52013DC0624

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Μέτρηση των αποτελεσμάτων της καινοτομίας στην Ευρώπη: προς έναν νέο δείκτη

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

1.           Εισαγωγή

Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει έναν δείκτη για τη μέτρηση των επιδόσεων με βάση τα αποτελέσματα της καινοτομίας. Η αυστηρή μέτρηση του αντίκτυπου των πολιτικών για την καινοτομία είναι καίριας σημασίας για τη χάραξη τεκμηριωμένης πολιτικής. Επιπλέον, ενισχύει τη νομιμότητα της δημόσιας δράσης και τη χρήση δημόσιων κονδυλίων.

Η Ευρώπη αποτελεί σήμερα κέντρο γνώσεων παγκόσμιας σημασίας. Ωστόσο, παρά την παγκοσμίου κύρους επιστημονική της βάση και την τεχνολογική της υπεροχή σε στρατηγικούς τομείς, απαιτούνται προσπάθειες για τη βελτίωση των επιδόσεων στον τομέα της καινοτομίας σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, με βελτίωση των συνθηκών πλαισίωσης, ιδίως τις για ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις σε καινοτόμους τομείς.

Ο προτεινόμενος δείκτης θα στηρίζει τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής κατά την ανάληψη νέων ή ενισχυμένων δράσεων για την εξάλειψη των σημείων συμφόρησης που παρεμποδίζουν τους καινοτομούντες από τη μετατροπή των ιδεών σε προϊόντα και υπηρεσίες που μπορούν να έχουν επιτυχία στην αγορά. Η βελτίωση των επιδόσεων θα συμβάλλει στην έξυπνη ανάπτυξη, σύμφωνα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και την εμβληματική της πρωτοβουλία «Ένωση Καινοτομίας»[1].

Ο προτεινόμενος δείκτης συμπληρώνει τον πίνακα αποτελεσμάτων της Ένωσης Καινοτομίας (ΠΑΕΚ)[2] και τον συνοπτικό του δείκτη καινοτομίας (ΣΔΚ), οι οποίοι αξιολογούν τον τρόπο με τον οποίο τα διάφορα πλεονεκτήματα και οι αδυναμίες των κρατών μελών και της ΕΕ καθορίζουν τη συνολική επίδοσή τους, με βάση ένα ευρύ σύνολο 24 δεικτών καινοτομίας, όπου συμπεριλαμβάνονται οι εισροές, τη δυναμικότητα παραγωγής και τα αποτελέσματα. Επιπλέον, η έκθεση για την ανταγωνιστικότητα της Ένωσης Καινοτομίας αναλύει επίσης τις επιδόσεις στον τομέα της καινοτομίας ανά διετία.

Ο δείκτης στην παρούσα ανακοίνωση επικεντρώνεται αποκλειστικά στα αποτελέσματα της καινοτομίας και παρακολουθεί ένα περιορισμένο σύνολο διαστάσεων, καθώς και τη συμβολή στη δημιουργία θέσεων εργασίας των ταχέως αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων. Λόγω της συμπληρωματικότητάς του με τον ΠΑΕΚ, προβλέπεται ότι τα αποτελέσματα του προτεινόμενου δείκτη θα δημοσιεύονται ταυτόχρονα με αυτά του ΠΑΕΚ.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανέθεσε στην Επιτροπή την εντολή να αναπτύξει έναν δείκτη στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» προκειμένου να συμπληρώσει τον στόχο έντασης Ε&Α[3], λαμβάνοντας υπόψη το αίτημα της Ένωσης Καινοτομίας προς την Επιτροπή «να δρομολογήσει τις αναγκαίες εργασίες για την εκπόνηση ενός νέου δείκτη για τη μέτρηση του μεριδίου των ταχέως αναπτυσσόμενων καινοτόμων επιχειρήσεων στην οικονομία». Τον Μάρτιο του 2013 οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων ζήτησαν τη διενέργεια συζήτησης για την καινοτομία στις Οκτωβρίου 2013, καλώντας την Επιτροπή να παρουσιάσει τον δείκτη[4].

