε μεγαλύτερος από τον χρόνο κατοχής του ΦΠΑ από τον πωλητή. Επιπλέον, μέσω του συστήματος της μονοαπευθυντικής θυρίδας θα προκύπτει διαφοροποιημένη περίοδος επιστροφής λόγω των περιόδων αναφοράς των κρατών μελών, του χρόνου καταβολής στην τοπική φορολογική αρχή τους και της αποτελεσματικότητας της φορολογικής αρχής όσον αφορά την επιστροφή του ΦΠΑ στη χώρα του αγοραστή.

1.6.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να διερευνηθούν περαιτέρω οι πτυχές αυτές προκειμένου να αποφευχθούν αρνητικές επιπτώσεις για την ενιαία αγορά και να διασφαλιστούν η ασφάλεια δικαίου και η προβλεψιμότητα του νέου συστήματος ΦΠΑ που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, μειώνοντας έτσι το κόστος συμμόρφωσης και τον διοικητικό φόρτο.

1.7.

Η ΕΟΚΕ ζητά να εφαρμόζονται σαφή και αναλογικά κριτήρια σε όλα τα κράτη μέλη όσον αφορά την έννοια του «πιστοποιημένου υποκείμενου στο φόρο», ώστε να διευκολύνεται η ευρύτερη δυνατή πρόσβαση στο καθεστώς αυτό. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του νέου καθεστώτος με βάση τον προορισμό, είναι σκόπιμη η εναρμόνιση του χρονοδιαγράμματος κατά το οποίο τα κράτη μέλη πρέπει να διεκπεραιώσουν την αίτηση χορήγησης της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επεξεργάζονται την αίτηση γρήγορα, ώστε να μπορούν οι επιχειρήσεις να συνεχίζουν να λειτουργούν χωρίς περιττές διακοπές, καθυστερήσεις και διοικητικό φόρτο λόγω αβεβαιότητας. Ταυτόχρονα, η λειτουργία της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αποφυγή πιθανών καταχρήσεων και έλλειψης κανονιστικής ομοιομορφίας, ιδίως κατά τους πρώτους μήνες εφαρμογής.

1.8.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι μια πλήρως λειτουργική μονοαπευθυντική θυρίδα είναι ζωτικής σημασίας για την εφαρμογή του νέου συστήματος που βασίζεται στον τόπο προορισμού. Χωρίς μια πλήρως ανεπτυγμένη μονοαπευθυντική θυρίδα, βασισμένη σε ελέγχους στη χώρα προέλευσης, κλιμακούμενες απλουστεύσεις και τη δυνατότητα αντιστάθμισης του καταβληθέντος ΦΠΑ επί των εισροών από όλα τα κράτη μέλη, κάθε σύστημα που βασίζεται στην αρχή της φορολόγησης στο κράτος μέλος προορισμού θα αυξήσει δραματικά τον διοικητικό φόρτο, ιδίως για τις ΜΜΕ.

1.9.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία ότι η παρούσα πρόταση ενδέχεται να αποτελέσει απαγορευτικό εμπόδιο τόσο για τις ΜΜΕ όσο και για τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το σύστημα αντιστροφής της επιβάρυνσης θα πρέπει να ισχύει για όλες τις διασυνοριακές παραδόσεις αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων μέχρις ότου ολοκληρωθεί πλήρως το οριστικό σύστημα και η επιστροφή του ΦΠΑ πραγματοποιείται έγκαιρα.

1.10.

Τέλος, η ΕΟΚΕ συνιστά επαρκή επένδυση σε περιουσιακά στοιχεία εξοπλισμού/λογισμικού πληροφορικής ώστε να αναπτυχθεί σωστά μια συνεπής και αξιόπιστη μονοαπευθυντική θυρίδα, ικανή να διαχειρίζεται αποτελεσματικά έναν σημαντικό όγκο λογικών πληροφοριών, διασφαλίζοντας την ταχεία και ασφαλή λειτουργία του συστήματος προς όφελος τόσο των ευρωπαϊκών εταιρειών όσο και των φορολογικών διοικήσεων. Η εν λόγω επένδυση είναι στρατηγικής σημασίας προκειμένου να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου από το παλαιό σύστημα στο νέο, η οποία θα επιφέρει σημαντικό κόστος προσαρμογής που θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο μέσω της κατάλληλης ψηφιοποίησης.

1.11.

Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη περαιτέρω συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών για την καταπολέμηση της απάτης και συνεχή ανάλυση επί του θέματος προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το προτεινόμενο σύστημα δεν θα οδηγήσει σε νέα είδη απάτης και απωλειών κατά την είσπραξη. Η φορολόγηση των διασυνοριακών πράξεων μεταξύ επιχειρήσεων θα αυξήσει το συνολικό ποσό του ΦΠΑ στο σύστημα. Αυτό μπορεί να αυξήσει και τη δυνατότητα για άλλες μορφές απάτης, διαρροής και απωλειών κατά την είσπραξη. Ο υποκείμενος στον φόρο σε ένα κράτος μέλος με υψηλό έλλειμμα ΦΠΑ θα ενεργεί ως φορέας είσπραξης για τα κράτη μέλη με χαμηλότερο έλλειμμα ΦΠΑ.

