52014DC0488

[*]

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στις 19 Ιανουαρίου 2012, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε διάλογο με το Κοσσυφοπέδιο για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Στις 14 Ιουνίου 2012, υπέβαλε στην κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου χάρτη πορείας για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων. Σε αυτόν τον χάρτη πορείας προσδιορίζονται όλα τα νομοθετικά και άλλα μέτρα που πρέπει να θεσπίσει και να εφαρμόσει το Κοσσυφοπέδιο, ώστε να σημειώσει πρόοδο ως προς την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων.

Στις 8 Φεβρουαρίου 2013, η Επιτροπή εξέδωσε την πρώτη έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειώσει το Κοσσυφοπέδιο στο πλαίσιο του διαλόγου για τις θεωρήσεις.[2] Η εν λόγω έκθεση περιλάμβανε αξιολόγηση της προόδου που είχε σημειώσει το Κοσσυφοπέδιο, συστάσεις προς τις αρχές του Κοσσυφοπεδίου και στατιστικά στοιχεία σχετικά με τις αναμενόμενες από την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων επιπτώσεις για τη μετανάστευση και την ασφάλεια.

Στις 12 Φεβρουαρίου 2013, η Επιτροπή πραγματοποίησε τη δεύτερη σύνοδο ανωτάτων υπαλλήλων με το Κοσσυφοπέδιο. Η τρίτη και η τέταρτη σύνοδος έλαβαν χώρα στις 29 Ιουλίου 2013 και στις 16 Ιουνίου 2014, αντιστοίχως.

Η παρούσα είναι η δεύτερη έκθεση, η οποία αναφέρει την αξιολόγηση της Επιτροπής για την πρόοδο που έχει σημειώσει το Κοσσυφοπέδιο σχετικά με την εκπλήρωση των απαιτήσεων του χάρτη πορείας για τις θεωρήσεις. Συνοψίζει τις σημαντικότερες εξελίξεις όσον αφορά τη θέσπιση ή τροποποίηση και την εφαρμογή νομοθεσίας, με κατάλληλες συστάσεις προς την κυβέρνηση. Συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (εφεξής «έγγραφο εργασίας»), στο οποίο αναπτύσσονται εκτενώς οι εξελίξεις που περιγράφονται στην παρούσα έκθεση. Στο έγγραφο εργασίας εξετάζονται επίσης οι αναμενόμενες από την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων επιπτώσεις για την ασφάλεια και τη μετανάστευση.

Η έκθεση και το έγγραφο εργασίας στηρίζονται στις εκθέσεις που υπέβαλε η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου, στις εκθέσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες των κρατών μελών της ΕΕ οι οποίοι συμμετείχαν σε αποστολές αξιολόγησης τον Δεκέμβριο του 2013 και τον Μάρτιο του 2014, σε πληροφορίες που λήφθηκαν από το Γραφείο της ΕΕ στο Κοσσυφοπέδιο και από την EULEX, καθώς και σε στατιστικά στοιχεία που συγκέντρωσε η Eurostat και υπέβαλαν τα κράτη μέλη.

Στην έκθεση και στο έγγραφο εργασίας διατυπώνονται συστάσεις σε τομείς πολιτικής όπου απαιτούνται περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, τόσο νομοθετικού όσο και εκτελεστικού χαρακτήρα, για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων.

Ο διάλογος για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων διεξάγεται χωρίς να προδικάζει τη θέση των κρατών μελών της Ένωσης σχετικά με το καθεστώς.

2. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΙΣΔΟΧΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ

2.1. Επανεισδοχή

Το νομικό πλαίσιο του Κοσσυφοπεδίου για την επανεισδοχή έχει θεσπιστεί. Το Κοσσυφοπέδιο συνέχισε τη διαπραγμάτευση και τη σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής με τα κράτη μέλη της ΕΕ, τα συνδεδεμένα κράτη Σένγκεν και τις κύριες χώρες διέλευσης και προέλευσης παράνομων μεταναστών.[3]

Η επανεισδοχή λειτουργεί ικανοποιητικά. Το Κοσσυφοπέδιο έχει βελτιώσει την επεξεργασία αιτήσεων και δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων. Η επανεισδοχή πολιτών του Κοσσυφοπεδίου γενικώς λειτουργεί ικανοποιητικά. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία σχετικά με την επανεισδοχή υπηκόων τρίτων χωρών και ανιθαγενών.

Σύσταση:

- Να συνεχιστούν η διαπραγμάτευση και η σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη της ΕΕ και τις κύριες χώρες διέλευσης και προέλευσης παράνομων μεταναστών·

- να συνεχιστεί η επανεισδοχή, από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, πολιτών του Κοσσυφοπεδίου, υπηκόων τρίτων χωρών και ανιθαγενών που δεν πληρούν πλέον τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής σε αυτά τα κράτη·

- να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα για να διευκολυνθεί η επανεισδοχή ευάλωτων προσώπων.

2.2. Επανένταξη

Τον Αύγουστο του 2013, τροποποιήθηκε ο κανονισμός για την επανένταξη, καθώς θεσπίστηκαν ένδικα μέσα και νομική βάση για τη σύσταση επιτροπής προσφυγών. Τα μέλη της επιτροπής προσφυγών έχουν διοριστεί.

