Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52018AE2245

    Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Μια νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό» [COM(2018) 267 final]

    EESC 2018/02245

    ΕΕ C 62 της 15.2.2019, p. 148–154 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

    15.2.2019   

    EL

    Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

    C 62/148


    Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Μια νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό»

    [COM(2018) 267 final]

    (2019/C 62/25)

    Εισηγητής:

    ο κ. Antonello PEZZINI

    Αίτηση γνωμοδότησης

    Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 18.6.2018

    Νομική βάση

    Άρθρο 167 της ΣΛΕΕ

     

     

    Αρμόδιο τμήμα

    Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη

    Υιοθετήθηκε από το τμήμα

    26.9.2018

    Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια

    17.10.2018

    Σύνοδος ολομέλειας υπ’ αριθ.

    538

    Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

    (υπέρ/κατά/αποχές)

    182/1/0

    1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

    1.1.

    Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι η Ευρώπη είναι μια πολιτιστική κοινότητα βασισμένη σε κοινές αξίες, και ότι η κοινωνική οικονομία της αγοράς αποτελεί το διακριτικό γνώρισμα του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής που συνδυάζει την οικονομική ελευθερία με τα κοινωνικά δικαιώματα και με τις αρχές του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

    1.2.

    Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η εδραίωση και η ανάπτυξη της πολιτιστικής διάστασης της ΕΕ, με βάση τις κοινές αξίες που αποτυπώνονται στις Συνθήκες, είναι ζητήματα θεμελιώδους σημασίας ως βασικός παράγοντας της διαδικασίας ολοκλήρωσης και ως ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής ταυτότητας για την οικοδόμηση μιας συνεκτικής και ανταγωνιστικής κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς.

    1.2.1.

    Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η ενίσχυση της αίσθησης του ανήκειν στην Ευρώπη και μια κοινή πολιτιστική ταυτότητα μπορούν να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία.

    1.2.2.

    Η υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης είναι, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η συγκολλητική ουσία των λαών της Ευρώπης, ένας ισχυρότατος δεσμός ταυτότητας και ένας πολύτιμος στρατηγικός πόρος κοινωνικής συνοχής.

    1.3.

    Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, ακριβώς λόγω της πολιτικής κρίσης και της κρίσης ταυτότητας στην Ευρώπη (1), είναι εξαιρετικά σημαντικό να αποκατασταθεί η κεντρική λειτουργία του πολιτισμού ως διαύλου δεσμών ταυτότητας, με σκοπό την πραγμάτωση των κοινών αξιών, όπως αυτές κατοχυρώνονται στις Συνθήκες.

    1.4.

    Η ΕΟΚΕ, μολονότι κρίνει θετικά την πρωτοβουλία να τεθεί ο πολιτισμός στο επίκεντρο της ατζέντας, ζητεί η δρομολόγηση της νέας ατζέντας να αποτελέσει μια ευκαιρία προσέγγισης του οράματος μιας «νέας ευρωπαϊκής Αναγέννησης» με σκοπό τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Πολιτισμού (ΕΧΠ) (2) βασισμένου σε πολλές κοινές αξίες όπως: η αλληλεγγύη, η εμπιστοσύνη και η συνυπευθυνότητα.

    1.5.

    Μια ανανεωμένη ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό θα πρέπει, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, να βασίζεται σε ένα κοινό στρατηγικό όραμα που να υποδεικνύει, κατά την υλοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου πολιτισμού:

    κοινές αξίες ταυτότητας, ελευθερία και αλληλεγγύη·

    βασικές αρχές της ελεύθερης κυκλοφορίας, εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών σχετικά με πρόσωπα, αγαθά και υπηρεσίες που δραστηριοποιούνται στον πολιτιστικό τομέα στην Ευρώπη·

    συστήματα διαχείρισης και προγραμματισμού για παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην πολιτιστική κληρονομιά·

    συγκεκριμένα μέτρα αναπαλαίωσης και συντήρησης της τεράστιας καλλιτεχνικής κληρονομιάς που να καθιστούν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό ζωντανό για τις νέες γενιές (3)·

    αξιοποίηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού στις διεθνείς σχέσεις·

    αναζωογονημένη διαχείριση των ευρωπαϊκών πολιτικών, ώστε να δοθεί μεγαλύτερο περιθώριο στους φορείς που παράγουν και διαμορφώνουν τον πολιτισμό, στις πολιτιστικές εκφάνσεις και στις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες·

    στήριξη της ομαδοποίησης μικρών δημιουργικών επιχειρήσεων, ιδίως των επιχειρήσεων κοινωνικού χαρακτήρα·

    συνέργειες και διεργασίες πολιτιστικών ανταλλαγών που συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταλλαγής των πολλαπλών εκφάνσεων της ευρωπαϊκής κοινωνίας.

