17.12.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 423/72

1.

επικροτεί κατ’ αρχήν την προσέγγιση της πρότασης της Επιτροπής αναφορικά με την επέκταση του δικαιώματος συναπόφασης των περιφερειών και τη διεύρυνση της ελευθερίας λήψης των αποφάσεών τους·

2.

ωστόσο, σε αυτήν ειδικά την περίπτωση εξετάζει με μεγάλη επιφυλακτικότητα τη σκοπιμότητα του μέτρου·

3.

επισημαίνει τις επιφυλάξεις και την έλλειψη αποδοχής που επικρατούν σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού όσον αφορά τους γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς. Η εν λόγω επιφυλακτικότητα και η έλλειψη αποδοχής πρέπει να ληφθούν υπόψη, μεταξύ άλλων, με τη δημιουργία μιας διαφανέστερης διαδικασίας έγκρισης των γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων και ζωοτροφών·

4.

υποστηρίζει το αίτημα για σαφείς κανόνες ως προς την επισήμανση, προκειμένου οι καταναλωτές να μπορούν να κάνουν συνειδητές επιλογές όσον αφορά τις αγορές τους. Στη διαφανή επισήμανση πρέπει, μεταξύ άλλων, να παρατίθενται με κατανοητό τρόπο στοιχεία για τη χρησιμοποίηση γενετικώς τροποποιημένων ζωοτροφών στην παραγωγή ζωικών τροφίμων·

5.

παραπέμπει, σε συνάρτηση με αυτό, στη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με τίτλο «Η ελευθερία των κρατών μελών να αποδέχονται ή όχι τις καλλιέργειες γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στην επικράτειά τους» (CdR 338/2010 τελικό) (88η σύνοδος ολομέλειας της 27ης και 28ης Ιανουαρίου 2011), καθώς και στο «Ψήφισμα σχετικά με τις προτεραιότητες για το Πρόγραμμα Εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2016» (113η σύνοδος ολομέλειας της 9ης Ιουλίου 2015)·

6.

λαμβάνει υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει εκτενές νομικό πλαίσιο για την έγκριση, την ιχνηλασιμότητα και την επισήμανση των γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) και των γενετικώς τροποποιημένων (ΓΤ) τροφίμων και ζωοτροφών, το οποίο στηρίζεται στην οδηγία 2001/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Μαρτίου 2001, για τη σκόπιμη ελευθέρωση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον και την κατάργηση της οδηγίας 90/220/ΕΟΚ του Συμβουλίου, στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές, και στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1830/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, σχετικά με την ιχνηλασιμότητα και την επισήμανση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών και την ιχνηλασιμότητα τροφίμων και ζωοτροφών που παράγονται από γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς, και για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/18/ΕΚ·

7.

διαπιστώνει ότι, βάσει των προβλεπόμενων στο προτεινόμενο νομικό πλαίσιο, δεν επιτρέπεται να διατεθεί στην αγορά κανένας ΓΤΟ και κανένα γενετικώς τροποποιημένο τρόφιμο ή ζωοτροφή πριν από προηγούμενη έγκριση που πρέπει να χορηγείται σύμφωνα με το εν λόγω νομικό πλαίσιο·

8.

διαπιστώνει ότι η διαδικασία έγκρισης για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές προβλέπει την τελική επιστημονική αξιολόγηση των υποβληθέντων στοιχείων από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕΑΑΤ/EFSA)·

9.

επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφού λάβει τη γνωμοδότηση της ΕΑΑΤ, υποβάλλει για ψηφοφορία στα κράτη μέλη της μόνιμης επιτροπής φυτών, ζώων, τροφίμων και ζωοτροφών σχέδιο απόφασης αναφορικά με την έγκριση ή την απόρριψη της έγκρισης·

10.

σημειώνει ότι, εφόσον δεν υπάρξει σαφές αποτέλεσμα ψηφοφορίας ούτε στη μόνιμη επιτροπή φυτών, ζώων, τροφίμων και ζωοτροφών ούτε στην επιτροπή προσφυγών, η Επιτροπή υποχρεούται, βάσει του νομικού πλαισίου για τους ΓΤΟ και του χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων, να λάβει απόφαση σχετικά με την αίτηση έγκρισης·

11.

επισημαίνει ότι η Επιτροπή εξήγγειλε στο πρόγραμμα εργασίας της για το 2015 ότι θα προβεί σε αναθεώρηση της διαδικασίας έγκρισης των γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών, προκειμένου να ανταποκριθεί στις ανησυχίες των πολιτών και των κρατών μελών που προκύπτουν από την υφιστάμενη νομική υποχρέωση της Επιτροπής για έγκριση τέτοιων οργανισμών ακόμα κι αν δεν υπάρχει ειδική πλειοψηφία κρατών μελών υπέρ μιας τέτοιας έγκρισης·

12.

