ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 28.9.2017

COM(2017) 555 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Αντιμετώπιση του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου

Προς την ενίσχυση της ευθύνης των επιγραμμικών πλατφορμών

1.Εισαγωγή

1 Οι επιγραμμικές πλατφόρμες αποτελούν σημαντική κινητήρια δύναμη της καινοτομίας και της ανάπτυξης στην ψηφιακή οικονομία και παρέχουν πρωτοφανείς δυνατότητες πρόσβασης σε πληροφορίες και ανταλλαγές, καθώς και νέες ευκαιρίες στην αγορά, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Παράλληλα, οι επιγραμμικές πλατφόρμες αποτελούν για την πλειονότητα των χρηστών του διαδικτύου στις μέρες μας το κύριο σημείο πρόσβασης σε πληροφορίες και λοιπό περιεχόμενο, μέσω μηχανών αναζήτησης, κοινωνικών δικτύων, μικροϊστολογίων (microblogs) ή πλατφορμών ανταλλαγής βίντεο. Πρόσφατα, μάλιστα, τα επιχειρηματικά πρότυπα των πλατφορμών εξελίχθηκαν με γνώμονα τη δημιουργία στενότερης σύνδεσης μεταξύ χρηστών και περιεχομένου —ιδίως για σκοπούς στοχευμένης διαφήμισης. Οι πλατφόρμες αυτές συνδέουν δισεκατομμύρια χρήστες με τεράστιο όγκο περιεχομένου και πληροφοριών και παρέχουν καινοτόμες υπηρεσίες στους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

2 Ωστόσο, η σημαντική εξάπλωση του παράνομου περιεχομένου που μπορεί να αναφορτωθεί και, συνεπώς, να προσπελαστεί επιγραμμικά εγείρει σοβαρές ανησυχίες που χρήζουν αποφασιστικής και αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Ό,τι είναι παράνομο εκτός διαδικτύου είναι παράνομο και στο διαδίκτυο. Η υποκίνηση της τρομοκρατίας, η ξενοφοβική και ρατσιστική ρητορική που δημοσίως υποκινεί το μίσος και τη βία, καθώς και το υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών είναι παράνομα στην ΕΕ. Η αυξανόμενη διαθεσιμότητα υλικού τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο και η διάδοση του εν λόγω περιεχομένου αποτελούν σοβαρή απειλή για την ασφάλεια και την προστασία, καθώς και για την αξιοπρέπεια των θυμάτων. Παρότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταποκρίθηκε στις εν λόγω ανησυχίες με τη λήψη ορισμένων μέτρων, ο εντοπισμός και η αφαίρεση του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου αποτελεί επείγουσα πρόκληση για τη σημερινή ψηφιακή κοινωνία.

3 4 Εκφράζοντας την ανησυχία του για τις τρομοκρατικές επιθέσεις που έχουν σημειωθεί στην ΕΕ και την εξάπλωση της τρομοκρατικής προπαγάνδας μέσω του διαδικτύου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέφερε στα συμπεράσματά του της 22ας-23ης Ιουνίου 2017 ότι «αναμένει από τις εταιρείες [...] να αναπτύξουν νέες τεχνολογίες και εργαλεία για τη βελτίωση της αυτόματης ανίχνευσης και της αφαίρεσης περιεχομένου που υποκινεί τρομοκρατικές πράξεις. Συμπληρωματικά και εφόσον απαιτείται θα πρέπει να ληφθούν τα ανάλογα νομοθετικά μέτρα σε επίπεδο ΕΕ». Ανάλογες εκκλήσεις διατυπώθηκαν και στις δηλώσεις των ηγετών της G7 και της G20 κατά τις πρόσφατες συνόδους κορυφής. Ομοίως, στο ψήφισμά του σχετικά με τις επιγραμμικές πλατφόρμες του Ιουνίου του 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε τις εν λόγω πλατφόρμες «να ενισχύσουν τα μέτρα κατά του παράνομου και επιβλαβούς [...] περιεχομένου» και, παράλληλα, την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για την αντιμετώπιση των εν λόγω ζητημάτων.

Οι επιγραμμικές πλατφόρμες που μεσολαβούν για την παροχή πρόσβασης σε περιεχόμενο στους περισσότερους χρήστες του διαδικτύου φέρουν σημαντική κοινωνιακή ευθύνη όσον αφορά την προστασία των χρηστών και της κοινωνίας εν γένει και την αποτροπή της εκμετάλλευσης των υπηρεσιών τους από εγκληματίες και λοιπά πρόσωπα που εμπλέκονται σε παράνομες επιγραμμικές δραστηριότητες. Οι ανοικτοί ψηφιακοί χώροι που παρέχουν δεν πρέπει να μετατραπούν σε φυτώρια, παραδείγματος χάριν, τρομοκρατίας, παράνομης ρητορικής μίσους, κακοποίησης ανηλίκων ή εμπορίας ανθρώπων, ή σε χώρους που διαφεύγουν του κράτους δικαίου. Είναι σαφές ότι η διάδοση παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου μπορεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο ψηφιακό περιβάλλον, αλλά και να απειλήσει την περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη των οικοσυστημάτων των πλατφορμών και της Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς. Οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να εντείνουν αποφασιστικά τις ενέργειές τους για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, στο πλαίσιο της ευθύνης που απορρέει από τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζουν στην κοινωνία.

Η καταπολέμηση του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου πρέπει να υπόκειται σε κατάλληλες και αυστηρές εγγυήσεις για τη διασφάλιση της προστασίας των διαφόρων θεμελιωδών δικαιωμάτων που διακυβεύονται. Δεδομένου του ολοένα και σημαντικότερου ρόλου τους στην παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες, οι επιγραμμικές πλατφόρμες καλούνται επίσης να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη αυτής της ισορροπίας. Στο πλαίσιο της καταπολέμησης του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου σε επίπεδο ΕΕ, θα πρέπει να αξιοποιηθούν και να ληφθούν υπόψη οι δράσεις της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο.

2.Πλαίσιο

6 7 8 9 Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη ανταποκριθεί στην πρόκληση του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, μέσω δεσμευτικών και μη δεσμευτικών μέτρων. Στα εν λόγω μέτρα πολιτικής περιλαμβάνονται η οδηγία για την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας, η οδηγία για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, τα προτεινόμενα μέτρα στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων στον τομέα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και η αναθεώρηση της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων.

10 11 12 13 14 15 16 17 Τα παραπάνω υφιστάμενα και προτεινόμενα νομοθετικά μέτρα συμπληρώθηκαν από σειρά μη νομοθετικών μέτρων, όπως ο κώδικας δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, οι εργασίες του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο όσον αφορά την τρομοκρατική προπαγάνδα, το μνημόνιο συμφωνίας για την πώληση προϊόντων παραποίησης/απομίμησης, η ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εποπτεία της αγοράς προϊόντων που πωλούνται διαδικτυακά, η επιγραμμική πώληση προϊόντων της τροφικής αλυσίδας, το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης εμπορίας άγριων ειδών, οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές ή οι κοινές δράσεις των εθνικών αρχών στο πλαίσιο του δικτύου συνεργασίας για την προστασία των καταναλωτών. Η ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα Διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά αποτελεί μια πρωτοβουλία αυτορρύθμισης που αποσκοπεί στη βελτίωση του διαδικτυακού περιβάλλοντος για τα παιδιά και τους νέους, δεδομένων των κινδύνων έκθεσής τους σε ακατάλληλο υλικό, όπως βίαιο περιεχόμενο ή περιεχόμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ή σε κυβερνοεκφοβισμό.

18 Στις ανακοινώσεις της το 2016 και το 2017, η Επιτροπή επισήμανε την ανάγκη για πιο υπεύθυνη δραστηριότητα των επιγραμμικών πλατφορμών και για εντατικοποίηση των προσπαθειών αυτορρύθμισης σε ολόκληρη την ΕΕ για την αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου. Επιπλέον, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να βελτιώσει τον συντονισμό των διάφορων τομεακών διαλόγων με τις πλατφόρμες και να διερευνήσει την ανάγκη παροχής καθοδήγησης σχετικά με τις επίσημες διαδικασίες κοινοποίησης και απόσυρσης. Οι εν λόγω συζητήσεις θα πρέπει να διεξάγονται λαμβανομένων υπόψη, και με την επιφύλαξη, των διαλόγων που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη καθώς και των εργασιών που έχουν δρομολογηθεί σε άλλους τομείς, όπως στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου για την ασφάλεια ή στον τομέα της παράνομης ρητορικής μίσους.

19 20 21 22 Οι πρόσφατες εκθέσεις για ορισμένες από αυτές τις τομεακές πρωτοβουλίες δείχνουν ότι έχουν σημειωθεί κάποια βήματα προόδου. Όσον αφορά την παράνομη ρητορική μίσους, οι εκθέσεις του Ιουνίου 2017 ανέφεραν αύξηση των περιπτώσεων αφαίρεσης περιεχομένου από 28 % σε 59 %, σε δείγμα κοινοποιημένου περιεχομένου σε ορισμένες χώρες της ΕΕ σε διάστημα έξι μηνών, επισημαίνοντας ωστόσο σημαντικές διαφορές μεταξύ των πλατφορμών. Την ίδια περίοδο καταγράφηκαν επίσης ορισμένες βελτιώσεις στην ταχύτητα αφαίρεσης του περιεχομένου, αν και στο 28 % των περιπτώσεων η αφαίρεση δεν πραγματοποιήθηκε παρά μόνο έπειτα από μία εβδομάδα. Το γεγονός αυτό μαρτυρά ότι η υιοθέτηση μιας μη ρυθμιστικής προσέγγισης μπορεί να αποφέρει ορισμένα αποτελέσματα, ιδίως όταν συνοδεύεται από μέτρα για τη διασφάλιση της διευκόλυνσης της συνεργασίας μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων φορέων. Στο πλαίσιο του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο για την καταπολέμηση του τρομοκρατικού περιεχομένου, το 80-90 % περίπου του περιεχομένου που επισήμανε η Ευρωπόλ από την έναρξη των εργασιών του έχει αφαιρεθεί. Σε ό,τι αφορά το υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, το σύστημα ανοικτών τηλεφωνικών γραμμών INHOPE ανέφερε ήδη το 2015 ποσοστό αποτελεσματικής αφαίρεσης της τάξης του 91 % εντός 72 ωρών, με 1 στα 3 στοιχεία περιεχομένου να αφαιρείται εντός 24 ωρών.

Από τους διάφορους τομεακούς διαλόγους που βρίσκονται σε εξέλιξη διαπιστώθηκαν επίσης σημαντικές ομοιότητες μεταξύ των διαφόρων τομέων όσον αφορά τις διαδικασίες που διέπουν την ανίχνευση, τον εντοπισμό, την αφαίρεση και την πρόληψη της εκ νέου αναφόρτωσης. Τα πορίσματα αυτά αξιοποιήθηκαν στο πλαίσιο της παρούσας ανακοίνωσης.

