ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

Κατευθυντήριες γραμμές των δραστηριοτήτων

Κοινά στοιχεία για τις έμμεσες δράσεις

1.   ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

1.1.   Γενικά

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. XX/2012 (Ορίζοντας 2020) παρέχει ένα σύνολο αρχών για την υποστήριξη μιας προσέγγισης όσον αφορά τον προγραμματισμό με βάση την οποία οι δραστηριότητες συμβάλλουν κατά στρατηγικό και ενοποιημένο τρόπο στην επίτευξη των στόχων του, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται μεγάλου βαθμού συμπληρωματικότητα με άλλες συναφείς πολιτικές και προγράμματα ανά την Ένωση.

Οι έμμεσες δράσεις του προγράμματος Ορίζοντας 2020 θα υλοποιούνται μέσω των μορφών χρηματοδότησης που προβλέπονται στο δημοσιονομικό κανονισμό και ειδικότερα, επιδοτήσεις, βραβεία, δημόσιες συμβάσεις και χρηματοπιστωτικά μέσα. Όλες οι μορφές χρηματοδότησης θα χρησιμοποιούνται με ευελιξία σε όλο το φάσμα των γενικών και συγκεκριμένων στόχων του προγράμματος Ορίζοντας 2020, ενώ η χρήση τους θα καθορίζεται με βάση τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου στόχου.

Θα δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση μιας ισόρροπης προσέγγισης στην έρευνα και την καινοτομία, η οποία δεν θα περιορίζεται μόνο στην ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών βάσει επιστημονικών και τεχνολογικών καινοτομιών, αλλά θα ενσωματώνει και πτυχές όπως η χρήση των υφιστάμενων τεχνολογιών σε νεωτερικές εφαρμογές, η συνεχής βελτίωση καθώς και η μη τεχνολογική και κοινωνική καινοτομία. Μόνο μια ολιστική προσέγγιση της καινοτομίας μπορεί να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα τις κοινωνιακές προκλήσεις και να δημιουργήσει νέες ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και βιομηχανίες.

Ειδικότερα, όσον αφορά τις κοινωνιακές προκλήσεις, τις τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και τις βιομηχανικές τεχνολογίες, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις ▌δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που συμπληρώνονται από επικουρικές δραστηριότητες που ωφελούν τους τελικούς χρήστες και την αγορά, όπως επίδειξη, δοκιμαστική εφαρμογή ή επικύρωση ιδέας. Επίσης, όπου απαιτείται, θα περιλαμβάνονται δραστηριότητες για τη στήριξη της κοινωνικής καινοτομίας και παράπλευρων πτυχών της ζήτησης όπως τυποποίηση σε προκαταρκτικό στάδιο ή συμβάσεις προ εμπορικής προώθησης, συμβάσεις προμήθειας καινοτόμων λύσεων, τυποποίηση και άλλα μέτρα επικεντρωμένα στο χρήστη που θα συμβάλλουν στην επιτάχυνση της διάθεσης και της διανομής καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά. Επιπροσθέτως, θα υπάρχει επαρκής δυνατότητα για προσεγγίσεις από τη βάση προς την κορυφή και οι δραστηριότητες στα προγράμματα εργασίας θα καθορίζονται σε γενικές γραμμές . Θα υπάρχουν ανοικτά, ελαφρά και ταχέα συστήματα στο πλαίσιο όλων των προκλήσεων και των τεχνολογιών, παρέχοντας την ευκαιρία στους καλύτερους ερευνητές και επιχειρηματίες και στις καλύτερες επιχειρήσεις της Ευρώπης να προβάλουν καινοτόμες λύσεις της δικής τους επιλογής.

Η αναλυτική θέσπιση προτεραιοτήτων κατά την υλοποίηση του προγράμματος Ορίζοντας 2020 θα απαιτήσει στρατηγική προσέγγιση του προγραμματισμού της έρευνας, με τη χρήση τρόπων διακυβέρνησης που να εναρμονίζονται στενά με την ανάπτυξη πολιτικής, καταργώντας ωστόσο τα όρια των παραδοσιακών τομεακών πολιτικών. Αυτό θα βασίζεται σε αξιόπιστα στοιχεία, αναλύσεις και προβλέψεις, ενώ η μέτρηση της προόδου θα βασίζεται σε μια αξιόπιστη δέσμη δεικτών επιδόσεων. Η εγκάρσια προσέγγιση του προγραμματισμού και της διακυβέρνησης θα επιτρέψει τον αποτελεσματικό συντονισμό όλων των ειδικών στόχων του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» παράλληλα με την αντιμετώπιση των προκλήσεων που ενυπάρχουν σε αυτούς , όπως για παράδειγμα η βιωσιμότητα, η κλιματική αλλαγή, οι κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες ή οι επιστήμες και οι τεχνολογίες της θάλασσας.

Επίσης, η θέσπιση προτεραιοτήτων θα βασίζεται σε ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών και γνωμοδοτήσεων. Όπου απαιτείται, θα περιλαμβάνει ομάδες ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων που θα συγκροτούνται ειδικά για την παροχή συμβουλών σχετικά με την υλοποίηση του προγράμματος Ορίζοντας 2020 ή οποιουδήποτε από τους ειδικούς του στόχους. Οι εν λόγω ομάδες εμπειρογνωμόνων θα διαθέτουν το κατάλληλο επίπεδο εξειδίκευσης και γνώσης στους τομείς που θα καλύπτουν και ποικιλία επαγγελματικών υποβάθρων, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής τους στον ακαδημαϊκό κόσμο, στη βιομηχανία και στην κοινωνία των πολιτών. Συμβουλές όσον αφορά τον προσδιορισμό και τον σχεδιασμό στρατηγικών προτεραιοτήτων από την Επιτροπή Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ERAC), άλλες ομάδες σχετιζόμενες με τον ΕΧΕ και η ομάδα «Πολιτική για τις επιχειρήσεις» λαμβάνονται επίσης υπόψη, εφόσον κρίνεται σκόπιμο.

Ο καθορισμός των προτεραιοτήτων μπορεί επίσης να λάβει υπόψη τα στρατηγικά ερευνητικά θεματολόγια από τις ευρωπαϊκές τεχνολογικές πλατφόρμες, τις πρωτοβουλίες κοινού προγραμματισμού ή στοιχεία από τις ευρωπαϊκές συμπράξεις καινοτομίας. Όπου απαιτείται, οι συμπράξεις μεικτής δημόσιας συμμετοχής και οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που υποστηρίζονται από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 θα συμβάλλουν και αυτές στη διαδικασία καθορισμού προτεραιοτήτων και υλοποίησης, σύμφωνα με τις διατάξεις που προβλέπει η απόφαση για το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020. Ακόμη, οι τακτικές αλληλεπιδράσεις με τους τελικούς χρήστες, τους πολίτες και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, με κατάλληλες μεθοδολογίες, όπως διασκέψεις συναίνεσης, συμμετοχικές αξιολογήσεις τεχνολογιών ή άμεση εμπλοκή σε διαδικασίες έρευνας και καινοτομίας, θα αποτελέσουν ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας θέσπισης προτεραιοτήτων.

Καθώς το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 είναι επταετές, το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου θα λειτουργεί, ενδέχεται να αλλάξει σημαντικά κατά τη διάρκεια εφαρμογής του. Το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 πρέπει να μπορεί να προσαρμόζεται στις αλλαγές αυτές. Κατά συνέπεια, στο πλαίσιο καθενός από τους ειδικούς στόχους, θα υπάρχει η δυνατότητα να περιλαμβάνεται η στήριξη δραστηριοτήτων πέραν των περιγραφών που ορίζονται παρακάτω, όπου αιτιολογείται δεόντως για την αντιμετώπιση σημαντικών εξελίξεων, πολιτικών αναγκών ή απρόβλεπτων γεγονότων.

Οι δραστηριότητες που στηρίζονται στο πλαίσιο των διαφόρων μερών και των ειδικών στόχων τους πρέπει να υλοποιούνται με τρόπο που να εξασφαλίζει τη συμπληρωματικότητα και τη συνοχή μεταξύ τους, όπου κρίνεται σκόπιμο.

▌

1.2.   Πρόσβαση σε χρηματοδότηση υψηλού κινδύνου

Το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 θα βοηθήσει εταιρείες και οργανισμούς άλλων τύπων να αποκτήσουν πρόσβαση σε δάνεια, εγγυήσεις και χρηματοδοτήσεις μετοχικού κεφαλαίου μέσω δύο διευκολύνσεων.

Η διευκόλυνση δανείων θα παρέχει δάνεια σε μεμονωμένους δικαιούχους για επενδύσεις σε έρευνα και καινοτομία, εγγυήσεις σε χρηματοπιστωτικούς ενδιάμεσους που χορηγούν δάνεια σε δικαιούχους, συνδυασμούς δανείων και εγγυήσεων και εγγυήσεις ή τριτεγγυήσεις για εθνικά ▌, περιφερειακά και τοπικά σχέδια χρηματοδότησης δανείων. Θα περιλαμβάνει θυρίδα ΜΜΕ με στόχο τη χορήγηση δανείων σε καθοδηγούμενες από έρευνα και καινοτομία ΜΜΕ, προκειμένου να συμπληρωθεί η χρηματοδότηση μέσω της διευκόλυνσης για την εγγύηση δανείων του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ (COSME) .

Η διευκόλυνση κεφαλαίου θα παρέχει κεφάλαια υψηλού κινδύνου ή/και ενδιάμεσα κεφάλαια σε μεμονωμένες επιχειρήσεις σε αρχικό στάδιο (θυρίδα εκκίνησης). Με τον μηχανισμό διευκόλυνσης θα μπορούν επίσης να πραγματοποιούνται επενδύσεις επέκτασης και ανάπτυξης σε συνδυασμό με τον μηχανισμό ιδίων κεφαλαίων για την ανάπτυξη στο πλαίσιο του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα ▌των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ (COSME) , συμπεριλαμβανομένων αμοιβαίων κεφαλαίων που επενδύουν σε άλλα κεφάλαια (funds-of-funds).

Οι εν λόγω διευκολύνσεις θα είναι ζωτικής σημασίας για τον ειδικό στόχο «Πρόσβαση στη χρηματοδότηση υψηλού κινδύνου» αλλά μπορούν, όπου απαιτείται, να χρησιμοποιηθούν και σε άλλους ειδικούς στόχους του προγράμματος Ορίζοντας 2020.

Η διευκόλυνση ιδίων κεφαλαίων και η θυρίδα ΜΜΕ της διευκόλυνσης δανείων θα υλοποιηθούν ως μέρος δύο ενωσιακών χρηματοπιστωτικών μέσων που παρέχουν ίδια κεφάλαια και δάνεια για την ενίσχυση της έρευνας, της καινοτομίας και της ανάπτυξης των ΜΜΕ, σε συνδυασμό με τις διευκολύνσεις ιδίων κεφαλαίων και δανείων στο πλαίσιο του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα ▌των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ (COSME) .

1.3.    Κοινοποίηση, αξιοποίηση και διάδοση

Μια βασική προστιθέμενη αξία της έρευνας και καινοτομίας που χρηματοδοτείται σε ενωσιακό επίπεδο είναι η δυνατότητα διάδοσης, αξιοποίησης και κοινοποίησης των αποτελεσμάτων σε κλίμακα ηπείρου ώστε να ενισχυθεί ο αντίκτυπός τους. Κατά συνέπεια, το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» θα περιλαμβάνει, σε όλους τους ειδικούς του στόχους, συγκεκριμένη στήριξη σε δράσεις διάδοσης (συμπεριλαμβανομένης της ανοικτής πρόσβασης στις επιστημονικές δημοσιεύσεις ), κοινοποίησης και διαλόγου, με ιδιαίτερη έμφαση στην κοινοποίηση αποτελεσμάτων στους τελικούς χρήστες, τους πολίτες, τον ακαδημαϊκό κόσμο, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, τη βιομηχανία και τους φορείς χάραξης πολιτικής. Στον βαθμό αυτό, το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 ενδέχεται να χρησιμοποιεί δίκτυα για μεταφορά πληροφοριών. Κατά τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων κοινοποίησης στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» θα προβάλλεται το γεγονός ότι επιτεύχθηκαν αποτελέσματα μέσω χρηματοδοτικής στήριξης από την Ένωση και θα επιδιώκεται η ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά τη σημασία της έρευνας και της καινοτομίας μέσω εκδόσεων, εκδηλώσεων, αρχείων καταγραφής γνώσης, βάσεων δεδομένων, διαδικτυακών τόπων ή στοχευμένης χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

▌

2.    ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 δομείται γύρω από τους στόχους που ορίζονται ως προς τα τρία κύρια μέρη του: ανάπτυξη της επιστήμης αριστείας, δημιουργία βιομηχανικής υπεροχής και αντιμετώπιση των κοινωνιακών προκλήσεων. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση επαρκούς συντονισμού μεταξύ των μερών αυτών και της πλήρους αξιοποίησης των συνεργειών μεταξύ όλων των ειδικών στόχων για τη μεγιστοποίηση του συνδυασμένου τους αντίκτυπου στους υψηλότερου επιπέδου στόχους πολιτικής της Ένωσης. Οι στόχοι του προγράμματος Ορίζοντας 2020 θα επιδιωχθούν, επομένως, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην εξεύρεση αποτελεσματικών λύσεων, υπερβαίνοντας κατά πολύ τα όρια μιας προσέγγισης που βασίζεται απλά σε παραδοσιακούς κλάδους της επιστήμης και της τεχνολογίας και σε οικονομικούς τομείς.

Θα προωθηθούν οριζόντιες δράσεις σε όλο το μέρος Ι «Επιστήμη Αριστείας», το μέρος II «Βιομηχανική υπεροχή» και το μέρος III «Κοινωνικές προκλήσεις» , με σκοπό την από κοινού ανάπτυξη νέων γνώσεων, μελλοντικών και αναδυόμενων τεχνολογιών, ερευνητικών υποδομών και βασικών δεξιοτήτων. Οι ερευνητικές υποδομές θα αξιοποιηθούν επίσης για ευρύτερη χρήση στην κοινωνία, για παράδειγμα στις δημόσιες υπηρεσίες, για την προώθηση της επιστήμης, της ασφάλειας των πολιτών και του πολιτισμού. Επιπροσθέτως, ο καθορισμός προτεραιοτήτων κατά την υλοποίηση των άμεσων δράσεων του Κοινού Κέντρου Ερευνών και των δραστηριοτήτων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT) θα συντονίζεται επαρκώς με τα άλλα μέρη του προγράμματος Ορίζοντας 2020.

Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις, η αποτελεσματική συμβολή στους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και της «Ένωσης καινοτομίας» θα απαιτήσει την ανάπτυξη λύσεων με διεπιστημονικά χαρακτηριστικά, οι οποίες, συνεπώς, θα καλύπτουν πολλαπλούς ειδικούς στόχους του προγράμματος Ορίζοντας 2020▐. Το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για την παροχή κινήτρων όσον αφορά τις εν λόγω οριζόντιες δράσεις, συμπεριλαμβανομένης της αποτελεσματικής ομαδοποίησης προϋπολογισμών. Περιλαμβάνονται επίσης, π.χ. η δυνατότητα χρήσης των διατάξεων για τα χρηματοπιστωτικά μέσα και το ειδικό μέσο ΜΜΕ από τις κοινωνιακές προκλήσεις και τις τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και τις βιομηχανικές τεχνολογίες.

Οι οριζόντιες δράσεις θα είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την προώθηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των κοινωνικών προκλήσεων και των τεχνολογιών γενικής εφαρμογής και των βιομηχανικών τεχνολογιών που απαιτούνται για τη δημιουργία σημαντικών τεχνολογικών καινοτομιών. Στα παραδείγματα όπου δύνανται να αναπτυχθούν τέτοιου είδους αλληλεπιδράσεις περιλαμβάνουν: ο τομέας των ηλεκτρονικών υπηρεσιών υγείας, τα ευφυή δίκτυα, τα ευφυή συστήματα μεταφορών, η ενσωμάτωση της δράσης για το κλίμα, η νανοϊατρική, τα προηγμένα υλικά για ελαφρά οχήματα ή η ανάπτυξη βιομηχανικών διεργασιών και προϊόντων βιολογικής προέλευσης. Κατά συνέπεια, θα αναπτυχθούν έντονες συνέργιες μεταξύ των κοινωνιακών προκλήσεων και της ανάπτυξης τεχνολογιών γενικής εφαρμογής και βιομηχανικών τεχνολογιών. Αυτό θα ληφθεί ρητά υπ' όψιν κατά την ανάπτυξη των πολυετών στρατηγικών και τον καθορισμό προτεραιοτήτων για κάθε έναν από τους ειδικούς αυτούς στόχους. Οι ενδιαφερόμενοι που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές απόψεις θα πρέπει να συμμετάσχουν πλήρως στην υλοποίηση και σε πολλές περιπτώσεις, θα χρειαστούν επίσης δράσεις που θα συνδυάζουν τη χρηματοδότηση από τις τεχνολογίες εφαρμογής και τις βιομηχανικές τεχνολογίες και τις σχετικές κοινωνικές προκλήσεις.

Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί επίσης στον συντονισμό των δραστηριοτήτων που χρηματοδοτούνται μέσω του προγράμματος Ορίζοντας 2020 με τις δραστηριότητες που υποστηρίζονται από άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης, όπως τα προγράμματα της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής και της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, το πρόγραμμα Life+ ή το Erasmus για όλους: το πρόγραμμα της Ένωσης για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό ή το πρόγραμμα Υγεία για την Ανάπτυξη και τα εξωτερικά και αναπτυξιακά χρηματοδοτικά προγράμματα της Ένωσης . Αυτό περιλαμβάνει την κατάλληλη συνάρθρωση με τα ταμεία της πολιτικής για τη συνοχή στο πλαίσιο των εθνικών και περιφερειακών στρατηγικών έρευνας και καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση , όπου η υποστήριξη στην ανάπτυξη ικανοτήτων για την έρευνα και την καινοτομία σε περιφερειακό επίπεδο δύναται να αποτελέσει ένα «σκαλί προς την αριστεία», η σύσταση περιφερειακών κέντρων αριστείας δύναται να συμβάλλει στη μείωση του χάσματος καινοτομίας στην Ευρώπη ή η υποστήριξη μεγάλης κλίμακας προγραμμάτων επίδειξης και προγραμμάτων δοκιμαστικής εφαρμογής δύναται να συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου της δημιουργίας βιομηχανικής υπεροχής στην Ευρώπη.

Α.     Κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες

Οι έρευνες των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών θα ενσωματωθούν πλήρως σε όλους τους γενικούς στόχους του προγράμματος Ορίζοντας 2020. Θα περιλαμβάνονται άφθονες ευκαιρίες στήριξης αυτού του είδους ερευνών μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, των δράσεων «Μαρία Σκλοντόφσκα-Κιουρί» ή του ειδικού στόχου των ερευνητικών υποδομών.

Για τον σκοπό αυτόν, οι κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες θα ενταχθούν ως ουσιώδες στοιχείο των δραστηριοτήτων που απαιτούνται για την ενίσχυση της βιομηχανικής υπεροχής και την αντιμετώπιση των κοινωνιακών προκλήσεων. Όσον αφορά τις τελευταίες, περιλαμβάνουν την κατανόηση των καθοριστικών παραγόντων υγείας και τη βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας της παροχής υγειονομικής περίθαλψης, τη στήριξη πολιτικών ενίσχυσης των αγροτικών περιοχών, τη μελέτη και τη διατήρηση της ευρωπαϊκής πολιτισμικής κληρονομιάς και πολιτισμικού πλούτου, την προώθηση ενημερωμένων επιλογών των καταναλωτών, τη δημιουργία ψηφιακού οικοσυστήματος χωρίς αποκλεισμούς το οποίο βασίζεται στη γνώση και την πληροφορία, την αξιόπιστη λήψη αποφάσεων σχετικά με την ενεργειακή πολιτική και τη διασφάλιση ενός φιλικού προς τον καταναλωτή ευρωπαϊκού ηλεκτρικού δικτύου παράλληλα με τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο ενεργειακό σύστημα, τη στήριξη στοιχειοθετημένης και προβλεπτικής πολιτικής μεταφορών, τη στήριξη στρατηγικών αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και μετριασμού των επιπτώσεών της, τις πρωτοβουλίες και τα μέτρα για την αποδοτικότητα των πόρων για τη μετάβαση προς μια πράσινη και βιώσιμη οικονομία, καθώς και τις πολιτισμικές και κοινωνικοοικονομικές πτυχές των θεμάτων ασφάλειας, κινδύνων και διαχείρισης (συμπεριλαμβανομένων των πτυχών του νόμου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων).

Επιπλέον, ο ειδικός στόχος «Η Ευρώπη σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο: πολυδεκτικές, καινοτόμες και σκεπτόμενες κοινωνίες» θα υποστηρίξει τις έρευνες των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών σε θέματα οριζόντιας φύσης, όπως η δημιουργία ευφυούς και αειφόρου ανάπτυξης, οι κοινωνικές, πολιτισμικές και συμπεριφορικές μεταβολές στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, η κοινωνική καινοτομία, η καινοτομία στον δημόσιο τομέα ή η θέση της Ευρώπης ως παγκόσμιου παράγοντα.

Β.     Επιστήμη και κοινωνία

Η σχέση και η αλληλεπίδραση μεταξύ επιστήμης και κοινωνίας καθώς και η προαγωγή της υπεύθυνης έρευνας και καινοτομίας και της επιστημονικής εκπαίδευσης, η επιστημονική επικοινωνία και κουλτούρα θα εμβαθυνθούν και η εμπιστοσύνη του κοινού στην επιστήμη και στην καινοτομία θα ενισχυθεί μέσω δραστηριοτήτων του προγράμματος Ορίζοντας 2020, ενώ θα διευκολύνται η ενημερωμένη συμμετοχή των πολιτών και της κοινωνίας των πολιτών και ο διάλογος μαζί τους για θέματα έρευνας και καινοτομίας.

Γ.     Φύλα

Η προαγωγή της ισότητας των φύλων στην επιστήμη και την καινοτομία αποτελεί δέσμευση της ΕΕ. Στο πρόγραμμα-πλαίσιο Ορίζοντας 2020, η ισότητα των φύλων θα αντιμετωπιστεί ως οριζόντιο ζήτημα προκειμένου να αποκατασταθούν οι ανισορροπίες μεταξύ γυναικών και ανδρών και προκειμένου να ενσωματωθεί η διάσταση του φύλου στον προγραμματισμό και το περιεχόμενο της έρευνας και της καινοτομίας.

Δ.     Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ)

Το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 θα ενθαρρύνει και θα υποστηρίζει την αυξανόμενη συμμετοχή των ΜΜΕ ολοκληρωμένα σε όλους τους ειδικούς στόχους.

Εκτός από τη δημιουργία καλύτερων όρων για τη συμμετοχή των ΜΜΕ στο πρόγραμμα Ορίζοντας 2020, σύμφωνα με το άρθρο 18 του προγράμματος, θα εφαρμοστούν στον ειδικό στόχο «Υπεροχή τεχνολογιών γενικής εφαρμογής και βιομηχανικών τεχνολογιών» και στο μέρος ΙΙΙ «Κοινωνιακές προκλήσεις» ειδικά μέτρα, όπως ορίζονται στον ειδικό στόχο «Καινοτομία στις ΜΜΕ» (ειδικό μέσο ΜΜΕ). Αυτή η ενοποιημένη προσέγγιση αναμένεται να οδηγήσει στη διάθεση τουλάχιστον του 20 % του συνόλου των συνδυαζόμενων προϋπολογισμών τους σε ΜΜΕ.

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην κατάλληλη εκπροσώπηση των ΜΜΕ στο πλαίσιο των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

ΔΑ.     Ταχεία οδός προς την καινοτομία (FTI)

Η ταχεία οδός προς την καινοτομία θα μειώσει σημαντικά τον χρόνο που μεσολαβεί μετξύ ιδέας και αγοράς και αναμένεται να αυξήσει τη συμμετοχή της βιομηχανίας στο πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 και όσων υποβάλλουν αίτηση για πρώτη φορά.

Η ταχεία οδός προς την καινοτομία, σύμφωνα με το άρθρο 18α του κανονισμού-πλαισίου «Ορίζοντας 2020», θα στηρίξει τις δράσεις κοντά στην αγορά στο πλαίσιο των ειδικών στόχων «Υπεροχή στις γενικής εφαρμογής και βιομηχανικές τεχνολογίες» καθώς και των κοινωνιακών προκλήσεων, σύμφωνα με τη λογική από τη βάση προς τα πάνω και στο πλαίσιο μιας διαρκώς ανοικτής πρόσκλησης υποβολής προτάσεων, ο χρόνος επιχορήγησης της οποίας δεν θα υπερβαίνει τους έξι μήνες. Η FTI θα προωθήσει την καινοτομία στην Ευρώπη, στηρίζοντας την ανταγωνιστικότητα της Ένωησς.

Ε.     Διεύρυνση της συμμετοχής

Οι δυνατότητες έρευνας και καινοτομίας των κρατών μελών, παρά την όποια πρόσφατη σύγκλιση, παραμένουν πολύ διαφορετικές, με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των «πρωτοπόρων της καινοτομίας» και των «μέτριων καινοτόμων». Οι δραστηριότητες θα συμβάλουν στη μείωση του χάσματος έρευνας και καινοτομίας στην Ευρώπη μέσω της προώθησης συνεργειών με τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ESI), ενώ θα ληφθούν ειδικά μέτρα για την προώθηση της αριστείας στις περιφέρειες με χαμηλές επιδόσεις στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία, διευρύνοντας έτσι τη συμμετοχή στο πρόγραμμα-πλαίσιο Ορίζοντας 2020 και συμβάλλοντας στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

ΣΤ.     Διεθνής συνεργασια

Η διεθνής συνεργασία με εταίρους σε τρίτες χώρες είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση πολλών ειδικών στόχων που ορίζονται στο πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 και ειδικότερα, εκείνων που σχετίζονται με τις εξωτερικές και αναπτυξιακές πολιτικές και τις διεθνείς δεσμεύσεις της Ένωσης. Αυτό ισχύει για όλες τις κοινές κοινωνιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020. Η διεθνής συνεργασία είναι επίσης σημαντική για την έρευνα αιχμής και τη βασική έρευνα προκειμένου να αξιοποιηθούν τα οφέλη που προκύπτουν από αναδυόμενες ευκαιρίες στις επιστήμες και την τεχνολογία. Η προώθηση ερευνητών και η κινητικότητα του προσωπικού που ασχολείται με την καινοτομία σε διεθνή κλίμακα είναι, κατά συνέπεια, σημαντική για την ενίσχυση αυτής της παγκόσμιας συνεργασίας. Οι δραστηριότητες σε διεθνές επίπεδο είναι εξίσου σημαντικές για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας με την προώθηση της διείσδυσης και της εμπορίας καινοτόμων τεχνολογιών, για παράδειγμα μέσω της ανάπτυξης προτύπων και κατευθυντηρίων γραμμών σε παγκόσμιο επίπεδο και μέσω της προώθησης της αποδοχής και της εγκατάστασης ευρωπαϊκών λύσεων εκτός Ευρώπης. Κάθε διεθνής δραστηριότητα πρέπει να στηρίζεται από ένα αποδοτικό και δίκαιο πλαίσιο μετάδοσης γνώσης, στοιχείο κρίσιμο για την καινοτομία και την ανάπτυξη.

Η εστίαση της διεθνούς συνεργασίας στο πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 θα πραγματοποιείται σε συνδυασμό με τρεις μεγάλες ομάδες χωρών:

(1)	βιομηχανοποιημένες και αναδυόμενες οικονομίες,

(2)	χώρες της διεύρυνσης και γειτονικές χώρες, και

(3)	αναπτυσσόμενες χώρες.

Όπου απαιτείται, το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 θα προωθεί τη συνεργασία σε διπεριφερειακό ή πολυμερές επίπεδο. Η διεθνής συνεργασία στην έρευνα και την καινοτομία αποτελεί βασική πτυχή των παγκόσμιων δεσμεύσεων της ΕΕ και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εταιρική σχέση της ΕΕ με τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η πρόοδος προς την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας.

Το άρθρο 21 του προγράμματος Ορίζοντας 2020 καθορίζει τις γενικές αρχές για τη συμμετοχή των οργανισμών τρίτων χωρών και διεθνών οργανισμών. Καθώς η έρευνα και η καινοτομία εν γένει επωφελούνται σε μεγάλο βαθμό από ένα άνοιγμα προς τις τρίτες χώρες, στο πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 θα συνεχίσει να ισχύει η αρχή του γενικού ανοίγματος, με ταυτόχρονη ενθάρρυνση της αμοιβαίας πρόσβασης στα προγράμματα των τρίτων χωρών. Όπου κρίνεται σκόπιμο και εφόσον πρόκειται για τη διαφύλαξη των ευρωπαϊκών συμφερόντων όσον αφορά τη διανοητική ιδιοκτησία, είναι δυνατό να υιοθετείται μια πιο συντηρητική προσέγγιση.

Επιπλέον, θα υλοποιηθεί σειρά στοχοθετημένων δράσεων, που θα προσεγγίζει στρατηγικά τη διεθνή συνεργασία για το κοινό συμφέρον, τις προτεραιότητες και το αμοιβαίο όφελος και θα προωθεί τον συντονισμό και τις συνέργιες με δραστηριότητες κρατών μελών. Αυτό θα περιλαμβάνει ένα μηχανισμό στήριξης κοινών προσκλήσεων και τη δυνατότητα συγχρηματοδότησης προγραμμάτων μαζί με τρίτες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς. Θα επιδιώκονται συνέργιες με άλλες πολιτικές της Ένωσης.

Θα συνεχίσει να επιδιώκεται η παροχή στρατηγικών συμβολών από το Στρατηγικό Φόρουμ για τη Διεθνή Συνεργασία στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας (SFIC).

Με την επιφύλαξη άλλων ευκαιριών συνεργασίας, παραδείγματα τομέων στους οποίους μπορεί να αναπτυχθεί η σχετική διεθνής συνεργασία είναι:

α)	Η συνέχιση της Σύμπραξης Ευρωπαϊκών και Αναπτυσσόμενων Χωρών για τις Κλινικές Δοκιμές (EDCTP2) στον τομέα των κλινικών δοκιμών για ιατρικές παρεμβάσεις κατά του HIV, της ελονοσίας, της φυματίωσης και παραμελημένων ασθενειών·

β)	Υποστήριξη μέσω ετήσιας συνδρομής στο Πρόγραμμα Αιχμής για τις Επιστήμες του Ανθρώπου (HSFP) για να επιτραπεί στα κράτη μέλη της Ένωσης που δεν είναι μέλη του G7 να επωφεληθούν πλήρως από τη χρηματοδότηση που παρέχει το HSFP·

γ)	Διεθνής κοινοπραξία για τις σπάνιες ασθένειες, με ορισμένα κράτη μέλη και τρίτες χώρες. Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι η ανάπτυξη έως το 2020 διαγνωστικών δοκιμών για τις περισσότερες σπάνιες ασθένειες και 200 νέων θεραπειών για σπάνιες ασθένειες·

δ)

Υποστήριξη των δραστηριοτήτων του Διεθνούς Φόρουμ για τη Βασισμένη στη Γνώση Βιο-οικονομία και της Ομάδας Δράσης ΕΕ-ΗΠΑ για την έρευνα στη βιοτεχνολογία καθώς και των συνεργασιών με συναφείς διεθνείς οργανισμούς και πρωτοβουλίες (όπως οι παγκόσμιες ερευνητικές συμμαχίες για τα θερμοκηπιακά αέρια της γεωργίας και την υγεία των ζώων).

ε)	Συνεισφορά σε πολυμερείς διαδικασίες και πρωτοβουλίες, όπως η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), η Διακυβερνητική Πλατφόρμα για τη Βιοποικιλότητα και τις Οικοσυστημικές Υπηρεσίες (IPBES), και η ομάδα γεωεπισκόπησης (GEO),

στ)	Ο Διάλογος για το Διάστημα ανάμεσα στην Ένωση και τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, τα δύο κύρια κράτη που δραστηριοποιούνται στο διάστημα, είναι εξαιρετικά πολύτιμος και διαμορφώνει τη βάση της στρατηγικής συνεργασίας σε συμπράξεις για το διάστημα.

ζ)	Ο διακανονισμός εφαρμογής για τις δραστηριότητες συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στον τομέα Εσωτερικής Ασφάλειας/Πολιτικής Ασφάλειας/Έρευνας, υπεγράφη στις 18 Νοεμβρίου 2010·

η)	Συνεργασία με τις αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Υποσαχάριας Αφρικής, στον τομέα της αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας για τη μείωση της φτώχειας·

θ)	Η συνέχιση της συνεργασίας με τη Βραζιλία στην έρευνα για τα βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς και άλλες χρήσεις βιομάζας.

Επιπλέον, θα υποστηριχθούν εξειδικευμένες οριζόντιες δραστηριότητες προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεκτική και αποτελεσματική ανάπτυξη διεθνούς συνεργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος-πλαισίου Ορίζοντας 2020.

Ζ.     Βιώσιμη ανάπτυξη και κλιματική αλλαγή

Το πρόγραμμα-πλαίσιο Ορίζοντας 2020 θα ενθαρρύνει και θα υποστηρίξει δραστηριότητες αξιοποίησης του ηγετικού ρόλου της Ευρώπης στον αγώνα για την ανάπτυξη νέων διαδικασιών και τεχνολογιών που προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, κατά την ευρεία έννοια, και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μια τέτοια οριζόντια προσέγγιση, πλήρως ενσωματωμένη σε όλες τις προτεραιότητες του προγράμματος-πλαισίου Ορίζοντας 2020, θα βοηθήσει την ΕΕ να ευημερήσει σε έναν κόσμο με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και περιορισμένους πόρους, οικοδομώντας παράλληλα μια αποδοτική ως προς τους πόρους, βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία.

Η.     Γεφύρωση του χάσματος μεταξύ ανακάλυψης και εφαρμογής στην αγορά

Οι δράσεις γεφύρωσης σε ολόκληρο το πρόγραμμα-πλαίσιο Ορίζοντας 2020 έχουν σκοπό να οδηγήσουν από την ανακάλυψη στην εφαρμογή στην αγορά, καταλήγοντας στην εμπορική αξιοποίηση και διάθεση των ιδεών, όπου κρίνεται σκόπιμο. Οι δράσεις θα πρέπει να βασίζονται σε ευρεία αντίληψη της καινοτομίας και να οδηγούν σε διατομεακή καινοτομία.

Θ.     Οριζόντια μέτρα στήριξης

Τα οριζόντια θέματα θα υποστηρίζονται από διάφορα διατομεακά μέτρα στήριξης, τα οποία περιλαμβάνουν: την ενίσχυση της ελκυστικότητας του επαγγέλματος του ερευνητή, συμπεριλαμβανομένων των γενικών αρχών της Ευρωπαϊκής Χάρτας του Ερευνητή, την ενίσχυση της βάσης τεκμηρίωσης και της ανάπτυξη και υποστήριξη του ΕΧΕ (συμπεριλαμβανομένων των πέντε πρωτοβουλιών του ΕΧΕ) και της Ένωσης Καινοτομίας, την αναγνώριση των άριστης επίδοσης δικαιούχων του Ορίζοντας 2020 και των έργων σε διάφορους τομείς με την απονομή συμβολικών διακρίσεων, τη βελτίωση του πλαισίου προϋποθέσεων υπέρ της Ένωσης Καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένων των αρχών της σύστασης που εξέδωσε η Επιτροπή σχετικά με τη διαχείριση της πνευματικής ιδιοκτησίας  (1) και τη διερεύνηση της δυνατότητας καθιέρωσης ευρωπαϊκού μηχανισμού αξιοποίησης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, τη διοίκηση και τον συντονισμό των διεθνών δικτύων για άριστους ερευνητές και καινοτόμους (όπως η COST).

3.   ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ

Προκειμένου να επιτευχθεί αειφόρος ανάπτυξη στην Ευρώπη, πρέπει να βελτιστοποιηθεί η συμβολή των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων. Αυτό είναι απαραίτητο για την ενοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και για την υλοποίηση της Ένωσης καινοτομίας, του Ψηφιακού θεματολογίου και άλλων εμβληματικών πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Επιπροσθέτως, η υπεύθυνη έρευνα και καινοτομία προϋποθέτουν την εξεύρεση βέλτιστων λύσεων από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των εταίρων οι οποίοι έχουν διαφορετικές απόψεις, αλλά κοινά συμφέροντα.

Το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 περιλαμβάνει ένα πεδίο εφαρμογής και ένα σαφές σύνολο κριτηρίων για τη σύσταση συμπράξεων μεταξύ δημόσιων φορέων και συμπράξεων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων. Οι συμπράξεις μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα δύνανται να βασίζονται σε συμβατική συμφωνία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων και δύνανται, σε λίγες περιπτώσεις, να αποτελέσουν θεσμικές συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (όπως οι Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες και οι Κοινές Επιχειρήσεις).

Οι υφιστάμενες συμπράξεις μεταξύ δημόσιων φορέων και μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων δύνανται να ενισχυθούν από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020, υπό την προϋπόθεση ότι σχετίζονται με την επίτευξη των στόχων του εν λόγω προγράμματος, συμβάλλουν στην υλοποίηση του ΕΧΕ, πληρούν τα κριτήρια που ορίζονται στο πρόγραμμα και έχουν πραγματοποιήσει σημαντική πρόοδο υπό το έβδομο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την επίδειξη (ΠΠ7).

Οι πρωτοβουλίες βάσει του άρθρου 185 της Συνθήκης που υποστηρίχθηκαν βάσει του ΠΠ6 και του ΠΠ7 και για τις οποίες δύναται να δοθεί περαιτέρω ενίσχυση βάσει των παραπάνω όρων, είναι οι εξής: η Σύμπραξη Ευρωπαϊκών και Αναπτυσσομένων Χωρών για τις Κλινικές Δοκιμές (EDCTP), η Αυτόνομη Διαβίωση Υποβοηθούμενη από το Περιβάλλον (AAL), το Πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης στη Βαλτική Θάλασσα (BONUS), το Eurostars και το Ευρωπαϊκό Ερευνητικό Πρόγραμμα Μετρολογίας. Περαιτέρω στήριξη ενδέχεται να παρασχεθεί στον Ευρωπαϊκό Συνασπισμό Ενεργειακής Έρευνας (EERA) που συστήθηκε στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου Ενεργειακών Τεχνολογιών (σχέδιο ΣΕΤ). Μέσω του προγράμματος Ορίζοντας 2020 μπορούν να στηρίζονται και πρωτοβουλίες κοινού προγραμματισμού, με τη βοήθεια των μέσων του άρθρου 20 του [κανονισμού-πλαισίου], όπως επίσης μέσω πρωτοβουλιών βάσει του άρθρου 185 της Συνθήκης.