Η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου εξακολουθεί να χρηματοδοτεί το ταμείο επανένταξης. Το 2013, το ποσό που διατέθηκε ανήλθε σε 3,2 εκατ. ευρώ. Περίπου 1,7 εκατ. ευρώ χρησιμοποιήθηκαν για την παροχή άμεσης χρηματοδοτικής συνδρομής προς τους δικαιούχους και ένα εκατομμύριο ευρώ μεταφέρθηκε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωροταξίας για την ανακαίνιση και την κατασκευή καταλυμάτων για τους επαναπατρισθέντες. Οι αρχές έχουν την τάση να εστιάζουν την προσοχή τους σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και όχι σε υπηρεσίες βιώσιμης επανένταξης.

Από το ταμείο επανένταξης δικαιούνται να επωφεληθούν μόνο άτομα που εγκατέλειψαν το Κοσσυφοπέδιο πριν από τις 28 Ιουλίου 2010 και που υπέβαλαν αίτηση εντός ορισμένου χρονικού διαστήματος[4]. Άλλα άτομα είναι επιλέξιμα για τις στοιχειώδεις υπηρεσίες ή την κοινωνική αρωγή που παρέχονται από τους δήμους. Αυτή η καταληκτική ημερομηνία επιλεξιμότητας αποτελεί ολοένα και μεγαλύτερο εμπόδιο για τη βιώσιμη επανένταξη, δεδομένου ότι αυξανόμενος αριθμός επιστρεφόντων, που είχαν εγκαταλείψει το Κοσσυφοπέδιο μετά τον Ιούλιο του 2010, δεν είναι επιλέξιμοι για ενίσχυση από το ταμείο. Η τροποποίηση της καταληκτικής ημερομηνίας επιλεξιμότητας, με παράλληλη εστίαση σε μακροπρόθεσμες υπηρεσίες επανένταξης, αναμένεται να καταστήσει δυνατή τη βιώσιμη επανένταξη των επαναπατρισθέντων πολιτών του Κοσσυφοπεδίου.

Το σύστημα διαχείρισης υποθέσεων επανένταξης λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2013· όλοι οι δήμοι είχαν αποκτήσει πρόσβαση σε αυτό από τον Απρίλιο του 2013. Το σύστημα επιτρέπει βασική καταχώριση, αλλά δεν προβλέπει τη δυνατότητα παρακολούθησης. Έχουν διανεμηθεί κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη χρήση του εν λόγω συστήματος και έχει παρασχεθεί εκπαίδευση σε όλες τις δημοτικές υπηρεσίες για τις κοινότητες και την επιστροφή.

Τα παιδιά που επιστρέφουν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, αν και δεν παρέχονται σε συστηματική βάση μαθήματα γλωσσών και λοιπή γλωσσική υποστήριξη. Η παροχή υγειονομικής περίθαλψης θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω· ειδικότερα, το τοπικό ιατρικό προσωπικό δεν είναι πάντα σε θέση να διαγνώσει τα προβλήματα υγείας των επαναπατρισθέντων.

Συστάσεις:

- Να μεταβληθεί η χρήση του ταμείου επανένταξης από την παροχή υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης στην παροχή υπηρεσιών βιώσιμης επανένταξης, όπως η εκπαίδευση, η επαγγελματική κατάρτιση, η βοήθεια για την εξεύρεση απασχόλησης και η στέγαση·

- να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης της καταληκτικής ημερομηνίας επιλεξιμότητας όσον αφορά τις υπηρεσίες του ταμείου επανένταξης·

- να αναπτυχθεί σύστημα διαχείρισης υποθέσεων επανένταξης που να επιτρέπει την παρακολούθηση της παροχής υπηρεσιών προς όλους τους εγγεγραμμένους δικαιούχους·

- να ενισχυθεί ο συντονισμός με διεθνείς οργανισμούς, ώστε να αποφεύγονται οι αλληλεπικαλύψεις όσον αφορά τη συνδρομή που παρέχεται στους επαναπατρισθέντες πολίτες.

3. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 1: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ

Τον Φεβρουάριο του 2014, άρχισε να λειτουργεί νέο σύστημα καταχώρισης γεγονότων προσωπικής κατάστασης (εφεξής «σύστημα καταχώρισης»), με ενιαία κεντρική βάση δεδομένων. Επί του παρόντος, τα ληξιαρχικά βιβλία και η βάση δεδομένων χρησιμοποιούνται παράλληλα. Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη συνέπεια και την ακρίβεια των δεδομένων που είναι αποθηκευμένα στο σύστημα καταχώρισης, καθώς το σύστημα επιτρέπει την εκτύπωση πιστοποιητικού για το ίδιο γεγονός που περιλαμβάνει διαφορετικά σύνολα δεδομένων ή ανακριβή δεδομένα. Η αποθήκευση φυσικών αρχείων διαφέρει από δήμο σε δήμο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν μπορεί να αποτρέψει την απώλεια πληροφοριών.

Τα λογιστικά βιβλία που επιστράφηκαν από τη Σερβία έχουν σαρωθεί και αναφορτωθεί στο σύστημα ως αρχεία εικόνας. Μπορεί να ανατρέξει κανείς σε αυτά μετά από σχετικό αίτημα και να τα χρησιμοποιήσει για επαλήθευση.