23 Σε επίπεδο ΕΕ, το γενικό νομικό πλαίσιο για την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου συνίσταται στην οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο, η οποία, μεταξύ άλλων, εναρμονίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες ορισμένες επιγραμμικές πλατφόρμες μπορούν να επωφελούνται από την απαλλαγή από την ευθύνη για το παράνομο περιεχόμενο που φιλοξενούν σε ολόκληρη την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά.

24 25 26 Η διάδοση παράνομου περιεχομένου στις επιγραμμικές πλατφόρμες γίνεται ιδίως μέσω των επιγραμμικών υπηρεσιών που επιτρέπουν την αναφόρτωση περιεχομένου τρίτων. Οι εν λόγω υπηρεσίες «φιλοξενίας» καλύπτονται, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, από το άρθρο 14 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Το συγκεκριμένο άρθρο ορίζει ότι δεν υφίσταται ευθύνη των φορέων παροχής υπηρεσιών φιλοξενίας για τις πληροφορίες που αποθηκεύονται μετά από αίτηση τρίτων, υπό τον όρο ότι α) δεν γνωρίζουν πραγματικά ότι πρόκειται για παράνομη δραστηριότητα ή πληροφορία και ότι, σε ό,τι αφορά αξιώσεις αποζημιώσεως, δεν γνωρίζουν τα γεγονότα ή τις περιστάσεις από τις οποίες προκύπτει η παράνομη δραστηριότητα ή πληροφορία ή β), μόλις αντιληφθούν τα προαναφερθέντα, αποσύρουν ταχέως τις πληροφορίες ή καθιστούν την πρόσβαση σε αυτές αδύνατη. Συγχρόνως, οι διατάξεις της οδηγίας θα πρέπει να «συνιστούν ικανή βάση για τη δημιουργία ταχέων και αξιόπιστων μηχανισμών με τους οποίους να μπορούν να αποσύρονται οι παράνομες πληροφορίες και να καθίστανται απρόσιτες».

Επιπλέον, το άρθρο 15 δεν επιτρέπει στα κράτη μέλη να επιβάλλουν «στους φορείς παροχής υπηρεσιών, για την παροχή των υπηρεσιών που αναφέρονται [στο άρθρο 14], γενική υποχρέωση ελέγχου των πληροφοριών που μεταδίδουν ή αποθηκεύουν ούτε γενική υποχρέωση δραστήριας αναζήτησης γεγονότων ή περιστάσεων που δείχνουν ότι πρόκειται για παράνομες δραστηριότητες». Παράλληλα, στην αιτιολογική σκέψη 47 της οδηγίας υπενθυμίζεται ότι η απαγόρευση αυτή αφορά μόνο τη γενική υποχρέωση ελέγχου και «δεν αφορά [αυτομάτως] τις υποχρεώσεις ελέγχου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, και ειδικότερα δεν θίγει τυχόν εντολές των εθνικών αρχών σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία».

Στο πλαίσιο αυτό, στην ανακοίνωσή της του 2016 για τις επιγραμμικές πλατφόρμες, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να διατηρήσει ισορροπημένο και προβλέψιμο καθεστώς ευθύνης για τις επιγραμμικές πλατφόρμες, ως βασικό ρυθμιστικό πλαίσιο για την υποστήριξη της ψηφιακής καινοτομίας σε ολόκληρη την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά.

Επί του παρόντος, στην ΕΕ δεν ακολουθείται εναρμονισμένη και συνεκτική προσέγγιση όσον αφορά την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου. Πράγματι, υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις ανάλογα με το εκάστοτε κράτος μέλος, την κατηγορία του περιεχομένου ή τον τύπο της επιγραμμικής πλατφόρμας. Η υιοθέτηση μιας πιο ευθυγραμμισμένης προσέγγισης θα ενίσχυε την αποτελεσματικότητα της καταπολέμησης του παράνομου περιεχομένου. Παράλληλα, θα συνέβαλε στην ανάπτυξη της Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς και θα μείωνε το κόστος συμμόρφωσης με τους πολυάριθμους κανόνες που ισχύουν για τις επιγραμμικές πλατφόρμες, μεταξύ άλλων και για τις νεοεισερχόμενες.

28 Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι το εν λόγω νομικό πλαίσιο δεν ορίζει, πολύ δε λιγότερο εναρμονίζει, τι συνιστά «παράνομο» περιεχόμενο. Το τι είναι παράνομο καθορίζεται από ειδική νομοθεσία σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και από το εθνικό δίκαιο. Ενώ, για παράδειγμα, η φύση, τα χαρακτηριστικά και η ζημία που συνδέονται με το υλικό που σχετίζεται με την τρομοκρατία, την παράνομη ρητορική μίσους ή το υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών ή με την εμπορία ανθρώπων διαφέρουν κατά πολύ από τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, τους κανόνες για την ασφάλεια των προϊόντων, τις παράνομες εμπορικές πρακτικές μέσω διαδικτύου ή τις επιγραμμικές δραστηριότητες δυσφημιστικής φύσεως, όλα τα παραπάνω διαφορετικά είδη παράνομου περιεχομένου εμπίπτουν στο ίδιο γενικό νομικό πλαίσιο που θέτει η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Επιπλέον, λόγω των μεγάλων ομοιοτήτων που παρατηρούνται στη διαδικασία αφαίρεσης των εν λόγω διαφορετικών ειδών περιεχομένου, η παρούσα ανακοίνωση καλύπτει το πλήρες φάσμα του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, επιτρέποντας παράλληλα τομεακές διαφοροποιήσεις όπου κρίνεται σκόπιμο και δικαιολογημένο.

Στην ΕΕ, τα δικαστήρια και οι εθνικές αρμόδιες αρχές, συμπεριλαμβανομένων των αρχών επιβολής του νόμου, είναι αρμόδια για τη δίωξη εγκλημάτων και την επιβολή ποινικών κυρώσεων, στο πλαίσιο της τήρησης της δέουσας διαδικασίας, σχετικά με τον παράνομο χαρακτήρα μιας ορισμένης δραστηριότητας ή πληροφορίας στο διαδίκτυο. Ταυτόχρονα, οι επιγραμμικές πλατφόρμες έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν τη χρήση της υποδομής και των δραστηριοτήτων τους για τη διάπραξη εγκλημάτων, φέρουν ευθύνη για την προστασία των χρηστών τους και την πρόληψη του παράνομου περιεχομένου στην πλατφόρμα τους και διαθέτουν, κατά κανόνα, τα τεχνικά μέσα για τον εντοπισμό και την αφαίρεση του εν λόγω περιεχομένου. Λόγω της ολοένα και μεγαλύτερης σημασίας των παραπάνω, οι επιγραμμικές πλατφόρμες επενδύουν σημαντικά στην ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών για την προορατική συλλογή πληροφοριών σχετικά με το περιεχόμενο που κυκλοφορεί σε αυτές και τη συμπεριφορά των χρηστών τους. Παρότι η ταχεία λήψη αποφάσεων σχετικά με την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου αποτελεί σημαντικό παράγοντα, είναι επίσης αναγκαίο να προβλέπονται επαρκείς εγγυήσεις. Αυτό προϋποθέτει, επίσης, την επίτευξη ισορροπίας ρόλων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.

Ως εκ τούτου, οι κατευθυντήριες γραμμές και οι αρχές που ορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση δεν αφορούν μόνο τον εντοπισμό και την αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου, αλλά αποσκοπούν παράλληλα στην αντιμετώπιση ζητημάτων που σχετίζονται με την αφαίρεση νόμιμου περιεχομένου, ή την «υπερβολική αφαίρεση» όπως αποκαλείται ενίοτε, η οποία με τη σειρά της θίγει την ελευθερία έκφρασης και την πολυφωνία των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Συνεπώς, θα πρέπει να προβλεφθούν επαρκείς εγγυήσεις, οι οποίες θα είναι προσαρμοσμένες στο εκάστοτε είδος παράνομου περιεχομένου.

29 Αναμφισβήτητα, υπάρχουν ζητήματα δημόσιου συμφέροντος που αφορούν περιεχόμενο το οποίο δεν είναι απαραίτητα παράνομο, αλλά είναι δυνητικά επιβλαβές, όπως οι ψευδείς ειδήσεις ή το περιεχόμενο που είναι επιβλαβές για τους ανηλίκους. Εντούτοις, η παρούσα ανακοίνωση επικεντρώνεται στον εντοπισμό και την αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου.

3.Εντοπισμός και κοινοποίηση παράνομου περιεχομένου 

Στόχος του παρόντος τμήματος είναι να καθορίσει τις ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προβαίνουν οι επιγραμμικές πλατφόρμες, οι αρμόδιες αρχές και οι χρήστες με στόχο τον άμεσο και αποτελεσματικό εντοπισμό παράνομου περιεχομένου.

Οι επιγραμμικές πλατφόρμες μπορεί να αντιληφθούν την ύπαρξη παράνομου περιεχομένου με διάφορους τρόπους, μέσω διαφορετικών διαύλων. Οι εν λόγω δίαυλοι κοινοποίησης περιλαμβάνουν i) δικαστικές ή διοικητικές αποφάσεις, ii) κοινοποιήσεις από αρμόδιες αρχές (π.χ. αρχές επιβολής του νόμου), εξειδικευμένες αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου (trusted flaggers), δικαιούχους δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας ή απλούς χρήστες, ή iii) έρευνες που διεξάγονται ή γνώσεις αποκτούνται από τις ίδιες τις πλατφόρμες.

Πέραν των νομικών υποχρεώσεων που απορρέουν από το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο, καθώς και της «υποχρέωσης επιμέλειας» που υπέχουν, οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να διασφαλίζουν, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, ένα επιγραμμικό περιβάλλον το οποίο είναι ασφαλές για τους χρήστες και εχθρικό προς εγκληματικές και άλλες μορφές παράνομης εκμετάλλευσης και το οποίο αποτρέπει και προλαμβάνει εγκληματικές και άλλες παράνομες δραστηριότητες στο διαδίκτυο.

4.Δικαστήρια και αρμόδιες αρχές

30 Σύμφωνα με το ενωσιακό και/ή το εθνικό δίκαιο, τα εθνικά δικαστήρια και, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι αρμόδιες αρχές μπορούν να εκδίδουν δεσμευτικές αποφάσεις ή διοικητικές αποφάσεις με τις οποίες απαιτείται από τις επιγραμμικές πλατφόρμες να αποσύρουν ή να αποκλείσουν την πρόσβαση σε παράνομο περιεχόμενο.

Δεδομένου ότι η ταχεία αφαίρεση του παράνομου υλικού είναι συχνά αναγκαία για τον περιορισμό της ευρύτερης διάδοσης και ζημίας, οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να λαμβάνουν άμεσα αποφάσεις σχετικά με τα πιθανά μέτρα για την καταπολέμηση του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, χωρίς να τους το επιβάλλει δικαστική ή διοικητική απόφαση, ιδίως στις περιπτώσεις όπου οι αρχές επιβολής του νόμου εντοπίζουν εικαζόμενο παράνομο περιεχόμενο και τις ενημερώνουν σχετικά. Παράλληλα, οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να παρέχουν επαρκείς εγγυήσεις κατά την εκπλήρωση των σχετικών αρμοδιοτήτων τους, προκειμένου να διασφαλίζεται το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής των χρηστών.