Για την παροχή συμβουλών στην Επιτροπή σχετικά με την εκπόνησή του, συστάθηκε το 2010 ομάδα υψηλού επιπέδου από κορυφαίους καινοτομούντες και οικονομολόγους[5]. Η εν λόγω ομάδα κάλεσε την Επιτροπή να αναθέσει στη Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις σε καινοτόμους τομείς. Παράλληλα, δρομολογήθηκε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ για την ανάπτυξη τομεακών συντελεστών καινοτομίας. Οι διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με το πεδίο εφαρμογής και τον ορισμό του δείκτη πραγματοποιήθηκαν σε συναντήσεις εργασίας τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο του 2012, και τον Ιούλιο του 2013.

Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζεται ο δείκτης (τμήμα 2), τα κριτήρια και τα δεδομένα για την εκπόνησή του (τμήμα 3) και η ανάλυση αξιοπιστίας που διενεργήθηκε (τμήμα 4). Η ανακοίνωση συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.

2.           Μέτρηση των αποτελεσμάτων της καινοτομίας

Τα αποτελέσματα της καινοτομίας χαρακτηρίζονται από ευρύτητα και διαφέρουν από τομέα σε τομέα. Η μέτρησή τους συνεπάγεται τον ποσοτικό προσδιορισμό του βαθμού στον οποίο οι ιδέες για νέα προϊόντα και υπηρεσίες, που προκύπτουν από καινοτόμους τομείς, επιφέρουν οικονομική προστιθέμενη αξία και είναι σε θέση να φθάσουν στην αγορά.

Ως εκ τούτου, τα εν λόγω αποτελέσματα μπορούν να αποτυπωθούν με περισσότερα από ένα μέτρα. Μετά τη διερεύνηση ευρέος φάσματος επιλογών, η Επιτροπή επέλεξε τέσσερεις δείκτες ΠΑΑΚ, ομαδοποιημένους σε τρεις συνιστώσες (διπλώματα ευρεσιτεχνίας, απασχόληση στις δραστηριότητες έντασης γνώσης (ΔΕΓ), και ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών έντασης γνώσης), και ένα νέο μέτρο για την απασχόληση στις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις σε καινοτόμους τομείς[6].

Η συνιστώσα «διπλώματα ευρεσιτεχνίας» λαμβάνει υπόψη τις εφευρέσεις που αξιοποιούν τις γνώσεις οι οποίες παράγονται από τις επενδύσεις στην Ε&Α και στην καινοτομία, που μπορούν να μετατραπούν σε επιτυχημένες τεχνολογίες. Ομοίως, οι δείκτες έντασης απασχόλησης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού σε δραστηριότητες έντασης γνώσης στις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις παρέχουν ένδειξη του προσανατολισμού της οικονομίας προς την κατεύθυνση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών με προστιθέμενη καινοτομική αξία. Τέλος, οι εμπορικές ροές που συνδέονται με τα εν λόγω προϊόντα επιτρέπουν να μετρηθεί η ικανότητά τους να φτάσουν στις παγκόσμιες αγορές[7].

2.1.        Οι συνιστώσες του δείκτη καινοτομίας

Η πρώτη συνιστώσα είναι η τεχνολογική καινοτομία, η οποία μετράται με διπλώματα ευρεσιτεχνίας, ως καίριο αποτέλεσμα της διαδικασίας Ε&Α και καινοτομίας που καταδεικνύει την ικανότητα της οικονομίας να μετατρέπει τη γνώση σε τεχνολογία. Συνεπώς, οι πολιτικές βελτίωσης του συστήματος των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (ΔΠΙ) και μείωσης του κόστους του ωφελούν τις επιχειρήσεις που παράγουν ανάπτυξη από τις δικές τους καινοτομίες. Μέτρα όπως η προώθηση του επαγγελματικού χαρακτήρα της πρόσβασης στα χαρτοφυλάκια ΔΠΙ και η μείωση της φορολόγησης των κερδών από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στη δυναμική των καινοτόμων επιχειρήσεων[8].