1.12.

Η ΕΟΚΕ συνιστά μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των εθνικών φορολογικών αρχών και των αρχών επιβολής του νόμου, προκειμένου το νέο σύστημα ΦΠΑ που θα βασίζεται στον προορισμό να καταστεί αποτελεσματικότερο σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της απάτης και την ενίσχυση της αξιοπιστίας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Μια τέτοια συνεργασία θα πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μία αυτοματοποιημένη ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων, καθώς και περιοδικές εκθέσεις και αναλύσεις σχετικά με τη λειτουργία του νέου καθεστώτος, ιδίως κατά τα πρώτα έτη εφαρμογής του.

1.13.

Τέλος, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα επωφεληθούν από την εκτεταμένη επικοινωνιακή δράση που θα αναλάβει η Επιτροπή προκειμένου να εξηγήσει επαρκώς και με σαφείς και πρακτικούς όρους τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου συστήματος ΦΠΑ, καθώς και τα συγκεκριμένα πλεονεκτήματα που αναμένεται να αποφέρει η μεταρρύθμιση του ΦΠΑ προκειμένου να στηριχθούν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και η ανάπτυξή τους.

2.   Εισαγωγή και ιστορικό

2.1.

Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της για τον ΦΠΑ που εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2016 (2), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για την εισαγωγή αναλυτικών τεχνικών τροποποιήσεων στους κανόνες της ΕΕ σχετικά με τον φόρο προστιθέμενης αξίας («ΦΠΑ») (3). Η προτεινόμενη οδηγία τροποποιεί περίπου 200 άρθρα της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006 (4), τα οποία θα προσαρμοστούν με σκοπό την εισαγωγή των αναλυτικών τεχνικών μέτρων για τη λειτουργία του οριστικού συστήματος ΦΠΑ για τη φορολόγηση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών (βάσει της αρχής του προορισμού).

2.2.

Η πρόταση της Επιτροπής αντικαθιστά το μεταβατικό καθεστώς το οποίο ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 1993 και περιέχει λεπτομερείς διατάξεις για τις ενδοενωσιακές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων, στο πλαίσιο των οποίων οι εγχώριες και οι διασυνοριακές εμπορικές συναλλαγές αγαθών θα αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο. Επιπλέον, χρησιμεύει ως το πρώτο από τα δύο ρυθμιστικά στάδια -το ένα αφορά τα εμπορεύματα, το άλλο τις υπηρεσίες- που επιδιώκει η Επιτροπή προκειμένου να επιτευχθεί ένα απλούστερο και θωρακισμένο έναντι της απάτης οριστικό σύστημα ΦΠΑ για τις ενδοενωσιακές εμπορικές συναλλαγές.

2.3.

Η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει σημαντικές αλλαγές στην οδηγία για τον ΦΠΑ με σκοπό να αποφέρει τα ακόλουθα οφέλη για τις επιχειρήσεις και τους εθνικούς προϋπολογισμούς: α) απλοποίηση του τρόπου φορολόγησης των αγαθών, β) ανάπτυξη μιας ενιαίας διαδικτυακής πύλης για τους εμπόρους (μονοαπευθυντική θυρίδα), γ) μείωση της γραφειοκρατίας και δ) συλλογή ΦΠΑ με ευθύνη γενικά του πωλητή.

2.4.

Οι κυριότερες αλλαγές περιλαμβάνουν την κατάργηση της έννοιας της «ενδοκοινοτικής απόκτησης αγαθών»σύμφωνα με την οποία, για τους σκοπούς του ΦΠΑ, το εμπόριο αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων χωρίζεται σε δύο πράξεις: μια απαλλασσόμενη από τον ΦΠΑ πώληση στο κράτος μέλος καταγωγής και μια υποκείμενη στον φόρο απόκτηση στο κράτος μέλος προορισμού. Θα αντικατασταθεί με τη νέα έννοια της «ενδοενωσιακής παράδοσης αγαθών», σύμφωνα με την οποία η διασυνοριακή παράδοση αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων εντός της Ένωσης θα συνεπάγεται ενιαία πράξη για τους σκοπούς του ΦΠΑ.

2.5.