εκφράζει την έκπληξή της για το γεγονός ότι η εξαγγελθείσα αναθεώρηση έχει καταλήξει σήμερα μόνο σε μια πρόταση για τη χρησιμοποίηση γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων και ζωοτροφών και όχι σε μια ουσιαστική αναθεώρηση της διαδικασίας έγκρισης, όπως είχε εξαγγελθεί·

13.

παραπέμπει στα προφίλ ψήφου των μεμονωμένων κρατών μελών αναφορικά με την ισχύουσα διαδικασία έγκρισης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές·

14.

εκφράζει τη λύπη της διότι αυτές οι ψηφοφορίες για το θέμα των γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων και ζωοτροφών, στη μόνιμη επιτροπή και στην επιτροπή προσφυγών, κατά κανόνα δεν καταλήγουν σε ειδική πλειοψηφία υπέρ ή κατά των εκάστοτε προτάσεων απόφασης·

15.

επισημαίνει ότι, παράλληλα με τους ενδοιασμούς που σχετίζονται με την επιστημονική αξιολόγηση, συχνά η αιτία για την αποχή ή την αρνητική ψήφο ενός κράτους μέλους είναι οι ενδοιασμοί σχετικά με περαιτέρω πτυχές οι οποίες δεν περιλαμβάνονται στην αξιολόγηση κινδύνου της ΕΑΑΤ·

16.

λαμβάνει υπόψη ότι, σύμφωνα με το ισχύον νομικό καθεστώς, η Επιτροπή υποχρεούται να αποφασίζει για τις αιτήσεις έγκρισης·

17.

εκφράζει ιδιαίτερη λύπη διότι, ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφασίζει πάντοτε εκ των πραγμάτων χωρίς την υποστηρικτική ψήφο των κρατών μελών· στο πλαίσιο αυτό, όταν οι γνωμοδοτήσεις της ΕΑΑΤ είναι θετικές, οι αποφάσεις της Επιτροπής κατά κανόνα καταλήγουν σε χορήγηση της έγκρισης·

18.

καταλογίζει ότι αυτό έχει ως συνέπεια να αγνοούνται κατά κανόνα στην απόφαση για την έγκριση οι ενδοιασμοί, για παράδειγμα, κοινωνικοπολιτικού χαρακτήρα, οι οποίοι διατυπώνονται στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισης από μεμονωμένα ή περισσότερα κράτη μέλη·

19.

υπογραμμίζει ότι, λόγω των παραπάνω διαπιστώσεων, αυξάνεται η τάση αμφισβήτησης των εγκρίσεων που βασίζονται μόνο στην αξιολόγηση κινδύνου της ΕΑΑΤ·

20.

συμμερίζεται την άποψη των κρατών μελών ότι, λόγω του μεγάλου δημοσίου ενδιαφέροντος για την έγκριση ή την απόρριψη ΓΤΟ, είναι απολύτως απαραίτητο να συμπεριληφθούν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και ενδοιασμοί που δεν ανήκουν, για παράδειγμα, στη σφαίρα της επιστήμης·

21.

εκφράζει τη λύπη της διότι αυτό εκ των πραγμάτων δεν συμβαίνει σήμερα, καθώς στην ισχύουσα διαδικασία η Επιτροπή κατά τη λήψη των αποφάσεων θέτει στο επίκεντρο την αξιολόγηση κινδύνου της ΕΑΑΤ, λόγω των διαφορών μεταξύ των απόψεων των κρατών μελών που έχουν ως αποτέλεσμα ανεπαρκείς πλειοψηφίες·

22.

θεωρεί ότι, με την επιφύλαξη του νομικού ελέγχου και των διευκρινίσεων σχετικά με τη σημερινή πρόταση κανονισμού, μελλοντικά η θετική απόφαση της Επιτροπής για μια έγκριση πρέπει να είναι δυνατή μόνο εφόσον συναινούν, τουλάχιστον με ειδική πλειοψηφία, η μόνιμη επιτροπή ή η επιτροπή προσφυγών·

23.

φρονεί ότι με τον τρόπο αυτό θα μπορούσαν να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη οι ευρύτεροι ενδοιασμοί των κρατών μελών και ότι θα ενισχυθεί το αίσθημα ευθύνης των κρατών μελών για την ψήφο τους·

24.

δεν συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ότι πρέπει να διατηρηθεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και ότι δεν είναι δυνατό να τροποποιηθούν οι κανόνες ψηφοφορίας απλώς και μόνο επειδή ισχύουν και για άλλους τομείς πολιτικής·

25.