31 Συνεπώς, οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να διαθέτουν τους πόρους που απαιτούνται για την κατανόηση του νομικού πλαισίου εντός του οποίου λειτουργούν. Θα πρέπει επίσης να συνεργάζονται στενά με τις αρχές επιβολής του νόμου και τις λοιπές αρμόδιες αρχές, εφόσον συντρέχει περίπτωση, ιδίως μέσω της εξασφάλισης της δυνατότητας ταχείας και αποτελεσματικής επικοινωνίας μαζί τους για την υποβολή αιτημάτων σχετικά με την άμεση αφαίρεση παράνομου περιεχομένου, καθώς και για την προειδοποίηση, κατά περίπτωση, των αρχών επιβολής του νόμου σχετικά με τυχόν ενδείξεις εγκληματικής δραστηριότητας στο διαδίκτυο. Προκειμένου να αποφευχθούν οι αλληλοεπικαλύψεις σε επίπεδο προσπαθειών και κοινοποιήσεων και, κατ’ επέκταση, η μείωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας αφαίρεσης, οι αρχές επιβολής του νόμου και οι λοιπές αρμόδιες αρχές θα πρέπει επίσης να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια, αφενός, για τη μεταξύ τους συνεργασία με στόχο τον καθορισμό αποτελεσματικών ψηφιακών διεπαφών που διευκολύνουν την ταχεία και αξιόπιστη υποβολή κοινοποιήσεων και, αφετέρου, για τη διασφάλιση του αποτελεσματικού εντοπισμού και αναφοράς παράνομου περιεχομένου. Καθοριστικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία της εν λόγω συνεργασίας είναι η δημιουργία σημείων επαφής από τις πλατφόρμες και τις αρχές.

32 Όσον αφορά το τρομοκρατικό περιεχόμενο, έχει συσταθεί εντός της Ευρωπόλ μονάδα της ΕΕ για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου (IRU), στο πλαίσιο της οποίας εμπειρογνώμονες σε θέματα ασφάλειας αξιολογούν και υποβάλλουν αναφορές για τρομοκρατικό περιεχόμενο σε επιγραμμικές πλατφόρμες (παρότι ορισμένα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει αντίστοιχες εθνικές μονάδες).

5.Κοινοποιήσεις

6.Αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου (trusted flaggers)

Η αφαίρεση του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου επιτυγχάνεται ταχύτερα και πιο αξιόπιστα, όταν οι επιγραμμικές πλατφόρμες θεσπίζουν και εφαρμόζουν μηχανισμούς για τη διευκόλυνση ενός προνομιακού διαύλου ο οποίος απευθύνεται ειδικά στους κοινοποιούντες που διαθέτουν ειδική εμπειρογνωμοσύνη στην κοινοποίηση δυνητικά παράνομου περιεχομένου στον δικτυακό τους τόπο. Πρόκειται για τις λεγόμενες αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου (trusted flaggers), οι οποίες αποτελούν ειδικευμένους φορείς που διαθέτουν ειδική εμπειρογνωμοσύνη στον εντοπισμό παράνομου περιεχομένου, καθώς και ειδικές δομές για την ανίχνευση και τον εντοπισμό του εν λόγω περιεχομένου στο διαδίκτυο.

Σε σύγκριση με τους απλούς χρήστες, οι αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου μπορούν να συνεισφέρουν με την εμπειρογνωμοσύνη τους και να εργάζονται ακολουθώντας υψηλά πρότυπα ποιότητας, γεγονός που αναμένεται να έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας των κοινοποιήσεων και την ταχύτερη αφαίρεση του περιεχομένου. Οι επιγραμμικές πλατφόρμες ενθαρρύνονται να αξιοποιήσουν τα υφιστάμενα δίκτυα αξιόπιστων πηγών επισήμανσης παράνομου περιεχομένου. Για παράδειγμα, όσον αφορά το τρομοκρατικό περιεχόμενο, η μονάδα για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου της Ευρωπόλ διαθέτει την αναγκαία εμπειρογνωμοσύνη προκειμένου να αξιολογεί κατά πόσον το εκάστοτε περιεχόμενο συνιστά τρομοκρατικό και βίαιο εξτρεμιστικό επιγραμμικό περιεχόμενο και αξιοποιεί αυτή την εμπειρογνωμοσύνη για να ενεργεί ως αξιόπιστη πηγή επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, πέραν του ρόλου της στο πεδίο επιβολής του νόμου. Το δίκτυο ανοικτών τηλεφωνικών γραμμών INHOPE για την αναφορά υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα αξιόπιστης πηγής επισήμανσης παράνομου περιεχομένου· σε ό,τι αφορά δε την παράνομη ρητορική μίσους, διάφορες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ή ημιδημόσιοι φορείς ειδικεύονται στον εντοπισμό και την αναφορά παράνομου επιγραμμικού ρατσιστικού και ξενοφοβικού περιεχομένου.

Προκειμένου να διασφαλιστεί η υψηλή ποιότητα των κοινοποιήσεων και η ταχύτερη αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου, θα μπορούσαν να συμφωνηθούν από τους φορείς του κλάδου σε επίπεδο ΕΕ κριτήρια που θα βασίζονται ιδίως στον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αξιών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω μηχανισμών αυτορρύθμισης ή εντός του πλαισίου τυποποίησης της ΕΕ, βάσει των οποίων ένας συγκεκριμένος φορέας θα μπορεί να θεωρηθεί αξιόπιστη πηγή επισήμανσης παράνομου περιεχομένου και θα προβλέπονται επαρκή περιθώρια ευελιξίας ούτως ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε περιεχομένου και ο ρόλος της αξιόπιστης πηγής επισήμανσης παράνομου περιεχομένου. Άλλα συναφή κριτήρια θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, πρότυπα εσωτερικής κατάρτισης, πρότυπα διαδικασιών και μηχανισμούς διασφάλισης της ποιότητας, καθώς και νομικές εγγυήσεις ως προς την ανεξαρτησία, τη σύγκρουση συμφερόντων, την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Οι εγγυήσεις αυτές είναι ιδιαίτερα σημαντικές στις περιορισμένες περιπτώσεις όπου οι πλατφόρμες μπορεί να προβούν σε αφαίρεση περιεχομένου κατόπιν κοινοποίησης από την αξιόπιστη πηγή επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, χωρίς όμως να προβούν οι ίδιες σε περαιτέρω επαλήθευση της νομιμότητας του περιεχομένου. Σε αυτές τις περιορισμένες περιπτώσεις, οι αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου θα μπορούσαν επίσης να ελέγχονται βάσει των εν λόγω κριτηρίων και το καθεστώς αξιοπιστίας τους να βεβαιώνεται μέσω συστήματος πιστοποίησης. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να παρέχονται επαρκείς εγγυήσεις για την πρόληψη της κατάχρησης του συστήματος, όπως περιγράφεται στο τμήμα 4.3.

Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στους μηχανισμούς υποβολής αναφορών των αξιόπιστων πηγών επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, εφόσον συντρέχει περίπτωση.

Επιπλέον, θα πρέπει να επιτευχθεί εύλογη ισορροπία μεταξύ της διασφάλισης της υψηλής ποιότητας των κοινοποιήσεων που υποβάλλονται από αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, του πεδίου εφαρμογής των πρόσθετων μέτρων που θα λαμβάνουν οι εταιρείες σε σχέση με τις αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου και του φόρτου που συνεπάγεται η διασφάλιση των εν λόγω προτύπων ποιότητας. Σε περίπτωση κατάχρησης των μηχανισμών των αξιόπιστων πηγών επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, επί τη βάσει καθορισμένων προτύπων, το προνόμιο του καθεστώτος της αξιόπιστης πηγής επισήμανσης παράνομου περιεχομένου θα πρέπει να αίρεται.

7.Κοινοποιήσεις από τους χρήστες

Στο πλαίσιο της αποτελεσματικής καταπολέμησης του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, οι απλοί χρήστες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επισημαίνουν την ύπαρξη παράνομου περιεχομένου στις επιγραμμικές πλατφόρμες και να είναι βέβαιοι ότι οι αιτιολογημένες κοινοποιήσεις που υποβάλλουν εξετάζονται και διεκπεραιώνονται άμεσα.

Στις περιπτώσεις που το περιεχόμενο είναι δημόσια διαθέσιμο, οι εν λόγω μηχανισμοί αναφοράς θα πρέπει να είναι επίσης διαθέσιμοι στο ευρύ κοινό, χωρίς να απαιτείται σύνδεση σε λογαριασμό χρήστη. Με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της ακρίβειας της αξιολόγησης του δυνητικά παράνομου περιεχομένου, οι μηχανισμοί αυτοί θα πρέπει να επιτρέπουν την εύκολη κοινοποίηση με ηλεκτρονικά μέσα.

Στόχος της πρότασης της Επιτροπής για την αναθεώρηση της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων είναι να επιβάλει στις πλατφόρμες ανταλλαγής βίντεο την υποχρέωση θέσπισης και χρησιμοποίησης μηχανισμών που επιτρέπουν στους χρήστες να αναφέρουν ή να επισημαίνουν οπτικοακουστικό περιεχόμενο που μπορεί να βλάψει τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων, καθώς και περιεχόμενο που εμπεριέχει υποκίνηση βίας ή μίσους.

8.Διασφάλιση της υψηλής ποιότητας των κοινοποιήσεων

Οι εν λόγω μηχανισμοί αναφοράς θα πρέπει να είναι ορατοί, εύκολα προσβάσιμοι, φιλικοί προς τον χρήστη και συγκειμενικοί. Θα πρέπει επίσης να επιτρέπουν την εύκολη αναφορά διάφορων ειδών περιεχομένου, π.χ. μέσω επιλογής από σχετικό κατάλογο κατηγοριών λόγων για τους οποίους το περιεχόμενο θεωρείται παράνομο. Όπου είναι τεχνικά εφικτό, μπορούν να χρησιμοποιούνται στοιχεία όπως η δυνατότητα υποβολής κοινοποίησης αμέσως μόλις ο χρήστης εντοπίσει το υλικό ή η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των στοιχείων σύνδεσης.

Η υποβολή αρκούντως εμπεριστατωμένων και αναλυτικών κοινοποιήσεων παρέχει στην πλατφόρμα τη δυνατότητα να εντοπίζει άμεσα το δυνητικά παράνομο περιεχόμενο, να προβαίνει σε ορθή εκτίμηση του παράνομου χαρακτήρα του περιεχομένου και να ενεργεί ταχέως, εφόσον απαιτείται. Ο ακριβής βαθμός λεπτομέρειας που απαιτείται προκειμένου οι πλατφόρμες να λαμβάνουν ταχέως τεκμηριωμένες αποφάσεις μπορεί να διαφέρει σημαντικά ανάλογα με το εκάστοτε είδος περιεχομένου.