Η επιλεγείσα συνιστώσα, ο δείκτης ΠΑΕΚ 2.3.1, χρησιμοποιεί τον αριθμό των αιτήσεων χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας ανά δισεκατομμύριο ΑΕγχΠ. Ο αριθμητής εκφράζει τον αριθμό των αιτήσεων που κατατέθηκαν σε διεθνές επίπεδο, στις οποίες κατονομάζεται το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) ως η υπηρεσία που έχει οριστεί στο πλαίσιο της Συνθήκης συνεργασίας για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (PCT). Ο παρονομαστής εκφράζει το ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης με βάση το ευρώ. Ενδέχεται να υπάρχει μια εγγενής μεροληψία υπέρ χωρών που στηρίζονται περισσότερο στα διεθνή διπλώματα ευρεσιτεχνίας απ’ ό,τι στα εθνικά. Ως εκ τούτου, υποβλήθηκαν σε δοκιμές εναλλακτικές στατιστικές, όπως τα τριαδικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας από τη βάση δεδομένων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας του ΟΟΣΑ.

Η δεύτερη συνιστώσα αφορά κυρίως τον τρόπο με τον οποίο το εργατικό δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης συμβάλλει στην οικονομική δομή μιας χώρας. Οι επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό αποτελούν πρόκληση για την Ευρώπη, δεδομένου ότι η εκπαίδευση και η κατάρτιση παρέχουν εργαζομένους με δεξιότητες για δημιουργία καινοτομιών. Η εν λόγω συνιστώσα αποτυπώνει τον διαρθρωτικό προσανατολισμό μιας χώρας προς δραστηριότητες έντασης γνώσης (ΔΕΓ), με τη μέτρηση όλων των εργαζομένων που απασχολούνται σε ΔΕΓ στον κλάδο των επιχειρήσεων, όπου τουλάχιστον το ένα τρίτο των εργαζομένων έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ως ποσοστό του συνολικού αριθμού απασχολουμένων στην εν λόγω χώρα. Είναι ο δείκτης ΠΑΕΚ 3.2.1.

Η τρίτη συνιστώσα είναι η ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών έντασης γνώσης. Σε μια εύρυθμα λειτουργούσα οικονομία, αντανακλά την ικανότητά της, που προκύπτει από την καινοτομία, να εξάγει καινοτόμα προϊόντα και να συμμετέχει σε παγκόσμιες αξιακές αλυσίδες. Τα τονωτικά για την ανταγωνιστικότητα μέτρα και στρατηγικές καινοτομίας αλληλοενισχύονται, με οφέλη για την ανάπτυξη της απασχόλησης, το μερίδιο των εξαγωγών και τον κύκλο εργασιών σε επίπεδο εταιρειών. Η συνιστώσα συγκεντρώνει ισοβαρώς τη συνεισφορά του εμπορικού ισοζυγίου προϊόντων υψηλής και μέσης τεχνολογίας στο συνολικό εμπορικό ισοζύγιο, και των υπηρεσιών έντασης γνώσης ως μεριδίου στο σύνολο των εξαγωγών υπηρεσιών, δείκτες ΠΑΕΚ 3.2.2 και 3.2.3.

Τέλος, η τελευταία συνιστώσα μετρά την απασχόληση στις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις καινοτόμων τομέων. Η προώθηση της ανάπτυξης των εν λόγω επιχειρήσεων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης πολιτικής έρευνας και καινοτομίας. Μελέτες δείχνουν ότι η ανάπτυξη εξαρτάται σε καίριο βαθμό από τις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, οι οποίες παράγουν ένα δυσανάλογα μεγάλο μέρος θέσεων εργασίας και μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση των επενδύσεων στην καινοτομία σε περιόδους οικονομικής ύφεσης[9]. Συνεπώς, ορισμένα κράτη μέλη στηρίζουν σθεναρά την ευκολότερη πρόσβαση των ταχέως αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων για καινοτόμα έργα και για επιχειρηματικά κεφάλαια σε προλειτουργική φάση, σε φάση εκκίνησης και σε αρχικά στάδια ανάπτυξης.

