ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Στρασβούργο, 5.7.2016

JOIN(2016) 31 final

ΚΟΙΝΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Στοιχεία για μια στρατηγική της ΕΕ για τη στήριξη της μεταρρύθμισης του τομέα της ασφάλειας

{SWD(2016) 221 final}

1.         ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Η μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας (ΜΤΑ) είναι η διαδικασία μετατροπής του συστήματος ασφάλειας μιας χώρας 1 , ώστε βαθμιαία να παρέχει στα φυσικά πρόσωπα και το κράτος αποτελεσματικότερη και πιο υπεύθυνη ασφάλεια με συνέπεια και με σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τις αρχές της χρηστής διακυβέρνησης. Η ΜΤΑ είναι μια μακροχρόνια και πολιτική διαδικασία, διότι αγγίζει τον πυρήνα των σχέσεων εξουσίας σε μια χώρα. Χρειάζεται να αποκτήσει εθνικό χαρακτήρα και απαιτεί πολιτική δέσμευση και πολιτική ηγεσία, διοργανική συνεργασία και ευρεία συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων για την επίτευξη της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης.

Η διαμάχη, η ανασφάλεια και η αστάθεια είναι διάχυτες και σε χώρες που γειτνιάζουν άμεσα με την ΕΕ 2 . Οδηγούν σε ανθρώπινο πόνο, εκτόπιση και ολέθρια αναπτυξιακά αποτελέσματα 3 , όπως γίνεται δεκτό από την αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ 4 , στις εργασίες ασφάλειας και ανάπτυξης εν γένει και στο Ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών «Transforming our world – The 2030 Agenda for Sustainable Development» («Να αλλάξουμε τον κόσμο μας – Η ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη»), συμπεριλαμβανομένου του Στόχου 16 5 και των σχετικών με την ασφάλεια αντικειμένων του.

Η ανασφάλεια και η αστάθεια συχνά δημιουργούνται ή επιτείνονται από την έλλειψη αποτελεσματικών και διαφανών συστημάτων ασφάλειας. Η ενίσχυση των χωρών εταίρων στη μεταρρύθμιση των οικείων συστημάτων ασφαλείας στηρίζει τους στόχους της ΕΕ για ειρήνη και σταθερότητα, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, δημιουργία κρατικού μηχανισμού και δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις αρχές του διεθνούς δικαίου 6 . Όπως αναγνωρίζεται στο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια 7  του 2015, που προσδίδει έμφαση στον ισχυρό σύνδεσμο μεταξύ της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας της ΕΕ, οι συγκρούσεις και η ανασφάλεια στις χώρες εταίρους, ενίοτε σχετιζόμενες με τον βίαιο εξτρεμισμό, θίγουν επίσης την εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ και την ασφάλεια των πολιτών και του εμπορίου της ΕΕ, καθώς και τα επενδυτικά συμφέροντα στο εξωτερικό.

Η μέχρι στιγμής δέσμευση της ΕΕ ως προς τη ΜΤΑ αξιολογείται στο κοινό έγγραφο εργασίας 8 που συνοδεύει την παρούσα κοινή ανακοίνωση, το οποίο συνοψίζει τα πορίσματα διάφορων αξιολογήσεων, εκθέσεων «αποκομισθέντων διδαγμάτων», μελετών και διαβουλεύσεων με ενδιαφερόμενους φορείς κατά τα τελευταία 15 έτη. Η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης ως προς τη συνοχή, τη συμπληρωματικότητα και τον συντονισμό των ικανοτήτων και των μέσων της ΕΕ. Τονίζει επίσης ότι η εις βάθος ΜΤΑ είναι περίπλοκη και απαιτεί μακροπρόθεσμη δέσμευση, υπό την επιφύλαξη περισσότερο βραχυπρόθεσμων πρωτοβουλιών που μπορεί να απαιτηθούν για την αντιμετώπιση άμεσων απειλών κατά της ασφάλειας.

Οι διπλωματικές και οικονομικές, στρατιωτικές και μη, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις της ΕΕ θα πρέπει να στηρίζονται με μεγαλύτερη ασφάλεια σε ένα ενιαίο πανευρωπαϊκό πλαίσιο στήριξης της ΜΤΑ που λαμβάνει υπόψη τις διασυνδέσεις ανάμεσα στην πολιτική, την ασφάλεια, τη δικαιοσύνη, την ανθρωπιστική επέμβαση 9 , την ανάπτυξη, τις συγκρούσεις και την αστάθεια. Ιδιαίτερα σε ευάλωτες, αναπτυσσόμενες και υπό μετάβαση χώρες, η ΜΤΑ απαιτεί πολιτική, οικονομική και τεχνική υποστήριξη από τους διεθνείς εταίρους. Με την παγκόσμια εμβέλεια, τις μακρόπνοες εξωτερικές πολιτικές της, τα μέσα, τα εργαλεία και την καλά εδραιωμένη παρουσία και πείρα της, η ΕΕ είναι σε θέση να στηρίξει από την άποψη αυτή τις χώρες εταίρους, σε συντονισμό με άλλους διεθνείς φορείς, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών.

Η παρούσα κοινή ανακοίνωση 10 παρέχει στοιχεία για το εν λόγω πλαίσιο, όπως εκτίθενται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Μαΐου 2015 11 , μεταξύ άλλων και για την καθοδήγηση των εργασιών της ΕΕ σχετικά με την ανάπτυξη ικανοτήτων για τη στήριξη της ασφάλειας και της ανάπτυξης 12 (CBSD). Αντικατοπτρίζει την «ολοκληρωμένη προσέγγιση» των εξωτερικών συγκρούσεων και κρίσεων 13 ενώνοντας την κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας (ΚΠΑΑ) με όλα τα άλλα σχετικά εργαλεία κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ), εξωτερικά όργανα δράσης και φορείς ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, συγχωνεύοντας και επικαιροποιώντας έτσι δύο άλλοτε διαφορετικές έννοιες πολιτικής της ΕΕ για τη στήριξη της ΜΤΑ 14 . Θα συμβάλει στην αποτελεσματικότητα, αφενός, της Παγκόσμιας Στρατηγικής για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας 15 , και, αφετέρου, του ευρωπαϊκού θεματολογίου για την ασφάλεια 16 . Λαμβάνει επίσης υπόψη σχετικές αποφάσεις της ΕΑΒ του ΟΟΣΑ 17 και, κατά περίπτωση, τις οδηγίες της ΕΑΒ του ΟΟΣΑ στον τομέα της ειρήνης και ασφάλειας.

Το πλαίσιο αυτό:

εφαρμόζεται σε όλους τους φορείς και τους μηχανισμούς της ΕΕ: πολιτικοί/διπλωματικοί, μηχανισμοί εξωτερικής δράσης, μηχανισμοί αντιμετώπισης κρίσης 18 και πολιτικοί και στρατιωτικοί φορείς ΚΠΑΑ σε όλα τα επίπεδα. Τα κράτη μέλη της ΕΕ ενθαρρύνονται να καταρτίσουν τα διμερή προγράμματά τους ΜΤΑ εντός του πλαισίου αυτού, μεταξύ άλλων, μέσω κοινών προγραμματικών ασκήσεων, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την «επιτάχυνση υλοποίησης του κοινού προγραμματισμού» 19 .

θα καθοδηγεί την αναγνώριση, τον σχεδιασμό και/ή την εφαρμογή/εκτέλεση όλων των μηχανισμών/προγραμμάτων/έργων εξωτερικής δράσης της ΕΕ που σχετίζονται με τη ΜΤΑ, συμπεριλαμβανομένων των εργαλείων ΚΠΑΑ με συγκεκριμένες ή/και τμηματικές εντολές που περιλαμβάνουν δραστηριότητες σχετιζόμενες με τη ΜΤΑ. Παρόλο που δίνεται βαρύτητα στη στήριξη από την ΕΕ των τομέων ασφάλειας σε άλλες χώρες, η παρούσα κοινή ανακοίνωση αναγνωρίζει την αλληλεξάρτηση μεταξύ της ασφάλειας και της δικαιοσύνης. Οι αρχές που πρεσβεύει μπορούν να εφαρμοστούν και σε φορείς δικαιοσύνης, εφόσον οι ρόλοι και οι λειτουργίες τους έχουν σαφείς επιπτώσεις στον τομέα της ασφάλειας.

εφαρμόζεται σε κάθε περιβάλλον, όχι μόνο σε συγκρουσιακές και μετασυγκρουσιακές καταστάσεις 20 , και είναι επαρκώς ευρύ προκειμένου να επιτρέψει την προσαρμογή στις ανάγκες κάθε συγκεκριμένης κατάστασης.

2.    ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΣ

Ο πρωταρχικός στόχος του στρατηγικού πλαισίου σε επίπεδο ΕΕ είναι να βοηθήσει ώστε τα κράτη να καταστούν πιο σταθερά και οι πολίτες πιο ασφαλείς. Για τον σκοπό αυτό, επιδιώκει την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της ΕΕ στην προώθηση και στήριξη:

A.των προσπαθειών των χωρών εταίρων, προκειμένου να εγγυηθούν την ασφάλεια των πολιτών και του κράτους, και

B.της νομιμότητας, της ορθής διακυβέρνησης, της ακεραιότητας και της βιωσιμότητας του τομέα της ασφάλειας των χωρών εταίρων.