Τον Δεκέμβριο του 2013, το Κοσσυφοπέδιο θέσπισε παράγωγο δίκαιο που επιτρέπει την έκδοση πιστοποιητικών προσωπικής κατάστασης κατόπιν αιτήματος σε αλφάβητα όπως το κυριλλικό και σε γλώσσες όπως η βοσνιακή και η τουρκική.

Σύσταση:

- Να βελτιωθεί σημαντικά το σύστημα καταχώρισης, προκειμένου να διασφαλιστεί η ποιότητα και η συνέπεια των αποθηκευμένων δεδομένων, μέσω επαλήθευσης των εγγραφών, εφόσον χρειαστεί, με βάση τα στοιχεία στα επικυρωμένα αντίγραφα των ληξιαρχικών βιβλίων που επιστράφηκαν από τη Σερβία·

- να διασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα μεταξύ των βάσεων δεδομένων για ταξιδιωτικά έγγραφα, δελτία ταυτότητας και την επιβολή του νόμου·

- να αναπτυχθούν τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για την αποθήκευση και τη βιβλιοδέτηση εγγράφων βάσης.

4. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

4.1. Διαχείριση των συνόρων

Σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στον τομέα της ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων. Τον Σεπτέμβριο του 2013, ο νόμος για τον έλεγχο και την επιτήρηση των συνόρων ευθυγραμμίστηκε με το κεκτημένο και τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος για τη μεταξύ των διαφόρων αρχών συνεργασία. Έχουν θεσπιστεί νέα στρατηγική και σχέδιο δράσης για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων. Το βασικό νομικό πλαίσιο υφίσταται ήδη.

Η συνεργασία με τις γειτονικές χώρες βελτιώθηκε. Έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την οριοθέτηση των συνόρων με το Μαυροβούνιο· έχουν οριοθετηθεί τα 70 km της συνοριογραμμής και απομένουν μόλις 9 km.

Το Κοσσυφοπέδιο συνεργάζεται με τον FRONTEX όσον αφορά την ανταλλαγή πληροφοριών, τις αναλύσεις κινδύνου, την ανάπτυξη ικανοτήτων και την κατάρτιση. Το 2013, το Κοσσυφοπέδιο όρισε υπεύθυνο επαφής για τη διενέργεια αναλύσεων κινδύνου, που είναι αρμόδιος για την επικοινωνία με τον FRONTEX.

Τα σημεία διέλευσης των συνόρων είναι επαρκώς εξοπλισμένα για να διενεργούν πρωτοβάθμιους και δευτεροβάθμιους ελέγχους. Η συνοριακή αστυνομία και τα τελωνεία έχουν το κατάλληλο προσωπικό για να ελέγχουν τις ροές κυκλοφορίας και τη μετακίνηση επιβατών. Στην πράξη, οι έλεγχοι στα σύνορα δεν πραγματοποιούνται συστηματικά στις λωρίδες εξόδου.

Τον Ιανουάριο του 2013, ιδρύθηκε εθνικό κέντρο διαχείρισης των συνόρων. Το κέντρο αυτό αποτελείται από προσωπικό από όλες τις αρμόδιες για συνοριακά ζητήματα αρχές και είναι υπεύθυνο για τη διενέργεια στρατηγικών και επιχειρησιακών αναλύσεων κινδύνου σε κεντρικό επίπεδο, την ανταλλαγή πληροφοριών και την προστασία δεδομένων. Σε τοπικό επίπεδο, η ανάλυση κινδύνου διενεργείται σε σημεία διέλευσης των συνόρων, αλλά η πρακτική χρήση αυτού του εργαλείου ανάλυσης είναι περιορισμένη.

Το Κοσσυφοπέδιο εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό τόπο διέλευσης παράνομων μεταναστών και εμπορίας ανθρώπων. Ο αριθμός των διαπιστωμένων και διερευνώμενων υποθέσεων διευκόλυνσης της παράνομης μετανάστευσης, της εμπορίας ανθρώπων ή της διακίνησης ναρκωτικών παραμένει χαμηλός[5].

Συστάσεις:

- Να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να ολοκληρωθεί η οριοθέτηση των συνόρων με το Μαυροβούνιο·

- να διενεργούνται συστηματικοί έλεγχοι τόσο στις λωρίδες εισόδου όσο και στις λωρίδες εξόδου· να διευκρινιστεί το πεδίο εφαρμογής του μητρώου εισόδου/εξόδου· να αναπτυχθούν τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για την καταχώριση επιβατών·

- να διασφαλιστεί η πρόσβαση της υπηρεσίας τροφίμων και κτηνιατρικών ελέγχων στο διαδίκτυο σε όλα τα σημεία διέλευσης των συνόρων·

- να διασφαλιστεί η τακτική επικαιροποίηση των δειγμάτων ταξιδιωτικών εγγράφων σε όλα τα σημεία διέλευσης των συνόρων·

- να παρασχεθεί επαρκής εξοπλισμός για την εποπτεία των συνόρων·

- να ενισχυθεί η χρήση της ανάλυσης κινδύνου, ειδικότερα κατά τον σχεδιασμό επιχειρησιακών δράσεων·

- να αποτρέπεται, σε διασυνοριακό πλαίσιο, η παράνομη μετανάστευση και η εμπορία ανθρώπων.