    1.6.

    Ως προς την πολιτιστική προσφορά, είναι απαραίτητο οι αποδέκτες των δράσεων να έχουν μια σαφή και κατανοητή εικόνα, με τη βοήθεια νέων πολύγλωσσων μέσων ενημέρωσης, έτσι ώστε ο Ευρωπαϊκός Χώρος Πολιτισμού να είναι πραγματικά κληρονομιά όλων.

    1.7.

    Ως προς την πολιτιστική ζήτηση, η ΕΟΚΕ κρίνει απαραίτητη μια άμεση δράση υπέρ των τελικών αποδεκτών του πολιτισμού προκειμένου να αυξηθούν τα επίπεδα συμμετοχής στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής ταυτότητας αξιών, μέσω πρωτοβουλιών όπως το πρόγραμμα Erasmus για την πολιτιστική ιθαγένεια και η εκπόνηση ενός Ευρωπαϊκού Χάρτη Πολιτισμού με αποδέκτες τους Ευρωπαίους πολίτες.

    1.8.

    Η ΕΟΚΕ είναι πεπεισμένη ότι μπορεί να διαδραματίσει ενεργό ρόλο σε έναν δομημένο πολιτιστικό διάλογο, να ενισχύσει τη δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη, την πολιτιστική ταυτότητα και την ανταλλαγή πολλαπλών δημιουργικών εκφράσεων της κοινωνίας, μεταξύ άλλων μέσω κοινών πρωτοβουλιών, όπως είναι η δρομολόγηση μιας ευρωπαϊκής εβδομάδας Πολιτισμού, οι Ευρωπαϊκές Πολιτιστικές Νύχτες και ο ορισμός των Ευρωπαίων Πρέσβεων Πολιτισμού.

    1.9.

    Η ΕΟΚΕ αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρακολουθεί τα δεδομένα του χάρτη πορείας της νέας Ατζέντας και την ολοκλήρωση του ΕΧΠ, βάσει των τακτικών εκθέσεων που υποβάλλει η Επιτροπή.

    2.   Εισαγωγή

    2.1.

    Ο πολιτισμός βρίσκεται στην καρδιά του ευρωπαϊκού εγχειρήματος και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο πάνω στον οποίο θεμελιώνεται η «ενότητα στη διαφορά» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη συνιστώσα της κοινής ζωής και μια αξία ικανή να εμπλουτίσει την ανθρωπιά μας, ως αναπόσπαστο στοιχείο της συμπεριφοράς μας στην κοινωνία και της καθημερινής έκφρασης της ιθαγένειάς μας.

    2.2.

    Συνεπώς, ο πολιτισμός αντιπροσωπεύει τον κατ ‘εξοχήν στρατηγικό πόρο της κοινωνικής συνοχής και του διαπολιτισμικού διαλόγου και αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για την προβολή της κοινής ιστορίας, με τον μεγάλο πλούτο της πολιτιστικής πολυμορφίας των ευρωπαϊκών περιφερειών και της κοινής υλικής και άυλης κληρονομιάς.

    2.3.

    Στη Συνθήκη της Λισαβόνας αποδίδεται μεγάλη σημασία στον πολιτισμό: στο προοίμιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) υπάρχει ρητή αναφορά στην ανάγκη έμπνευσης «από την πολιτιστική, τη θρησκευτική και την ανθρωπιστική κληρονομιά της Ευρώπης» με πρωταρχικό στόχο να σέβεται «τον πλούτο της πολιτιστικής και γλωσσικής της πολυμορφίας και μεριμνά για την προστασία και ανάπτυξη της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς».