A.    Διασφάλιση της ασφάλειας των ατόμων και του κράτους

Για να είναι αποτελεσματικός, ο εθνικός τομέας ασφάλειας πρέπει:

να επωφελείται από ένα σαφές και κατάλληλο νομικό πλαίσιο,

να στηρίζεται σε κατάλληλες πολιτικές και στρατηγικές ασφάλειας και δικαιοσύνης και

να αποτελείται από καλά συντονισμένους και συνεργάσιμους θεσμούς, ο καθένας εκ των οποίων θα πρέπει να είναι κατάλληλα δομημένος και οργανωμένος, με σαφώς καθορισμένο ρόλο, κατάλληλες διαδικασίες, ειδικευμένο προσωπικό και πόρους.

Πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους υφιστάμενους ανεπίσημους ή μη κυβερνητικούς παρόχους ασφάλειας και να στηρίζει το κράτος δικαίου.

Ανθρώπινη ασφάλεια

Ο πρώτος στόχος ενός εθνικού συστήματος ασφάλειας πρέπει να συνίσταται στη διασφάλιση της ασφάλειας των ατόμων, όπως την αντιλαμβάνονται και τη βιώνουν. Αυτό συνίσταται στη στήριξη των θεμελιωδών ελευθεριών τους 21 και στον ορθό προσδιορισμό, κατά συμμετοχικό τρόπο, των αναγκών ασφάλειας των διαφορετικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των πιο ευάλωτων. Το σύστημα θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συγκεκριμένες ανάγκες ασφάλειας των γυναικών, των ανηλίκων, των ηλικιωμένων και των μειονοτήτων.

Οι προσπάθειες μεταρρύθμισης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα θέματα που αφορούν την ισότητα των δύο φύλων 22 , ώστε να διασφαλίζεται ότι οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν αποτελεσματική και ίση πρόσβαση στις δικαστικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες ασφάλειας. Προς τούτο, η διατύπωση ή αναθεώρηση των εθνικών πολιτικών ασφαλείας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη αναλύσεις που βασίζονται σε θέματα ισότητας των φύλων. Επιπλέον, η στήριξη των θυμάτων βίας θα πρέπει να συνοδεύεται από μέτρα πρόληψης (π.χ. νομοθεσία, ευαισθητοποίηση των αστυνομικών και στρατιωτικών δομών σχετικά με θέματα που αφορούν την ισότητα των δύο φύλων, αντιμετώπιση της ατιμωρησίας των δραστών).

Πρόληψη και αντιμετώπιση διεθνικών απειλών κατά της ασφάλειας

Τα εθνικά συστήματα ασφάλειας πρέπει επίσης να είναι αποτελεσματικά ως προς την αντιμετώπιση των διεθνικών απειλών κατά της ασφάλειας, όπως η τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα σε όλες του τις μορφές. Τα μέτρα αντιμετώπισης πρέπει να περιλαμβάνουν την εδραίωση ή την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας.

B.    Νομιμότητα 23 , ορθή διακυβέρνηση, ακεραιότητα και βιωσιμότητα

Ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος δικαίου και δημοκρατικές αρχές 24

Οι φορείς ασφάλειας πρέπει να σέβονται και να προασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, χωρίς διακρίσεις, τόσο απέναντι στον γενικό πληθυσμό όσο και στα ίδια τους τα μέλη. Ο τομέας ασφάλειας πρέπει να υπάγεται σε αποτελεσματικό δημοκρατικό έλεγχο και εποπτεία 25 . Θα πρέπει να λειτουργεί εντός ενός σαφούς και αναμφίλεκτου νομικού πλαισίου, εγκεκριμένου από τον εθνικό νομοθέτη, το οποίο να περιλαμβάνει αποτελεσματικό πολιτικό έλεγχο. Ο προϋπολογισμός του θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του κρατικού προϋπολογισμού και να συζητείται και να εγκρίνεται από το νομοθετικό σώμα, το οποίο πρέπει να είναι σε θέση να ασκήσει αποτελεσματική εποπτεία. Η διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών και η συμμετοχή της θα πρέπει να αποτελεί πάγια πρακτική στην ανάπτυξη και τον έλεγχο της πολιτικής και των δραστηριοτήτων ασφάλειας και δικαιοσύνης.

Αρχές ορθής διακυβέρνησης 26

θα πρέπει να εφαρμόζονται οι αρχές της διαφάνειας και της ανοικτής προσέγγισης και να θεσπίζονται νομικές εγγυήσεις, προκειμένου να εμποδίζεται η αυθαίρετη λήψη αποφάσεων. Οι διαδικασίες προσλήψεων και προαγωγών και οι διορισμοί σε ανώτερες θέσεις στη δομή ασφάλειας θα πρέπει να βασίζονται σε σαφή κριτήρια που δημοσιοποιούνται. Πρέπει να υπάρχει σεβασμός στις επίσημες δομές διοίκησης. Η ταξινόμηση και διάδοση εγγράφων του τομέα της ασφάλειας (συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων), καθώς και η πρόσβαση σε αυτά θα πρέπει να υπόκεινται σε επίσημα συμφωνημένες και προβλέψιμες διαδικασίες. Οι πληροφορίες θα πρέπει να δημοσιοποιούνται, με σκοπό την ενίσχυση της διαφάνειας και της κατανόησης. Οι περιορισμοί όσον αφορά την ανοικτή προσέγγιση και τη διαφάνεια ενδέχεται να δικαιολογούνται δυνάμει σαφώς καθορισμένης δημόσιας πολιτικής (π.χ. προστασία δεδομένων), αλλά θα πρέπει πάντοτε να περιορίζονται στο ελάχιστο.

Η συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων στη διαδικασία μεταρρύθμισης υποδηλώνει ότι οι εθνικές πολιτικές και στρατηγικές ασφάλειας αναπτύσσονται μέσω μη αποκλειστικών διαδικασιών διαβούλευσης. Ειδικότερα, η συμμετοχή των γυναικών θα πρέπει να διασφαλίζεται σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ 27 .

Ο ίδιος ο τομέας της ασφάλειας θα πρέπει να είναι μη αποκλειστικός. Οι δυνάμεις ασφαλείας δεν θα πρέπει να προβαίνουν σε αποκλεισμό ή διακρίσεις έναντι συγκεκριμένης ομάδας. Για την αποφυγή πρόκλησης εντάσεων, η κατανομή των πόρων πρέπει να είναι δημόσια, αιτιολογημένη και να αντανακλά νόμιμα καθορισμένους ρόλους/αρμοδιότητες. Οι γυναίκες θα πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες και να τους ανατίθενται ευθύνες εντός των δυνάμεων ασφαλείας.

Αποτελεσματικά εσωτερικά συστήματα λογοδοσίας, όπως οι εσωτερικές υπηρεσίες επιθεώρησης και οι έλεγχοι, θα πρέπει να εφαρμόζονται εντός κάθε θεσμού ασφαλείας και θα πρέπει επίσης να υπόκεινται σε εξωτερικό έλεγχο οικονομικής και λειτουργικής συμπεριφοράς από το εθνικό ελεγκτικό συνέδριο και λοιπούς φορείς εποπτείας ή αντίστοιχους φορείς. Μηχανισμοί όπως ο έλεγχος, οι κώδικες δεοντολογίας, οι ανεξάρτητοι φορείς υποβολής καταγγελιών και η εμπεριστατωμένη εξέταση από την κοινωνία των πολιτών συνεισφέρουν επίσης στη λογοδοσία. Προς αποφυγή της ατιμωρησίας, είναι σημαντικό να τηρούνται η αρχή της ισότητας έναντι του νόμου, η αποφυγή της αυθαιρεσίας και η διαδικαστική και νομική διαφάνεια όταν ένας φορέας ασφάλειας οδηγείται ενώπιον της δικαιοσύνης. Η αρμοδιότητα κάθε διακριτού στρατιωτικού συστήματος δικαιοσύνης θα πρέπει να είναι σαφής και οριοθετημένη. Σε κάθε περίπτωση, οι πολίτες θα πρέπει να δικάζονται από πολιτικά δικαστήρια.

Ακεραιότητα και καταπολέμηση της διαφθοράς

Η εμπιστοσύνη μεταξύ του πληθυσμού και των φορέων ασφάλειας είναι κρίσιμη για την αποτελεσματικότητα του τομέα της ασφάλειας. Η εμπιστοσύνη αυτή υπονομεύεται από περιπτώσεις δωροδοκίας, εκβίασης, κατάχρησης κονδυλίων, πελατειακών σχέσεων και νεποτισμού. Η διαχείριση των οικονομικών πόρων που κατανέμονται στον τομέα της ασφάλειας θα πρέπει να βασίζεται στις ίδιες αρχές ορθής διακυβέρνησης που εφαρμόζονται σε άλλους δημόσιους τομείς. Όπως και οι λοιπές διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων, έτσι και η προμήθεια στρατιωτικού και αστυνομικού εξοπλισμού και υπηρεσιών θα πρέπει να υπόκειται σε κατάλληλες διαδικασίες, περιορισμούς και ελέγχους. Οι πανεθνικές στρατηγικές κατά της διαφθοράς θα πρέπει να ισχύουν εξίσου και για τους φορείς ασφάλειας.

