ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 18.2.2016

COM(2016) 74 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 995/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Οκτωβρίου 2010, για τη θέσπιση των υποχρεώσεων των φορέων εκμετάλλευσης που διαθέτουν ξυλεία και προϊόντα ξυλείας στην αγορά («ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία»)

{SWD(2016) 33 final}
{SWD(2016) 34 final}

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο

1.    Εισαγωγή

Το 2010 η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) εξέδωσε τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 995/2010 για τη θέσπιση των υποχρεώσεων των φορέων εκμετάλλευσης που διαθέτουν ξυλεία και προϊόντα ξυλείας στην αγορά 1 (ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία ή ο κανονισμός), στο πλαίσιο της υλοποίησης του σχεδίου δράσης για την επιβολή της δασικής νομοθεσίας, τη διακυβέρνηση και το εμπόριο (σχέδιο δράσης FLEGT). Το σχέδιο δράσης FLEGT είναι το μέσο πολιτικής που εφαρμόζει η ΕΕ για να καταπολεμήσει την παράνομη υλοτόμηση στα δάση του πλανήτη, και ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία είναι το βασικό μέτρο για την αντιμετώπιση του προβλήματος από την πλευρά της ζήτησης. Ο κανονισμός τέθηκε σε ισχύ τον Μάρτιο του 2013.

Το άρθρο 20 παράγραφος 3 του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία απαιτεί από την Επιτροπή να επανεξετάζει, βάσει των εκθέσεων των κρατών μελών και της εμπειρίας από την εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού, «τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του [παρόντος] κανονισμού, μεταξύ άλλων όσον αφορά την πρόληψη της διάθεσης παράνομα υλοτομημένης ξυλείας και προϊόντων τέτοιου είδους ξυλείας στην εσωτερική αγορά.» Σύμφωνα με τις απαιτήσεις αυτές, η παρούσα έκθεση παρουσιάζει την πρώτη αναθεώρηση του κανονισμού η οποία πραγματοποιήθηκε από την Επιτροπή.

Η εν λόγω αναθεώρηση της Επιτροπής έλαβε τη μορφή αξιολόγησης που διενεργήθηκε σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τη βελτίωση της νομοθεσίας 2  . Παρέχει απαντήσεις στα πέντε ζητήματα της αξιολόγησης: τη συνάφεια, την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τη συνοχή και την προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Η αξιολόγηση καλύπτει τα πρώτα δύο έτη εφαρμογής του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία. Τα πορίσματά της βασίζονται στις εκθέσεις που υπέβαλαν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή για την εφαρμογή του κανονισμού, στη διεξοδική διαβούλευση, στην ανάλυση σχετικών επιστημονικών άρθρων, στην ανάλυση των εμπορικών ροών και στην έκθεση αξιολόγησης που εκπονήθηκε από εξωτερικό σύμβουλο. 

Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζονται συνοπτικά τα κύρια αποτελέσματα της αξιολόγησης, συνάγονται συμπεράσματα και διατυπώνονται συστάσεις για περαιτέρω ενέργειες. Η έκθεση συμπληρώνεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, στο οποίο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της αξιολόγησης με περισσότερες λεπτομέρειες. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πείρα που έχει αποκτηθεί έπειτα από μόνο δύο έτη εφαρμογής συνιστά αποδεδειγμένα περιοριστικό παράγοντα για την αξιολόγηση.

 2.    Ιστορικό του φακέλου

Η παράνομη υλοτομία αποτελεί διαδεδομένο πρόβλημα που προκαλεί μεγάλη ανησυχία σε διεθνές επίπεδο. Έχει ολέθριες επιπτώσεις σε ορισμένα από τα πολυτιμότερα εναπομένοντα δάση καθώς και στα άτομα που ζουν σ’ αυτά και εξαρτώνται από τους πόρους που παρέχουν τα δάση. Συμβάλλει στην αποψίλωση των τροπικών δασών καθώς και στην υποβάθμιση των δασών, γεγονός το οποίο μπορεί να ευθύνεται για το 7 έως 14 % 3 των συνολικών εκπομπών CO2 από ανθρώπινες δραστηριότητες. Επιπλέον, απειλεί τη βιοποικιλότητα και υπονομεύει την αειφόρο διαχείριση των δασών, ενώ έχει αρνητικές επιπτώσεις στη μείωση της φτώχειας, τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομική μεγέθυνση και τη βιώσιμη ανάπτυξη, αφού, μεταξύ άλλων, υποσκάπτει την εμπορική βιωσιμότητα των φορέων εκμετάλλευσης που δεν ενεργούν σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.

Το σχέδιο δράσης FLEGT του 2003 καθορίζει διαδικασίες και μέτρα με σκοπό να προλαμβάνεται η διάθεση παράνομα υλοτομημένης ξυλείας στην αγορά της ΕΕ, να βελτιώνεται η προσφορά νόμιμης ξυλείας και να αυξάνεται η ζήτηση ξυλείας που προέρχεται από δάση των οποίων η διαχείριση ασκείται με υπεύθυνο τρόπο. Το σχέδιο δράσης FLEGT αναγνώρισε τη δυνατότητα κατάρτισης νέας νομοθεσίας προκειμένου να ρυθμιστεί η ζήτηση προϊόντων παράνομης υλοτομίας, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την έκδοση του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία.

Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία θεσπίζει τις ακόλουθες τρεις βασικές υποχρεώσεις:

1.απαγορεύει τη διάθεση παράνομα υλοτομημένης ξυλείας και προϊόντων τέτοιου είδους ξυλείας στην αγορά·

2.επιβάλλει στους φορείς εκμετάλλευσης να επιδεικνύουν δέουσα επιμέλεια όταν διαθέτουν για πρώτη φορά προϊόντα ξυλείας στην αγορά της ΕΕ·

3.υποχρεώνει τους εμπόρους ξυλείας και προϊόντων ξυλείας, μετά την πρώτη διάθεση στην αγορά, να τηρούν αρχεία των προμηθευτών και των πελατών τους.

Τα προϊόντα που καλύπτονται από τον κανονισμό παρατίθενται στο παράρτημα του εν λόγω κανονισμού.

Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία παρουσιάζει αδρομερώς την υποχρέωση δέουσας επιμέλειας και ζητεί από τους φορείς εκμετάλλευσης να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν ένα σύστημα δέουσας επιμέλειας ή να χρησιμοποιούν το αντίστοιχο σύστημα ενός οργανισμού παρακολούθησης.

Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2010, αλλά τέθηκε σε εφαρμογή μόλις στις 3 Μαρτίου 2013. Η μεταβατική περίοδος είχε ως στόχο να επιτρέψει στις αρμόδιες αρχές (ΑΑ) των κρατών μελών και στον ιδιωτικό τομέα να προετοιμαστούν για την εφαρμογή του κανονισμού. Κατά το χρονικό αυτό διάστημα, η Επιτροπή εξέδωσε κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστική πράξη για τη διευκόλυνση της εφαρμογής του κανονισμού 4 .