Οι συντελεστές καινοτομίας ανά κλάδο, που αντικατοπτρίζουν τον βαθμό της καινοτομικής ικανότητας και καταρτίστηκαν με βάση τη βαθμολογία που αντικατοπτρίζει το ποσοστό των ατόμων με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (βαθμολογία των δραστηριοτήτων έντασης γνώσης (ΔΕΓ)) και τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις του κλάδου αυτοπροσδιορίζονται ως καινοτόμες (βαθμολογία της Κοινοτικής Έρευνας για την Καινοτομία (ΚΕΚ)), χρησιμεύουν ως δείκτες για τη διάκριση των καινοτόμων επιχειρήσεων. Τα δεδομένα που αφορούν την απασχόληση αντλήθηκαν από ad hoc καταγραφές από τα μητρώα επιχειρήσεων που πραγματοποίησε η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2011 και το 2012. Οι ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις είναι εκείνες με 10 ή περισσότερους εργαζομένους και μέση αύξηση εργαζομένων άνω του 10% ετησίως, επί 3 έτη. Η συνιστώσα αυτή προτείνεται να συμπληρώσει το πεδίο (3.1.3 «Καινοτόμες επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης») του ΠΑΕΚ, που προορίζεται για δείκτη ο οποίος αντανακλά τη συνεισφορά στη δυναμική της αγοράς των ταχέως αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων, όπως προβλέπεται από την Ένωση της Καινοτομίας. Θα μπορούσε επομένως να είναι ο 25ος δείκτης του πίνακα αποτελεσμάτων.

2.2.        Επιδόσεις ανά χώρα

Στην εικόνα 1 παρουσιάζεται η βαθμολογία του δείκτη καινοτομίας το 2010 και το 2011, για τα κράτη μέλη και τους διεθνείς εταίρους. Ο μέσος όρος αναφέρεται στην ΕΕ των 27, δεδομένου ότι ο ΠΑΕΚ του 2013 δημοσιεύτηκε πριν από την προσχώρηση της Κροατίας. Οι βελτιωμένες χρονολογικές σειρές, με βάση μεγαλύτερες περιόδους παρατήρησης και περαιτέρω εναρμονισμένα έτη αναφοράς, είναι ουσιαστικής σημασίας και θα καταστούν διαθέσιμες μεσοπρόθεσμα.

Ένα παράδειγμα των αποτελεσμάτων και των πολιτικών τους επιπτώσεων δίνεται στο πλαίσιο 1 του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, που επικεντρώνεται σε τέσσερεις χώρες: Σουηδία (άριστες επιδόσεις), Γαλλία (καλές επιδόσεις), Ιταλία (μέτριες επιδόσεις), και Βουλγαρία (χαμηλές επιδόσεις)[10]. Συμπεριλαμβάνονται ακτινωτά διαγράμματα που απεικονίζουν τα αποτελέσματα για όλες τις συνιστώσες και χώρες. Τα εν λόγω αποτελέσματα συνοδεύονται από λεπτομερή χαρακτηριστικά αξιολόγησης ανά χώρα.

Εικόνα 1. Σύνθετος δείκτης που μετρά τα αποτελέσματα της καινοτομίας

Βαθμολογία χωρών το 2011 (κόκκινες στήλες) και το 2010 (σταυροί), μέσος όρος της ΕΕ που καθορίστηκε στο 100 για το 2010

Το 2011, οι συνιστώσες αντικατοπτρίζουν την κατάσταση το 2009 (PCT), το 2010 (DYN) ή το 2011 (ΔΕΓ, COMP)

Το 2010, οι συνιστώσες βασίζονται στα δεδομένα του2008 (PCT), του 2009 (ΔΥΝ) ή του 2010 (ΔΕΓ, COMP)

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Συνολικά, το 2011 καταγράφηκαν έξι κατηγορίες χωρών ως προς τις επιδόσεις τους, ανάλογα με τη βαθμολογία της χώρας. Η Σουηδία, η Γερμανία, η Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο είναι «χώρες με άριστες επιδόσεις», με βαθμολογία άνω των 120 και υψηλές τιμές και στις τέσσερις συνιστώσες. Κατόπιν ακολουθούν η Δανία, η Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, που θεωρούνται «χώρες με πολύ καλές επιδόσεις», με βαθμολογία από 110 έως 120. Η Γαλλία, το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες είναι «χώρες με καλές επιδόσεις» με τιμές δείκτη από 100 έως 110, και ακολουθεί εκ του σύνεγγυς μια ομάδα «χωρών με μέτριες επιδόσεις», όπου συμπεριλαμβάνονται η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Σλοβενία, η Ιταλία, και η Κύπρος, με βαθμολογία από 90 έως 100. Στις «χώρες με επιδόσεις κάτω του μετρίου», με τιμές από 80 έως 90, συγκαταλέγονται η Τσεχική Δημοκρατία, η Ισπανία, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Μάλτα, η Ρουμανία και η Σλοβακία. Τέλος, οι χώρες με βαθμολογία μικρότερη από 80 θεωρούνται «χώρες με χαμηλές επιδόσεις». Σε αυτές συγκαταλέγονται η Πολωνία, η Κροατία, η Πορτογαλία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Βουλγαρία, με τις δύο τελευταίες να έχουν ιδιαίτερα χαμηλή βαθμολογία που αγγίζει το 65, ίση με το ήμισυ περίπου της άριστης βαθμολογίας.