Στις τροποποιήσεις που προτείνει η Επιτροπή περιλαμβάνονται επίσης: α) νέα εξαίρεση στον γενικό κανόνα, σύμφωνα με την οποία τόπος παράδοσης στις ενδοενωσιακές παραδόσεις αγαθών θεωρείται ο τόπος όπου βρίσκονται τα εν λόγω αγαθά κατά τον χρόνο άφιξης της αποστολής ή της μεταφοράς στον αποκτώντα πελάτη, β) τροποποίηση με την οποία ορίζεται ενιαίος κανόνας για το απαιτητό του ΦΠΑ στις ενδοενωσιακές παραδόσεις, γ) νέο άρθρο σύμφωνα με το οποίο ο ΦΠΑ οφείλεται από το πρόσωπο στο οποίο παραδίδονται τα αγαθά εφόσον είναι πιστοποιημένος υποκείμενος στον φόρο. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πρόταση αναμένεται επίσης να περιορίσει τη διασυνοριακή απάτη σε θέματα ΦΠΑ έως και κατά 41 δισεκατ. EUR ανά έτος.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόταση της Επιτροπής να αντικατασταθεί το μεταβατικό σύστημα ΦΠΑ για τη φορολόγηση των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή πριν από περισσότερα από 25 χρόνια και εξακολουθεί να ισχύει. Η αντικατάσταση του μεταβατικού καθεστώτος αποτελεί κρίσιμο βήμα για την ολοκλήρωση της μετάβασης προς το οριστικό σύστημα ΦΠΑ με βάση την αρχή του προορισμού για τη φορολόγηση των εμπορευμάτων στις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων και συνιστά σημαντικό επίτευγμα το οποίο αποδεικνύει τη συνεχή εδραίωση της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ.

3.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της σχετικά με το κόστος που θα επιβαρύνει τις επιχειρήσεις και ιδίως τις ΜΜΕ, οι οποίες θα πρέπει να προσαρμόσουν τα συστήματά τους ώστε να συμμορφώνονται με τους κανόνες για το εμπόριο εντός και εκτός Ευρώπης. Είναι πρωταρχικής σημασίας οι νέες απαιτήσεις υποβολής δηλώσεων σχετικά με τον ΦΠΑ να μην αποτελούν μέρος της πρότασης ή της εφαρμογής της. Τέτοιες αλλαγές θα επιφέρουν μόνο αύξηση του κόστους συμμόρφωσης.

3.3.

Σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της, η ΕΟΚΕ καλούσε την Επιτροπή να διερευνήσει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αναπτυχθεί το συντομότερο δυνατόν ένα κοινό σύστημα τόσο για τις υπηρεσίες όσο και για τα εμπορεύματα, μειώνοντας έτσι τα προβλήματα που προβλέπεται ότι θα προκύψουν από την ύπαρξη δύο διαφορετικών συστημάτων για τα εμπορεύματα και τις υπηρεσίες (5). Ωστόσο, η Επιτροπή έχει επανειλημμένα υποστηρίξει μια σταδιακή μετάβαση δύο σταδίων προς το νέο καθεστώς.

3.4.

Συνεπώς, πριν από τη συμπερίληψη των υπηρεσιών, η Επιτροπή και οι εθνικές φορολογικές αρχές θα είναι σε θέση να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα του νέου συστήματος ΦΠΑ βάσει του προορισμού όσον αφορά α) την αποτελεσματικότητα στην καταπολέμηση της απάτης, β) το κόστος συμμόρφωσης για τις ευρωπαϊκές εταιρείες και γ) τη διαχείριση του νέου πλαισίου από τις φορολογικές αρχές.

3.5.

Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι η επιλογή μιας προοδευτικής και βραδύτερης μετάβασης στο νέο καθεστώς ΦΠΑ θα επιτρέψει, στο εγγύς μέλλον, την οικοδόμηση ενός μοναδικού και αποτελεσματικού οριστικού συστήματος που θα καλύπτει τόσο τα εμπορεύματα όσο και τις υπηρεσίες. Κατά τη σταδιακή εφαρμογή, μπορεί να είναι εφικτό να αποκομίσουμε επωφελή διδάγματα από τα πρώτα επιχειρησιακά αποτελέσματα του νέου καθεστώτος όσον αφορά μόνο τα εμπορεύματα.

3.6.

Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το οριστικό σύστημα ΦΠΑ αναμένεται ως το δεύτερο στάδιο από το μεταβατικό σύστημα εδώ και περισσότερα από 25 χρόνια. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία να συνεχιστεί το έργο προς το δεύτερο στάδιο. Σε περίπτωση που τα εμπορεύματα και οι υπηρεσίες αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, το σύστημα ΦΠΑ θα είναι πιο πρόσφορο για την ανάπτυξη και ανθεκτικό απέναντι στην απάτη.

3.7.

Παρά το γεγονός ότι η πρόταση είναι εκτεταμένη, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει το γεγονός ότι εξακολουθούν να παραμένουν ορισμένα εκκρεμή ζητήματα. Για παράδειγμα, το προτεινόμενο σύστημα θα επωφεληθεί από σαφείς διατάξεις ή μεγαλύτερη σαφήνεια κατά τον καθορισμό των κανόνων για τις επισφαλείς απαιτήσεις, τη διαχείριση των επιστροφών εντός της μονοαπευθυντικής θυρίδας, τις προκαταβολές και τον ορισμό της «αγοράς», των «πλατφορμών»κ.λπ. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να διερευνηθούν περαιτέρω οι πτυχές αυτές προκειμένου να αποφευχθούν αρνητικές επιπτώσεις για την ενιαία αγορά.