Οι χρήστες δεν θα πρέπει κατά κανόνα να υποχρεούνται να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους κατά την αναφορά περιεχομένου που, κατά την κρίση τους, είναι παράνομο, εκτός εάν οι πληροφορίες αυτές απαιτούνται για τον προσδιορισμό της νομιμότητας του περιεχομένου [π.χ. επίκληση κυριότητας δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ)]. Αυτό ισχύει ιδίως στην περίπτωση που μπορεί να κινδυνεύει η ασφάλειά τους ή όταν η αποκάλυψη της ταυτότητας θα μπορούσε να έχει νομικές συνέπειες. Οι χρήστες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να υποβάλλουν τις κοινοποιήσεις τους μέσω αξιόπιστων πηγών επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, εφόσον υπάρχουν, όταν επιθυμούν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους έναντι των πλατφορμών.

Ωστόσο, θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα στους κοινοποιούντες να υποβάλλουν οικειοθελώς τα στοιχεία επικοινωνίας τους στην κοινοποίηση, ούτως ώστε η εκάστοτε επιγραμμική πλατφόρμα να μπορεί να ζητά συμπληρωματικές πληροφορίες ή να ενημερώνει τον κοινοποιούντα σχετικά με οποιαδήποτε περαιτέρω ενέργεια στην οποία προτίθεται να προβεί. Στην περίπτωση αυτή, οι κοινοποιούντες θα πρέπει να λαμβάνουν σχετική επιβεβαίωση παραλαβής και ενημέρωση σχετικά με τη συνέχεια που δίδεται στην κοινοποίηση.

Η αποστολή επιβεβαίωσης παραλαβής στον κοινοποιούντα δεν εξαλείφει απλώς την ανάγκη για εκ μέρους του εξακρίβωση του κατά πόσον δόθηκε συνέχεια στο αίτημά του, αλλά μπορεί επίσης να αποτελέσει αποδεικτικό στοιχείο στο πλαίσιο δικαστικών ή εξωδικαστικών διαδικασιών, σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν για τις εν λόγω διαδικασίες.

9.Λήψη προορατικών μέτρων από τις επιγραμμικές πλατφόρμες

10.Προορατικά μέτρα και απαλλαγή από την ευθύνη

Δεδομένου του κεντρικού ρόλου που διαδραματίζουν και των ικανοτήτων που διαθέτουν, καθώς και των συναφών ευθυνών τους, οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να λαμβάνουν αποτελεσματικά προορατικά μέτρα για τον εντοπισμό και την αφαίρεση παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου και να μην περιορίζονται απλώς στην ανταπόκριση στις κοινοποιήσεις που λαμβάνουν. Επιπλέον, για ορισμένες κατηγορίες παράνομου περιεχομένου, η πλήρης επίτευξη του στόχου για μείωση του κινδύνου σοβαρής βλάβης ενδέχεται να μην είναι δυνατή χωρίς τη λήψη προορατικών μέτρων από την πλευρά των πλατφορμών.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η λήψη εθελοντικών, προορατικών μέτρων δεν επιφέρει αυτομάτως για την επιγραμμική πλατφόρμα την απώλεια του ευεργετήματος της απαλλαγής από την ευθύνη που προβλέπεται στο άρθρο 14 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Κατά πρώτον, η εν λόγω απαλλαγή ευθύνης παρέχεται μόνο στους φορείς παροχής υπηρεσιών «φιλοξενίας» οι οποίοι πληρούν τους όρους που προβλέπονται στο άρθρο 14 της εν λόγω οδηγίας· οι συγκεκριμένοι φορείς παροχής υπηρεσιών είναι αυτοί των οποίων οι δραστηριότητες συνίστανται στην αποθήκευση πληροφοριών μετά από αίτηση τρίτων και οι οποίοι δεν διαδραματίζουν ενεργό ρόλο που θα τους επέτρεπε να έχουν γνώση ή έλεγχο των εν λόγω πληροφοριών 33 . 

Η αιτιολογική σκέψη 38 της πρότασης οδηγίας που υπέβαλε η Επιτροπή για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά, της 14ης Σεπτεμβρίου 2016, αναφέρει σχετικά: «Όσον αφορά το άρθρο 14 [της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο], είναι απαραίτητο να επαληθεύεται αν ο πάροχος υπηρεσιών διαδραματίζει ενεργό ρόλο, μεταξύ άλλων με τη βελτιστοποίηση της παρουσίασης των έργων ή του υλικού που αναφορτώνονται ή με την προώθησή τους, ανεξάρτητα από τη φύση των μέσων που χρησιμοποιήθηκαν για τον σκοπό αυτό».

Ειδικότερα, όσον αφορά το άρθρο 14 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο, στην απόφασή του στην υπόθεση L'Oréal κατά eBay, το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι «το γεγονός απλώς και μόνον ότι [η επιγραμμική πλατφόρμα] αποθηκεύει στον διακομιστή [της] τις προσφορές προς πώληση, καθορίζει τις λεπτομέρειες εφαρμογής της υπηρεσίας [της], αμείβεται γι’ αυτήν και παρέχει πληροφορίες γενικής φύσεως στους πελάτες [της] δεν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να εφαρμοστούν οι προβλεπόμενες από [το άρθρο 14 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο] εξαιρέσεις σε θέματα ευθύνης» 34 . Εντούτοις, όπως έκρινε το Δικαστήριο, το εν λόγω αποτέλεσμα υφίσταται «[α]ντιθέτως, αν [η εν λόγω επιγραμμική πλατφόρμα] παρέσχε συνδρομή, συνιστάμενη ιδίως στη βελτιστοποίηση της παρουσιάσεως των προσφορών προς πώληση ή της προωθήσεώς τους» 35 . 

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι το γεγονός απλώς και μόνον ότι η επιγραμμική πλατφόρμα λαμβάνει ορισμένα μέτρα σχετικά με την εν γένει παροχή των υπηρεσιών της δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι διαδραματίζει ενεργό ρόλο αναφορικά με τα επιμέρους στοιχεία περιεχομένου που αποθηκεύει και ότι δεν μπορεί, για τον λόγο αυτό, να επωφεληθεί από την απαλλαγή από την ευθύνη. Κατά την άποψη της Επιτροπής, τα εν λόγω μέτρα μπορούν και θα πρέπει να περιλαμβάνουν επίσης προορατικά μέτρα για τον εντοπισμό και την αφαίρεση παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, ιδίως όταν τα μέτρα αυτά λαμβάνονται στο πλαίσιο της εφαρμογής των όρων χρήσης της επιγραμμικής πλατφόρμας. Αυτό, άλλωστε, είναι σύμφωνο με την εξισορρόπηση των διαφόρων συμφερόντων που επιδιώκει να επιτύχει η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο 36 . Πράγματι, υπενθυμίζει ότι είναι προς το συμφέρον όλων των μερών που συμμετέχουν να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν ταχείς και αξιόπιστους μηχανισμούς με τους οποίους να μπορούν να αποσύρονται οι παράνομες πληροφορίες και να καθίστανται απρόσιτες 37 . Παρότι η εν λόγω οδηγία αποκλείει την επιβολή υποχρέωσης γενικής δραστήριας αναζήτησης γεγονότων στις επιγραμμικές πλατφόρμες 38 , αναγνωρίζει παράλληλα τη σημασία λήψης εθελοντικών μέτρων 39 .

Κατά δεύτερον, σύμφωνα με το άρθρο 14 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι φορείς παροχής υπηρεσιών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω διάταξης μπορούν να επωφελούνται από την απαλλαγή από την ευθύνη μόνο υπό δύο όρους, ήτοι: α) ότι δεν γνωρίζουν πραγματικά ότι πρόκειται για παράνομη δραστηριότητα ή πληροφορία και ότι, σε ό,τι αφορά αξιώσεις αποζημιώσεως, δεν γνωρίζουν τα γεγονότα ή τις περιστάσεις από τις οποίες προκύπτει η παράνομη δραστηριότητα ή πληροφορία, ή β) ότι, μόλις αντιληφθούν τα προαναφερθέντα, αποσύρουν ταχέως τις πληροφορίες ή καθιστούν την πρόσβαση σε αυτές αδύνατη.

Το Δικαστήριο αποσαφήνισε ότι οι εν λόγω όροι καλύπτουν «οποιαδήποτε κατάσταση, στο πλαίσιο της οποίας [η οικεία επιγραμμική πλατφόρμα] λαμβάνει υπό τον ένα ή τον άλλο τρόπο γνώση [γεγονότων και περιστάσεων βάσει των οποίων ένας συνετός επιχειρηματίας θα είχε διαπιστώσει τον παράνομο χαρακτήρα]» και ότι, μεταξύ άλλων, πρόκειται —πέρα από την κοινοποίηση τρίτου— για την κατάσταση στο πλαίσιο της οποίας η πλατφόρμα «ανακαλύπτει την ύπαρξη παράνομης δραστηριότητας ή πληροφορίας κατόπιν ελέγχου τον οποίο διενήργησε με δική [της] πρωτοβουλία» 40 . 

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η λήψη προορατικών μέτρων από την επιγραμμική πλατφόρμα για τον εντοπισμό και την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα η πλατφόρμα να λάβει γνώση ή να αντιληφθεί ότι πρόκειται για παράνομες δραστηριότητες ή παράνομες πληροφορίες, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στην απώλεια του ευεργετήματος της απαλλαγής από την ευθύνη, σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1 στοιχείο α) της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Ωστόσο, στις περιπτώσεις αυτές η επιγραμμική πλατφόρμα εξακολουθεί να έχει τη δυνατότητα να αποσύρει ταχέως τις σχετικές πληροφορίες ή να καταστήσει την πρόσβαση σε αυτές αδύνατη, μόλις αντιληφθεί τα προαναφερθέντα. Εφόσον το πράξει, η επιγραμμική πλατφόρμα συνεχίζει να επωφελείται από την απαλλαγή από την ευθύνη σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1 στοιχείο β). Συνεπώς, οι ανησυχίες σχετικά με την απώλεια του ευεργετήματος της απαλλαγής από την ευθύνη δεν θα πρέπει να αποτρέπουν ή να αποκλείουν την εφαρμογή των αποτελεσματικών προορατικών εθελοντικών μέτρων που αποσκοπεί να ενθαρρύνει η παρούσα ανακοίνωση.

11.Χρήση της τεχνολογίας για τον εντοπισμό παράνομου περιεχομένου

Δεδομένου του όγκου του υλικού που διατίθεται διαμέσου των επιγραμμικών πλατφορμών, καθώς και της τεχνολογικής προόδου που έχει επιτευχθεί στον τομέα της επεξεργασίας πληροφοριών και της μηχανικής νοημοσύνης, η χρήση τεχνολογιών αυτόματου εντοπισμού και φιλτραρίσματος καθίσταται ολοένα και σημαντικότερο εργαλείο για την καταπολέμηση του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου. Πολλές μεγάλες πλατφόρμες χρησιμοποιούν πλέον κάποιου είδους αλγορίθμους αντιστοίχισης, βάσει πλειάδας τεχνολογιών, από το απλό φιλτράρισμα μεταδεδομένων έως τον κατακερματισμό (hashing) και την ταυτοποίηση περιεχομένου βάσει ψηφιακών αποτυπωμάτων (fingerprinting).

