20.11.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 415/37

Εισηγητής

ο κ. Dainis Turlais (LV/ALDE), πρόεδρος της επιτροπής Ασφάλειας, πρόληψης της διαφθοράς και υποθέσεων δημόσιας τάξης του δημοτικού συμβουλίου Ρίγας

Έγγραφο αναφοράς

Πρόταση σχετικά με τη δημιουργία ευρωπαϊκής πλατφόρμας με σκοπό την ενίσχυση της συνεργασίας για την πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας

COM(2014) 221 final

1.

κρίνει θετικά την πρόταση της Επιτροπής όσον αφορά τη δημιουργία ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας και αναγνωρίζει την ανάγκη συντονισμένης και από κοινού αντιμετώπισης του φαινομένου, έτσι ώστε να διατηρηθούν στην ΕΕ οι υψηλές προδιαγραφές απασχόλησης, να αποφευχθούν οι σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες, να επιλυθούν τα προβλήματα που συνδέονται με την κυκλοφορία των εργαζομένων και να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο κεφάλαιο με πιο ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό τρόπο·

2.

υποστηρίζει την πρόταση να συμπεριληφθεί το ζήτημα της ψευδούς αυτοαπασχόλησης στο πεδίο εφαρμογής της πλατφόρμας. Πρόκειται για μια απαραίτητη προσθήκη καθότι η ψευδής αυτοαπασχόληση –με σκοπό την αποφυγή νομικών ή φορολογικών υποχρεώσεων– έχει αποτελέσματα παρόμοια με αυτά της αδήλωτης εργασίας, ιδίως όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότησή τους·

3.

αναγνωρίζει ότι η προτεινόμενη ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την ενίσχυση της συνεργασίας στην προσπάθεια πρόληψης και αποτροπής της αδήλωτης εργασίας αποτελεί ουσιαστική συμβολή στην αναζήτηση επί του παρόντος ρηξικέλευθων λύσεων υπέρ της αύξησης των ποσοστών απασχόλησης, της επίτευξης των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», καθώς και της αναβάθμισης της ποιότητας της απασχόλησης και της ασφαλούς εργασίας στην ΕΕ·

4.

επισημαίνει ότι σε πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound) (1) τονίζεται ότι «υπάρχει στενός συσχετισμός μεταξύ των προγραμμάτων λιτότητας, υπό την ευρεία έννοια, και την έκταση και την ανάπτυξη της παραοικονομίας». Κατά συνέπεια, εκφράζει, τη λύπη της για την απόκλιση που υφίσταται μεταξύ των ισχνών πόρων που εξοικονομούνται με τη λήψη μέτρων λιτότητας και των πόρων που θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν με την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας·

5.

συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ως προς τις σοβαρότατες δημοσιονομικές επιπτώσεις της αδήλωτης εργασίας, δηλαδή τη μείωση των φορολογικών εισόδων και των ασφαλιστικών εισφορών και την αρνητική επίδραση στην απασχόληση, την παραγωγικότητα, τις συνθήκες εργασίας, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και τη διά βίου μάθηση και, κατά συνέπεια, τα χαμηλότερα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και την πιο περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Υπογραμμίζει ότι η αδήλωτη εργασία συνιστά σοβαρή απειλή για την κοινωνικο-οικονομική συνοχή·

6.

υπογραμμίζει ότι αυτά τα στοιχεία έχουν ιδιαίτερη σημασία για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές καθότι η μείωση των φορολογικών εισόδων επιδρά αρνητικά στον προϋπολογισμό των εν λόγω αρχών, ενώ παράλληλα αυξάνονται τα έξοδά τους για την κάλυψη των βασικών αναγκών των πολιτών. Οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της αδήλωτης εργασίας είναι χαμηλότεροι μισθοί στην αγορά εργασίας και, άμεσα για τους αδήλωτους εργαζόμενους, έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης, έλλειψη κοινωνικής ασφάλισης ή σημαντικά χαμηλότερες συντάξεις από ό, τι στην περίπτωση εκείνων που απασχολούνται νομίμως. Κατά συνέπεια, οι αρχές που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της αδήλωτης εργασίας δυσκολεύονται ακόμα περισσότερο να διευρύνουν το φάσμα και να βελτιώσουν σταθερά την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν στον πολίτη·

7.