Βιωσιμότητα

Προκειμένου να είναι εφαρμοστέα και αποτελεσματικά, η νομοθεσία, οι θερμοί και οι διαδικασίες ασφάλειας θα πρέπει να αναπτύσσονται στη βάση εθνικών διαδικασιών, σύμφωνα με την προσέγγιση «της κοινωνίας ως συνόλου» 28 . Θεμελιώδους σημασίας είναι η δέσμευση σημαντικών ενδιαφερομένων από τους χώρους της πολιτικής, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης, καθώς και η στήριξη της κοινωνίας των πολιτών.

Καταρχήν, τα επίπεδα των προσλήψεων προσωπικού, των επενδύσεων και των οικονομικών πόρων θα πρέπει να βασίζονται σε κατάλληλο προγραμματισμό και να είναι δημοσιονομικά βιώσιμα, ώστε να μην θέτουν σε κίνδυνο την παροχή άλλων απαραίτητων δημόσιων υπηρεσιών.

3.    ΠΩΣ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΠΕΤΥΧΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΜΑΣ 

Η ενασχόληση της ΕΕ με τον τομέα της ασφάλειας βασίζεται σε ένα σύνολο βασικών στοιχείων και αρχών, συμπεριλαμβανομένων των αρχών περί αποτελεσματικότητας της βοήθειας 29 , που εφαρμόζονται στην ασφάλεια όσο εφαρμόζονται και σε άλλες περιοχές συνεργασίας.

Κατανόηση του τομέα της ασφάλειας στο ευρύτερο περιβάλλον του

Η ενασχόληση της ΕΕ με τον τομέα της ασφάλειας χώρας ή περιφέρειας εταίρου θα συνεπάγεται την κατανόηση και προώθηση των επίσημων και ανεπίσημων κανόνων που διέπουν τον τρόπο λειτουργίας των φορέων ασφάλειας και δικαιοσύνης. Αντίστοιχη εκτίμηση απαιτείται στις αλληλεπιδράσεις και στις σχέσεις ισχύος μεταξύ των παραγόντων ασφάλειας, δικαιοσύνης και μη φορέων ασφάλειας και στην υφιστάμενη δυναμική συγκρούσεων 30 . Η πολιτική, κοινωνικοοικονομική, πολιτιστική και ιστορική ευαισθητοποίηση είναι πολύ σημαντική.

Η ΕΕ θα πρέπει να βασίσει τον πολιτικό διάλογο και τις δράσεις της σε προηγούμενη ανάλυση του τομέα της ασφάλειας μιας χώρας και της θέσης του εντός αυτού του γενικότερου πλαισίου. Οι αντιπροσωπείες της ΕΕ έχουν λάβει οδηγίες να αναλύουν και να συντάσσουν εκθέσεις σχετικά με τον τομέα της ασφάλειας, χρησιμοποιώντας τους υφιστάμενους μηχανισμούς υποβολής εκθέσεων. Όταν υπάρχει αποστολή ΚΠΑΑ, η εν λόγω ανάλυση και υποβολή εκθέσεων θα διεξάγονται από κοινού, σύμφωνα με την «ολοκληρωμένη προσέγγιση». Οι πρεσβείες των κρατών μελών, κυρίως όσες έχουν ειδικούς ακόλουθους ασφάλειας ή/και άμυνας θα κληθούν να συνεισφέρουν πληροφορίες και εμπειρογνωσία.

Όπου προβλέπεται εκτενής στήριξη ΜΤΑ, η ΕΕ θα διεξάγει δομημένο έλεγχο πλαισίου (π.χ. ανάλυση πολιτικής οικονομίας) που θα καλύπτει όλους τους ενδιαφερομένους (π.χ. φορείς ασφάλειας και δικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένων των αναμενόμενων πηγών αντίστασης, φορέων αλλαγής και ομάδων που παραδοσιακά αποκλείονται από τους θεσμούς ασφάλειας και δικαιοσύνης, όπως οι γυναίκες, οι νέοι και οι μειονότητες). Ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να επικεντρώνεται στις ανάγκες ασφάλειας όπως γίνονται αντιληπτές και βιώνονται από βασικές δημογραφικές ομάδες, και στον τρόπο με τον οποίο τις αντιμετωπίζει ο τομέας της ασφάλειας.

Ο έλεγχος θα πρέπει να περιλαμβάνει ανάλυση των υφιστάμενων εθνικών πολιτικών/στρατηγικών και του προϋπολογισμού, των τοπικών πρακτικών ασφάλειας και δικαιοσύνης, των πηγών ανασφάλειας και αστάθειας, των πιθανών παραγόντων κινδύνου, της τήρησης των αρχών δημοκρατικής διακυβέρνησης και ανθρώπινης ασφάλειας, της έκτασης της αποτελεσματικής προστασίας της ασφάλειας των ατόμων, της υφιστάμενης διεθνούς συνεργασίας και συντονισμού και των ευκαιριών στήριξης. Θα πρέπει να προσδιορίζει ειδικά προβλήματα ασφάλειας στα οποία θα μπορούσε να δώσει προτεραιότητα η βοήθεια της ΕΕ, καθώς και τη διαδικασία αλλαγής στην οποία μπορεί να συνεισφέρει η βοήθεια. Η ΕΕ θα πρέπει να προαγάγει την κοινή ανάλυση, με συμμετοχή σχετικών τοπικών και διεθνών φορέων και πηγών εμπειρογνωσίας. Εφόσον είναι δυνατό, οι εθνικές αρχές θα συμμετέχουν και, ιδανικά, θα ηγούνται των ελέγχων αυτών. Ενδέχεται να κινητοποιηθεί η αξιολόγηση από ομοτίμους.

Εκτός από την ενημέρωση του σχεδίου της στήριξης ΜΤΑ, οι έλεγχοι αυτοί θα συμβάλουν στη δημιουργία γραμμών βάσης με τις οποίες θα παρακολουθείται ο αντίκτυπος της συμμετοχής της ΕΕ. Θα επικαιροποιούνται τακτικά ώστε να καταγράφουν τις αλλαγές και να συνεχίσουν να είναι χρήσιμες για την υλοποίηση της στήριξης.

Παροχή δυνατότητας ευρείας εθνικής αποδοχής

Η «εθνική αποδοχή» υπερβαίνει την κυβερνητική αποδοχή των παρεμβάσεων των διεθνών φορέων. Οι προσπάθειες μεταρρύθμισης θα είναι αποτελεσματικές και βιώσιμες μόνο αν στηρίζονται στους θεσμούς της χώρας (μεταξύ άλλων, και μέσω της δημοσιονομικής δέσμευσης), που κατέχονται από εθνικούς φορείς ασφάλειας και δικαιοσύνης και θεωρούνται νόμιμοι από το σύνολο της κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι οι εθνικοί φορείς θα πρέπει να κατευθύνουν τη διαδικασία και να αναλάβουν συνολική ευθύνη για τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων, με την παροχή συμβουλών και στήριξης από εξωτερικούς εταίρους. Σημαίνει επίσης ότι όλοι οι (κρατικοί και μη κρατικοί) ενδιαφερόμενοι, συμπεριλαμβανομένων των περιθωριοποιημένων ομάδων, θα πρέπει βαθμιαία να συμμετάσχουν σε προσπάθειες για την επίτευξη συναίνεσης όσον αφορά την παρέμβαση στον τομέα της ασφάλειας, κατά περίπτωση, βάσει των εθνικά αποδεκτών και αναγνωρισμένων στρατηγικών. Πρόκειται για πρόκληση, διότι οι φορείς θα έχουν αποκλίνοντα συμφέροντα και κάποιοι θα αντισταθούν στη μεταρρύθμιση.

Σε κατάσταση κρίσης ή στον άμεσο απόηχο συγκρούσεων, όταν οι κρατικοί θεσμοί μπορεί να είναι αδύναμοι ή απόντες, τα πρώιμα στάδια της στήριξης της ΕΕ θα πρέπει να προλειαίνουν το έδαφος για εθνική αποδοχή στη βάση συμμετοχικής διαδικασίας, η οποία περιλαμβάνει την κοινωνία των πολιτών.

Η πλήρης εικόνα

Η διακυβέρνηση του τομέα της ασφάλειας αντανακλά την κατάσταση της γενικής διακυβέρνησης της εξεταζόμενης χώρας και θα πρέπει να αναπτύσσεται στο πλαίσιο ευρύτερων πρωτοβουλιών διακυβέρνησης. Η ΕΕ θα πρέπει να ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις των εταίρων και την κοινωνία των πολιτών να ενσωματώσουν θέματα του τομέα της ασφάλειας στις πανεθνικές πολυετείς αναπτυξιακές στρατηγικές και να τα συνδέσουν κατά τον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό με συνεχιζόμενες ή σχεδιαζόμενες προσπάθειες διακυβέρνησης σε άλλους τομείς. Ομοίως, οι διάλογοι πολιτικής σχετικά με τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και την εποπτεία της διαφάνειας/προϋπολογισμού πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τον τομέα της ασφάλειας.