    2.3.1.

    Πολλές από αυτές τις αξίες, που λειτουργούν σαν βάση της ευρωπαϊκής κοινωνίας, επισημαίνονται στη Συνθήκη: «Η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων […]». Οι αξίες αυτές, οι οποίες έχουν καταστεί αναπόσπαστο τμήμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, αναδύονται και πρέπει να αποκτήσουν όλο και περισσότερο χώρο σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη.

    2.3.2.

    Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Συνθήκης, συγκέντρωσε, επαναβεβαίωσε και συνόψισε έναν πλούσιο κατάλογο αξιών, οι οποίες αναφέρονται ήδη εν μέρει στη Συνθήκη.

    2.3.3.

    Ως εκ τούτου, με τη δράση της ΕΕ επιδιώκεται η ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών, έτσι ώστε οι ειδικές τους αρμοδιότητες στον τομέα της πολιτικής πολιτισμού να συνδέονται ολοένα και περισσότερο με τις κοινές αξίες, τις οποίες έχουν προσυπογράψει, ενσωματώνοντάς τις στον ιστό των κοινωνικών σχέσεων.

    2.3.4.

    Η συμπεριφορά του ανθρώπου, στις κοινωνικές σχέσεις και στην καθημερινή δράση, ακολουθεί μοντέλα που καθορίζονται εκ των προτέρων στο μυαλό του (4). Τα μοντέλα αυτά όμως αποκτώνται μέσω της εκπαίδευσης (5) και της διδασκαλίας (6) και ενισχύονται με τις σχέσεις που αναπτύσσονται με τον κόσμο που μας περιβάλλει.

    2.3.5.

    Εξ ου και η σημασία της διάδοσης και έμφασης στις αξίες που συνιστούν την κοινή βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ειδικά σε σχέση με τους νέους ανθρώπους, ξεκινώντας από την προεφηβεία, προκειμένου να εδραιωθούν οι «νευρώνες κάτοπτρα» που προσομοιώνουν τις ενέργειες, τα συναισθήματα και τις συγκινήσεις που παρατηρούμε στους άλλους (7).

    2.4.

    Η έννοια του πολιτισμού (8) είναι εξ ορισμού δυναμική και ως εκ τούτου απαιτεί την ανάπτυξη μιας σειράς δράσεων από τις ευρωπαϊκές πολιτικές και από τα κράτη, μέσω της εκπαίδευσης και των παραδειγμάτων. Οι αξίες που αναφέρθηκαν παραπάνω, οι οποίες αναφέρονται στη Συνθήκη, δεν προκύπτουν αυθόρμητα, αλλά είναι το αποτέλεσμα εκτιμήσεων και κοινωνικών εμπειριών που διέπουν την ειρηνική συνύπαρξη και την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης των λαών και πρέπει να αποτελούν το αντικείμενο διεργασιών παιδείας και κοινωνικής αλληλεπίδρασης, με στόχο κυρίως τις νέες γενιές, προκειμένου να είναι σε θέση να ενστερνιστούν και να μοιραστούν τις ηθικές αξίες.

    2.5.

    Ο πολιτισμός, πέραν της κοινωνικής του αξίας και της ταυτότητάς του, αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως κινητήριος και στρατηγικός οικονομικός κλάδος, για την ανάπτυξη του κατά κεφαλήν πλούτου, της ευημερίας και του συνολικού ευρωπαϊκού ΑΕγχΠ, αλλά και στις διεθνείς σχέσεις.

    2.6.

    Εκτιμάται ότι οι τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας συμβάλλουν στο 4,2 % του ΑΕγχΠ της ΕΕ, με αύξηση της απασχόλησης κατά 1,5 %. Σε απόλυτους όρους, το 2016, ο πολιτισμός απέφερε 89,9 δισεκατ. ευρώ —ίσο με +1,8 % σε σύγκριση με το 2015— και, λαμβάνοντας υπόψη τους συναφείς κλάδους, συνέβαλε στη κυκλοφορία περισσότερων από 250 δισεκατ. ευρώ δίνοντας εργασία σε 1,5 εκατομμύρια άτομα (9).

    2.7.