4.2. Διαχείριση της μετανάστευσης

Το 2013, το Κοσσυφοπέδιο αναθεώρησε και εξέδωσε δέσμη νόμων που καθορίζουν το νομοθετικό πλαίσιο για τη διαχείριση της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων των νόμων για τους αλλοδαπούς, την ιθαγένεια και το άσυλο. Η νέα νομοθεσία θεσπίζει ορισμούς που είναι σύμφωνοι με το κεκτημένο της ΕΕ. Επί του παρόντος, οι θεωρήσεις μπορούν να εκδοθούν στο εξωτερικό μόνο στην Τουρκία και την Αλβανία· έχουν αρχίσει οι τεχνικές προετοιμασίες για την επέκταση του συστήματος πληροφοριών για τις θεωρήσεις του Κοσσυφοπεδίου.

Το 2013, το Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων διέθεσε ένα εκατομμύριο ευρώ για την κατασκευή νέου κέντρου κράτησης. Το κέντρο αυτό αναμένεται να αρχίσει να λειτουργεί έως τα τέλη του 2014.

Τον Δεκέμβριο του 2012, το Κοσσυφοπέδιο δημιούργησε νέα βάση δεδομένων για τη μετανάστευση και το άσυλο· ωστόσο, δεν είναι ακόμη πλήρως λειτουργική ούτε διασυνδέεται με άλλες βάσεις δεδομένων για τη μετανάστευση. Ο νόμος για τους αλλοδαπούς ρυθμίζει την πρόσβαση των αρχών στην εν λόγω βάση δεδομένων.

Τον Οκτώβριο του 2013, θεσπίστηκαν νέα εθνική στρατηγική και σχέδιο δράσης για τη μετανάστευση και συστάθηκε εθνική αρχή για την παρακολούθηση των μεταναστευτικών ροών.

Συστάσεις:

- Να συνεχιστεί η εφαρμογή του νομικού πλαισίου· να διασφαλιστεί η τήρηση των διαδικαστικών εγγυήσεων όσον αφορά την κράτηση, την απομάκρυνση και την επιστροφή·

- να επεκταθεί το σύστημα πληροφοριών για τις θεωρήσεις του Κοσσυφοπεδίου σε όλες τις διπλωματικές και προξενικές αρχές·

- να εξεταστεί το ενδεχόμενο χάραξης στρατηγικής ένταξης και σχεδίου δράσης για τους αλλοδαπούς, προκειμένου να διευκολυνθεί η ένταξή τους στην κοινωνία·

- να κατασκευαστεί κέντρο κράτησης για αλλοδαπούς κρατουμένους·

- να εξεταστεί το ενδεχόμενο καθιέρωσης προθεσμίας για την υποδοχή αλλοδαπών στο διεθνές αεροδρόμιο της Πρίστινα·

- να συνεχιστεί η ανάπτυξη της βάσης δεδομένων για τη μετανάστευση και το άσυλο· να παρέχεται πρόσβαση στη βάση δεδομένων σε όλες τις αρμόδιες αρχές·

- να βελτιωθεί η διαλειτουργικότητα των βάσεων δεδομένων στον τομέα της πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου·

- να συνεχιστεί η εκτενής διαδικασία προσδιορισμού των χαρακτηριστικών της μετανάστευσης.

4.3. Άσυλο

Τον Ιούλιο του 2013, θεσπίστηκε νέος νόμος για το άσυλο και τροποποιήθηκε το αντίστοιχο παράγωγο δίκαιο. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των αιτούντων άσυλο και των προσώπων στα οποία χορηγήθηκε προστασία είναι σύμφωνα με το κεκτημένο. Η παροχή υπηρεσιών διερμηνείας θα πρέπει να βελτιωθεί. Ο ρόλος της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες έχει ευθυγραμμιστεί με τις διατάξεις της οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου και της Σύμβασης της Γενεύης.

Συστάσεις:

- Να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα διερμηνέων και να εξεταστεί το ενδεχόμενο διερμηνείας εξ αποστάσεως·

- να διασυνδεθούν οι σχετικές βάσεις δεδομένων, όπως το σύστημα διαχείρισης των συνόρων, το σύστημα πληροφοριών για τις θεωρήσεις του Κοσσυφοπεδίου και η βάση δεδομένων για το άσυλο.

5. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 3: ΔΗΜΟΣΙΑ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Το νέο πλαίσιο ποινικής δικαιοσύνης τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2013. Τον Μάρτιο του 2013, οι αρχές του Κοσσυφοπεδίου διεξήγαγαν την πρώτη αναθεώρηση του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης. Το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης θα μπορούσε να επωφεληθεί περαιτέρω από τη βελτίωση του συντονισμού και την ενιαία προσέγγιση μεταξύ των διάφορων φορέων. Έχει συσταθεί μηχανισμός παρακολούθησης, αλλά εξακολουθούν να είναι ανεπαρκή τα δεδομένα και να μην γίνεται σωστά η ιεράρχηση ως προς τη στόχευση προβεβλημένων υποθέσεων οργανωμένου εγκλήματος και διαφθοράς.

Όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, σημειώθηκε σημαντική μείωση του αριθμού δημόσιων δηλώσεων από πολιτικούς σχετικά με ποινικές δίκες. Εξακολουθεί να προκαλεί σοβαρές ανησυχίες η παρενόχληση των δικαστών και των εισαγγελέων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ο εκφοβισμός των μαρτύρων παραμένει πρόβλημα.

Υπήρξε σημαντική βελτίωση όσον αφορά τον επαγγελματισμό και τη στελέχωση των αστυνομικών και τελωνειακών αρχών του Κοσσυφοπεδίου. Πρέπει να ενισχυθεί η ικανότητα των διωκτικών αρχών και του δικαστικού συστήματος. Οι εν λόγω αρχές δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους και αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την πλήρωση των κενών θέσεων, ιδίως εκείνων που προορίζονται για άτομα που ανήκουν σε μειονότητες. Υπάρχουν ελλείψεις σε ό,τι αφορά τη διαδικασία διορισμού δικαστών και εισαγγελέων. Το Κοσσυφοπέδιο θα πρέπει να εναρμονίσει τους τέσσερις βασικούς νόμους που τέθηκαν σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2013 σχετικά με τα κριτήρια διορισμού ή απόλυσης δικαστών και εισαγγελέων. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική συσσώρευση εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων.

Το Κοσσυφοπέδιο δεν διαθέτει ακόμη ηλεκτρονική βάση δεδομένων ποινικού μητρώου. Τα αρχεία σχετικά με το ποινικό ιστορικό εξακολουθούν να συντάσσονται με το χέρι, κατά περίπτωση. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να δημιουργήσει σύστημα πληροφοριών ποινικού μητρώου το 2014.

Το δικαστικό σώμα δεν διαθέτει ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης υποθέσεων που να επιτρέπει την παρακολούθηση των υποθέσεων από τα στάδια της συλλογής πληροφοριών και της έρευνας μέχρι τα στάδια της δίωξης, της εκδίκασης και της ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων. Το 2014 η κυβέρνηση δρομολόγησε πιλοτικό έργο για την ανάπτυξη τέτοιου συστήματος.

Τον Μάρτιο του 2013, η κυβέρνηση ενέκρινε νέα στρατηγική και σχέδιο δράσης για την αστυνόμευση βάσει εμπιστευτικών πληροφοριών. Τον Μάρτιο του 2014, δημοσιεύτηκε η πρώτη αξιολόγηση απειλών όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα στο Κοσσυφοπέδιο. Πρέπει να ενισχυθεί η αστυνόμευση βάσει εμπιστευτικών πληροφοριών· πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω οι αναλυτικές δεξιότητες και να ενισχυθεί η διυπηρεσιακή συνεργασία.

Οι γενικές αρχές και οι θεσμικές αρμοδιότητες που διέπουν τη νόμιμη παρακολούθηση μέσω ηλεκτρονικών συσκευών καθορίζονται από σχέδιο νόμου για τις παρακολουθήσεις. Θα πρέπει να θεσπιστεί ο εν λόγω νόμος και να καθοριστούν λεπτομερείς διαδικασίες μέσω παράγωγου δικαίου.

Το 2013 θεσπίστηκαν πράξεις παράγωγου δικαίου που συνοδεύουν τον νόμο για την προστασία μαρτύρων. Η αρμόδια αστυνομική διεύθυνση είναι επαρκώς στελεχωμένη και διαθέτει δικό της προϋπολογισμό. Το Κοσσυφοπέδιο θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο διεθνούς επανεγκατάστασης των μαρτύρων σε ευαίσθητες υποθέσεις.

Τον Ιανουάριο του 2014, η κυβέρνηση θέσπισε στρατηγική για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η μονάδα χρηματοοικονομικών πληροφοριών σχεδιάζει να αυξήσει το προσωπικό της για να εκτελεί πλήρως τα καθήκοντά της. Ο αριθμός αναφορών σχετικά με ύποπτες συναλλαγές εξακολουθεί να είναι υψηλός, αλλά δεν έχουν αναφερθεί καταδίκες για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Τον Μάρτιο του 2013, θεσπίστηκε νέος νόμος για διευρυμένες εξουσίες δήμευσης περιουσιακών στοιχείων. Ο νόμος προβλέπει τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων που δεν προέρχονται άμεσα από εγκληματική δραστηριότητα για την οποία καταδικάστηκε κάποιος. Επίσης, εισάγει την αρχή της αντιστροφής του βάρους απόδειξης. Οι νέες αυτές νομικές διατάξεις επιτρέπουν τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων που σχετίζονται με υποθέσεις ανεξήγητου πλουτισμού. Η δήμευση περιουσιακών στοιχείων εξακολουθεί να βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Το Κοσσυφοπέδιο παραμένει χώρος διέλευσης και αποθήκευσης όσον αφορά την εμπορία ηρωίνης και μαριχουάνας[6]. Οι νέες διατάξεις του ποινικού κώδικα και του ποινικού δικονομικού κώδικα παρέχουν πιο αποτελεσματικά μέσα για τη διεξαγωγή ερευνών για ναρκωτικά. Ο εθνικός συντονιστής για τα ναρκωτικά κάνει χρήση των υφιστάμενων μορφών συνεργασίας μεταξύ των οργάνων επιβολής του νόμου και της κοινωνίας των πολιτών. Οι δραστηριότητες πρόληψης, ευαισθητοποίησης και παρακολούθησης των ναρκωτικών είναι ικανοποιητικές. Η ικανότητα της αστυνομίας του Κοσσυφοπεδίου στον τομέα της πρόληψης και διερεύνησης περιπτώσεων εμπορίας ναρκωτικών είναι επαρκής, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες όσον αφορά τον σχετικά χαμηλό αριθμό καταδικαστικών αποφάσεων μετά από ποινικές έρευνες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά.