Στην οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο διευκρινίζεται ότι οι διατάξεις σχετικά με την ευθύνη δεν εμποδίζουν την ανάπτυξη και πρακτική εφαρμογή τεχνικών συστημάτων προστασίας και αναγνώρισης και τεχνικών μέσων επιτήρησης που παρέχει η ψηφιακή τεχνολογία 41 . Όπως προκύπτει επίσης σαφώς από την οδηγία, η εν λόγω εφαρμογή πρέπει, εντούτοις, να γίνεται εντός των ορίων των εφαρμοστέων κανόνων του ενωσιακού και εθνικού δικαίου, ιδίως σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την απαγόρευση επιβολής από τα κράτη μέλη γενικών υποχρεώσεων ελέγχου 42 .

Σε επίπεδο τομεακής νομοθεσίας, μπορούν να θεσπίζονται κανόνες αναγκαστικού δικαίου για τη λήψη μέτρων από τις επιγραμμικές πλατφόρμες, π.χ. στον τομέα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, με στόχο τη διασφάλιση του εντοπισμού και της αφαίρεσης του παράνομου περιεχομένου, ακόμη και στην περίπτωση που οι πλατφόρμες είναι επιλέξιμες για την απαλλαγή από την ευθύνη που προβλέπεται στο άρθρο 14 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Γενικότερα, η χρήση και περαιτέρω ανάπτυξη της εν λόγω τεχνολογίας ενθαρρύνεται ιδίως στις περιπτώσεις όπου υπάρχει κίνδυνος σοβαρής βλάβης, όπως ζητήθηκε στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ας Ιουνίου 2017 43 . Για τον εντοπισμό δυνητικά παράνομου περιεχομένου μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτόματα εργαλεία και φίλτρα, η ανάπτυξη των οποίων στο πλαίσιο ιδιωτικών και δημόσιων ερευνών σημειώνει βήματα προόδου. Στον τομέα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, για παράδειγμα, οι τεχνολογίες αυτόματης αναγνώρισης περιεχομένου έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικό εργαλείο εδώ και πολλά χρόνια.

Η Επιτροπή υποστηρίζει την προώθηση ερευνητικών και καινοτόμων προσεγγίσεων που υπερβαίνουν την πλέον σύγχρονη τεχνολογία με στόχο τη βελτίωση της ακρίβειας των τεχνικών μέσων για τον εντοπισμό παράνομου περιεχομένου 44 . Παράλληλα, προτρέπει τους φορείς του κλάδου να διασφαλίσουν την αποτελεσματική υιοθέτηση καινοτομιών που μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών αυτόματου εντοπισμού.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι τρέχουσες βέλτιστες πρακτικές του κλάδου συνίστανται στη χρήση αυτόματων εργαλείων με στόχο τον περιορισμό του συνόλου του αμφισβητούμενου περιεχομένου και τον περαιτέρω έλεγχό του με μη αυτόματο τρόπο από εμπειρογνώμονες, οι οποίοι στη συνέχεια μπορεί να κληθούν να αξιολογήσουν τον παράνομο χαρακτήρα του περιεχομένου αυτού. Η εν λόγω αρχή της ανθρώπινης παρέμβασης (human-in-the-loop) αποτελεί, γενικά, σημαντικό στοιχείο των αυτόματων διαδικασιών που έχουν ως στόχο τον προσδιορισμό του παράνομου χαρακτήρα περιεχομένων, ιδίως σε τομείς όπου τα ποσοστά σφάλματος είναι υψηλά ή απαιτείται συγκειμενοποίηση. 

12.Αφαίρεση παράνομου περιεχομένου 

45 Είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της κοινωνίας το παράνομο περιεχόμενο να αφαιρείται από τις πλατφόρμες το ταχύτερο δυνατόν. Παράλληλα, η αφαίρεση του εν λόγω περιεχομένου δεν θα πρέπει να εμποδίζει τη δίωξη ή τη λήψη άλλων μέτρων για οποιαδήποτε παράβαση του κοινού δικαίου. Στο πλαίσιο αυτό, η ανταλλαγή αποδεικτικών στοιχείων μεταξύ των δημόσιων αρχών και των επιγραμμικών πλατφορμών αποτελεί σημαντικό παράγοντα σε επίπεδο πολιτικής. Οι προσεχείς σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες θα πρέπει να διευκολύνουν τη διασυνοριακή πρόσβαση σε αποδεικτικά στοιχεία. Η αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου από τις πλατφόρμες δεν θα πρέπει να επηρεάζει τις έρευνες ή τη δίωξη αδικημάτων βάσει του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου.

Θα πρέπει επίσης να παρέχονται ισχυρές εγγυήσεις για τον περιορισμό του κινδύνου αφαίρεσης νόμιμου περιεχομένου, οι οποίες θα πρέπει να συνοδεύονται από ένα σύνολο σημαντικών υποχρεώσεων διαφάνειας με γνώμονα την αύξηση της λογοδοσίας στο πλαίσιο της διαδικασίας αφαίρεσης.

13.Διασφάλιση της ταχείας αφαίρεσης και της αναφοράς εγκληματικών πράξεων στις αρχές επιβολής του νόμου

Η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο επιβάλλει στις επιγραμμικές πλατφόρμες την υποχρέωση να αποσύρουν «ταχέως» το παράνομο περιεχόμενο, μόλις το αντιληφθούν, ούτως ώστε να μπορούν να συνεχίσουν να επωφελούνται από την απαλλαγή από την ευθύνη. Το τι σημαίνει αυτό στην πράξη εξαρτάται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εκάστοτε υπόθεσης, ιδίως από το είδος του παράνομου περιεχομένου, την ακρίβεια της κοινοποίησης και την πιθανή ζημία που προκλήθηκε.

Στην πράξη, κάθε επιμέρους τύπος περιεχομένου προϋποθέτει διαφορετικό όγκο πληροφοριών πλαισίου για τον προσδιορισμό της νομιμότητας ενός ορισμένου στοιχείου περιεχομένου. Για παράδειγμα, ενώ ο παράνομος χαρακτήρας του υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών μπορεί να διαπιστωθεί με μεγαλύτερη ευκολία, ο προσδιορισμός του παράνομου χαρακτήρα δυσφημιστικών δηλώσεων απαιτεί γενικά προσεκτική ανάλυση του ευρύτερου πλαισίου εντός του οποίου γίνονται οι συγκεκριμένες δηλώσεις.

Σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος σοβαρής βλάβης, για παράδειγμα, σε περιπτώσεις υποκίνησης τρομοκρατικών πράξεων, η ταχεία αφαίρεση έχει ιδιαίτερη σημασία και μπορεί να υπόκειται σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.

Ορισμένες εθελοντικές συμφωνίες, όπως ο κώδικας δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, παρέχουν ενδεικτικούς στόχους όσον αφορά τον χρόνο εντός του οποίου θα πρέπει να γίνεται η αφαίρεση —στην περίπτωση του εν λόγω κώδικα δεοντολογίας, 24 ώρες για τις περισσότερες περιπτώσεις.

Η πλήρως αυτόματη διαγραφή ή αναστολή περιεχομένου μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική ως πρακτική και θα πρέπει να γίνεται στις περιπτώσεις κατά τις οποίες, βάσει των περιστάσεων, δεν υπάρχουν περιθώρια αμφιβολίας σχετικά με τον παράνομο χαρακτήρα του υλικού, π.χ. στην περίπτωση υλικού του οποίου η αφαίρεση ζητείται μέσω κοινοποίησης από τις αρχές επιβολής του νόμου ή ήδη γνωστού παράνομου περιεχομένου που έχει αφαιρεθεί στο παρελθόν, υπό τον όρο ότι τηρούνται οι εγγυήσεις που αναφέρονται στο τμήμα 4.3.

Κατά γενικό κανόνα, η αφαίρεση περιεχομένου κατόπιν κοινοποίησης από αξιόπιστη πηγή επισήμανσης παράνομου περιεχομένου θα πρέπει να διεκπεραιώνεται ταχύτερα, λόγω της ποιότητας και της ακρίβειας των πληροφοριών που παρέχονται στην κοινοποίηση και του καθεστώτος αξιοπιστίας των συγκεκριμένων πηγών επισήμανσης παράνομου περιεχομένου.

Στις περιπτώσεις που υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης οικονομικής ζημίας λόγω παραβίασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, η πιθανή οικονομική ζημία που απορρέει από την εν λόγω παραβίαση μπορεί να σχετίζεται στενά με την ταχύτητα της αφαίρεσης.

Η υποβολή σαφών εκθέσεων από τις πλατφόρμες σχετικά με τον χρόνο που απαιτείται για τη διεκπεραίωση αιτημάτων αφαίρεσης περιεχομένου ανάλογα με το εκάστοτε είδος περιεχομένου θα διευκολύνει την αξιολόγηση της ταχύτητας των μέτρων που λαμβάνονται και θα ενισχύσει τη γενικότερη λογοδοσία των πλατφορμών. 

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως όταν οι επιγραμμικές πλατφόρμες δυσκολεύονται να αξιολογήσουν τη νομιμότητα ενός στοιχείου περιεχομένου και πρόκειται για αποφάσεις με δυνητικά αμφισβητούμενο χαρακτήρα, η υποβολή των υποθέσεων στις οποίες υπάρχουν αμφιβολίες σε τρίτους για την παροχή συμβουλών θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη. Σε διάφορα κράτη μέλη, ο ρόλος αυτός ασκείται από φορείς αυτορρύθμισης ή τις αρμόδιες αρχές. Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ των επιγραμμικών πλατφορμών και των αρμόδιων αρχών, η συνέργεια αυτή ενθαρρύνεται σθεναρά.

46 Τέλος, οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να αναφέρουν στις αρχές επιβολής του νόμου κάθε περίπτωση κατά την οποία λαμβάνουν γνώση ή εντοπίζουν στοιχεία ποινικών ή άλλων αδικημάτων, προκειμένου οι αρμόδιες αρχές να ενημερώνονται και να είναι σε θέση να προβαίνουν σε έρευνες και να ασκούν διώξεις κατά των φυσικών προσώπων που παράγουν το εν λόγω περιεχόμενο ή να ερευνούν περιπτώσεις κατάχρησης των υπηρεσιών από οργανωμένες εγκληματικές ή τρομοκρατικές ομάδες και να ασκούν τις σχετικές διώξεις. Στο πλαίσιο αυτό, οι πλατφόρμες θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις ισχύουσες νομικές απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένου του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η εν λόγω αναφορά μπορεί επίσης να αποδειχθεί σκόπιμη σε περιπτώσεις προσφοράς και πώλησης προϊόντων και εμπορικών πρακτικών που δεν συμμορφώνονται με τις διατάξεις της ενωσιακής νομοθεσίας.

Η ανάγκη συνεργασίας με τις αρχές επιβολής του νόμου στο πλαίσιο της διερεύνησης και δίωξης εγκλημάτων μπορεί επίσης, ενίοτε, να συνεπάγεται τη μη αφαίρεση του επίμαχου παράνομου περιεχομένου από τις πλατφόρμες, όταν αυτό απαιτείται στο πλαίσιο συγκεκριμένης έρευνας που βρίσκεται σε εξέλιξη, υπό τη στενή εποπτεία των εθνικών αρχών και σε πλήρη συμμόρφωση με τους εθνικούς κανόνες ποινικής δικονομίας.