3.8.

Από μια διαφορετική οπτική γωνία, αξίζει να σημειωθεί ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα επωφεληθούν από την εκτεταμένη επικοινωνιακή δράση που θα αναλάβει η Επιτροπή προκειμένου να εξηγήσει επαρκώς και με σαφείς και πρακτικούς όρους τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου συστήματος ΦΠΑ, καθώς και τα συγκεκριμένα πλεονεκτήματα που αναμένεται να αποφέρει η μεταρρύθμιση του ΦΠΑ προκειμένου να στηριχθούν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και η ανάπτυξή τους.

3.9.

Η φορολόγηση των διασυνοριακών πράξεων μεταξύ επιχειρήσεων θα αυξήσει το συνολικό ποσό του ΦΠΑ στο σύστημα. Αυτό μπορεί να αυξήσει και τη δυνατότητα για άλλες μορφές απάτης, διαρροής και απωλειών κατά την είσπραξη. Ο υποκείμενος στον φόρο σε ένα κράτος μέλος με υψηλό έλλειμμα ΦΠΑ θα ενεργεί ως φορέας είσπραξης για τα κράτη μέλη με χαμηλότερο έλλειμμα ΦΠΑ. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη περαιτέρω συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών για την καταπολέμηση της απάτης και συνεχή ανάλυση επί του θέματος προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το προτεινόμενο σύστημα δεν θα οδηγήσει σε νέα είδη απάτης και απωλειών κατά την είσπραξη.

4.   Κυριότερες τροποποιήσεις στην οδηγία 2006/112/ΕΚ

4.1.

Η τρέχουσα υποδιαίρεση μιας συναλλαγής εμπορευμάτων σε δύο μέρη για τους σκοπούς του ΦΠΑ -μια απαλλασσόμενη από τον φόρο παράδοση στη δικαιοδοσία αναχώρησης των εμπορευμάτων και μια «ενδοκοινοτική απόκτηση»που φορολογείται στο κράτος προορισμού- θα αντικατασταθεί από μια ενιαία συναλλαγή με την επωνυμία «ενδοενωσιακή παράδοση αγαθών», όπου η λέξη «κοινοτική»αντικαθίσταται από τη λέξη «ενωσιακή» (6).

4.1.1.

Η μετάβαση προς μια ενιαία συναλλαγή είναι απαραίτητη για την επίτευξη του νέου συστήματος ΦΠΑ που βασίζεται στην αρχή του προορισμού και προβλέπεται να απλοποιήσει τη διοικητική διαχείριση των ενιαίων συναλλαγών. Από την άλλη πλευρά, η εξάλειψη της αναφοράς στην «Ευρωπαϊκή Κοινότητα»σε ολόκληρο το κείμενο της οδηγίας 2006/112/ΕΚ αποτελεί απαραίτητη προσαρμογή του κειμένου υπό το πρίσμα της νέας θεσμικής διατύπωσης που ενσωματώνεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία αναφέρεται σε «Ευρωπαϊκή Ένωση».

4.1.2.

Ο ορισμός της «ενδοενωσιακής παράδοσης αγαθών»αναφέρεται σε «παράδοση αγαθών που πραγματοποιείται από υποκείμενο στον φόρο για υποκείμενο στον φόρο ή για μη υποκείμενο στον φόρο νομικό πρόσωπο, κατά την οποία τα αγαθά αποστέλλονται ή μεταφέρονται, από τον προμηθευτή ή τον αποκτώντα τα αγαθά ή για λογαριασμό τους εντός της Ένωσης, από ένα κράτος μέλος σε ένα άλλο κράτος μέλος» (7).

4.1.3.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μια τέτοια περιεκτική έννοια δεν θα καλύπτει: α) την παράδοση αγαθών με συναρμολόγηση ή εγκατάσταση με ή χωρίς δοκιμές λειτουργίας, β) την παράδοση των αγαθών που απαλλάσσονται βάσει των άρθρων 148 ή 151 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ και γ) αγαθά που καλύπτονται από τα κατ’ αποκοπήν καθεστώτα για τους γεωργούς (8). Οι εν λόγω συναλλαγές, όταν πραγματοποιούνται διασυνοριακά, δεν οδηγούν σήμερα σε ενδοκοινοτικές παραδόσεις και αποκτήσεις αγαθών, και το νέο κείμενο επιβεβαιώνει αυτό το ειδικό καθεστώς.