Οι Κοινές Επιχειρήσεις που θεσπίστηκαν στο ΠΠ7 βάσει του άρθρου 187 της Συνθήκης και για τις οποίες δύναται να δοθεί περαιτέρω ενίσχυση βάσει των παραπάνω όρων, είναι οι εξής: η Πρωτοβουλία για τα Καινοτόμα Φάρμακα (IMI), το Clean Sky, το ερευνητικό σχέδιο ΑΤΜ του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού (SESAR), οι Κυψέλες καυσίμου και υδρογόνου (FCH) και τα ενσωματωμένα συστήματα υπολογιστών (ARTEMIS) και η νανοηλεκτρονική (ENIAC). Οι δύο τελευταίες μπορούν να συνδυαστούν σε μια ενιαία πρωτοβουλία.

Άλλες συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στις οποίες παρέχεται ενίσχυση από το ΠΠ7 και για τις οποίες δύναται να δοθεί περαιτέρω ενίσχυση βάσει των παραπάνω όρων, είναι οι εξής: Εργοστάσια του Μέλλοντος, Ενεργειακώς αποδοτικά κτήρια, Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία πράσινων αυτοκινήτων, Διαδίκτυο του Μέλλοντος. Περαιτέρω ενίσχυση μπορεί επίσης να παρασχεθεί στις Ευρωπαϊκές Βιομηχανικές Πρωτοβουλιών που συγκροτήθηκαν βάσει του σχεδίου SET.

Ακόμη, στο πλαίσιο του προγράμματος Ορίζοντας 2020 μπορούν να ξεκινήσουν και άλλες συμπράξεις μεταξύ δημόσιων φορέων και μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων εφόσον πληρούν τα καθορισμένα κριτήρια. ▌

ΜΕΡΟΣ I

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ

1.   ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ) θα προωθήσει την έρευνα αιχμής παγκόσμιου επιπέδου. Η έρευνα στα όρια και πέραν των ορίων της σύγχρονης γνώσης έχει κρίσιμη σημασία για την οικονομική και κοινωνική ευημερία και ταυτόχρονα αποτελεί εγγενώς επικίνδυνο εγχείρημα, δεδομένου ότι προχωρά σε νέους δρόμους γεμάτους προκλήσεις που καταργούν τα σύνορα μεταξύ επιστημονικών κλάδων.

Προκειμένου να δώσει ώθηση σε σημαντικές εξελίξεις στα όρια της γνώσης, το ΕΣΕ θα υποστηρίξει μεμονωμένα έργα σε οποιοδήποτε πεδίο της βασικής επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του προγράμματος Ορίζοντας 2020, συμπεριλαμβανομένων της τεχνολογίας, των κοινωνικών και των ανθρωπιστικών επιστημών. Εάν ωστόσο κριθεί σκόπιμο, είναι δυνατό να ληφθούν υπόψη ▌ειδικές ερευνητικές ομάδες-στόχοι (π.χ. ερευνητές στην αρχή της καριέρας τους/νεοεμφανιζόμενες ομάδες) βάσει των στόχων του ΕΣΕ και των αναγκών για αποτελεσματική υλοποίηση. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε νέα και ραγδαίως αναπτυσσόμενα πεδία έρευνας που σχηματίζονται στα όρια της γνώσης και στη διεπαφή μεταξύ επιστημονικών ή τεχνολογικών κλάδων.

Θα υποστηριχθούν επίσης ανεξάρτητοι ερευνητές κάθε ηλικίας και φύλου , περιλαμβανομένων των ερευνητών που ξεκινούν την αυτόνομη πορεία τους ως ανεξάρτητοι επικεφαλής έρευνας, από οποιαδήποτε χώρα του κόσμου, προκειμένου να διεξάγουν την έρευνά τους στην Ευρώπη.

Το ΕΣΕ δίνει ιδιαίτερη προτεραιότητα στο να βοηθά τους καλύτερους ερευνητές που ξεκινούν τώρα με εξαιρετικές ιδέες, ώστε να κάνουν τη μετάβαση προς την ανεξαρτησία, παρέχοντας κατάλληλη στήριξη στην κρίσιμη φάση συγκρότησης ή εδραίωσης της δικής τους ερευνητικής ομάδας ή προγράμματος. Το ΕΣΕ θα συνεχίσει επίσης να παρέχει ενδεδειγμένα επίπεδα υποστήριξης σε καταξιωμένους ερευνητές.

Θα ακολουθηθεί προσέγγιση με βάση την πρωτοβουλία των ερευνητών. Αυτό σημαίνει ότι το ΕΣΕ θα υποστηρίξει έργα που διεξάγονται από ερευνητές επί ερευνητικών αντικειμένων της επιλογής των ίδιων των ερευνητών, τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων. Οι προτάσεις θα αξιολογούνται με αποκλειστικό κριτήριο την υψηλή επιστημονική τους ποιότητα («αριστεία») όπως αυτή θα κρίνεται από ομότιμους, ανεξαρτήτως αν πρόκειται για προτάσεις που έχουν υποβληθεί από νέες ερευνητικές ομάδες, αρχάριους ερευνητές▐ ή από ομάδες καθιερωμένες στο χώρο τους. Κατά την αξιολόγηση, θα δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις προτάσεις έντονα πρωτοποριακού χαρακτήρα και συνεπώς υψηλού επιστημονικού κινδύνου.

Το ΕΣΕ θα λειτουργεί ως αυτόνομο χρηματοδοτικό όργανο στον τομέα της επιστήμης, και θα απαρτίζεται από ένα Επιστημονικό Συμβούλιο και μια ευέλικτη και αποτελεσματική ως προς το κόστος ειδική εκτελεστική δομή.

Το επιστημονικό συμβούλιο του ΕΣΕ θα διαμορφώνει τη γενική επιστημονική στρατηγική και θα είναι πλήρως υπεύθυνο για τις αποφάσεις ως προς τον τύπο έρευνας που θα χρηματοδοτηθεί.

Το επιστημονικό συμβούλιο θεσπίζει το πρόγραμμα εργασιών για να εκπληρώσει τους στόχους του ΕΣΕ βάσει της επιστημονικής στρατηγικής του, όπως αναφέρεται παρακάτω. Θα ορίσει τις αναγκαίες διεθνείς πρωτοβουλίες συνεργασίας σύμφωνα με την επιστημονική στρατηγική του, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων προβολής για την προώθηση της εικόνας του ΕΣΕ μεταξύ των καλύτερων ερευνητών από τον υπόλοιπο κόσμο.

Το επιστημονικό συμβούλιο θα παρακολουθεί διαρκώς τη λειτουργία του ΕΣΕ και τις διαδικασίες αξιολόγησής του και θα εξετάζει τους καλύτερους τρόπους επίτευξης των ευρύτερων στόχων του. Θα αναπτύξει το μίγμα των μέτρων υποστήριξης του ΕΣΕ προκειμένου να καλυφθούν οι προκύπτουσες ανάγκες.

Το ΕΣΕ θα έχει ως στόχο την αριστεία και για τις δικές του δραστηριότητες. Οι διοικητικές δαπάνες και οι δαπάνες προσωπικού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας που αφορούν το επιστημονικό συμβούλιο και την ειδική εκτελεστική δομή θα συμβαδίζουν με μια φειδωλή και οικονομικά αποδοτική διαχείριση. Οι διοικητικές δαπάνες θα περιοριστούν στο ελάχιστο, με διασφάλιση των αναγκαίων πόρων για υψηλής ποιότητας εκτέλεση, ώστε να μεγιστοποιείται η χρηματοδότηση για την έρευνα αιχμής.

Θα δίδονται βραβεία ΕΣΕ καθώς και επιχορηγήσεις με βάση απλές, διαφανείς διαδικασίες που θα εστιάζονται στην αριστεία, θα ενθαρρύνουν την ανάληψη πρωτοβουλιών και θα συνδυάζουν την ευελιξία με τη λογοδοσία. Το ΕΣΕ θα εξακολουθήσει να αναζητά περαιτέρω τρόπους για την απλοποίηση και βελτίωση των διαδικασιών του προκειμένου να διασφαλίζει την τήρηση των αρχών αυτών.

Δεδομένης της μοναδικής δομής και του ρόλου του ΕΣΕ ως χρηματοδοτικού οργάνου στον τομέα της επιστήμης, η υλοποίηση και η διαχείριση των δραστηριοτήτων του ΕΣΕ θα εξετάζεται και θα αξιολογείται σε συνεχή βάση με την πλήρη συμμετοχή του επιστημονικού συμβουλίου για να αξιολογούνται τα επιτεύγματά του και να προσαρμόζονται και να βελτιώνονται οι διαδικασίες και οι δομές βάσει της εμπειρίας.

1.1.   Το επιστημονικό συμβούλιο

Για τη εκτέλεση των καθηκόντων του, όπως ορίζονται στο άρθρο 7, το επιστημονικό συμβούλιο:

(1)

Επιστημονική στρατηγική: — θα διαμορφώνει τη γενική επιστημονική στρατηγική του ΕΣΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις επιστημονικές προοπτικές και τις ευρωπαϊκές επιστημονικές ανάγκες, — σε μόνιμη βάση, και σύμφωνα με την επιστημονική στρατηγική, θα εξασφαλίζει την κατάρτιση του προγράμματος εργασιών και τις αναγκαίες τροποποιήσεις, περιλαμβανομένων των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, των κριτηρίων αξιολόγησης των προτάσεων και, κατά περίπτωση, τον ορισμό συγκεκριμένων ▌ομάδων-στόχων (π.χ. νέες/αναδυόμενες ομάδες),

(2)

Επιστημονική διαχείριση, παρακολούθηση και έλεγχος ποιότητας: — όπου κρίνεται σκόπιμο, από επιστημονική άποψη, θα διαμορφώνει θέσεις για την εκτέλεση και διαχείριση των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, των κριτηρίων αξιολόγησης, των διαδικασιών αξιολόγησης από ομότιμους κριτές, όπου συμπεριλαμβάνονται η επιλογή των εμπειρογνωμόνων, οι μέθοδοι αξιολόγησης από ομότιμους κριτές και αξιολόγησης των προτάσεων και οι αναγκαίοι κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές εφαρμογής, βάσει των οποίων θα προσδιορίζονται οι προς χρηματοδότηση προτάσεις υπό την επιτήρηση του επιστημονικού συμβουλίου· ταυτόχρονα θα αντιμετωπίζει κάθε άλλο ζήτημα που επηρεάζει τα επιτεύγματα και τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων του ΕΣΕ και την ποιότητα της διεξαγόμενης έρευνας, συμπεριλαμβανομένων των βασικών διατάξεων της πρότυπης συμφωνίας επιχορήγησης του ΕΣΕ· — θα παρακολουθεί την ποιότητα των δραστηριοτήτων και θα αξιολογεί την υλοποίηση και τα επιτεύγματα του προγράμματος, και θα διατυπώνει συστάσεις για διορθωτικά ή μελλοντικές δράσεις.

(3)	Κοινοποίηση και διάδοση: — θα εξασφαλίζει τη διαφάνεια στην κοινοποίηση των δραστηριοτήτων και των επιτευγμάτων του ΕΣΕ στην επιστημονική κοινότητα, στους βασικούς παράγοντες και στο ευρύ κοινό · — θα υποβάλλει τακτικά στην Επιτροπή εκθέσεις σχετικά με τις δραστηριότητές του.

Το επιστημονικό συμβούλιο είναι, πλήρως υπεύθυνο για τις αποφάσεις ως προς τον επιλέξιμο για χρηματοδότηση τύπο έρευνας και θα εγγυάται την ποιότητα των δραστηριοτήτων από επιστημονικής σκοπιάς.

Κατά περίπτωση, το επιστημονικό συμβούλιο διαβουλεύεται με την κοινότητα των επιστημόνων, μηχανικών και ακαδημαϊκών , με περιφερειακούς και εθνικούς οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη .

Τα μέλη του επιστημονικού συμβουλίου αποζημιώνονται για τα καθήκοντα που εκτελούν με αμοιβή και όπου απαιτείται με αποζημίωση των εξόδων ταξιδίου και διαμονής.

Ο πρόεδρος του ΕΣΕ εδρεύει στις Βρυξέλλες καθόλη τη διάρκεια της θητείας του και αφιερώνει τον περισσότερο χρόνο του/της (2) στις εργασίες που αφορούν το ΕΣΕ. Η αποζημίωσή του ανέρχεται σε επίπεδα παρόμοια με τα ανώτατα στελέχη της Επιτροπής.

Το επιστημονικό συμβούλιο εκλέγει τρεις αντιπροέδρους από τα μέλη του. Οι εν λόγω αντιπρόεδροι επικουρούν τον πρόεδρο στις εκπροσωπήσεις του και στην οργάνωση της εργασίας. Μπορούν επίσης να κατέχουν και τον τίτλο του αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας.

Παρέχεται υποστήριξη στους τρεις αντιπροέδρους για να εξασφαλιστεί επαρκής τοπική διοικητική βοήθεια στα ιδρύματα από τα οποία προέρχονται.

1.2.   Ειδική εκτελεστική δομή

Η ειδική εκτελεστική δομή θα είναι υπεύθυνη για όλες τις πτυχές της διοικητικής εφαρμογής και της εκτέλεσης του προγράμματος, όπως προβλέπεται στο πρόγραμμα εργασιών. Θα είναι ιδίως υπεύθυνη για την εφαρμογή των διαδικασιών αξιολόγησης, εξέτασης από ομότιμους κριτές και επιλογής κατά τρόπο σύμφωνο με τη στρατηγική που θα έχει καθορίσει το επιστημονικό συμβούλιο, καθώς και για τη χρηματοοικονομική και επιστημονική διαχείριση των επιχορηγήσεων.

Η ειδική εκτελεστική δομή θα υποστηρίζει το επιστημονικό συμβούλιο κατά την εκτέλεση όλων των καθηκόντων του όπως ορίζονται παραπάνω, θα παρέχει πρόσβαση στα αναγκαία έγγραφα και δεδομένα που κατέχει και θα τηρεί ενήμερο το επιστημονικό συμβούλιο σχετικά με τις δραστηριότητές της.

Προκειμένου να διασφαλιστεί μια αποτελεσματική σύνδεση με την ειδική εκτελεστική δομή σχετικά με ζητήματα στρατηγικής και λειτουργίας, η προεδρία του επιστημονικού συμβουλίου και ο διευθυντής της ειδικής εκτελεστικής δομής θα πραγματοποιούν τακτικές συναντήσεις συντονισμού.

Η διαχείριση του ΕΣΕ θα διεξάγεται από προσωπικό που θα προσληφθεί για το σκοπό αυτό, εάν απαιτηθεί, ακόμη και μεταξύ των υπαλλήλων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, και θα καλύπτει μόνον τις πραγματικές διοικητικές ανάγκες για να εξασφαλισθεί η σταθερότητα και συνέχεια που απαιτούνται για μια αποτελεσματική διοίκηση.

1.3.   Ρόλος της Επιτροπής

Για την εκπλήρωση των αρμοδιοτήτων της όπως ορίζονται στα άρθρα 6, 7 και 8, η Επιτροπή:

—	θα εξασφαλίζει τη συνέχεια και την ανανέωση του επιστημονικού συμβουλίου και θα παρέχει υποστήριξη σε μια μόνιμη επιτροπή επιλογής για τον εντοπισμό μελλοντικών μελών του επιστημονικού συμβουλίου,

—	θα διασφαλίζει τη συνέχεια της ειδικής εκτελεστικής δομής και την εκχώρηση καθηκόντων και αρμοδιοτήτων σε αυτή, λαμβάνοντας υπ' όψιν τις απόψεις του επιστημονικού συμβουλίου,

—	θα διορίζει τον διευθυντή και τα ανώτατα στελέχη της ειδικής εκτελεστικής δομής λαμβάνοντας υπόψη την άποψη του επιστημονικού συμβουλίου,

—

θα διασφαλίσει την έγκαιρη έγκριση του προγράμματος εργασιών, των θέσεων όσον αφορά τη μεθοδολογία υλοποίησης και τους αναγκαίους κανόνες εφαρμογής όπως προβλέπεται στους κανόνες υποβολής και στο υπόδειγμα της συμφωνίας επιχορήγησης του ΕΣΕ, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις θέσεις του επιστημονικού συμβουλίου,

—	θα ενημερώνει τακτικά και θα διαβουλεύεται με την επιτροπή προγράμματος σχετικά με την υλοποίηση των δραστηριοτήτων του ΕΣΕ.

2.   ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Οι δραστηριότητες στον τομέα των μελλοντικών και αναδυόμενων τεχνολογιών (FET) θα συγκεκριμενοποιούν διάφορες λογικές παρέμβασης, από πλήρως ανοικτές έως διαφορετικούς βαθμούς διάρθρωσης των θεμάτων, των κοινοτήτων και των χρηματοδοτήσεων , γύρω από τρεις στρωματώσεις — Ανοικτές FET, Πρόδρομες FET και Εμβληματικές FET .

2.1.   Ανοικτές FET: προώθηση νέων ιδεών

Για την επιτυχή διερεύνηση νέων βάσεων για ριζικά νέες επιστημονικές γνώσεις και τεχνολογίες του μέλλοντος, είναι απαραίτητη η υποστήριξη ενός ευρέος συνόλου οραματικών και συνεργατικών προγραμμάτων έρευνας και τεχνολογίας υψηλού κινδύνου σε πρώιμο στάδιο . Καθώς είναι ρητώς μη επικαιρική και μη κανονιστική, η δραστηριότητα αυτή αφήνει χώρο για νέες ιδέες, όποτε προκύψουν και από όπου και αν προέρχονται , μέσα στο ευρύτερο δυνατό φάσμα θεμάτων και επιστημονικών τομέων , ενώ και δίνει ενεργά ερεθίσματα για δημιουργική σκέψη έξω από τα καθιερωμένα πλαίσια . Η υποβοήθηση της ανάπτυξης τέτοιων ευαίσθητων ιδεών προϋποθέτει μια ευέλικτη, τολμηρή και σε μεγάλο βαθμό διεπιστημονική ερευνητική προσέγγιση, που υπερβαίνει τα αυστηρά τεχνολογικά όρια. Η προσέλκυση και η προώθηση της συμμετοχής νέων φορέων υψηλού δυναμικού στην έρευνα και την καινοτομία, όπως νέων ερευνητών και ΜΜΕ υψηλής τεχνολογίας, είναι επίσης σημαντική για την ανάδειξη των επιστημονικών και βιομηχανικών ηγετών του μέλλοντος.

2.2.   Προδραστικές FET: μέριμνα για αναδυόμενα θέματα και κοινότητες

Οι καινοτόμοι τομείς και τα θέματα πρέπει να είναι ώριμα, με εστίαση στην οικοδόμηση αναδυόμενων κοινοτήτων και στην υποστήριξη του σχεδιασμού και της ανάπτυξης μετασχηματιστικών ερευνητικών θεμάτων. Τα κύρια οφέλη αυτής της διαρθρωτικής, αλλά και διερευνητικής προσέγγισης είναι η ανάδυση καινοτόμων τομέων που δεν είναι ακόμη έτοιμοι να συμπεριληφθούν στους ερευνητικούς χάρτες πορείας της βιομηχανίας καθώς και η δημιουργία και διάρθρωση σχετικών ερευνητικών κοινοτήτων. Αποτελεί το βήμα από τις συνεργασίες μεταξύ ενός μικρού αριθμού ερευνητών, σε ένα σύνολο έργων που το καθένα καλύπτει πτυχές ενός ερευνητικού θέματος, ανταλλάσσοντας αποτελέσματα. Αυτό θα γίνει σε στενή διασύνδεση με τα θέματα των κοινωνιακών προκλήσεων και της βιομηχανικής υπεροχής.

2.3.   Εμβληματικές FET: παρακολούθηση μεγαλόπνοων διεπιστημονικών προκλήσεων επιστήμης και τεχνολογίας

Οι ερευνητικές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της πρόκλησης αυτής βασίζονται στην επιστήμη και την τεχνολογία , είναι μεγάλης κλίμακας, διεπιστημονικές και χτισμένες γύρω από έναν οραματικό ενοποιητικό στόχο. Αντιμετωπίζουν μεγαλόπνοες επιστημονικές και τεχνολογικές προκλήσεις που απαιτούν συνεργασία μεταξύ διαφόρων επιστημονικών πεδίων, κοινοτήτων και προγραμμάτων. Το επιστημονικό και τεχνολογικό προβάδισμα πρέπει να παρέχει ισχυρή και ευρεία βάση για τη μελλοντική τεχνολογική καινοτομία και για οικονομική εκμετάλλευση , καθώς και καινοτόμα οφέλη για την κοινωνία δυνητικά ισχυρού αντικτύπου . Η υπερισχύουσα φύση και το μέγεθος υποδηλώνουν ότι μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσω συνεργατική, μακρόπνοης και διαρκούς προσπάθειας ▌.

Οι δραστηριότητες στις τρεις στρωματώσεις των FET συμπληρώνονται από δραστηριότητες δικτύωσης που βασίζονται σε κοινότητες για τη δημιουργία μιας γόνιμης και εύρωστης ευρωπαϊκής βάσης για την επιστημονικά καθοριζόμενη έρευνα με στόχο τις τεχνολογίες του μέλλοντος. Θα υποστηρίξουν τις μελλοντικές εξελίξεις των δραστηριοτήτων FET, θα ενισχύσουν το διάλογο σχετικά με τις συνέπειες των νέων τεχνολογιών και θα επιταχύνουν τον αντίκτυπο.

2.4.   Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Ένα γνωμοδοτικό συμβούλιο FET , που θα περιλαμβάνει επιστήμονες και μηχανικούς υψηλού κύρους και εμπειρογνωμοσύνης, θα εξασφαλίζει ότι οι ενδιαφερόμενοι θα συμβάλλουν στη συνολική επιστημονική και τεχνολογική στρατηγική , πράγμα που περιλαμβάνει την παροχή συμβουλών ως προς τον καθορισμό του προγράμματος εργασιών

Οι FET θα εξακολουθήσουν να καθοδηγούνται από την επιστήμη και την τεχνολογία και να υποστηρίζονται από μια ελαφριά και αποτελεσματική δομή υλοποίησης. Θα υιοθετηθούν απλές διοικητικές διαδικασίες προκειμένου να διατηρηθεί η εστίαση στην αριστεία όσον αφορά την τεχνολογική καινοτομία που βασίζεται στην επιστήμη, να προωθηθεί η ανάληψη πρωτοβουλίας και να συνδυαστεί η ταχύτητα κατά τη λήψη αποφάσεων και η ευελιξία με τη λογοδοσία. Θα χρησιμοποιηθούν οι πλέον κατάλληλες προσεγγίσεις για τη διερεύνηση του ερευνητικού τοπίου των FET (π.χ. ▌ ανάλυση χαρτοφυλακίου) και για τη συμμετοχή κοινοτήτων ενδιαφερόμενων (π.χ. ▌διαβουλεύσεις). Στόχος θα είναι η διαρκής βελτίωση και η αναζήτηση περαιτέρω τρόπων για την απλούστευση και βελτίωση των διαδικασιών προκειμένου να διασφαλίζεται η τήρηση των αρχών αυτών. Θα διεξάγονται αξιολογήσεις της αποτελεσματικότητας και του αντίκτυπου των δραστηριοτήτων FET, συμπληρωματικά προς τις αξιολογήσεις σε επίπεδο προγράμματος.

Δεδομένης της αποστολής τους για την ανάπτυξη της επιστημονικά καθοδηγούμενης έρευνας για τις τεχνολογίες του μέλλοντος, οι FET προσπαθούν να συνενώσουν φορείς από την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία , συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, και των χρηστών, και στο μέτρο του δυνατού τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα . Οι FET πρέπει συνεπώς να διαδραματίσουν έναν ενεργό και καταλυτικό ρόλο για την προώθηση νέων τρόπων σκέψης, νέων πρακτικών και νέων συνεργασιών.

Οι Ανοικτές FET συγκεντρώνουν δραστηριότητες για μια έρευνα αποκλειστικά από τη βάση προς την κορυφή με σκοπό την εξεύρεση πολλά υποσχόμενων νέων ιδεών. Ο υψηλότερος κίνδυνος που προκύπτει από κάθε τέτοια ιδέα αντισταθμίζεται από την αξιοποίηση πολλών εξ αυτών. Η αποδοτικότητα ως προς το χρόνο και τους πόρους, το χαμηλό κόστος ευκαιρίας για τους προτείνοντες και η αδιαμφισβήτητη θετική διάθεση προς μη συμβατικές και διεπιστημονικές ιδέες αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά για τις δραστηριότητες αυτές. Με μικρά και γρήγορα και διαρκώς ανοιχτά σε υποβολή προτάσεων σχέδια θα αναζητηθούν υψηλού κινδύνου πολλά υποσχόμενες νέες ερευνητικές ιδέες και θα συμπεριληφθούν δυνατότητες για νέους φορείς καινοτομίας υψηλού δυναμικού, όπως νέοι ερευνητές και ΜΜΕ υψηλής τεχνολογίας. Συμπληρωματικά των δραστηριοτήτων των Ανοικτών FET, η υλοποίηση δραστηριοτήτων στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων «Βιομηχανική υπεροχή» και «Κοινωνιακές προκλήσεις» μπορεί να προωθήσει ριζικά νέες χρήσεις των γνώσεων και των τεχνολογιών.

Η δραστηριότητα των προδραστικών FET περιλαμβάνει τακτικά προσκλήσεις για υψηλού κινδύνου, υψηλού δυναμικού καινοτόμα θέματα, τα οποία χρηματοδοτούνται σε επίπεδο στο οποίο να είναι δυνατή η επιλογή αρκετών έργων. Τα εν λόγω έργα θα υποστηρίζονται από δράσεις συγκρότησης κοινοτήτων που προωθούν δραστηριότητες όπως κοινές εκδηλώσεις, ανάπτυξη νέων προγραμμάτων σπουδών και χάρτες πορείας για την έρευνα. Η επιλογή των θεμάτων θα λαμβάνει υπ’ όψιν την αριστεία στην καθοδηγούμενη από την επιστήμη έρευνα προς τις τεχνολογίες του μέλλοντος, το δυναμικό για τη δημιουργία μιας κρίσιμης μάζας και τον αντίκτυπο στην επιστήμη και την τεχνολογία.

Θα μπορούσαν να υλοποιηθούν ορισμένες μεγάλης κλίμακας εστιασμένες πρωτοβουλίες (εμβληματικές FET) υπό την προϋπόθεση της θετικής έκβασης των προπαρασκευαστικών σχεδίων FET . Αυτές θα πρέπει να βασίζονται σε ανοικτές συμπράξεις που επιτρέπουν τον εθελοντικό συνδυασμό ενωσιακών, εθνικών και ιδιωτικών συνεισφορών, με ισορροπημένη διακυβέρνηση που να επιτρέπει στους διαχειριστές του προγράμματος να διαθέτουν την κατάλληλη επιρροή, καθώς και μεγάλο βαθμό αυτονομίας και ευελιξίας κατά την υλοποίηση, επιτρέποντας παράλληλα στην εμβληματική FET να ακολουθεί στενά έναν ευρέως υποστηριζόμενο ερευνητικό χάρτη πορείας. Η επιλογή των θεμάτων που θα υλοποιηθούν ως εμβληματικά θα βασίζεται στην επιστημονική και τεχνολογική αριστεία και θα λαμβάνει υπόψη τον ενιαίο στόχο, τον δυνητικό αντίκτυπο, την ενσωμάτωση των ενδιαφερόμενων και των πόρων στο πλαίσιο ενός συνεκτικού ερευνητικού χάρτη πορείας και , όπου κρίνεται αναγκαίο, την υποστήριξη από ενδιαφερόμενους και εθνικά/περιφερειακά ερευνητικά προγράμματα. Οι δραστηριότητες αυτές θα πραγματοποιηθούν με τα υφιστάμενα μέσα χρηματοδότησης.

3.   ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΑΡΙΑ ΣΚΛΟΝΤΟΦΣΚΑ- ΚΙΟΥΡΙ

3.1.   Προώθηση νέων δεξιοτήτων μέσω της άριστης αρχικής κατάρτισης των ερευνητών

Η Ευρώπη χρειάζεται μια ισχυρή και δημιουργική βάση ανθρώπινων πόρων, με δυνατότητα μετακίνησης μεταξύ χωρών και τομέων, με τον ορθό συνδυασμό δεξιοτήτων για την ανάπτυξη καινοτομίας και τη μετατροπή των γνώσεων και των ιδεών σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας.

Αυτό θα επιτευχθεί ειδικότερα με τη δημιουργία και την υποστήριξη της αριστείας μέσω ενός σημαντικού μεριδίου της υψηλής ποιότητας αρχικής κατάρτισης των νέων ερευνητών και των διδακτορικών φοιτητών σε όλα τα κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες , η οποία να περιλαμβάνει, όπου κρίνεται σκόπιμο, συμμετοχή από τρίτες χώρες . Εφοδιάζοντας τους νέους ερευνητές με διάφορες δεξιότητες που θα τους επιτρέπουν να αντιμετωπίσουν υφιστάμενες και μελλοντικές προκλήσεις, η νέα γενιά ερευνητών θα επωφεληθεί από βελτιωμένες προοπτικές σταδιοδρομίας τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ενισχύοντας έτσι την προσέλκυση των νέων σε ερευνητικές σταδιοδρομίες.

Η δράση θα υλοποιηθεί μέσω της υποστήριξης ανταγωνιστικών επιλεγμένων προγραμμάτων ερευνητικής κατάρτισης ανά την ΕΕ, τα οποία υλοποιούνται από συμπράξεις πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων, ερευνητικών υποδομών, επιχειρήσεων, Μ-ΜΕ και άλλων κοινωνικοοικονομικών φορέων από διαφορετικές χώρες σε όλη τη Ευρώπη καθώς και σε τρίτες χώρες. Θα υποστηριχθούν επίσης μεμονωμένα ιδρύματα που δύνανται να παράσχουν το ίδιο εμπλουτισμένο περιβάλλον. Θα πρέπει να διασφαλίζεται η ευελιξία στην υλοποίηση των στόχων προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι διάφορες ανάγκες. Συνήθως, οι επιτυχείς συμπράξεις θα έχουν τη μορφή δικτύων ερευνητικής κατάρτισης που μπορεί να δημιουργούν καινοτόμους τύπους κατάρτισης, όπως πολλαπλά διδακτορικά διπλώματα, ή βιομηχανικών διδακτορικών,▐ ενώ τα μεμονωμένα ιδρύματα θα συμμετέχουν συνήθως σε καινοτόμα διδακτορικά προγράμματα. Τα βιομηχανικά διδακτορικά είναι ένα σημαντικό στοιχείο για την προώθηση καινοτόμου πνεύματος μεταξύ των ερευνητών και τη δημιουργία στενότερων δεσμών μεταξύ βιομηχανίας και ακαδημαϊκής κοινότητας. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται η υποστήριξη των καλύτερων νέων ερευνητών από κάθε χώρα ώστε να συμμετάσχουν σε αυτά τα προγράμματα αριστείας , πράγμα που μπορεί να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη συνοδευτική εποπτεία για τη μεταβίβαση γνώσης και πείρας .

Τα εν λόγω προγράμματα κατάρτισης θα έχουν ως αντικείμενο την ανάπτυξη και τη διεύρυνση βασικών ερευνητικών ικανοτήτων, εφοδιάζοντας παράλληλα τους ερευνητές με δημιουργική σκέψη, επιχειρηματικό πνεύμα και δεξιότητες καινοτομίας που θα ανταποκρίνονται στις μελλοντικές ανάγκες της αγοράς εργασίας. Τα προγράμματα θα παρέχουν επίσης κατάρτιση σε μεταβιβάσιμες ικανότητες όπως ομαδική εργασία, ανάληψη κινδύνων, διαχείριση έργου, τυποποίηση, επιχειρηματικότητα, δεοντολογία, δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, επικοινωνία και κοινωνιακές προεκτάσεις που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία, την ανάπτυξη, την εμπορική διάθεση και τη διάδοση της καινοτομίας.

3.2.   Ανάπτυξη αριστείας μέσω της διασυνοριακής και της διατομεακής κινητικότητας

Η Ευρώπη πρέπει να καταστεί ελκυστική για τους νέους ερευνητές, Ευρωπαίους και μη. Αυτό θα επιτευχθεί ειδικότερα με την υποστήριξη δελεαστικών ευκαιριών σταδιοδρομίας για έμπειρους ερευνητές τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα και με την ενθάρρυνση της μετακίνησής τους μεταξύ χωρών, τομέων και επιστημονικών πεδίων με σκοπό τη βελτίωση του δυναμικού τους ως προς τη δημιουργικότητα και την καινοτομία.

Θα χρηματοδοτηθούν οι καλύτεροι ερευνητές και οι ερευνητές με την πλέον υποσχόμενη εμπειρία, ανεξαρτήτως της εθνικότητάς τους, οι οποίοι θα θέλουν να αναπτύξουν τις ικανότητές τους μέσω μιας διεθνικής ή διεθνούς εμπειρίας κινητικότητας. Μπορούν να υποστηριχθούν σε όλα τα διαφορετικά στάδια της σταδιοδρομίας τους, συμπεριλαμβανομένων των πιο νέων, ακριβώς μετά την απόκτηση του διδακτορικού τους τίτλου ή ισοδύναμης εμπειρίας. Οι ερευνητές αυτοί θα λάβουν χρηματοδότηση υπό την προϋπόθεση ότι μετακινούνται από μία χώρα σε άλλη με σκοπό τη διεύρυνση ή την εμβάθυνση των ικανοτήτων τους σε πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, ερευνητικές υποδομές, επιχειρήσεις, Μ-ΜΕ ή άλλους κοινωνικοοικονομικούς φορείς της επιλογής τους (π.χ. οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών) και εργάζονται σε προγράμματα έρευνας και καινοτομίας που ανταποκρίνονται στις προσωπικές ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους. Θα ενθαρρυνθούν να μετακινηθούν από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα ή αντίστροφα μέσω της υποστήριξης προσωρινών θέσεων εργασίας. Αυτό αναμένεται να ενισχύσει τον καινοτόμο χαρακτήρα του ιδιωτικού τομέα και να προαγάγει τη διατομεακή κινητικότητα. Οι ευκαιρίες μερικής απασχόλησης που επιτρέπουν συνδυασμένες θέσεις τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, θα υποστηρίζονται επίσης με σκοπό τη βελτίωση της μεταφοράς γνώσεων μεταξύ των τομέων και την προώθηση της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων. Αυτές οι εξατομικευμένες ερευνητικές ευκαιρίες θα βοηθήσουν τους υποσχόμενους ερευνητές να καταστούν πλήρως ανεξάρτητοι και θα προωθήσουν την αλλαγή σταδιοδρομίας από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα.

Προκειμένου να αξιοποιηθεί πλήρως το υφιστάμενο δυναμικό των ερευνητών, θα υποστηριχθούν επίσης ευκαιρίες κατάρτισης και απόκτησης νέας γνώσης σε υψηλού επιπέδου ερευνητικό ίδρυμα τρίτης χώρας, επανέναρξης της ερευνητικής σταδιοδρομίας μετά από διακοπή και (επαν)ένταξης των ερευνητών σε ερευνητική θέση μακρότερης διάρκειας στην Ευρώπη, περιλαμβανομένης της χώρας προέλευσής τους, έπειτα από μια εμπειρία διακρατικής ή διεθνούς κινητικότητας .

3.3.   Τόνωση της καινοτομίας μέσω της σταυρογονιμοποίησης γνώσεων

Οι κοινωνιακές προκλήσεις καθίστανται ολοένα και πιο παγκόσμιες και οι διασυνοριακές και διατομεακές συνεργασίες είναι κρίσιμης σημασίας για την επιτυχή αντιμετώπισή τους. Η ανταλλαγή γνώσεων και ιδεών μεταξύ έρευνας και αγοράς (και το αντίστροφο) είναι συνεπώς ζωτικής σημασίας και μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της σύνδεσης των ανθρώπων. Αυτό θα προωθηθεί μέσω της υποστήριξης ευέλικτων ανταλλαγών προσωπικού έρευνας και καινοτομίας υψηλής εξειδίκευσης μεταξύ τομέων, χωρών και επιστημονικών κλάδων.

Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα στηρίξει ▌ανταλλαγές προσωπικού έρευνας και καινοτομίας στο πλαίσιο συνεργασιών με πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, ερευνητικές υποδομές, επιχειρήσεις, Μ-ΜΕ και άλλους κοινωνικοοικονομικούς φορείς στην Ευρώπη, καθώς και μεταξύ της Ευρώπης και τρίτων χωρών, για την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας. Θα είναι ανοικτή στο προσωπικό έρευνας και καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα σταδιοδρομίας, από τα χαμηλότερα (μετά το πτυχίο) έως τα υψηλότερα (διοίκηση), συμπεριλαμβανομένου επίσης του διοικητικού και του τεχνικού προσωπικού.

3.4.   Αύξηση του διαρθρωτικού αντίκτυπου από τη συγχρηματοδότηση των δραστηριοτήτων

Η τόνωση περιφερειακών, εθνικών ή διεθνών προγραμμάτων για την προώθηση της αριστείας και τη διάδοση βέλτιστων πρακτικών των δράσεων Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί ως προς τις πανευρωπαϊκές δυνατότητες κινητικότητας για την κατάρτιση των ερευνητών, την ανάπτυξη σταδιοδρομίας και την ανταλλαγή προσωπικού θα αυξήσει τον αριθμητικό και διαρθρωτικό αντίκτυπο των δράσεων Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί. Με τον τρόπο αυτό θα βελτιωθεί επίσης η ελκυστικότητα των κέντρων αριστείας σε όλη την Ευρώπη.

Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της συγχρηματοδότησης νέων ή υφιστάμενων περιφερειακών, εθνικών, ιδιωτικών και διεθνών προγραμμάτων για το άνοιγμα και την πρόβλεψη διεθνούς, διατομεακής και διεπιστημονικής ερευνητικής κατάρτισης καθώς και διασυνοριακής και διατομεακής κινητικότητας του προσωπικού έρευνας και καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα της σταδιοδρομίας τους.

Με τον τρόπο αυτό θα επιτραπεί η αξιοποίηση των συνεργιών μεταξύ των ενωσιακών δράσεων και των δράσεων σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, καταπολεμώντας τον κατακερματισμό των στόχων, των μεθόδων αξιολόγησης και των εργασιακών συνθηκών των ερευνητών. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων συγχρηματοδότησης, θα προωθηθεί δυναμικά η χρήση των συμβάσεων εργασίας.