3.           Τα κριτήρια επιλογής

Για την εκπόνηση του δείκτη ελήφθησαν ως σημείο αναφοράς διεθνή πρότυπα ποιότητας της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΟΟΣΑ και του ΔΝΤ.

3.1.        Οι τέσσερεις αρχές που εφαρμόστηκαν

Με βάση το εννοιολογικό πλαίσιο της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφαρμόστηκαν τέσσερεις αρχές.

(1) Πολιτική συνάφεια Δόθηκε έμφαση σε μια απλή και διαισθητική ερμηνεία, με σημαντική και άμεση σχέση με τα μετρήσιμα στοιχεία. Ο δείκτης επιτρέπει την παρακολούθηση πτυχών όπως οι όροι των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (ΔΠΙ), η αναβάθμιση των δεξιοτήτων που απαιτούνται από την αγορά σε καινοτόμους τομείς έντασης γνώσης, η δημιουργία γόνιμου εδάφους για το εμπόριο προϊόντων έντασης γνώσης και οι όροι πλαισίωσης για τις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις.

(2) Ποιότητα δεδομένων Κρίθηκε απαραίτητη η διαθεσιμότητα έγκαιρων, αντιπροσωπευτικών και επικυρωμένων χρονοσειρών, καθώς και η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων πηγών.

(3) Διεθνής διαθεσιμότητα και διακρατική συγκρισιμότητα. Σκοπός ήταν να τεθεί η βάση για έναν δείκτη κατάλληλο για αξιόπιστες διακρατικές συγκρίσεις και συγκριτική αξιολόγηση.

(4) Αξιοπιστία Σύνθετοι δείκτες χρησιμοποιούνται παγκοσμίως από μεγάλο αριθμό φορέων, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών οργανισμών. Η εκπόνησή τους απαιτεί υπερσύγχρονες αναλύσεις επικύρωσης και αξιοπιστίας[11] ώστε η εικόνα που παράγεται να επιτρέπει τη συγκριτική αξιολόγηση και να ικανοποιεί τις ανάγκες της πολιτικής.

Λόγω της ανεπάρκειας των δεδομένων, τα κριτήρια 2 και 3 μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο εν μέρει στο παρόν στάδιο, και θα αποτελέσουν αντικείμενο μελλοντικής ανάλυσης. Ο δείκτης βασίζεται σε εκτιμήσεις των ελλειπουσών τιμών και της διεθνούς συγκρισιμότητας, η οποία διενεργήθηκε στη συνιστώσα του τέταρτου δείκτη για τέσσερα κράτη μέλη και διεθνείς εταίρους και υπεβλήθη σε δοκιμές αξιοπιστίας.

3.2.        Τομείς για μελλοντικές αναλύσεις

Για να βελτιωθεί ο δείκτης και να πραγματώσει το πλήρες δυναμικό του, προσδιορίστηκαν τέσσερεις τομείς.

Πρώτον, εξασφάλιση της βελτίωσης των δεδομένων σχετικά με τις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις σε καινοτόμους κλάδους, από πλευράς κάλυψης και τακτικής παραγωγής δεδομένων, με υποχρεωτικό αίτημα συλλογής δεδομένων, στο πλαίσιο του τροποποιημένου κανονισμού της Επιτροπής για την εφαρμογή του κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις διαρθρωτικές στατιστικές επιχειρήσεων, που θα καλύψει τον χρηματοοικονομικό τομέα. Οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες εξαιρούνται σε αυτό το στάδιο αλλά είναι σημαντικές, λόγω της διαδεδομένης λειτουργίας τους και του αντίκτυπού τους στην οικονομία. Η παραγωγή των εν λόγω δεδομένων θα βελτιώσει επίσης την εναρμόνιση των ετών αναφοράς του δείκτη.