3.    Μεθοδολογία

Η αξιολόγηση του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία ξεκίνησε στα τέλη Απριλίου 2015 και καλύπτει την περίοδο μεταξύ Μαρτίου 2013 και Μαρτίου 2015.

Σύμφωνα με το άρθρο 20 παράγραφος 2 του κανονισμού, η κύρια πηγή πληροφοριών για την εκπόνηση της παρούσας έκθεσης ήταν οι εκθέσεις των κρατών μελών για την εφαρμογή του κανονισμού, οι οποίες υποβλήθηκαν στην Επιτροπή έως τις 30 Απριλίου 2015. Επιπλέον, η Επιτροπή δρομολόγησε ανοικτή δημόσια διαβούλευση σχετικά με τον ειδικό δικτυακό τόπο «Η φωνή σας στην Ευρώπη» (15 Απριλίου - 3 Ιουλίου 2015). Χρησιμοποιήθηκαν επίσης άλλα πορίσματα ειδικών ερευνών καθώς και αυθόρμητες παρατηρήσεις που ελήφθησαν από τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Η αξιολόγηση στηρίζεται σε ευρεία βάση αποδεικτικών στοιχείων. Ωστόσο, η αξιολόγηση των επιδόσεων ενός καινοτόμου νομοθετικού μέσου μόνο δύο έτη μετά την εφαρμογή του αποδείχθηκε δύσκολο εγχείρημα. Για τις επιπτώσεις της νομοθεσίας υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία, και έτσι δεν είναι δυνατόν να αποδοθούν ανεπιφύλακτα στην εφαρμογή του κανονισμού ορισμένα αποτελέσματα και τάσεις που προκύπτουν από την ανάλυση.

4.    Κατάσταση ως προς την εφαρμογή

Ο κανονισμός απαιτεί 5 από τα κράτη μέλη να ορίσουν αρμόδιες αρχές· να θεσπίσουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις για παραβάσεις· να καταρτίσουν σχέδια ελέγχων και να διενεργήσουν συνεκτικούς ελέγχους στους φορείς εκμετάλλευσης και τους οργανισμούς παρακολούθησης. Επιπλέον, ο κανονισμός προβλέπει 6 την παροχή τεχνικής βοήθειας και καθοδήγησης στους φορείς εκμετάλλευσης από τα κράτη μέλη, με τη συνδρομή της Επιτροπής, καθώς και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ενδιαφερομένων.

Η αξιολόγηση έδειξε ότι, κατά το διάστημα μεταξύ Μαρτίου 2013 και Μαρτίου 2015, η γενική κατάσταση ως προς την εφαρμογή παρουσίαζε αποκλίσεις σε όλη την ΕΕ. Ορισμένα κράτη μέλη άρχισαν να εφαρμόζουν τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία μόνο προς το τέλος της περιόδου αναφοράς. Η Επιτροπή ξεκίνησε διμερή διάλογο με οκτώ κράτη μέλη, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξει ταχεία συμμόρφωση στα περισσότερα από αυτά. Ωστόσο, η Επιτροπή κίνησε νομικές διαδικασίες κατά τεσσάρων κρατών μελών που δεν συμμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια του 2015 7 .

4.1 Ορισμός αρμόδιων αρχών

Με εξαίρεση την Ισπανία, όλα τα κράτη μέλη δήλωσαν ότι έχουν ορίσει αρμόδια αρχή (ΑΑ) για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των φορέων εκμετάλλευσης με τις απαιτήσεις του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία 8 . Οι θεσμικές δομές, οι νομικές αρμοδιότητες και το καθεστώς των οργανισμών αυτών διαφέρει μεταξύ των κρατών μελών, λόγω των διαφορετικών νομικών και θεσμικών πλαισίων. Αναφέρθηκαν μεγάλες αποκλίσεις των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων που διατίθενται για την εφαρμογή και την επιβολή του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία. Οι διαθέσιμοι ανθρώπινοι πόροι κυμαίνονται από περίπου 1 έως 200 άτομα/μήνα 9 .

4.2 Κυρώσεις για παραβάσεις του κανονισμού

Είκοσι τέσσερα κράτη μέλη ενημέρωσαν σχετικά με τις κυρώσεις που προβλέπονται στην εθνική νομοθεσία τους για παραβάσεις των υποχρεώσεων που επιβάλλει ο κανονισμός (απαγόρευση, δέουσα επιμέλεια και ιχνηλασιμότητα). Η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Ισπανία βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της εκπόνησης κατάλληλων διατάξεων περί κυρώσεων. 

Το φάσμα των κυρώσεων διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών: ανακοίνωση διορθωτικών ενεργειών, πρόστιμα, κατάσχεση της ξυλείας, αναστολή της αδείας άσκησης εμπορικής δραστηριότητας έως και φυλάκιση. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν θεσπίσει μόνο διοικητικές κυρώσεις, ενώ άλλα κατέστησαν την παράβαση ορισμένων υποχρεώσεων ποινικό αδίκημα. Οι κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης της απαγόρευσης είναι συνήθως αυστηρότερες από εκείνες για την παράβαση των υποχρεώσεων δέουσας επιμέλειας ή ιχνηλασιμότητας. Για τον προσδιορισμό του επιπέδου των κυρώσεων, τα κράτη μέλη λαμβάνουν υπόψη ορισμένους παράγοντες, όπως τις εθνικές οικονομικές συνθήκες και τα επίπεδα των κυρώσεων που επιβάλλονται για παραβιάσεις άλλων παρεμφερών υποχρεώσεων, π.χ. των προβλεπόμενων στους κανονισμούς της ΕΕ για την εμπορία άγριων ζώων 10 . Παρά το γεγονός ότι τα κράτη μέλη έχουν την εξουσία να προβλέπουν κυρώσεις, η πολύ μεγάλη διακύμανση των επιπέδων των κυρώσεων σήμαινε ότι οι φορείς εκμετάλλευσης στην ΕΕ δεν λειτουργούν επί ίσοις όροις.

Σε 19 κράτη μέλη οι έλεγχοι οδήγησαν σε διορθωτικές ενέργειες ή σε κυρώσεις για παραβάσεις των προβλεπόμενων στον κανονισμό υποχρεώσεων. Κινήθηκαν έρευνες με βάση αιτιολογημένες ανησυχίες τρίτων μερών. Δεδομένου ότι έχει επιβληθεί περιορισμένος αριθμός κυρώσεων μέχρι στιγμής, δεν μπορεί ακόμα να προσδιοριστεί αν οι κυρώσεις είναι «αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές».