3.5.   Ειδικές δράσεις υποστήριξης και πολιτικής

Για την αποτελεσματική κάλυψη της πρόκλησης, θα είναι απαραίτητη η παρακολούθηση της προόδου. Το πρόγραμμα θα υποστηρίξει την ανάπτυξη δεικτών και την ανάλυση δεδομένων σχετικά με την κινητικότητα, τις δεξιότητες, τις σταδιοδρομίες και την ισότητα ως προς το φύλο των ερευνητών με σκοπό τον προσδιορισμό κενών και φραγμών στις δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί και την αύξηση του αντίκτυπου των εν λόγω δράσεων. Κατά την υλοποίηση των δραστηριοτήτων αυτών θα επιδιωχθούν συνεργίες και στενή συνεργασία με τις δράσεις υποστήριξης πολιτικών για ερευνητές, τους εργοδότες και τους χρηματοδότες τους στο πλαίσιο του στόχου « Η Ευρώπη σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο  — Χωρίς αποκλεισμούς, καινοτόμες και σκεπτόμενες κοινωνίες». Θα χρηματοδοτηθούν ειδικές δράσεις με σκοπό την υποστήριξη πρωτοβουλιών για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της σταδιοδρομίας στον τομέα της έρευνας , με την κάλυψη και παραμέτρων επιστροφής και επανένταξης, και τη διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας και της καινοτομίας που απορρέουν από εργασίες οι οποίες υποστηρίζονται από δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί .

Για την περαιτέρω αύξηση του αντικτύπου των δράσεων Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί, η δικτύωση μεταξύ των ερευνητών Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί (τωρινών και παλαιών) θα βελτιωθεί μέσω μιας στρατηγικής υπηρεσιών για αποφοίτους. Οι υπηρεσίες αυτές θα ποικίλλουν από την υποστήριξη ενός φόρουμ για επαφές και ανταλλαγές μεταξύ των ερευνητών, την παροχή δυνατοτήτων για τη διερεύνηση συνεργασιών και ευκαιριών απασχόλησης, έως την οργάνωση κοινών εκδηλώσεων και τη συμμετοχή των εταίρων σε δραστηριότητες προβολής ως πρεσβευτές των δράσεων Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί και του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

3.6.   Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Οι δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί θα είναι ανοικτές σε δραστηριότητες κατάρτισης και ανάπτυξης σταδιοδρομίας στο πλαίσιο όλων των τομέων έρευνας και καινοτομίας που καλύπτονται από τη Συνθήκη, από τη βασική έρευνα έως την εμπορική αξιοποίηση και τις υπηρεσίες καινοτομίας. Τα πεδία έρευνας και καινοτομίας όπως επίσης οι τομείς θα επιλέγονται ελεύθερα από τους αιτούντες.

Για να επωφεληθούν από την παγκόσμια βάση γνώσεων, οι δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί θα είναι ανοικτές σε ερευνητές και προσωπικό καινοτομίας καθώς και σε πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα , ερευνητικές υποδομές , επιχειρήσεις και άλλους κοινωνικοοικονομικούς φορείς από όλες τις χώρες, όχι μόνο τις ευρωπαϊκές, υπό τους όρους που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) ΧΧ/2012 (κανόνες συμμετοχής).

Σε όλες τις δραστηριότητες που περιγράφονται παραπάνω, θα δίδεται προσοχή στην ενθάρρυνση της ενεργού συμμετοχής των επιχειρήσεων, ειδικότερα των Μ-ΜΕ, καθώς και άλλων κοινωνικοοικονομικών φορέων, για την επιτυχή υλοποίηση και τον αντίκτυπο των δράσεων Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί . Μέσω όλων των δράσεων Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί προωθείται μακροπρόθεσμη συνεργασία μεταξύ της ανώτατης εκπαίδευσης, ερευνητικών οργανισμών και του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, στην οποία να λαμβάνεται υπόψη η προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Οι δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα-Κιουρί θα αναπτυχθούν σε στενή συνέργια με άλλα προγράμματα που στηρίζουν αυτούς τους στόχους πολιτικής, μεταξύ άλλων το πρόγραμμα «Erasmus για όλους» και το «Κοινότητες Γνώσης και Καινοτομίας» του ΕΙΤ.

Διατηρείται η δυνατότητα, εάν προκύψουν ιδιαίτερες ανάγκες, να επικεντρωθούν ορισμένες δραστηριότητες του προγράμματος σε συγκεκριμένες κοινωνιακές προκλήσεις, τύπους ιδρυμάτων έρευνας και καινοτομίας ή γεωγραφικές περιοχές ώστε να υπάρξει ανταπόκριση στην εξέλιξη των ευρωπαϊκών απαιτήσεων από πλευράς δεξιοτήτων, ερευνητικής κατάρτισης, ανάπτυξης σταδιοδρομιών και κοινής χρήσης γνώσεων.

Προκειμένου να είναι ανοικτές σε όλες τις πηγές ταλέντων, θα λαμβάνονται γενικά μέτρα για την αποφυγή τυχόν στρεβλώσεων κατά την πρόσβαση στις χορηγίες, π.χ. η ενθάρρυνση ίσων ευκαιριών για ερευνητές και των δύο φύλων σε όλες τις δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί και η συγκριτική αξιολόγηση της συμμετοχής των φύλων. Ακόμη, με τις δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί θα υποστηριχθεί η εγκατάσταση ερευνητών στο πλαίσιο μιας πιο σταθερής σταδιοδρομίας και θα διασφαλιστεί ότι θα πετύχουν μια ορθή ισορροπία εργασίας/προσωπικής ζωής, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την οικογενειακή τους κατάσταση και προκειμένου να συμβάλλουν στην προώθηση της εκ νέου έναρξης μιας ερευνητικής σταδιοδρομίας μετά από διακοπή. Συνιστάται να υιοθετηθούν και να εφαρμοστούν από όλους τους χρηματοδοτούμενους συμμετέχοντες οι αρχές της Ευρωπαϊκής Χάρτας του Ερευνητή και του Κώδικα δεοντολογίας για την πρόσληψη ερευνητών με τις οποίες προωθείται η ανοικτή πρόσληψη και οι ελκυστικές συνθήκες εργασίας.

Για περαιτέρω βελτίωση της διάδοσης και της συμμετοχής του κοινού, μπορεί να ζητηθεί από τους δικαιούχους των δράσεων Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί να σχεδιάσουν κατάλληλες δραστηριότητες προβολής στο ευρύ κοινό. Το σχέδιο αυτό θα αξιολογείται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αξιολόγησης, καθώς επίσης κατά την επακολούθηση του έργου.

4.   ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ

Οι δραστηριότητες θα έχουν ως στόχο την ανάπτυξη άριστων ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών για το 2020 και μετά, την προώθηση του δυναμικού τους ως προς την καινοτομία και των ανθρώπινων πόρων και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Θα επιδιωχθεί ο συντονισμός με τις χρηματοδοτικές πηγές συνοχής προκειμένου να διασφαλιστούν οι συνέργιες και μια συνεκτική προσέγγιση για την ανάπτυξη των ερευνητικών υποδομών. Θα ενθαρρύνονται οι συνεργίες με τις δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα-Κιουρί .

4.1.   Ανάπτυξη των ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών για το 2020 και μετά

4.1.1.   Ανάπτυξη νέων ερευνητικών υποδομών παγκόσμιας κλάσης ▌

Στόχος είναι να διευκολυνθεί και να στηριχθεί η προετοιμασία, η υλοποίηση, η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και η αποτελεσματική λειτουργία των ερευνητικών υποδομών, όπως προσδιορίζονται από το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Φόρουμ Ερευνητικών Υποδομών (ESFRI), και άλλες παγκόσμιας κλάσης ερευνητικές υποδομές, οι οποίες θα βοηθήσουν την Ευρώπη να ανταποκριθεί στις μεγάλες προκλήσεις στην επιστήμη, τη βιομηχανία και την κοινωνία. Ο στόχος αυτός θα καλύψει συγκεκριμένα τις υποδομές εκείνες που σχεδιάζουν να διαμορφώσουν, διαμορφώνουν ή έχουν ήδη διαμορφώσει τη διακυβέρνησή τους, π.χ. βάσει της κοινοπραξίας ευρωπαϊκής ερευνητικής υποδομής (ERIC) ή άλλης ισοδύναμης δομής σε ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο.

Η ενωσιακή χρηματοδότηση θα συμβάλλει, ανάλογα με την περίπτωση στα ακόλουθα:

α)	την προπαρασκευαστική φάση μελλοντικών υποδομών (π.χ. λεπτομερή σχέδια κατασκευής, νομικές διευθετήσεις, πολυετής προγραμματισμός , πρώιμη έναρξη της βιομηχανίας ),

β)	την φάση υλοποίησης (π.χ. εργασίες Ε&Α και τεχνολογικές από κοινού με την βιομηχανία και τους χρήστες, ανάπτυξη περιφερειακών εταιρικών εγκαταστάσεων (3) με στόχο την πιο ισόρροπη ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας), ή/και

γ)	την φάση λειτουργίας (π.χ. δραστηριότητες πρόσβασης, διαχείρισης δεδομένων, προβολής, κατάρτισης και διεθνούς συνεργασίας).

Στο πλαίσιο της εν λόγω δραστηριότητας θα υποστηριχθούν επίσης μελέτες σχεδιασμού για νέες ερευνητικές υποδομές μέσω προσέγγισης από τη βάση προς την κορυφή.

4.1.2.   Ενοποίηση και άνοιγμα υφιστάμενων εθνικών και περιφερειακών ερευνητικών υποδομών ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος

Στόχος είναι το άνοιγμα, όπου κρίνεται σκόπιμο , εθνικών και περιφερειακών ερευνητικών υποδομών ζωτικής σημασίας σε όλους τους ευρωπαίους ερευνητές, από το ακαδημαϊκό περιβάλλον και τη βιομηχανία, και η εξασφάλιση της βέλτιστης χρήσης τους και της κοινής τους ανάπτυξης.

Η Ένωση θα υποστηρίξει δίκτυα και ομάδες που συγκεντρώνουν και ενοποιούν, σε ευρωπαϊκή κλίμακα, εθνικές ερευνητικές υποδομές ζωτικής σημασίας. Θα δοθεί χρηματοδότηση για την υποστήριξη, ειδικότερα, της διεθνικής και εικονικής πρόσβασης των ερευνητών και της εναρμόνισης και της βελτίωσης των υπηρεσιών που παρέχουν οι υποδομές. ▌

4.1.3.   Ανάπτυξη, εγκατάσταση και λειτουργία ηλ-υποδομών που βασίζονται στις ΤΠΕ (4)

Στόχος είναι να επιτευχθεί έως το 2020 δυναμικό παγκόσμιας εμβέλειας στη δικτύωση, την υπολογιστική και σε επιστημονικά δεδομένα σε έναν ενιαίο και ανοικτό ευρωπαϊκό χώρο για την επιγραμμική έρευνα, όπου οι ερευνητές θα απολαμβάνουν κορυφαίες, πανταχού παρούσες και αξιόπιστες υπηρεσίες δικτύωσης και πληροφορικής και απρόσκοπτη και ανοικτή πρόσβαση σε περιβάλλοντα ηλ-επιστήμης και σε παγκόσμιους πόρους δεδομένων.

Για την επίτευξη του εν λόγω στόχου θα υποστηριχθούν τα ακόλουθα: παγκόσμια δίκτυα έρευνας και εκπαίδευσης που παρέχουν προηγμένες, τυποποιημένες και μεταβλητής κλίμακας διατομεακές υπηρεσίες κατ’ απαίτηση, υποδομές δικτύου και νέφους που παρέχουν ουσιαστικά απεριόριστη υπολογιστική ικανότητα και ικανότητα επεξεργασίας δεδομένων, ένα οικοσύστημα εγκαταστάσεων υπερυπολογιστών, που πλησιάζουν την κλίμακα exa, υποδομή λογισμικού και υπηρεσιών, π.χ. για προσομοίωση και οπτικοποίηση, εργαλεία συνεργασίας σε πραγματικό χρόνο και μια διαλειτουργική, ανοικτή και αξιόπιστη υποδομή επιστημονικών δεδομένων.

4.2.   Προώθηση του δυναμικού καινοτομίας των ερευνητικών υποδομών και των ανθρώπινων πόρων τους

4.2.1.   Αξιοποίηση του δυναμικού καινοτομίας των ερευνητικών υποδομών

Στόχος είναι η τόνωση της καινοτομίας τόσο στις ίδιες τις υποδομές όσο και σε βιομηχανίες, όπως τη βιομηχανία που τις τροφοδοτεί και τις χρησιμοποιεί.

Για το σκοπό αυτό θα παρέχεται υποστήριξη σε:

α)	συμπράξεις Ε&Α με τη βιομηχανία για την ανάπτυξη των ικανοτήτων της Ένωσης και τη βιομηχανική παροχή σε τομείς υψηλής τεχνολογίας όπως τα επιστημονικά όργανα ή οι ΤΠΕ,

β)	προ-εμπορική ανάθεση συμβάσεων από φορείς ερευνητικών υποδομών για την προώθηση της καινοτομίας και την πρώιμη υιοθέτηση ή ανάπτυξη των τεχνολογιών αιχμής ,

γ)	τόνωση της χρήσης των ερευνητικών υποδομών από τη βιομηχανία, π.χ. ως πειραματικές εγκαταστάσεις δοκιμών ή κέντρα βάσης γνώσεων, και

δ)	προώθηση της ενσωμάτωσης των ερευνητικών υποδομών σε τοπικά, περιφερειακά και παγκόσμια οικοσυστήματα καινοτομίας.

Οι δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα επηρεάσουν επίσης τη χρήση ερευνητικών υποδομών, ειδικότερα ηλ-υποδομών, για τις δημόσιες υπηρεσίες, την κοινωνική καινοτομία, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση και την κατάρτιση .

4.2.2.   Ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου των ερευνητικών υποδομών

Η πολυπλοκότητα των ερευνητικών υποδομών και η αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού τους απαιτεί επαρκείς δεξιότητες από τους οικείους διαχειριστές, τους μηχανικούς και τους τεχνικούς, καθώς και από τους χρήστες.

Με την ενωσιακή χρηματοδότηση θα υποστηριχθεί η κατάρτιση του προσωπικού διαχείρισης και η λειτουργία ερευνητικών υποδομών πανευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, η ανταλλαγή προσωπικού και β7έλτιστων πρακτικών μεταξύ των εγκαταστάσεων, και η επαρκής προσφορά ανθρώπινων πόρων σε βασικά επιστημονικά πεδία, συμπεριλαμβανομένης της ανάδυσης ειδικών επιστημονικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Θα ενθαρρύνονται οι συνέργιες με τις δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα-Κιουρί.

4.3.   Ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτικής ερευνητικών υποδομών και της διεθνούς συνεργασίας

4.3.1.   Ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτικής για τις ερευνητικές υποδομές

Στόχος είναι η αξιοποίηση των συνεργιών μεταξύ εθνικών και ενωσιακών πρωτοβουλιών με την συγκρότηση συμπράξεων μεταξύ αρμόδιων χάραξης πολιτικών, χρηματοδοτικών φορέων ή συμβουλευτικών ομάδων (π.χ. ESFRI, e-Infrastructure Reflection Group (e-IRG), οργανισμοί EIROforum, εθνικές δημόσιες αρχές), την ανάπτυξη συμπληρωματικότητας και συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών υποδομών και δραστηριοτήτων υλοποίησης άλλων πολιτικών της Ένωσης (όπως η περιφερειακή πολιτική, η πολιτική συνοχής, η βιομηχανική πολιτική, η περιβαλλοντική πολιτική, η πολιτική υγείας, η πολιτική απασχόλησης ή η αναπτυξιακή πολιτική) και η διασφάλιση του συντονισμού μεταξύ διαφορετικών χρηματοδοτικών πηγών της Ένωσης. Οι δράσεις της Ένωσης θα υποστηρίξουν επίσης την έρευνα, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των ερευνητικών υποδομών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και σχετικές μελέτες πολιτικής και επικοινωνιακές δράσεις.

Ο Ορίζοντας 2020 θα διευκολύνει τις προσπάθειες των κρατών μελών να βελτιστοποιήσουν τα ερευνητικά τους μέσα, στηρίζοντας μια ενημερωμένη πανευρωπαϊκή βάση δεδομένων για προσβάσιμες υποδομές έρευνας στην Ευρώπη.

4.3.2.   Διευκόλυνση της στρατηγικής διεθνούς συνεργασίας

Στόχος είναι η προώθηση της ανάπτυξης των παγκόσμιων ερευνητικών υποδομών, δηλαδή, ερευνητικών υποδομών που απαιτούν χρηματοδότηση και συμφωνίες σε παγκόσμια κλίμακα. Ακόμη, στόχος είναι η προώθηση της συνεργασίας των ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών με τους μη Ευρωπαίους εταίρους τους, διασφαλίζοντας την παγκόσμια διαλειτουργικότητα και εμβέλειά τους και η επιδίωξη σύναψης διεθνών συμφωνιών σχετικά με την αμοιβαία χρήση, το άνοιγμα ή τη συγχρηματοδότηση των υποδομών. Από αυτή την άποψη θα ληφθούν δεόντως υπόψη οι συστάσεις της ομάδας Carnegie των ανώτερων υπαλλήλων για τις παγκόσμιες ερευνητικές υποδομές. Θα δοθεί επίσης προσοχή στη διασφάλιση της επαρκούς συμμετοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον συντονισμό με διεθνείς φορείς όπως τα Ηνωμένα Έθνη ή ο ΟΟΣΑ.

4.4.   Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης, θα ζητηθεί η γνώμη ανεξάρτητων ομάδων εμπειρογνωμόνων, καθώς και ενδιαφερόμενων και συμβουλευτικών οργάνων όπως το ESFRI και το e-IRG.

Η υλοποίηση θα ακολουθήσει μια τρισχιδή προσέγγιση: από τη βάση προς την κορυφή όπου το ακριβές περιεχόμενο και η σύμπραξη έργων δεν είναι γνωστά, στοχευμένη στις περιπτώσεις που οι ειδικές ερευνητικές υποδομές ή/και οι σχετικές κοινότητες έχουν καθοριστεί επακριβώς και επώνυμοι δικαιούχοι, π.χ. όταν στον φορέα των υποδομών (ή την κοινοπραξία των φορέων) παρέχεται συνεισφορά όσον αφορά τις λειτουργικές δαπάνες.

Οι στόχοι των τομέων δραστηριοτήτων που περιέχονται στις ενότητες 4.2 και 4.3 θα επιδιώκονται με ειδικές δράσεις, καθώς και στο πλαίσιο δράσεων που αναπτύσσονται βάσει της παραγράφου 4.1 όποτε συντρέχει περίπτωση.

ΜΕΡΟΣ II

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΥΠΕΡΟΧΗ

1.   ΥΠΕΡΟΧΗ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΕΥΡΕΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Γενικά

H επιτυχημένη γνώση, ενσωμάτωση και εξάπλωση τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής από την ευρωπαϊκή βιομηχανία αποτελεί βασικό παράγοντα ενίσχυσης της παραγωγικότητας και της ικανότητας καινοτομίας της Ευρώπης και παράγοντα διασφάλισης της προηγμένης, βιώσιμης και ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής οικονομίας, της παγκόσμιας ηγετικής θέσης της Ευρώπης σε τομείς εφαρμογής υψηλής τεχνολογίας και της ικανότητας ανάπτυξης αποτελεσματικών και βιώσιμων λύσεων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κοινωνίας , λαμβανομένων υπ' όψιν των αναγκών του χρήστη . Οι δραστηριότητες καινοτομίας θα συνδυαστούν με την Ε&Α ως ενιαίο μέρος της χρηματοδότησης.

Ενοποιημένη προσέγγιση των βασικών τεχνολογιών γενικής εφαρμογής Σημαντική συνιστώσα του σκέλους «Υπεροχή στις ευρείας εφαρμογής και βιομηχανικές τεχνολογίες» είναι οι Κύριες Τεχνολογίες Ευρείας Εφαρμογής (ΚΤΕΕ)· ως τέτοιες νοούνται η μικροηλεκτρονική και η νανοηλεκτρονική, η φωτονική, η νανοτεχνολογία, η βιοτεχνολογία, τα προηγμένα υλικά και τα προηγμένα συστήματα κατασκευής▌. Πολλά καινοτόμα προϊόντα ενσωματώνουν ταυτόχρονα αρκετές από αυτές τις τεχνολογίες, ως μεμονωμένα ή ενσωματωμένα μέρη. Ενώ κάθε τεχνολογία προσφέρει τεχνολογική καινοτομία, το συσσωρευμένο όφελος από τις πολυάριθμες αλληλεπιδράσεις των ΚΤΕΕ και άλλων βιομηχανικών τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής και οι συνδυασμοί τους είναι επίσης δυνατό να οδηγήσει σε τεχνολογικά άλματα. Η αξιοποίηση οριζόντιων βασικών τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα και τον αντίκτυπο των προϊόντων και θα αποτελέσει κίνητρο για την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Θα προσφέρει επίσης νέες ευκαιρίες για την αντιμετώπιση κοινωνιακών προκλήσεων . Συνεπώς θα αξιοποιηθούν οι πολυάριθμες αλληλεπιδράσεις των εν λόγω τεχνολογιών. Θα παρασχεθεί συγκεκριμένη στήριξη για μεγαλύτερης κλίμακας έργα δοκιμαστικής εφαρμογής και επίδειξης που θα υλοποιηθούν σε διάφορα περιβάλλοντα και σε διάφορες συνθήκες . Θα περιλαμβάνονται ΚΤΕΕ και εγκάρσιες δραστηριότητες ΚΤΕΕ (πολλαπλές ΚΤΕΕ) που συγκεντρώνουν και ενοποιούν διάφορες μεμονωμένες τεχνολογίες, με αποτέλεσμα την επικύρωση της τεχνολογίας σε βιομηχανικό περιβάλλον με αποτέλεσμα ένα πλήρες και εξειδικευμένο σύστημα, έτοιμο ή σχεδόν έτοιμο να εισέλθει στην αγορά. Η εκτεταμένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε αυτές τις δραστηριότητες και η επίδειξη του τρόπου συμβολής των αποτελεσμάτων των σχεδίων στην αγοραία αξία για την ΕΕ θα αποτελούν προαπαιτούμενο και, κατά συνέπεια , η υλοποίηση θα μπορούσε να λάβει τη μορφή συμπράξεων μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα Προς τούτο και μέσω της δομής υλοποίησης του Ορίζοντα 2020 , θα καταρτιστεί κοινό πρόγραμμα εγκάρσιων δραστηριοτήτων ΚΤΕΕ . Λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της αγοράς και τις απαιτήσεις των κοινωνιακών προκλήσεων, το πρόγραμμα θα έχει στόχο να εξασφαλίσει γενικά δομικά στοιχεία βασικών και πολλαπλών τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής για διάφορους τομείς εφαρμογών, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνιακών προκλήσεων. Επιπλέον, θα επιδιωχθούν συνέργιες, εφόσον είναι σκόπιμο, μεταξύ των δραστηριοτήτων ΚΤΕΕ και των δραστηριοτήτων της πολιτικής συνοχής στο πλαίσιο εθνικών και περιφερειακών στρατηγικών Ε&Κ για ευφυή εξειδίκευση καθώς και με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και, εφόσον είναι σκόπιμο, με τις κατευθυνόμενες δραστηριότητες των κρατών μελών που εντάσσονται στις πρωτοβουλίες κοινού προγραμματισμού.

Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Οι δραστηριότητες καινοτομίας θα περιλαμβάνουν την ενοποίηση μεμονωμένων τεχνολογιών, επιδείξεις της ικανότητας παραγωγής και παράδοσης καινοτόμων προϊόντων , συστημάτων, διαδικασιών και υπηρεσιών, δοκιμαστικές εφαρμογές με χρήστες και πελάτες για να αποδειχθεί η δυνατότητα υλοποίησης και η προστιθέμενη αξία, για επιδείξεις μεγάλης κλίμακας για να διευκολυνθεί η υιοθέτηση των αποτελεσμάτων της έρευνας από την αγορά. Θα δοθεί η δέουσα προσοχή στα έργα μικρής και μεσαίας κλίμακας. Επιπλέον, η υλοποίηση στο πλαίσιο αυτού του Μέρους θα ενθαρρύνει τη συμμετοχή ερευνητικών ομάδων μικρού και μεσαίου μεγέθους, συμβάλλοντος επίσης σε ενεργότερη συμμετοχή των ΜΜΕ.

Θα ενοποιηθούν διάφορες μεμονωμένες τεχνολογίες με αποτέλεσμα την επικύρωση της τεχνολογίας σε βιομηχανικό περιβάλλον με ένα πλήρες και εξειδικευμένο σύστημα, έτοιμο για την αγορά. Η εκτεταμένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε αυτές τις δραστηριότητες θα αποτελεί προαπαιτούμενο, μεταξύ άλλων μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Η τεχνολογική ώθηση και οι πρωτοβουλίες καινοτομίας θα συμπληρωθούν από δράσεις στην πλευρά της ζήτησης. Αυτές περιλαμβάνουν την βέλτιστη χρήση της δημόσιας προμήθειας καινοτομίας, την ανάπτυξη των κατάλληλων τεχνολογικών προδιαγραφών και των τεχνικών δραστηριοτήτων προς υποστήριξη της τυποποίησης και της ρύθμισης , την ιδιωτική ζήτηση και τη στρατολόγηση των χρηστών για τη δημιουργία περισσότερων φιλικών προς την καινοτομία αγορών.

Για τη νανοτεχνολογία και τη βιοτεχνολογία ειδικότερα, η συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους και το κοινό θα έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα οφέλη και τους κινδύνους. Θα αντιμετωπιστούν συστηματικά η αξιολόγηση της ασφάλειας και η διαχείριση του συνολικού κινδύνου κατά την εγκατάσταση των εν λόγω τεχνολογιών. Κατά περίπτωση, οι κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες θα συμβάλουν στην συνεκτίμηση των αναγκών και των προτιμήσεων των χρηστών καθώς και στη διασφάλιση της συμμετοχής της κοινωνίας και της συνειδητής επιλογής των καταναλωτών.

Οι▐ δραστηριότητες που υποστηρίζονται βάσει του παρόντος Μέρους θα συμπληρώνουν τη στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα των τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής που μπορεί να παρέχεται από εθνικές ή περιφερειακές αρχές βάσει των ταμείων της πολιτικής συνοχής, στο πλαίσιο στρατηγικών ευφυούς εξειδίκευσης.

Το πρόγραμμα αυτό θα στηρίζει επίσης, ως μέρος της χρηματοδότησης των δράσεων, δραστηριότητες μεταφοράς τεχνολογίας (τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο), συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας διεθνών και περιφερειακών ομίλων καινοτομίας, με στόχο την προώθηση αποτελεσματικότερων διασυνδέσεων μεταξύ πανεπιστημίων και βιομηχανίας.

Θα επιδιώκονται στρατηγικές πρωτοβουλίες διεθνούς συνεργασίας με τις ηγετικές χώρες εταίρους σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος και οφέλους. Ειδικού, αλλά όχι αποκλειστικού, ενδιαφέροντος για τις τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και τις βιομηχανικές τεχνολογίες είναι τα εξής:

—	η πρόσβαση σε παγκοσμίως πρωτοποριακή επιστημονική και τεχνολογική εμπειρογνωμοσύνη,

—	η ανάπτυξη παγκόσμιων προτύπων,

—	η άρση των σημείων συμφόρησης όσον αφορά τη βιομηχανική εκμετάλλευση, τη συνεργασία Ε&Α και τους όρους εμπορίας,

—	η ασφάλεια των προϊόντων που βασίζονται στη νανοτεχνολογία και στη βιοτεχνολογία, καθώς και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από τη χρήση τους ,

—	η ανάπτυξη υλικών και μεθόδων για τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας και πόρων,

—	οι διεθνείς πρωτοβουλίες συνεργασίας της βιομηχανίας εντός του κατασκευαστικού κλάδου, και

—	η διαλειτουργικότητα των συστημάτων.

1.1.   Τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ)

Ορισμένοι τομείς δραστηριοτήτων θα επικεντρώνονται στις προκλήσεις της βιομηχανικής και τεχνολογικής υπεροχής στον τομέα των ΤΠΕ σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας και θα καλύπτουν τα γενικά θεματολόγια έρευνας και καινοτομίας στον τομέα των ΤΠΕ, συμπεριλαμβανομένων κυρίως των εξής:

1.1.1.   Μια νέα γενιά επιμέρους στοιχείων και συστημάτων: Μηχανική προηγμένων ▌, ενσωματωμένων και αποδοτικών ως προς την ενέργεια και τους πόρους εξαρτημάτων και συστημάτων

Στόχος είναι η διατήρηση και ενίσχυση της ευρωπαϊκής υπεροχής στις τεχνολογίες που σχετίζονται με προηγμένα, ενσωματωμένα και ενεργειακώς αποδοτικά και ανθεκτικά εξαρτήματα και συστήματα. Περιλαμβάνει επίσης μικρο- νανο- βιο- συστήματα, οργανικά ηλεκτρονικά, κβαντική υπολογιστική, μεγάλης κλίμακας ενοποίηση, βασικές τεχνολογίες για το Διαδίκτυο των πραγμάτων (ΔτΠ) (5), συμπεριλαμβανομένων και υποδομών υποστήριξης της παροχής προηγμένων υπηρεσιών, αισθητήρων, ευφυών ενοποιημένων συστημάτων, κατανεμημένων υπερσυστημάτων (systems of systems) και τεχνολογιών πολύπλοκων συστημάτων.

1.1.2.   Υπολογιστές επόμενης γενιάς: προηγμένα και ασφαλή υπολογιστικά συστήματα και τεχνολογίες , συμπεριλαμβανομένου του υπολογιστικού νέφους

Στόχος είναι η μόχλευση των ευρωπαϊκών πλεονεκτημάτων στους τομείς της αρχιτεκτονικής επεξεργαστών και συστημάτων, των τεχνολογιών διασύνδεσης και εντοπισμού δεδομένων, του υπολογιστικού νέφους, της παράλληλης σύνδεσης υπολογιστών, του λογισμικού κατάρτισης μοντέλων και προσομοίωσης για όλα τα τμήματα της αγοράς υπολογιστών, συμπεριλαμβανομένων των εφαρμογών μηχανικής (όπως π.χ. της ποσοτικοποίησης της αβεβαιότητας, της ανάλυσης κινδύνων και της λήψης αποφάσεων στη μηχανική) .

1.1.3.   Διαδίκτυο του Μέλλοντος: λογισμικό, υλικός εξοπλισμός, υποδομές, τεχνολογίες και υπηρεσίες

Στόχος είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας όσον αφορά την ανάπτυξη και τη διαμόρφωση του Διαδικτύου επόμενης γενιάς καθώς και την απόκτηση των σχετικών γνώσεων. Το Διαδίκτυο νέας γενιάς θα αντικαταστήσει βαθμιαία τον υπάρχοντα Ιστό και θα τον ξεπεράσει καθώς και τις υποδομές σταθερών και κινητών δικτύων και υπηρεσιών, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί η διασύνδεση τρισεκατομμυρίων συσκευών (ΔτΠ) μεταξύ πολυάριθμων φορέων εκμετάλλευσης και τομέων και να μεταβληθεί ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούμε, έχουμε πρόσβαση στη γνώση και τη χρησιμοποιούμε. Αυτό σημαίνει Ε&Κ σε δίκτυα, λογισμικό, διαδικασίες και υπηρεσίες, ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, απόρρητο της ιδιωτικής ζωής , αξιοπιστία και εμπιστοσύνη, ασύρματη (6) επικοινωνία και όλα τα οπτικά δίκτυα, παρεμβατικά διαδραστικά πολυμέσα καθώς και στη συνδεδεμένη επιχείρηση του μέλλοντος.

1.1.4.   Τεχνολογίες περιεχομένου και διαχείριση πληροφοριών: ΤΠΕ για ψηφιακό περιεχόμενο , πολιτισμικοί και δημιουργικοί κλάδοι

Στόχος είναι να ενισχυθεί η θέση της Ευρώπης ως παρόχου προϊόντων και υπηρεσιών που βασίζονται στην ατομική και επιχειρηματική δημιουργικότητα. Αυτό θα γίνει με την παροχή νέων εργαλείων σε επαγγελματίες και πολίτες για τη δημιουργία, την πρόσβαση, την εκμετάλλευση, τη διατήρηση και την επαναχρησιμοποίηση όλων των μορφών ψηφιακού περιεχομένου σε όλες τις γλώσσες και η διαμόρφωση, ανάλυση και οπτικοποίηση μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων ( big data) , συμπεριλαμβανομένων των συνδεδεμένων δεδομένων. Συμπεριλαμβάνονται νέες τεχνολογίες για την τέχνη, τη γλώσσα, τη μάθηση, τη διάδραση, την ψηφιακή διατήρηση, τον σχεδιασμό ιστοτόπων, την πρόσβαση σε περιεχόμενο, τις μεθόδους και τα μέσα ανάλυσης , έξυπνα και προσαρμοζόμενα συστήματα διαχείρισης πληροφοριών που βασίζονται σε τεχνολογίες προηγμένης εξαγωγής δεδομένων, νοημοσύνης των μηχανών, στατιστικής ανάλυσης και τεχνολογιών επεξεργασίας οπτικών εικόνων υπολογιστή.

1.1.5.   Προηγμένες διεπαφές και ρομπότ: Ρομποτική και έξυπνοι χώροι

Στόχος είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής επιστημονικής και βιομηχανικής υπεροχής στη ρομποτική στους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, τα γνωστικά και επικοινωνιακά συστήματα, τις προηγμένες διεπαφές και τους έξυπνους χώρους και τις μηχανές με δυνατότητα αντίληψης, με βάση βελτιώσεις της απόδοσης και της προόδου υπολογιστών και δικτύων και πρόοδο όσον αφορά την ικανότητα σχεδιασμού και κατασκευής συστημάτων που να μπορούν να μαθαίνουν, να αυτοσυναρμολογούνται, να προσαρμόζονται και να αντιδρούν ή που βελτιστοποιούν την αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής . Εφόσον είναι σκόπιμο, τα συστήματα που αναπτύσσονται και οι πρόοδοι στην τεχνολογική πρωτοπορία πρέπει να επικυρώνονται σε υπαρκτά περιβάλλοντα.

1.1.6.   Μικροηλεκτρονική, νανοηλεκτρονική και φωτονική: Βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής σχετικές με τη μικροηλεκτρονική, τη νανοηλεκτρονική και τη φωτονική, οι οποίες καλύπτουν και τις κβαντικές τεχνολογίες

Στόχος είναι η αξιοποίηση της ευρωπαϊκής αριστείας σε αυτές τις σημαντικές τεχνολογίες ευρείας εφαρμογής και η υποστήριξη και περαιτέρω ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας και της ηγετικής θέσης στην αγορά της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Οι δραστηριότητες θα περιλαμβάνουν επίσης έρευνα και καινοτομία στον σχεδιασμό, προηγμένες διεργασίες, πιλοτικές γραμμές παραγωγής, συναφείς τεχνολογίες παραγωγής και δράσεις επίδειξης για την επικύρωση των τεχνολογικών εξελίξεων και των καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων καθώς και αξιοποίηση των εξελίξεων σε βασικές τεχνολογίες νέας γενιάς στην κβαντική φυσική .

Οι προαναφερόμενοι έξι μείζονες τομείς δραστηριοτήτων αναμένεται να καλύψουν ολόκληρο το φάσμα των αναγκών , λαμβανομένης υπόψη της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας σε παγκόσμια κλίμακα . Θα περιλαμβάνουν βιομηχανική ηγετική θέση στις γενικές λύσεις, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες με βάση ΤΠΕ που απαιτούνται για την αντιμετώπιση μεγάλων κοινωνιακών προκλήσεων καθώς και κατευθυνόμενα από τις εφαρμογές θεματολόγια έρευνας και καινοτομίας στον τομέα των ΤΠΕ που θα υποστηριχθούν σε συνδυασμό με την συναφή κοινωνιακή πρόκληση. Ενόψει της ολοένα αυξανόμενης προόδου της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς της ζωής, η αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων και της τεχνολογίας θα είναι εν προκειμένω σημαντική και θα αποτελεί μέρος της προαναφερόμενης έρευνας στον τομέα των ΤΠΕ, με γνώμονα τις εφαρμογές. Η έρευνα με προοπτική που επικεντρώνεται στον χρήστη θα συμβάλει στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών λύσεων.

Επίσης, σε καθέναν από τους έξι μείζονες τομείς δραστηριοτήτων περιλαμβάνονται ερευνητικές υποδομές, που αφορούν ειδικά τις ΤΠΕ, όπως τα ζωντανά εργαστήρια για ▌πειραματισμούς και οι υποδομές για βασικές καίριας σημασίας τεχνολογίες ευρείας εφαρμογής, και η ενσωμάτωσή τους σε προηγμένα προϊόντα και καινοτόμα έξυπνα συστήματα, που περιλαμβάνουν εξοπλισμό, εργαλεία, υπηρεσίες υποστήριξης, καθαρά δωμάτια και πρόσβαση σε χυτήρια κατασκευής πρωτοτύπων.

Η εφαρμογή πρέπει να πραγματοποιείται κατά τρόπον ώστε να εξασφαλίζεται συμπληρωματικότητα και συνοχή με το έργο για τις ερευνητικές υποδομές που υποστηρίζεται στα πλαίσια του πυλώνα «Αριστεία στην Επιστήμη».

Οι δραστηριότητες θα στηρίξουν την έρευνα και ανάπτυξη συστημάτων με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των φυσικών προσώπων και, ιδίως, του δικαιώματός τους στην ιδιωτική ζωή.

1.2.   Νανοτεχνολογίες

1.2.1.   Ανάπτυξη νανοϋλικών, νανοσυσκευών και νανοσυστημάτων επόμενης γενιάς

Ανάπτυξη και ενσωμάτωση της γνώσης για νανοσκοπικά φαινόμενα στο σημείο τομής διαφορετικών επιστημονικών κλάδων με στόχο τη δημιουργία θεμελιωδώς νέων προϊόντων που θα επιτρέπουν βιώσιμες λύσεις σε ένα ευρύ φάσμα τομέων.

1.2.2.   Διασφάλιση της ασφαλούς και βιώσιμης ανάπτυξης και εφαρμογής νανοτεχνολογιών

Προώθηση της επιστημονικής γνώσης σχετικά με τον δυνητικό αντίκτυπο στην υγεία ή στο περιβάλλον για προληπτική, βασισμένη στην επιστήμη διαχείριση των νανοτεχνολογιών και παροχή επικυρωμένων επιστημονικών εργαλείων, μεθόδων και πλατφορμών για την αξιολόγηση και διαχείριση της επικινδυνότητας, της έκθεσης και των κινδύνων κατά τη διάρκεια ολόκληρου του κύκλου ζωής των νανοϋλικών και των νανοσυστημάτων , συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων τυποποίησης .

1.2.3.   Ανάπτυξη της κοινωνιακής διάστασης της νανοτεχνολογίας

Αντιμετώπιση των ανθρώπινων και φυσικών αναγκών για την εξάπλωση της νανοτεχνολογίας και εστίαση στη διακυβέρνηση της νανοτεχνολογίας προς όφελος της κοινωνίας και του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών επικοινωνίας για την εξασφάλιση της κοινωνικής συμμετοχής .