Δεύτερον, ανάλυση του τρόπου με τον οποίο τα δεδομένα που ορίζουν τους συντελεστές καινοτομίας μπορούν να βελτιωθούν ώστε να εξασφαλιστούν μεγαλύτερες σειρές παρατηρήσεων για όλους τους τομείς και διαχρονικά, καθώς και του τρόπου με τον οποίο μπορούν να καταγραφούν οι διακυμάνσεις της έντασης σε διάφορες χώρες. Αυτό περιλαμβάνει ανάλυση ευαισθησίας των συντελεστών που χρησιμοποιούν νέα δεδομένα από τη διετή Κοινοτική Έρευνα για την Καινοτομία (ΚΕΚ) και την ετήσια Έρευνα Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ).

Τρίτον, εξέταση του εάν και πώς: τα δεδομένα για την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών έντασης γνώσης μπορούν να βελτιωθούν· η συνιστώσα που αφορά τις δεξιότητες μπορεί να βελτιωθεί προκειμένου να αποτυπώνει με τον βέλτιστο τρόπο τη συμβολή της εκπαίδευσης, διερευνώντας τη σχέση της με τις επιδόσεις του δείκτη· θα μπορούσαν να μελετηθούν και άλλες στατιστικές για την εμπορική επιτυχία καινοτομιών.

Τέλος, διεύρυνση της διεθνούς διάστασης του δείκτη μέσω ευρύτερης συλλογής δεδομένων σχετικά με τις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις και συνεργασίας με τον ΟΟΣΑ για τη διεθνή κάλυψη συντελεστών καινοτομίας, χρησιμοποιώντας συγκρίσιμες έρευνες σε τρίτες χώρες.

4.           Ανάλυση αξιοπιστίας

Η παρακολούθηση της καινοτομίας δημιουργεί προκλήσεις που σχετίζονται με την ποιότητα των δεδομένων και τον συνδυασμό τους σε ένα ενιαίο μέτρο. Κατά συνέπεια, η εννοιολογική και στατιστική συνοχή του δείκτη και οι επιπτώσεις των οικείων παραδοχών μοντελοποίησης αξιολογήθηκαν στο πλαίσιο επαναληπτικής διαδικασίας:

(1) οι υποψήφιοι δείκτες επελέγησαν για τη συνάφειά τους με την πολιτική καινοτομίας, βάσει επισκόπησης της βιβλιογραφίας, γνωμοδότησης εμπειρογνωμόνων, κάλυψης των χωρών, και επίκαιρου χαρακτήρα.

(2) Χρησιμοποιήθηκαν τα πλέον πρόσφατα κοινοποιηθέντα δεδομένα με διαθεσιμότητα τουλάχιστον 93% για τα δύο έτη, και για όλες τις συνιστώσες.

(3) Ο δείκτης εκπονήθηκε με ισορροπημένη δομή, στο βαθμό που οι τέσσερεις συνιστώσες του χαίρουν ίσης σπουδαιότητας, επιλέγοντας το ονομαστικό τους βάρος ως συντελεστή κλιμάκωσης, με μια προσέγγιση παρόμοια με αυτήν που ακολουθείται για τους σημαντικότερους διεθνείς δείκτες όπως ο παγκόσμιος δείκτης καινοτομίας και ο δείκτης περιβαλλοντικών επιδόσεων.

(4) Τέλος, η βαθμολογία και η κατάταξη ανά χώρα αξιολογήθηκαν προκειμένου να επαληθευτεί η συνοχή τους με τα υπάρχοντα στοιχεία τεκμηρίωσης, την έρευνα ή την επικρατούσα θεωρία.

Οι υποθέσεις μοντελοποίησης υποβλήθηκαν σε δοκιμές για την εκτίμηση των ελλειπόντων στοιχείων, τους μαθηματικούς τύπους ομαδοποίησης, τις εναλλακτικές παραλλαγές όλων των συνιστωσών και τη στάθμιση. Υπολογίστηκαν τα ποσοστά ασφάλειας για την κατάταξη, όπως η απόσταση από το όριο αποδοτικότητας.