4.3 Έλεγχοι των φορέων εκμετάλλευσης και των οργανισμών παρακολούθησης

Είκοσι έξι κράτη μέλη 11 ανέφεραν ότι οι ΑΑ τους έχουν δρομολογήσει προγράμματα, όπως προβλέπεται στο άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού, για τον έλεγχο των φορέων εκμετάλλευσης. Όλες οι ΑΑ ακολουθούν προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο για την κατάρτιση και την επανεξέταση των προγραμμάτων τους. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά των προμηθευτών και των προϊόντων τους, ο τύπος των φορέων εκμετάλλευσης, καθώς και τα στοιχεία που προσκόμισαν τρίτα μέρη (δηλ. «τεκμηριωμένοι προβληματισμοί»).

Δεν δήλωσαν όλα τα κράτη μέλη ότι έχουν διενεργήσει ελέγχους. Σε αρκετές χώρες οι έλεγχοι ξεκίνησαν αργά, λόγω καθυστερήσεων στην έκδοση της σχετικής εθνικής νομοθεσίας, και ήταν σποραδικοί στην αρχή, αν και έγιναν πιο συστηματικοί και αυστηροί με την πάροδο του χρόνου.

Η αναγνώριση των οργανισμών παρακολούθησης από την Επιτροπή ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2013, με την αναγνώριση δύο τέτοιων οργανισμών. Τη στιγμή της αξιολόγησης, η Επιτροπή έχει αναγνωρίσει εννέα οργανισμούς παρακολούθησης 12 . Δεδομένου ότι οι ΑΑ είναι υποχρεωμένες 13 να διενεργούν ελέγχους σε οργανισμούς παρακολούθησης τουλάχιστον ανά διετία, οι έλεγχοι του πρώτου αναγνωρισμένου οργανισμού παρακολούθησης πραγματοποιήθηκαν το δεύτερο εξάμηνο του 2015, δηλ. μετά την περίοδο αξιολόγησης που καλύπτεται από την παρούσα έκθεση.

4.4 Επικοινωνία, διάδοση, συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών

Το 2012 η Επιτροπή διεξήγαγε ενημερωτική εκστρατεία σχετικά με τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία 14 , και τα κράτη μέλη δήλωσαν ότι έχουν επίσης διενεργήσει εθνικές εκστρατείες ευαισθητοποίησης. Για να ευθυγραμμιστεί η ερμηνεία των βασικών διατάξεων του κανονισμού με σκοπό να επιτευχθεί ομοιόμορφη εφαρμογή σε όλη την ΕΕ, η Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, εκπόνησαν ένα έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία 15 . Ωστόσο, η καθοδήγηση και η βοήθεια που χορήγησαν τα κράτη μέλη, με τη συνδρομή της Επιτροπής, ειδικά στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), υπήρξαν ιδιαίτερα περιορισμένες.

Η συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών υπήρξε εκτενής και περιλάμβανε συνεδριάσεις εμπειρογνωμόνων και συνεδριάσεις με επίκεντρο την επιβολή, καθώς και επαφές με διάφορες τρίτες χώρες παραγωγής και κατανάλωσης ξυλείας. Τον Ιανουάριο του 2015 η Επιτροπή δημιούργησε ηλεκτρονική πλατφόρμα επικοινωνίας για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ΑΑ των κρατών μελών.

5. Αξιολόγηση

5,1. Συνάφεια

Η Ένωση έχει αναλάβει τη δέσμευση να καταπολεμήσει την παράνομη υλοτομία και το συναφές εμπόριο, που εξακολουθεί να αποτελεί διαρκές πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο με ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία. Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία αποτελεί μέρος του σχεδίου δράσης FLEGT και θεσπίστηκε ως γενικό μέσο που θα εξασφαλίζει ότι, στην αγορά της ΕΕ, θα διατίθενται μόνο προϊόντα που κατασκευάζονται από νόμιμα υλοτομημένη ξυλεία. Σύμφωνα με στοιχεία, ο κανονισμός, από τη στιγμή που τέθηκε σε εφαρμογή, έχει ενθαρρύνει πολιτικές πιο υπεύθυνης προμήθειας και, ως εκ τούτου, απέδειξε ότι μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά των φορέων εκμετάλλευσης στην αγορά και να δημιουργήσει αλυσίδες εφοδιασμού που δεν θα διαθέτουν παράνομα υλοτομημένη ξυλεία, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη των γενικών στόχων του σχεδίου δράσης FLEGT.

Η σημασία του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία επιβεβαιώθηκε στο έβδομο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον (2013-2020), το οποίο ρητώς αναφέρει τον εν λόγω κανονισμό ως «νομική βάση την οποία η Ένωση μπορεί να χρησιμοποιήσει για να αντιμετωπίσει το παγκόσμιο πρόβλημα της παράνομης υλοτομίας στο πλαίσιο της ζήτησής της για ξυλεία και προϊόντα ξυλείας» 16 .

Όπως προκύπτει από την αξιολόγηση, πολλοί ενδιαφερόμενοι θεωρούν ότι ο κανονισμός προσθέτει σημαντική αξία στις προσπάθειες που καταβάλλονται διεθνώς για τον τερματισμό της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (με τη μείωση των εκπομπών από την αποψίλωση και με την ενίσχυση του ρόλου των δασών όσον αφορά τη διατήρηση, τη βιώσιμη διαχείριση των δασών και την αύξηση των δασικών αποθεμάτων άνθρακα στις αναπτυσσόμενες χώρες, με βάση το πλαίσιο της Βαρσοβίας για το REDD +) 17 , συμβάλλοντας έτσι στη συμμόρφωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της ΕΕ.

5,2. Προστιθέμενη αξία για την ΕΕ

Η καταπολέμηση της παράνομης υλοτομίας και του συναφούς εμπορίου αποτελεί παγκόσμια πρόκληση, η οποία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από τα κράτη μέλη αν ενεργήσουν μεμονωμένα. Με τη θέσπιση ενιαίων κανόνων σε επίπεδο ΕΕ, ο κανονισμός δίνει τη δυνατότητα στην Ένωση και τα κράτη μέλη της να αξιοποιήσουν πλήρως την από κοινού μόχλευση της αγοράς, για να εξασφαλιστεί η ζήτηση νόμιμα υλοτομημένης ξυλείας και για να αποφευχθούν οι στρεβλώσεις της ενωσιακής αγοράς που θα προέκυπταν εάν το κάθε κράτος μέλος είχε θεσπίσει διαφορετικούς κανόνες.