1.2.4.   Αποτελεσματική και βιώσιμη σύνθεση και κατασκευή νανοϋλικών, εξαρτημάτων και συστημάτων

Εστίαση σε νέες, ευέλικτες, μεταβλητής κλίμακας και αναπαραγώγιμες επιμέρους λειτουργίες, έξυπνη ενσωμάτωση νέων και υφιστάμενων διαδικασιών , συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογικής σύγκλισης όπως η νανοβιοτεχνολογία, καθώς και αναβάθμιση για να επιτευχθεί βιώσιμη υψηλής ακρίβειας μαζική παραγωγή προϊόντων και ευέλικτες εργοστασιακές μονάδες πολλαπλών χρήσεων που θα διασφαλίζουν την αποτελεσματική μεταφορά γνώσης στη βιομηχανική καινοτομία

1.2.5.   Ανάπτυξη και τυποποίηση τεχνικών ενίσχυσης ικανοτήτων, μεθόδων μέτρησης και εξοπλισμού

Εστίαση στις τεχνολογίες υποστήριξης, στήριξη της ανάπτυξης και της διάθεσης στην αγορά ασφαλών σύνθετων νανοϋλικών και νανοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένης της νανομετρολογίας , του χαρακτηρισμού και της διαχείρισης της ύλης στη νανοκλίμακα, της ανάπτυξης μοντέλων, της υπολογιστικής σχεδίασης και της προηγμένης τεχνολογίας σε ατομική κλίμακα.

1.3.   Προηγμένα υλικά

1.3.1.   Οριζόντιες τεχνολογίες και τεχνολογίες υλικών γενικής εφαρμογής

Έρευνα με αντικείμενο υλικά βάσει σχεδιασμού, λειτουργικά υλικά, πολυλειτουργικά υλικά με μεγαλύτερη περιεκτικότητα γνώσεων, νέες λειτουργικότητες και βελτιωμένες επιδόσεις, όπως λ.χ. αυτοεπισκευαζόμενα ή βιοσυμβατά υλικά, αυτοσυναρμολογούμενα υλικά, νέα μαγνητικά υλικά και δομικά υλικά, με σκοπό την καινοτομία σε όλους τους τομείς της βιομηχανίας, ιδίως για αγορές υψηλής αξίας , συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανιών της δημιουργίας .

1.3.2.   Ανάπτυξη και μετασχηματισμός υλικών

Έρευνα και ανάπτυξη για τη διασφάλιση αποτελεσματικής , ασφαλούς και βιώσιμης ανάπτυξης και αναβάθμισης με στόχο τη βιομηχανική κατασκευή μελλοντικών προϊόντων βασισμένων στον σχεδιασμό , προς την κατεύθυνση διαχείρισης των υλικών «χωρίς απόβλητα» στην Ευρώπη, π.χ. στους κλάδους της μεταλλουργίας, χημικής βιομηχανίας ή βιοτεχνολογίας, και για τη βελτίωση της κατανόησης των μηχανισμών φθοράς των υλικών (μεγάλη χρήση, διάβρωση, μηχανική αξιοπιστία) .

1.3.3.   Διαχείριση επιμέρους στοιχείων υλικών

Έρευνα και ανάπτυξη για νέες και καινοτόμες τεχνικές για υλικά, στοιχεία και συστήματα, για την ένωση, συγκόλληση, διαχωρισμό, συναρμολόγηση, αυτοσυναρμολόγηση και αποσυναρμολόγηση, αποσύνθεση και αποδόμηση επιμέρους στοιχείων των υλικών και διαχείριση των δαπανών που οφείλονται στον κύκλο ζωής και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μέσω καινοτόμου χρήσης της τεχνολογίας προηγμένων υλικών .

1.3.4.   Υλικά για μια βιώσιμη , αποδοτική ως προς τους πόρους βιομηχανία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα

Ανάπτυξη νέων προϊόντων και εφαρμογών , επιχειρηματικών μοντέλων και υπεύθυνης καταναλωτικής συμπεριφοράς που αυξάνουν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών για βιώσιμες εφαρμογές, μειώνουν την ενεργειακή ζήτηση καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του προϊόντος και διευκολύνουν τον περιορισμό των εκπομπών κατά την παραγωγή , καθώς και εντατικοποίηση των διαδικασιών, ανακύκλωση, απορρύπανση , υλικά για αποθήκευση της ενέργειας και υλικά με δυνατότητες προσφοράς υψηλής προστιθέμενης αξίας από απόβλητα και ανακατασκευή.

1.3.5.    Υλικά για τους δημιουργικούς κλάδους, περιλαμβανομένης της πολιτισμικής κληρονομιάς

Εφαρμογή του σχεδιασμού και ανάπτυξη συγκλινουσών τεχνολογιών για τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης και αποκατάστασης της κληρονομιάς και των υλικών της Ευρώπης με ιστορική ή πολιτισμική αξία , καθώς και νέων υλικών .

1.3.6.   Μετρολογία, χαρακτηρισμός, τυποποίηση και έλεγχος ποιότητας

Προώθηση τεχνολογιών, όπως ο χαρακτηρισμός, η μη καταστρεπτική αξιολόγηση , η συνεχής αξιολόγηση και παρακολούθηση και η προγνωστική μοντελοποίηση των επιδόσεων και του αντικτύπου για πρόοδο στην επιστήμη των υλικών και τη μηχανική.

1.3.7.   Βελτιστοποίηση της χρήσης υλικών

Έρευνα και ανάπτυξη για τη διερεύνηση υποκαταστάτων και εναλλακτικών δυνατοτήτων για τη χρήση υλικών , μεταξύ άλλων αντιμετώπιση του προβλήματος των πρώτων υλών μέσω επί μέτρω υλικών ή αντικατάστασης των εν ανεπαρκεία, κρίσιμων ή επικίνδυνων υλικών, και καινοτόμες προσεγγίσεις των επιχειρηματικών μοντέλων καθώς και εντοπισμός πόρων καθοριστικής σημασίας .

1.4.   Βιοτεχνολογία

1.4.1.   Προώθηση πρωτοποριακών βιοτεχνολογιών ως μελλοντικού μοχλού καινοτομίας

Στόχος είναι να τεθούν οι βάσεις για να παραμείνει η ευρωπαϊκή βιομηχανία στην πρώτη γραμμή της καινοτομίας, τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Εμπεριέχει την ανάπτυξη αναδυόμενων τεχνολογικών τομέων όπως η συνθετική βιολογία, η βιοπληροφορική και η βιολογία συστημάτων, καθώς και αξιοποίηση της σύγκλισης με άλλες τεχνολογίες ευρείας εφαρμογής, όπως η νανοτεχνολογία (π.χ. βιονανοτεχνολογία) και οι ΤΠΕ (π.χ. βιοηλεκτρονική) και η τεχνολογία στον τομέα της μηχανικής . Σε αυτά και άλλα πεδία αιχμής αξίζει να ληφθούν κατάλληλα μέτρα από την άποψη της έρευνας και ανάπτυξης για τη διευκόλυνση της αποτελεσματικής μεταβίβασης και υλοποίησης σε νέες εφαρμογές ▌.

1.4.2.   Βιομηχανικά προϊόντα και διαδικασίες που βασίζονται στη βιοτεχνολογία

Ο στόχος είναι διττός: αφενός, να δοθεί η δυνατότητα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία (π.χ. στους κλάδους της χημείας, της υγείας, της εξόρυξης, της ενέργειας, του χαρτοπολτού και του χάρτου, των προϊόντων που βασίζονται στις ίνες και στην ξυλεία , της κλωστοϋφαντουργίας, της παραγωγής αμυλωδών τροφών, της επεξεργασίας τροφίμων) να αναπτύξει νέα προϊόντα και διαδικασίες που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της βιομηχανίας και της κοινωνίας, χρησιμοποιώντας κατά προτίμηση φιλικές προς το περιβάλλον και βιώσιμες μεθόδους παραγωγής , και να είναι ανταγωνιστικές και βελτιωμένες εναλλακτικές λύσεις βασισμένες στη βιοτεχνολογία για την αντικατάσταση των καθιερωμένων λύσεων· Αφετέρου, τιθάσευση του δυναμικού της βιοτεχνολογίας για ανίχνευση, παρακολούθηση, πρόληψη και εξάλειψη της ρύπανσης. Ο στόχος περιλαμβάνει Ε&Κ για νέα ένζυμα με βελτιστοποιημένες βιοκαταλυτικές λειτουργίες, ενζυμικές και μεταβολικές οδούς, σχεδιασμό βιοδιεργασιών σε βιομηχανική κλίμακα , ένταξη βιοδιεργασιών σε διαδικασίες βιομηχανικής παραγωγής, προηγμένη ζύμωση, πρωτογενή και δευτερογενή επεξεργασία, κατανόηση της δυναμικής των μικροβιακών κοινοτήτων. Εμπεριέχει επίσης την ανάπτυξη πρωτότυπων για την αξιολόγηση της τεχνοοικονομικής σκοπιμότητας καθώς και της βιωσιμότητας των αναπτυσσομένων προϊόντων και διαδικασιών.

1.4.3.   Καινοτόμες και ανταγωνιστικές τεχνολογίες πλατφορμών

Στόχος είναι η ανάπτυξη τεχνολογιών πλατφόρμας (π.χ. γονιδιωματική, μετα-γονιδιωματική, πρωτεϊνωματική, μεταβολομική, μοριακά εργαλεία, συστήματα έκφρασης, φαινοτυπικές πλατφόρμες και κυτταρικές πλατφόρμες ) που εξασφαλίζουν υπεροχή και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε ευρύ φάσμα τομέων με οικονομικό αντίκτυπο . Περιλαμβάνονται πτυχές, όπως η υποστήριξη της ανάπτυξης βιοπόρων με βελτιστοποιημένες ιδιότητες και εφαρμογών πέρα από τις συμβατικές εναλλακτικές λύσεις, η δυνατότητα διερεύνησης, κατανόησης και εκμετάλλευσης με βιώσιμο τρόπο της επίγειας και θαλάσσιας βιοποικιλότητας για νεωτερικές εφαρμογές , βιοπροϊόντα και διαδικασίες που βασίζονται στη βιοτεχνολογία , και η υποστήριξη της ανάπτυξης των βασισμένων στη βιοτεχνολογία λύσεων στον τομέα της περίθαλψης (π.χ. διαγνωστική, βιολογικά προϊόντα, βιοϊατρικές συσκευές).

1.5.   Προηγμένη μεταποίηση και κατεργασία

1.5.1.   Τεχνολογίες για τα εργοστάσια του μέλλοντος

Προώθηση τις βιώσιμης βιομηχανικής ανάπτυξης με διευκόλυνση τις στρατηγικής στροφής στην Ευρώπη από την κατασκευή βάσει κόστους σε μια προσέγγιση που βασίζεται στη δημιουργία προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και στην ευφυή και υψηλών επιδόσεων κατασκευή με βάση τις ΤΠΕ σε ένα ενοποιημένο σύστημα . Αυτό απαιτεί να αντιμετωπιστεί η πρόκληση για περισσότερη παραγωγή με κατανάλωση λιγότερων υλικών, με χρήση λιγότερης ενέργειας και με τη δημιουργία λιγότερων αποβλήτων και ρύπανσης με στόχο υψηλή οικολογική αποτελεσματικότητα . Θα υπάρξει εστίαση στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση των προσαρμοστικών συστημάτων παραγωγής του μέλλοντος, με ιδιαίτερη έμφαση στις ανάγκες των ευρωπαϊκών ΜΜΕ, προκειμένου να επιτευχθούν προηγμένα και βιώσιμα συστήματα και διαδικασίες κατασκευής. Θα υπάρξει επίσης εστίαση σε μεθοδολογίες για την προώθηση ευέλικτης, ασφαλούς και ευφυούς παραγωγής στο πλαίσιο της οποίας εφαρμόζονται κατάλληλα επίπεδα αυτοματισμού σε περιβάλλοντα φιλικά για τους εργαζόμενους.

1.5.2.   Τεχνολογίες για την εξασφάλιση ενεργειακώς αποδοτικών κτηρίων και συστημάτων με χαμηλό αντίκτυπο στο περιβάλλον

Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με την ανάπτυξη και εγκατάσταση βιώσιμων τεχνολογιών και συστημάτων για τον οικοδομικό τομέα, εφαρμογή και αναπαραγωγή μέτρων για αυξημένη διείσδυση ενεργειακώς αποδοτικών συστημάτων και υλικών σε νέα, ανακαινισμένα και μετασκευασμένα κτήρια. Οι εκτιμήσεις για τον κύκλο ζωής και η αυξανόμενη σημασία των εννοιών σχεδίαση-κατασκευή-λειτουργία θα είναι βασικές για την αντιμετώπιση της πρόκλησης της μετάβασης σε κτήρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας στην Ευρώπη έως το 2020 και την υλοποίηση ενεργειακώς αποδοτικών περιφερειών μέσω της εμπλοκής σε μια ευρεία κοινότητα ενδιαφερόμενων.

1.5.3.   Βιώσιμες, αποδοτικές ως προς τους πόρους τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε ενεργοβόρες μεταποιητικές βιομηχανίες

Αύξηση της ανταγωνιστικότητας των μεταποιητικών βιομηχανιών, όπως αυτές των χημικών, του τσιμέντου, του χαρτοπολτού και χάρτου, του γυαλιού, των ορυκτών ή των μη σιδηρούχων μετάλλων και του χάλυβα, με δραστική βελτίωση της αποδοτικότητας των πόρων και της ενέργειας και μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτών των βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Η προσοχή θα εστιάσει στην ανάπτυξη και επικύρωση των τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής για καινοτόμες ουσίες, υλικά και τεχνολογικές λύσεις για προϊόντα χαμηλών εκπομπών άνθρακα και λιγότερο ενεργοβόρες διαδικασίες και υπηρεσίες σε ολόκληρη την αλυσίδα προστιθέμενης αξίας, καθώς και στην υιοθέτηση τεχνολογιών και τεχνικών παραγωγής εξαιρετικά χαμηλών εκπομπών άνθρακα, ώστε να επιτευχθούν συγκεκριμένες μειώσεις της έντασης των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων.

1.5.4.   Νέα βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα

Η διατομεακή συνεργασία σε έννοιες και μεθοδολογίες για «βασισμένη στη γνώση» και εξειδικευμένη παραγωγή μπορεί να τονώσει την οργανωσιακή κατάρτιση, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία εστιάζοντας σε επιχειρηματικά μοντέλα με εξατομικευμένες προσεγγίσεις, των οποίων είναι εφικτή η προσαρμογή στις απαιτήσεις παγκοσμιοποιημένων αλυσίδων προστιθέμενης αξίας και δικτύων, στις μεταβολές των αγορών και τις αναδυόμενες και μελλοντικές βιομηχανίες. Αυτό περιλαμβάνει την εξέταση βιώσιμων επιχειρησιακών προτύπων που θα καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής του προϊόντος και της διαδικασίας.

1.6.   Διάστημα

Στο πεδίο της διαστημικής έρευνας, οι δράσεις σε επίπεδο Ένωσης θα αναληφθούν σε σύμπραξη με τις ερευνητικές διαστημικές δραστηριότητες των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ), με σκοπό να δημιουργηθούν συμπληρωματικότητες μεταξύ διαφόρων φορέων.

1.6.1.    Προώθηση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, ανεξαρτησίας και καινοτομίας του ευρωπαϊκού διαστημικού τομέα

Στόχος είναι η διατήρηση παγκόσμιου ηγετικού ρόλου στο διάστημα μέσω της διασφάλισης και περαιτέρω ανάπτυξης μιας οικονομικά αποδοτικής, ανταγωνιστικής και καινοτόμου διαστημικής βιομηχανίας (περιλαμβανομένων των ΜΜΕ) και ερευνητικής κοινότητας καθώς και μέσω της ενίσχυσης της καινοτομίας στον τομέα του διαστήματος.

1.6.1.1.   Διασφάλιση και περαιτέρω ανάπτυξη μιας ανταγωνιστικής , βιώσιμης και επιχειρηματικής διαστημικής βιομηχανίας και ερευνητικής κοινότητας και ενίσχυση της αυτονομίας της Ευρώπης στον τομέα των διαστημικών συστημάτων

Η Ευρώπη έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στη διαστημική έρευνα και την ανάπτυξη διαστημικών τεχνολογιών και αναπτύσσει αδιάκοπα δικές της επιχειρησιακές διαστημικές υποδομές (π.χ. Galileo, Copernicus ). Πραγματικά, η ευρωπαϊκή βιομηχανία έχει καθιερωθεί ως εξαγωγέας δορυφόρων πρώτης ποιότητας και άλλων διαστημικών τεχνολογιών . Ωστόσο, για να διατηρήσει τη θέση αυτή πρέπει να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό άλλων σημαντικών διαστημικών δυνάμεων ▌. Σκοπός του μέτρου αυτού είναι η ανάπτυξη μιας ερευνητικής βάσης με την εξασφάλιση συνέχειας στα διαστημικά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας , π.χ. με μια σειρά μικρότερων και συχνότερων διαστημικών προγραμμάτων επίδειξης. Αυτό θα δώσει στην Ευρώπη τη δυνατότητα να αναπτύξει τη δική της βιομηχανική βάση και κοινότητα διαστημικής έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, συμβάλλοντας στην υπέρβαση της τωρινής κατάστασης πραγμάτων και στην απεξάρτησή της από εισαγωγές τεχνολογιών καίριας σημασίας.

Πρέπει να υποστηρίζεται η τυποποίηση, ώστε να βελτιστοποιηθούν οι επενδύσεις και να αναπτυχθεί η πρόσβαση στην αγορά.

1.6.1.2.   Τόνωση καινοτομίας ανάμεσα στους διαστημικούς και μη διαστημικούς τομείς

Ορισμένες προκλήσεις των διαστημικών τεχνολογιών είναι παράλληλες προς τις επίγειες προκλήσεις, λχ. στα πεδία της αεροναυτικής, της ενέργειας, του περιβάλλοντος, των τηλεπικοινωνιών και των ΤΠΕ , της διευρεύνησης φυσικών πόρων, των αισθητήρων, της ρομποτικής, των προηγμένων υλικών, της ασφάλειας και της υγείας. Οι κοινές αυτές προκλήσεις προσφέρουν ευκαιρίες για έγκαιρη από κοινού ανάπτυξη τεχνολογιών, ειδικότερα από τις ΜΜΕ, σε όλες τις διαστημικές και μη διαστημικές κοινότητες , συμπεριλαμβανομένων των μη διαστημικών βιομηχανιών, οι οποίες δυνητικά θα οδηγήσουν σε επαναστατικές καινοτομίες ταχύτερα από τις δευτερογενείς δραστηριότητες σε μεταγενέστερο στάδιο. Η αξιοποίηση των υφιστάμενων ευρωπαϊκών διαστημικών υποδομών πρέπει να τονωθεί μέσω της προώθησης της ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών βασισμένων στην τηλεανίχνευση, τον προσδιορισμό της γεωγραφικής θέσης ή σε άλλα είδη δεδομένων που λαμβάνονται μέσω δορυφόρου . Η Ευρώπη πρέπει επίσης να ενισχύσει την αρχόμενη ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού διαστημικού τομέα , κατά περίπτωση, μέσω καλά στοχοθετημένων μέτρων , συμπεριλαμβανομένης της στήριξης πρωτοβουλιών για τη μεταφορά τεχνολογίας .

1.6.2.   Πρόοδος στις διαστημικές τεχνολογίες

Στόχος είναι η ανάπτυξη προηγμένων και ευρείας εφαρμογής διαστημικών τεχνολογιών και επιχειρησιακών αντιλήψεων, από την ιδέα έως την επίδειξη στο διάστημα .

Η ικανότητα πρόσβασης στο διάστημα και ανάπτυξης, διατήρησης και χειρισμού ▌διαστημικών συστημάτων σε γήινη τροχιά και πέρα από αυτή είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Οι απαραίτητες ικανότητες απαιτούν επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία σε πληθώρα διαστημικών τεχνολογιών (π.χ. εκτοξευτήρες και άλλα οχήματα , δορυφόροι, ρομποτική, όργανα και αισθητήρες) και σε επιχειρησιακές έννοιες από την αρχική ιδέα έως την επίδειξη στο διάστημα. Επί του παρόντος, η Ευρώπη είναι μία από τις τρεις ηγετικές δυνάμεις που δραστηριοποιούνται στο διάστημα κυρίως λόγω των επενδύσεων των κρατών μελών μέσω του ΕΟΔ και εθνικών προγραμμάτων , αλλά σε σύγκριση με το επίπεδο επενδύσεων στις διαστημική Ε&Α στις ΗΠΑ (π.χ. περίπου 20 % του συνολικού προϋπολογισμού της NASA), η ευρωπαϊκή εστίαση σε μελλοντικές διαστημικές τεχνολογίες ▌και εφαρμογές πρέπει να ενισχυθεί κατά μήκος ολόκληρης της αλυσίδας:

α)	έρευνα χαμηλού επιπέδου τεχνολογικής ετοιμότητας , συχνά στηριζόμενη σε μεγάλο βαθμό σε βασικές τεχνολογίες ευρείας εφαρμογής, με τη δυνατότητα ανάπτυξης καινοτόμων τεχνολογιών με επίγειες εφαρμογές,

β)	βελτίωση υφιστάμενων τεχνολογιών, π.χ. μέσω μικροτεχνίας, μεγαλύτερης ενεργειακής αποδοτικότητας και μεγαλύτερης ευαισθησίας των αισθητήρων,

γ)	επίδειξη και επικύρωση νέων τεχνολογιών και εννοιών στο διάστημα και σε επίγεια αναλογικά περιβάλλοντα,

δ)

πλαίσιο αποστολής, π.χ. ανάλυση διαστημικού περιβάλλοντος, σταθμοί εδάφους, προστασία διαστημικών συστημάτων και υποδομών έναντι των ζημιών ή καταστροφών που οφείλονται σε συγκρούσεις με συντρίμμια ή άλλα αντικείμενα του διαστήματος, καθώς και στις επιπτώσεις διαστημικών καιρικών φαινομένων όπως των ηλιακών εκρήξεων (Επαγρύπνηση για την κατάσταση που επικρατεί στο διάστημα, SSA), ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων συλλογής και μετάδοσης δεδομένων και υποδομές αρχειοθέτησης δειγμάτων,

ε)	Επικοινωνία μέσω δορυφόρου, προηγμένες τεχνολογίες πλοήγησης και τηλεανίχνευσης, οι οποίες καλύπτουν την έρευνα που καθοριστική για τις μελλοντικές γενιές διαστημικών συστημάτων της Ένωσης (π.χ. Galileo και Copernicus ).

1.6.3.   Ανάπτυξη αξιοποίησης διαστημικών δεδομένων

Στόχος είναι να εξασφαλιστεί η μεγαλύτερη χρήση των διαστημικών δεδομένων, τα οποία συγκεντρώνονται από υφισταμένες, αρχειοθετημένες και μελλοντικές ευρωπαϊκές διαστημικές αποστολές, στον επιστημονικό, δημόσιο και εμπορικό τομέα.

Τα διαστημικά συστήματα παράγουν πληροφορίες, οι οποίες συχνά δεν είναι δυνατό να αποκτηθούν με κανένα άλλο τρόπο. Παρά τις ευρωπαϊκές διαστημικές αποστολές παγκόσμιας κλάσης, οι αριθμοί δημοσιεύσεων αποδεικνύουν ότι η χρήση των δεδομένων από ευρωπαϊκές αποστολές είναι λιγότερο διαδεδομένη σε σχέση με τη χρήση δεδομένων από αμερικανικές αποστολές. Η αξιοποίηση δεδομένων από ευρωπαϊκούς δορυφόρους (σε επιστημονικό, δημόσιο ή εμπορικό επίπεδο) μπορεί να αυξηθεί ουσιαστικά, εάν καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για την επεξεργασία, αρχειοθέτηση, επικύρωση, τυποποίηση και διατηρήσιμη διαθεσιμότητα των διαστημικών δεδομένων που συγκεντρώνονται από ευρωπαϊκές αποστολές , καθώς και για τη στήριξη της ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών πληροφόρησης που προέρχονται από τα δεδομένα αυτά και, κατά περίπτωση, σε συνδυασμό με δεδομένα από επίγειες παρατηρήσεις . Οι καινοτομίες στην απόκτηση και επεξεργασία δεδομένων, τη συγχώνευση, τη διάδοση δεδομένων και τη διαλειτουργικότητα , ιδίως την προώθηση της πρόσβασης και της ανταλλαγής δεδομένων και μεταδεδομένων για τις επιστήμες της γης, με παράλληλη αξιοποίηση καινοτόμων μορφών συνεργασίας ΤΠΕ μπορούν να διασφαλίσουν υψηλότερη απόδοση των επενδύσεων σε διαστημικές υποδομές και να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των κοινωνιακών προκλήσεων . Η βαθμονόμηση και επικύρωση διαστημικών δεδομένων (για μεμονωμένα όργανα, ανάμεσα σε όργανα και αποστολές και σε σχέση με επιτόπια αντικείμενα) είναι καίριας σημασίας για την αποτελεσματική χρήση των διαστημικών δεδομένων σε όλους τους τομείς , είναι δε αναγκαίο να αναπτυχθεί η τυποποίηση των δεδομένων που προέρχονται από το διάστημα και τα πλαίσια αναφοράς. Η πρόσβαση σε δεδομένα και η εκμετάλλευση των διαστημικών αποστολών είναι ζήτημα που απαιτεί παγκόσμια συνεργασία. Για τα δεδομένα γεωεπισκόπησης, εναρμονισμένες προσεγγίσεις και βέλτιστες πρακτικές επιτυγχάνονται εν μέρει σε συνεργασία με τη διακυβερνητική οργάνωση Ομάδα γεωεπισκόπησης (GEO) , στόχος της οποίας είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο συστημάτων γεωεπισκόπησης (GEOSS) , στο οποίο συμμετέχει η ΕΕ μέσω της πλήρους εκμετάλλευσης του προγράμματος Copernicus . Θα υποστηριχθεί η ταχεία ένταξη αυτών των καινοτομιών στη σχετική εφαρμογή και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Περιλαμβάνεται εν προκειμένω η αξιοποίηση δεδομένων για περαιτέρω επιστημονική έρευνα.

1.6.4.   Ανάπτυξη ευρωπαϊκής έρευνας για την υποστήριξη διεθνών συμπράξεων στο διάστημα

Στόχος είναι η υποστήριξη της συνεισφοράς της ευρωπαϊκής έρευνας και καινοτομίας σε μακροπρόθεσμες διεθνείς συμπράξεις στο διάστημα.

Αν και οι πληροφορίες που προέρχονται από το διάστημα παρέχουν μεγάλα τοπικά οφέλη, οι διαστημικοί οργανισμοί έχουν βασικά παγκόσμιο χαρακτήρα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σαφές για τις κοσμικές απειλές προς τη γη και τα διαστημικά συστήματα. Το κόστος της απώλειας δορυφόρων λόγω καιρικών συνθηκών στο διάστημα και διαστημικών συντριμμιών εκτιμάται ότι κοστίζει περίπου 100 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Εξίσου παγκόσμιο χαρακτήρα έχουν και πολλά διαστημικά επιστημονικά και ερευνητικά σχέδια. Η διαστημική τεχνολογία αιχμής αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο εντός τέτοιων διεθνών συμπράξεων , καθιστώντας την πρόσβαση σε τέτοια διεθνή προγράμματα σημαντικό παράγοντα επιτυχίας για τους Ευρωπαίους ερευνητές και την ευρωπαϊκή βιομηχανία. Η συμβολή της Ένωσης σε τέτοιες παγκόσμιες διαστημικές προσπάθειες χρειάζεται να οριστεί σε μακροπρόθεσμους στρατηγικούς χάρτες πορείας (10 έτη και παραπάνω), σε εναρμόνιση με τις προτεραιότητες των διαστημικών πολιτικών της ΕΕ και σε συντονισμό με τα κράτη μέλη και τους εσωτερικούς Ευρωπαίους εταίρους, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και εθνικοί οργανισμοί διαστήματος, και, όταν κρίνεται σκόπιμο, με διεθνείς εταίρους ▌ και με τους διαστημικούς οργανισμούς χωρών που ασκούν διαστημική δραστηριότητα ▌.

1.6.5.   Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Οι προτεραιότητες υλοποίησης της διαστημικής έρευνας και καινοτομίας βάσει του προγράμματος Ορίζοντας 2020 ευθυγραμμίζονται με τις προτεραιότητες της διαστημικής πολιτικής της Ένωσης όπως αυτές καθορίζονται από το Συμβούλιο Διαστήματος και την ανακοίνωση με τίτλο «Προς μια διαστημική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπηρεσία του πολίτη». Η υλοποίηση θα βασίζεται, κατά περίπτωση, σε στρατηγικά θεματολόγια έρευνας που θα αναπτυχθούν σε διαβούλευση με τα κράτη μέλη και τους εθνικούς διαστημικούς οργανισμούς, την ESA, φορείς της ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας (συμπεριλαμβανομένων ΜΜΕ), ακαδημαϊκούς κύκλους, τεχνολογικά ινστιτούτα, καθώς και τη Συμβουλευτική Ομάδα Διαστήματος. Όσον αφορά τη συμμετοχή σε διεθνείς επιχειρήσεις, το θεματολόγιο έρευνας και καινοτομίας θα καθοριστεί σε συνεργασία με ευρωπαϊκούς φορείς και διεθνείς εταίρους (π.χ. NASA, ROSCOSMOS, JAXA).

Η εφαρμογή των διαστημικών τεχνολογιών θα στηριχθεί μέσω των αντίστοιχων κοινωνιακών προκλήσεων, κατά περίπτωση.

2.   ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 θα δημιουργήσει δύο διευκολύνσεις (την «διευκόλυνση κεφαλαίου» και την «διευκόλυνση δανείων») που αποτελούνται από διάφορες θυρίδες. Η διευκόλυνση κεφαλαίου και η θυρίδα ΜΜΕ της διευκόλυνσης δανείων θα υλοποιηθούν σε αλληλεξάρτηση με το COSME ως μέρος δύο ενωσιακών χρηματοδοτικών μέσων που θα παρέχουν κεφάλαια ή δάνεια για την υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας και της ανάπτυξης των ΜΜΕ.

Η διευκόλυνση κεφαλαίου και η διευκόλυνση δανείων μπορούν, όπου απαιτείται, να επιτρέψουν την ομαδοποίηση οικονομικών πόρων με τα κράτη μέλη ή τις περιφέρειες που επιθυμούν να συνεισφέρουν μέρος των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων που τους έχουν διατεθεί, σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού του Συμβουλίου για τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία.

Η Επιτροπή, αντί να παρέχει δάνεια, εγγυήσεις ή κεφάλαιο κ.λπ. κατευθείαν στους τελικούς δικαιούχους, θα αναθέσει σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα την παροχή στήριξης και ειδικότερα μέσω επιμερισμού των κινδύνων, συστημάτων εγγύησης και επενδύσεων ιδίων κεφαλαίων και οιονεί ιδίων κεφαλαίων.

2.1.   Διευκόλυνση δανείων

Η διευκόλυνση δανείων θα χορηγεί δάνεια σε μεμονωμένους δικαιούχους για επενδύσεις σε έρευνα και καινοτομία, (τριτ) εγγυήσεις σε χρηματοπιστωτικούς ενδιάμεσους που χορηγούν δάνεια σε δικαιούχους, συνδυασμούς δανείων και (τριτ) εγγυήσεων και εγγυήσεις ή/και τριτεγγυήσεις για εθνικά ή περιφερειακά συστήματα δανειοδότησης. Η διευκόλυνση δανείων θα αναλαμβάνει δραστηριότητες ενίσχυσης της ωριμότητας και θα στηρίζει το ειδικό μέσο ΜΜΕ , ανάλογα με τον βαθμό ζήτησης (βλέπε μέρος ΙΙ, τμήμα ▌3. «Καινοτομία στις ΜΜΕ» του παρόντος παραρτήματος). Επιτρέπεται ο συνδυασμός παροχών από τη διευκόλυνση δανείων, με πιθανή προσθήκη επιχορηγήσεων (συμπεριλαμβανομένων κατ’ αποκοπή ποσών), με παροχές του χρηματοπιστωτικού μέσου κεφαλαίων σε ένα ή περισσότερα ολοκληρωμένα σχήματα. Επίσης, ενδέχεται να χορηγούνται δάνεια με ευνοϊκό επιτόκιο, μετατρέψιμα δάνεια , δάνεια μειωμένης εξασφάλισης, συμμετοχικά δάνεια, δάνεια μίσθωσης και τιτλοποίηση.

Εκτός από την παροχή δανείων και εγγυήσεων σύμφωνα με την αρχή της προτεραιότητας που υπαγορεύει η αγορά, η διευκόλυνση δανείων θα επικεντρώνεται, βάσει μίας σειράς τμημάτων, σε συγκεκριμένες πολιτικές και τομείς. Οι οριοθετημένες εισφορές από τον προϋπολογισμό για τον σκοπό αυτό είναι δυνατόν , κατά περίπτωση, να προέρχονται από:

α)	άλλα μέρη του προγράμματος Ορίζοντας 2020, κυρίως από το μέρος ΙΙΙ «Κοινωνιακές προκλήσεις»,

β)	άλλα πλαίσια, προγράμματα και γραμμές του ενωσιακού προϋπολογισμού,

γ)	συγκεκριμένες περιφέρειες και κράτη μέλη που επιθυμούν να συνεισφέρουν με διαθέσιμους πόρους από τα ταμεία της πολιτικής για τη συνοχή,

δ)	συγκεκριμένους φορείς (όπως ▌οι κοινές τεχνολογικές πρωτοβουλίες) ή πρωτοβουλίες.

Αυτές οι πιστώσεις ενδέχεται να καταβάλλονται ή να συμπληρώνονται ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια του προγράμματος Ορίζοντας 2020.

Ο επιμερισμός των κινδύνων και άλλες παράμετροι ενδέχεται να ποικίλουν εντός των τμημάτων της πολιτικής ή του τομέα, υπό την προϋπόθεση ότι οι αξίες ή οι καταστάσεις τους συμμορφώνονται με τους κοινούς κανόνες για τα μέσα δανειοδότησης. Επιπροσθέτως, τα τμήματα ενδέχεται να έχουν συγκεκριμένες στρατηγικές επικοινωνίας στα πλαίσια της συνολικής εκστρατείας προώθησης για τη διευκόλυνση δανείων. Ακόμη, ενδέχεται να χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι μεσάζοντες σε εθνικό επίπεδο, αν απαιτείται συγκεκριμένη εξειδίκευση για την αξιολόγηση υποψήφιων δανείων στον τομέα ενός συγκεκριμένου τμήματος.

Η θυρίδα ΜΜΕ της διευκόλυνσης δανείων επικεντρώνεται σε καθοδηγούμενες από έρευνα και καινοτομία ΜΜΕ και μεσαίες επιχειρήσεις για τη χορήγηση δανείων που δεν υπερβαίνουν τα 150 000 ευρώ, συμπληρώνοντας έτσι τη χρηματοδότηση της ΜΜΕ μέσω της διευκόλυνσης για την εγγύηση δανείων του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ. Η θυρίδα ΜΜΕ της διευκόλυνσης δανείων καλύπτει επίσης δάνεια μικρότερα των 150 000 ευρώ για ΜΜΕ και μεσαίες επιχειρήσεις που έχουν ως άξονα την Ε&Α.

Ο συντελεστής μόχλευσης της διευκόλυνσης δανείων — ορίζεται ως η συνολική χρηματοδότηση (δηλαδή η χρηματοδότηση της ΕΕ συν τη συνεισφορά άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων) διαιρούμενη με τη χρηματοδοτική συνεισφορά της ΕΕ — αναμένεται να ποικίλει κατά μέσο όρο από 1,5 έως 6,5, ανάλογα με τον τύπο των διαδικασιών (επίπεδο κινδύνου, δικαιούχοι-στόχοι και το συγκεκριμένο χρηματοπιστωτικό μέσο της διευκόλυνσης δανείων). Το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα — ορίζεται ως το σύνολο των επενδύσεων που πραγματοποιούνται από τους υποστηριζόμενους δικαιούχους, διαιρούμενο με την χρηματοδοτική συνεισφορά της ΕΕ — αναμένεται να είναι από 5 έως 20 και εξαρτάται από τον τύπο των σχετικών διαδικασιών.

2.2.   Διευκόλυνση κεφαλαίου

Η διευκόλυνση κεφαλαίου θα εστιάζει σε εταιρίες επιχειρηματικού κεφαλαίου και δημόσια και ιδιωτικά αμοιβαία κεφάλαια επενδεδυμένα σε μερίδια άλλων αμοιβαίων κεφαλαίων (funds-of-funds) αρχικού σταδίου που θα παρέχουν επιχειρηματικά κεφάλαια ή/και ενδιάμεσα κεφάλαια σε μεμονωμένες επιχειρήσεις χαρτοφυλακίου. Επιπλέον, οι εν λόγω επιχειρήσεις ενδέχεται να επιδιώκουν χρηματοδότηση μέσω δανείων από ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που υλοποιούν την διευκόλυνση δανείων. Επιπλέον, η διευκόλυνση κεφαλαίου θα διερευνήσει δυνατότητες στήριξης των άγγελων επιχειρήσεων (business angels) και άλλες δυνητικές πηγές διευκόλυνσης κεφαλαίου. Αυτό θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει στήριξη κατά τη φάση 3 του μέσου ΜΜΕ ανάλογα με τον βαθμό ζήτησης καθώς και στήριξη της μεταφοράς τεχνολογίας (συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς ερευνητικών πορισμάτων και εφευρέσεων που προέρχονται από τη σφαίρα της δημόσιας έρευνας προς τον παραγωγικό τομέα, για παράδειγμα μέσω της επικύρωσης ιδέας).

Η διευκόλυνση θα έχει επίσης τη δυνατότητα να πραγματοποιεί επενδύσεις κατά τη φάση επέκτασης ή ανάπτυξης σε συνδυασμό με τον μηχανισμό ιδίων κεφαλαίων για την ανάπτυξη του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ, (περιλαμβάνει επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια που επενδύουν σε άλλα κεφάλαια (funds-of-funds) με ευρεία βάση επενδυτών και περιλαμβάνει ιδιώτες, θεσμικούς και στρατηγικούς επενδυτές καθώς και εθνικά δημόσια και ημικρατικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα). Στην δεύτερη περίπτωση οι επενδύσεις από τη διευκόλυνση κεφαλαίου του προγράμματος Ορίζοντας 2020 δεν υπερβαίνει το 20 % της συνολικής επένδυσης της ΕΕ πλην περιπτώσεων κεφαλαίων πολλαπλών σταδίων όπου η χρηματοδότηση από τον μηχανισμό ιδίων κεφαλαίων για την ανάπτυξη και την διευκόλυνση κεφαλαίου για έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία παρέχεται κατ' αναλογία βάσει της επενδυτικής πολιτικής των κεφαλαίων. Η διευκόλυνση κεφαλαίου, όπως και ο μηχανισμός ιδίων κεφαλαίων για την ανάπτυξη αποφεύγουν της εξαγορά ή την αντικατάσταση κεφαλαίων που προορίζονται για την διάλυση εξαγορασμένης επιχείρησης. Η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να τροποποιήσει το ανώτατο όριο του 20 % βάσει των αλλαγών στις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά.