5.           Συμπεράσματα

Ως απάντηση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει τον δείκτη αποτελεσμάτων της καινοτομίας, με βάση τις προσπάθειες της Επιτροπής για τη βελτίωση της ποιότητας των οικείων στοιχείων τεκμηρίωσης για τη στήριξη της χάραξης πολιτικής και την αξιολόγηση του αντίκτυπου της καινοτομίας.

Εστιάζοντας στα αποτελέσματα της καινοτομίας, ο δείκτης συμπληρώνει τον πίνακα αποτελεσμάτων της Ένωσης Καινοτομίας και τον συνοπτικό του δείκτη καινοτομίας.

Σύμφωνα με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και την εμβληματική της πρωτοβουλία «Ένωση Καινοτομίας», ο δείκτης θα στηρίζει τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής στη δημιουργία ευνοϊκού προς της καινοτομία περιβάλλοντος.

Εκπονήθηκε με χρήση διεθνών προτύπων ποιότητας και υπερσύγχρονων στατιστικών αναλύσεων. Ωστόσο, η Επιτροπή εντόπισε τέσσερις τομείς στους οποίους ο δείκτης μπορεί να πραγματώσει το πλήρες δυναμικό του: διεύρυνση της διεθνούς συγκρισιμότητάς του, βελτίωση των δεδομένων του σχετικά με τις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, και ανάλυση του τρόπου με τον οποίο τα σύνολα δεδομένων του συντελεστή καινοτομίας μπορούν να βελτιωθούν.

Ο δείκτης είναι ένα σύνθετο προϊόν και ποσοτικοποιεί τέσσερεις πτυχές των αποτελεσμάτων της καινοτομίας: τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τις δεξιότητες, το εμπόριο προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής έντασης γνώσης και την απασχόληση στις ταχέως αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις. Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής παρουσιάζει τα αποτελέσματα και τις επιπτώσεις του εν λόγω δείκτη στην πολιτική».

[1]               Εμβληματική πρωτοβουλία Ένωση καινοτομίας στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» (COM(2010) 546 τελικό της 6.10.2010).

[2]               http://ec.europa.eu/enterprise/policies/innovation/files/ius-2013_en-pdf.

[3]               Συμπεράσματα της 4/2/2011 (έγγρ. EUCO 2/1/11 REV1 του Συμβουλίου) και 1-2/3/2012 (EUCO 4/2/12 REV2).

[4]               Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανακοίνωσε έναν «διάλογο για το επόμενο έτος με αντικείμενο τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και απηύθυνε έκκληση για «προπαρασκευαστικές εργασίες που πρέπει να πραγματοποιηθούν για να δοθεί προτεραιότητα στα εξής: (...) (β) στην καινοτομία (Οκτώβριος 2013)», επιδιώκοντας «την παρουσίαση από την Επιτροπή της (...) ανακοίνωσής της σχετικά με την «κατάσταση της Ένωσης Καινοτομίας το 2012», καθώς και τον ενιαίο δείκτη καινοτομίας, εγκαίρως για τη διεξαγωγή συζητήσεων», έγγρ. του Συμβουλίου EUCO 23/13.

[5]               Έκθεση της ομάδας υψηλού επιπέδου για τη μέτρηση της καινοτομίας, A. Mas-Colell (πρόεδρος), Σεπτέμβριος 2010.

[6]               Ο μαθηματικός τύπος που αναπαριστά τον δείκτη περιλαμβάνεται στην εξίσωση 1 του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής.

[7]               Εξετάστηκε η πιθανότητα χρήσης οποιουδήποτε από τους τέσσερεις πρόσθετους δείκτες του ΠΑΕΚ που αφορούν τα αποτελέσματα.

[8]               «Κατάσταση της Ένωσης καινοτομίας το 2012: Επιτάχυνση των αλλαγών», COM(2013) 149 final, 21 Μαρτίου 2013.

[9]               ΟΟΣΑ (2010), «High-growth Enterprises: What Governments Can Do to Make a Difference». Archibugi, D et al. (2013) «Economic crisis and innovation: is destruction prevailing over accumulation?» Research Policy 42, 2.

[10]             Παρέχονται επίσης ενδείξεις για τις επιδόσεις των διεθνών εταίρων, π.χ. των ΗΠΑ σε σχέση με την ΕΕ.

[11]             Βλέπε: http://composite-indicators.jrc.ec.europa.eu/