Σκοπός του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία είναι να διαμορφώσει ισότιμους όρους ανταγωνισμού με τη θέσπιση ίσων απαιτήσεων νομιμότητας τόσο στην εγχώρια υλοτομημένη ξυλεία όσο και στα εισαγόμενα προϊόντα ξυλείας. Επιπλέον, εισάγει πρόσθετο επίπεδο ελέγχου που ισχύει για όλους τους φορείς εκμετάλλευσης σ’ ολόκληρη την ΕΕ. Χωρίς τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία, η διαδικασία για τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τους οικονομικούς φορείς θα διακοπτόταν, φέροντας σε μειονεκτική θέση τους φορείς εκμετάλλευσης που εφαρμόζουν ήδη τις απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας, ιδίως αφού η φθηνότερη παράνομη ξυλεία θα εισερχόταν ελεύθερα στην αγορά της ΕΕ. Χωρίς τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία, η πρόοδος που έχει επιτευχθεί ως προς τα άλλα στοιχεία του σχεδίου δράσης FLEGT, όπως τις εθελοντικές συμφωνίες συνεργασίας (VPA), καθώς και ως προς τη δυνατότητα της ΕΕ να αναλαμβάνει δεσμεύσεις για την καταπολέμηση της παράνομης υλοτομίας σε πρόσφατες διμερείς εμπορικές συμφωνίες, θα υπονομευόταν σημαντικά.

5,3. Αποδοτικότητα

Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία συνεπάγεται κόστος συμμόρφωσης για τα κράτη μέλη. Ένα τέτοιο κόστος είναι οι δαπάνες για τη διεξαγωγή ελέγχων σε φορείς εκμετάλλευσης και οργανισμούς παρακολούθησης. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ανθρώπινοι και χρηματοδοτικοί πόροι που διατίθενται για ελέγχους σε φορείς εκμετάλλευσης φαίνονται δυσανάλογα περιορισμένοι σε σύγκριση με τον αριθμό των φορέων εκμετάλλευσης στις εν λόγω χώρες, κάτι που συνεπάγεται ότι το αποτρεπτικό αποτέλεσμα των μέτρων επιβολής της νομοθεσίας είναι μάλλον μικρό. Η αξιολόγηση έδειξε ότι οι χρηματοδοτικοί πόροι που διατίθενται για τις ΑΑ ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Ως προς αυτό, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ορισμένα κράτη μέλη δεν έχουν διαθέσει πρόσθετους χρηματοδοτικούς πόρους για την εφαρμογή και την επιβολή του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία.

Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία συνεπάγεται κόστος συμμόρφωσης και για τον ιδιωτικό τομέα. Το εν λόγω κόστος εξαρτάται από την ύπαρξη προηγούμενων πολιτικών υπεύθυνης προμήθειας, από το είδος και την πολυπλοκότητα των προϊόντων που αποτελούν αντικείμενο των συναλλαγών, το αριθμό και τη γεωγραφική θέση των προμηθευτών και, τέλος, τον σύνθετο χαρακτήρα των αλυσίδων εφοδιασμού. Οι επιχειρηματικές δαπάνες μπορούν να περιλαμβάνουν επενδύσεις σε συστήματα πληροφοριών, ανάπτυξη εσωτερικής εμπειρογνωμοσύνης και επιμόρφωση του προσωπικού. Η εκτίμηση αυτή συμφωνεί σε μεγάλο βαθμό με την πρόγνωση κόστους στην εκτίμηση επιπτώσεων 18 που διενεργήθηκε το 2008, όταν η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για κανονισμό. Το κόστος συμμόρφωσης για την υποχρέωση απαγόρευσης αναμενόταν να είναι μηδενικό, ενώ το κόστος συμμόρφωσης για την υποχρέωση δέουσας επιμέλειας θεωρήθηκε ότι εξαρτάται από την προηγούμενη ύπαρξη και την ποιότητα των συστημάτων ελέγχου στο πλαίσιο της πολιτικής εφοδιασμού των εταιρειών.

Το κόστος συμμόρφωσης για τον ιδιωτικό τομέα θεωρείται γενικά διαχειρίσιμο, ιδιαίτερα για τις εταιρείες που εφαρμόζουν ήδη πολιτικές υπεύθυνης προμήθειας. Το ίδιο μπορεί επίσης να ισχύει για όσους επιλέγουν οικονομικά αποδοτικές πρακτικές (βλ. κατωτέρω) ή για όσους εμπορεύονται προϊόντα ξυλείας μέσω σχετικά απλών αλυσίδων εφοδιασμού.

Διοικητικές συνέπειες για τις ΜΜΕ

Η υποχρέωση δέουσας επιμέλειας που προβλέπει ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία εφαρμόζεται σε όλα τα μεγέθη εταιρειών. Οι μεγάλες εταιρείες φαίνεται ότι έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζονται στις νέες απαιτήσεις αποτελεσματικότερα και ταχύτερα από τις ΜΜΕ. Οι ΜΜΕ μπορεί να φαίνεται ότι βρίσκονται σε μειονεκτική θέση λόγω της χαμηλής τους οικονομίας κλίμακας, αφού το κόστος του συστήματος δέουσας επιμέλειας πρέπει να καλύπτεται από έναν χαμηλότερο κύκλο εργασιών. Ωστόσο, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι το μικρότερο μέγεθος μιας επιχείρησης αποτελεί εμπόδιο για την εφαρμογή αποτελεσματικού συστήματος δέουσας επιμέλειας 19 .

Η αξιολόγηση βασίζεται σε ένα πολύ μικρό δείγμα, το οποίο συμμετείχε στην ηλεκτρονική δημόσια διαβούλευση. Η αξιολόγηση έδειξε ότι ορισμένες ΜΜΕ θεωρούν ότι η συμμόρφωση με τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία αποτελεί πρόκληση, λόγω των δυσκολιών στην κατανόηση των τεχνικών απαιτήσεων του συστήματος δέουσας επιμέλειας, λόγω της έλλειψης προσωπικού με επαρκείς γνώσεις και πείρα που απαιτούνται για την άσκηση της δέουσας επιμέλειας και/ή λόγω περιορισμένων οικονομικών πόρων για την επικαιροποίηση των υφιστάμενων συστημάτων τους ελέγχου.

Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι το κόστος συμμόρφωσης που συνεπάγεται ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία για τις ΜΜΕ μπορεί να μειωθεί, εάν οι επιχειρήσεις ακολουθήσουν οικονομικά αποδοτικές πρακτικές (βλ. κατωτέρω)· αποφύγουν τις δαπανηρές λύσεις πληροφορικής· και επωφεληθούν από την εξωτερική τεχνική υποστήριξη για την ανάπτυξη και την εφαρμογή κατάλληλου συστήματος δέουσας επιμέλειας.