Το χρηματοδοτικό μέσο διευκόλυνσης κεφαλαίου της ΕΕ για την Ε&Α και την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που προβλέπεται στην πρώτη παράγραφο του τμήματος 2 πρέπει να είναι καταλλήλου μεγέθους και κλίμακας ώστε να υποστηρίζει καινοτόμες επιχειρήσεις από τα πρώτα τους στάδια μέχρι την ανάπτυξη και εξάπλωσή τους στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης.

Οι παράμετροι επενδύσεων θα καθορίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατό να επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της στοχοποίησης ειδικών ομάδων υποψήφιων δικαιούχων, με παράλληλη διατήρηση της προσέγγιση του υπόψη μέσου με βάση την αγορά και τη ζήτηση.

Η διευκόλυνση κεφαλαίου μπορεί να υποστηρίζεται από πιστώσεις από άλλα μέρη του προγράμματος Ορίζοντας 2020, άλλα πλαίσια, προγράμματα και γραμμές του ενωσιακού προϋπολογισμού, συγκεκριμένες περιφέρειες και κράτη μέλη και συγκεκριμένες οντότητες ή πρωτοβουλίες.

Ο συντελεστής μόχλευσης της διευκόλυνσης κεφαλαίου — ορίζεται ως η συνολική χρηματοδότηση (δηλαδή η χρηματοδότηση της ΕΕ συν τη συνεισφορά άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων) διαιρούμενη με την χρηματοδοτική συνεισφορά της ΕΕ — αναμένεται να είναι 6 περίπου, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της αγοράς, με αναμενόμενο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα — ορίζεται ως το σύνολο των επενδύσεων που πραγματοποιούνται από τους υποστηριζόμενους δικαιούχους, διαιρούμενο με τη χρηματοδοτική συνεισφορά της ΕΕ — κατά μέσο όρο 18.

2.3.   Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Η υλοποίηση των δύο διευκολύνσεων θα ανατεθεί στον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ, ΕΤΑΕ) ή/και σε άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στα οποία μπορεί να ανατεθεί η υλοποίηση χρηματοπιστωτικών μέσων σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό. Η σχεδίαση και η εφαρμογή τους θα εναρμονίζεται με τις γενικές διατάξεις για τα χρηματοπιστωτικά μέσα που καθορίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό και με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις λειτουργίας που θα καθοριστούν σε οδηγίες της Επιτροπής. Η χρήση χρηματοδοτικών μέσων πρέπει να έχει σαφή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία και θα πρέπει να παρέχει μόχλευση και να λειτουργεί ως συμπλήρωμα των εθνικών μέσων.

Στους χρηματοδοτικούς ενδιαμέσους φορείς, οι οποίοι επιλέγονται από εντεταλμένες οντότητες για την υλοποίηση χρηματοδοτικών μέσων σύμφωνα με το άρθρο 139 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2012, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης  (7) βάσει ανοικτών, διαφανών, αναλογικών και χωρίς διακρίσεις διαδικασιών, μπορούν να περιλαμβάνονται ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, καθώς και κρατικά και ημικρατικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εθνικές και περιφερειακές δημόσιες τράπεζες, καθώς και εθνικές και περιφερειακές τράπεζες επενδύσεων.

Επιτρέπεται ο συνδυασμός των στοιχείων τους, με πιθανή προσθήκη επιχορηγήσεων (συμπεριλαμβανομένων κατ’ αποκοπή ποσών), σε ένα ή περισσότερα ολοκληρωμένα σχήματα που στηρίζουν ειδικές κατηγορίες δικαιούχων ή σχέδια ειδικού στόχου, όπως ΜΜΕ και μεσαίες επιχειρήσεις με δυνατότητες ανάπτυξης ή μεγάλης κλίμακας επίδειξη καινοτόμων τεχνολογιών.

Η υλοποίησή τους θα υποστηρίζεται από ένα σύνολο συνοδευτικών μέτρων. Αυτά ενδέχεται να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων μέτρων, τεχνική βοήθεια για ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που εμπλέκονται στην αξιολόγηση της επιλεξιμότητας των αιτήσεων δανειοδότησης ή της αξίας του πνευματικού κεφαλαίου, προγράμματα επενδυτικής ετοιμότητας που καλύπτουν την επώαση, την καθοδήγηση και την εποπτεία των ΜΜΕ και την υποστήριξη της αλληλεπίδρασής με υποψήφιους επενδυτές, μέτρα για την ευαισθητοποίηση εταιρειών κεφαλαίων υψηλού κινδύνου και επιχειρηματικών αγγέλων σχετικά με το δυναμικό ανάπτυξης καινοτόμων ΜΜΕ που συμμετέχουν σε προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, προγράμματα προσέλκυσης ιδιωτών επενδυτών για την υποστήριξη της ανάπτυξης καινοτόμων ΜΜΕ και μεσαίων επιχειρήσεων, δράσεις για τη βελτίωση διασυνοριακών και πολυεθνικών χρεών και για τη χρηματοδοτική διευκόλυνση, προγράμματα ενθάρρυνσης φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και ατόμων να υποστηρίξουν την έρευνα και την καινοτομία, και προγράμματα υποστήριξης εταιρικών επιχειρηματικών κεφαλαίων και ενθάρρυνσης δραστηριοτήτων οικογενειακών επιχειρήσεων και επιχειρηματικών αγγέλων.

Σχετικά με τον προγραμματισμό και την εκτέλεση των δραστηριοτήτων αυτών, μπορεί να ζητηθεί, αν κριθεί σκόπιμο, η γνώμη φορέων, όπως περιφερειακών αρχών, ενώσεων ΜΜΕ, εμπορικών επιμελητηρίων και σχετικών χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών.

Θα εξασφαλιστεί η συμπληρωματικότητα με τις διευκολύνσεις του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ (COSME) .

3.   ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΙΣ ΜΜΕ

3.1.   Ενσωμάτωση της στήριξης των ΜΜΕ, ιδίως με τη βοήθεια ειδικού μέσου

Οι ΜΜΕ θα υποστηρίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος Ορίζοντας 2020. Για τον σκοπό αυτό θα καθοριστούν καλύτεροι όροι συμμετοχής των ΜΜΕ στον «Ορίζοντα 2020» . Επιπλέον, ένα μέσο αφιερωμένο στις ΜΜΕ επικεντρώνεται σε όλους τους τύπους καινοτόμων ΜΜΕ που επιδεικνύουν ισχυρή φιλοδοξία για ανάπτυξη, εξέλιξη και διεθνοποίηση. Θα προβλέπονται όλα τα είδη καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένων των μη τεχνολογικών καινοτομιών , των κοινωνικών καινοτομιών και των καινοτομιών στις υπηρεσίες , εφόσον κάθε δραστηριότητα έχει σαφή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία . Στόχος είναι να ενισχυθεί η συμπλήρωση του κενού στη χρηματοδότηση για έρευνα και καινοτομία υψηλού κινδύνου στα πρώιμα στάδια, η προώθηση επαναστατικών καινοτομιών και η αύξηση της εμπορευματοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας από τον ιδιωτικό τομέα.

Για όλες τις κοινωνιακές αλλαγές, τις τεχνολογίες ευρείας εφαρμογής και τις τεχνολογίες στο βιομηχανικό τομέα θα χρησιμοποιείται ένα ειδικό μέσο για τις ΜΜΕ από το οποίο θα διατίθενται κατάλληλα ποσά , για την επίτευξη του ελάχιστου στόχου του 20 % των συνολικών συνδυασμένων προϋπολογισμών για όλους τους ειδικούς στόχους σχετικά με τις κοινωνιακές προκλήσεις και για τον ειδικό στόχο «Υπεροχή των τεχνολογιών ευρείας εφαρμογής και των βιομηχανικών τεχνολογιών» σε σχέση με τις ΜΜΕ .

Μόνο οι ΜΜΕ επιτρέπεται να υποβάλλουν αίτηση για χρηματοδότηση και στήριξη. Μπορούν να διαμορφώσουν συνεργασίες σύμφωνα με τις ανάγκες τους, συμπεριλαμβανομένης της υπεργολαβίας εργασιών έρευνας και ανάπτυξης. Τα σχέδια πρέπει να έχουν σαφές ενδιαφέρον και δυνητικό όφελος για τις ΜΜΕ και να διαθέτουν σαφή ευρωπαϊκή διάσταση.

Το μέσο ΜΜΕ καλύπτει όλα τα πεδία της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας με προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή στο πλαίσιο συγκεκριμένης κοινωνιακής πρόκλησης ή τεχνολογίας γενικής εφαρμογής έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα χρηματοδότησης κάθε είδους φιλόδοξων ιδεών, κυρίως διατομεακών και διακλαδικών σχεδίων.

Το μέσο για τις ΜΜΕ παρέχει απλοποιημένη και σταδιακή υποστήριξη. Οι τρεις φάσεις του καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο καινοτομίας. Η μετάβαση από τη μία φάση στην επόμενη θα είναι απρόσκοπτη, υπό την προϋπόθεση ότι το έργο της ΜΜΕ έχει αποδείξει ότι αξίζει περαιτέρω χρηματοδότηση κατά τη διάρκεια της προηγούμενης φάσης. Δεν υφίσταται υποχρέωση των αιτούντων να καλύπτουν διαδοχικά και τις τρεις φάσεις. Ταυτόχρονα, κάθε φάση θα είναι ανοικτή σε όλες τις ΜΜΕ:

—

Φάση 1: Αξιολόγηση έννοιας και εφικτότητας: Οι ΜΜΕ λαμβάνουν χρηματοδότηση για τη διερεύνηση της επιστημονικής ή τεχνικής εφικτότητας και του εμπορικού δυναμικού μιας νέας ιδέας (επικύρωση της ιδέας) προκειμένου να αναπτύξουν ένα έργο καινοτομίας. Θετικό αποτέλεσμα αυτής της αξιολόγησης , όπου είναι σημαντικό στοιχείο η σύνδεση μεταξύ του έργου-θέματος και των αναγκών του δυνητικού χρήστη/αγοραστή, επιτρέπει τη χρηματοδότηση της επόμενης φάσης (ή φάσεων).

—

Φάση 2: Ε&Α, επίδειξη, εμπορική αξιοποίηση: Με τη δέουσα επιφύλαξη όσον αφορά την ιδέα του δελτίου καινοτομίας, η έρευνα και η ανάπτυξη υποστηρίζονται με ιδιαίτερη εστίαση σε δραστηριότητες επίδειξης (δοκιμή, πρωτότυπο, μελέτες αναβάθμισης, σχεδίαση, δοκιμαστικές καινοτόμες διαδικασίες, προϊόντα και υπηρεσίες, επικύρωση, επαλήθευση επιδόσεων κ.λπ.) και εμπορική αξιοποίηση η οποία ενθαρρύνει τη συμμετοχή των τελικών χρηστών ή δυνητικών πελατών . Τα δελτία καινοτομίας θα προωθήσουν τη συμμετοχή των νέων επιχειρηματιών.

—

Φάση 3: Εμπορευματοποίηση: Η φάση αυτή δεν παρέχει άμεση χρηματοδότηση, παρά μόνο υποστηρικτικές δραστηριότητες, αλλά επιδιώκει τη διευκόλυνση της πρόσβασης στο ιδιωτικό κεφάλαιο και σε περιβάλλοντα που ευνοούν την καινοτομία. Προβλέπονται δεσμοί με τα χρηματοπιστωτικά μέσα (βλέπε μέρος ΙΙ τμήμα 2 «Πρόσβαση στη χρηματοδότηση υψηλού κινδύνου» του παρόντος παραρτήματος), για παράδειγμα δίνοντας προτεραιότητα στις ΜΜΕ που έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις φάσεις 1 ή/και 2 χωρίς να ξεπεράσουν συγκεκριμένο ύψος οικονομικών πόρων. Οι ΜΜΕ θα επωφεληθούν επίσης από μέτρα υποστήριξης, όπως δικτύωση, εκπαίδευση, καθοδήγηση και συμβουλευτική. Επιπλέον, το μέρος αυτό ενδέχεται να συνδέεται με μέτρα προώθησης προ-εμπορικής ανάθεσης συμβάσεων και συμβάσεων προμήθειας καινοτόμων λύσεων.

Η ενιαία προώθηση, υλοποίηση και παρακολούθηση του μέσου ΜΜΕ κατά τη διάρκεια του προγράμματος Ορίζοντας 2020 θα διασφαλίζει στις ΜΜΕ εύκολη πρόσβαση. Με βάση υφιστάμενα δίκτυα υποστήριξης ΜΜΕ , όπως το δίκτυο Enterprise Europe και άλλοι πάροχοι υπηρεσιών καινοτομίας, θα δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα συνοδευτικής εποπτείας για τις δικαιούχους ΜΜΕ για να επιταχυνθούν οι θετικές επιπτώσεις από την παρεχόμενη υποστήριξη. Επιπλέον, θα διερευνηθούν οι δεσμοί με σχετικούς εθνικούς ή/και περιφερειακούς μεσάζοντες ούτως ώστε να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος συνοδευτικής εποπτείας.

Θα συγκροτηθεί ένας ειδικός φορέας ενδιαφερόμενων και εμπειρογνωμόνων σε θέματα έρευνας και καινοτομίας των ΜΜΕ με σκοπό να προωθήσει και να συνοδεύσει τα ειδικά μέτρα για τις ΜΜΕ του προγράμματος Ορίζοντας 2020.

3.2.   Ειδική στήριξη

3.2.1.   Υποστήριξη ΜΜΕ έντασης έρευνας

Μια ειδική δράση θα προωθήσει τη διεθνική καινοτομία με επίκεντρο την αγορά των ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στην Ε&A. Στοχεύει σε ΜΜΕ εντατικής έρευνας σε οιουσδήποτε τομείς▐ οι οποίες πρέπει επίσης να επιδείξουν την ικανότητά τους να αξιοποιούν εμπορικά τα αποτελέσματα των έργων.

Η δράση θα καλύπτει όλα τα πεδία της επιστήμης και της τεχνολογίας με προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή προκειμένου να ανταποκριθεί στην ανάγκη για ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στην Ε&A.

Η δράση θα υλοποιηθεί με πρωτοβουλία του άρθρου 185 της ΣΛΕΕ αξιοποιώντας το κοινό πρόγραμμα Eurostars και επαναπροσανατολίζοντάς το με βάση τα όσα αναφέρονται στην ενδιάμεση αξιολόγησή του.

3.2.2.   Ενίσχυση της ικανότητας καινοτομίας των ΜΜΕ

Θα υποστηριχθούν διεθνικές δραστηριότητες που βοηθούν την υλοποίηση και συμπληρώνουν τα ειδικά μέτρα για ΜΜΕ σε όλο το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020, κυρίως για την ενίσχυση της ικανότητας καινοτομίας των ΜΜΕ. Οι δραστηριότητες ενδέχεται να περιλαμβάνουν ευαισθητοποίηση, πληροφόρηση και διάδοση, δραστηριότητες εκπαίδευσης και κινητικότητας, δικτύωση και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, ανάπτυξη μηχανισμών υποστήριξης καινοτομίας υψηλής ποιότητας με υψηλή ενωσιακή προστιθέμενη αξία (π.χ. διαχείριση διανοητικής ιδιοκτησίας και καινοτομίας, μεταφορά γνώσεων, καινοτόμος χρήση ΤΠΕ και ηλε-δεξιότητες σε ΜΜΕ), καθώς και παροχή βοήθειας στις ΜΜΕ για να συνδεθούν με εταίρους έρευνας και καινοτομίας ανά την ΕΕ, επιτρέποντάς τους να αξιοποιήσουν την τεχνολογία και να αναπτύξουν τη δική τους ικανότητα καινοτομίας. Ενδιάμεσοι οργανισμοί που εκπροσωπούν ομάδες καινοτόμων ΜΜΕ θα κληθούν να διεξάγουν διατομεακές και διαπεριφερειακές δραστηριότητες καινοτομίας με ΜΜΕ που διαθέτουν αλληλοενισχυόμενες ικανότητες ώστε να αναπτυχθούν νέες βιομηχανικές αξιακές αλυσίδες.

Οι δραστηριότητες αυτές συντονίζονται με παρεμφερή εθνικά μέτρα όπου κρίνεται σκόπιμο. Πρόκειται να αναπτυχθεί στενή συνεργασία με το Δίκτυο Εθνικών Σημείων Επαφής (NCP). Θα επιδιώκονται συνέργιες με την πολιτική συνοχής της ΕΕ στο πλαίσιο των εθνικών και περιφερειακών στρατηγικών καινοτομίας για έξυπνη εξειδίκευση.

Προβλέπεται η δημιουργία ενισχυμένου δεσμού με το ευρωπαϊκό επιχειρηματικό δίκτυο (στο πλαίσιο του προγράμματος για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ) , κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται ο συντονισμός του με τα εθνικά σημεία επαφής . Η υποστήριξη είναι δυνατό να ποικίλει από υπηρεσίες βελτιωμένης πληροφόρησης και συμβουλευτικής μέσω εποπτείας, καθοδήγησης και εταιρικών δραστηριοτήτων έρευνας για ΜΜΕ που επιθυμούν την ανάπτυξη διασυνοριακών έργων καινοτομίας, μέχρι την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης καινοτομίας. Με τις παραπάνω δράσεις θα παγιωθεί η προσέγγιση «υπηρεσίας μίας στάσης» του ευρωπαϊκού επιχειρηματικού δικτύου για την υποστήριξη των ΜΜΕ, μαζί με ισχυρή περιφερειακή και τοπική παρουσία του δικτύου.

3.2.3.   Υποστήριξη καινοτομίας που υπαγορεύει η αγορά

Με τον τρόπο αυτό θα υποστηριχθεί διεθνική καινοτομία που στοχεύει στην ικανότητα καινοτομίας των ΜΜΕ μέσω της βελτίωσης των όρων πλαισίων της καινοτομίας, καθώς και μέσω της αντιμετώπισης των συγκεκριμένων φραγμών που εμποδίζουν την ανάπτυξη των καινοτόμων ▌ΜΜΕ ▌με δυνατότητες ταχείας ανάπτυξης. Θα υποστηριχθεί η εξειδικευμένη υποστήριξη της καινοτομίας (σχετικά με π.χ. την εκμετάλλευση της διανοητικής ιδιοκτησίας, τα δίκτυα παραγωγών, την υποστήριξη γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας, τον στρατηγικό σχεδιασμό) και η αναθεώρηση των δημόσιων πολιτικών που σχετίζονται με την καινοτομία.

ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

1.   ΥΓΕΙΑ, ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΚΑΙ ΕΥΕΞΙΑ

Η αποτελεσματική προαγωγή της υγείας, υποστηριζόμενη από μια στερεή βάση τεκμηρίωσης, προλαμβάνει τις ασθένειες , συμβάλλει στην ευημερία και στον περιορισμό του κόστους . Η προαγωγή της υγείας, η ενεργός γήρανση, η ευημερία και ▌η πρόληψη των ασθενειών εξαρτώνται επίσης από την κατανόηση των καθοριστικών παραγόντων της υγείας, τα αποτελεσματικά εργαλεία πρόληψης, όπως είναι τα εμβόλια, την αποτελεσματική επιτήρηση της υγείας και των ασθενειών και την ετοιμότητα, καθώς και από τα αποτελεσματικά προγράμματα διαγνωστικών εξετάσεων.

Οι επιτυχείς προσπάθειες πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης, διαχείρισης, αντιμετώπισης και θεραπείας ασθενειών, αναπηριών, εύθραυστης υγείας και μειωμένης λειτουργικότητας υποστηρίζονται από τη θεμελιώδη κατανόηση των καθοριστικών παραγόντων και αιτίων τους, των διεργασιών και επιπτώσεών τους, καθώς και των παραγόντων που επηρεάζουν την καλή υγεία και ευημερία. Η ενισχυμένη κατανόηση της υγείας και των ασθενειών θα απαιτήσει στενότερες σχέσεις μεταξύ της θεμελιώδους, της κλινικής, της επιδημιολογικής και της κοινωνικοοικονομικής έρευνας. Η αποτελεσματική ανταλλαγή δεδομένων και η σύνδεση των δεδομένων αυτών με μεγάλης κλίμακας μελέτες κοόρτης του πραγματικού κόσμου είναι επίσης σημαντική, όπως και η μετάφραση των ευρημάτων της έρευνας στην κλινική πρακτική ιδίως μέσω της διεξαγωγής κλινικών δοκιμών.

Η προσαρμογή στις περαιτέρω απαιτήσεις των τομέων της υγείας και της περίθαλψης λόγω της γήρανσης του πληθυσμού αποτελεί κοινωνική πρόκληση . Προκειμένου να διατηρηθούν η αποτελεσματική υγεία και περίθαλψη για όλες τις ηλικίες, απαιτούνται προσπάθειες για τη βελτίωση και την επιτάχυνση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων κατά την πρόληψη και θεραπεία, τον προσδιορισμό και τη στήριξη της διάδοσης των βέλτιστων πρακτικών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης , την ευαισθητοποίηση και τη στήριξη της ολοκληρωμένης περίθαλψης. Η καλύτερη κατανόηση των διαδικασιών της γήρανσης και η πρόληψη των ασθενειών που συνδέονται με την ηλικία αποτελεί τη βάση για τη διατήρηση της υγείας και της δραστηριότητας των Ευρωπαίων πολιτών καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Ομοίως σημαντική είναι η ευρεία αποδοχή των τεχνολογικών, οργανωτικών και κοινωνικών καινοτομιών οι οποίες επιτρέπουν, ιδίως στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, στους πάσχοντες από χρόνιες ασθένειες, καθώς και στα άτομα με ειδικές ανάγκες να παραμένουν ενεργά, και ανεξάρτητα. Οι προσπάθειες αυτές θα συμβάλλουν στην αύξηση και επιμήκυνση της διάρκειας της σωματικής, κοινωνικής και πνευματικής ευημερίας τους.

Το πρόγραμμα θα πρέπει να αντιμετωπίζει στις σχετικές δραστηριότητες τις χρόνιες παθήσεις και ασθένειες, μεταξύ των οποίων: τα καρδιοαγγειακά νοσήματα (CVD), τον καρκίνο, τις μεταβολικές ασθένειες και τους παράγοντες κινδύνου, περιλαμβανομένου του διαβήτη, τους χρόνιους πόνους, τις νευρολογικές και νευροεκφυλιστικές διαταραχές καθώς και τις σχετικές με την ψυχική υγεία και τη χρήση ουσιών, τις σπάνιες ασθένειες, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία, τα αυτοάνοσα νοσήματα, τις ρευματικές και μυοσκελετικές διαταραχές και ποικίλες ασθένειες που πλήττουν διάφορα όργανα, καθώς και οξέα περιστατικά και διάφορους λειτουργικούς περιορισμούς. Ομοίως θα πρέπει να αντιμετωπίζονται τα λοιμώδη νοσήματα, περιλαμβανομένων μεταξύ άλλων του HIV/AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας, οι παραμελημένες και συνδεόμενες με τη φτώχεια ασθένειες, οι μεταφερόμενες από τα ζώα ασθένειες, οι αναδυόμενες επιδημίες καθώς και η απειλή αύξησης της αντοχής σε αντιμικροβιακά φάρμακα και οι επαγγελματικές ασθένειες και συνδεόμενες με την εργασία διαταραχές.

Πρέπει να αναπτυχθούν εξατομικευμένα φάρμακα, προκειμένου να προσαρμοστεί η προληπτική και η θεραπευτική προσέγγιση στις απαιτήσεις του ασθενούς, και πρέπει να υποστηριχθούν με την έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας.

Όλες αυτές οι δραστηριότητες θα αναληφθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχουν υποστήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου έρευνας και καινοτομίας, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών με βάση την ΕΕ και την ανάπτυξη νέων ευκαιριών στην αγορά. Θα υποστηριχθούν οι μεταγραφικές προσεγγίσεις που ενσωματώνουν διάφορα στάδια της διαδικασίας καινοτομίας στον κλάδο υγειονομικής περίθαλψης.

Οι ειδικές δραστηριότητες περιγράφονται κατωτέρω.

1.1.    Κατανόηση της υγείας, της ευημερίας και της ασθένειας

1.1.1.    Κατανόηση των καθοριστικών παραγόντων της υγείας, βελτίωση της προαγωγής της υγείας και πρόληψη νόσων

Για την παροχή τεκμηρίων όσον αφορά την αποτελεσματική προαγωγή της υγείας και την πρόληψη της ασθένειας απαιτείται καλύτερη κατανόηση των καθοριστικών για την υγεία παραγόντων, η οποία θα επιτρέψει και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων δεικτών υγείας και ευημερίας στην Ένωση με βάση τις υφιστάμενες πηγές δεδομένων και τα συστήματα δεικτών . Θα μελετηθούν περιβαλλοντικοί, συμπεριφορικοί (συμπεριλαμβανομένου του τρόπου ζωής), ψυχολογικοί, οργανωτικοί, πολιτισμικοί, κοινωνικοοικονομικοί , βιολογικοί και γενετικοί παράγοντες, υπό τις ευρύτερες έννοιές τους. Οι προσεγγίσεις θα περιλαμβάνουν τη μακροπρόθεσμη μελέτη κοορτών και τη σύνδεσή τους με δεδομένα που αντλούνται από την έρευνα σε τομείς «-ωματικής », συστήματα βιοϊατρικής μεταξύ των οποίων σχετικές εφαρμογές της βιολογίας συστημάτων και άλλες μεθόδους.

Ειδικότερα, για την καλύτερη κατανόηση του περιβάλλοντος ως καθοριστικού παράγοντα της υγείας θα απαιτηθεί μια διεπιστημονική προσέγγιση που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων σχετικές με τον άνθρωπο μοριακές βιολογικές, επιδημιολογικές και τοξικολογικές προσεγγίσεις και τα δεδομένα που προκύπτουν από αυτές , για τη μελέτη των τρόπων δράσης των διάφορων χημικών ουσιών, των συνδυασμένων εκθέσεων σε ρύπους και άλλων περιβαλλοντικών και σχετικών με το κλίμα παραγόντων καταπόνησης· για τη διενέργεια ολοκληρωμένων τοξικολογικών δοκιμών και για την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων προς τις δοκιμές σε ζώα. Χρειάζονται καινοτόμες προσεγγίσεις της αξιολόγησης της έκθεσης με τη χρήση νέας γενιάς βιοδεικτών βασισμένων σε κλάδους «-ωματικής» και επιγενετική, ανθρώπινη βιοπαρακολούθηση, αξιολογήσεις προσωπικής έκθεσης και ανάπτυξη μοντέλων για την κατανόηση συνδυασμένων, σωρευτικών και αναδυόμενων εκθέσεων, με την ενσωμάτωση κοινωνικοοικονομικών , πολιτισμικών, επαγγελματικών, ψυχολογικών και συμπεριφορικών παραγόντων. Θα υποστηριχθούν βελτιωμένοι σύνδεσμοι με τα περιβαλλοντικά δεδομένα χρησιμοποιώντας προηγμένα συστήματα πληροφοριών.

Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατή η αξιολόγηση των υφιστάμενων και σχεδιασμένων πολιτικών και προγραμμάτων και η παροχή υποστήριξης στις πολιτικές. Παρομοίως, είναι δυνατή η ανάπτυξη βελτιωμένων συμπεριφορικών παρεμβάσεων, προγραμμάτων πρόληψης και εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τις στοιχειώδεις γνώσεις περί υγείας στους τομείς της διατροφής, της σωματικής δραστηριότητας, του εμβολιασμού και άλλων παρεμβάσεων πρωτοβάθμιας φροντίδας.

1.1.2.    Κατανόηση της νόσου

Απαιτείται βελτιωμένη κατανόηση της υγείας και της ασθένειας , καθ’ όλο τον κύκλο της ανθρώπινης ζωής, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη νέων και καλύτερων μέτρων πρόληψης, διάγνωσης, θεραπείας και αποκατάστασης . Η διεπιστημονική, βασική και μεταγραφική έρευνα σχετικά με την παθοφυσιολογία των ασθενειών είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της κατανόησης όλων των πτυχών των διεργασιών των ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της νέας ταξινόμησης των φυσιολογικών παραλλαγών και των ασθενειών βάσει μοριακών δεδομένων, και για την αξιολόγηση και χρήση των αποτελεσμάτων της έρευνας σε κλινικές εφαρμογές.

Η έρευνα υποστήριξης θα περιλαμβάνει και θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη και τη χρήση νέων εργαλείων και προσεγγίσεων για την παραγωγή βιοϊατρικών δεδομένων και θα περιλαμβάνει βιοαπεικόνιση, διάφορους κλάδους «-ωματικής», προσεγγίσεις υψηλής απόδοσης και ιατρικών συστημάτων. Οι δραστηριότητες αυτές θα απαιτήσουν στενή σύνδεση μεταξύ θεμελιώδους και κλινικής έρευνας και με μακροπρόθεσμες μελέτες κοόρτης (και των αντίστοιχων ερευνητικών τομέων), όπως περιγράφηκε παραπάνω. Θα απαιτηθούν επίσης στενοί δεσμοί με τις ερευνητικές και ιατρικές υποδομές (βάσεις δεδομένων, βιοτράπεζες κ.λπ.) για την τυποποίηση, τη φύλαξη, την κοινή χρήση και την πρόσβαση στα δεδομένα, τα οποία είναι όλα απαραίτητα για τη μεγιστοποίηση της χρησιμότητας των δεδομένων και την προώθηση πιο καινοτόμων και αποτελεσματικών τρόπων ανάλυσης και συνδυασμού των συνόλων δεδομένων.

1.1.3.     Βελτίωση εποπτείας και ετοιμότητας

Οι ανθρώπινοι πληθυσμοί απειλούνται από νέες και αναδυόμενες λοιμώξεις, μεταξύ άλλων ζωονοτικής προέλευσης, καθώς και εκείνες που προκύπτουν από την ανθεκτικότητα των υφιστάμενων παθογόνων στα φάρμακα και από άλλες άμεσες και έμμεσες συνέπειες της αλλαγής του κλίματος και από τις διεθνείς μετακινήσεις του πληθυσμού. Για την ανάπτυξη μοντέλων των επιδημιών, την αποτελεσματική αντιμετώπιση των πανδημιών, απαιτούνται νέες ή βελτιωμένες μέθοδοι επιτήρησης και διάγνωσης, δίκτυα έγκαιρης προειδοποίησης, οργανισμοί υπηρεσιών υγείας και εκστρατείες ετοιμότητας, καθώς επίσης προσπάθειες για τη διατήρηση και βελτίωση των ικανοτήτων καταπολέμησης των λοιμωδών νοσημάτων με ανθεκτικότητα στα φάρμακα.

1.2.     Πρόληψη των ασθενειών

1.2.1.     Ανάπτυξη αποτελεσματικής πρόληψης και προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου και βελτίωση της εκτίμησης της προδιάθεσης σε κάποια ασθένεια

Η ανάπτυξη των προγραμμάτων διαγνωστικών εξετάσεων εξαρτάται από τον εντοπισμό πρώιμων βιοδεικτών (συμπεριλαμβανομένων των λειτουργικών και των συμπεριφορικών) εκδήλωσης κινδύνου και ασθένειας και ο σχεδιασμός τους θα πρέπει να ακολουθεί διεθνώς αποδεκτά κριτήρια. Η διάθεση τους εξαρτάται από τη δοκιμή και επικύρωση των μεθόδων και των προγραμμάτων διαγνωστικών εξετάσεων. Θα πρέπει να αποκτηθούν γνώσεις και να αναπτυχθούν μέθοδοι για τον εντοπισμό ατόμων και πληθυσμών που παρουσιάζουν κλινικά σημαντικό αυξημένο κίνδυνο ασθένειας. Ο εντοπισμός ατόμων και πληθυσμών υψηλού κινδύνου προσβολής από νόσους θα επιτρέψει εξατομικευμένες, στρωματοποιημένες και συλλογικές στρατηγικές για την αποτελεσματική και την αποδοτική από οικονομικής άποψης πρόληψη των νόσων.

1.2.2.    Βελτίωση της διάγνωσης και της πρόγνωσης

Για την ανάπτυξη νέων και αποτελεσματικότερων διαγνώσεων και θεραπευτικών διαγνώσεων απαιτείται βελτιωμένη κατανόηση της υγείας, των ασθενειών και των διεργασιών που συνδέονται με αυτές καθ' όλο τον κύκλο ζωής . Θα αναπτυχθούν καινοτόμες και υφιστάμενες μέθοδοι , τεχνολογίες και εργαλεία με στόχο τη σημαντική βελτίωση της έκβασης των ασθενειών, μέσω εγκαιρότερης, ακριβέστερης διάγνωσης και πρόγνωσης και της πρόβλεψης μιας προσβάσιμης, πιο προσαρμοσμένης στον ασθενή θεραπείας.

1.2.3.     Ανάπτυξη καλύτερων προληπτικών και θεραπευτικών εμβολίων

Απαιτούνται πιο αποτελεσματικές προληπτικές και θεραπευτικές επεμβάσεις και εμβόλια και προγράμματα εμβολιασμών βάσει αποδείξεων για ένα μεγάλο φάσμα ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των ασθενειών που συνδέονται με τη φτώχεια, όπως το HIV/AIDS, η φυματίωση, η ελονοσία και παραμελημένα λοιμώδη νοσήματα και επίσης για άλλες σημαντικές ασθένειες. Η ανάγκη αυτή εξαρτάται από την καλύτερη κατανόηση των νόσων και των διαδικασιών που σχετίζονται με αυτές και των επακόλουθων επιδημιών και από το γεγονός ότι πρέπει να ξεκινήσουν κλινικές δοκιμές και σχετικές μελέτες.

1.3.    Θεραπεία και διαχείριση των ασθενειών

1.3.1.     Θεραπεία των ασθενειών, περιλαμβανομένης της ανάπτυξης αναγεννητικής ιατρικής

Επιβάλλεται να στηριχθεί η βελτίωση τεχνολογιών οριζόντιας υποστήριξης για τα φάρμακα, τη βιοθεραπεία, τα εμβόλια και άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, συμπεριλαμβανομένων της μεταμόσχευσης, της χειρουργικής και της γονιδιακής και κυτταρικής θεραπείας και της πυρηνικής ιατρικής · για την αύξηση της επιτυχίας της διαδικασίας ανάπτυξης φαρμάκων και εμβολίων (συμπεριλαμβανομένων εναλλακτικών μεθόδων για την αντικατάσταση των κλασικών δοκιμών ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, π.χ. την ανάπτυξη νέων μεθόδων), για την ανάπτυξη προσεγγίσεων αναγεννητικής ιατρικής, συμπεριλαμβανομένων προσεγγίσεων βάσει βλαστοκυττάρων, για την ανάπτυξη νέων βιοφαρμακευτικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των θεραπευτικών εμβολίων · για την ανάπτυξη βελτιωμένων ιατρικών και βοηθητικών συσκευών και συστημάτων, για τη βελτίωση της παρηγορητικής αγωγής, για τη διατήρηση και βελτίωση της ικανότητάς μας για την καταπολέμηση των ▌ασθενειών και την ανάληψη ιατρικών επεμβάσεων που εξαρτώνται από τη διαθεσιμότητα αποτελεσματικών και ασφαλών αντιμικροβιακών φαρμάκων· και για την ανάπτυξη συνολικών προσεγγίσεων αντιμετώπισης των συνοδών νοσηροτήτων σε όλες τις ηλικίες. Οι βελτιώσεις αυτές θα διευκολύνουν την ανάπτυξη νέων, αποδοτικότερων, αποτελεσματικότερων, πιο βιώσιμων και εξατομικευμένων θεραπειών και τη διαχείριση των αναπηριών και της εύθραυστης υγείας, συμπεριλαμβανομένων προηγμένων θεραπειών και κυτταρικών θεραπειών για την αγωγή σε χρόνιες ασθένειες .

1.3.2.    Μετάδοση γνώσεων στην κλινική πρακτική και κλιμακούμενες δράσεις καινοτομίας

Οι κλινικές δοκιμές είναι σημαντικό μέσο μεταφοράς βιοϊατρικής γνώσης στην πράξη σε ασθενείς και πρόκειται να δοθεί υποστήριξη τόσο στις δοκιμές αυτές όσο και για τη βελτίωση της πρακτικής εφαρμογής τους. Ως παραδείγματα αναφέρονται η ανάπτυξη καλύτερων μεθοδολογιών που θα επιτρέψουν στις δοκιμές να εστιαστούν σε σχετικές πληθυσμιακές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών άλλων συνακόλουθων νόσων οι οποίοι βρίσκονται ήδη σε θεραπεία, στον καθορισμό της συγκριτικής αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων και των λύσεων, καθώς και στη βελτίωση της χρήσης των βάσεων δεδομένων και των ηλεκτρονικών μητρώων υγείας ως πηγών δεδομένων για δοκιμές και μεταφορά γνώσεων. Υποστήριξη πρέπει να εξασφαλιστεί για την προκλινική και/ή κλινική ανάπτυξη ουσιών όπως τα λεγόμενα ορφανά φάρμακα Ομοίως, θα δοθεί υποστήριξη για τη μεταφορά άλλων τύπων παρεμβάσεων όπως αυτών που σχετίζονται με την ανεξάρτητη διαβίωση σε πραγματικά περιβάλλοντα.