    Η πολιτιστική συμμετοχή αποτελεί βασικό στοιχείο των προσπαθειών της Ευρώπης αλλά, εξαιτίας της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης που σημειώθηκε στην Ευρώπη το 2008, που στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην κοινωνία και στο πεδίο της πολιτικής, η συμμετοχή αυτή έχει συρρικνωθεί σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, και δη στις χώρες της νότιας Ευρώπης (10).

    2.8.

    Η ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό το 2007 (11) είχε υποχρεώσει την ΕΕ και τα κράτη μέλη:

    να προωθούν την πολιτιστική πολυμορφία,

    να προστατεύουν την πολιτιστική κληρονομιά,

    να υπερβαίνουν τα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των επιχειρήσεων του τομέα,

    να υποστηρίζουν τη συμβολή των πολιτιστικών και δημιουργικών επιχειρήσεων.

    2.8.1.

    Το πρόγραμμα εργασιών της ΕΕ για τον πολιτισμό 2015-2018 είχε θέσει τέσσερις κύριες προτεραιότητες για την ευρωπαϊκή συνεργασία κατά τη χάραξη των πολιτιστικών πολιτικών:

    προσιτός και ανοικτός σε όλους πολιτισμός,

    προστασία και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς,

    υποστήριξη του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα, σε μια καινοτόμο οικονομία,

    προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας.

    2.9.

    Το Κοινοβούλιο έχει εγκρίνει πολλά ψηφίσματα (12) και συστάσεις σχετικά με τη δίκαιη πρόσβαση στις πολιτιστικές υπηρεσίες, σχετικά με τον πολιτισμό στις εξωτερικές σχέσεις της Ένωσης και την κινητικότητα, σχετικά με τις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες.

    2.10.

    Στο Συμβούλιο της ΕΕ της 23ης Μαΐου 2018 εγκρίθηκαν συμπεράσματα σχετικά με την ένταξη της πολιτιστικής κληρονομιάς στο πλαίσιο άλλων πολιτικών και για την ενίσχυση του διαλόγου με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

    2.11.

    Από την πλευρά της η ΕΟΚΕ έχει επανειλημμένα εκφράσει τη γνώμη της για την απελευθέρωση του δυναμικού των κλάδων του πολιτισμού και της δημιουργικότητας και τη στήριξη μιας στρατηγικής διεθνών πολιτιστικών σχέσεων (13), συμπεριλαμβανομένης της συμβολής των αγροτικών περιοχών στην ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά (14).

    3.   Οι προτάσεις της νέας ατζέντας

    3.1.

    Τα βασικά στοιχεία της νέας ατζέντας που προτείνει η Επιτροπή μπορούν συνοψιστούν ως εξής:

    προώθηση της πολιτιστικής συμμετοχής, της κινητικότητας των καλλιτεχνών και της προστασίας της κληρονομιάς, με την αξιοποίηση της δύναμης του πολιτισμού και της πολιτιστικής πολυμορφίας για την κοινωνική συνοχή και την ευημερία,

    προώθηση της τέχνης και του πολιτισμού στην εκπαίδευση·

    ενίσχυση των διεθνών πολιτιστικών σχέσεων,

    δημιουργία ισχυρότερων δεσμών με τη βιομηχανική πολιτική·

    αξιοποίηση του ρόλου του πολιτισμού στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ταυτότητας·

    καθιέρωση στενής συνεργασίας με τα κράτη μέλη και την κοινωνία των πολιτών.

    3.2.

    Οι προτεινόμενες βασικές διαστάσεις μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

    3.2.1.

    Κοινωνική διάσταση: αξιοποίηση της δύναμης του πολιτισμού και της πολιτιστικής πολυμορφίας για την κοινωνική συνοχή και την ευημερία.

    3.2.2.

    Οικονομική διάσταση: υποστήριξη της πολιτιστικής δημιουργικότητας στην εκπαίδευση και την καινοτομία, ανάπτυξη μέσω νέων θέσεων εργασίας, ανάπτυξη πολιτιστικών βιομηχανιών και δεξιοτήτων (15)·

    3.2.3.