εκφράζει τη λύπη της διότι στην πρόταση της Επιτροπής δεν αναφέρεται η σημασία των τοπικών και των περιφερειακών αρχών και της ίδιας της Επιτροπής των Περιφερειών. Επαναλαμβάνει δε ότι αυτές ακριβώς οι αρχές είναι οι πλησιέστερες τόσο σε όσους αναζητούν εργασία όσο και στους εργοδότες και ότι η αγορά εργασίας διαρθρώνεται κυρίως σε τοπική κλίμακα (2)·

8.

καλεί –με αυτά κατά νου– την Επιτροπή να αναγνωρίσει το σημαντικό ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας όσον αφορά την ήδη υφιστάμενη συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης με τις ενώσεις εργοδοτών, τις οργανώσεις εργαζομένων και τις υπηρεσίες απασχόλησης, καθώς και τις θετικές μεθόδους που εφαρμόζονται εν προκειμένω σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Μάλιστα, η παρέμβαση των τοπικών φορέων είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία της πλατφόρμας καθότι αυτοί γνωρίζουν καλύτερα τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών. Θα μπορούσαν δε, όπως προβλέπεται να γίνει και με το δίκτυο EURES, να συμπεριληφθούν οι εταίροι της κοινωνίας πολιτών έτσι ώστε να διευρυνθεί το πεδίο δράσης της πλατφόρμας·

9.

εκτιμά ότι η πλατφόρμα –στόχος της οποίας είναι η ανταλλαγή πληροφοριών και ορθών πρακτικών, καθώς και ο καθορισμός κοινών αρχών– θα μπορούσε να προσδώσει σημαντικά πρόσθετα οφέλη, δεδομένης της σημερινής οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης και της ανάγκης για όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού και των οικονομικών πόρων. Η πλατφόρμα ευνοεί τον άρτιο σχεδιασμό μέτρων για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, δεδομένου πάντα του γενικευμένου χαρακτήρα του φαινομένου και χωρίς να παραγνωρίζεται ταυτόχρονα η ανάγκη εφαρμογής επιπρόσθετων ειδικότερων μέτρων κατά περίπτωση·

10.

αντιμετωπίζει με επιφύλαξη το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν αιτιολογεί πληρέστερα τη συμβατότητα μεταξύ της πρότασής της που προβλέπει την υποχρεωτική συμμετοχή των κρατών μελών στην πλατφόρμα και της νομικής βάσης της πρότασης– δηλαδή, του άρθρου 153 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης– σύμφωνα με το οποίο επιτρέπεται μόνο η λήψη μέτρων που αποσκοπούν στην ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών. Τονίζει, επίσης, ότι η ανάλυση στην οποία προβαίνει η Επιτροπή όσον αφορά τη συμβατότητα των διατάξεων της πρότασης με τις αρχές της αναλογικότητας και της επικουρικότητας περιορίζεται απλώς στην αιτιολόγηση της επιλογής του νομικού μέσου (μιας απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου) και της προστιθέμενης αξίας της πρότασης στο σύνολό της και όχι στον υποχρεωτικό χαρακτήρα της συμμετοχής στην πλατφόρμα. Ως εκ τούτου, η ΕτΠ εκφράζει έντονες επιφυλάξεις ως προς τη συμβατότητα του υποχρεωτικού χαρακτήρα της πρότασης με την αρχή της επικουρικότητας·

11.

επιμένει ότι δεν πρέπει να καθυστερήσει η λήψη εφικτών και αποτελεσματικών μέτρων, που θα πρέπει να εφαρμοστούν εκ μέρους όλων των κρατών μελών και με σκοπό τον περιορισμό της αδήλωτης εργασίας και της ψευδούς αυτοαπασχόλησης·

12.