▌

1.4.     Ενεργός γήρανση και αυτοδιαχείριση της υγείας

1.4.1.    Ενεργός γήρανση, ανεξάρτητη και υποβοηθούμενη διαβίωση

Η διεπιστημονική προηγμένη και εφαρμοσμένη έρευνα και καινοτομία με κοινωνικοοικονομικές, συμπεριφορικές, γεροντολογικές, ψηφιακές και άλλες επιστήμες είναι απαραίτητη για την εξεύρεση αποδοτικών ως προς το κόστος και φιλικών προς το χρήστη λύσεων για την ενεργή, ανεξάρτητη και υποβοηθούμενη καθημερινή διαβίωση (στο σπίτι, στο χώρο εργασίας , σε δημόσιους χώρους κ.λπ.) του γηράσκοντος πληθυσμού και των ατόμων με αναπηρίες , λαμβανομένων υπόψη των διαφορών μεταξύ των φύλων . Αυτό ισχύει για διάφορες συνθήκες και για τεχνολογίες, συστήματα και υπηρεσίες που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και τις ανθρώπινες λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της κινητικότητας, των έξυπνων εξατομικευμένων τεχνολογιών υποβοήθησης, της ρομποτικής υπηρεσιών και της κοινωνικής ρομποτικής και των περιβαλλόντων υποβοηθούμενης διαβίωσης. Θα υποστηριχθούν πιλοτικά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας για την αξιολόγηση της υλοποίησης και της ευρείας διείσδυσης λύσεων. Θα δοθεί έμφαση στη συμμετοχή των τελικών χρηστών, των κοινοτήτων χρηστών και όσων παρέχουν φροντίδα σε επίσημο/ανεπίσημο πλαίσιο

1.4.2.    Ατομική ευαισθητοποίηση και ενδυνάμωση του ατόμου για αυτοδιαχείριση της υγείας του

Η ενδυνάμωση των ατόμων προκειμένου να βελτιώσουν και να διαχειριστούν την υγεία τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους θα έχει ως αποτέλεσμα αποδοτικότερα ως προς το κόστος συστήματα υγείας, επιτρέποντας τη διαχείριση των χρόνιων νόσων εκτός νοσοκομείων και τη βελτίωση της έκβασης της υγείας. Για το λόγο αυτό απαιτείται έρευνα σε κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες και πολιτισμικές αξίες, συμπεριφορικά και κοινωνικά μοντέλα, ▌στάσεις και φιλοδοξίες σε σχέση με εξατομικευμένες τεχνολογίες υγείας, κινητά ή/και φορητά εργαλεία, νέους διαγνωστικούς ελέγχους , αισθητήρες και συσκευές παρακολούθησης και εξατομικευμένες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων, αλλά όχι μόνον, εργαλείων βασιζόμενων στη νανοϊατρική, που προωθούν τον υγιεινό τρόπο ζωής, την ευημερία, την ψυχική υγεία, την αυτοεξυπηρέτηση, τη βελτιωμένη επαγγελματική διάδραση πολιτών/επαγγελματιών της υγείας, τα εξατομικευμένα προγράμματα διαχείρισης των νόσων και των αναπηριών , την ενίσχυση μεταξύ άλλων της αυτονομίας των ασθενών καθώς και την υποστήριξη για τις υποδομές γνώσεων. Θα αναπτυχθούν και θα δοκιμασθούν λύσεις με τη χρήση ανοικτών καινοτόμων πλατφορμών, όπως τα συστήματα επίδειξης μεγάλης κλίμακας για κοινωνικές καινοτομίες και καινοτόμες υπηρεσίες.

1.5.     Μέθοδοι και δεδομένα

1.5.1.     Βελτίωση της ενημέρωσης για την υγεία και καλύτερη χρήση των δεδομένων για την υγεία

Η ενσωμάτωση υποδομών και δομών και πηγών πληροφόρησης (συμπεριλαμβανομένων όσων προκύπτουν από μελέτες κοόρτης, πρωτόκολλα, συλλογές δεδομένων, δείκτες, έρευνες σχετικά με τις εξετάσεις υγείας κ.λπ.) καθώς και η τυποποίηση, η διαλειτουργικότητα, η φύλαξη, η κοινή χρήση και η πρόσβαση σε δεδομένα θα υποστηριχθούν, προκειμένου να είναι αυτά τα δεδομένα διατηρήσιμα επί μακρόν και να αξιοποιούνται κατά τον καλύτερο τρόπο. Πρέπει να δοθεί προσοχή στην επεξεργασία των δεδομένων, τη διαχείριση των γνώσεων, την ανάπτυξη μοντέλων, την οπτικοποίηση, την ασφάλεια ΤΠΕ και θέματα σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Ειδικότερα θα πρέπει να βελτιωθεί η διαθεσιμότητα της ενημέρωσης και των δεδομένων σχετικά με τα αρνητικά αποτελέσματα και τις δυσμενείς επιπτώσεις των θεραπειών.

1.5.2.     Βελτίωση επιστημονικών εργαλείων και μεθόδων για την υποστήριξη της χάραξης πολιτικών και των ρυθμιστικών αναγκών

Πρέπει να στηριχθούν η έρευνα όσον αφορά τα επιστημονικά εργαλεία, τις μεθόδους και τις στατιστικές καθώς και η ανάπτυξη, η ενσωμάτωση και η χρήση τους, για γρήγορη, ακριβή και προληπτική αξιολόγηση της ασφάλειας, της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των τεχνολογιών και παρεμβάσεων στον τομέα της υγείας, συμπεριλαμβανομένων των νέων φαρμάκων, των βιολογικών φαρμάκων, των προηγμένων θεραπειών και των ιατρικών συσκευών. Αυτό αφορά ειδικότερα τις νέες εξελίξεις σε τομείς όπως τα βιοφαρμακευτικά προϊόντα, τα εμβόλια, τα αντιμικροβιακά προϊόντα, οι θεραπείες βάσει κυττάρων/ιστών και γονιδίων, τα όργανα και οι μεταμοσχεύσεις, οι ειδικές κατασκευές, οι βιοτράπεζες, οι νέες ιατρικές συσκευές, τα προϊόντα συνδυασμού, οι διαδικασίες διάγνωσης/θεραπείας, οι γενετικές δοκιμές, η διαλειτουργικότητα και ηλεκτρονική υγεία, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών της ιδιωτικότητας. Ομοίως, απαιτείται υποστήριξη των βελτιωμένων μεθοδολογιών εκτίμησης κινδύνων, των πλαισίων συμμόρφωσης, καθώς και των δοκιμών και των στρατηγικών που σχετίζονται με το περιβάλλον και την υγεία. Υπάρχει επίσης ανάγκη υποστήριξης της ανάπτυξης των σχετικών μεθόδων για την ενίσχυση της αξιολόγησης των θεμάτων δεοντολογίας στους παραπάνω τομείς.

1.5.3.     Χρήση υπολογιστικής (in-silico) ιατρικής για τη βελτίωση της διαχείρισης και της πρόβλεψης των νόσων

Τα ιατρικά συστήματα που βασίζονται στην προσομοίωση σε υπολογιστή με χρήση συγκεκριμένων δεδομένων των ασθενών και η αξιοποίηση συστημικών ιατρικών προσεγγίσεων καθώς και η ανάπτυξη μοντέλων φυσιολογίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη των κινδύνων προσβολής από μια νόσο, την εξέλιξη της νόσου και την πιθανή επιτυχία των ιατρικών θεραπειών. Η προσομοίωση βάσει μοντέλων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη κλινικών δοκιμών, προβλεψιμότητας της ανταπόκρισης στη θεραπεία και βελτιστοποίηση της θεραπείας.

1.6.     Υγειονομική περίθαλψη και ολοκληρωμένη φροντίδα

1.6.1.    Προώθηση ολοκληρωμένης φροντίδας

Η υποστήριξη της εξωνοσοκομειακής διαχείρισης χρόνιων νόσων , περιλαμβανομένων των ασθενών με αναπηρίες, εξαρτάται επίσης από τη βελτιωμένη συνεργασία μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών ή ανεπίσημης φροντίδας. Θα υποστηρίζονται εφαρμογές έρευνας και καινοτομίας για τη λήψη αποφάσεων βάσει των κατανεμημένων πληροφοριών που αφορούν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία, συμπεριλαμβανομένων ψυχοκοινωνικών παραμέτρων, και για την παροχή αποδείξεων για μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις και την εμπορική αξιοποίηση καινοτόμων λύσεων, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών τηλε-υγείας και τηλε-φροντίδας. Ειδικότερα στο πλαίσιο της δημογραφικής μεταβολής, θα υποστηριχθούν επίσης η έρευνα και καινοτομία για τη βελτίωση της παροχής μακροχρόνιας περίθαλψης , καθώς και η καινοτομία όσον αφορά τις πολιτικές και τη διαχείριση . Κατά την εφαρμογή νέων και ολοκληρωμένων λύσεων σχετικά με τη φροντίδα θα επιδιώκονται η προσωπική ενδυνάμωση και η ενίσχυση των υφιστάμενων ικανοτήτων καθώς και η επικέντρωση στην κάλυψη των ελλείψεων.

1.6.2 .   Βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας της υγειονομικής περίθαλψης και μείωση των ανισοτήτων μέσω λήψης αποφάσεων και διάδοσης βέλτιστων πρακτικών που στηρίζονται σε δεδομένα και βάσει καινοτόμων τεχνολογιών και προσεγγίσεων.

Επιβάλλεται να υποστηριχθούν η ανάπτυξη συστημικής προσέγγισης της αξιολόγησης της τεχνολογίας και των οικονομικών της υγείας, καθώς και η συγκέντρωση αποδείξεων και η διάδοση βέλτιστων πρακτικών και καινοτόμων τεχνολογιών και προσεγγίσεων στον τομέα της περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων των ΤΠΕ και των εφαρμογών της ηλεκτρονικής υγείας. Θα υποστηριχθούν συγκριτικές αναλύσεις της μεταρρύθμισης των συστημάτων δημόσιας υγείας στην Ευρώπη και σε τρίτες χώρες και αξιολογήσεις των μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων οικονομικών και κοινωνικών τους επιπτώσεων. Ακόμη, χρειάζονται αναλύσεις του μελλοντικού εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας ως προς τους αριθμούς και τις απαιτούμενες δεξιότητες σε σχέση με τις νέες μορφές περίθαλψης. Τέλος, θα υποστηριχθεί η έρευνα όσον αφορά την εξέλιξη των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας, της αλληλεπίδρασής τους με άλλες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των πολιτικών με στόχο τη μείωσή τους στην Ευρώπη και εκτός αυτής. Τέλος, υφίσταται ανάγκη υποστήριξης της αξιολόγησης των λύσεων σχετικά με την ασφάλεια των ασθενών και τα συστήματα διασφάλισης ποιότητας, συμπεριλαμβανομένου του ρόλο των ασθενών όσον αφορά την ασφάλεια και την ποιότητα της περίθαλψης.

1.7.    Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Η υλοποίηση του προγράμματος θα περιλαμβάνει τη στήριξη της μεταφοράς γνώσεων και τεχνολογίας και άλλων μορφών διάδοσης, των δράσεων πιλοτικής εφαρμογής και επίδειξης ευρείας κλίμακας και της τυποποίησης. Κατά τον τρόπο αυτό θα επιταχυνθεί η διάθεση των προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά και θα επικυρωθούν οι μεταβλητής κλίμακας λύσεις για την Ευρώπη και πέραν αυτής. Οι δράσεις αυτές δεν θα στηρίξουν μόνο ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και τη συμμετοχή των καινοτόμων ΜΜΕ, αλλά θα απαιτήσουν και την ενεργή συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων. Θα επιδιωχθούν συνέργιες με άλλα σχετικά προγράμματα και δραστηριότητες, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα, σε ενωσιακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ειδικότερα θα επιδιωχθούν συνέργιες με τις δραστηριότητες στο πλαίσιο του προγράμματος «Υγεία για την Ανάπτυξη».

Η επιστημονική ομάδα για την υγεία θα αποτελέσει πλατφόρμα φορέων με γνώμονα την επιστήμη, η οποία θα παρέχει επιστημονική συνδρομή σχετικά με αυτή την κοινωνική πρόκληση. Θα παρέχει συνεκτική ανάλυση με γνώμονα την επιστήμη σχετικά με σημεία ανάσχεσης της έρευνας και της καινοτομίας, καθώς και ευκαιρίες που αφορούν αυτή την κοινωνική πρόκληση, θα συμβάλει στον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων έρευνας και καινοτομίας και θα ενθαρρύνει τη συμμετοχή σε αυτήν επιστημόνων από ολόκληρη την ΕΕ. Με την ενεργή συνεργασία με τους συμμετέχοντες παράγοντες, θα συμβάλει στην οικοδόμηση δυναμικού και στην προώθηση της ανταλλαγής γνώσης και της εντατικότερης συνεργασίας καθ’ όλη την Ένωση σε αυτό τον τομέα.

Ενδέχεται να εξετασθεί η υποστήριξη συναφών Πρωτοβουλιών Κοινού Προγραμματισμού (ΠΚΠ) και συναφών συμπράξεων μεταξύ δημόσιων φορέων καθώς και συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Θα δημιουργηθούν επίσης κατάλληλοι σύνδεσμοι με τις δράσεις συναφών ευρωπαϊκών συμπράξεων καινοτομίας και τις συναφείς πτυχές των θεματολογίων έρευνας και καινοτομίας Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών.

2.   ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ, ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ, ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΙ Η ΒΙΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

2.1.   Αειφόρος γεωργία και δασοκομία

Οι κατάλληλες γνώσεις, τα εργαλεία, οι υπηρεσίες και οι καινοτομίες είναι απαραίτητα για την υποστήριξη παραγωγικότερων, φιλικών προς το περιβάλλον, αποδοτικότερων ως προς τους πόρους και ανθεκτικότερων γεωργικών και δασικών συστημάτων που παρέχουν επαρκή τρόφιμα, ζωοτροφές, βιομάζα και άλλες πρώτες ύλες και παρέχουν υπηρεσίες οικοσυστημάτων και ταυτόχρονα προστατεύουν τη βιοποικιλότητα και υποστηρίζουν την ανάπτυξη ευνοϊκών συνθηκών ζωής των αγροτών. Η έρευνα και η καινοτομία θα παράσχουν επιλογές για την ενσωμάτωση των αγρονομικών και περιβαλλοντικών στόχων σε βιώσιμη παραγωγή ήτοι: αυξάνοντας την παραγωγικότητα και την αποδοτικότητα των πόρων της γεωργίας , περιλαμβανομένης της αποδοτικής χρήσης των υδάτων · ενισχύοντας την ασφάλειας της παραγωγής ζώων και φυτών· μειώνοντας τις εκπομπές θερμοκηπιακών αερίων της γεωργίας, μειώνοντας την παραγωγή αποβλήτων · μειώνοντας την έκπλυση των θρεπτικών ουσιών και άλλων χημικών εισροών από τις καλλιεργημένες γαίες σε εδαφικά και υδάτινα περιβάλλοντα· περιορίζοντας την εξάρτηση από διεθνείς εισαγωγές φυτικής πρωτεΐνης στην Ευρώπη, αυξάνοντας την πολυμορφία των συστημάτων πρωτογενούς παραγωγής καθώς και προωθώντας την ανάκτηση της βιολογικής ποικιλότητας .

2.1.1.   Αύξηση αποδοτικότητας παραγωγής και αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα

Οι δραστηριότητες θα βελτιώσουν την παραγωγικότητα, καθώς και την προσαρμοστική ικανότητα των φυτών, των ζώων και των συστημάτων παραγωγής για να αντιμετωπίσουν τις ταχύτατα μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές/κλιματικές συνθήκες και τους ολοένα και πιο σπάνιους φυσικούς πόρους. Οι απορρέουσες καινοτομίες θα συμβάλουν στην μετακίνηση προς μια οικονομία χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας, χαμηλών εκπομπών και χαμηλών αποβλήτων και προς τη μειωμένη ζήτηση φυσικών πόρων κατά μήκος όλης της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και ζωοτροφών. Πέραν της συμβολής στην επισιτιστική ασφάλεια, θα δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες για τη χρήση βιομάζας και υποπροϊόντων από τη γεωργία ▌ για ένα μεγάλο φάσμα μη διατροφικών εφαρμογών.

Με τις διεπιστημονικές προσεγγίσεις θα επιχειρηθεί η βελτίωση της απόδοσης των φυτών, των ζώων, των μικροοργανισμών, ενώ παράλληλα θα διασφαλισθούν η αποτελεσματική χρήση των πόρων (υδάτων, γης, εδάφους, θρεπτικών ουσιών, ενέργειας και άλλων εισροών ) και η οικολογική ακεραιότητα των αγροτικών περιοχών. Θα δοθεί έμφαση σε ολοκληρωμένα και ποικίλα συστήματα παραγωγής και γεωπονικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τεχνολογιών ακριβείας και προσεγγίσεων οικολογικής εντατικοποίησης προς όφελος τόσο της συμβατικής, όσο και της βιολογικής γεωργίας. Θα προωθηθεί επίσης η ενίσχυση του αστικού πρασίνου, με νέες μορφές γεωργίας, φυτοκομίας και δασοκομίας σε αστικές και περιαστικές περιοχές. Προς τον σκοπό αυτό θα ληφθούν υπόψη νέες απαιτήσεις όσον αφορά τα φυτικά χαρακτηριστικά, τις μεθόδους καλλιέργειας, τις τεχνολογίες, τις μελέτες αγοράς και τον αστικό σχεδιασμό, σε σχέση με την ανθρώπινη υγεία και ευημερία, το περιβάλλον και την αλλαγή του κλίματος. Για τη γενετική βελτίωση φυτών και ζώων ως προς τα χαρακτηριστικά προσαρμογής , υγείας και παραγωγικότητας θα απαιτηθούν όλες οι δέουσες συμβατικές και σύγχρονες προσεγγίσεις εκτροφής και η διαφύλαξη και βέλτιστη χρήση των γενετικών πόρων. Θα δοθεί η δέουσα προσοχή στη διαχείριση του εδάφους ώστε να αυξηθεί η παραγωγικότητα των καλλιεργειών. Έχοντας κατά νου ότι γενικός στόχος είναι η εξασφάλιση ασφαλούς και υψηλής ποιότητας παραγωγής τροφίμων, θα προαχθεί η υγεία των φυτών και των ζώων. Οι δραστηριότητες στον τομέα της υγείας και προστασίας των φυτών θα αυξήσουν τις γνώσεις και θα στηρίξουν τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων, φιλικών προς το περιβάλλον στρατηγικών, προϊόντων και εργαλείων διαχείρισης των επιβλαβών οργανισμών, ώστε να προλαμβάνεται η εισαγωγή παθογόνων, να ελέγχονται οι επιβλαβείς οργανισμοί και οι ασθένειες και να μειωθούν οι απώλειες όσον αφορά την παραγωγή στο στάδιο πριν και μετά τη συγκομιδή. Θα προωθηθούν στρατηγικές για την εξάλειψη ή την αποτελεσματική διαχείριση των ασθενειών των ζώων, περιλαμβανομένων των ζωονόσων καθώς και έρευνα για την αντοχή σε αντιμικροβιακά φάρμακα. Θα ενισχυθεί ο ολοκληρωμένος έλεγχος των ασθενειών, παράσιτων και επιβλαβών οργανισμών, ξεκινώντας από την καλύτερη κατανόηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ παθογόνων παραγόντων και ξενιστών και θα συνεχίζεται με την επιτήρηση, τη διάγνωση και τη θεραπεία. Η μελέτη των αποτελεσμάτων των πρακτικών ευημερίας των ζώων θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών ανησυχιών. Οι προαναφερόμενοι τομείς θα υποστηριχθούν από πιο θεμελιώδη έρευνα για την αντιμετώπιση συναφών βιολογικών θεμάτων καθώς και για την προώθηση της ανάπτυξης και εφαρμογής ενωσιακών πολιτικών και από την κατάλληλη αξιολόγηση του δυναμικού τους σε οικονομικό επίπεδο και σε επίπεδο αγοράς .

2.1.2.   Παροχή υπηρεσιών οικοσυστήματος και δημόσιων αγαθών

Η γεωργία και η δασοκομία είναι μοναδικά συστήματα που παρέχουν εμπορικά προϊόντα, καθώς επίσης και ευρύτερα κοινωνικά δημόσια αγαθά (με πολιτισμική και ψυχαγωγική αξία) και σημαντικές οικολογικές υπηρεσίες όπως λειτουργική και επιτόπια βιοποικιλότητα, επικονίαση, αποθήκευση και ρύθμιση του νερού, τοπία, λειτουργικότητα του εδάφους, μείωση της διάβρωσης , αντοχή στις πλημμύρες και στην ξηρασία και παγίδευση του άνθρακα/μετριασμός των επιπτώσεων των θερμοκηπιακών αερίων. Οι ερευνητικές δραστηριότητες θα συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση των πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων μεταξύ συστημάτων πρωτογενούς παραγωγής και υπηρεσιών οικοσυστημάτων και θα στηρίξουν την προσφορά αυτών των δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, μέσω της παροχής λύσεων διαχείρισης, εργαλείων προς διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων και εκτίμησης της αγοραίας και μη αγοραίας αξίας τους. Ειδικά ζητήματα προς αντιμετώπιση είναι μεταξύ άλλων ο καθορισμός των αγροτικών και (περι) αστικών γεωργικών/δασικών συστημάτων και των μορφών τοπίου που πιθανώς θα επιτύχουν τους στόχους αυτούς. Οι μετακινήσεις όσον αφορά την ενεργό διαχείριση των γεωργικών συστημάτων — συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τεχνολογιών και της αλλαγής των πρακτικών — θα αυξήσουν τον μετριασμό των επιπτώσεων των αερίων του θερμοκηπίου και την ικανότητα προσαρμογής του γεωργικού τομέα στις δυσμενείς επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος.

2.1.3.   Ενδυνάμωση αγροτικών περιοχών, υποστήριξη πολιτικών και αγροτικής καινοτομίας

Οι ευκαιρίες ανάπτυξης για τις αγροτικές κοινότητες θα κινητοποιηθούν με την ενίσχυση της ικανότητάς τους για πρωτογενή παραγωγή και τη διάθεση υπηρεσιών οικοσυστήματος καθώς και με το άνοιγμα διόδων για την παραγωγή νέων και διαφοροποιημένων προϊόντων ( μεταξύ των οποίων τρόφιμα, ζωοτροφές, υλικά, ενέργεια), τα οποία ανταποκρίνονται στην αυξανόμενη ζήτηση για συστήματα διάθεσης χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα βραχείας αλυσίδας. Η κοινωνικοοικονομική έρευνα και οι επιστημονικές και κοινωνικές μελέτες σε συνδυασμό με την ανάπτυξη νέων εννοιών και θεσμικών καινοτομιών αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση για τη διασφάλιση της συνοχής των αγροτικών περιοχών και την πρόληψη της οικονομικής και κοινωνικής περιθωριοποίησης, την προώθηση της διαφοροποίησης των οικονομικών δραστηριοτήτων (συμπεριλαμβανομένου του τομέα των υπηρεσιών), τη διασφάλιση των κατάλληλων σχέσεων μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών, καθώς και τη διευκόλυνση της ανταλλαγής γνώσεων, της επίδειξης, της καινοτομίας και της διάδοσης καθώς και της ενίσχυσης της συμμετοχικής διαχείρισης των πόρων. Επίσης, υπάρχει ανάγκη αναζήτησης τρόπων με τους οποίους τα δημόσια αγαθά στις αγροτικές περιοχές μπορούν να μετατραπούν σε τοπικά/περιφερειακά κοινωνικοοικονομικά οφέλη. Οι ανάγκες καινοτομίας που έχουν ορισθεί σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο θα συμπληρωθούν από διατομεακές ερευνητικές δράσεις σε διεθνές, διαπεριφερειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι ερευνητικές δραστηριότητες, παρέχοντας τα αναγκαία αναλυτικά εργαλεία, δείκτες, ολοκληρωμένα μοντέλα και προβλέψεις, θα παράσχουν υποστήριξη στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και σε άλλους παράγοντες όσον αφορά την υλοποίηση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση σχετικών στρατηγικών, πολιτικών και νομοθεσιών, όχι μόνο για τις αγροτικές περιοχές αλλά και για το σύνολο της βιοοικονομίας. Απαιτούνται επίσης εργαλεία και δεδομένα για την ορθή αξιολόγηση δυνητικών συμβιβασμών μεταξύ διάφορων τύπων χρήσης πόρων (γης, υδάτων , εδάφους, θρεπτικών ουσιών, ενέργειας και άλλων εισροών) και βιοοικονομικών προϊόντων. Θα πραγματοποιηθεί κοινωνικοοικονομική και συγκριτική αξιολόγηση των αγροτικών/δασικών συστημάτων και των επιδόσεών τους ως προς τη βιωσιμότητα.

2.1.4.     Βιώσιμη δασοκομία

Στόχος είναι η βιώσιμη παραγωγή προϊόντων βιολογικής προέλευσης, υπηρεσιών οικοσυστήματος (περιλαμβανομένων υπηρεσιών σχετικά με τα ύδατα και για τον μετριασμό της αλλαγής του κλίματος) και επαρκούς βιομάζας, λαμβανομένων δεόντως υπόψη των οικονομικών, οικολογικών και κοινωνικών πτυχών της δασοκομίας καθώς και των περιφερειακών διαφορών. Με τις δραστηριότητες στον δασοκομικό τομέα θα επιδιωχθεί γενικά η προώθηση πολυλειτουργικών δασών που θα παρέχουν ποικίλα οικολογικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Οι δραστηριότητες θα επικεντρωθούν στην περαιτέρω ανάπτυξη βιώσιμων δασοκομικών συστημάτων τα οποία μπορούν να ανταποκρίνονται στις κοινωνιακές προκλήσεις και απαιτήσεις, περιλαμβανομένων των αναγκών των ιδιοκτητών δασικών εκτάσεων, μέσω πολυλειτουργικών προσεγγίσεων που συνδυάζουν την απαιτούμενη έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη με τα μελήματα που αφορούν την αλλαγή του κλίματος. Αυτά τα βιώσιμα δασοκομικά συστήματα είναι καθοριστικά για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δασών και την προστασία της βιοποικιλότητας, καθώς και όσον αφορά την ανάγκη ανταπόκρισης στην αυξημένη ζήτηση για βιομάζα. Εν προκειμένω χρειάζεται υποστήριξη από έρευνα σχετικά με την υγεία των δένδρων, την προστασία των δασών και την αποκατάστασή τους μετά από πυρκαγιά.

2.2.   Βιώσιμος και ανταγωνιστικός τομέας γεωργικών προϊόντων διατροφής για ασφαλή και υγιεινή διατροφή

Οι ανάγκες των καταναλωτών για ασφαλή, υγιή, υψηλής ποιότητας και οικονομικά προσιτή διατροφή πρέπει να καλυφθούν, λαμβανομένων υπόψη των επιπτώσεων της συμπεριφοράς σε θέματα κατανάλωσης τροφίμων και της παραγωγής τροφίμων και ζωοτροφών στην υγεία του ανθρώπου, το περιβάλλον και το παγκόσμιο οικοσύστημα. Θα καλυφθούν επίσης η ασφάλεια τροφίμων και ζωοτροφών, η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας γεωργικών προϊόντων διατροφής και η βιωσιμότητα της παραγωγής, προμήθειας και κατανάλωσης τροφίμων, που θα αφορούν όλη την αλυσίδα συμβατικών ή βιολογικών τροφίμων και τις συναφείς υπηρεσίες, από την πρωτογενή παραγωγή έως την κατανάλωση. Η προσέγγιση αυτή θα συμβάλει (α) στην επίτευξη επισιτιστικής ασφάλειας για όλους τους Ευρωπαίους και την εξάλειψη της πείνας στον κόσμο (β) στη μείωση της επιβάρυνσης που οφείλεται στις ασθενειών που σχετίζονται με τα τρόφιμα και τη διατροφή με την προώθηση της μετάβαση προς πιο υγιή και βιώσιμη διατροφή, μέσω της εκπαίδευσης των καταναλωτών και των καινοτομιών στη γεωργία και στη βιομηχανία τροφίμων (γ) στη μείωση της κατανάλωσης νερού και ενέργειας κατά την μεταποίηση, τη μεταφορά και τη διανομή των τροφίμων (δ) στον περιορισμό των αποβλήτων των τροφίμων κατά 50 % έως το 2030 και (ε) στην επίτευξη μεγάλης ποικιλίας υγιεινών, αυθεντικών, πολύ ποιοτικών και ασφαλών τροφίμων για όλους .

2.2.1.   Ενημερωμένες επιλογές καταναλωτών

Θα ληφθούν υπόψη οι προτιμήσεις των καταναλωτών, οι στάσεις, οι ανάγκες, η συμπεριφορά, ο τρόπος ζωής , η εκπαίδευση και η πολιτισμική συνιστώσα της ποιότητας των τροφίμων , ενώ θα ενισχυθεί η επικοινωνία μεταξύ των καταναλωτών και της ερευνητικής κοινότητας που ασχολείται με τη διατροφική αλυσίδα καθώς και των παραγόντων της προκειμένου να βελτιωθεί η γενική κατανόηση της παραγωγής τροφίμων από το κοινό και να καταστούν δυνατές η ενημερωμένη επιλογή, η βιώσιμη και υγιής κατανάλωση και οι επιπτώσεις τους στην παραγωγή, στη χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και στην ποιότητα ζωής, ιδίως για τις ευπαθείς ομάδες. Η κοινωνική καινοτομία θα ανταποκριθεί στις κοινωνιακές προκλήσεις, ενώ τα καινοτόμα προγνωστικά μοντέλα και οι μεθοδολογίες της επιστήμης του καταναλωτή θα αποφέρουν συγκρίσιμα δεδομένα και θα αποτελέσουν τη βάση για την αντιμετώπιση των αναγκών πολιτικής της ΕΕ.

2.2.2.   Υγιεινά και ασφαλή τρόφιμα και διατροφή για όλους

Θα εξετασθούν οι διατροφικές ανάγκες , η ισορροπημένη διατροφή και οι επιπτώσεις των τροφίμων στις φυσιολογικές λειτουργίες, στη σωματική και διανοητική απόδοση καθώς και η σχέση μεταξύ της διατροφής, των δημογραφικών τάσεων (λ.χ. της γήρανσης) και των χρόνιων νόσων και διαταραχών▌. Θα προσδιοριστούν διατροφικές λύσεις και καινοτομίες που οδηγούν σε βελτιώσεις της υγείας και της ευημερίας. Η χημική και μικροβιακή μόλυνση των τροφίμων και των ζωοτροφών, οι κίνδυνοι και οι εκθέσεις καθώς και τα αλλεργιογόνα θα αναλύονται, θα αξιολογούνται, θα παρακολουθούνται, θα ελέγχονται και θα εντοπίζονται σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού των τροφίμων , των ζωοτροφών και του πόσιμου ύδατος από την παραγωγή και τη φύλαξη έως τη μεταποίηση, τη συσκευασία, τη διανομή, την τροφοδοσία και την παρασκευή στο σπίτι. Οι καινοτομίες ως προς την ασφάλεια των τροφίμων, τα βελτιωμένα εργαλεία για την εκτίμηση του κινδύνου και της αναλογίας κινδύνου/οφελών καθώς και για την ενημέρωση σχετικά με τον κίνδυνο και τα βελτιωμένα πρότυπα επισιτιστικής ασφάλειας προς εφαρμογή σε ολόκληρη τη διατροφική αλυσίδα θα οδηγήσουν σε βελτιωμένη εμπιστοσύνη και προστασία του καταναλωτή στην Ευρώπη. Τα παγκόσμια βελτιωμένα πρότυπα επισιτιστικής ασφάλειας θα συμβάλουν επίσης στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας τροφίμων.

2.2.3.   Μια βιώσιμη και ανταγωνιστική βιομηχανία γεωργικών προϊόντων διατροφής

Οι ανάγκες της βιομηχανίας τροφίμων και ζωοτροφών να ανταποκριθεί στις κοινωνικές, περιβαλλοντικές, κλιματικές και οικονομικές αλλαγές από το τοπικό στο παγκόσμιο επίπεδο θα αντιμετωπιστούν σε όλα τα στάδια της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων και ζωοτροφών, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, της μεταποίησης, της συσκευασίας, του ελέγχου των τροφίμων, της μείωσης των αποβλήτων, της αξιοποίησης των υποπροϊόντων και της ασφαλούς απόρριψης των ζωικών υποπροϊόντων. Θα δημιουργηθούν καινοτόμες και βιώσιμες αποδοτικές ως προς τους πόρους τεχνολογίες και διαδικασίες καθώς και διαφοροποιημένα, ασφαλή, υγιεινά, οικονομικά και υψηλής ποιότητας προϊόντα βάσει επιστημονικών στοιχείων . Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθεί το δυναμικό καινοτομίας της ευρωπαϊκής αλυσίδας διάθεσης τροφίμων, θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά της, θα δημιουργηθεί οικονομική ανάπτυξη και θέσεις απασχόλησης και θα μπορέσει η ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων να ανταποκριθεί στις αλλαγές. Άλλες πτυχές που πρέπει να εξετασθούν είναι η ιχνηλασιμότητα, η εφοδιαστική και οι υπηρεσίες, οι κοινωνικοοικονομικοί και πολιτισμικοί παράγοντες , η ευημερία των ζώων και άλλα θέματα δεοντολογίας , η ανθεκτικότητα της επισιτιστικής αλυσίδας έναντι των περιβαλλοντικών και κλιματικών αλλαγών και ο περιορισμός του αρνητικού αντίκτυπου των δραστηριοτήτων της επισιτιστικής αλυσίδας και της μεταβαλλόμενης διατροφής και των συστημάτων παραγωγής στο περιβάλλον.

2.3.   Απελευθέρωση του δυναμικού των ζώντων υδρόβιων πόρων

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των ζώντων υδρόβιων πόρων είναι ότι είναι ανανεώσιμοι και ότι η βιώσιμη εκμετάλλευσή τους έγκειται στην εις βάθος κατανόηση και σε ένα υψηλό βαθμό ποιότητας και παραγωγικότητας των υδάτινων οικοσυστημάτων. Ο γενικός σκοπός είναι η διαχείριση των ζώντων υδρόβιων πόρων για τη μεγιστοποίηση των κοινωνικών και οικονομικών οφελών/κερδών από τους ωκεανούς, τις θάλασσες και τα εσωτερικά ύδατα της Ευρώπης .

Συμπεριλαμβάνονται η ανάγκη βελτιστοποίησης της βιώσιμης συνεισφοράς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας στην επισιτιστική ασφάλεια στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας και μείωσης της ισχυρής εξάρτησης της Ένωσης από τις εισαγωγές αλιευτικών προϊόντων διατροφής (περίπου 60 % της συνολικής ευρωπαϊκής κατανάλωσης αλιευτικών προϊόντων διατροφής εξαρτάται από τις εισαγωγές και η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εισαγωγέας αλιευτικών προϊόντων) καθώς και η ανάγκη προώθησης της καινοτομίας στον τομέα της θάλασσας και της ναυτιλίας μέσω βιοτεχνολογιών για να τονωθεί η έξυπνη «γαλάζια» ανάπτυξη. Σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο πολιτικής, και ιδίως την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική και την οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική, οι ερευνητικές δραστηριότητες θα υποστηρίξουν την προσέγγιση με βάση το οικοσύστημα για τη διαχείριση και την αξιοποίηση των φυσικών πόρων , εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα βιώσιμης χρήσης των θαλάσσιων αγαθών και υπηρεσιών, και του «οικολογικού προσανατολισμού» των οικείων τομέων. ▌

2.3.1.   Ανάπτυξη βιώσιμης και φιλικής προς το περιβάλλον αλιείας

Η νέα Κοινή Αλιευτική Πολιτική, η οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική και η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα προβλέπουν πιο βιώσιμη, ανταγωνιστικότερη και φιλικότερη προς το περιβάλλον ευρωπαϊκή αλιεία. Η κατεύθυνση προς μια προσέγγιση με βάση το οικοσύστημα για τη διαχείριση της αλιείας θα καταστήσει απαραίτητη την σε βάθος κατανόηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Θα αναπτυχθούν νέες απόψεις, νέα εργαλεία και μοντέλα προκειμένου να βελτιωθεί η κατανόηση του τι καθιστά τα θαλάσσια οικοσυστήματα υγιέστερα και παραγωγικότερα και να εκτιμηθεί, να αξιολογηθεί και να μετριαστεί ο αντίκτυπος της αλιείας στα θαλάσσια οικοσυστήματα (συμπεριλαμβανομένων των βαθέων υδάτων). Θα αναπτυχθούν νέες αλιευτικές στρατηγικές και τεχνολογίες που θα εξυπηρετούν την κοινωνία διατηρώντας ταυτόχρονα υγιή θαλάσσια οικοσυστήματα. Θα μετρηθούν οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις των εναλλακτικών τρόπων διαχείρισης. Θα διερευνηθούν επίσης οι επιπτώσεις και η προσαρμογή στις περιβαλλοντικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος, από κοινού με τα νέα εργαλεία αξιολόγησης και διαχείρισης για την αντιμετώπιση του κινδύνου και της αβεβαιότητας. Οι δραστηριότητες θα υποστηρίξουν την έρευνα όσον αφορά τη βιολογία, τη γενετική και τη δυναμική των ιχθυοπληθυσμών, το ρόλο των βασικών ειδών στα οικοσυστήματα, τις αλιευτικές δραστηριότητες και την παρακολούθησή τους, τις συμπεριφορές στον αλιευτικό τομέα και την προσαρμογή στις νέες αγορές (π.χ. οικολογική σήμανση) και συμμετοχή του αλιευτικού κλάδου στη λήψη αποφάσεων. Θα ληφθούν επίσης υπόψη η κοινή χρήση του θαλάσσιου χώρου με άλλες δραστηριότητες, ειδικότερα στην παράκτια ζώνη, και ο κοινωνικοοικονομικός της αντίκτυπος.

2.3.2.   Ανάπτυξη ανταγωνιστικής και φιλικής προς το περιβάλλον ευρωπαϊκής υδατοκαλλιέργειας

Η αειφόρος υδατοκαλλιέργεια διαθέτει μεγάλο δυναμικό για την ανάπτυξη υγιεινών, ασφαλών και ανταγωνιστικών προϊόντων προσαρμοσμένων στις καταναλωτικές ανάγκες και προτιμήσεις, καθώς και για περιβαλλοντικές υπηρεσίες (βιοαποκατάσταση, διαχείριση γης και υδάτων κ.λπ.) και παραγωγή ενέργειας, αλλά χρειάζεται να αξιοποιηθεί πλήρως στην Ευρώπη. Κατά συνέπεια, η γνώση και οι τεχνολογίες θα ενισχυθούν σε όλες τις πτυχές της εξημέρωσης καθιερωμένων ειδών και της διαφοροποίησης νέων ειδών, λαμβανομένων ταυτόχρονα υπόψη των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στην υδατοκαλλιέργεια και τα υδάτινα οικοσυστήματα , προκειμένου να περιορισθεί ο αντίκτυπος της υδατοκαλλιέργειας στο περιβάλλον, καθώς και των συνεπειών της αλλαγής του κλίματος και του τρόπου προσαρμογής του κλάδου στις συνέπειες αυτές. Επιβάλλεται ιδιαίτερα η συνέχιση των ερευνητικών προσπαθειών σχετικά με την υγεία και τις ασθένειες των οργανισμών που αποτελούν το αντικείμενο υδατοκαλλιέργειας (περιλαμβανομένων εργαλείων και μεθόδων πρόληψης και μετριασμού), σχετικά με θέματα διατροφής (περιλαμβανομένης της ανάπτυξης εναλλακτικών ειδικά προσαρμοσμένων συστατικών και ζωοτροφών για την υδατοκαλλιέργεια) καθώς και σχετικά με την αναπαραγωγή και την εκτροφή που αποτελούν δύο από τα κύρια κωλύματα για τη βιώσιμη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής υδατοκαλλιέργειας. Θα προαχθεί επίσης η καινοτομία για βιώσιμα συστήματα παραγωγής στην ενδοχώρα, την παράκτια ζώνη και την ανοικτή θάλασσα. Θα ληφθούν επίσης υπ' όψιν οι ιδιαιτερότητες των εξόχως απόκεντρων περιοχών της Ευρώπης. Έμφαση θα δίνεται και στην κατανόηση των κοινωνικών και οικονομικών διαστάσεων του τομέα για να ενισχυθεί η αντιστοίχιση της οικονομικής και της ενεργειακώς αποδοτικής παραγωγής με τις απαιτήσεις των καταναλωτών και της αγοράς, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ανταγωνιστικότητα και ελκυστικές προοπτικές για επενδυτές και παραγωγούς.