    Εξωτερική διάσταση της ενίσχυσης των διεθνών πολιτιστικών σχέσεων: στήριξη του πολιτισμού στις χώρες της διεύρυνσης και τα Δυτικά Βαλκάνια, στις χώρες της Μεσογείου, και δράσεις του Ταμείου Ανάπτυξης για τις χώρες ΑΚΕ (16)·

    3.2.4.

    Εγκάρσια διάσταση: πρωτοβουλίες «Ευρωπαϊκό έτος Πολιτιστικής Κληρονομιάς» και «Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης», νέο ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τα πολιτιστικά αγαθά 2019-2022, ανάπτυξη της στρατηγικής Digital4Culture, ηλεκτρονικός κατάλογος ευρωπαϊκών ταινιών, υποστήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού.

    3.3.

    Η στρατηγική συνεργασία στο πλαίσιο της νέας ατζέντας θα υποστηριχθεί από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» και από άλλα προγράμματα της ΕΕ.

    4.   Γενικές παρατηρήσεις

    4.1.

    Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η εδραίωση και η ανάπτυξη μιας πολιτιστικής διάστασης της Ένωσης με βάση τις κοινές αξίες που εκφράζονται στις Συνθήκες είναι θεμελιώδης για την ενίσχυση αίσθησης συμμετοχής στην οικοδόμηση μιας συνεκτικής και ανταγωνιστικής κοινωνίας.

    4.2.

    Η υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης είναι, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, η συγκολλητική ουσία των λαών της Ευρώπης, ένας ισχυρότατος δεσμός ταυτότητας ιδίως δε σε περιόδους κρίσης ταυτότητας και έλλειψης ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

    4.3.

    Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι, ακριβώς λόγω της πολιτικής κρίσης, της κρίσης ταυτότητας και αυτής που χαρακτηρίζει τη σημερινή διαχείριση στην Ευρώπης, είναι σκόπιμο να αποκατασταθεί ο ρόλος του ευρωπαϊκού πολιτισμού ως μέσου διάδοσης δεσμών ταυτότητας ακόμη και μέσω της ενίσχυσης των ευρωπαϊκών διαδρομών κατάρτισης.

    4.4.

    Αυτή η διαδικασία ενσωμάτωσης αξιών πρέπει να αποτελέσει τη βάση για μια ποιοτική αναβάθμιση της νέας ατζέντας για τον πολιτισμό και πρέπει να οδηγήσει σε έναν πραγματικό και ουσιαστικό Ευρωπαϊκό Χώρο Πολιτισμού — ΕΧΠ (17), θεμελιωμένου στις κοινές αξίες, κατ’ αναλογία και από κοινού με τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας.

    4.5.

    Ο νέος αυτός ΕΧΠ θα πρέπει να περιλαμβάνει, βάσει συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος, τα εξής:

    4.5.1.

    Την ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτικής για τον πολιτισμό και των σχετικών μέσων για την υποστήριξη και τη διάδοση των αξιών ταυτότητας, με βάση την αίσθηση του ανήκειν σε έναν κορμό κοινών αξιών.

    4.5.2.

    Την άσκηση στο ακέραιο των δικαιωμάτων της ελεύθερης κυκλοφορίας, της εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών σε ολόκληρη την ΕΕ, για φυσικά και νομικά πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στον τομέα του πολιτισμού.

    4.5.3.

    Μια «οικονομία του πολιτισμού» με επίκεντρο τα συστήματα κοινωνικής ένταξης, η οποία να προωθεί νέα μοντέλα διατήρησης και αποκατάστασης της πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και ανάπτυξης δημιουργικών βιομηχανιών, μέσω νέων μορφών επιχειρήσεων με ισχυρή κοινωνική αξία.

    4.5.4.

    Την προώθηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού στις διεθνείς σχέσεις, ως εργαλείο αναβίωσης της πολιτιστικής διπλωματίας και ως μηχανισμό ήπιας ισχύος στις εξωτερικές σχέσεις της Ευρώπης, αλλά και ως οικονομικό πολλαπλασιαστή στις διεθνείς ανταλλαγές, ικανό να μετατρέψει καλλιτέχνες/δημιουργούς σε «Πρεσβευτές του ευρωπαϊκού πολιτισμού».

    4.5.5.