Η στήριξη της ΜΤΑ θα πρέπει να προβλέπει τον αντίκτυπο που θα έχει σε ολόκληρο τον τομέα της ασφάλειας και πέραν αυτού. Η αλυσίδα της ποινικής δικαιοσύνης και η διαχείριση συνόρων αποτελούν σαφή παραδείγματα ισχυρής διασύνδεσης μεταξύ των διαφόρων φορέων ασφάλειας και δικαιοσύνης που απαιτεί ολιστική προσέγγιση. Αυτό δεν σημαίνει ότι η στήριξη της ΕΕ πρέπει να περιλαμβάνει ολόκληρο τον τομέα της ασφάλειας της χώρας εταίρου. Μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική όταν στοχεύει επιλεγμένα σημεία εισόδου που είναι περισσότερο προσβάσιμα, επιδεκτικά θετικής ανάπτυξης ή/και που μεγιστοποιούν τη μόχλευση.

Για την αντιμετώπιση των εντοπισμένων προκλήσεων για την ασφάλεια, η ΕΕ μπορεί να εξετάσει την προοπτική υιοθέτησης μιας προσέγγισης για την επίλυση των προβλημάτων, καταρτίζοντας προγράμματα αποτελούμενα από διαφορετικά σύνολα παρεμβάσεων. Ενδεχομένως να μην αφορούν όλα άμεσα τους φορείς ασφάλειας και δικαιοσύνης, αλλά να επιδιώκουν τη συμμετοχή διάφορων ενδιαφερομένων από διαφορετικούς τομείς. Για παράδειγμα, τα προγράμματα αστικής ασφάλειας μπορεί να συμπεριλαμβάνουν στήριξη τοπικών υπηρεσιών ασφάλειας, πολεοδομικού σχεδιασμού και επαγγελματικής κατάρτισης των νέων.

Όπου είναι εφικτό, αποτελεσματικό και οικονομικά αποδοτικό, οι πράξεις δημοσιονομικής στήριξης που βασίζονται στην εθνική πολιτική ή στρατηγική και οι σαφείς και επιτεύξιμοι δείκτες σχετικά με την ασφάλεια θα πρέπει να ενθαρρύνονται, με σκοπό την ενίσχυση της εθνικής αποδοχής και διακυβέρνησης, σε πλήρη συμμόρφωση με τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές για τη δημοσιονομική στήριξη 31 .

Συστηματικός πολιτικός διάλογος και διάλογος πολιτικής

Οι παρεμβάσεις που σχετίζονται με τη ΜΤΑ θα πρέπει να συνοδεύονται συστηματικά από ευρύ τομεακό διάλογο και να υποστηρίζονται από πολιτική δέσμευση υψηλού επιπέδου. Πρέπει να εφαρμόζεται η συγκριτική προσέγγιση του πολιτικού διαλόγου και του διαλόγου πολιτικής σχετικά με τα δικαιώματα του ανθρώπου, το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και θέματα ορθής διακυβέρνησης και συμμόρφωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις, μεταξύ άλλων, στον τομέα του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Η πρόοδος στον τομέα αυτό θα ελέγχεται και θα αξιολογείται καθ’ όλη τη διάρκεια της παρέμβασης. Ο πολιτικός διάλογος και ο διάλογος πολιτικής μπορούν επίσης να συμβάλουν στην προώθηση της εθνικής αποδοχής.

Συντονισμός της στήριξης της ΕΕ

Σύμφωνα με την «ολοκληρωμένη προσέγγιση» των εξωτερικών συγκρούσεων και κρίσεων, όλες οι διπλωματικές, αναπτυξιακές δράσεις και οι δράσεις στήριξης της ΚΠΑΑ της ΕΕ θα πρέπει να είναι συνεκτικές, συντονισμένες, συμπληρωματικές, ορθά ταξινομημένες και σύμφωνες με τα νομικά και θεσμικά πλαίσια, καθώς και τα πλαίσια πολιτικής. Στόχος είναι η προώθηση της αποτελεσματικότητας της στήριξης της ΜΤΑ της ΕΕ. Όπου σχεδιάζεται σημαντική παρέμβαση από την ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας, η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να χαρτογραφήσουν τις δραστηριότητες ΜΤΑ, κατά προτίμηση από κοινού με άλλους διεθνείς φορείς. Αυτό θα επιτρέψει τη διαβίβαση πληροφοριών ώστε να αναπτυχθεί μια κοινή αντίληψη του πλαισίου και να συλλεχθούν αποκομισθέντα διδάγματα και συστάσεις που θα τροφοδοτήσουν τον πολιτικό διάλογο και τον διάλογο πολιτικής, ρυθμίσεις σε συνεχιζόμενα προγράμματα, η διαμόρφωση σχεδιαζόμενης παρέμβασης και διαδικασίες προγραμματισμού.

Αυτή η χαρτογράφηση θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία οι φορείς της ΕΕ θα ορίσουν από κοινού κοινούς στόχους και θα αναπτύξουν έναν «πίνακα συντονισμού» (συντονισμένο στο πεδίο από την αντιπροσωπεία της ΕΕ), ο οποίος θα μπορούσε να τους επιτρέψει να αναγνωρίζουν κατάλληλους συνδέσμους και αλληλουχία μεταξύ του πολιτικού διαλόγου, των δραστηριοτήτων/οργάνων συνεργασίας και των πιθανών αποστολών/εργασιών ΚΠΑΑ. Ο «πίνακας συντονισμού» θα είναι ένα έγγραφο σε εξέλιξη βασιζόμενο, κατά περίπτωση, σε υφιστάμενα πολιτικά πλαίσια για την προσέγγιση της κρίσης (PFCA) και/ή πλαίσια και στρατηγικές προγραμματισμού σε επίπεδο χώρας, καθώς και στο πλαίσιο κοινού προγραμματισμού.

Τα όργανα της ΕΕ υπόκεινται σε διαφορετικές διαδικασίες προγραμματισμού και λήψης αποφάσεων και σε ρυθμιστικούς περιορισμούς, που πηγάζουν από τις αντίστοιχες νομικές βάσεις τους. Οι πίνακες συντονισμού της ΕΕ σε επίπεδο χωρών δεν τροποποιούν του κανόνες αυτούς, αλλά αντικατοπτρίζουν κοινή αντίληψη μεταξύ όλων των φορέων της ΕΕ ως προς τις προτεραιότητες, τους στόχους και τους πιθανούς ρόλους τους.

Οι εν λόγω «πίνακες συντονισμού» θα εντοπίζουν κινδύνους, μέτρα περιορισμού και, στο μέτρο του δυνατού, στρατηγική εξόδου συνεπή προς το πιο μακροπρόθεσμο εθνικό σχέδιο και την οικονομική δυνατότητα της χώρας εταίρου. Θα αποτελέσουν τη βάση για ένα σύστημα ελέγχου και αξιολόγησης, που θα επιτρέπει τη μέτρηση της προόδου και των συνεπειών της στήριξης της ΕΕ. Όπου αναπτύσσεται ενιαία στρατηγική στήριξης, τα στοιχεία αυτά θα συζητούνται άμεσα και θα συμφωνούνται στο επίπεδο αυτό.

Συντονισμός με λοιπούς διεθνείς φορείς

Η ΕΕ, σε συντονισμό με τα κράτη μέλη, θα πρέπει να αναζητήσει συνέργειες με άλλους διεθνείς φορείς και να επιδιώξει την επίτευξη συναίνεσης μαζί τους, σύμφωνα με το άρθρο 210 της ΣΛΕΕ. Προς τον σκοπό αυτό, θα επιδιωχθεί η στενή συνεργασία με τα Ηνωμένα Έθνη, περιφερειακούς και λοιπούς διεθνείς οργανισμούς (κυρίως οργανισμούς με εντολή ασφάλειας), διμερείς εταίρους που δραστηριοποιούνται σε θέματα ασφάλειας και, κατά περίπτωση, εξειδικευμένες διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις. Ο τομέας της ασφάλειας θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του συντονισμού εντός της χώρας μεταξύ διεθνών φορέων/χορηγών. Όπου είναι δυνατό και εφαρμόσιμο, οι διεθνείς φορείς θα πρέπει να εξετάζουν το ενδεχόμενο να πλαισιώνουν τις ενέργειές τους γύρω από μια εθνική, ενιαία στρατηγική στήριξης για την ανάπτυξη του τομέα του ασφάλειας.

Ευελιξία και εξισορρόπηση μεταξύ της μακροπρόθεσμης συστημικής αλλαγής και των άμεσων αναγκών ασφάλειας

Ο μετασχηματισμός οποιουδήποτε τομέα ασφάλειας συνιστά χρονοβόρο διαδικασία που πρέπει να συνυπολογίζει τις συγκεκριμένες θεσμικές νοοτροπίες και την ευαισθησία στις αλλαγές. Απαιτεί μακροπρόθεσμο όραμα και δέσμευση. Σε κάθε συγκεκριμένο πλαίσιο, η ΕΕ πρέπει να βρίσκει την κατάλληλη ισορροπία και συνοχή μεταξύ αυτών των μακροπρόθεσμων προσπαθειών και της ανάγκης πλήρωσης των πιο πιεστικών, συχνά άμεσων, αναγκών ασφάλειας των ατόμων.