Οικονομικά αποδοτικές πρακτικές

Κατά την εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία εντοπίστηκαν αρκετές οικονομικά αποδοτικές πρακτικές: i) οι αρχές των κρατών μελών συνεργάζονται μεταξύ τους καθώς και με τους ομολόγους τους τρίτων χωρών· ii) οι ΑΑ εξετάζουν τις βάσιμες ανησυχίες που εκφράζονται από τρίτους όσον αφορά τη συμμόρφωση με τον κανονισμό· iii) οι φορείς εκμετάλλευσης αναπτύσσουν ένα σύστημα δέουσας επιμέλειας, το οποίο καλύπτει όχι μόνο τις απαιτήσεις του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία, αλλά και άλλες νομικές πράξεις (δηλ. τον νόμο Lacey των ΗΠΑ και τον αυστραλιανό νόμο για την απαγόρευση της παράνομης υλοτομίας)· iv) οι φορείς εκμετάλλευσης χρησιμοποιούν εθελοντικά συστήματα επαλήθευσης τρίτων μερών (δηλ. συστήματα εθελοντικής πιστοποίησης των δασών) στη διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων και μετριασμού των κινδύνων· και v) για τους σκοπούς της δέουσας επιμέλειας χρησιμοποιούνται τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων της ΕΕ με τις χώρες ΕΣΕΣ σχετικά με τους ορισμούς της νομιμότητας και τις επαφές με τις εθνικές αρχές.    

Μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, τα κύρια συστήματα πιστοποίησης ξυλείας έχουν προσαρμόσει τα πρότυπά τους ώστε να αντικατοπτρίζουν το πεδίο εφαρμογής του ορισμού της νομιμότητας που είναι ενσωματωμένος στον κανονισμό και έχουν αναδειχθεί ως πρακτική επιλογή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους ενωσιακούς φορείς εκμετάλλευσης για να συμβάλει στη διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων και μετριασμού των κινδύνων. Ο ρόλος των συστημάτων επαλήθευσης τρίτων μερών κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας θα μπορούσε να αποσαφηνιστεί περαιτέρω στο έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία.

5,4. Αποτελεσματικότητα

Οι ακόλουθες μείζονες προκλήσεις όσον αφορά την αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία έχουν προσδιοριστεί κατά τη διαδικασία αξιολόγησης: διατέθηκαν στις ΑΑ ανεπαρκείς ανθρώπινοι και χρηματοδοτικοί πόροι· τα είδη και το επίπεδο των κυρώσεων διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών· και δεν υπάρχει ενιαία κατανόηση και εφαρμογή του κανονισμού σ’ ολόκληρη την ΕΕ. Οι προκλήσεις αυτές έχουν ως συνέπεια την ανομοιόμορφη επιβολή, η οποία δημιουργεί άνισους όρους ανταγωνισμού για τους οικονομικούς φορείς.

Ωστόσο, η αξιολόγηση έδειξε ότι τόσο ο κανονισμός όσο και οι εκστρατείες επικοινωνίας που πραγματοποίησε η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με το πρόβλημα της παράνομης υλοτομίας. Ο κανονισμός, ως κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ, έχει συμπεριληφθεί στη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) και, επί του παρόντος, εφαρμόζεται επίσης από τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν. Ο κανονισμός έδωσε το κίνητρο στις χώρες παραγωγής να αναπτύξουν συστήματα για την επαλήθευση και την απόδειξη της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις νομιμότητας, και ενθάρρυνε επίσης ορισμένες τρίτες χώρες να συνάψουν VPA με την ΕΕ στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης FLEGT 20 . Επιπλέον, η Επιτροπή, μαζί με τον νόμο Lacey των ΗΠΑ, ενθάρρυνε άλλες καταναλώτριες χώρες να επεκτείνουν την εθνική τους νομοθεσία με παρόμοιες νομοθετικές πράξεις (Αυστραλία, Ελβετία) ή να αρχίσουν να εξετάζουν μέτρα με παρεμφερείς στόχους (Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα). Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία επηρέασε επίσης τις τροποποιήσεις στην ενωσιακή νομοθεσία για το εμπόριο ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας 21 : ο κανονισμός της Επιτροπής ενισχύθηκε με την παροχή νομικής βάσης στις διαχειριστικές αρχές των κρατών μελών για να αρνούνται την έκδοση άδειας εισαγωγής σε περίπτωση σοβαρών αμφιβολιών ως προς τη νομιμότητα της αποστολής δειγμάτων CITES.

Η αποτελεσματικότητα της απαγόρευσης της διάθεσης στην αγορά (άρθρο 4 παράγραφος 1)

Τα κράτη μέλη δεν έχουν αναφέρει περιπτώσεις ερευνών για παράβαση της υποχρέωσης απαγόρευσης οι οποίες έχουν κλείσει 22 . Λόγω του περιορισμένου χρόνου και δεδομένου ότι η πείρα όσον αφορά την επιβολή της απαγόρευσης είναι ανεπαρκής, δεν κατέστη δυνατόν να συναχθεί συμπέρασμα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της εν λόγω απαγόρευσης, αφού δεν υπάρχει πείρα ως προς την επιβολή της.

Η ποσοτική αξιολόγηση του αντικτύπου που έχει ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία στο εμπόριο παράνομα υλοτομημένης ξυλείας αποτελεί πρόκληση λόγω της παράνομης φύσης των δραστηριοτήτων. Από τις εμπορικές στατιστικές που αναλύθηκαν δεν προκύπτει ότι την τελευταία διετία υπήρξε σαφής αλλαγή όσον αφορά τις εισαγωγές ξυλείας και προϊόντων ξυλείας η οποία θα μπορούσε να αποδοθεί αναμφισβήτητα στην εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία.

Εφαρμογή των συστημάτων δέουσας επιμέλειας (άρθρο 6)

Κατά τα δύο πρώτα έτη εφαρμογής του κανονισμού οι φορείς εκμετάλλευσης δεν εφάρμοσαν με συνέπεια τις απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας στην ΕΕ. Αν και υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η κατάσταση βελτιώνεται σταδιακά, η συνολική συμμόρφωση του ιδιωτικού τομέα παραμένει άνιση και ανεπαρκής.

Οι έλεγχοι που διενεργήθηκαν από τις αρμόδιες αρχές έδειξαν ότι, ενώ πολλές επιχειρήσεις είχαν κάποιου είδους σύστημα δέουσας επιμέλειας, δεν πληρούσαν πάντα τις απαιτήσεις του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία, ο οποίος ζητούσε την ανάληψη διορθωτικών ενεργειών. Ορισμένα ενδιαφερόμενα μέρη δήλωσαν ότι η εκπλήρωση της υποχρέωσης δέουσας επιμέλειας συνιστά σημαντική πρόκληση, λόγω του καινοφανούς χαρακτήρα της και της ανεπαρκούς καθοδήγησης. 

Τα σημαντικότερα εμπόδια για την επίτευξη πλήρως λειτουργικών συστημάτων δέουσας επιμέλειας είναι, μεταξύ άλλων, οι δυσκολίες στην κατανόηση όλων των στοιχείων που απαιτούνται προκειμένου να καθιερωθεί ένα αρραγές σύστημα δέουσας επιμέλειας· οι δυσκολίες στη συλλογή πληροφοριών σχετικά με την εφαρμοστέα νομοθεσία στις χώρες παραγωγής· η έλλειψη συνεργασίας με τους προμηθευτές· και η απουσία κατάλληλων μέτρων για την αξιολόγηση και τον μετριασμό των κινδύνων.