2.3.3.   Τόνωση της καινοτομίας στον τομέα της θάλασσας και της ναυτιλίας μέσω της βιοτεχνολογίας

Περισσότερο από 90 % της θαλάσσιας βιοποικιλότητας παραμένει ανεξερεύνητο, προσφέροντας τεράστιο δυναμικό για την ανακάλυψη νέων ειδών και εφαρμογών στο πεδίο των θαλάσσιων βιοτεχνολογιών, το οποίο προβλέπεται να δημιουργήσει 10 % της ετήσιας ανάπτυξης στον εν λόγω τομέα. Θα δοθεί υποστήριξη για την περαιτέρω εξερεύνηση και αξιοποίηση του μεγάλου δυναμικού που προσφέρει η θαλάσσια βιοποικιλότητα και η υδάτινη βιομάζα με σκοπό την εισαγωγή νέων καινοτόμων και βιώσιμων διαδικασιών, προϊόντων και υπηρεσιών στις αγορές, με δυνητικές εφαρμογές σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων της χημικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας υλικών, της φαρμακευτικής βιομηχανίας, της αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, της προμήθειας ενέργειας και των καλλυντικών.

2.4.   Βιώσιμες και ανταγωνιστικές βιομηχανίες βιολογικής βάσης και υποστήριξη της ανάπτυξης μιας ευρωπαϊκής βιοοικονομίας

Συνολικός στόχος είναι η επιτάχυνση της μετατροπής των ευρωπαϊκών βιομηχανιών που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα σε χαμηλών εκπομπών άνθρακα, βιώσιμες βιομηχανίες, οι οποίες χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τους πόρους. Η έρευνα και η καινοτομία θα παρέχουν τα μέσα μείωσης της εξάρτησης της Ένωσης από τα ορυκτά καύσιμα και θα συμβάλλουν στην εκπλήρωση των στόχων πολιτικής της στους τομείς της ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής για το 2020 (10 % των καυσίμων για τις μεταφορές από ανανεώσιμες πηγές και 20 % μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων). Οι εκτιμήσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι με η μετακίνηση σε βιολογικές πρώτες ύλες και μεθόδους βιολογικής επεξεργασίας είναι δυνατόν να εξοικονομηθούν έως 2,5 δισεκατομμύρια τόνοι ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα ετησίως έως το 2030, αυξάνοντας αρκετές φορές τις αγορές πρώτων υλών βιολογικής προέλευσης και νέων καταναλωτικών προϊόντων. Τα αποτελέσματα των εν λόγω δυνατοτήτων καθιστούν αναγκαία τη δημιουργία μιας ευρείας γνωσιακής βάσης και την ανάπτυξη σχετικών (βιο)τεχνολογιών, που θα εστιάζονται κυρίως σε τρία βασικά στοιχεία: α) μετασχηματισμός υφιστάμενων διαδικασιών που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα σε διαδικασίες που βασίζονται στην ενεργειακώς αποδοτική βιοτεχνολογία που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους, β) τον καθορισμό αξιόπιστων , βιώσιμων και κατάλληλων αλυσίδων προμήθειας βιομάζας, υποπροϊόντων και ροών αποβλήτων και ευρέος δικτύου βιοδιυλιστηρίων σε ολόκληρη την Ευρώπη, και γ) τη στήριξη της ανάπτυξης των αγορών προϊόντων βιολογικής προέλευσης και των σχετικών διαδικασιών , λαμβανομένων υπόψη των συναφών κινδύνων και οφελών . Θα επιδιώκονται συνέργιες με το ειδικό στόχο «Υπεροχή στις τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και τις βιομηχανικές τεχνολογίες».

2.4.1.   Προώθηση της βιοοικονομίας για βιομηχανίες που βασίζονται στη βιοτεχνολογία

Η σημαντική πρόοδος προς τις χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, βιώσιμες βιομηχανίες που χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τους πόρους θα υποστηριχθεί μέσω της ανακάλυψης και αξιοποίησης επίγειων και υδάτινων πόρων βιολογικής προέλευσης, με ταυτόχρονη μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και του υδατικού αποτυπώματος, για παράδειγμα με τη δημιουργία κλειστών κυκλωμάτων θρεπτικών ουσιών, μεταξύ άλλων και ανάμεσα στις αστικές και στις αγροτικές περιοχές . Θα εξεταστούν επίσης οι δυνητικοί συμβιβασμοί ανάμεσα στις διάφορες χρήσεις της βιομάζας. Οι σχετικές δραστηριότητες πρέπει να εστιαστούν σε βιομάζες που δεν ανταγωνίζεται τα τρόφιμα και να λάβουν επίσης υπ' όψιν τη βιωσιμότητα των σχετικών συστημάτων χρήσης της γης. Στόχος θα είναι η ανάπτυξη προϊόντων βιολογικής προέλευσης και βιολογικά ενεργών συνδυασμών για βιομηχανίες και καταναλωτές με καινοτόμες ιδιότητες, λειτουργικότητες και βελτιωμένη βιωσιμότητα. Η οικονομική αξία των ανανεώσιμων πόρων, των βιολογικών αποβλήτων και των υποπροϊόντων θα μεγιστοποιηθεί μέσω νέων διαδικασιών που χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τους πόρους , συμπεριλαμβανομένης της μετατροπής των αστικών βιολογικών αποβλήτων σε γεωργικές εισροές .

2.4.2.   Ανάπτυξη ολοκληρωμένων βιοδιυλιστηρίων

Θα υποστηριχθούν δραστηριότητες για την τόνωση βιώσιμων βιολογικών προϊόντων, ενδιάμεσων και βιοενέργεια/βιοκαύσιμα, εστιάζοντας κατά κύριο λόγο στην κλιμακωτή προσέγγιση, δίνοντας προτεραιότητα στη δημιουργία προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Θα αναπτυχθούν τεχνολογίες και στρατηγικές για τη διασφάλιση της προμήθειας πρώτων υλών. Η ενίσχυση του εύρους των τύπων βιομάζας για χρήση σε δεύτερης και τρίτης γενιάς βιοδιυλιστήρια, συμπεριλαμβανομένων της δασοκομίας, των βιολογικών αποβλήτων και των βιομηχανικών υποπροϊόντων, θα συμβάλει στην αποφυγή συγκρούσεων μεταξύ τροφίμων και καυσίμων και θα στηρίξει την οικονομική και φιλική προς το περιβάλλον ανάπτυξη αγροτικών και παράκτιων περιοχών στην Ένωση.

2.4.3.   Υποστήριξη ανάπτυξης της αγοράς προϊόντων και διαδικασιών βιολογικής προέλευσης

Μέτρα από την πλευρά της ζήτησης θα ανοίξουν νέες αγορές για καινοτομίες στον τομέα της βιοτεχνολογίας. Η τυποποίηση και πιστοποίηση σε ενωσιακό και διεθνές επίπεδο είναι αναγκαίες, μεταξύ άλλων, για τον καθορισμό του περιεχομένου βιολογικής προέλευσης, των λειτουργικοτήτων του προϊόντος και της βιοαποδομησιμότητας. Οι μεθοδολογίες και οι προσεγγίσεις της ανάλυσης του κύκλου ζωής πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω και να προσαρμόζονται διαρκώς στις επιστημονικές και βιομηχανικές εξελίξεις. Οι δραστηριότητες έρευνας που υποστηρίζουν την τυποποίηση του προϊόντος και της διαδικασίας (περιλαμβανομένης της εναρμόνισης των διεθνών προτύπων) και οι ρυθμιστικές δραστηριότητες στο πεδίο της βιοτεχνολογίας θεωρούνται σημαντικές για την υποστήριξη της δημιουργίας νέων αγορών και την αξιοποίηση των εμπορικών ευκαιριών.

2.5.     Διατομεακή έρευνα στον τομέα της θάλασσας και της ναυτιλίας

Στόχος είναι η ενίσχυση του αντίκτυπου των θαλασσών και των ωκεανών της ΕΕ στην κοινωνία και την οικονομική ανάπτυξη μέσω της εκμετάλλευσης των θαλάσσιων πόρων καθώς και μέσω της χρήσης διαφορετικών πηγών θαλάσσιας ενέργειας και της αξιοποίησης των πολλών και ποικίλων χρήσεων των θαλασσών. Οι δραστηριότητες θα επικεντρωθούν σε διατομεακές επιστημονικές και τεχνολογικές προκλήσεις στους τομείς της θάλασσας και της ναυτιλίας με σκοπό να απελευθερωθεί το δυναμικό των θαλασσών και των ωκεανών στο σύνολο των θαλάσσιων και ναυτιλιακών βιομηχανιών, παράλληλα με την προστασία του περιβάλλοντος και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Μια στρατηγική συντονισμένη προσέγγιση της έρευνας στον τομέα της θάλασσας και της ναυτιλίας στο σύνολο των προκλήσεων και πυλώνων του προγράμματος πλαισίου Ορίζοντας 2020 θα στηρίξει επίσης την υλοποίηση των συναφών πολιτικών της Ένωσης, συμβάλλοντας στην επίτευξη βασικών στόχων της γαλάζιας ανάπτυξης.

Εξαιτίας του διεπιστημονικού χαρακτήρα της έρευνας τον τομέα της θάλασσας και της ναυτιλίας, θα επιδιωχθούν εντατικός συντονισμός και κοινές δραστηριότητες με άλλα μέρη του προγράμματος Ορίζοντας 2020, ιδίως με την κοινωνιακή πρόκληση 5.

2.5.1.     Η επίπτωση της κλιματικής αλλαγής επί των θαλασσίων οικοσυστημάτων και επί της θαλάσσιας οικονομίας

Θα υποστηριχθούν δραστηριότητες για τη βελτίωση του σημερινού επιπέδου κατανόησης του τρόπου λειτουργίας των θαλασσίων οικοσυστημάτων, των αλληλεπιδράσεων μεταξύ ωκεανών και ατμοσφαίρας. Τούτο θα βελτιώσει τη δυνατότητα αξιολόγησης του ρόλου των ωκεανών επί του κλίματος και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της οξίνισης των ωκεανών επί των θαλασσίων οικοσυστημάτων και επί των παρακτίων περιοχών.

2.5.2.     Ανάπτυξη του δυναμικού των θαλασσίων πόρων μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης

Η προώθηση της μακροπρόθεσμης αειφόρου θαλάσσιας οικονομικής μεγέθυνσης και η δημιουργία συνεργιών σε όλες τους θαλασσίους τομείς απαιτούν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση. Οι ερευνητικές δραστηριότητες θα εστιασθούν στη διαφύλαξη του θαλασσίου περιβάλλοντος, όπως και στην αξιολόγηση της επίπτωσης των θαλασσίων δραστηριοτήτων και προϊόντων επί των μη θαλασσίων τομέων. Τούτο θα επιτρέψει να σημειωθεί πρόοδος στο πεδίο της οικολογικής καινοτομίας όπως με νέα προϊόντα, νέες διαδικασίες και εφαρμογή εννοιών, εργαλείων και μετρήσεων του μάνατζμεντ με σκοπό την αξιολόγηση και τον περιορισμό των επιπτώσεων των ανθρωπογενών πιέσεων επί του θαλασσίου περιβάλλοντος προκειμένου να προχωρήσουμε σε μια αειφόρο διαχείριση των θαλασσίων δραστηριοτήτων.

2.5.3.     Διατομεακές έννοιες και τεχνολογίες που προωθούν τη μεγέθυνση της θαλάσσιας οικονομίας

Η πρόοδος στις διατομεακές τεχνολογίες αιχμής (π.χ. τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας (ICT), ηλεκτρονική, νανο-υλικά, κράματα, βιοτεχνολογίες κλπ.) και οι νέες εξελίξεις και έννοιες στη μηχανική θα συνεχίσουν να προωθούν την μεγέθυνση. Οι δραστηριότητες θα επιτρέψουν σημαντικά άλματα στον τομέα της θαλάσσιας και ναυτιλιακής έρευνας και της παρατήρησης των ωκεανών (π.χ. έρευνα μεγάλου βάθους, συστήματα παρατήρησης, αισθητήρες, αυτοματοποιημένα συστήματα παρακολούθησης δραστηριοτήτων και επιτήρησης, ανάλυση θαλάσσιας βιοποικιλότητας, θαλάσσιοι γεωλογικοί κίνδυνοι, τηλεκατευθυνόμενα οχήματα, κ.λπ.). Σκοπός είναι να μειωθούν οι επιπτώσεις επί του θαλασσίου περιβάλλοντος (π.χ. υποβρύχιος θόρυβος, εισαγωγή χωροκατακτητικών ειδών και ρύπων από θάλασσα και από ξηρά, κλπ.) και να ελαχιστοποιηθεί το ανθρωπογενές ανθρακικό αποτύπωμα. Οι διατομεακές τεχνολογίες αιχμής θα προωθήσουν την εφαρμογή των θαλασσίων και ναυτιλιακών πολιτικών της ΕΕ.

2.6.   Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Εκτός από τις εξωτερικές πηγές γνωμοδοτήσεων θα πραγματοποιηθούν ειδικές διαβουλεύσεις με την Μόνιμη επιτροπή γεωργικής έρευνας (ΜΕΓΕ) επί σειράς θεμάτων, που περιλαμβάνουν στρατηγικές πτυχές μέσω της δραστηριότητας πρόβλεψης και συντονισμό της γεωργικής έρευνας μεταξύ εθνικού και ενωσιακού επιπέδου. Θα δημιουργηθούν επίσης κατάλληλοι σύνδεσμοι με τις δράσεις συναφών ευρωπαϊκών συμπράξεων καινοτομίας και τις συναφείς πτυχές των θεματολογίων έρευνας και καινοτομίας Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών .

Οι επιπτώσεις και η διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας θα υποστηριχθούν ενεργά μέσω ειδικών δράσεων στους τομείς της επικοινωνίας, της ανταλλαγής γνώσεων και με τη συμμετοχή διάφορων φορέων καθ’ όλη τη διάρκεια των έργων. Η υλοποίηση θα περιλαμβάνει σειρά δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων ουσιαστικών δραστηριοτήτων επίδειξης και δοκιμαστικής εφαρμογής. Θα ενισχυθεί η εύκολη και ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά αποτελέσματα και στις βέλτιστες πρακτικές▌.

Η ειδική στήριξη των ΜΜΕ θα επιτρέψει την αυξημένη συμμετοχή γεωργικών εκμεταλλεύσεων, αλιέων και άλλων τύπων μικρών επιχειρήσεων στις δραστηριότητες έρευνας και επίδειξης. Θα ληφθούν υπόψη, οι ιδιαίτερες ανάγκες για υπηρεσίες υποστήριξης της καινοτομίας και για δομές προσέγγισης του τομέα της πρωτογενούς παραγωγής. Η υλοποίηση θα συνδυάζει μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων που θα περιλαμβάνουν δράσεις ανταλλαγής γνώσεων όπου η συμμετοχή των γεωργών ή άλλων παραγωγών πρωτογενών προϊόντων και των ενδιαμέσων θα επιδιωχθεί ενεργά προκειμένου να συνοψισθούν οι ερευνητικές ανάγκες των τελικών χρηστών. Θα ενισχυθεί η εύκολη και ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά αποτελέσματα και στις βέλτιστες πρακτικές.

Η στήριξη της τυποποίησης και των ρυθμιστικών πτυχών θα συμβάλουν στην επιτάχυνση της διάθεσης στην αγορά των καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών που βασίζονται στη βιοτεχνολογία.

Ενδέχεται να εξεταστεί η υποστήριξη συναφών Πρωτοβουλιών Κοινού Προγραμματισμού (ΠΚΠ) και συναφών συμπράξεων μεταξύ δημόσιων φορέων καθώς και συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα▌.

Θα επιδιωχθούν συνέργιες με την περαιτέρω εγκατάσταση από άλλα ενωσιακά ταμεία που σχετίζονται με την παρούσα κοινωνιακή πρόκληση όπως τα Ταμεία Αγροτικής Ανάπτυξης κι τα ταμεία αλιείας.

Θα αναληφθούν δραστηριότητες πρόβλεψης σε όλους τους τομείς της βιο-οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης βάσεων δεδομένων, δεικτών, και μοντέλων που θα καλύπτουν παγκόσμιες, ενωσιακές, εθνικές και περιφερειακές διαστάσεις. Θα δημιουργηθεί ένα ευρωπαϊκό παρατηρητήριο για την βιο-οικονομία ώστε να χαρτογραφήσει και να παρακολουθεί τις παγκόσμιες δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογικής αξιολόγησης , να αναπτύσσει βασικούς δείκτες επιδόσεων και να παρακολουθεί τις πολιτικές καινοτομίας στην βιο-οικονομία.

3.   ΑΣΦΑΛΗΣ, ΚΑΘΑΡΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

3.1.   Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και του αποτυπώματος του διοξειδίου του άνθρακα μέσω έξυπνης και βιώσιμης χρήσης

Οι πηγές ενέργειας και τα πρότυπα κατανάλωσης των βιομηχανιών, των συστημάτων μεταφορών , των κτηρίων, των περιοχών και των μικρών και μεγάλων πόλεων της Ευρώπης είναι σε μεγάλο βαθμό μη βιώσιμα και οδηγούν σε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την αλλαγή του κλίματος. Η διαχείριση ενέργειας σε πραγματικό χρόνο για νέα και ήδη υπάρχοντα κτήρια με σχεδόν μηδενικές εκπομπές καθώς και ενεργά κτήρια , βιομηχανίες υψηλής αποδοτικότητας και μαζική υιοθέτηση ενεργειακώς αποδοτικών προσεγγίσεων από εταιρείες, άτομα, κοινότητες, πόλεις και περιοχές θα απαιτήσει όχι μόνο τεχνολογική πρόοδο, αλλά και μη τεχνολογικές λύσεις, όπως νέες υπηρεσίες παροχής συμβουλών, χρηματοδότησης και διαχείρισης της ζήτησης , καθώς και συμβολή των συμπεριφορικών και κοινωνικών επιστημών, ενώ ταυτοχρόνως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα θέματα δημόσιας αποδοχής . Με τον τρόπο αυτό, η βελτιωμένη ενεργειακή αποδοτικότητα ενδέχεται να αποτελεί έναν από τους πιο οικονομικά αποδοτικούς τρόπους μείωσης της ενεργειακής ζήτησης, ενισχύοντας την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, μειώνοντας τις περιβαλλοντικές και κλιματικές επιπτώσεις και τονώνοντας την ανταγωνιστικότητα. Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών, είναι σημαντικές η περαιτέρω ανάπτυξη των ανανεώσιμων ενεργειών και η αξιοποίηση του δυναμικού ενεργειακής απόδοσης.

3.1.1.   Εισαγωγή στη μαζική αγορά τεχνολογιών και υπηρεσιών για έξυπνη και αποδοτική χρήση ενέργειας

Η μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και η εξάλειψη των ενεργειακών αποβλήτων, καθώς και η παροχή των αναγκαίων για την κοινωνία και την οικονομία υπηρεσιών, απαιτούν όχι μόνο την εισαγωγή στη μαζική αγορά περισσότερων, αποδοτικών, ανταγωνιστικών σε σχέση με το κόστος, φιλικών προς το περιβάλλον και πιο έξυπνων προϊόντων, υπηρεσιών και εξοπλισμού, αλλά και την ενσωμάτωση στοιχείων και συσκευών με τέτοιον τρόπο ώστε να συμβάλλουν από κοινού στη βελτιστοποίηση της συνολικής χρήσης της ενέργειας κτηρίων, υπηρεσιών και βιομηχανιών.

Για να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές θα υιοθετήσουν και θα επωφεληθούν πλήρως (συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να παρακολουθήσουν τη δική τους κατανάλωση), οι ενεργειακές επιδόσεις των εν λόγω τεχνολογιών και υπηρεσιών πρέπει να προσαρμόζονται και να βελτιστοποιούνται για τα περιβάλλοντα εφαρμογής τους και μέσα σε αυτά. Αυτό απαιτεί ▌ έρευνα, ανάπτυξη και δοκιμή καινοτόμων τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) και τεχνικών παρακολούθησης και ελέγχου, καθώς και μεγάλης κλίμακας προγράμματα επίδειξης και προεμπορικές δραστηριότητες ανάπτυξης για τη διασφάλιση διαλειτουργικότητας και κλιμάκωσης. Σκοπός των προγραμμάτων θα πρέπει να είναι η συμβολή στη σημαντική μείωση ή βελτιστοποίηση της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης και του ενεργειακού κόστους με την ανάπτυξη κοινών διαδικασιών για τη συλλογή, αντιπαραβολή και ανάλυση της ενεργειακής κατανάλωσης και των δεδομένων για τις εκπομπές ώστε να βελτιωθούν η μετρησιμότητα, η διαφάνεια, η κοινωνική αποδοχή, ο προγραμματισμός και η ορατότητα της χρήσης της ενέργειας και των περιβαλλοντικών επιπτώσεών της. Στις διαδικασίες αυτές θα πρέπει να διαφυλάσσονται η ασφάλεια και η ιδιωτικότητα βάσει σχεδιασμού για την προστασία των τεχνικών παρακολούθησης και ελέγχου. Η ανάπτυξη πλατφορμών και η χρήση τους για την επαλήθευση της σταθερότητας αυτών των συστημάτων θα συμβάλει στη διασφάλιση της αξιοπιστίας.

3.1.2.   Αποδέσμευση του δυναμικού για αποδοτικά και ανανεώσιμα συστήματα θέρμανσης-ψύξης

Ένα σημαντικό μερίδιο ενέργειας καταναλώνεται για σκοπούς θέρμανσης ή ψύξης σε ολόκληρη την Ένωση και η ανάπτυξη οικονομικών και αποδοτικών τεχνολογιών, τεχνικών ενσωμάτωσης συστημάτων, π.χ. συνδεσιμότητα δικτύου με τυποποιημένες γλώσσες και υπηρεσίες στο συγκεκριμένο τομέα θα είχε σημαντικό αντίκτυπο στη μείωση της ενεργειακής ζήτησης. Αυτό απαιτεί έρευνα και επίδειξη νέων τεχνικών σχεδιασμού καθώς και συστημάτων και στοιχείων για βιομηχανικές, εμπορικές και οικιακές εφαρμογές, π.χ. στην αποκεντρωμένη και κατά περιοχές παροχή ζεστού νερού, θέρμανσης και ψύξης χώρων. Τα παραπάνω πρέπει να περιλαμβάνουν διαφορετικές τεχνολογίες: ηλιακή θερμική, γεωθερμική, βιομάζα, αντλίες θερμότητας, συμπαραγωγή θέρμανσης και ηλεκτρισμού , ενέργεια από την ανάκτηση αποβλήτων, κ.λπ, να πληρούν δε τις απαιτήσεις για κτήρια και περιοχές με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας και να στηρίζουν τα έξυπνα κτήρια . Χρειάζονται περισσότερες καινοτομίες, ειδικότερα στην αποθήκευση θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την προώθηση της ανάπτυξης και εγκατάστασης αποδοτικών συνδυασμών υβριδικών συστημάτων θέρμανσης και ψύξης, για κεντρικές και αποκεντρωμένες εφαρμογές.

3.1.3.   Ενίσχυση των ευρωπαϊκών έξυπνων πόλεων και κοινοτήτων

Οι αστικές περιοχές είναι ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στην Ένωση και αντίστοιχα εκπέμπουν μεγάλο μερίδιο αερίων θερμοκηπίου, ενώ παράγουν σημαντική ποσότητα αέριων ρύπων. Ταυτόχρονα, οι αστικές περιοχές επηρεάζονται από τη υποβάθμιση της ποιότητας του αέρα και την κλιματική αλλαγή και πρέπει να αναπτύξουν τις δικές τους στρατηγικές αντιμετώπισης και μετριασμού των επιπτώσεων της. Η εξεύρεση καινοτόμων ενεργειακών λύσεων ( π.χ. ενεργειακής αποδοτικότητας, συστημάτων παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανσης και ψύξης και ενσωμάτωσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δομημένο περιβάλλον ), ενσωματωμένων στα συστήματα μεταφορών, σε έξυπνες οικοδομικές και πολεοδομικές λύσεις, στην επεξεργασία των αποβλήτων και των υδάτων, καθώς και σε λύσεις ΤΠΕ για το αστικό περιβάλλον, είναι, κατά συνέπεια, σημαντική για τη μετάβαση προς μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Πρέπει να προβλεφθούν επικεντρωμένες πρωτοβουλίες υποστήριξης της σύγκλισης σε βιομηχανικές αξιακές αλυσίδες των κλάδων της ενέργειας, των μεταφορών και των ΤΠΕ για έξυπνες εφαρμογές αστικών περιοχών. Ταυτόχρονα, πρέπει να αναπτυχθούν και να δοκιμασθούν σε πλήρη κλίμακα νέα τεχνολογικά, οργανωτικά, προγραμματικά και επιχειρηματικά μοντέλα ανάλογα με τις ανάγκες και τα μέσα των πόλεων και των κοινοτήτων καθώς και των πολιτών τους . Επίσης, χρειάζεται έρευνα για την κατανόηση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών, οικονομικών και πολιτισμικών ζητημάτων που συμμετέχουν στον εν λόγω μετασχηματισμό.

3.2.   Παροχή ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους και χαμηλών εκπομπών άνθρακα

Η ηλεκτρική ενέργεια θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην καθιέρωση περιβαλλοντικά βιώσιμης οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας βρίσκονται στον πυρήνα της ανάπτυξης αυτής. Η διείσδυση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς λόγω του σχετικού υψηλού κόστους. Υπάρχει πιεστική ανάγκη λύσεων για τη σημαντική μείωση του κόστους, με βελτιωμένες επιδόσεις, βιωσιμότητα και δημόσια αποδοχή , για την επιτάχυνση της διάθεσης στην αγορά αξιόπιστης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χαμηλό κόστος και χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα Οι δραστηριότητες θα επικεντρωθούν στην έρευνα, ανάπτυξη και επίδειξη πλήρους κλίμακας καινοτόμων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων ενεργειακών συστημάτων μικρής και πολύ μικρής κλίμακας, αποτελεσματικών και ευέλικτων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα ή τεχνολογιών επαναχρησιμοποίησης CO2.

3.2.1.   Ανάπτυξη του πλήρους δυναμικού της αιολικής ενέργειας

Στόχος της αιολικής ενέργειας είναι η μείωση του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από επάκτιο και υπεράκτιο άνεμο κατά το πολύ 20 % περίπου έως το 2020 σε σχέση με το 2010, η αυξανόμενη υπεράκτια μετακίνηση και η διευκόλυνση της σωστής ενσωμάτωσης στο ηλεκτρικό δίκτυο. Θα δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη, τη δοκιμή και την επίδειξη συστημάτων νέας γενιάς για τη μετατροπή της αιολικής ενέργειας σε μεγαλύτερη κλίμακα (συμπεριλαμβανομένων καινοτόμων συστημάτων για την αποθήκευση ενέργειας) , με υψηλότερη αποδοτικότητα μετατροπής και διαθεσιμότητα τόσο για την ξηρά όσο και για τη θάλασσα (συμπεριλαμβανομένων απομακρυσμένων περιοχών και δυσμενών από άποψη καιρού περιβαλλόντων), καθώς και νέων διαδικασιών παραγωγής εν σειρά. Θα ληφθούν υπόψη οι πτυχές της ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας που αφορούν το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα.

3.2.2.   Ανάπτυξη αποδοτικών, αξιόπιστων και οικονομικών συστημάτων ηλιακής ενέργειας

Το κόστος της ηλιακής ενέργειας, περιλαμβανομένων των φωτοβολταϊκών (Φ/Β) και των συστημάτων συγκέντρωσης ηλιακής ενέργειας (ΣΗΕ), πρέπει να μειωθεί κατά το ήμισυ έως το 2020 σε σχέση με το 2010, προκειμένου να αυξηθεί σημαντικά το μερίδιο της εν λόγω ενέργειας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

Όσον αφορά τα Φ/Β, θα χρειαστεί περαιτέρω έρευνα, μεταξύ άλλων όσον αφορά καινοτόμες έννοιες και συστήματα και την επίδειξη και δοκιμή μαζικής παραγωγής, με στόχο την εγκατάσταση των Φ/Β σε μεγάλη κλίμακα και την ενσωμάτωσή τους σε κτήρια .

Όσον αφορά τα συστήματα συγκέντρωσης ηλιακής ενέργειας, θα δοθεί έμφαση σε τρόπους ανάπτυξης για την αύξηση της αποδοτικότητας, με παράλληλη μείωση του κόστους και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, επιτρέποντας τη βιομηχανική αναβάθμιση των τεχνολογιών που έχουν επιδειχθεί με την κατασκευή πρώτων στο είδος τους μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Θα δοκιμαστούν λύσεις για τον αποτελεσματικό συνδυασμό της παραγωγής ηλιακής ηλεκτρικής ενέργειας με την αφαλάτωση ύδατος.

3.2.3.   Ανάπτυξη ανταγωνιστικών και περιβαλλοντικά ασφαλών τεχνολογιών για τη δέσμευση, μεταφορά, αποθήκευση και επαναχρησιμοποίηση CO2

Η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (ΔΑΑ) αποτελεί βασική επιλογή που πρέπει να αναπτυχθεί ευρέως σε εμπορική κλίμακα σε παγκόσμιο επίπεδο για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση της απαλλαγμένης από άνθρακα παραγωγής ενέργειας και της βιομηχανίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα έως το 2050. Στόχος είναι η μείωση στο ελάχιστο του επιπλέον κόστους της ΔΑΑ στον τομέα της ενέργειας για μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με άνθρακα, αέριο και ασφαλτούχο σχιστόλιθο σε σχέση με ισοδύναμες μονάδες χωρίς ΔΑΑ και ενεργοβόρες βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Ειδικότερα, θα υποστηριχθεί η επίδειξη ολόκληρης της αλυσίδας ΔΑΑ για ένα αντιπροσωπευτικό συνδυασμό διάφορων τεχνολογικών επιλογών δέσμευσης, μεταφοράς, αποθήκευσης και επαναχρησιμοποίησης . Η επίδειξη θα συνοδεύεται από έρευνα για την περαιτέρω ανάπτυξη των εν λόγω τεχνολογιών και την παραγωγή πλέον ανταγωνιστικών τεχνολογιών δέσμευσης, βελτιωμένων επιμέρους στοιχείων, ενσωματωμένων συστημάτων και διαδικασιών, ασφαλούς γεωλογικής αποθήκευσης και ορθολογικών λύσεων καθώς και δημόσιας αποδοχής για την ▌επαναχρησιμοποίηση δεσμευμένου διοξειδίου του άνθρακα, ώστε να είναι εφικτή η εμπορική ανάπτυξη τεχνολογιών ΔΑΑ για μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα και άλλες βιομηχανίες υψηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που θα τεθούν σε λειτουργία μετά το 2020. Θα υποστηριχθούν επίσης οι καθαρές τεχνολογίες άνθρακα ως τεχνολογίες συμπληρωματικές της ΔΑΑ .

3.2.4.   Ανάπτυξη γεωθερμικής, υδραυλικής, θαλάσσιας και άλλων τύπων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

Η γεωθερμική, η υδραυλική και η θαλάσσια ενέργεια, καθώς και άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δύνανται να συμβάλλουν στην απαλλαγή από άνθρακα της ευρωπαϊκής παροχής ενέργειας, ενισχύοντας ταυτόχρονα την ευελιξία της σε μεταβλητή παραγωγή και χρήση ενέργειας. Στόχος είναι η περαιτέρω ανάπτυξη και η εμπορική ωρίμανση οικονομικά αποδοτικών και βιώσιμων τεχνολογιών, με στόχο τη βιομηχανική τους ανάπτυξη σε μεγάλη κλίμακα καθώς και την ενσωμάτωσή τους στο δίκτυο. Τα βελτιωμένα γεωθερμικά συστήματα αποτελούν τεχνολογία η οποία απαιτεί περαιτέρω έρευνα, ανάπτυξη και επίδειξη, ιδίως στους τομείς της εξερεύνησης, γεώτρησης και παραγωγής θερμότητας. Η ενέργεια από τους ωκεανούς όπως η ενέργεια από τις παλίρροιες, τα ρεύματα και τα κύματα και η οσμωτική ενέργεια παρέχουν προβλέψιμη ενέργεια μηδενικών εκπομπών και μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ανάπτυξη του πλήρους δυναμικού της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας (συνδυασμός θαλάσσιων ενεργειών). Οι ερευνητικές δραστηριότητες πρέπει να περιλαμβάνουν καινοτόμο εργαστηριακή έρευνα για αξιόπιστα επιμέρους στοιχεία και υλικά χαμηλού κόστους σε περιβάλλοντα υψηλής διάβρωσης και βιολογικών εναποθέσεων καθώς και επιδείξεις υπό τις διάφορες συνθήκες που απαντώνται στα ευρωπαϊκά ύδατα.

3.3.   Εναλλακτικά καύσιμα και κινητές πηγές ενέργειας

Η επίτευξη των στόχων μείωσης της ενέργειας και του διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρώπη απαιτεί επίσης την ανάπτυξη νέων καυσίμων και κινητών πηγών ενέργειας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την αντιμετώπιση της πρόκλησης που θέτουν τα έξυπνα, οικολογικά και ενοποιημένα συστήματα μεταφοράς. Οι αξιακές αλυσίδες για τις τεχνολογίες αυτές και τα εναλλακτικά καύσιμα δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς και πρέπει να επιταχυνθούν ως την κλίμακα επίδειξης.

3.3.1.   Παραγωγή πιο ανταγωνιστικής και βιώσιμης βιοενέργειας

Στόχος της βιοενέργειας είναι η εμπορική ωρίμανση των πλέον ελπιδοφόρων τεχνολογιών, για να επιτραπεί η βιώσιμη παραγωγή, σε μεγάλη κλίμακα, προηγμένων βιοκαυσίμων ▌διαφορετικών αξιακών αλυσίδων με προσέγγιση βιοδιϋλιστηρίου για τις χερσαίες, θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές , και η υψηλής αποδοτικότητας συνδυασμένη παραγωγή θέρμανσης και ηλεκτρισμού και πράσινου αερίου από βιομάζα και απόβλητα , συμπεριλαμβανομένης της ΔΑΑ. Στόχος είναι η ανάπτυξη και επίδειξη της τεχνολογίας για διαφορετικές μορφές βιοενέργειας σε διαφορετικές κλίμακες, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές γεωγραφικές και κλιματικές συνθήκες και τους υλικοτεχνικούς περιορισμούς , και περιορίζοντας παράλληλα τις αρνητικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες που συνδέονται με τη χρήση γης . Η μακροπρόθεσμη έρευνα θα υποστηρίζει την ανάπτυξη βιώσιμης βιομηχανίας παραγωγής βιοενέργειας μετά το 2020. Οι εν λόγω δραστηριότητες θα συμπληρώσουν ερευνητικές δραστηριότητες στον εφοδιασμό ( π.χ. πρώτες ύλες, βιο-πόροι) και στην χρησιμοποίηση ( π.χ. ενσωμάτωση σε στόλους οχημάτων) που διεξάγονται στο πλαίσιο άλλων συναφών κοινωνιακών προκλήσεων.

3.3.2.   Μείωση του χρόνου διάθεσης στην αγορά των τεχνολογιών κυψελών καυσίμου και υδρογόνου

Οι κυψέλες καυσίμου και το υδρογόνο έχουν μεγάλη δυνατότητα συνεισφοράς στην αντιμετώπιση των ενεργειακών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Προκειμένου οι εν λόγω τεχνολογίες να διατεθούν ανταγωνιστικά στην αγορά, πρέπει να μειωθεί σημαντικά το κόστος. Ενδεικτικά, το κόστος των συστημάτων κυψέλης καυσίμου για τις μεταφορές θα πρέπει να υποδεκαπλασιαστεί κατά την επόμενη δεκαετία. Για να γίνει αυτό, θα υποστηριχθούν ▌επιδείξεις και προ-εμπορικές δραστηριότητες ανάπτυξης για φορητούς εξοπλισμούς, σταθερές εγκαταστάσεις και μικροεγκαταστάσεις , εφαρμογές στις μεταφορές και συναφείς υπηρεσίες, καθώς και για μακροπρόθεσμη έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, ώστε να συγκροτηθεί ανταγωνιστική αλυσίδα κυψέλης καυσίμου και βιώσιμη παραγωγή και υποδομή για το υδρογόνο σε ολόκληρη την Ένωση. Χρειάζεται έντονη εθνική και διεθνής συνεργασία για να αναπτυχθούν εμπορικές καινοτομίες επαρκούς κλίμακας, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης κατάλληλων προτύπων.

3.3.3.   Νέα εναλλακτικά καύσιμα

Υπάρχουν διάφορες νέες επιλογές που μπορούν να αξιοποιηθούν μακροπρόθεσμα, όπως μεταλλικό καύσιμο σε σκόνη, καύσιμο από φωτοσυνθετικούς μικροοργανισμούς (σε υδάτινα και επίγεια περιβάλλοντα), και από τεχνητές απομιμήσεις φωτοσύνθεσης και ηλιακά καύσιμα . Οι νέες αυτές δυνατότητες μπορεί να επιτρέψουν αποτελεσματικότερη μετατροπή ενέργειας και πιο οικονομικά αποδοτικές και βιώσιμες τεχνολογίες▌. Θα υποστηριχθεί κυρίως η μεταφορά αυτών των νέων αλλά και άλλων πιθανών τεχνολογιών από τα εργαστήρια σε κλίμακα μεγέθους επίδειξης, με στόχο την προ-εμπορική επίδειξη έως το 2020.

3.4.   Ενιαίο, έξυπνο ευρωπαϊκό ηλεκτρικό δίκτυο

Τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να ανταποκρίνονται σε τρεις αλληλένδετες προκλήσεις για τη δημιουργία ενός φιλικού προς τον καταναλωτή, ολοένα και πιο απαλλαγμένου από το διοξείδιο του άνθρακα συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας: δημιουργία πανευρωπαϊκής αγοράς, ενσωμάτωση μαζικής αύξησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και διαχείριση των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα σε εκατομμύρια προμηθευτές και πελάτες (όπου τα νοικοκυριά θα αντιστοιχούν ολοένα και περισσότερο και στους δύο χαρακτηρισμούς), συμπεριλαμβανομένων των ιδιοκτητών ηλεκτρικών οχημάτων. Τα μελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο στη μετάβαση σε ένα απαλλαγμένο από το διοξείδιο του άνθρακα σύστημα ενέργειας, παρέχοντας ταυτόχρονα επιπλέον ευελιξία και οικονομικά οφέλη στους καταναλωτές. Επιτακτικός στόχος έως το 2020 είναι η μεταφορά και διανομή 35 % (8) περίπου της ηλεκτρικής ενέργειας από κατανεμημένες και συγκεντρωμένες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Μια ιδιαίτερα ολοκληρωμένη προσπάθεια έρευνας και επίδειξης θα υποστηρίξει την ανάπτυξη νέων επιμέρους στοιχείων, τεχνολογιών και διαδικασιών οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες από την πλευρά τόσο της μεταφοράς όσο και της διανομής του δικτύου, καθώς και όσον αφορά την ευέλικτη αποθήκευση της ενέργειας.