47 48 49 Οι αρχές επιβολής του νόμου θα πρέπει να αναπτύξουν τις απαραίτητες ικανότητες για τη λήψη κατάλληλων μέτρων σε σχέση με τις εν λόγω αναφορές. Ενδεικτικό παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής όσον αφορά τα σημεία επαφής είναι η δικτυακή πύλη SIRIUS, η οποία δημιουργήθηκε από την Ευρωπόλ με στόχο την υποστήριξη των κρατών μελών κατά τη διεξαγωγή αντιτρομοκρατικών ερευνών στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης της συνεργασίας μεταξύ των πλατφορμών και των αρχών επιβολής του νόμου στην ΕΕ.

14.Ενίσχυση της διαφάνειας 

15.Διαφάνεια ως προς την πολιτική των επιγραμμικών πλατφορμών σε θέματα περιεχομένου

Ο νόμιμος ή ο παράνομος χαρακτήρας του περιεχομένου διέπεται από το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο. Παράλληλα, στους όρους χρήσης των επιγραμμικών πλατφορμών μπορεί να καθορίζονται συγκεκριμένα είδη περιεχομένου ως ανεπιθύμητα ή απαράδεκτα.

50 Οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να δημοσιοποιούν τις λεπτομερείς πολιτικές τους σε θέματα περιεχομένου στους οικείους όρους χρήσης και να τους γνωστοποιούν σαφώς στους χρήστες τους. Οι όροι αυτοί δεν θα πρέπει μόνο να καθορίζουν την πολιτική για την αφαίρεση περιεχομένου ή την απενεργοποίηση της πρόσβασης σε αυτό, αλλά και να επεξηγούν τις εγγυήσεις που διασφαλίζουν ότι τα μέτρα που λαμβάνονται αναφορικά με το περιεχόμενο δεν οδηγούν σε υπερβολική αφαίρεση περιεχομένου. Ειδικότερα, στους όρους χρήσης των επιγραμμικών πλατφορμών θα πρέπει να καθορίζεται σαφώς κάθε δυνατότητα αμφισβήτησης των αποφάσεων αφαίρεσης περιεχομένου που έχουν στη διάθεσή τους οι χρήστες, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της διαφάνειας των γενικών πολιτικών αφαίρεσης περιεχομένου των πλατφορμών. Αυτό θα συμβάλει στη μείωση των πιθανών αρνητικών συνεπειών όσον αφορά το θεμελιώδες δικαίωμα των χρηστών στην ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης.

16.Διαφάνεια ως προς τις διαδικασίες κοινοποίησης και απόσυρσης

Η υποβολή εκθέσεων διαφάνειας θα πρέπει να καλύπτει επίσης τα αποτελέσματα της εφαρμογής των πολιτικών διαχείρισης περιεχομένου των πλατφορμών.

Λαμβανομένων δεόντως υπόψη των διαφορών μεταξύ των επιμέρους τύπων περιεχομένου, οι εν λόγω εκθέσεις διαφάνειας θα πρέπει να τυποποιηθούν σε επίπεδο Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς. Η τυποποίηση αυτή θα επιτρέψει την καλύτερη παρακολούθηση, θα διευκολύνει την ηλεκτρονική συλλογή των εν λόγω πληροφοριών και μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή περιττών εμποδίων στη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας.

Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη δυνατότητα παροχής των εν λόγω δεδομένων διαφάνειας από μικρότερες επιγραμμικές πλατφόρμες και ΜΜΕ και κάθε συναφής υποστηρικτική δραστηριότητα, όπως η τυποποίηση, θα πρέπει να διασφαλίζει ότι οι διοικητικές επιβαρύνσεις περιορίζονται στο ελάχιστο.

Η Επιτροπή θα διερευνήσει περαιτέρω, στο πλαίσιο διαρθρωμένων διαλόγων με τους φορείς του κλάδου, τη δυνατότητα τυποποίησης των διαδικασιών κοινοποίησης και της υποβολής εκθέσεων διαφάνειας σχετικά με τα συστήματα αφαίρεσης και τα συναφή αποτελέσματα.

17.Εγγυήσεις για την αποτροπή της υπερβολικής αφαίρεσης και της κατάχρησης του συστήματος

Η ταχεία λήψη μέτρων, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων φιλτραρίσματος αναφορτώσεων ή του αυτόματου εντοπισμού, με στόχο τη διασφάλιση της άμεσης αφαίρεσης του παράνομου περιεχομένου, ιδίως στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει ανθρώπινη παρέμβαση, μπορεί να επηρεάσει την ορθότητα των αποφάσεων, μεταξύ άλλων λόγω του κινδύνου αφαίρεσης νόμιμου περιεχομένου. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι προβλέπονται επαρκείς εγγυήσεις για την επαναφορά περιεχομένου που αφαιρέθηκε εσφαλμένα.

18.Αμφισβήτηση των κοινοποιήσεων

Γενικά, οι πάροχοι του περιεχομένου θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν την εν λόγω απόφαση μέσω διαδικασίας απάντησης στις κοινοποιήσεις. Αυτό ισχύει και στην περίπτωση που η αφαίρεση του περιεχομένου γίνεται αυτόματα.

Για παράδειγμα, σύμφωνα με το άρθρο 28α της πρότασης για την τροποποίηση της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, τα κράτη μέλη οφείλουν να εξασφαλίζουν τη διαθεσιμότητα μηχανισμών υποβολής καταγγελιών και προσφυγής για την επίλυση διαφορών μεταξύ των χρηστών και πλατφορμών ανταλλαγής βίντεο σχετικά με την εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων που λαμβάνουν οι εν λόγω πλατφόρμες.

Εάν η απάντηση στην κοινοποίηση παρέχει βάσιμους λόγους από τους οποίους κρίνεται ότι η δραστηριότητα ή οι πληροφορίες που αφορά η κοινοποίηση δεν είναι παράνομες, ο πάροχος της πλατφόρμας θα πρέπει να επαναφέρει, χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, το περιεχόμενο που αφαιρέθηκε ή να επιτρέπει την εκ νέου αναφόρτωσή του από τον χρήστη, με την επιφύλαξη των οικείων όρων χρήσης της πλατφόρμας.

Η δυνατότητα αμφισβήτησης των αποφάσεων θα πρέπει να συμβάλει στη μείωση του αριθμού των περιπτώσεων αδικαιολόγητης αφαίρεσης νόμιμου περιεχομένου και θα μπορούσε επίσης να παράσχει αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο μηχανισμών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών ή διαδικασιών δικαστικών προσφυγών.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ενημέρωση του παρόχου του περιεχομένου και/ή η παροχή της δυνατότητας απάντησης στην κοινοποίηση δεν ενδείκνυται —ιδίως στις περιπτώσεις όπου η ενέργεια αυτή παρεμβαίνει στις εξουσίες έρευνας των αρχών των κρατών μελών που είναι αναγκαίες για την πρόληψη, την ανίχνευση και τη δίωξη ποινικών αδικημάτων, όπως στην περίπτωση υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

19.Μέτρα κατά των κακόπιστων κοινοποιήσεων και απαντήσεων σε κοινοποιήσεις

52 Παράλληλα, οι διαδικασίες κοινοποίησης και απόσυρσης μπορεί ενίοτε να χρησιμοποιούνται καταχρηστικά με κακές πρακτικές ή κακόπιστα. Οι πρακτικές αυτές θα πρέπει να αποθαρρύνονται σθεναρά, παραδείγματος χάριν μέσω της θέσης σε χαμηλή προτεραιότητα της επεξεργασίας κοινοποιήσεων που υποβάλλονται από κοινοποιούντες που αποστέλλουν μεγάλο αριθμό μη έγκυρων κοινοποιήσεων ή λαμβάνουν μεγάλο αριθμό απαντήσεων σε κοινοποιήσεις ή μέσω της ανάκλησης του καθεστώτος της αξιόπιστης πηγής επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, βάσει καθορισμένων και διαφανών κριτηρίων. Οι πολιτικές αυτές θα πρέπει επίσης να περιγράφονται με σαφήνεια στους όρους χρήσης των επιγραμμικών πλατφορμών και να περιλαμβάνονται στις γενικές εκθέσεις διαφάνειας που δημοσιεύουν οι επιγραμμικές πλατφόρμες, με στόχο την αύξηση της δημόσιας λογοδοσίας. Ανάλογα μέτρα θα πρέπει να εφαρμόζονται και στις περιπτώσεις καταχρηστικών απαντήσεων σε κοινοποιήσεις.

20.Πρόληψη της επανεμφάνισης του παράνομου περιεχομένου

Εφόσον εντοπιστεί και αφαιρεθεί, το παράνομο περιεχόμενο δεν θα πρέπει να επανεμφανίζεται στο διαδίκτυο. Η αποδοτική και αποτελεσματική πρόληψη της επανεμφάνισης βάσει των υφιστάμενων ορθών πρακτικών, καθώς και των κατάλληλων εγγυήσεων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία των συστημάτων. Η αποτροπή της διάδοσης ήδη γνωστού παράνομου υλικού σε διαφορετικές πλατφόρμες προϋποθέτει τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των παρόχων επιγραμμικών υπηρεσιών, με πλήρη τήρηση των εφαρμοστέων κανόνων ανταγωνισμού. Είναι επίσης σημαντικό να ενισχυθεί η συνεργασία των αρχών επιβολής του νόμου με τις μικρές, λιγότερο ανθεκτικές εταιρείες, οι οποίες μπορεί να αποτελέσουν την πλατφόρμα επιλογής εγκληματιών και άλλων προσώπων που εμπλέκονται σε παράνομες δραστηριότητες στο διαδίκτυο εάν θεωρηθεί ότι είναι πιο ευάλωτες σε σχέση με τις υπόλοιπες.

21.Μέτρα κατά των καθ’ υποτροπήν παραβατών

53 Προκειμένου να αποτρέπεται η επανεμφάνιση παράνομου περιεχομένου από χρήστες που αναρτούν επανειλημμένως παράνομο περιεχόμενο ίδιας φύσης, πολλές επιγραμμικές πλατφόρμες έχουν ήδη θεσπίσει και εφαρμόζουν μέτρα κατά των καθ’ υποτροπήν παραβατών, όπως η αναστολή ή το κλείσιμο λογαριασμών ή τα μέτρα «shadow-banning».

Τα μέτρα αυτά θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται στις περιπτώσεις όπου πρόκειται για τον ίδιο παραβάτη και, επί της ουσίας, για ίδιας φύσης περιεχόμενο και, εφόσον απαιτείται, ο χρήστης έχει ενημερωθεί άμεσα σχετικά με τις κοινοποιήσεις που υποβλήθηκαν σε βάρος του, καθώς και σχετικά με την επικείμενη αναστολή ή κλείσιμο του λογαριασμού του. Με αυτόν τον τρόπο, ο χρήστης θα έχει τη δυνατότητα να αμφισβητεί την απόφαση και θα διευκολύνεται η πρόσβαση στις διαδικασίες δικαστικής προσφυγής κατά του μέτρου, εφόσον κρίνεται σκόπιμο βάσει της σύμβασης μεταξύ του χρήστη και της πλατφόρμας και του εφαρμοστέου δικαίου. Και στις περιπτώσεις αυτές, κάθε επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να συμμορφώνεται πλήρως με τους σχετικούς κανόνες προστασίας δεδομένων.