Οι αναγνωρισμένοι οργανισμοί παρακολούθησης παρέχουν στους φορείς εκμετάλλευσης ένα σύστημα δέουσας επιμέλειας, αν δεν έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν οι ίδιοι το δικό τους. Το ενδιαφέρον των φορέων εκμετάλλευσης για υπηρεσίες οργανισμών παρακολούθησης ήταν πολύ ισχνό, και μόνο ελάχιστοι από αυτούς τους φορείς χρησιμοποιούν επί του παρόντος συστήματα δέουσας επιμέλειας των οργανισμών παρακολούθησης και τις υπηρεσίες τους επαλήθευσης. Το χαμηλό ποσοστό επιβολής από τις ΑΑ δεν ενθαρρύνει τη χρήση ενός συστήματος δέουσας επιμέλειας, και υπάρχει απροθυμία μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης να συνάψουν σύμβαση με οργανισμό παρακολούθησης, δεδομένου ότι οι οργανισμοί αυτοί έχουν την υποχρέωση, βάσει του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία, να αναφέρουν στις ΑΑ τυχόν σοβαρές αστοχίες.

Παρότι η υιοθέτηση της υποχρέωσης δέουσας επιμέλειας ήταν αργή, υπάρχουν ενδείξεις ότι, σταδιακά, οι φορείς εκμετάλλευσης εφαρμόζουν συστήματα δέουσας επιμέλειας, ζητώντας περισσότερες πληροφορίες και εξασφάλιση της νομιμότητας από τους προμηθευτές τους. Αυτό αποδεικνύει ότι η υποχρέωση δέουσας επιμέλειας έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τη συμπεριφορά των φορέων εκμετάλλευσης στην αγορά, με αποτέλεσμα τη δημιουργία αλυσίδων εφοδιασμού απαλλαγμένων από παράνομα υλοτομημένη ξυλεία. Ωστόσο, απαιτείται περισσότερος χρόνος για την οριστική αξιολόγηση.

5,5. Συνοχή

Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία συνάδει με άλλες σχετικές νομοθετικές πράξεις για τα δάση και άλλους τομείς, και ιδίως με τα συστήματα αδειοδότησης των VPA στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης FLEGT και των κανονισμών της ΕΕ για το εμπόριο ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας.

Πρόοδος ως προς τη σύναψη VPA στο πλαίσιο του FLEGT

Βασικό στοιχείο του σχεδίου δράσης FLEGT είναι οι εθελοντικές συμφωνίες συνεργασίας (VPA). Πρόκειται για διμερείς συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών που παράγουν και εξάγουν ξυλεία, η διαπραγμάτευση των οποίων έγινε κατόπιν αιτήματος από τις εν λόγω χώρες. Οι VPA προβλέπουν την καθιέρωση συστήματος χορήγησης αδειών στο πλαίσιο του FLEGT, με σκοπό να διασφαλίζεται η νομιμότητα των εισαγωγών προϊόντων ξυλείας από αυτές τις χώρες στην ΕΕ. Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία προβλέπει τεκμήριο νομιμότητας για τα προϊόντα ξυλείας που καλύπτονται από άδεια FLEGT 23 .

Μέχρι σήμερα έχουν υπογραφεί έξι 24 VPA και εννέα 25 ακόμη βρίσκονται στη διαδικασία υπογραφής. Οι δύο πιο προηγμένες χώρες είναι η Ινδονησία και η Γκάνα, και τα πρώτα προϊόντα ξυλείας που αδειοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του FLEGT από τη μία ή και τις δύο αυτές χώρες αναμένεται επί του παρόντος ότι θα εισαχθούν στην ΕΕ το 2016.

Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε αρκετές χώρες οι οποίες έχουν συνάψει VPA στο πλαίσιο του FLEGT, ελλείψει αδειοδοτημένης από το FLEGT ξυλείας στην ενωσιακή αγορά, δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι VPA συνέβαλαν στην ελαχιστοποίηση της παρουσίας παράνομα υλοτομημένης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας στην εσωτερική αγορά.

6. Κάλυψη προϊόντων

Τα καλυπτόμενα από τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία προϊόντα προσδιορίζονται στο παράρτημα του εν λόγω κανονισμού, με τη χρήση ενός συνδυασμού κωδικών αναφοράς από τη Συνδυασμένη Ονοματολογία (ΣΟ) της ΕΕ και περιγραφής των προϊόντων. Ο κανονισμός καλύπτει σημαντικό αριθμό προϊόντων ξυλείας, αλλά δεν περιλαμβάνονται όλα αυτά τα προϊόντα στο πεδίο εφαρμογής του. Εξαιρέσεις υπάρχουν στο κείμενο του κανονισμού 26 και στο παράρτημά του. Ορισμένα προϊόντα ξυλείας, όπως τα μουσικά όργανα (ΣΟ 92), τα ξύλινα φέρετρα (ΣΟ 4421) ή τα ξύλινα καθίσματα (ΣΟ 94), δεν καλύπτονται από τον κανονισμό.

Οι διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερομένους έδειξαν ότι πολλοί από αυτούς δεν θεωρούν βέλτιστο το σημερινό πεδίο κάλυψης που εξασφαλίζει ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία και φρονούν ότι πρέπει να περιλαμβάνει περισσότερα προϊόντα ξυλείας, όπως τα προαναφερθέντα και το εκτυπωμένο χαρτί (βλ. παρακάτω). Ωστόσο, άλλοι ενδιαφερόμενοι κρίνουν ότι η κάλυψη προϊόντων δεν πρέπει να επεκταθεί πριν από την πλήρη εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία και την εφαρμογή του στην πράξη.

Όσον αφορά το μερίδιο αγοράς, μια σημαντική σειρά προϊόντων που εξαιρείται επί του παρόντος είναι η εξής: «Προϊόντα των εκδοτικών οίκων, του τύπου ή άλλων βιομηχανιών που ασχολούνται με τις γραφικές τέχνες. Κείμενα χειρόγραφα ή δακτυλογραφημένα και σχέδια». Σε αντίθεση με τα μέσα ενημέρωσης που τυπώνονται εγχώρια, για τα οποία ο εισαγόμενος χαρτοπολτός και το εισαγόμενο χάρτινο υλικό ελέγχονται ως προς τη νομιμότητα, τα εισαγόμενα έντυπα μέσα ενημέρωσης δεν υφίστανται δέουσα επιμέλεια και δεν υπόκεινται σε ελέγχους για τη νομιμότητα των ινών ξύλου που είναι ενσωματωμένες σε αυτά. Ως εκ τούτου, ενδέχεται να ενέχουν υψηλότερο κίνδυνο να προέρχονται από παράνομα υλοτομημένη ξυλεία. Η διαφορετική μεταχείριση των εγχώριας παραγωγής και των εισαγόμενων έντυπων προϊόντων θα αντιμετωπιζόταν αν το εκτυπωμένο χαρτί περιλαμβανόταν στα καλυπτόμενα προϊόντα. Η ποικιλία και η πολυπλοκότητα των έντυπων εμπορευμάτων θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν εξετάζεται το ενδεχόμενο διεύρυνσης του ισχύοντος πεδίου κάλυψης του προϊόντος.