Καθώς το λειτουργικό περιβάλλον μπορεί να μεταβληθεί απότομα, ιδίως σε ευάλωτα κράτη ή κατόπιν συγκρούσεων, ορισμένες δράσεις μπορεί να παύσουν και κάποια ανθρώπινα δικαιώματα ή αρχές διακυβέρνησης μπορεί να παραβιαστούν. Τα προγράμματα στήριξης ΜΤΑ θα πρέπει να είναι ευέλικτα.

Μέτρηση προόδου: έλεγχος και αξιολόγηση

Οι γενικές αρχές ελέγχου και αξιολόγησης για έργα και προγράμματα ισχύουν για όλες τις παρεμβάσεις στον τομέα της ασφάλειας. Ειδικότερα, είναι σημαντικό:

-να οριστούν γραμμές βάσης από την αρχή,

-να τεθούν σαφώς καθορισμένοι, εφικτοί και χρονικά προσδιορισμένοι στόχοι και δείκτες αντίκτυπου που συνδέονται με σαφή κριτήρια για τη μέτρηση της επίτευξης των αποτελεσμάτων και των στόχων, και

-να διατεθούν επαρκείς ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι για τον εσωτερικό έλεγχο.

Οι δραστηριότητες ελέγχου και αξιολόγησης θα πρέπει να περιλαμβάνουν συλλογή και ανάλυση ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων για την ενσωμάτωση των κοινοτικών και ατομικών αντιλήψεων περί αλλαγών σύμφωνα με τις ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις για την ανθρώπινη ασφάλεια.

Ο ενδελεχής έλεγχος και οι τακτικές αξιολογήσεις των συνεχιζόμενων παρεμβάσεων θα επιτρέψουν στην ΕΕ (και σε ενεργούς εταίρους εκτός της ΕΕ) να αξιολογήσουν την πρόοδο, να αντλήσουν διδάγματα και να επανεξετάσουν τη δραστηριότητα.

Διαχείριση κινδύνου

Η στήριξη της ΜΤΑ ενέχει κινδύνους που πρέπει να προβλέπονται και για τους οποίους πρέπει να σχεδιάζονται μέτρα περιορισμού. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

i.    ανεπαρκής εθνική πολιτική δέσμευση για αλλαγή

Η πολιτική δέσμευση για μεταρρύθμιση μπορεί να είναι ανεπαρκής ή επιφανειακή και μπορεί να φθίνει με τον καιρό. Η ΕΕ πρέπει να διαθέτει την ικανότητα να εκτιμήσει τον πραγματικό βαθμό δέσμευσης από την πλευρά της χώρας εταίρου και να σχεδιάσει τη συμμετοχή της αντίστοιχα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, θα μπορούσε να ξεκινήσει με μικρές παρεμβάσεις που στοχεύουν στην καλλιέργεια εμπιστοσύνης και εθνικής πολιτικής δέσμευσης και να ενισχύσει τη δράση της σε μεταγενέστερο στάδιο. Η συμμετοχή στην κοινωνία των πολιτών μπορεί να αποτελεί σημαντικό σημείο εισόδου.

ii.    αρνητικές μη σκοπούμενες συνέπειες

Καμία παρέμβαση δεν είναι ουδέτερη και η στήριξη του τομέα της ασφάλειας απαιτεί μια προσέγγιση αποφυγής πρόκλησης ζημίας 33 όσον αφορά τις υποκείμενες πηγές σύγκρουσης. Η ανάλυση πλαισίου θα βοηθήσει τους φορείς της ΕΕ να αποφύγουν μη σκοπούμενες αρνητικές συνέπειες στη δυναμική συγκρούσεων, για παράδειγμα:

με την ακούσια αναπαραγωγή ή ενίσχυση υφιστάμενων εντάσεων, π.χ. με την ενίσχυση μοτίβων κυριαρχίας και αποκλεισμού,

με την εισαγωγή μεταρρυθμίσεων και πόρων που ευνοούν τα κατοχυρωμένα συμφέροντα ή που καταλήγουν να εμπλακούν σε συστήματα διαφθοράς και πατρωνίας και με τη σειρά τους προκαλούν νέες αδικίες/αστάθεια.

iii.    κίνδυνοι που αφορούν την υπόληψη

Οι φορείς ασφάλειας που υποστηρίζονται από την ΕΕ μπορεί να ενεργούν με μεροληπτικό, προκατειλημμένο ή καταχρηστικό τρόπο έναντι του πληθυσμού. Αυτό θα έχει έμμεση αρνητική επίπτωση στην υπόληψη της ΕΕ. Επίσης, τα κονδύλια μπορεί να πέσουν σε λάθος χέρια. Η συνεργασία με άλλους διεθνείς φορείς για την εκτίμηση του κινδύνων που αφορούν την υπόληψη και ο καθορισμός ρεαλιστικών μέτρων περιορισμού θα είναι αναπόσπαστο τμήμα του σχεδιασμού της στήριξης της ΜΤΑ. Όπου είναι εφικτό και στη βάση της προσεκτικής ανάλυσης κατά περίπτωση, μπορούν να εφαρμοστούν εξαιρέσεις στους κανόνες προβολής που διέπουν τα προγράμματα/εργαλεία εξωτερικής δράσης της ΕΕ.

iv.    κίνδυνος μη επέμβασης

Πρόκειται για το καθήκον κάθε κράτους να προστατεύει τους πολίτες του. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αποτυχία του να ανταποκριθεί στο καθήκον αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή των δημοκρατικών αρχών, ανθρώπινο πόνο ή απώλεια ζωών, καθώς και σε ειδεχθή εγκλήματα. Όταν θεωρεί χρήσιμη την πρόληψη των ακραίων αυτών συμβάντων και τη στήριξη της αντιμετώπισή τους όταν προκύπτουν, βάσει ψηφίσματος του ΟΗΕ ή διμερούς συμφωνίας με τη χώρα εταίρο, η ΕΕ μπορεί να αποφασίσει να εμπλακεί σε δραστηριότητες στήριξης της ΜΤΑ, ακόμα και αν δεν υφίστανται σημαντικοί όροι, όπως πραγματική δέσμευση για αλλαγή.

Αξιοποίηση της εμπειρογνωσίας της ΜΤΑ της ΕΕ

Η ΕΕ θα πρέπει να κινητοποιήσει το προσωπικό που διαθέτει κατάλληλη εμπειρογνωσία και εμπειρία και βαθιά κατανόηση των τεχνικών και πολιτικών ζητημάτων που σχετίζονται με τη ΜΤΑ. Πρέπει να βασιστεί στην εμπειρογνωσία των κρατών μελών και, σε ορισμένους τομείς όπου προσφέρουν σαφή προστιθέμενη αξία, στην εμπειρογνωσία των σχετικών οργανισμών της ΕΕ (π.χ. Ευρωπόλ, CEPOL, FRONTEX) σύμφωνα με τις αντίστοιχες εντολές, προτεραιότητες και πόρους.

Αυτό το πλαίσιο πανευρωπαϊκής πολιτικής ΜΤΑ προβλέπει στενό συντονισμό και συνεργασία μεταξύ των φορέων της ΕΕ και των κρατών μελών για την καλλιέργεια συνεργειών και συμπληρωματικότητας μεταξύ των οργάνων και των αποστολών σε μια πανευρωπαϊκή προσέγγιση. Επίσης προβλέπει τον συντονισμό με τις δραστηριότητες των διεθνών και περιφερειακών οργανισμών, καθώς και των σχετικών μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Στην έδρα

Η Επιτροπή και το Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού θα συστήσουν μια μόνιμη ανεπίσημη διυπηρεσιακή επιχειρησιακή ομάδα ΜΤΑ, με αντιπροσώπους από σχετικές θεματικές υπηρεσίες της ΕΥΕΔ και της Επιτροπής, που θα παρέχει συμβουλές και στήριξη στις αντιπροσωπείες της ΕΕ, στις υπηρεσίες της ΕΥΕΔ και της Επιτροπής και στις αποστολές ΚΠΑΑ. Η ομάδα αυτή θα συμβάλλει στη διασφάλιση της συνοχής και της συμπληρωματικότητας των δραστηριοτήτων ΜΤΑ της ΕΕ και θα στηρίζει τον προγραμματισμό και σχεδιασμό των έργων ανάπτυξης συνεργασίας ΜΤΑ και των εγγράφων σχεδιασμού της ΚΠΑΑ. Ο ρόλος της θα πρέπει επίσης να αντανακλάται στη επόμενη έκδοση των διαδικασιών διαχείρισης κρίσεων. Θα αναπτύσσει μεθοδολογικά εργαλεία, πρότυπα, διαδικασίες και πρακτικές για δραστηριότητες ΜΤΑ της ΕΕ και θα παρέχει εκπαίδευση, μεταξύ άλλων, με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Ασφάλειας και Άμυνας (ESDC). Η επιχειρησιακή ομάδα θα επιβλέπει τους μηχανισμούς ελέγχου, αξιολόγησης, πλαισίου εκπαίδευσης και διαχείρισης κινδύνων.