4.1.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι οι προαναφερθείσες εξαιρέσεις αποτελούν χρήσιμες επιβεβαιώσεις των διατάξεων που περιλαμβάνονται ήδη στην οδηγία 2006/112/ΕΚ όσον αφορά τα ειδικά αγαθά που απαριθμούνται και, κατά συνέπεια, είναι σε θέση να διασφαλίσουν τη συνάφεια και τη βεβαιότητα των κανόνων ΦΠΑ στην ενιαία αγορά κατά την αρχική εφαρμογή του νέου συστήματος.

4.2.

Η έννοια της ενδοενωσιακής παράδοσης αγαθών συμπληρώνεται με ειδική προσθήκη στην οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με τον «τόπο παράδοσης των αγαθών», η οποία καθορίζει το κράτος μέλος στο οποίο οφείλεται ο ΦΠΑ. Επιβεβαιώνονται από την άποψη αυτή οι ισχύοντες γενικοί κανόνες, αλλά με μια νέα εξαίρεση (9) σύμφωνα με την οποία «τόπος παράδοσης στις ενδοενωσιακές παραδόσεις αγαθών θεωρείται ο τόπος όπου βρίσκονται τα εν λόγω αγαθά κατά τον χρόνο άφιξης της αποστολής ή της μεταφοράς στον αποκτώντα πελάτη» (10).

4.2.1.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ιδέα επί της οποίας εδράζονται τόσο οι ρυθμιστικές επιλογές της Επιτροπής, δεδομένου ότι αποσκοπούν σαφώς στην ανάπτυξη του νέου συστήματος με βάση τον προορισμό, όσο και η διατήρηση εκτεταμένων εξαιρέσεων με βάση την αρχή του κράτους καταγωγής, θα μπορούσε όμως να παραβλάψει τη συνάφεια του νέου πλαισίου ΦΠΑ, μειώνοντας την προβλεψιμότητα του νόμου και ενδεχομένως αυξάνοντας τόσο το κόστος συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις όσο και τον διοικητικό φόρτο για τις φορολογικές αρχές.

4.2.2.

Παρά ταύτα, είναι σημαντικό να αναλυθούν περαιτέρω οι επιδράσεις επί των ταμειακών ροών του προτεινόμενου συστήματος. Σήμερα, δεν προκύπτουν επιδράσεις επί των ταμειακών ροών λόγω του ΦΠΑ στις διασυνοριακές παραδόσεις αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων. Το προτεινόμενο σύστημα, αντίθετα, θα οδηγήσει σε εισόδημα ταμειακών ροών για τον πωλητή και σε κόστος ταμειακών ροών για τον αγοραστή (11).

4.2.3.

Ωστόσο, το κόστος κεφαλαίου θα είναι γενικά μεγαλύτερο, δεδομένου ότι ο χρόνος είσπραξης του ΦΠΑ θα είναι πάντοτε μεγαλύτερος από τον χρόνο κατοχής του ΦΠΑ από τον πωλητή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλά κράτη μέλη τείνουν να αναβάλουν τις επιστροφές του ΦΠΑ. Το κόστος κεφαλαίου θα ποικίλλει ανάλογα με τις περιόδους αναφοράς των κρατών μελών, τον χρόνο καταβολής στην τοπική φορολογική αρχή τους και την αποτελεσματικότητα της φορολογικής αρχής όσον αφορά την επιστροφή του ΦΠΑ στον αγοραστή. Υπάρχει ιδιαίτερος προβληματισμός για το κόστος κεφαλαίου για τα μικρά κράτη μέλη με υψηλά ποσοστά εξαγωγών.

4.2.4.

Οι επιπτώσεις αυτές για τις ταμειακές ροές και τη ρευστότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων θα πρέπει να ληφθούν επαρκώς υπόψη τόσο από τις ευρωπαϊκές όσο και τις εθνικές φορολογικές αρχές και να αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικούς τρόπους, αποφεύγοντας τις καθυστερήσεις στις επιστροφές και τα συναφή έξοδα. Οι αλλαγές στις αλυσίδες εφοδιασμού λόγω των επιδράσεων επί των ταμειακών ροών ενέχουν τον κίνδυνο να παρεμποδίσουν το ενδοενωσιακό εμπόριο και ενδέχεται να παρακωλύσουν την υλοποίηση της ενιαίας αγοράς.

4.3.

Η αρχή σύμφωνα με την οποία ο ΦΠΑ οφείλεται από τον υποκείμενο στον φόρο ο οποίος πραγματοποιεί φορολογητέα παράδοση αγαθών παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος του συστήματος ΦΠΑ, με εξαίρεση ορισμένες συγκεκριμένες περιπτώσεις που περιλαμβάνονται ήδη στο άρθρο 193 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ, οι οποίες συμπληρώνονται πλέον με μια νέα παρέκκλιση βάσει του άρθρου 194 στοιχείο α). Σύμφωνα με την εν λόγω παρέκκλιση, σε περίπτωση που ο προμηθευτής δεν είναι εγκατεστημένος στο κράτος στο οποίο οφείλεται ο ΦΠΑ, ο ΦΠΑ οφείλεται από το πρόσωπο στο οποίο παραδίδονται τα αγαθά εφόσον είναι πιστοποιημένος υποκείμενος στον φόρο (12).