    Μηχανισμούς από τη βάση προς την κορυφή, προκειμένου να δοθεί περισσότερος χώρος σε όσους παράγουν, οικοδομούν και διαμορφώνουν άμεσα τον πολιτισμό, στα πεδία της τέχνης και των πολιτιστικών και δημιουργικών κλάδων.

    4.6.

    Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι για να αντιμετωπιστούν οι κοινές προκλήσεις πρέπει να δημιουργηθεί μια πραγματική «εσωτερική αγορά του πολιτισμού» που να ευνοεί:

    την κινητικότητα των καλλιτεχνών, των υπηρεσιών των πολιτιστικών επιχειρήσεων,

    την κινητικότητα των έργων τέχνης,

    τη συνεργασία μέσω διακρατικών έργων,

    διάλογος μεταξύ πολιτισμών

    τη λήψη ειδικών μέτρων υπέρ της ευρωπαϊκής πολιτιστικής ταυτότητας,

    τη λήψη ειδικών μέτρων υπέρ της αποκατάστασης και της συντήρησης της τεράστιας ευρωπαϊκής καλλιτεχνικής κληρονομιάς με ειδικά κονδύλια για την έρευνα-καινοτομία (18) στα πολυμέσα και την αειφορία,

    την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δημιουργικότητας,

    την ανάπτυξη μιας ανθρωπιστικής-ψηφιακής νοοτροπίας ικανής να αμφισβητήσει την κυριαρχία και χειραγώγηση του αλγορίθμου των ψευδών ειδήσεων και της παραπληροφόρησης στο Διαδίκτυο.

    4.7.

    Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, είναι απαραίτητο να εμπεδωθεί —ιδίως στους νέους, μέσω της εκπαίδευσης— η πεποίθηση ότι οι πολιτιστικές διαφορές και οι πολλαπλές μορφές τέχνης αποτελούν βασικά στοιχεία για την ανθρώπινη ανάπτυξη και την κατοχύρωση των θεμελιωδών ελευθεριών και ότι η ανταλλαγή πολιτιστικών διεργασιών συμβάλλει στην ενίσχυση της δημοκρατικής ιδιότητας του πολίτη.

    4.8.

    Η ΕΟΚΕ επισημαίνει την ανάγκη ότι η νέα ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό —εκτός από την πλαισίωσή της σε ένα νέο κοινό και εμπλουτισμένο στρατηγικό όραμα— πρέπει να είναι συνδεδεμένη και βασισμένη στις προοπτικές για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ.

    4.9.

    Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, είναι απαραίτητο οι αποδέκτες των υποστηρικτικών διαρθρωτικών και χρηματοοικονομικών κανονιστικών προγραμμάτων και δράσεων να έχουν μια σαφή, διαφανή και κατανοητή εικόνα για τα κοινωνικά δίκτυα.

    4.10.

    Ομοίως, η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαία την ανάληψη άμεσης δράσης υπέρ των τελικών αποδεκτών της ευρωπαϊκής πολιτιστικής πολιτικής, για την αύξηση των επιπέδων συμμετοχής, τα οποία έχουν δοκιμαστεί σοβαρά από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση που έχει εξαπλωθεί στον κοινωνικό τομέα.

    4.10.1.

    Κατά την ΕΟΚΕ, η έναρξη λειτουργίας ενός προγράμματος Erasmus για την Ιθαγένεια και ενός Ευρωπαϊκού Χάρτη για τον Πολιτισμό, με εύκολη πρόσβαση στα ευρωπαϊκά πολιτιστικά αριστουργήματα καθώς και η δρομολόγηση των Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Εβδομάδων και Νυχτών, θα μπορούσαν να αποδειχθούν χρήσιμες πρωτοβουλίες, ιδίως για τις νεότερες γενιές.

    5.   Ειδικές παρατηρήσεις

    5.1.