Επιτόπου

Την ευθύνη για τον συντονισμό της επιτόπιας στήριξης του τομέα της ασφάλειας φέρει ο Προϊστάμενος της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην εν λόγω χώρα ή περιφέρεια εταίρο. Όπου υπάρχει αποστολή ΚΠΑΑ στη χώρα, το Συμβούλιο καλείται να διασφαλίσει ότι η εντολή της τής επιτρέπει να στηρίξει την αντιπροσωπεία της ΕΕ σε θέματα που αφορούν τη ΜΤΑ. Ως προς αυτό το θέμα, ο προϊστάμενος της αποστολής θα είναι διαθέσιμος να ενημερώνει σχετικά τον Προϊστάμενο της Αντιπροσωπείας.

Οι αντιπροσωπείες της ΕΕ και οι διπλωματικές αποστολές των κρατών μελών θα πρέπει να ανταλλάσσουν πληροφορίες και αναλύσεις, να συμμετέχουν σε κοινές αναλύσεις και να συνεισφέρουν στη διαμόρφωση των πινάκων συντονισμού της ΜΤΑ.

Όπου η ΕΕ έχει ιδιαίτερα σημαντική και διαφοροποιημένη ενασχόληση με τον τομέα της ασφάλειας και δεν έχουν θεσπιστεί σχετικές δομές συντονισμού, θα επιδιώξει να δημιουργήσει επιχειρησιακές ομάδες συντονισμού για τη στήριξη του τομέα της ασφάλειας σε επίπεδο χώρας (με τα πολιτικά και επιχειρησιακά τμήματα των αντιπροσωπειών της ΕΕ, των αποστολών ΚΠΑΑ, των κρατών μελών, και όπου είναι δυνατό, των σχετικών εταίρων όπως είναι τα Ηνωμένα Έθνη, η Παγκόσμια Τράπεζα και χώρες εκτός της ΕΕ που εμπλέκονται στον τομέα της ασφάλειας).

4.    ΠΕΔΙΑ ΔΕΣΜΕΥΣΗΣ

Η ΕΕ μπορεί να στηρίζει όλες τις συνιστώσες του τομέα της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών, εντός των ορίων της νομοθεσίας της ΕΕ, μέσω των ακόλουθων δραστηριοτήτων (ενδεικτικός κατάλογος):

Θεσμική στήριξη

Η στήριξη σε θεσμούς ασφάλειας και δικαιοσύνης περιλαμβάνει την παροχή βοήθειας στην ανάπτυξη της εθνικής άμυνας των χωρών εταίρων, των πολιτικών και στρατηγικών ασφάλειας και δικαιοσύνης, των εθνικών μηχανισμών συντονισμού, των διοικητικών, επικοινωνιακών και επιχειρησιακών διαδικασιών, των εσωτερικών μηχανισμών λογοδοσίας, του σχεδιασμού και της διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων, των συστημάτων διαχείρισης πληροφοριών και δεδομένων, καθώς και των συστημάτων δημοσιονομικής και χρηματοοικονομικής διαχείρισης, σε πλήρη συμμόρφωση με τις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Η θεσμική στήριξη μπορεί να περιλαμβάνει συνδρομή στον σχεδιασμό των μεταρρυθμίσεων οι οποίες θα πρέπει να είναι εξατομικευμένες και σύμφωνες με το περιβάλλον και να έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τα κράτη εταίρους να εκτιμήσουν τις δικές τους ανάγκες και να εκφράσουν και να επιτύχουν το όραμά τους θέτοντας ρεαλιστικούς βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους. Θα πρέπει να τους βοηθήσει να κατανέμουν κατάλληλα τους ανθρώπινους, τεχνικούς και οικονομικούς πόρους. Ενεργώντας με αυτόν τον τρόπο, η ΕΕ θα συνεργαστεί επίσης με μη κρατικούς φορείς και φορείς της κοινωνίας των πολιτών.

Η ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι προσπάθειές της να ενισχύσει τους θεσμούς αποφέρουν άμεσα βραχυπρόθεσμα οφέλη για τον πληθυσμό ως προς την παροχή βελτιωμένων υπηρεσιών ασφάλειας.

Εκπαίδευση

Η στήριξη της ΕΕ περιλαμβάνει την ανάπτυξη των ικανοτήτων των εθνικών ή περιφερειακών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η ανάπτυξη των ικανοτήτων μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή τεχνικής βοήθειας και καθοδήγησης, την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αναγκών, την ανάπτυξη νέων προγραμμάτων και την εκπαίδευση των εκπαιδευτών. Η εκπαιδευτική βοήθεια της ΕΕ θα εξειδικεύει τις γνώσεις, τις δεξιότητες και/ή τις συμπεριφορές που προορίζονται να μεταλαμπαδευτούν, ώστε να προαχθεί η αλλαγή συμπεριφοράς του προσωπικού, των μονάδων και των θεσμών του τομέα της ασφάλειας Επίσης θα επιδιώξει να διασφαλίσει ότι η εκπαίδευση αποτιμάται ως προς τις προοπτικές επαγγελματικής σταδιοδρομίας και ότι το προσωπικό εκτελεί τα καθήκοντα για τα οποία έχει εκπαιδευτεί.

Η στήριξη μπορεί να συνδεθεί με τον διάλογο και τη στήριξη για εθνικά συστήματα διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, που αφορούν τον προσδιορισμό των προφίλ που χρειάζονται οι θεσμοί ασφάλειας και δικαιοσύνης, τις δίκαιες και διαφανείς προσλήψεις και προαγωγές κ.λπ.

Όπου υπάρχει η ανάγκη να αποκατασταθούν ταχέως οι βασικές υπηρεσίες δικαιοσύνης και ασφάλειας, η ΕΕ μπορεί να παράσχει εκπαίδευση άμεσα, ιδίως μέσω των αποστολών ΚΠΑΑ. Στο μέτρο του δυνατού, θα το πράττει σε συνεργασία με τα εθνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, με σκοπό την ενίσχυσή τους και εν τέλει τη μεταβίβαση της ευθύνης για την εκπαίδευση.

Εξοπλισμός

Η ΕΕ μπορεί να παρέχει μη επικίνδυνο εξοπλισμό 36 σε φορείς του τομέα της ασφάλειας. Αυτό θα γίνεται εντός ενός ευρύτερου πλαισίου στήριξης της ασφάλειας για τη χώρα. Η ΕΕ θα πρέπει να ζητήσει κατάλληλες εγγυήσεις ότι ο εξοπλισμός δεν θα χρησιμοποιηθεί για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών ή του κράτους δικαίου. Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος θέσης εκτός λειτουργίας, εγκατάλειψης, μη καταγραφής ή ακατάλληλης χρήσης του εξοπλισμού, θα αξιολογείται η ύπαρξη και η λειτουργία υλικοτεχνικής υποστήριξης και αλυσίδων εγγραφής/εντοπισμού και, όπου απαιτείται, θα παρέχεται στήριξη για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους. Η ανάπτυξη βασικών ορθών πρακτικών στον τομέα της διαχείρισης του εξοπλισμού θα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα οποιουδήποτε πακέτου εξοπλισμού, προκειμένου να διασφαλίζεται η συντήρηση, ο ανεφοδιασμός και η διάθεσή του.

Στήριξη μηχανισμών εποπτείας

Η ΕΕ θα πρέπει να στηρίξει τη θέσπιση ή ενίσχυση αποτελεσματικού πολιτικού ελέγχου και εποπτείας, μεταξύ άλλων, με:

την προώθηση και στήριξη της διαμόρφωσης και επιβολής των σχετικών νόμων και διαδικασιών και

την ενίσχυση της ικανότητας των ανεξάρτητων θεσμών και μηχανισμών καταγγελιών και πολιτικής εποπτείας.

Δικαιούχοι μπορεί να είναι εθνικά νομοθετικά σώματα και ανεξάρτητα ή οιονεί ανεξάρτητα σώματα όπως οι διαμεσολαβητές, τα ιδρύματα ή οι επιτροπές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι επιτροπές καταπολέμησης της διαφθοράς, οι ανεξάρτητες αστυνομικές επιτροπές καταγγελιών και οι δικαστικές αρχές υπό την ιδιότητά τους ως εποπτικές αρχές επιβολής του νόμου κ.λπ.

Η ΕΕ θα πρέπει να προαγάγει την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών σε αυτούς τους εποπτικούς μηχανισμούς και, όπου είναι δυνατό, να στηρίζει τις πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών για τον έλεγχο της συμπεριφοράς των δυνάμεων ασφαλείας. Θα πρέπει επίσης να προαγάγει την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και να ενισχύσει την ικανότητά τους να υποβάλλουν υπεύθυνα εκθέσεις σχετικά με τον τομέα της ασφάλειας.