καλεί, συνεπώς, την Επιτροπή να εξετάσει εάν, στο πλαίσιο διαχείρισης κινδύνου για τον τομέα των ΓΤΟ, είναι δυνατό να τροποποιηθεί η μέθοδος έγκρισης παραμένοντας συμβατή με το ευρωπαϊκό δίκαιο·

26.

συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής, η οποία τάσσεται υπέρ ενός και μόνο συστήματος αξιολόγησης κινδύνου·

27.

ζητεί στενότερη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των εθνικών και περιφερειακών αρχών που είναι υπεύθυνες για την καλλιέργεια ΓΤΟ·

28.

υπογραμμίζει ότι αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στην αποδοχή της αξιολόγησης κινδύνου εκ μέρους των κρατών μελών, αλλά και να βελτιώσει την ποιότητα της αξιολόγησης·

29.

φρονεί ότι στη διαδικασία αδειοδότησης θα έπρεπε να ενταχθεί ο ενισχυμένος έλεγχος των περιβαλλοντικών ζητημάτων που εγείρονται όσον αφορά τα γενετικώς τροποποιημένα φυτά, τρόφιμα και ζωοτροφές·

30.

θεωρεί απαραίτητο να συμπεριληφθούν το συντομότερο δυνατό στα παραρτήματα της οδηγίας 2001/18/ΕΚ για την απελευθέρωση οι ενισχυμένες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΑΑΤ για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των γενετικώς τροποποιημένων φυτών, προκειμένου να γίνουν νομικά δεσμευτικές·

31.

διαπιστώνει ότι η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της COM(2015)176 αναφέρθηκε στη διεξαγωγή της διαδικασίας έγκρισης, η οποία δεν ικανοποιεί ούτε την ίδια, και πρότεινε, σε ευρεία αναλογία με την οδηγία (ΕΕ) 2015/412 (ρύθμιση αυτοεξαίρεσης αναφορικά με την καλλιέργεια ΓΤΟ), ανάλογη τροποποίηση του κανονισμού για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές·

32.

υποστηρίζει ότι ο στόχος της Επιτροπής να λάβει περισσότερο υπόψη τις επιφυλάξεις των μεμονωμένων κρατών μελών μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα μέσω μιας πολύ γρήγορης αναθεώρησης της εκτίμησης περιβαλλοντικών κινδύνων στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισης, κάτι που αποφασίστηκε πρόσφατα με το άρθρο 3 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/412, παρά μέσω της νυν κατατεθείσας πρότασης κανονισμού·

33.

διαπιστώνει ότι η πρόταση δεν έχει ως στόχο να μεταβάλει το ενιαίο επίπεδο ασφαλείας το οποίο επιτεύχθηκε με την αξιολόγηση κινδύνου σε επίπεδο ΕΕ από την ΕΑΑΤ. Το ενωσιακό νομικό πλαίσιο περιλαμβάνει ήδη σήμερα διατάξεις οι οποίες επιτρέπουν στα κράτη μέλη (εφόσον, βάσει νέων πορισμάτων, ένα γενετικώς τροποποιημένο τρόφιμο και ζωοτροφή θα μπορούσε να συνιστά σοβαρό κίνδυνο για την υγεία ή το περιβάλλον) να απαγορεύουν το εν λόγω προϊόν μέχρι να γίνει επανεξέταση σε επίπεδο ΕΕ·

34.

διαπιστώνει ότι πρέπει να παραχωρηθεί στα κράτη μέλη το δικαίωμα να εκδίδουν αποφάσεις σε εθνικό επίπεδο για τον περιορισμό ή την απαγόρευση της χρησιμοποίησης σε τρόφιμα και ζωοτροφές ΓΤΟ που είναι εγκεκριμένοι σε ενωσιακό επίπεδο (μέτρα αυτοεξαίρεσης αναφορικά με τη χρησιμοποίηση ΓΤΟ)·

35.

διαπιστώνει ωστόσο ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν εν προκειμένω ότι τα μέτρα τους είναι συμβατά με το ενωσιακό δίκαιο και ότι λαμβάνουν υπόψη την αρχή της αναλογικότητας και την απαγόρευση άνισης μεταχείρισης ημεδαπών και αλλοδαπών προϊόντων, καθώς και ότι είναι συμβατά με τις διεθνείς υποχρεώσεις της ΕΕ σε επίπεδο ΠΟΕ·

36.