Και σε αυτήν την περίπτωση, δεν θα πρέπει να παρέχεται καμία πληροφορία ή ενημέρωση στον πάροχο του περιεχομένου, όταν η ενέργεια αυτή παρεμβαίνει στις εξουσίες έρευνας των αρχών των κρατών μελών που είναι αναγκαίες για την πρόληψη, την ανίχνευση και τη δίωξη ποινικών αδικημάτων, όταν παρέχεται η αναγκαία νομική βάση.

22.Χρήση αυτόματων φίλτρων εκ νέου αναφορτώσεων

Πέρα από τις τεχνολογίες για τον εντοπισμό δυνητικά παράνομου περιεχομένου που αναφέρονται στο τμήμα 3.3, είναι δυνατή η χρήση τεχνολογικών εργαλείων με μεγαλύτερο βαθμό αξιοπιστίας για την ταυτοποίηση βάσει ψηφιακών αποτυπωμάτων και το φιλτράρισμα (οριστική αφαίρεση) του περιεχομένου που έχει ήδη εντοπιστεί και αξιολογηθεί ως παράνομο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή ενθαρρύνει σθεναρά την περαιτέρω χρήση των εν λόγω εργαλείων, υπό τον όρο ότι υπόκεινται σε εγγυήσεις, όπως η αναστρεψιμότητα και οι εξαιρέσεις που περιγράφονται κατωτέρω.

Η ίδια πρακτική εφαρμόζεται επί του παρόντος στη βάση δεδομένων ψηφιακών «αποτυπωμάτων» περιεχομένου (hashes), η οποία χρησιμοποιείται για την επισήμανση τρομοκρατικού περιεχομένου και αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο, στον τομέα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, σε περιπτώσεις υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, αλλά και για τα προϊόντα που επισημαίνονται από τις αρχές επιβολής του νόμου ως μη συμμορφούμενα με τη σχετική νομοθεσία. Οι πρακτικές αυτές έχουν αποφέρει θετικά αποτελέσματα. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από την επίτευξη περαιτέρω βελτιώσεων με στόχο, αφενός, τον περιορισμό των σφαλμάτων κατά τον εντοπισμό περιεχομένου και, αφετέρου, τη διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων με ικανότητα συνεκτίμησης του συγκειμένου, καθώς και από την παροχή των απαραίτητων εγγυήσεων αναστρεψιμότητας.

Για παράδειγμα, βασιζόμενη στις πρακτικές που εφαρμόζονται στον τομέα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε ό,τι αφορά την αυτόματη αναγνώριση περιεχομένου, η πρόταση της Επιτροπής για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά αναγνωρίζει τις εν λόγω τεχνολογίες —υπό την προϋπόθεση ότι είναι κατάλληλες και αναλογικές— ως πιθανό μέσο, μεταξύ άλλων, για την αποτροπή της διαθεσιμότητας μη αδειοδοτημένου περιεχομένου στις σχετικές επιγραμμικές υπηρεσίες.

Οι αυτόματες διαδικασίες οριστικής αφαίρεσης θα πρέπει να παρέχουν τη δυνατότητα εξαιρέσεων βάσει του ευρύτερου πλαισίου, καθώς και εξαιρέσεων για τις περιπτώσεις όπου το περιεχόμενο που αφαιρέθηκε τροποποιήθηκε και συμμορφώθηκε τελικά με τις νομικές ή λοιπές απαιτήσεις. Κατά τον προσδιορισμό του πεδίου εφαρμογής και του χρόνου εφαρμογής των εξαιρέσεων βάσει του ευρύτερου πλαισίου, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η ειδική φύση του εκάστοτε περιεχομένου και κάθε σχετική απειλή για την ασφάλεια, καθώς και η δυνατότητα προσωρινής αναστολής του εν λόγω περιεχομένου μέχρις ότου ολοκληρωθεί η πιο διεξοδική αξιολόγησή του.

Οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει επίσης να μεριμνούν για τη συνεχή επικαιροποίηση των εργαλείων τους, ούτως ώστε να διασφαλίζεται ο εντοπισμός όλου του παράνομου περιεχομένου, ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες τακτικές και τη συμπεριφορά των εγκληματιών και λοιπών προσώπων που εμπλέκονται σε παράνομες δραστηριότητες στο διαδίκτυο. Στην περίπτωση των εργαλείων που χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό τρομοκρατικού περιεχομένου, τα εργαλεία αυτά θα πρέπει να προσαρμόζονται με γνώμονα, αφενός, τον εντοπισμό νέου και παλαιού περιεχομένου και, αφετέρου, τη διασφάλιση του άμεσου ελέγχου και αφαίρεσής του. Το υλικό αυτό θα πρέπει να καταχωρίζεται σε διαπλατφορμικά εργαλεία, όπως η προαναφερθείσα βάση δεδομένων ψηφιακών «αποτυπωμάτων» περιεχομένου (hashes) (η οποία χρησιμοποιείται επί του παρόντος για το τρομοκρατικό περιεχόμενο). Η ανάπτυξη της εν λόγω τεχνολογίας θα πρέπει να γίνει σε συνεργασία μεταξύ των επιγραμμικών πλατφορμών, των αρμόδιων αρχών και των λοιπών ενδιαφερόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών.

23.Συμπεράσματα

Η αύξηση του παράνομου περιεχομένου που φιλοξενείται από επιγραμμικές πλατφόρμες προκαλεί πραγματική βλάβη στην κοινωνία, μεταξύ άλλων θέτοντας κινδύνους για την ακεραιότητα, την αξιοπρέπεια και την υγεία των Ευρωπαίων πολιτών. Εάν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα, η βλάβη αυτή θα υπονομεύσει επίσης την εμπιστοσύνη στις ψηφιακές υπηρεσίες εν γένει και, τελικά, την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά, που αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη της καινοτομίας, της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Ακόμη και στην περίπτωση που το περιεχόμενο αυτό δημιουργείται και αναφορτώνεται από τρίτους, η διαρκώς αυξανόμενη επιρροή των επιγραμμικών πλατφορμών στην κοινωνία, η οποία απορρέει από τον ρόλο τους ως ελεγκτών πύλης περιεχομένου και πληροφοριών, ενισχύει τις ευθύνες τους προς τους χρήστες και την κοινωνία στο σύνολό της. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ενεργούν προορατικά για την αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου και την αποτροπή της επανεμφάνισής του, να εφαρμόζουν αποτελεσματικές διαδικασίες κοινοποίησης και απόσυρσης, να δημιουργούν λειτουργικές διεπαφές με τρίτους (όπως οι αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου) και να δίνουν ιδιαίτερη προτεραιότητα στις κοινοποιήσεις που υποβάλλονται από τις εθνικές αρχές επιβολής του νόμου. Κατά τη λήψη αποφάσεων από τις επιγραμμικές πλατφόρμες σχετικά με το περιεχόμενο που θα πρέπει να θεωρείται παράνομο βάσει της νομοθεσίας, θα πρέπει να εφαρμόζεται επαρκές σύστημα ελέγχων και ισορροπιών.

Η παρούσα ανακοίνωση παρέχει κατευθυντήριες γραμμές και, συνεπώς, δεν τροποποιεί το ισχύον νομικό πλαίσιο ούτε περιλαμβάνει νομικά δεσμευτικούς κανόνες· πρωταρχικός στόχος της είναι να παράσχει καθοδήγηση στις επιγραμμικές πλατφόρμες σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να ανταποκριθούν στις ευθύνες που υπέχουν ως προς την αντιμετώπιση του παράνομου περιεχόμενου που φιλοξενούν. Παράλληλα, αποσκοπεί στην ευρύτερη καθιέρωση ορθών διαδικαστικών πρακτικών για όλους τους επιμέρους τύπους παράνομου περιεχομένου και στην προαγωγή της στενότερης συνεργασίας μεταξύ των πλατφορμών και των αρμόδιων αρχών. Στο πλαίσιο αυτό, σκιαγραφεί μια ευρωπαϊκή προσέγγιση για την αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου από τις επιγραμμικές πλατφόρμες, η οποία συνδυάζει την ανάγκη για ταχεία και αποτελεσματική αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου και την πρόληψη και δίωξη εγκλημάτων με τη διασφάλιση του δικαιώματος ελευθερίας του λόγου στο διαδίκτυο. Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές θα συμπληρώσουν και θα ενισχύσουν τους τομεακούς διαλόγους που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί προκειμένου να διασφαλιστεί η δυνατότητα εφαρμογής των εν λόγω διαδικασιών από τις μικρότερες επιγραμμικές πλατφόρμες· στο πλαίσιο αυτό, πολλά στοιχεία της παρούσας ανακοίνωσης καταρτίστηκαν με γνώμονα τις ειδικές ανάγκες αυτών των πλατφορμών. Ωστόσο, η Επιτροπή θα διερευνήσει περαιτέρω τρόπους με στόχο τη στήριξη της αξιοποίησης των παρεχόμενων κατευθυντήριων γραμμών από τις μικρότερες πλατφόρμες.

Στο πλαίσιο της Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς, τα μέτρα δημόσιας πολιτικής πρέπει να χαρακτηρίζονται από υψηλότερο βαθμό συνοχής σε διασυνοριακό επίπεδο. Ως εκ τούτου, με την παρούσα ανακοίνωση η Επιτροπή προτείνει, ως πρώτο βήμα, τη θέσπιση κοινών εργαλείων για την αντιμετώπιση της κοινής πρόκλησης της αφαίρεσης του παράνομου περιεχομένου.

(1)

Επί του παρόντος, κάθε δευτερόλεπτο αναρτώνται περίπου 8 000 tweet στο Twitter και 1 000 φωτογραφίες στο Instagram, πραγματοποιούνται 60 000 αναζητήσεις στο Google και 70 000 προβολές βίντεο στο YouTube. Βλ. http://www.internetlivestats.com/    

(2)

Βλ. τμήμα 2.

(3)

Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ST 8 2017 INIT, 22 και 23 Ιουνίου 2017, Διακήρυξη της G7 στην Ταορμίνα, 26 Μαΐου 2017, και Δήλωση των ηγετών της G20, 8 Ιουλίου 2017

(4)

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Ιουνίου 2017 σχετικά με τις επιγραμμικές πλατφόρμες (2016/2274(INI))

(5)

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο παρόν βασίζονται σε ευρεία σειρά δημόσιων και στοχευμένων διαβουλεύσεων, καθώς και σε εργαστήρια με ενδιαφερόμενα μέρη.

(6)

Βλ. την πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την αξιολόγηση της εφαρμογής των μέτρων που αναφέρονται στο άρθρο 25 της οδηγίας 2011/93/ΕΕ, της 13ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας.

(7)

Η οδηγία (ΕΕ) 2017/541 για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας υποχρεώνει τα κράτη μέλη να προβαίνουν στις αναγκαίες ενέργειες προκειμένου να διασφαλίζεται η άμεση αφαίρεση διαδικτυακού περιεχομένου που υποκινεί την τέλεση τρομοκρατικών πράξεων (άρθρο 21). Εν προκειμένω, στο πλαίσιο του Φόρουμ της ΕΕ για το Διαδίκτυο, οι πλατφόρμες προβαίνουν σε εθελούσια βάση στην αφαίρεση τρομοκρατικού περιεχομένου βάσει αναφορών που αποστέλλονται από τη μονάδα για την αναφορά διαδικτυακού περιεχομένου (IRU) της Ευρωπόλ.