Ασφάλεια της Κοινότητας

Σε περιπτώσεις όπου είτε η βία και οι συγκρούσεις συνδέονται με πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα που έχουν αυστηρά τοπικό χαρακτήρα είτε οι εθνικές δυνάμεις ασφαλείας δεν είναι σε θέση να παράσχουν ζωτικές υπηρεσίες ασφάλειας, η ΕΕ μπορεί να χρηματοδοτεί πρωτοβουλίες στήριξης, σύμφωνα με τις οποίες παρέχονται οφέλη ασφάλειας και δικαιοσύνης στον πληθυσμό, μέσω μιας κοινοτικής προσέγγισης ασφάλειας, στην οποία συμμετέχουν οι (επίσημες ή/και εθιμικές) τοπικές αρχές, όπου είναι δυνατό, οι κάτοικοι των εν λόγω κοινοτήτων και γειτονιών και οι τοπικές δυνάμεις ασφαλείας. Στόχος είναι η βελτίωση της ασφάλειας των τοπικών κοινοτήτων, η επίλυση των συγκρούσεων και η αντιμετώπιση των τοπικών βαθύτερων αιτιών για την εκδήλωση βίας και τελικά, η διασφάλιση ότι οι εθνικές αρχές είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ασφάλειας και συγκρούσεων σε τοπικό επίπεδο.

Σύνδεσμοι μεταξύ της ΜΤΑ και άλλων πεδίων δέσμευσης

Αφοπλισμός, αποστράτευση και επανένταξη πρώην μαχητών (ΑΑΕ)

Ο αφοπλισμός, η αποστράτευση και η επανένταξη αναφέρονται σε ένα σύνολο παρεμβάσεων σε μια διαδικασία αποστράτευσης των επίσημων και ανεπίσημων ένοπλων ομάδων με τον αφοπλισμό και τη διάλυση των μη κρατικών ομάδων ή τη μείωση των ενόπλων δυνάμεων και την επανένταξή τους στην πολιτική ζωή 37 . Οι διαδικασίες ΑΑΕ θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις άμεσες ανάγκες ασφάλειας και να συμβάλουν στην οικοδόμηση μακροχρόνιας σταθερότητας σε μια χώρα ή περιφέρεια. Πρέπει, επομένως, να συνδέονται με μια συνολική ειρηνευτική διαδικασία και, κατά προτίμηση, με μια ευρύτερη ΜΤΑ. Σε συγκρουσιακά και μετασυγκρουσιακά περιβάλλοντα, η στήριξη της ΜΤΑ και του ΑΑΕ της ΕΕ θα εξισορροπήσει την ανάγκη αποκατάστασης των βασικών υπηρεσιών ασφάλειας ως επείγοντος μέτρου σταθεροποίησης με την ανάγκη να αποτραπεί η παρεμπόδιση της μακροπρόθεσμης σταθερότητας, για παράδειγμα, μέσω της νομιμοποίησης μη πολυσυλλεκτικών δυνάμεων ασφαλείας.

Μεταβατική δικαιοσύνη

Η μεταβατική δικαιοσύνη περιλαμβάνει «το πλήρες φάσμα των διαδικασιών και μηχανισμών που σχετίζονται με τις προσπάθειες της κοινωνίας να συμβιβαστεί με μια παράδοση εκτεταμένων παρελθοντικών καταχρήσεων, με σκοπό να διασφαλίσει τη λογοδοσία, να απονείμει δικαιοσύνη και να επιτύχει τη συμφιλίωση» 38 . Τα μέτρα μεταβατικής δικαιοσύνης θα πρέπει εν τέλει να συμβάλλουν στην αποκατάσταση και την ενίσχυση του κράτους δικαίου.

Σε μετασυγκρουσιακές και υπό μετάβαση χώρες, η ΜΤΑ, ως συστατικό στοιχείο της θεσμικής μεταρρύθμισης, μπορεί να εμποδίσει την αναζωπύρωση των συγκρούσεων. Μπορεί, επομένως, να συμβάλει στη διασφάλιση της λογοδοσίας και του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και να αποτρέψει μελλοντικές παραβιάσεις. Τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη στήριξη της μεταβατικής δικαιοσύνης 39 τονίζουν τη σπουδαιότητα της ΜΤΑ.

Φορητά όπλα και ελαφρύς οπλισμός

Η διαθεσιμότητα φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού αποτελεί συχνά έναν κρίσιμο παράγοντα όσον αφορά την πυροδότηση και την εξάπλωση της ανασφάλειας. Οι «παραμένουσες συγκρούσεις» που συντηρούνται λόγω της παράνομης διακίνησης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού συχνά εξαφανίζουν τα όρια μεταξύ ενόπλων συγκρούσεων και εγκληματικότητας 40 . Ο έλεγχος φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού συνδέεται εγγενώς με τις προσπάθειες της ΜΤΑ να περιορίσει τη νοούμενη ή πραγματική ανάγκη ή τάση των ατόμων ή των κοινοτήτων να εξασφαλίζουν την άμυνά τους.

5.    ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

Η εφαρμογή του παρόντος πλαισίου πολιτικής θα ελέγχεται και θα αξιολογείται τακτικά. Σε ετήσια βάση διυπηρεσιακή ομάδα αποτελούμενη από αντιπροσώπους της ΕΥΕΔ και της Επιτροπής, με τη στήριξη, κατά περίπτωση, εξωτερικών συμβούλων, θα ελέγχει τη συνολική συμμετοχή της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας τουλάχιστον σε μία χώρα προτεραιότητας.

Τα κριτήρια αξιολόγησης θα βασίζονται στους στόχους και τις αρχές που περιγράφονται στην κοινή ανακοίνωση, στις κοινές κατευθυντήριες γραμμές ελέγχου και αξιολόγησης και στην τρέχουσα εφαρμογή του σχετικού πλαισίου διαχείρισης κινδύνων.

Η σημασία της συμμετοχής της ΕΕ θα αξιολογείται επίσης, βάσει κριτηρίων όπως:

-η ποιότητα και πληρότητα της οικείας ανάλυσης του τομέα ασφάλειας,

-η δυνατότητα ανταπόκρισής της σε επείγουσες κρίσεις και σε ευκαιρίες που προκύπτουν και

-η συνέπεια μεταξύ της στήριξης της ΕΕ, των ευρύτερων στόχων ασφάλειας και ανάπτυξης της ΕΕ και των στόχων ασφάλειας των χωρών εταίρων.

Οι αξιολογήσεις θα δημοσιοποιούνται. Θα εκδοθούν συστάσεις και θα ελεγχθούν οι δράσεις που θα προκύψουν. Οι αξιολογήσεις θα χρησιμοποιηθούν επίσης για τη συγκέντρωση βέλτιστων πρακτικών και αποκομισθέντων διδαγμάτων, προκειμένου να τροφοδοτηθούν στην εκπαίδευση του προσωπικού της ΕΕ και στο σκεπτικό των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ. Αυτό θα βοηθήσει να βελτιωθούν οι εσωτερικές διαδικασίες και η αποδοτικότητα της στήριξης.

Οι συνολικές επιδόσεις του παρόντος στρατηγικού πλαισίου θα αξιολογηθούν εντός πέντε ετών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος καλούν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν και να στηρίξουν την προσέγγιση που εκτίθεται στην παρούσα ανακοίνωση και να συμμετάσχουν πλήρως στην προσπάθεια για πιο συνεκτική και αποτελεσματική εμπλοκή της ΕΕ στη στήριξη της ΜΤΑ στις χώρες εταίρους.

(1)

     Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ/ΕΑΒ περί ΜΤΑ, ο τομέας εθνικής ασφάλειας περιλαμβάνει τα όργανα επιβολής του νόμου (αστυνομία, χωροφυλακή, τελωνεία, συνοριακοί φύλακες κ.λπ.), το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης (ποινικά δικαστήρια, εισαγγελία, σωφρονιστικά ιδρύματα...), τις ένοπλες δυνάμεις, τις υπηρεσίες πληροφοριών, τους οργανισμούς που παρέχουν πολιτική, οικονομική και δικαστική εποπτεία (αρμόδια υπουργεία, κοινοβουλευτικές επιτροπές, Ελεγκτικό Συνέδριο, δικαστική εξουσία κ.λπ.) και μη κρατικούς φορείς ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των εθιμικών αρχών, των παραδοσιακών δικαστηρίων, των ανταρτών και των απελευθερωτικών στρατών, ιδιωτικών εταιρειών στρατιωτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών ασφάλειας. Βλ. το εγχειρίδιο της ΕΑΒ του ΟΑΣΑ «OECD DAC Handbook on security system reform (: supporting security and justice» (Εγχειρίδιο της ΕΑΒ του ΟΟΣΑ σχετικά με τη μεταρρύθμιση του τομέα της ασφάλειας: υποστήριξη της ασφάλειας και της δικαιοσύνης) (Εκδόσεις ΟΟΣΑ, Παρίσι)

(2)

     (JOIN(2015) 50) «Επανεξέταση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας».

(3)

     Το 43 % των ανθρώπων που ζουν σε απόλυτη φτώχεια κατοικούν σε ευάλωτες ή πληγείσες από συγκρούσεις χώρες.