επισημαίνει ότι για την ουσιαστική εκπλήρωση των στόχων της πλατφόρμας, θα ήταν σκόπιμη η αξιοποίηση των γνώσεων και της πείρας των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, δεδομένου ότι αυτές αφ’ ενός μεν συνεργάζονται με τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, τους άμεσα ενδιαφερομένους και τα επίσημα ή ανεπίσημα δίκτυα πολιτών, αφ’ ετέρου δε διαθέτουν ιδία πείρα και γνώση της παραοικονομίας σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα·

13.

υπογραμμίζει ότι κατά τη χάραξη στρατηγικών περιφερειακής ή ενωσιακής εμβέλειας για την ευαισθητοποίηση ως προς το πρόβλημα της αδήλωτης εργασίας, πρέπει οι της πλατφόρμας να διαβουλεύονται με τους εκπροσώπους των τοπικών και περιφερειακών αρχών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα αποφεύγεται τόσο η ασυμβατότητα των στρατηγικών που εκπονούν οι εν λόγω αρχές με αυτές της πλατφόρμας όσο και η διοικητική και η οικονομική επιβάρυνση. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να εξασφαλιστούν στις αυτοδιοικητικές αρχές μεγαλύτερα περιθώρια ελευθερίας σε ό,τι αφορά το είδος της συμμετοχής τους στο έργο που επιτελείται από την πλατφόρμα·

14.

επισημαίνει την ιδιαίτερη αρνητική επίδραση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας καθότι στερεί από τον εργαζόμενο τη δυνατότητα υγειονομικής περίθαλψης σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος και απλής ή επαγγελματικής ασθένειας. Επίσης του στερεί τη δυνατότητα να απολαύει των παροχών της κοινωνικής πρόνοιας που δικαιούνται οι υπόλοιποι ασφαλισμένοι και αυξάνει τις πιθανότητες να βρεθεί άπορος όταν φτάσει στην ηλικία συνταξιοδότησης. Συν τοις άλλοις, ελαττώνεται η διαθέσιμη χρηματοδότηση για την επέκταση των κοινωνικών παροχών και την αναβάθμισή τους. Μάλιστα, αυτοί που πέφτουν συχνότερα θύματα της αδήλωτης εργασίας είναι οι γυναίκες και οι έφηβοι, γεγονός πέρα ως πέρα απαράδεκτο για τα κράτη μέλη της ΕΕ·

15.

εφιστά την προσοχή στην αναγκαία προώθηση ενημερωτικών και επιμορφωτικών εκστρατειών με σκοπό την περαιτέρω ευαισθητοποίηση διαφόρων κοινωνικών ομάδων, και κυρίως των νέων ως προς τις επιπτώσεις της αδήλωτης εργασίας, την άρτια ενημέρωσή τους όσον αφορά την έκταση του φαινομένου και τον αντίκτυπό του στην εθνική οικονομία και το επίπεδο διαβίωσής τους, τις συνθήκες εργασίας, τη διά βίου κοινωνική ασφάλιση, καθώς και τις δυνατότητες που διαθέτουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές να διευρύνουν το φάσμα των παρεχόμενων υπηρεσιών και τους τρόπους αναβάθμισής τους. Υπογραμμίζει ότι η ευθύνη βαρύνει τόσο το μεμονωμένο άτομο, όσο και τον δυνητικό εργοδότη·

16.

επισημαίνει ότι, χάρη στην άμεση σχέση τους με τους πολίτες και στη συνεργασία τους με τους εργοδότες με δραστηριότητες στην επικράτειά τους, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μπορούν –με τη συνδρομή της κεντρικής διοίκησης– να συμβάλλουν ουσιαστικά τόσο στον εντοπισμό της αδήλωτης εργασίας όσο και στην προσπάθεια των εργαζομένων –και δη των πλέον ευάλωτων ομάδων εξ αυτών– να ενταχθούν στην επίσημη αγορά εργασίας·

17.

παρατηρεί ότι δεν αρκεί η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, αλλά πρέπει να καταστεί λιγότερο συμφέρουσα και να προτιμάται η δηλωμένη απασχόληση. μέσω της μείωσης, όπου αυτό ενδείκνυται, της φορολογικής και της διοικητικής επιβάρυνσης·

18.