7.    Συμπεράσματα

Η αξιολόγηση του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία πραγματοποιείται μόλις δύο χρόνια από την εφαρμογή του, διάστημα το οποίο δεν επαρκεί προκειμένου να αξιολογηθεί το αποτέλεσμά του, ιδίως με δεδομένη την καινοτομία που συνεπάγεται η υποχρέωση δέουσας επιμέλειας.

Η εφαρμογή και η επιβολή του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία συντελέστηκαν με βραδύ και άνισο τρόπο κατά τα πρώτα δύο έτη και εξακολουθούν να παρουσιάζουν ελλείψεις. Πρόσφατα, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος, ακόμη και αν, κατά τη στιγμή της αξιολόγησης, δεν είχαν εκπληρώσει όλα τα κράτη μέλη όλες τις υποχρεώσεις που υπέχουν δυνάμει του κανονισμού. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι φορείς εκμετάλλευσης υλοποιούν σταδιακά την υποχρέωση δέουσας επιμέλειας. Ωστόσο, η άνιση εφαρμογή και η ανομοιογενής επιβολή κατά τα δύο πρώτα έτη εφαρμογής δεν διευκόλυναν τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού, που θα προστάτευαν τους φορείς εκμετάλλευσης από τον αθέμιτο ανταγωνισμό που προκαλούν τα προϊόντα που παρασκευάζονται από παράνομα υλοτομημένη ξυλεία.

Λόγω του σχετικά σύντομου χρονικού διαστήματος που μεσολάβησε από την έναρξη εφαρμογής του κανονισμού, η αξιολόγηση δεν μπορούσε να προσδιορίσει ποσοτικά τον αντίκτυπο του κανονισμού στο εμπόριο παράνομης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας στην εσωτερική αγορά, κάτι που κατέστησε δύσκολο να εκτιμηθεί κατά πόσον ο κανονισμός εκπλήρωσε τον στόχο του για πρόληψη της διάθεσης παράνομης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας στην αγορά.

Ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία θεωρείται γενικά σημαντικό νομοθετικό μέσο για την καταπολέμηση και τη μείωση της παράνομης υλοτομίας και του εμπορίου παράνομα υλοτομημένης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας. Ο κανονισμός έχει εμπνεύσει άλλες καταναλώτριες χώρες να καταρτίσουν παρόμοιες νομοθετικές πράξεις. Επιπλέον, από την πλευρά της ζήτησης, συνιστά το αναγκαίο συμπλήρωμα της κύριας πράξης όσον αφορά την πλευρά της προσφοράς: τις VPA στο πλαίσιο του FLEGT. Χωρίς τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία θα υπήρχαν πολύ λιγότερα κίνητρα για τη σύναψη VPA, καθώς δεν θα απαιτούνταν επαλήθευση της νομιμότητας στην ΕΕ. 

Ο κανονισμός έχει αυξήσει την ευαισθητοποίηση του βιομηχανικού κλάδου και των καταναλωτών για το πρόβλημα της παράνομης υλοτομίας και των επιπτώσεών της στο περιβάλλον και το κλίμα. Επηρέασε την ενίσχυση των τροποποιήσεων στους κανονισμούς της ΕΕ για το εμπόριο ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας.

Όσον αφορά τα συγκεκριμένα σημεία αναθεώρησης που παρατίθενται στο άρθρο 20 του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία, η αξιολόγηση έδειξε τα εξής:

I.Οι διοικητικές συνέπειες για τις ΜΜΕ εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την πολυπλοκότητα του επιχειρηματικού πλαισίου και από την ύπαρξη προηγούμενων πολιτικών υπεύθυνης προμήθειας. Οι ΜΜΕ μπορεί να φαίνεται ότι βρίσκονται σε μειονεκτική θέση όσον αφορά την εφαρμογή αποτελεσματικών συστημάτων δέουσας επιμέλειας λόγω των περιορισμένων τους οικονομιών κλίμακας. Ωστόσο, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι το μικρότερο μέγεθος μιας επιχείρησης αποτελεί εμπόδιο για την εφαρμογή αποτελεσματικού συστήματος δέουσας επιμέλειας.

II.Όσον αφορά το πεδίο κάλυψης των προϊόντων, ορισμένοι ενδιαφερόμενοι θεωρούν ότι είναι ελλιπές και προτείνουν την επέκτασή του στα μουσικά όργανα, τα φέρετρα, τα καθίσματα και/ή το εκτυπωμένο χαρτί. Ορισμένοι ενδιαφερόμενοι, μάλιστα, πρότειναν ακόμα και να αντιστραφεί η προσέγγιση όσον αφορά τα καλυπτόμενα προϊόντα και να συμπεριληφθούν όλα τα προϊόντα που περιέχουν ξύλο, με πιθανές εξαιρέσεις, ενώ άλλοι ενδιαφερόμενοι θεωρούν ότι το πεδίο κάλυψης των προϊόντων δεν πρέπει να επεκταθεί έως ότου ο κανονισμός της ΕΕ για την ξυλεία εφαρμοστεί ομοιόμορφα σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Επιτροπή μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο επέκτασης του πεδίου κάλυψης των προϊόντων, με την επιφύλαξη της εκτίμησης των επιπτώσεων των επιλογών.

III.Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα της απαγόρευσης της διάθεσης στην αγορά, δεν κατέστη δυνατόν να συναχθεί κάποιο συμπέρασμα, δεδομένης της ανεπαρκούς πείρας ως προς την επιβολή της απαγόρευσης. Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα του συστήματος δέουσας επιμέλειας, παρότι είναι δύσκολο να κατανοηθεί και να εφαρμοστεί, η συγκεκριμένη υποχρέωση φαίνεται ότι έχει κάποιον αντίκτυπο στις πρακτικές των φορέων εκμετάλλευσης.