επισημαίνει ότι τα μέτρα δεν πρέπει μόνο να είναι συμβατά με τους κανόνες του ΠΟΕ σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και με την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών στην εσωτερική αγορά σύμφωνα με το άρθρο 34 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), που απαγορεύει όλα τα μέτρα τα οποία έχουν την ίδια επίδραση με τους ποσοτικούς περιορισμούς της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών·

37.

επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη που θέλουν να κάνουν χρήση της δυνατότητας απαγόρευσης πρέπει να αιτιολογούν τα μέτρα τους προβάλλοντας λόγους σύμφωνους με το άρθρο 36 ΣΛΕΕ και επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος βάσει της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ενώ η αιτιολόγηση της απαγόρευσης από τα κράτη μέλη δεν πρέπει εν προκειμένω να έρχεται σε αντίθεση με την αξιολόγηση της ΕΑΑΤ σχετικά με τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και την υγεία των ζώων, καθώς και για το περιβάλλον·

38.

εκφράζει τη λύπη της για το ότι, με βάση τα σημερινά δεδομένα, η δυνατότητα απαγόρευσης συνοδεύεται από δυσανάλογα εμπόδια τα οποία θα πρέπει πρώτα να αντιμετωπίσει ένα κράτος μέλος προτού μπορέσει να κάνει χρήση της δυνατότητας αυτής και να επιβάλει σχετική απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο, κατάσταση η οποία εγείρει ανησυχίες σχετικά με την επικουρικότητα και υποδηλώνει ότι με την παρούσα πρόταση θα προκύψει σαφής παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας·

39.

σε συνάρτηση με αυτό, εκφράζει τη λύπη της διότι δεν παρουσιάζεται ενδεικτικός κατάλογος των επιχειρημάτων βάσει των οποίων θα μπορούσε να τεκμηριωθεί μια απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο στα μεμονωμένα κράτη μέλη. Παρόμοιος κατάλογος, που αποδείχθηκε ευνοϊκός για την ασφάλεια δικαίου υπάρχει, για παράδειγμα, στην οδηγία (ΕΕ) 2015/412 για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/18/ΕΚ όσον αφορά τη δυνατότητα που παρέχεται στα κράτη μέλη να περιορίζουν ή να απαγορεύουν την καλλιέργεια γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) στην επικράτειά τους·

40.

εκφράζει εν προκειμένω σαφώς τη λύπη της διότι δεν συνοδεύεται η πρόταση αυτή από εκτίμηση επιπτώσεων («impact assessment»)·

41.

συνοψίζοντας, επικρίνει το γεγονός ότι η πρόταση της Επιτροπής αφενός εξασφαλίζει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα περιορισμού ή απαγόρευσης της χρησιμοποίησης εγκεκριμένων σε επίπεδο ΕΕ ΓΤΟ σε τρόφιμα και ζωοτροφές, αφετέρου όμως δεν τους υποδεικνύει πώς μπορούν να υλοποιήσουν αυτή την απόφαση σε εθνικό επίπεδο με ασφάλεια δικαίου·

42.

θεωρεί ότι αυτό δυσχεραίνει σοβαρά την προσπάθεια να εκτιμηθεί σε ποιο μέτρο θα γινόταν στην πράξη χρήση της δυνατότητας απαγόρευσης ενόψει του πλήθους των όρων που πρέπει να πληρούνται·

43.

επισημαίνει με επικριτική διάθεση ότι, με βάση τα σημερινά δεδομένα, είναι ανέφικτη η διαχείριση της εθνικής απαγόρευσης χρήσης με λογικό κόστος, δεδομένης της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών στην εσωτερική αγορά και των παγκοσμιοποιημένων ροών αγαθών, καθώς και δεδομένου του πλήθους των συμμετεχόντων στις αλυσίδες επεξεργασίας της βιομηχανικής παραγωγής τροφίμων και ζωοτροφών·

44.

θεωρεί ότι, αντί της εθνικής ρύθμισης απαγόρευσης, πρέπει να προτιμηθεί ο ενισχυμένος συνυπολογισμός των ενδοιασμών των κρατών μελών, με μεταβολή για τον σκοπό αυτό της στάθμισης των αποτελεσμάτων ψηφοφορίας στο πλαίσιο των επιτροπών. Οι εθνικές ρυθμίσεις απαγόρευσης μπορούν να υλοποιηθούν μόνο αφού ξεπεραστούν σοβαρά εμπόδια, επιπροσθέτως δε ο έλεγχός τους είναι σχεδόν αδύνατος·

45.

ως εκ τούτου, δεν συμφωνεί με το συμπέρασμα της Επιτροπής που οδήγησε στην υποβολή της παρούσας πρότασης κανονισμού·

46.

συνεπώς, τάσσεται υπέρ της απόρριψης της πρότασης κανονισμού.