    Ένας ψηφιακός οδηγός λειτουργίας, ενημερωμένος σε πραγματικό χρόνο και εντελώς φιλικός προς το χρήστη, και διαθέσιμος σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ, πρέπει να εξασφαλίζει τη χρηστικότητα των πολλών ενωσιακών μέσων που είναι διαθέσιμα σήμερα. Ενδεικτικά παρατίθενται ακολούθως μερικά εξ αυτών:

    ΜΑΣ II, Μηχανισμός Αναπτυξιακής Συνεργασίας (19)

    Το πρόγραμμα Interreg Med (20) και το πρόγραμμα Med Culture (2014-18) (21)

    ΕΜΓ, Ευρωπαϊκός μηχανισμός γειτονίας (πρώην ΕΜΓΕΣ) (22)

    ΜΠΒ (Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας) ΙΙ (2014-20) (23)

    Δίκτυο Natura 2020 (24)

    «Σχέδιο δράσης για τη φύση, τον άνθρωπο και την οικονομία» του δικτύου Natura 2020 (25)

    Πρόγραμμα LIFE (2014-20) (26)

    Διαρθρωτικά ταμεία (27)

    EMODnet (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Παρατηρήσεων και Δεδομένων της Θάλασσας), Φάση III, θαλάσσια παρατήρηση και υποθαλάσσιες τοποθεσίες (28)

    Στρατηγική «Γαλάζιας ανάπτυξης» της ΕΕ στους τομείς της θάλασσας, των μεταφορών και του τουρισμού (29)

    Leader plus, ταμείο για την ανασυγκρότηση της αγροτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς (30)

    «Η Ευρώπη για τους πολίτες» (2014-20) για την ιστορία και την ποικιλομορφία της Ένωσης (31)

    Κρατικές ενισχύσεις για τον πολιτισμό και τη διατήρηση της κληρονομιάς (32)

    Παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών (33)

    Πρόγραμμα Copernicus (πρώην GMES), δορυφορικές πληροφορίες για την παρακολούθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς (34)

    EDEN («Εξέχοντες ευρωπαϊκοί προορισμοί»)

    Το πρόγραμμα COSME που χρηματοδοτεί δράσεις υπέρ του πολιτισμού και του τουρισμού (35)

    Οι Πολιτιστικές διαδρομές του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

    Το «Monitor C3», που επιτρέπει την παρακολούθηση και τη σύγκριση περίπου 170 πολιτιστικών και δημιουργικών πόλεων σε 30 ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά την «Πολιτιστική ζωτικότητα» (Cultural Vibrancy), τη «Δημιουργική Οικονομία», (Creative Economy) το «Ευνοϊκό περιβάλλον»(Enabling Environment)

    Οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) για την «ενεργειακή απόδοση των ιστορικών κτιρίων»

    Η πολιτιστική κληρονομιά για τη βιώσιμη ανάπτυξη του προγράμματος «Ορίζοντας 2020»

    Η ψηφιακή πλατφόρμα Europeana με πάνω από 50 εκατομμύρια ψηφιοποιημένα αρχεία: βιβλία, μουσική, έργα τέχνης, με προηγμένες μεθόδους έρευνας

    Το Ψηφιακό θεματολόγιο για τη μελέτη της ευρωπαϊκής κινηματογραφικής κληρονομιάς (36)

    Οι επενδύσεις στην πολιτιστική κληρονομιά, χάρη στους κανονισμούς της πολιτικής για τη συνοχή (37)

    «Erasmus+» (38)

    Το σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς που αποδίδεται σε τοποθεσίες που βρίσκονται στην Ένωση (39)

    Το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» (2014-20) με: μια συνιστώσα μέσων ενημέρωσης αφιερωμένη στον οπτικοακουστικό τομέα (υποπρόγραμμα Μέσων Ενημέρωσης)· μια πολιτιστική συνιστώσα αφιερωμένη στον δημιουργικό και τον πολιτιστικό τομέα (υποπρόγραμμα Πολιτισμός)· μια διατομεακή συνιστώσα αφιερωμένη σε όλους τους τομείς της δημιουργίας και του πολιτισμού (διατομεακό τμήμα(40).

    Βρυξέλλες, 17 Οκτωβρίου 2018.

    Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

    Luca JAHIER


    (1)  Βλέπε τα ευρέως διαδεδομένα κινήματα και πτυχές του λαϊκισμού και της εθνικής κυριαρχίας.

    (2)  Κατ’ αναλογία και ενισχυτικά του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

    (3)  Πβ. Ειδικές υπηρεσίες αναπαλαίωσης (στην Ιταλία): www.opencare.it

    (4)  Nihil est in intellectu quod prius non fuerit in sensu (J. Locke).