επαναλαμβάνει την ανάγκη καταστολής της αδήλωτης εργασίας και υπό το ευρύτερο πρίσμα της μετανάστευσης, καθότι η δυνατότητα εργασίας σε τέτοιο καθεστώς αποτελεί ένα από τα κίνητρα εισροής λαθρομεταναστών και εκμετάλλευσής τους στην αγορά εργασίας (3)·

19.

επιδοκιμάζει τη συμμετοχή στην πλατφόρμα, με την ιδιότητα του παρατηρητή, κοινωνικών εταίρων όπως το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound), ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA), η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) και οι εκπρόσωποι των κρατών του ΕΟΧ. Επίσης η Επιτροπή των Περιφερειών ζητά, δυνάμει του άρθρου 1 παράγραφος 3 της υπό εξέταση πρότασης, να αναγνωριστεί η ιδιότητα του παρατηρητή και στην ίδια ως εκπρόσωπο των τοπικών και περιφερειακών αρχών της ΕΕ·

20.

εκτιμά ότι δεν θα ήταν σκόπιμη μια άνωθεν προσέγγιση και ότι αντ’ αυτής θα ήταν προτιμότερη η αντιμετώπιση των κοινωνικών αιτιών της αδήλωτης εργασίας σε κάθε τόπο, με μέτρα προσαρμοσμένα στα εκάστοτε κοινωνικά, οικονομικά και γεωγραφικά δεδομένα·

21.

επικροτεί την πρόταση χρήσης των εξής αποτελεσματικών μέσων για τις εργασίες της πλατφόρμας: τράπεζα γνώσεων, αμοιβαία εμπιστοσύνη και αποθησαύριση εμπειριών, κοινή κατάρτιση και ανταλλαγές έμψυχου δυναμικού, καθώς και χάραξη κοινών κατευθυντήριων γραμμών και αρχών λειτουργίας. Στην παρούσα οικονομική συγκυρία αυτές οι μορφές συνεργασίας αποκτούν ξεχωριστή σημασία καθότι μέσω αυτών καθίσταται δυνατή η αποτελεσματικότερη χρήση των οικονομικών πόρων και του έμψυχου δυναμικού·

22.

υπογραμμίζει τη σημασία της προώθησης προγραμμάτων διασταύρωσης δεδομένων τόσο στο εσωτερικό όσο και μεταξύ των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ δημόσιων οργανισμών με αρμοδιότητα σε θέματα απασχόλησης και κοινωνικής αρωγής, με σκοπό τη μεγαλύτερη εξοικείωση με το πρόβλημα και την ευκολότερη ανίχνευση περιπτώσεων απάτης·

23.

επιδοκιμάζει την πρόθεση διεξαγωγής ενημερωτικών εκστρατειών πανενωσιακής κλίμακας κατά της αδήλωτης εργασίας. Κρίνεται σκόπιμο να εντατικοποιηθεί η προσπάθεια για την ενημέρωση των πολιτών ως προς τις επιπτώσεις τόσο αυτής όσο και της ψευδούς αυτοαπασχόλησης στην ασφάλιση και υγεία των εργαζομένων, στα ασφαλιστικά ταμεία, στους εθνικούς, περιφερειακούς και δημοτικούς προϋπολογισμούς και, κατ’ επέκταση, σε όλη την κοινωνία. Δεδομένης της διάδοσης στις μέρες μας του ευρωσκεπτικισμού στην Ευρώπη, θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό να αποκτήσει η ευρύτερη κοινωνία πολιτών καλύτερη εικόνα των πλεονεκτημάτων που συνεπάγεται ο συντονισμός των πολιτικών απασχόλησης του κάθε κράτους μέλους σε ενωσιακό επίπεδο·

24.

προτρέπει θερμά τα κράτη μέλη να συμβουλεύονται τις τοπικές και περιφερειακές αρχές ή τις αντιπροσωπευτικές τους ενώσεις κατά τη διαδικασία ορισμού σε κάθε κράτος μέλος ενός και μοναδικού σημείου επαφής ως μέλους της πλατφόρμας, καθώς και ενός αναπληρωτή·

25.