(8)

COM(2016) 593

(9)

COM(2016) 287

(10)

http://ec.europa.eu/justice/fundamental-rights/files/hate_speech_code_of_conduct_en.pdf

(11)

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-6243_en.htm

(12)

http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/3/2016/EN/3-2016-3724-EN-F1-1.PDF

(13)

ΕΕ C 250 της 1.8.2017.

(14)

  http://ec.europa.eu/environment/cites/pdf/WAP_EN_WEB.pdf  

(15)

SWD(2016) 163 της 25.5.2016

(16)

http://ec.europa.eu/internal_market/scoreboard/performance_by_governance_tool/consumer_protection_cooperation_network/index_en.htm

(17)

Ανακοίνωση COM(2012) 196 final (Διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά (BIK)): https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/alliance-better-protect-minors-online  

(18)

COM(2016)288 και COM(2017)228.

(19)

  http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-1471_el.htm  

(20)

http://ec.europa.eu/newsroom/just/item-detail.cfm?item_id=71674

(21)

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-544_en.htm.

(22)

http://www.inhope.org/Libraries/Annual_reports/INHOPE_Annual_Report_2015.sflb.ashx?download=true

(23)

Οδηγία 2000/31/ΕΚ, της 8ης Ιουνίου 2000, για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

(24)

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, βάσει της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο, από την απαλλαγή από την ευθύνη των άρθρων 12-14 επωφελούνται μόνο οι φορείς παροχής υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας που θεωρούνται μεσάζοντες παροχής υπηρεσιών [π.χ. παροχή υπηρεσιών απλής μετάδοσης, αποθήκευσης σε κρυφή μνήμη (caching) ή υπηρεσιών φιλοξενίας αντίστοιχα]. Στην αιτιολογική σκέψη 42 διευκρινίζεται ότι, προκειμένου να καλύπτονται από την απαλλαγή από την ευθύνη, οι δραστηριότητες πρέπει να «έχουν εντελώς τεχνικό, αυτόματο και παθητικό χαρακτήρα, πράγμα που συνεπάγεται ότι ο φορέας παροχής υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας ούτε γνωρίζει ούτε ελέγχει τις πληροφορίες που μεταδίδει ή αποθηκεύει».

(25)

Οι περισσότερες επιγραμμικές πλατφόρμες παρέχουν υπηρεσίες φιλοξενίας περιεχομένου που αναφορτώνεται από τους χρήστες τους.

(26)

Αιτιολογική σκέψη 40 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Σημειώνεται ότι η εν λόγω ανακοίνωση επικεντρώνεται σε φορείς παροχής υπηρεσιών φιλοξενίας και όχι σε φορείς παροχής υπηρεσιών απλής μετάδοσης (άρθρο 12) ή αποθήκευσης σε κρυφή μνήμη (caching) (άρθρο 13).

(27)

Ως υπηρεσία φιλοξενίας νοείται μια υπηρεσία της κοινωνίας της πληροφορίας η οποία συνίσταται στην αποθήκευση πληροφοριών παρεχομένων από έναν αποδέκτη υπηρεσίας. Η κατηγορία αυτή μπορεί να καλύπτει διάφορους φορείς, από επιγραμμικές αγορές, πλατφόρμες ανταλλαγής βίντεο, κοινωνικά δίκτυα, ιστολόγια ή ιστότοπους κριτικών έως ενότητες σχολίων χρηστών σε ενημερωτικούς ιστότοπους.

(28)

Ενδεικτικά παραδείγματα τομέων που καλύπτονται (ή προτείνονται) από το δίκαιο της ΕΕ είναι η υποκίνηση της τρομοκρατίας, η παράνομη ρητορική μίσους, η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, η ασφάλεια των προϊόντων, η προσφορά και η πώληση τροφίμων ή προϊόντων καπνού και παραποιημένων φαρμάκων, οι κανόνες προστασίας των καταναλωτών ή τα μέτρα για την ασφάλεια των προϊόντων κ.λπ. Το 2016, η Επιτροπή αποσαφήνισε επίσης τις υποχρεώσεις διαφάνειας και επαγγελματικής ευσυνειδησίας των επιγραμμικών πλατφορμών βάσει της οδηγίας 2005/29/ΕΚ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, στις περιπτώσεις που οι πλατφόρμες ενεργούν ως εμπορευόμενοι έναντι των καταναλωτών.

(29)

Τα ζητήματα αυτά λαμβάνονται υπόψη στην πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, στο πλαίσιο του οπτικοακουστικού περιεχομένου.

(30)

Το άρθρο 14 παράγραφος 3 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο διευκρινίζει ότι το άρθρο 14 «δεν θίγει τη δυνατότητα δικαστικής ή διοικητικής αρχής, σύμφωνα με τα νομικά συστήματα των κρατών μελών, να απαιτούν από τον φορέα παροχής υπηρεσιών να προβεί στην παύση ή στην πρόληψη παράβασης». Για παράδειγμα, σύμφωνα με το άρθρο 11 της οδηγίας 2004/48/ΕΚ σχετικά με την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας «[τ]α κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι δικαιούχοι να δύνανται να στραφούν κατά ενδιαμέσου, οι υπηρεσίες του οποίου χρησιμοποιούνται από τρίτον για την προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, με την επιφύλαξη του άρθρου 8 παράγραφος 3 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ».

(31)

Το άρθρο 15 παράγραφος 2 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο ορίζει ότι «[τ]α κράτη μέλη δύνανται να υποχρεώσουν τους φορείς παροχής υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας να ενημερώνουν πάραυτα τις αρμόδιες κρατικές αρχές για τυχόν υπόνοιες περί χορηγουμένων παρανόμων πληροφοριών ή δραστηριοτήτων που επιχειρούν αποδέκτες των υπηρεσιών τους ή να ανακοινώνουν στις αρμόδιες αρχές, κατ’ αίτησή τους, πληροφορίες που διευκολύνουν την εντόπιση αποδεκτών των υπηρεσιών τους με τους οποίους έχουν συμφωνίες αποθήκευσης».

(32)

Κατά την έννοια του άρθρου 5 της οδηγίας (ΕΕ) 2017/541 για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.

(33)

Αιτιολογική σκέψη 42 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Βλ. απόφαση Google France, σκέψεις 114 και 120· απόφαση της 12ης Ιουλίου 2011, L’Oréal κατά eBay, C-324/09, σκέψη 113.

(34)

Απόφαση eBay, σκέψη 115

(35)

Απόφαση eBay, σκέψη 116

(36)

Αιτιολογική σκέψη 41 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

(37)

Αιτιολογική σκέψη 40 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

(38)

Άρθρο 15 παράγραφος 1 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

(39)

Αιτιολογική σκέψη 40 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

(40)

Απόφαση eBay, σκέψεις 120-121

(41)

Αιτιολογική σκέψη 40 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

(42)

Αιτιολογική σκέψη 40 και άρθρο 15 παράγραφος 1 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο.

(43)

http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2017/06/22-euco-security-defence/

(44)

Το επίκεντρο των προσπαθειών στην έρευνα και την καινοτομία που καταβάλλει επί του παρόντος ο κλάδος είναι στραμμένο στην ανάπτυξη εργαλείων ανάλυσης για την καλύτερη κατανόηση της φυσικής γλώσσας, τους πληροφοριακούς καταρράκτες (information cascades) στα κοινωνικά δίκτυα, τον εντοπισμό των πηγών των πληροφοριών, τα μοντέλα διάδοσης και τις πλαστές ταυτότητες. Η Επιτροπή έχει επίσης στηρίξει την έρευνα και την καινοτομία στο συγκεκριμένο πεδίο, μέσω της χρηματοδότησης έργων με στόχο την ανάπτυξη εργαλείων αυτόματης επαλήθευσης για την εξακρίβωση του αληθούς χαρακτήρα του περιεχομένου που παράγεται από τους χρήστες των κοινωνικών δικτύων. Τα εργαλεία αυτά μπορούν, αφενός, να συμβάλουν στον εντοπισμό πιθανών ψευδών στοιχείων σε κείμενα, εικόνες ή βίντεο και, αφετέρου, να διευκολύνουν τον εντοπισμό ψευδών ειδήσεων. Ωστόσο, η διαπίστωση του παράνομου χαρακτήρα του εν λόγω περιεχομένου υπερβαίνει τις τρέχουσες λειτουργικές δυνατότητες των συγκεκριμένων εργαλείων.

(45)

Βλ. https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/initiatives/ares-2017-3896097_en και https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/policies/organized-crime-and-human-trafficking/e-evidence_en για περισσότερες πληροφορίες.

(46)

Άρθρο 6 παράγραφος 1 στοιχείο γ) σε συνδυασμό με το άρθρο 6 παράγραφος 4.

(47)

Σύμφωνα με το άρθρο 15 παράγραφος 2 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο «[τ]α κράτη μέλη δύνανται να υποχρεώσουν τους φορείς παροχής υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας να ενημερώνουν πάραυτα τις αρμόδιες κρατικές αρχές για τυχόν υπόνοιες περί χορηγουμένων παρανόμων πληροφοριών ή δραστηριοτήτων που επιχειρούν αποδέκτες των υπηρεσιών τους ή να ανακοινώνουν στις αρμόδιες αρχές, κατ' αίτησή τους, πληροφορίες που διευκολύνουν την εντόπιση αποδεκτών των υπηρεσιών τους με τους οποίους έχουν συμφωνίες αποθήκευσης».

(48)

«Shaping Internet Research Investigations Unified System»

(49)

Η Ευρωπόλ θα διευκολύνει περαιτέρω τη δημιουργία νέων ενιαίων σημείων επαφής με την παροχή σχετικής κατάρτισης στις αρχές επιβολής του νόμου σε χώρες όπου δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί ενιαία σημεία επαφής.

(50)

Σε περίπτωση επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, οι πλατφόρμες εξασφαλίζουν διαφανείς πολιτικές ιδιωτικού απορρήτου σύμφωνα με το άρθρο 12 του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων.

(51)

Υποβολή κοινοποίησης κατόπιν οικείας έρευνας, κοινοποιήσεις γενικών χρηστών, κοινοποιήσεις από αρχές επιβολής του νόμου κ.λπ.

(52)

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι οι πληροφορίες αυτές χρησιμοποιούνται από ανταγωνιστές (Notice and Takedown in Everyday Practice, J Urban et al., UC Berkeley, 2016) και ότι η πρακτική της αυτόματης δημιουργίας κοινοποιήσεων χρησιμοποιείται καταχρηστικά για την παραπομπή μέσω συνδέσμου σε τεχνητά δημιουργηθέν περιεχόμενο (Google Transparency report).

(53)

Ο όρος «shadow-banning» αναφέρεται στον αποκλεισμό ενός χρήστη από μια διαδικτυακή κοινότητα χωρίς ο χρήστης να αντιληφθεί ότι έχει αποκλειστεί.