4.3.1.

Όσον αφορά τον πιστοποιημένο υποκείμενο στον φόρο, η ΕΟΚΕ κατανοεί την ιδέα να δίδεται η ευκαιρία στις επιχειρήσεις με αποδεδειγμένη αξιοπιστία σε θέματα φορολόγησης να απολαύουν των κατάλληλων μέτρων απλούστευσης. Ωστόσο, όπως αναφέρεται στη γνωμοδότηση ECO/442 με θέμα «Δέσμη μέτρων για τη μεταρρύθμιση του ΦΠΑ (I)», η έννοια του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο θα πρέπει να υποστηρίζεται από σαφή και διαφανή κριτήρια εφαρμογής, ικανά να δίδουν την ευκαιρία στις επιχειρήσεις και, ιδίως στις ΜΜΕ, να απολαύουν της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο.

4.3.2.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει το γεγονός ότι είναι σημαντικό, για να επιτευχθούν τα αναμενόμενα οφέλη, να μπορεί ο υποκείμενος στον φόρο ο οποίος μεταφέρει σύνθετες παροχές να εφαρμόζει τις προβλεπόμενες απλουστεύσεις σε όλα τα τμήματα της πράξης. Επιβάλλοντας έναν πλασματικό διαχωρισμό της πράξης, η προβλεπόμενη απλούστευση κινδυνεύει να μετατραπεί σε επιπλοκή.

4.3.3.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι ζωτικής σημασίας να εφαρμόζονται εναρμονισμένα, σαφή και αναλογικά κριτήρια σε όλα τα κράτη μέλη ώστε να διευκολύνεται η ευρύτερη δυνατή πρόσβαση στην ιδιότητα του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο. Ταυτόχρονα, η λειτουργία της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αποφυγή πιθανών καταχρήσεων και έλλειψης κανονιστικής ομοιομορφίας, ιδίως κατά τους πρώτους μήνες εφαρμογής.

4.3.4.

Για να επιτευχθεί ο σκοπός της ιδιότητας, είναι σκόπιμη η εναρμόνιση του χρονοδιαγράμματος κατά το οποίο τα κράτη μέλη πρέπει να διεκπεραιώσουν την αίτηση χορήγησης της ιδιότητας του πιστοποιημένου υποκείμενου στον φόρο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επεξεργάζονται την αίτηση γρήγορα ώστε να μπορούν οι επιχειρήσεις να συνεχίσουν να λειτουργούν χωρίς περιττές διακοπές, καθυστερήσεις και διοικητικό φόρτο λόγω της αβεβαιότητας.

4.3.5.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία ότι η παρούσα πρόταση ενδέχεται να αποτελέσει απαγορευτικό εμπόδιο τόσο για τις ΜΜΕ όσο και για τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι το σύστημα αντιστροφής της επιβάρυνσης θα πρέπει να ισχύει για όλες τις διασυνοριακές παραδόσεις αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων μέχρις ότου ολοκληρωθεί πλήρως το οριστικό σύστημα και η επιστροφή του ΦΠΑ πραγματοποιείται έγκαιρα.

4.4.

Η κατάργηση των ανακεφαλαιωτικών πινάκων ΦΠΑ σχετικά με τα εμπορεύματα που προτείνει η Επιτροπή συνάδει με το νέο πλαίσιο ΦΠΑ που επιδιώκεται και το οποίο επαναφέρει τον αυτοελεγχόμενο χαρακτήρα του ΦΠΑ. Από την άλλη πλευρά, η επιβεβαίωση των ανακεφαλαιωτικών πινάκων για τις υπηρεσίες είναι συνεπής με την επιλογή της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή του σχεδίου δράσης σε δύο διαφορετικά στάδια (13).

4.4.1.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις αλλαγές που προτείνει η Επιτροπή ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη να απλοποιήσουν την υποχρέωση υποβολής ανακεφαλαιωτικών πινάκων, δεδομένου ότι η απλούστευση θα μειώσει -ευελπιστούμε- τη γραφειοκρατία και το λειτουργικό κόστος για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ωστόσο, τονίζει ότι τα εν λόγω μέτρα απλούστευσης θα πρέπει να σχεδιαστούν σωστά για την αποφυγή παραπτωμάτων από τις επιχειρήσεις, θεωρώντας επιπροσθέτως ότι η επίτευξη απλούστερου συστήματος θα μπορούσε να ευνοείται σημαντικά από την αυξημένη χρήση ηλεκτρονικών τιμολογίων εντός των εθνικών φορολογικών συστημάτων.

4.4.2.