Τον Ιούλιο του 2013, θεσπίστηκε ο νόμος για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και την προστασία των θυμάτων. Ο εθνικός συντονιστής για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων συνεργάζεται με τις αντίστοιχες αρχές και την κοινωνία των πολιτών. Έχει συνταχθεί νόμος για την αποζημίωση θυμάτων εγκληματικών πράξεων. Εκπονείται επί του παρόντος νέα στρατηγική για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

Το Κοσσυφοπέδιο έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει τη διακίνηση όπλων, αλλά η καταστροφή φορητών όπλων παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Λαμβανομένου υπόψη του αριθμού των κατασχέσεων που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία έτη από την KFOR και άλλες αρχές, φαίνεται ότι στο Κοσσυφοπέδιο θα μπορούσε να υπάρχει ακόμη σημαντικός αριθμός όπλων.

Το Κοσσυφοπέδιο καταβάλλει προσπάθειες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Οι αλλοδαποί μαχητές εξακολουθούν να αποτελούν πηγή ανησυχίας, ενώ οι αρχές του Κοσσυφοπεδίου έχουν συγκεντρώσει πλήθος πληροφοριών σχετικά με κοσοβάρους μαχητές στη Συρία. Έχει συνταχθεί νέος νόμος για την απαγόρευση της συμμετοχής σε ένοπλες συγκρούσεις. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να καταρτίσει σχέδιο δράσης για την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης και του βίαιου εξτρεμισμού.

Σημειώθηκαν βελτιώσεις στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς, αλλά φαίνεται να μην υπάρχουν ακόμη πραγματικά, τελικά αποτελέσματα δικαστικών υποθέσεων. Το εθνικό συμβούλιο κατά της διαφθοράς, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου, λειτουργεί. Εκδίδει συστάσεις και εκθέσεις σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς. Είναι αναγκαίο να αποκτήσει το Κοσσυφοπέδιο ιστορικό καλών επιδόσεων στον τομέα της έκδοσης τελικών δικαστικών αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς και νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Οι δημόσιες συμβάσεις παραμένουν μία από τις βασικές πηγές διαφθοράς στο Κοσσυφοπέδιο. Υπάρχουν δύο αρμόδια όργανα στον τομέα αυτόν, η επιτροπή δημόσιων συμβάσεων και ο φορέας αναθεώρησης δημόσιων συμβάσεων. Η λειτουργία του τελευταίου δεν θα μπορούσε να εκτιμηθεί σωστά, δεδομένου ότι έχει λήξει η θητεία του νέου αυτού θεσμικού οργάνου και δεν έχει ακόμη διοριστεί νέο προσωπικό.

Τον Αύγουστο του 2013, θεσπίστηκε ο νέος νόμος για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων. Για την εφαρμογή του νόμου και την καταχώριση των πολιτικών κομμάτων είναι αρμόδια η κεντρική εκλογική επιτροπή. Η επιτροπή αυτή έχει σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό, γεγονός που ενδέχεται να επηρεάσει την εφαρμογή του νόμου στο μέλλον.

Οι τροποποιήσεις του νόμου για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αναμένεται να θεσπιστούν έως τα τέλη του 2014. Το 2013, ζητήθηκε η γνώμη της εθνικής υπηρεσίας προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σχετικά με σειρά νόμων και πράξεων παράγωγου δικαίου. Οι ικανότητες της υπηρεσίας πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω. Το Κοσσυφοπέδιο θα πρέπει να αναπτύξει παράγωγο δίκαιο όσον αφορά την ασφάλεια των δεδομένων και πρέπει να διασφαλίσει ότι όλα τα νομοσχέδια που αφορούν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα θα εξεταστούν από την ανωτέρω υπηρεσία. Το Κοσσυφοπέδιο θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο περαιτέρω ευαισθητοποίησης όσον αφορά την προστασία δεδομένων και θα πρέπει να αυξήσει τον αριθμό των υπευθύνων προστασίας δεδομένων σε τοπικό επίπεδο.

Συστάσεις:

- Να ενισχυθεί η ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος μέσω της εναρμόνισης των τεσσάρων βασικών νόμων που τέθηκαν σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2013 σχετικά με τα κριτήρια διορισμού ή απόλυσης δικαστών και εισαγγελέων·

- να διασφαλιστεί η πλήρωση των κενών θέσεων στο Εισαγγελικό Συμβούλιο (KPC) και στο Δικαστικό Συμβούλιο (KJC) του Κοσσυφοπεδίου·

- να μειωθεί η συσσώρευση των εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων·

- να αναπτυχθεί σύστημα πληροφοριών ποινικού μητρώου· να ρυθμιστεί καταλλήλως η διαχείρισή του·