(4)

     COM(2011) 637 και συμπεράσματα του Συμβουλίου «Αύξηση του αντίκτυπου της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ: Πρόγραμμα δράσης για αλλαγή», 3166η σύνοδος του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, Βρυξέλλες, 14 Μαΐου 2012     

(5)

     Transforming our world – The 2030 Agenda for Sustainable Development (Να αλλάξουμε τον κόσμο μας – Η ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη) (Ψήφισμα που ενέκρινε η Γενική Συνέλευση στις 25 Σεπτεμβρίου 2015, UNGA A/RES/70/1). Στόχος 16: «προώθηση ειρηνικών και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνιών για την αειφόρο ανάπτυξη, παροχή πρόσβασης στη δικαιοσύνη για όλους και οικοδόμηση αποτελεσματικών, υπεύθυνων και χωρίς αποκλεισμούς θεσμών σε όλα τα επίπεδα». 

(6)

     Σύμφωνα με τις προβλέψεις των Συνθηκών της ΕΕ για την εν γένει εξωτερική δράση της ΕΕ (άρθρα 21-22 ΣΕΕ), ΚΕΠΠΑ/ΚΠΑΑ (άρθρα 23-46 ΣΕΕ), πολιτική συνεργασίας για την ανάπτυξη (άρθρα 208-211 της ΣΛΕΕ) και λοιπές πολιτικές συνεργασίας (άρθρα 212-213 της ΣΛΕΕ).

(7)

     Ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια, Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών (COM(2015) 185).

(8)

     SWD(2016) 221

(9)

     Σύμφωνα με την ανακοίνωση JOIN(2013) 30 final, παρέχεται ανθρωπιστική βοήθεια σύμφωνα με τον ειδικό τρόπο λειτουργίας της, με σεβασμό προς τις αρχές του ανθρωπισμού, της ουδετερότητας, της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας, αποκλειστικά στη βάση των αναγκών των θιγόμενων πληθυσμών.

(10)

     Πρωτοβουλία αριθ. 21 του Προγράμματος Εργασίας της Επιτροπής για το 2016 (COM(2015) 610 final).     

(11)

     Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την ΚΠΑΑ, Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (έγγραφο 8971/15, Μάιος 2015)

(12)

     (JOIN(2015) 17 final) Ανάπτυξη ικανοτήτων για τη στήριξη της ασφάλειας και της ανάπτυξης – Στήριξη στους εταίρους για την αποτροπή και τη διαχείριση των κρίσεων

(13)

     (JOIN(2013) 30), Η ολοκληρωμένη προσέγγιση της ΕΕ στις κρίσεις και τις εξωτερικές συγκρούσεις

(14)

     (Γενική ιδέα για τη στήριξη της μεταρρύθμισης του τομέα της ασφάλειας από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (SEC(2006) 658) και H γενική ιδέα της ΕΕ για τη στήριξη της ΜΤΑ από την ΕΠΑΑ (Συμβούλιο 12566/4/05), που εκδόθηκε στη βάση της ευρωπαϊκής στρατηγικής ασφάλειας - Μια ασφαλής Ευρώπη σε έναν καλύτερο κόσμο, που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Δεκέμβριο του 2003  

(15)

     Κοινό όραμα, κοινές δράσεις: Μια ισχυρότερη Ευρώπη-Μια συνολική στρατηγική της Ευρωπαϊκής ¨Ενωσης για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας, Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Ιούνιος 2016

(16)

 (COM(2015) 185 final, Το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την ασφάλεια

(17)

     Για παράδειγμα, τη συμφωνία επικαιροποίησης και εκσυγχρονισμού των οδηγιών υποβολής εκθέσεων της ΕΑΒ για τις δαπάνες ειρήνης και ασφάλειας, βλ. τελικό ανακοινωθέν συνδιάσκεψης υψηλού επιπέδου (ΕΑΒ του ΟΟΣΑ, 19 Φεβρουαρίου 2016)

(18)

Για τους σκοπούς της παρούσας ανακοίνωσης, η αντιμετώπιση κρίσεων δεν περιλαμβάνει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. 

(19)

     Βλ. έγγραφο του Συμβουλίου 8831/16.

(20)

     Αν και οι αρχές που περιγράφονται στην παρούσα κοινή ανακοίνωση ισχύουν επίσης και για τις χώρες της διεύρυνσης, η διαδικασία προσχώρησης συνεπάγεται διαφορετικά μέτρα και διαδικασίες προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι χώρες ανταποκρίνονται στα κριτήρια προσχώρησης.

(21)

     Ξεκινώντας με την ελευθερία από τη στέρηση, την ελευθερία από τον φόβο και την ελευθερία ανάληψης δράσης για ίδιο λογαριασμό..

(22)

     Βλ. Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το σχέδιο δράσης για θέματα φύλου για την περίοδο 2016-2020 (έγγραφο 13201/15).     

(23)

     Για τους σκοπούς του παρόντος εγγράφου, ο τομέας της ασφάλειας θεωρείται νόμιμος όταν: i.σέβεται τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου και τις δημοκρατικές αρχές, ii. εφαρμόζει τις αρχές της διαφάνειας και της ανοικτής προσέγγισης, της συμμετοχής και συμπερίληψης και λογοδοσίας, και iii. καταπολεμά τη διαφθορά.

(24)

     Τούτο συνάδει με τα άρθρα 3 και 21 σημείο γ της ΣΕΕ, που απαιτούν από την Ένωση, στις σχέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο, να προβάλλει και να προωθεί τις αξίες και τα συμφέροντά της, που περιλαμβάνουν τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, την οικουμενικότητα και το αδιαίρετο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, οι πολιτικές της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τις εξωτερικές σχέσεις, πρέπει να είναι σύμφωνες με τον χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ)

(25)

     Στην ειδική περίπτωση της δικαστικής εξουσίας, θα πρέπει να εξασφαλίζεται η διάκριση των εξουσιών ώστε να διασφαλίζεται η δικαστική ανεξαρτησία και τα δικαστήρια να μην υπόκεινται σε αθέμιτη επιρροή από άλλους κλάδους της κυβέρνησης ή από ιδιωτικά ή κομματικά συμφέροντα.

(26)

     Βλ. Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση - Μια Λευκή Βίβλος (COM(2001) 428). Άλλες δύο αρχές ορθής διακυβέρνησης (αποτελεσματικότητα και συνοχή) περιγράφονται υπό τον στόχο Α και στο κεφάλαιο 3 αντίστοιχα.

(27)

     UNSC S/RES/1325 (2000), UNSC S/RES/2242 (2015) σχετικά με τις γυναίκες και την ειρήνη και ασφάλεια.

(28)

     Όπως περιγράφεται στο Πρόγραμμα Εργασίας «ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ 2020» για την περίοδο 2016-2017, Κοινωνική Πρόκληση 7: Ασφαλείς κοινωνίες – Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της και Κοινωνική Πρόκληση 6: Η Ευρώπη σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο – Πολυδεκτικές, καινοτόμες και στοχαστικές κοινωνίες

(29)

     Βλ. ΕΑΒ του ΟΟΣΑ Δήλωση του Παρισιού για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας (2005) και Ατζέντα της Άκκρα για ανάληψη δράσης (2008), Σύμπραξη του Μπουσάν για αποτελεσματική αναπτυξιακή συνεργασία, Τέταρτο φόρουμ υψηλού επιπέδου για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας (Μπουσάν, Δημοκρατία της Κορέας, 29 Νοεμβρίου-1 Δεκεμβρίου 2011)

(30)

Βλ. το κοινό καθοδηγητικό σημείωμα σχετικά με τη χρήση της Ανάλυσης Συγκρούσεων προς υποστήριξη των εξωτερικών δράσεων της ΕΕ της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) και της Επιτροπής.

(31)

     Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη δημοσιονομική στήριξη. Programming, Design and Management: a modern approach to Budget support (Προγραμματισμός, σχεδιασμός και διαχείριση: μια σύγχρονη προσέγγιση της δημοσιονομικής στήριξης), Έγγραφο εργασίας, Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Συνεργασίας EuropeAid, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Σεπτέμβριος 2012.

(32)

     π.χ. μνημόνια κατανόησης, κοινές δηλώσεις, ρυθμίσεις κ.λπ.

(33)

     (COM(2010) 126), .Ανθρωπιστική επισιτιστική βοήθεια

(34)

     Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη δημοσιονομική στήριξη. Programming, Design and Management: a modern approach to Budget support (Προγραμματισμός, σχεδιασμός και διαχείριση: μια σύγχρονη προσέγγιση της δημοσιονομικής στήριξης) (Σεπτέμβριος 2012).

(35)

     JOIN(2015) 16

(36)

     JOIN(2015) 17 final

(37)

     Η ιδέα της ΕΕ για στήριξη του αφοπλισμού, της αποστράτευσης και επανένταξης πρώην μαχητών (ΑΑΕ): εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 14 Δεκεμβρίου 2006 και από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 11 Δεκεμβρίου 2006    

(38)

     Έγγραφο S/2004/616 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ

(39)

     Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη στήριξη της μεταβατικής δικαιοσύνης από την ΕΕ, 16 Νοεμβρίου 2015 (13576/15).

(40)

     Στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση της παράνομης συσσώρευσης και διακίνησης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και των πυρομαχικών τους, Συμπεράσματα Συμβουλίου (5319/06).