    (5)  Από το λατινικό Instruere, προετοιμάζω, οικοδομώ.

    (6)  Αποτύπωση σημάτων και μοντέλων

    (7)  Βλέπε τα αποτελέσματα των νευροεπιστημών, που απεικονίζουν τη μίμηση των δράσεων και την απομίμηση των μοντέλων.

    (8)  Από το λατινικό «colere», «καλλιεργώ».

    (9)  Πηγή: Eurostat.

    (10)  Έκθεση με τίτλο «Cultural access and participation» (διαθέσιμη στα αγγλικά) http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_399_en.pdf

    (11)  Βλέπε ΕΕ C 287 της 29.11.2007.

    (12)  Βλέπε ΕΕ C 377 E της 7.12.2012, σ. 142· ΕΕ C 93 της 9.3.2016, σ. 95, Κείμενα, P8_TA(2016)0486.

    (13)  ΕΕ C 288 της 31.8.2017, σ. 120.

    (14)  NAT/738 (ΕΕ C 440 της 6.12.2018, σ. 22).

    (15)  Ειδικότερα με τη μετάβαση —λόγω του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (P.I.S.A.)— από τους τομείς ΕΤΜΜ (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά) στους τομείς ΕΤΜΤΜ (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική, τέχνες και μαθηματικά) και στον ψηφιακό τομέα.

    (16)  Αφρική, Καραϊβική, Ειρηνικός.

    (17)  Βλέπε επίσης Συμβούλιο της Ευρώπης — Σύμβαση πλαίσιο για την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς για την κοινωνία (CETS No 199) 18/03/08 Faro, 27 Οκτωβρίου 2005.

    (18)  Βλέπε υποσημείωση 14.

    (19)  Κανονισμός (ΕΕ) 233/2014 (ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 44).

    (20)  Πρόγραμμα Interreg Med.

    (21)  Πρόγραμμα Med Culture.

    (22)  Κανονισμοί (ΕΕ) αριθ. 232/2014 (ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 27) και (ΕΕ) αριθ. 236/2014 (ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 95).

    (23)  Κανονισμός (ΕΕ) 231/2014 (ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 11).

    (24)  Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τους βιοτόπους (ΕΕ L 206 της 22.7.1992, σ. 7) και οδηγία 2009/147/ΕΚ για τα πτηνά (ΕΕ L 20 της 26.1.2010, σ. 7).

    (25)  COM(2017) 198 final.

    (26)  Κανονισμός (ΕΕ) 1293/2013 (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 185).

    (27)  Τα εξής 5 Ταμεία: ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, Ταμείο Συνοχής, ΕΓΤΑΑ, ΕΤΘΑ.

    (28)  Απόφαση ΕΕ 2017/848 (ΕΕ L 125 της 18.5.2017, σ. 43).

    (29)  Ψήφισμα του ΕΚ της 2/7/2013 (2012/2297(INI) (ΕΕ C 75 της 26.2.2016, σ. 24).

    (30)  Κανονισμός (ΕΕ) 1305/2013 (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 487).

    (31)  Κανονισμός (ΕΕ) 390/2014 (ΕΕ L 115 της 17.4.2014, σ. 3).

    (32)  Κανονισμοί (EE) αριθ. 651/2014 (ΕΕ L 187 της 26.6.2014, σ. 1) και (EE) 2015/1588 (ΕΕ L 248 της 24.9.2015, σ. 1).

    (33)  Καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών.

    (34)  Κανονισμός (ΕΕ) 377/2014 (ΕΕ L 122 της 24.4.2014, σ. 44).

    (35)  Κανονισμός (ΕΕ) 1287/2013 (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 33).

    (36)  COM(2010) 487 final και COM(2014) 477 final.

    (37)  ΕΕ L 347 της 20.12.2013.

    (38)  Κανονισμός (ΕΕ) 1288/2013 (EE L 347 της 20.12.2013, σ. 50).

    (39)  Απόφαση αριθ. 1194/2011/ΕΕ (ΕΕ L 303 της 22.11.2011, σ. 1).

    (40)  Κανονισμός (ΕΕ) 1295/2013 (EE L 347 της 20.12.2013, σ. 221).


    Top