- να αναπτυχθεί ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης υποθέσεων που να επιτρέπει την παρακολούθηση των ποινικών υποθέσεων από το στάδιο της έρευνας μέχρι τα στάδια της δίωξης, της καταδίκης και της ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων·

- να βελτιωθεί η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρχών επιβολής του νόμου και των δικαστικών αρχών στον τομέα της αστυνόμευσης βάσει εμπιστευτικών πληροφοριών· να ενισχυθούν η ικανότητα και οι ανθρώπινοι πόροι των ανωτέρω αρχών·

- να θεσπιστούν το σχέδιο νόμου για τις παρακολουθήσεις και τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας μέσω παράγωγου δικαίου·

- να διατηρηθεί η ικανότητα στον τομέα της προστασίας μαρτύρων όσον αφορά τη χρηματοδότηση και τη στελέχωση με προσωπικό· να ενισχυθεί η διεθνής συνεργασία·

- να ενσωματωθούν οι χρηματοοικονομικές έρευνες σε όλες τις έρευνες σχετικά με το οργανωμένο έγκλημα και τη διαφθορά·

- να αποκτήσει ιστορικό καλών επιδόσεων στον τομέα της έκδοσης τελικών δικαστικών αποφάσεων σε υποθέσεις που αφορούν την εμπορία ανθρώπων, τη διακίνηση όπλων και ναρκωτικών, τη διαφθορά, τις δημόσιες συμβάσεις και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, μέσω της εκτέλεσης των ποινικών κυρώσεων και της ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων·

- να διασφαλιστεί η παροχή υποστήριξης και συνδρομής στα θύματα εμπορίας ανθρώπων·

- να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης του νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία του φορέα αναθεώρησης δημόσιων συμβάσεων·

- να εφαρμόζεται ο νόμος για τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων στις εκλογικές εκστρατείες· να ενισχυθούν οι ικανότητες των ανθρώπινων πόρων της κεντρικής εκλογικής επιτροπής·

- να συναφθούν περαιτέρω συμφωνίες συνεργασίας στον τομέα της επιβολής του νόμου και να ενισχυθεί η επιχειρησιακή συνεργασία με τις γειτονικές χώρες και τα κράτη μέλη της ΕΕ·

- να συνεχιστεί η συνεργασία με την Ευρωπόλ, την INTERPOL και τα περιφερειακά όργανα επιβολής του νόμου·

- να συναφθούν περαιτέρω συμφωνίες για την αμοιβαία δικαστική συνδρομή σε ποινικές υποθέσεις με τις γειτονικές χώρες και τα κράτη μέλη της ΕΕ·

- να διερευνηθούν περαιτέρω όροι συνεργασίας με τη EUROJUST·

- να θεσπιστεί παράγωγο δίκαιο σχετικά με την ασφάλεια των δεδομένων·

- να διασφαλιστεί ότι θα ζητηθεί η γνώμη της εθνικής υπηρεσίας προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σχετικά με όλα τα νομοσχέδια που αφορούν την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα· να ενισχυθεί η ικανότητα της εν λόγω υπηρεσίας·

- να εξεταστεί το ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης της ευαισθητοποίησης όσον αφορά την προστασία δεδομένων· να αυξηθεί ο αριθμός των υπευθύνων προστασίας δεδομένων σε τοπικό επίπεδο.

6. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 4: ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ

Το πλαίσιο των θεμελιωδών δικαιωμάτων παραμένει στέρεο, αλλά η κυβέρνηση προτίθεται να το βελτιώσει σύμφωνα με το κεκτημένο. Το υφιστάμενο πλαίσιο για την καταπολέμηση των διακρίσεων δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως, αλλά έχουν ληφθεί μέτρα για τη βελτίωση της εφαρμογής και της παρακολούθησης. Τον Μάιο του 2014, η κυβέρνηση θέσπισε τροποποιήσεις του νόμου για την καταπολέμηση των διακρίσεων. Η Συνέλευση αναμένεται σύντομα να εξετάσει τη «δέσμη για τα ανθρώπινα δικαιώματα» που αποτελείται από τα νομοσχέδια για την καταπολέμηση των διακρίσεων, την ισότητα των φύλων και τον Διαμεσολαβητή.

Η επόμενη στρατηγική και το σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα και τα θεμελιώδη δικαιώματα αναμένεται να θεσπιστούν μετά τη θέσπιση της «δέσμης για τα ανθρώπινα δικαιώματα». Ο μηχανισμός κυρώσεων στο νομοσχέδιο για την καταπολέμηση των διακρίσεων δημιουργεί διάφορα ένδικα μέσα για όσους υφίστανται παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους. Ο νόμος βασίζεται στον νόμο του 2013 για τα δικαστήρια, προκειμένου να καθοριστούν τα δικαστήρια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για καταγγελίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το πρωτογενές δίκαιο θα πρέπει να συμπληρωθεί από το παράγωγο δίκαιο και η κοινή γνώμη θα πρέπει να ενημερωθεί σχετικά με τα διαθέσιμα ένδικα μέσα.