Το σημερινό ειδικό καθεστώς για ενδοενωσιακές εξ αποστάσεως πωλήσεις αγαθών και για υπηρεσίες που παρέχονται από υποκειμένους στον φόρο εντός της Ένωσης αλλά όχι στο κράτος μέλος κατανάλωσης υπόκειται σε σημαντικές αλλαγές προκειμένου να εφαρμοστεί η αρχή ενός συστήματος ενιαίας εγγραφής για τη δήλωση, καταβολή και έκπτωση του φόρου.

4.5.

Από την 1η Ιανουαρίου 2021, οι υποκείμενοι στον φόρο που διαθέτουν αριθμό μητρώου στο κράτος μέλος εγγραφής τους θα είναι σε θέση να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τριμηνιαίες δηλώσεις ΦΠΑ με το σύστημα της μικρής μονοαπευθυντικής θυρίδας με ανάλυση των παροχών υπηρεσιών και των ενδοενωσιακών εξ αποστάσεως πωλήσεων σε μη υποκειμένους στον φόρο σε άλλο κράτος μέλος (το κράτος μέλος κατανάλωσης), μαζί με τον οφειλόμενο ΦΠΑ (14).

4.5.1.

Το κράτος μέλος εγγραφής αποστέλλει στη συνέχεια τις δηλώσεις, μαζί με τον ΦΠΑ που καταβλήθηκε στο κράτος μέλος κατανάλωσης, απαλλάσσοντας τους εν λόγω υποκειμένους στον φόρο από την ανάγκη να διαθέτουν αριθμό μητρώου ΦΠΑ στο κράτος μέλος κατανάλωσης.

4.5.2.

Το πεδίο εφαρμογής των πράξεων που καλύπτονται από τον εν λόγω μηχανισμό ενισχύεται και επεκτείνεται από τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών στις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων (αντικειμενική επέκταση), ενώ διατίθεται επίσης και σε υποκείμενους στον φόρο εγκατεστημένους εκτός της ΕΕ οι οποίοι ορίζουν μεσάζοντα εντός της ΕΕ και οι οποίοι καθίστανται υπόχρεοι καταβολής του ΦΠΑ και των αντίστοιχων υποχρεώσεων (υποκειμενική επέκταση).

4.5.3.

Οι υποκείμενοι στον φόρο που χρησιμοποιούν το καθεστώς υποβάλλουν μηνιαία δηλώσεις ΦΠΑ με το σύστημα της μονοαπευθυντικής θυρίδας όταν ο ετήσιος κύκλος εργασιών τους υπερβαίνει τα 2 500 000 ευρώ.

4.5.4.

Η δυνατότητα εφαρμογής έκπτωσης ΦΠΑ, καθώς και είσπραξης επιστροφών πίστωσης ΦΠΑ από ένα κράτος μέλος στο πλαίσιο της μονοαπευθυντικής θυρίδας, επιτρέπει την αποτελεσματική συγκέντρωση σε έναν και μόνο τόπο ορισμένων υποχρεώσεων ΦΠΑ που πρέπει να εκτελεστούν τόσο από τους φορολογούμενους όσο και από τις φορολογικές διοικήσεις.

4.5.5.

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι είναι θετικό το γεγονός ότι το νέο καθεστώς, συμπεριλαμβανομένης της έκπτωσης, θα απλουστευθεί επιτρέποντας στον υποκείμενο στον φόρο να καταβάλλει το σύνολο των καθαρών ποσών ΦΠΑ (15) που οφείλονται σε κάθε κράτος μέλος φορολόγησης.

4.5.6.

Εξάλλου, η δυνατότητα έκπτωσης αυξάνει την ανάγκη ασφάλειας δικαίου και ολοκληρωμένης πληροφόρησης για τις φορολογικές αρχές και δικαιολογεί με τον τρόπο αυτό την πρόταση της Επιτροπής να συμπληρωθεί η επιστροφή του ΦΠΑ με το σύστημα της μονοαπευθυντικής θυρίδας με πρόσθετες πληροφορίες, μεταξύ των οποίων: α) το συνολικό ποσό ΦΠΑ που έχει καταστεί απαιτητό για τις παραδόσεις αγαθών και τις παροχές υπηρεσιών για τις οποίες ο υποκείμενος στον φόρο ως αποκτών ή λήπτης είναι υπόχρεος καταβολής του φόρου και για την εισαγωγή αγαθών στις περιπτώσεις όπου το κράτος μέλος ασκεί τη δυνατότητα που προβλέπεται στο άρθρο 211 δεύτερο εδάφιο, β) τον ΦΠΑ που αποτέλεσε το αντικείμενο έκπτωσης, γ) τροποποιήσεις που αναφέρονται σε προηγούμενες φορολογικές περιόδους και δ) το καθαρό ποσό ΦΠΑ προς καταβολή ή επιστροφή ή πίστωση.

4.5.7.