8.    Συστάσεις και επόμενα βήματα

Τα κράτη μέλη, για να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις που διαπιστώθηκαν, θα πρέπει να εντείνουν σημαντικά τις προσπάθειές τους όσον αφορά την εφαρμογή και την επιβολή. Το τρέχον επίπεδο τεχνικής ικανότητας και πόρων (τόσο ανθρώπινων όσο και οικονομικών) που διατίθενται στις ΑΑ δεν αντιστοιχεί στις ανάγκες και πρέπει να ενισχυθεί στα περισσότερα κράτη μέλη, ώστε να αυξηθούν ο αριθμός και η ποιότητα των ελέγχων συμμόρφωσης. Αυτό, με τη σειρά του, θα ωθήσει τον οικείο κλάδο να χρησιμοποιεί ένα αξιόπιστο και λειτουργικό σύστημα δέουσας επιμέλειας. Επιπλέον, θα πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες από τις αρμόδιες αρχές για να ενημερωθούν οι ενδιαφερόμενοι φορείς, ιδίως οι ΜΜΕ, σχετικά με τις απαιτήσεις του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία. Ειδικότερα, οι οικονομικά συμφέρουσες πρακτικές για την υλοποίηση της υποχρέωσης δέουσας επιμέλειας που έχουν εντοπιστεί θα πρέπει να προωθηθούν περαιτέρω.

Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρέχει καθοδήγηση στα κράτη μέλη και τους φορείς εκμετάλλευσης συμπληρώνοντας το έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία, όπου είναι αναγκαίο, ώστε να επιτευχθεί η ομοιόμορφη εφαρμογή του κανονισμού σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να διευκολύνει την επικοινωνία και να συμβάλλει στην ευθυγράμμιση των προσεγγίσεων ως προς την επιβολή μεταξύ των ΑΑ στις συνεδριάσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων.

Με βάση τα ανωτέρω, η Επιτροπή δεν κρίνει αναγκαίο να προτείνει τροποποιήσεις των ουσιαστικών διατάξεων του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία, αφού η αξιολόγηση δεν διαπίστωσε σαφή ανάγκη για αλλαγές στα βασικά στοιχεία της νομοθεσίας. Ωστόσο, η Επιτροπή μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο επέκτασης του πεδίου κάλυψης των προϊόντων, το οποίο ορίζεται στο παράρτημα του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία, μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξης με την επιφύλαξη της εκτίμησης επιπτώσεων των επιλογών.

(1)

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:32010R0995

(2)

 Ανακοίνωση της Επιτροπής για το πρόγραμμα ελέγχου της καταλληλότητας και της αποτελεσματικότητας της νομοθεσίας (REFIT) –  COM(2014) 368 .

(3)

https://ec.europa.eu/jrc/en/news/reporting-greenhouse-gas-emissions-deforestation-and-forest-degradation-pan-tropical-biomass-maps .

(4)

Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός της Επιτροπής (ΕΕ) αριθ. 363/2012 (ΕΕ L 115 της 27.4.2012, σ. 12–16) και εκτελεστικός κανονισμός της Επιτροπής (ΕΕ) αριθ. 607/2012 (ΕΕ L 177 της 7.7.2012, σ. 16–18).

(5)

Άρθρο 7 παράγραφος 1, άρθρο 10 παράγραφος 1 και άρθρο 19 του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία.

(6)

Άρθρο 13 του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία.

(7)

 Ουγγαρία, Ελλάδα, Ισπανία, Ρουμανία.

(8)

http://ec.europa.eu/environment/forests/pdf/EUTR%20implementation%20scoreboard.pdf

(9)

Εξαμηνιαίες εκθέσεις των κρατών μελών.

(10)

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου και κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 865/2006 της Επιτροπής.

(11)

Η Ελλάδα και η Ουγγαρία δεν παρείχαν στοιχεία σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου που εφαρμόζονται.

(12)

Μετά την περίοδο αξιολόγησης αναγνωρίστηκαν από την Επιτροπή 3 επιπλέον οργανισμοί παρακολούθησης: http://ec.europa.eu/environment/forests/mos.htm.

(13)

Άρθρο 6 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 607/2012.

(14)

http://ec.europa.eu/environment/eutr2013/. 

(15)

http://ec.europa.eu/environment/forests/pdf/Final%20Guidance%20document.pdf.

(16)

Απόφαση αριθ. 1386/2013/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Νοεμβρίου 2013, σχετικά με γενικό ενωσιακό πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον έως το 2020 «Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας» (ΕΕ L 354 της 28.12.2013, σ. 171-200).

(17)

http://unfccc.int/land_use_and_climate_change/redd/items/8180.php.

(18)

Μελέτη της εκτίμησης επιπτώσεων των πιθανών περαιτέρω μέτρων για την πρόληψη της εισαγωγής ή της διάθεσης στην αγορά παράνομα υλοτομημένης ξυλείας ή προϊόντων τέτοιου είδους ξυλείας. Βλ. http://ec.europa.eu/environment/forests/pdf/ia_report.pdf. Βλ. επίσης το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την πρόταση κανονισμού για τον καθορισμό των υποχρεώσεων των φορέων εκμετάλλευσης που διαθέτουν ξυλεία και προϊόντα ξυλείας στην αγορά: http://ec.europa.eu/environment/forests/pdf/impact_assessment.pdf.

(19)

Βλ. έρευνα σχετικά με την προσέγγιση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων όσον αφορά τη δέουσα επιμέλεια· η έρευνα αυτή διενεργήθηκε από το Global Timber Forum (GTF) το 2015 – http://www.illegal-logging.info/content/gtf-supplier-and-consumer-due-diligence-analysis.

(20)

Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι εξαγωγές από την Ινδονησία στην ΕΕ αυξήθηκαν το 2014 και το 2015, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί επίσης στη διευκόλυνση της συμμόρφωσης με τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία που καλύπτεται από το πιστοποιητικό Sistem Verifikasi Legalitas Kayu (SVLK), δηλ. το ινδονησιακό σύστημα διασφάλισης της νομιμότητας της ξυλείας.

(21)

Κανονισμός (ΕΕ) 2015/870 της Επιτροπής, της 15ης Ιουνίου 2015, για την τροποποίηση, όσον αφορά το εμπόριο ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 865/2006 για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου (ΕΕ L 142 της 6.6.2015, σ. 3-20).

(22)

Σε ορισμένες μεμονωμένες περιπτώσεις, οι έρευνες σχετικά με τη νομιμότητα των εισαγόμενων προϊόντων ξυλείας πραγματοποιήθηκαν βάσει τεκμηριωμένων ανησυχιών.

(23)

Άρθρο 3 παράγραφος 1 του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία.

(24)

  Καμερούν , Κεντροαφρικανική Δημοκρατία , Γκάνα , Ινδονησία , Λιβερία , Δημοκρατία του Κονγκό .

(25)

  Ακτή Ελεφαντοστού , Δημοκρατία του Κονγκό , Γκαμπόν , Γουιάνα , Ονδούρα , Λάος , Μαλαισία , Ταϊλάνδη , Βιετνάμ .

(26)

Άρθρο 2 στοιχεία α) και β), και άρθρο 3 του κανονισμού της ΕΕ για την ξυλεία.