ενθαρρύνει τα κράτη μέλη και τα σημεία επαφής τους να ορίσουν σαφώς τους κατάλληλους εκπροσώπους των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, ή των αντιπροσωπευτικών τους ενώσεων, με τους οποίους θα πραγματοποιούν δομημένο διάλογο και θα ανταλλάσσουν τακτικά πληροφορίες ως προς την αδήλωτη εργασία, έτσι ώστε οι εκπρόσωποι της κεντρικής διοίκησης να έχουν πρόσβαση στις γνώσεις και στις εμπειρίες που αποθησαυρίζονται σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα διασφαλίζεται ταυτόχρονα ότι η ενημέρωση ως προς την πρόοδο που σημειώνεται σε κάθε κράτος μέλος και στην ΕΕ θα φθάνει μέχρι το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·

26.

εκτιμά ότι τα μέσα που χρησιμοποιεί η πλατφόρμα πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση και των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, έτσι ώστε αυτές να μπορούν να συνεπικουρούν αποτελεσματικά ως εταίροι την κεντρική διοίκηση στο έργο της πρόληψης και της αποθάρρυνσης της αδήλωτης εργασίας·

27.

προτρέπει τα κράτη μέλη, την Επιτροπή και τη Eurostat να επιχειρήσουν να συγκεντρώσουν όσο το δυνατόν περισσότερα και χρήσιμα δεδομένα ως προς την αδήλωτη εργασία (και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο), έτσι ώστε να κατανοηθεί καλύτερα το πρόβλημα αυτό και να βρεθούν τρόποι επίλυσής του·

28.

υπογραμμίζει ότι πρέπει να ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε η ανάπτυξη μέσων αξιολόγησης, δεικτών και κοινών συγκριτικών αναλύσεων να μην αποσκοπεί στην εκτίμηση της κατάστασης των διαφορετικών κρατών μελών με όρους ανταγωνισμού με τη βαθμολόγησή τους σε σχετική κατάταξη· αντιθέτως οι πρωτοβουλίες αυτές αποτελούν ένα μέσο εντοπισμού της αδήλωτης εργασίας, διατύπωσης συστάσεων και βελτίωσης των γνώσεών μας γι’ αυτό το είδος απασχόλησης στην ΕΕ.

29.

συμμερίζεται το αίτημα που απηύθυνε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο ψήφισμά του της 14ης Ιανουαρίου 2014, καλώντας την Επιτροπή να διερευνήσει τα οφέλη από την καθιέρωση και –εφόσον κριθεί σκόπιμο– να προβλέψει την καθιέρωση μιας ευρωπαϊκής κάρτας κοινωνικής ασφάλισης η οποία θα περιλαμβάνει όλα τα δεδομένα που χρειάζονται για τον έλεγχο της εργασιακής σχέσης του/της κατόχου, όπως λεπτομέρειες για την κοινωνική ασφάλισή του/της και τον χρόνο εργασίας·

30.

τονίζει ότι είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τους πόρους τους στο πλαίσιο της επιθεώρησης εργασίας και να επιτύχουν τον στόχο ενός επιθεωρητή ανά 10  000 εργαζόμενους, σύμφωνα με τις συστάσεις της ΔΟΕ, ιδίως μέσω της εκπόνησης εθνικών σχεδίων δράσης για την ενίσχυση των μηχανισμών επιθεώρησης εργασίας τα οποία μπορούν ενδεχομένως να τύχουν συγχρηματοδότησης από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία·

31.

καλεί την Επιτροπή να προτείνει μια οδηγία για τον καθορισμό των ελάχιστων προτύπων για την επιθεώρηση εργασίας που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή από τα κράτη μέλη, βάσει της σύμβασης αριθ. 81 της ΔΟΕ. Η εν λόγω οδηγία θα ήταν επίσης σκόπιμο να καθορίζει τη λειτουργία του συστήματος επιθεώρησης εργασίας, καθώς και τη διασυνοριακή εκπαίδευση των επιθεωρητών εργασίας, τις εξουσίες και τα καθήκοντά τους·