Μια λειτουργική μονοαπευθυντική θυρίδα αποτελεί ζωτικό τμήμα ενός συστήματος που βασίζεται στην αρχή της φορολόγησης στο κράτος μέλος προορισμού. Χωρίς μια πλήρως ανεπτυγμένη μονοαπευθυντική θυρίδα, βασισμένη σε ελέγχους στη χώρα προέλευσης, κλιμακούμενες απλουστεύσεις και τη δυνατότητα αντιστάθμισης του καταβληθέντος ΦΠΑ επί των εισροών από όλα τα κράτη μέλη, κάθε σύστημα που βασίζεται στην αρχή της φορολόγησης στο κράτος μέλος προορισμού θα αυξήσει δραματικά τον διοικητικό φόρτο, ιδίως για τις ΜΜΕ.

4.5.8.

Τα πρώτα επιχειρησιακά αποτελέσματα της μικρής μονοαπευθυντικής θυρίδας που τέθηκε σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2015 για τις τηλεπικοινωνίες, τις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές και τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες και πρόκειται να επεκταθούν σε όλες τις συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (16) θα πρέπει να ληφθούν επαρκώς υπόψη προκειμένου να επιτευχθεί μια συνεπής και πλήρως λειτουργική μονοαπευθυντική θυρίδα, με εκτεταμένο και σημαντικό πεδίο εφαρμογής βάσει των συγκεκριμένων αποτελεσμάτων που έχουν υλοποιηθεί μέχρι στιγμής από το εν λόγω εργαλείο όταν εφαρμόζεται σε συγκεκριμένους τομείς ή βιομηχανίες.

4.5.9.

Τέλος, η ΕΟΚΕ συνιστά επαρκή επένδυση σε περιουσιακά στοιχεία εξοπλισμού/λογισμικού πληροφορικής ώστε να αναπτυχθεί σωστά μια συνεπής και αξιόπιστη μονοαπευθυντική θυρίδα, ικανή να διαχειρίζεται αποτελεσματικά έναν σημαντικό όγκο λογικών πληροφοριών, διασφαλίζοντας την ταχεία και ασφαλή λειτουργία του συστήματος προς όφελος τόσο των ευρωπαϊκών εταιρειών όσο και των φορολογικών διοικήσεων. Η εν λόγω επένδυση είναι στρατηγικής σημασίας προκειμένου να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου από το παλαιό σύστημα στο νέο, η οποία θα επιφέρει σημαντικό κόστος προσαρμογής που θα πρέπει να ελαχιστοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο μέσω της κατάλληλης ψηφιοποίησης.

---

(1)  Βλέπε παλαιότερες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ για τον ΦΠΑ: Σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ (ΕΕ C 389 της 21.10.2016, σ. 43), Δέσμη μεταρρυθμίσεων του ΦΠΑ (I) (ΕΕ C 237 της 6.7.2018, σ. 40), Δέσμη μεταρρυθμίσεων του ΦΠΑ (II) (ΕΕ C 283 της 10.8.2018, σ. 35).

(2)  COM(2016) 148 final.

(3)  COM(2018) 329 final.

(4)  Οδηγία 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ L 347 της 11.12.2006, σ. 1).

(5)  Βλέπε παλαιότερες γνωμοδοτήσεις της ΕΟΚΕ για τον ΦΠΑ: Σχέδιο δράσης για τον ΦΠΑ (ΕΕ C 389 της 21.10.2016, σ. 43), Δέσμη μεταρρυθμίσεων του ΦΠΑ (I) (ΕΕ C 237 της 6.7.2018, σ. 40), Δέσμη μεταρρυθμίσεων του ΦΠΑ (II) (ΕΕ C 283 της 10.8.2018, σ. 35).

(6)  Τροποποιήσεις στα άρθρα 2-4 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ.

(7)  COM(2018) 329 final, σ. 6.

(8)  Τροποποιήσεις στο άρθρο 14 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ.

(9)  Ορίζεται από το άρθρο 35α της οδηγίας 2006/112/ΕΚ.

(10)  COM(2018) 329 final, σ. 7.

(11)  Εάν ο πωλητής πρέπει να καταβάλει τον ΦΠΑ πριν από την είσπραξη του ποσού από τον αγοραστή, ο πωλητής θα παρουσιάσει αρνητική ταμειακή ροή και, κατά συνέπεια, κόστος.

(12)  Τροποποιήσεις στα άρθρα 193 και 194α της οδηγίας 2006/112/ΕΚ.

(13)  Τροποποιήσεις στα άρθρα 262-271 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ.

(14)  Τροποποιήσεις στα άρθρα 358-369 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ.

(15)  Οφειλόμενος ΦΠΑ μείον ΦΠΑ για τον οποίο παρέχεται δικαίωμα έκπτωσης.

(16)  Επιτρέποντας στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών, τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών και ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών σε μη υποκείμενους στον φόρο σε κράτη μέλη όπου δεν διαθέτουν εγκατάσταση να αποδίδουν τον οφειλόμενο ΦΠΑ για τις εν λόγω παραδόσεις μέσω δικτυακής πύλης στο κράτος μέλος όπου διαθέτουν αριθμό φορολογικού μητρώου.