Συνεχίζεται η εφαρμογή της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης για την ένταξη των κοινοτήτων των Ρομά, Ασκάλι και Αιγυπτίων, αν και με βραδύ ρυθμό. Το 2013 ολοκληρώθηκε η ενδιάμεση επανεξέταση και προστέθηκε έγγραφο-πλαίσιο. Το εν λόγω έγγραφο περιλαμβάνει την ιεράρχηση των δράσεων μέχρι το 2015. Απαιτείται συνεχής δέσμευση, ιδίως όσον αφορά την κατανομή του προϋπολογισμού και την εκταμίευση. Η αυξημένη συμμετοχή σε τοπικό επίπεδο εξακολουθεί να είναι ζωτικής σημασίας για την εφαρμογή.

Οι πολίτες του Κοσσυφοπεδίου δεν αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα όσον αφορά την πρόσβασή τους σε ταξιδιωτικά έγγραφα και δελτία ταυτότητας.

Η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου συγκεντρώνει στοιχεία σχετικά με εγκλήματα εθνοτικού χαρακτήρα. Από τον Ιανουάριο του 2011 έως τον Μάρτιο του 2014, έχουν αναφερθεί 44 υποθέσεις, αλλά μόνο δύο έληξαν με δικαστική απόφαση. Δεκαέξι υποθέσεις παραμένουν υπό διερεύνηση και έχουν απαγγελθεί έξι κατηγορίες. Το Κοσσυφοπέδιο θα πρέπει να καταρτίσει εναρμονισμένο ορισμό των επεισοδίων εθνοτικού χαρακτήρα, ο οποίος να μην περιορίζεται στο άρθρο 147 του ποινικού κώδικα.

Εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη συσσώρευση εκκρεμών δικαστικών υποθέσεων στο Κοσσυφοπέδιο και απαιτούνται πιο εξειδικευμένοι δικαστές σε ορισμένες δικαστικές υπηρεσίες. Η ύπαρξη αποτελεσματικότερου δικαστικού σώματος με επαρκή αριθμό εξειδικευμένων δικαστών θα συνέβαλε στη βελτίωση της διεκπεραίωσης υποθέσεων εθνοτικού χαρακτήρα.

Υπάρχουν δημοτικά συμβούλια για την ασφάλεια των κοινοτήτων σε όλους τους δήμους του Κοσσυφοπεδίου, με εξαίρεση εκείνους του Βορρά. Πρόκειται για συμβουλευτικά συμβούλια που καταρτίζουν και εφαρμόζουν επίσης σχέδια για την ασφάλεια των κοινοτήτων. Σε μεγάλο βαθμό λειτουργούν σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο, αλλά η ποιότητα των επιδόσεών τους ποικίλλει.

Συστάσεις:

- Να θεσπιστούν και να εφαρμοστούν οι νέοι νόμοι για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την ισότητα των φύλων, καθώς και οι τροποποιήσεις του νόμου για τον Διαμεσολαβητή, ως μία νομοθετική δέσμη·

- να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε σαφείς πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματά τους και σε ένδικα μέσα για την αντιμετώπιση παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων·

- να συνεχιστεί η εφαρμογή της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης για την ένταξη των κοινοτήτων των Ρομά, Ασκάλι και Αιγυπτίων, σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο·

- να καταρτιστεί εναρμονισμένος ορισμός των επεισοδίων εθνοτικού χαρακτήρα, ο οποίος να μην περιορίζεται στο άρθρο 147 του ποινικού κώδικα·

- να εξαλειφθούν τυχόν αλληλεπικαλύψεις των αρμοδιοτήτων και των δραστηριοτήτων των δημοτικών συμβουλίων για την κοινοτική ασφάλεια, αφενός, και των δημοτικών συνελεύσεων, αφετέρου.

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η Επιτροπή αξιολόγησε την εφαρμογή του χάρτη πορείας για τις θεωρήσεις βάσει των πληροφοριών και των σχετικών νομοθετικών και πολιτικών εγγράφων που παρασχέθηκαν από το Κοσσυφοπέδιο. Η αξιολόγηση αυτή συμπληρώθηκε με επιτόπιες αποστολές αξιολόγησης που πραγματοποιήθηκαν από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, με τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι το Κοσσυφοπέδιο έχει σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή του χάρτη πορείας για τις θεωρήσεις. Ωστόσο, εξακολουθούν να απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες σύμφωνα με τις συστάσεις που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκθεση και στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρέχει συνδρομή στο Κοσσυφοπέδιο κατά την εφαρμογή του χάρτη πορείας και να παρακολουθεί ενεργά την εκπλήρωση όλων των σχετικών κριτηρίων, ώστε να ενημερώνει τους συννομοθέτες για κάθε περαιτέρω πρόοδο στο πλαίσιο του διαλόγου για την απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων.

[*] Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς και συνάδει με την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 1244/99 και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

[2] COM(2013) 66 final.

[3] Το Κοσσυφοπέδιο υπέγραψε πρόσφατα συμφωνίες επανεισδοχής με την Εσθονία, την Κροατία, το Λιχτενστάιν, την Ελβετία, τη Νορβηγία, την Αλβανία και το Μαυροβούνιο.

[4] Δώδεκα μήνες από την ημερομηνία επαναπατρισμού.

[5] Ετήσια ανάλυση κινδύνου του FRONTEX για τα Δυτικά Βαλκάνια 2014.

[6] http://www.state.gov/j/inl/rls/nrcrpt/2013/vol1/204050.htm

http://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Studies/Illicit_DT_through_SEE_REPORT_2014_web.pdf