Πρέπει να ληφθούν υπόψη όλες οι εναλλακτικές επιλογές για επιτυχημένη εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης ενέργειας, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι εκπομπές και το κόστος. Πρέπει να αναπτυχθούν νέες τεχνολογίες έξυπνων ενεργειακών δικτύων, τεχνολογίες εφεδρείας και εξισορρόπησης, που καθιστούν δυνατή την αυξημένη ευελιξία και αποτελεσματικότητα, συμπεριλαμβανομένων συμβατικών εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας και νέα επιμέρους στοιχεία του δικτύου για τη βελτίωση της ικανότητας και ποιότητας μεταφοράς καθώς και την αξιοπιστία του δικτύου. Νέες τεχνολογίες συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας και υποδομές αμφίδρομης ψηφιακής επικοινωνίας πρέπει να διερευνηθούν και να ενσωματωθούν στο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία έξυπνων τρόπων αλληλεπίδρασης με άλλα ενεργειακά δίκτυα . Αυτό θα συμβάλει στη βελτίωση του σχεδιασμού, της παρακολούθησης, του ελέγχου και της ασφαλούς λειτουργίας των δικτύων σε κανονικές και έκτακτες συνθήκες, καθώς και στη διαχείριση των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα σε προμηθευτές και πελάτες και στη μεταφορά, διαχείριση και εμπορία της ροής ενέργειας Για την εγκατάσταση μελλοντικών υποδομών, οι δείκτες και οι αναλύσεις κόστους-ωφέλειας, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ζητήματα που αφορούν όλο το ενεργειακό σύστημα. Επιπροσθέτως, θα μεγιστοποιηθούν οι συνέργιες ανάμεσα σε έξυπνα δίκτυα και τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, προκειμένου να αποφευχθεί η επανάληψη επενδύσεων, να ενισχυθεί η ασφάλεια και να επιταχυνθεί η διείσδυση έξυπνων ενεργειακών υπηρεσιών.

Καινοτόμα μέσα αποθήκευσης ενέργειας (συμπεριλαμβανομένων μπαταριών και μονάδων μεγάλης κλίμακας όπως για την απόκτηση αερίου από ηλεκτρική ενέργεια ) και συστήματα οχημάτων θα παρέχουν την απαιτούμενη ευελιξία ανάμεσα στην παραγωγή και τη ζήτηση. Οι βελτιωμένες τεχνολογίες ΤΠΕ θα αυξήσουν περαιτέρω την ευελιξία της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας παρέχοντας στους πελάτες (βιομηχανικούς, εμπορικούς και οικιακούς) τα απαραίτητα εργαλεία αυτοματοποίησης. Η ασφάλεια, η αξιοπιστία και η προστασία της ιδιωτικής ζωής αποτελούν σημαντικά ζητήματα και εν προκειμένω.

Νέα σχέδια όσον αφορά τον προγραμματισμό, τις αγορές και τη ρύθμιση πρέπει να αποτελέσουν μοχλό για τη συνολική απόδοση και οικονομική αποδοτικότητα της αλυσίδας παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και της διαλειτουργικότητας των υποδομών, καθώς και για την ανάδυση μιας ανοικτής και ανταγωνιστικής αγοράς για έξυπνες τεχνολογίες, προϊόντα και υπηρεσίες ενεργειακού δικτύου. Χρειάζονται μεγάλης κλίμακας προγράμματα επίδειξης για δοκιμή και επικύρωση λύσεων και αξιολόγηση των ωφελειών για το σύστημα και για τους μεμονωμένους ενδιαφερόμενους, πριν από την εγκατάστασή τους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι εν λόγω λύσεις πρέπει να συνοδεύονται από έρευνα για την κατανόηση του τρόπου αντίδρασης πελατών και επιχειρήσεων σε οικονομικά κίνητρα, μεταβολές συμπεριφοράς, υπηρεσίες πληροφόρησης και άλλες καινοτόμες ευκαιρίες που παρέχονται από τα έξυπνα δίκτυα.

3.5.   Νέες γνώσεις και τεχνολογίες

Μακροπρόθεσμα θα χρειασθούν ενεργειακές τεχνολογίες καινοτόμες, πιο αποδοτικές και ανταγωνιστικές ως προς το κόστος , καθώς και καθαρές, ασφαλείς και βιώσιμες . Απαιτείται ταχύτερη πρόοδος μέσω διεπιστημονικής έρευνας για την επίτευξη επιστημονικών καινοτομιών σε έννοιες που σχετίζονται με την ενέργεια και με τεχνολογίες γενικής εφαρμογής (π.χ. νανοεπιστήμη, επιστήμη των υλικών, φυσική στερεάς φύσης, ΤΠΕ, βιοεπιστήμη, γεωεπιστήμες , πληροφορική, διάστημα) και ενδεχομένως μέσω ασφαλούς και περιβαλλοντικά βιώσιμης εξόρυξης και παραγωγής φυσικού αερίου και πετρελαίου από μη συμβατικές πηγές καθώς και ανάπτυξης καινοτομιών σε μελλοντικές και αναδυόμενες τεχνολογίες.

Θα χρειαστεί επίσης προηγμένη έρευνα για την παροχή λύσεων για την προσαρμογή των ενεργειακών συστημάτων στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες. Οι προτεραιότητες ενδέχεται να προσαρμόζονται σε νέες επιστημονικές και τεχνολογικές ανάγκες και ευκαιρίες ή σε φαινόμενα που παρατηρούνται για πρώτη φορά και που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν υποσχόμενες εξελίξεις ή κινδύνους για την κοινωνία και που ενδέχεται να αναδυθούν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του προγράμματος Ορίζοντας 2020.

3.6.   Έγκυρες διαδικασίες λήψης αποφάσεων και συμμετοχή του κοινού

Η έρευνα στον τομέα της ενέργειας πρέπει να υποστηρίζει την ενεργειακή πολιτική και να εναρμονίζεται πλήρως μαζί της. Για την παροχή αξιόπιστων αναλύσεων στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής απαιτείται εκτεταμένη γνώση και έρευνα σχετικά με την πρόσληψη και τη χρήση τεχνολογιών και υπηρεσιών ενέργειας, καθώς και με υποδομές, αγορές (συμπεριλαμβανομένων κανονιστικών πλαισίων) και τη συμπεριφορά των καταναλωτών. Θα παρασχεθεί υποστήριξη, ιδίως στο πλαίσιο του πληροφορικού συστήματος για το σχέδιο SET της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη αξιόπιστων και διαφανών θεωριών , εργαλείων, μεθόδων και μοντέλων για την αξιολόγηση των κύριων οικονομικών και κοινωνικών ζητημάτων που σχετίζονται με την ενέργεια, για τη δημιουργία βάσεων δεδομένων και σεναρίων για μια διευρυμένη Ένωση και την εκτίμηση των επιπτώσεων της ενεργειακής πολιτικής και τον συναφών πολιτικών στην ασφάλεια του εφοδιασμού, την κατανάλωση, το περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και την αλλαγή του κλίματος, την κοινωνία και την ανταγωνιστικότητα του ενεργειακού κλάδου, για τη διενέργεια κοινωνικοοικονομικών ερευνών καθώς και επιστημονικών δραστηριοτήτων στον τομέα των κοινωνικών μελετών .

Με αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν το Διαδίκτυο και οι τεχνολογίες κοινωνικής δικτύωσης, θα μελετηθούν η συμπεριφορά των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων ευάλωτων καταναλωτών όπως τα άτομα με αναπηρία, καθώς και οι αλλαγές συμπεριφοράς, σε ανοικτές καινοτόμες πλατφόρμες όπως τα ζωντανά εργαστήρια και τα συστήματα επίδειξης μεγάλης κλίμακας για καινοτόμες υπηρεσίες καθώς και μέσω ερευνών με σταθερά δείγματα, με ταυτόχρονη προστασία της ιδιωτικής ζωής .

3.7.   Η πρόσληψη από την αγορά της καινοτομίας στην ενέργεια ▌

Η καινοτόμος διείσδυση στην αγορά και οι λύσεις αναπαραγωγής είναι ουσιαστικής σημασίας για την έγκαιρη εγκατάσταση νέων ενεργειακών τεχνολογιών μέσω υλοποίηση που είναι αποδοτικής ως προς το κόστος. Εκτός από την έρευνα και την επίδειξη που βασίζονται στην τεχνολογία, απαιτούνται δράσεις με καθαρή προστιθέμενη ενωσιακή αξία με στόχο την ανάπτυξη, εφαρμογή, κοινή χρήση και αξιοποίηση μη τεχνολογικών καινοτομιών με υψηλό συντελεστή μόχλευσης στις ενωσιακές αγορές βιώσιμης ενέργειας που να καλύπτουν όλους τους επιστημονικούς κλάδους και τα επίπεδα διακυβέρνησης.

Τέτοιες καινοτομίες θα εστιάζονται στη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών στην αγορά σε κανονιστικό, διοικητικό και οικονομικό επίπεδο για ανανεώσιμες και ενεργειακώς αποδοτικές τεχνολογίες και λύσεις με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Θα υποστηρίζονται μέτρα που διευκολύνουν την εφαρμογή της ενεργειακής πολιτικής, προετοιμάζοντας το έδαφος για την πραγματοποίηση επενδύσεων, υποστηρίζοντας την ανάπτυξη ικανοτήτων και τη δράση με δημόσια αποδοχή. Θα δοθεί επίσης προσοχή στην καινοτομία για την ευφυή και βιώσιμη χρήση των υφιστάμενων τεχνολογιών.

Η έρευνα και η ανάλυση επιβεβαιώνουν κατ’ επανάληψη το σημαντικό ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στην επιτυχία ή την αποτυχία των πολιτικών βιώσιμης ενέργειας. Θα ενθαρρύνονται οι καινοτόμες οργανωτικές δομές, η διάδοση και η ανταλλαγή ορθών πρακτικών και ειδικές δράσεις εκπαίδευσης και ανάπτυξης ικανοτήτων.

3.8.   Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Ο καθορισμός προτεραιοτήτων για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων στην παρούσα πρόκληση οδηγείται από την ανάγκη ενίσχυσης , σε ευρωπαϊκό επίπεδο, της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της ενέργειας. Κύριος στόχος θα είναι η υποστήριξη της υλοποίησης της θεματολογίας έρευνας και καινοτομίας του Στρατηγικού Σχεδίου Ενεργειακών Τεχνολογιών (Σχέδιο SET) (9) για την επίτευξη των στόχων πολιτικής της Ένωσης σχετικά με την ενέργεια και την κλιματική μεταβολή. Κατά συνέπεια, οι χάρτες πορείας του σχεδίου SET και των σχεδίων υλοποίησης θα συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη των προγραμμάτων εργασιών. Στο πλαίσιο αυτό, η δομή της διακυβέρνησης του σχεδίου SET θα χρησιμοποιείται ως κύρια βάση για το στρατηγικό καθορισμό προτεραιοτήτων και το συντονισμό της έρευνας και καινοτομίας στον τομέα της ενέργειας σε ολόκληρη την Ένωση.

Η μη τεχνολογική θεματολογία θα βασίζεται στην ενεργειακή πολιτική και στη νομοθεσία της Ένωσης. Θα υποστηριχθεί η δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για την μαζική εγκατάσταση των δυνάμενων να επιδειχθούν λύσεων, διαδικασιών και πολιτικών πρωτοβουλιών στους τομείς της τεχνολογίας και της παροχής υπηρεσιών για τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και ενεργειακής απόδοσης ανά την Ένωση Αυτό ενδέχεται να απαιτήσει υποστήριξη της παροχής τεχνικής βοήθειας για την ανάπτυξη και την προσφορά επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Στον τομέα της πρόσληψης από την αγορά, οι δραστηριότητες θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσουν την πείρα από την πρωτοβουλία Έξυπνη Ενέργεια — Ευρώπη (IEE).

Η συνεργασία με ευρωπαϊκούς εταίρους θα είναι σημαντική για την από κοινού χρήση πόρων και υλοποίηση. Ενδέχεται να προβλεφθεί, κατά περίπτωση, ότι οι υφιστάμενες Ευρωπαϊκές Βιομηχανικές Πρωτοβουλίες του σχεδίου SET θα μετατραπούν σε επίσημες συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, εάν αυτό κριθεί σκόπιμο, για να αυξηθούν το ύψος και η συνοχή της ▌χρηματοδότησης και να τονωθούν οι κοινές δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας μεταξύ δημοσίων και ιδιωτικών φορέων . Θα εξεταστεί επίσης η δυνατότητα παροχής στήριξης, μαζί και με τα κράτη μέλη, σε συμμαχίες δημόσιων ερευνητικών φορέων, ιδίως στον Ευρωπαϊκό Συνασπισμό Ενεργειακής Έρευνας που έχει ιδρυθεί στο πλαίσιο του σχεδίου SET για την ομαδοποίηση δημόσιων ερευνητικών πόρων και υποδομών προκειμένου να αντιμετωπιστούν κρίσιμοι τομείς έρευνας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Οι προτεραιότητες του σχεδίου SET θα υποστηριχθούν από δράσεις διεθνούς συντονισμού σύμφωνα με την αρχή της μεταβλητής γεωμετρίας, λαμβανομένων υπόψη των δυνατοτήτων και των ιδιαιτεροτήτων των χωρών. Θα δημιουργηθούν επίσης κατάλληλοι σύνδεσμοι με τις δράσεις συναφών ευρωπαϊκών συμπράξεων καινοτομίας και τις συναφείς πτυχές των θεματολογίων έρευνας και καινοτομίας Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών.

Ενδέχεται να εξεταστεί η υποστήριξη συναφών Πρωτοβουλιών Κοινού Προγραμματισμού (ΠΚΠ) και συναφών συμπράξεων μεταξύ δημόσιων φορέων καθώς και συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οι δραστηριότητες θα εστιασθούν επίσης στην ενίσχυση της στήριξης και την προώθηση της συμμετοχής των ΜΜΕ.

Το πληροφορικό σύστημα του σχεδίου ΣΕΤ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (SETIS) θα κινητοποιηθεί για την ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τους ενδιαφερόμενους, βασικών δεικτών επιδόσεων για την παρακολούθηση της προόδου της υλοποίησης, οι οποίοι θα επανεξετάζονται τακτικά για να ληφθούν υπόψη οι τελευταίες εξελίξεις. Γενικότερα, η υλοποίηση στο πλαίσιο της παρούσας Πρόκλησης θα επιδιώξει την βελτίωση του συντονισμού των συναφών ενωσιακών προγραμμάτων, πρωτοβουλιών και πολιτικών, όπως η πολιτική για τη συνοχή, ιδίως μέσω των εθνικών και περιφερειακών στρατηγικών για την έξυπνη εξειδίκευση και των μηχανισμών του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών, για παράδειγμα όσον αφορά την υποστήριξη έργων επίδειξης.

4.   ΕΞΥΠΝΕΣ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

4.1.   Αποδοτικά ως προς τους πόρους συστήματα μεταφορών που σέβονται το περιβάλλον

Η Ευρώπη έχει ορίσει ως στόχο πολιτικής την επίτευξη μείωσης κατά 60 % του διοξειδίου του άνθρακα σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 , έως το 2050. Στόχος είναι η μείωση κατά το ήμισυ της χρήσης αυτοκινήτων «που κινούνται με συμβατικά καύσιμα» στις πόλεις και η επίτευξη ουσιαστικά απελευθερωμένης από το διοξείδιο του άνθρακα υλικοτεχνικής υποδομής πόλεων σε μεγάλα αστικά κέντρα έως το 2030. Έως το 2050 (10) τα καύσιμα χαμηλών εκπομπών άνθρακα στις αερομεταφορές πρέπει να ανέλθουν στο 40 % και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από καύσιμα πλοίων πρέπει να μειωθούν κατά 40 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005 .

Ζωτική σημασία έχει να μειωθεί αυτός ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος μέσω στοχευμένων τεχνολογικών βελτιώσεων, λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε τρόπος μεταφοράς αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις και χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένους κύκλους τεχνολογικής ενοποίησης.

Η έρευνα και η καινοτομία θα συμβάλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη και υλοποίηση των απαραίτητων λύσεων για όλα τα μέσα μεταφοράς, οι οποίες θα μειώσουν δραστικά τις επιβλαβείς για το περιβάλλον εκπομπές των συστημάτων μεταφορών (όπως CO2, NOx, SOx και θόρυβος ), θα μειώσουν την εξάρτησή τους από ορυκτά καύσιμα και κατά συνέπεια, θα μειώσουν τον αντίκτυπο των συστημάτων μεταφορών στη βιοποικιλότητα και την αλλαγή του κλίματος και θα διατηρήσουν τους φυσικούς πόρους.

Αυτό θα γίνει μέσω εργασιών για τις ακόλουθες συγκεκριμένες δραστηριότητες:

4.1.1.   Πιο καθαρά και αθόρυβα αεροσκάφη, οχήματα και σκάφη που θα βελτιώσουν την περιβαλλοντική απόδοση και θα μειώσουν το θόρυβο και τη δόνηση που γίνονται αντιληπτά

Οι δραστηριότητες στον εν λόγω τομέα θα εστιάζονται στα τελικά προϊόντα, αλλά επίσης θα καλύψουν διαδικασίες φειδωλής και οικολογικής σχεδίασης και κατασκευής , λαμβάνοντας υπόψη ολόκληρο τον κύκλο ζωής, με ενσωματωμένη στη φάση σχεδίασης τη δυνατότητα ανακύκλωσης. Οι δραστηριότητες θα καλύψουν επίσης την αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων προϊόντων και υπηρεσιών με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών.

α)

Η ανάπτυξη και η επιτάχυνση της διείσδυσης καθαρότερων και πιο αθόρυβων τεχνολογιών πρόωσης έχουν σημασία για τη μείωση ή εξάλειψη των επιπτώσεων επί του κλίματος και της υγείας των Ευρωπαίων πολιτών, π.χ. του διοξειδίου του άνθρακα, του θορύβου και της ρύπανσης από τις μεταφορές. Χρειάζονται νέες και καινοτόμες λύσεις, βασισμένες στους ηλεκτρικούς κινητήρες και τους συσσωρευτές, το υδρογόνο και τις κυψέλες καυσίμου, τις μηχανές που λειτουργούν με αέριο, τις προηγμένες αρχιτεκτονικές και τεχνολογίες όσον αφορά τις μηχανές ή την υβριδική πρόωση. Οι τεχνολογικές καινοτομίες θα βοηθήσουν επίσης στη βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης παραδοσιακών και νέων συστημάτων πρόωσης.

β)

Η εξερεύνηση εναλλακτικών επιλογών για τη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας χαμηλών εκπομπών θα συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση βιώσιμων καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε όλα τα μέσα μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των αερομεταφορών, τη μείωση της κατανάλωσης καυσίμου μέσω συγκομιδής ενέργειας ή διαφοροποιημένης παροχής ενέργειας και άλλες καινοτόμες λύσεις. Θα επιδιωχθούν νέες ολιστικές προσεγγίσεις που θα αφορούν τα οχήματα, την αποθήκευση ενέργειας, τον ενεργειακό εφοδιασμό, τις υποδομές καυσίμων και παροχής ενέργειας , συμπεριλαμβανομένων διεπαφών οχήματος προς δίκτυο και καινοτόμων λύσεων για τη χρήση εναλλακτικών καυσίμων.

γ)

Η βελτίωση των συνολικών επιδόσεων των αεροσκαφών, σκαφών και οχημάτων με τη μείωση του βάρους τους και τον περιορισμό της αεροδυναμικής ή υδροδυναμικής αντίστασης ή της αντίστασης κύλισης με τη χρήση ελαφρύτερων υλικών, λιτότερων δομών και καινοτόμου σχεδίασης θα συμβάλει στη χαμηλότερη κατανάλωση καυσίμων.

4.1.2.   Ανάπτυξη έξυπνου εξοπλισμού, υποδομών και υπηρεσιών

Η δραστηριότητα αυτή θα συμβάλλει στη βελτιστοποίηση των εργασιών μεταφορών και στη μείωση της κατανάλωσης πόρων. Θα δοθεί έμφαση σε λύσεις για τον αποτελεσματικό προγραμματισμό, σχεδιασμό, χρήση και διαχείριση αεροδρομίων, λιμένων, πλατφορμών εφοδιαστικής και υποδομών επίγειων συστημάτων μεταφορών, καθώς και στη χρήση αυτόνομων και αποδοτικών συστημάτων συντήρησης, παρακολούθησης και επιθεώρησης. Θα υιοθετηθούν νέες πολιτικές, επιχειρηματικά μοντέλα, έννοιες, τεχνολογίες και λύσεις ΤΠ για την αύξηση της ικανότητας. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην κλιματική ανθεκτικότητα των εξοπλισμών και υποδομών, σε οικονομικά αποδοτικές λύσεις που βασίζονται σε προσέγγιση κύκλου ζωής και στην ευρύτερη υιοθέτηση νέων υλικών και τεχνολογιών που επιτρέπουν την αποδοτικότερη και οικονομικότερη συντήρηση. Θα δοθεί επίσης προσοχή στην προσβασιμότητα, την ευχέρεια χρήσης και την κοινωνική ένταξη.

4.1.3.   Βελτίωση των μεταφορών και της κινητικότητας στις αστικές περιοχές

Η βελτίωση αυτή θα ωφελήσει ένα μεγάλο και αυξανόμενο μερίδιο του πληθυσμού, το οποίο ζει και εργάζεται στις πόλεις ή τις χρησιμοποιεί για υπηρεσίες και αναψυχή. Πρέπει να αναπτυχθούν και να δοκιμαστούν νέες έννοιες κινητικότητας, τρόποι οργάνωσης των μεταφορών, πολυτροπικά μοντέλα πρόσβασης , υλικοτεχνικές υποδομές, καινοτόμα οχήματα και λύσεις αστικών δημόσιων υπηρεσιών και προγραμματισμού , οι οποίες θα συμβάλουν στη μείωση της συμφόρησης , της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του θορύβου και θα βελτιώσουν την αποδοτικότητα των αστικών μεταφορών. Πρέπει να αναπτυχθούν δημόσιες και μη μηχανοκίνητες μεταφορές, καθώς και άλλες επιλογές μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων, που χρησιμοποιούν αποδοτικά τους πόρους ως πραγματική εναλλακτική δυνατότητα προς τη χρήση ιδιωτικών μηχανοκίνητων οχημάτων, υποστηριζόμενες από ευρύτερη χρήση ευφυών συστημάτων μεταφοράς, καθώς και από καινοτόμο διαχείριση της προσφοράς και της ζήτησης. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην αλληλεπίδραση μεταξύ του συστήματος μεταφορών και άλλων αστικών συστημάτων.

4.2.   Καλύτερη κινητικότητα, λιγότερη κυκλοφοριακή συμφόρηση, περισσότερη ασφάλεια και προστασία από έκνομες ενέργειες

Οι σχετικοί στόχοι της ευρωπαϊκής πολιτικής μεταφορών επιδιώκουν τη βελτιστοποίηση των επιδόσεων και της αποτελεσματικότητας ενόψει της αυξανόμενης ζήτησης για κινητικότητα, ώστε να καταστεί η Ευρώπη η ασφαλέστερη περιοχή για τις αερομεταφορές, τις σιδηροδρομικές και τις πλωτές μεταφορές και να κινηθεί προς τον στόχο των μηδενικών θανατηφόρων ατυχημάτων στις οδικές μεταφορές έως το 2050 , μειώνοντας κατά το ήμισυ τα οδικά ατυχήματα έως το 2020 . Έως το 2030, το 30 % των οδικών εμπορευματικών μεταφορών άνω των 300 χιλιομέτρων πρέπει να στραφεί σε σιδηροδρομικές και πλωτές μεταφορές. Η ομαλή, προσβάσιμη, οικονομικά προσιτή, εύχρηστη και αποτελεσματική μεταφορά ανθρώπων και αγαθών σε ολόκληρη την Ευρώπη, με παράλληλη εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους, απαιτεί ένα νέο ευρωπαϊκό σύστημα διαχείρισης, πληροφοριών και πληρωμών για τις πολυτροπικές μεταφορές καθώς και αποτελεσματικές διεπαφές μεταξύ υπεραστικών και αστικών δικτύων κινητικότητας .

Ένα καλύτερο ευρωπαϊκό σύστημα μεταφορών θα συμβάλει στην αποτελεσματικότερη χρήση των μεταφορών, θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών και θα ευνοήσει ένα υγιέστερο περιβάλλον.

Η έρευνα και η καινοτομία θα συμβάλουν σημαντικά σε αυτούς τους φιλόδοξους στόχους πολιτικής μέσω δραστηριοτήτων στις ακόλουθες ειδικές δραστηριότητες:

4.2.1.   Ουσιαστική μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης

Η μείωση αυτή είναι εφικτή με την υλοποίηση ενός ευφυούς, πολυτροπικού και πλήρως διατροπικού συστήματος μεταφορών «από πόρτα σε πόρτα», και με την αποφυγή της περιττής χρήσης μεταφορικών μέσων. Αυτό συνεπάγεται μεγαλύτερη ενοποίηση μεταξύ των τρόπων μεταφοράς, βελτιστοποίηση των αλυσίδων μεταφοράς και καλύτερα ενοποιημένες δράσεις και υπηρεσίες μεταφορών. Οι καινοτόμες αυτές λύσεις θα διευκολύνουν επίσης τη δυνατότητα πρόσβασης και τις επιλογές των επιβατών , ιδίως των ηλικιωμένων και ευπαθών ατόμων , και θα προσφέρουν ευκαιρίες για τη μείωση της συμφόρησης με τη βελτίωση της διαχείρισης συμβάντων και την ανάπτυξη σχεδίων για τη βελτιστοποίηση της κυκλοφοριακής κίνησης .

4.2.2.   Ουσιαστικές βελτιώσεις στην κινητικότητα ατόμων και εμπορευμάτων

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την ανάπτυξη, επίδειξη και διαδεδομένη χρήση ευφυών εφαρμογών συστημάτων διαχείρισης στον τομέα των μεταφορών. Αυτό συνεπάγεται: σχεδίαση, ανάλυση και διαχείριση της ζήτησης, συστήματα πληροφοριών και πληρωμών που είναι διαλειτουργικά σε όλη την Ευρώπη, και την πλήρη ενοποίηση των ροών πληροφοριών, των συστημάτων διαχείρισης, των δικτύων υποδομών και των υπηρεσιών κινητικότητας σε νέο κοινό πολυτροπικό πλαίσιο βασισμένο σε ανοικτές τεχνολογικές πλατφόρμες. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλισθεί επίσης η ευελιξία και η ταχεία αντιμετώπιση των κρίσεων και των ακραίων καιρικών συνθηκών με την αναδιαμόρφωση της μετακίνησης και των μεταφορών με όλους τους τρόπους. Νέες εφαρμογές γεωεντοπισμού, πλοήγησης και χρονομέτρησης που έχουν καταστεί δυνατές μέσω των συστημάτων δορυφορικής πλοήγησης Galileo και EGNOS θα είναι καίριας σημασίας για την επίτευξη το εν λόγω στόχου.

α)

Οι καινοτόμες τεχνολογίες διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας θα συμβάλουν σε άρδην αλλαγή στην ασφάλεια και την αποδοτικότητα με ταχέως αυξανόμενη ζήτηση, ώστε να επιτύχουν βελτιωμένη ακρίβεια ως προς την εκτέλεση των δρομολογίων, μείωση του χρόνου που ξοδεύεται σε διαδικασίες σχετικές με τη μετακίνηση στα αεροδρόμια και να επιτύχουν την ανθεκτικότητα του συστήματος αερομεταφορών. Η υλοποίηση και περαιτέρω ανάπτυξη του προγράμματος «Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός» θα υποστηριχθεί με δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που θα παρέχουν λύσεις για αυξημένη αυτοματοποίηση και αυτονομία στη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας και στη λειτουργία και τον έλεγχο αεροσκαφών, καλύτερη ενοποίηση των εναέριων και επίγειων συνιστωσών και καινοτόμες λύσεις για την αποτελεσματική και απρόσκοπτη διαχείριση επιβατών και εμπορευμάτων σε ολόκληρο το σύστημα μεταφορών.

β)	Για τις πλωτές μεταφορές, οι βελτιωμένες και ενοποιημένες τεχνολογίες σχεδίασης και διαχείρισης θα συμβάλουν στην καθιέρωση «Γαλάζιας Ζώνης» στις θάλασσες γύρω από την Ευρώπη, βελτιώνοντας τις λειτουργίες των λιμένων και σε ένα κατάλληλο πλαίσιο για τις εσωτερικές πλωτές μεταφορές.

γ)

Για τις σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές, η βελτιστοποίηση της διαχείρισης δικτύου και της διαλειτουργικότητας θα βελτιώσει την αποτελεσματική χρήση των υποδομών και θα διευκολύνει τις διασυνοριακές εργασίες. Θα αναπτυχθούν ολοκληρωμένα συνεργατικά συστήματα διαχείρισης της οδικής κυκλοφορίας και πληροφοριών που θα βασίζονται στην επικοινωνία «όχημα προς όχημα» και «όχημα προς υποδομή».

4.2.3.   Ανάπτυξη ▌νέων ιδεών στις εμπορευματικές μεταφορές και την εφοδιαστική

Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να μειώσει την πίεση στο σύστημα μεταφορών και στο περιβάλλον και να βελτιώσει την ασφάλεια και την ικανότητα μεταφοράς εμπορευμάτων. Για παράδειγμα, είναι εφικτός ο συνδυασμός οχημάτων υψηλών επιδόσεων και χαμηλών περιβαλλοντικών επιπτώσεων με έξυπνα, ασφαλούς επιβίβασης και βασισμένα στις υποδομές συστήματα ▌. Αυτό θα πρέπει να βασίζεται σε ενοποιημένη προσέγγιση εφοδιαστικής στον τομέα των μεταφορών. Οι δραστηριότητες θα υποστηρίζουν επίσης την ανάπτυξη του οράματος ηλεκτρονικών εμπορευματικών μεταφορών, μιας διαδικασίας μεταφοράς εμπορευμάτων χωρίς γραφειοκρατία, όπου ηλεκτρονικές ροές πληροφοριών, υπηρεσίες και πληρωμές συνδέονται με φυσικές ροές εμπορευμάτων σε όλους τους τρόπους μεταφορών.

4.2.4.   Μείωση της συχνότητας ατυχημάτων , θανατηφόρων και μη, και βελτίωση της ασφάλειας

Η συγκεκριμένη δραστηριότητα θα επιτευχθεί με την αντιμετώπιση εγγενών πτυχών της οργάνωσης, διαχείρισης και παρακολούθησης των επιδόσεων και των κινδύνων των συστημάτων μεταφορών, και με έμφαση στη σχεδίαση, στην κατασκευή και τις επιχειρησιακές λειτουργίες αεροσκαφών, οχημάτων και σκαφών, υποδομών και τερματικών σταθμών. Θα δοθεί έμφαση στην παθητική και ενεργητική ασφάλεια, την προληπτική ασφάλεια και τις διαδικασίες ενισχυμένης αυτοματοποίησης και εκπαίδευσης για τη μείωση των κινδύνων και των επιπτώσεων από ανθρώπινα σφάλματα . Για την καλύτερη προετοιμασία, αξιολόγηση και τον μετριασμό των επιπτώσεων του καιρού, φυσικών κινδύνων και άλλων καταστάσεων κρίσης , θα επινοηθούν ειδικά εργαλεία και τεχνικές. Οι δραστηριότητες θα εστιασθούν επίσης στην ενοποίηση των πτυχών ασφαλείας στον προγραμματισμό και τη διαχείριση των ροών επιβατών και εμπορευμάτων, στη σχεδίαση αεροσκαφών, οχημάτων και σκαφών, στη διαχείριση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και των συστημάτων και στη σχεδίαση υποδομών για τις μεταφορές και τερματικών σταθμών για εμπορεύματα και επιβάτες . Οι ευφυείς εφαρμογές μεταφορών και συνδεσιμότητας μπορούν επίσης να αποδειχθούν χρήσιμα εργαλεία για την ενίσχυση της ασφάλειας. Οι δράσεις θα επικεντρωθούν επίσης στη βελτίωση της ασφάλειας όλων των χρηστών των οδών, ιδίως όσων αντιμετωπίζουν μεγαλύτερους κινδύνους, κυρίως στις αστικές περιοχές.

4.3.   Παγκόσμια υπεροχή για την ευρωπαϊκή βιομηχανία μεταφορών

Διατηρώντας προβάδισμα στις τεχνολογικές εξελίξεις και βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα των υφιστάμενων διαδικασιών κατασκευής, η έρευνα και η καινοτομία θα συμβάλουν στην ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης στην ευρωπαϊκή βιομηχανία μεταφορών, ενόψει του εντεινόμενου ανταγωνισμού. Διακυβεύεται η περαιτέρω ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας ενός μεγάλου οικονομικού τομέα που αντιπροσωπεύει άμεσα το 6,3 % του ΑΕΠ της ΕΕ και απασχολεί περίπου 13 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη. Μεταξύ των στόχων περιλαμβάνονται συγκεκριμένα η ανάπτυξη της νέας γενιάς καινοτόμων και φιλικών προς το περιβάλλον εναέριων, πλωτών και χερσαίων μέσων μεταφοράς, ενώ θα εξασφαλίζεται η βιώσιμη κατασκευή καινοτόμων συστημάτων και εξοπλισμού και θα προετοιμάζεται το έδαφος για τις μεταφορές του μέλλοντος, με την επεξεργασία καινοτόμων τεχνολογιών, εννοιών και σχεδίων, έξυπνων συστημάτων ελέγχου, αποτελεσματικών διαδικασιών ανάπτυξης και παραγωγής, καινοτόμων υπηρεσιών και διαδικασιών πιστοποίησης . Η Ευρώπη επιδιώκει να γίνει παγκόσμιος ηγέτης στην αποτελεσματικότητα , τις επιδόσεις όσον αφορά το περιβάλλον και την ασφάλεια σε όλους τους τρόπους μεταφορών , καθώς και να ενισχύσει την ηγετική της θέση στις παγκόσμιες αγορές, τόσο ως προς τα τελικά προϊόντα όσο και ως προς τα υποσυστήματα .

Η έρευνα και η καινοτομία εστιάζονται στις ακόλουθες ειδικές δραστηριότητες:

4.3.1.   Ανάπτυξη της νέας γενιάς μέσων μεταφορών ως τον τρόπο εξασφάλισης μεριδίου αγοράς στο μέλλον

Θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή υπεροχή στα αεροσκάφη, τους συρμούς υψηλής ταχύτητας, τη συμβατική και (προ)αστι(α)κή σιδηροδρομική μεταφορά, τα οδικά οχήματα, την ηλεκτροκίνηση, τα επιβατηγά πλοία της ακτοπλοΐας, τα οχηματαγωγά και τα πλοία εξειδικευμένης υψηλής τεχνολογίας και τις θαλάσσιες εξέδρες. Επίσης, θα ωθήσει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών στις επικείμενες τεχνολογίες και συστήματα, και θα υποστηρίξει τη διαφοροποίησή τους προς τις νέες αγορές, συμπεριλαμβανομένων των τομέων εκτός των μεταφορών. Αυτό συμπεριλαμβάνει την ανάπτυξη καινοτόμων ασφαλών αεροσκαφών φιλικών προς το περιβάλλον , οχημάτων και σκαφών που περιλαμβάνουν αποδοτικά συστήματα πρόωσης, υψηλές επιδόσεις και ευφυή συστήματα λειτουργίας και ελέγχου.

4.3.2.   Έξυπνα εποχούμενα συστήματα ελέγχου

Τα εν λόγω συστήματα χρειάζονται για την επίτευξη υψηλότερων επιπέδων επιδόσεων και την ενοποίηση συστημάτων στις μεταφορές. Θα αναπτυχθούν κατάλληλες διεπαφές για επικοινωνίες ανάμεσα σε αεροσκάφη, οχήματα, σκάφη και υποδομές σε όλους τους σχετικούς συνδυασμούς , λαμβανομένων υπόψη των επιπτώσεων των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, προκειμένου να ορισθούν κοινά επιχειρησιακά πρότυπα. Μπορούν να συμπεριλαμβάνουν την απευθείας μετάδοση πληροφοριών για τη διαχείριση της κυκλοφορίας και πληροφοριών για τους χρήστες σε συσκευές εντός των οχημάτων, βάσει αξιόπιστων δεδομένων κυκλοφορίας σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τις κυκλοφοριακές συνθήκες και τη συμφόρηση που θα συλλέγουν οι ίδιες συσκευές.

4.3.3.   Προηγμένες διαδικασίες παραγωγής

Οι συγκεκριμένες διαδικασίες θα επιτρέπουν την παραμετροποίηση, το χαμηλότερο κόστος κύκλου ζωής και περιθώρια χρόνου για την ανάπτυξη, και θα διευκολύνουν την τυποποίηση και πιστοποίηση αεροσκαφών, οχημάτων και σκαφών καθώς και των συστατικών τους στοιχείων, του εξοπλισμού τους και των συναφών υποδομών. Οι δραστηριότητες στον συγκεκριμένο τομέα θα αναπτύξουν ταχείες και οικονομικές τεχνικές σχεδίασης και κατασκευής, συμπεριλαμβανομένων της συναρμολόγησης, της κατασκευής, της συντήρησης και της ανακύκλωσης μέσω ψηφιακών εργαλείων και αυτοματοποίησης, και της ικανότητας ενοποίησης σύνθετων συστημάτων. Αυτό θα ενισχύσει ανταγωνιστικές αλυσίδες εφοδιασμού ικανές να παραδίδουν με σύντομο χρόνο διάθεσης στην αγορά και μειωμένο κόστος , χωρίς να διακυβεύεται η λειτουργική ασφάλεια . Οι εφαρμογές με καινοτόμα υλικά στον τομέα των μεταφορών αποτελούν προτεραιότητα για τους στόχους που αφορούν το περιβάλλον και την ανταγωνιστικότητα καθώς και για την ενίσχυση της ασφάλειας και προστασίας.

4.3.4.   Διερεύνηση νέων ιδεών στις μεταφορές

Η δραστηριότητα αυτή θα βοηθήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ευρώπης με μακροπρόθεσμη προοπτική. Στρατηγικές δραστηριότητες έρευνας σε πολλαπλούς κλάδους και «επικύρωσης της ιδέας» θα διερευνούν λύσεις για καινοτόμα συστήματα μεταφορών. Αυτά θα περιλαμβάνουν πλήρως αυτοματοποιημένους και άλλους νέους τύπους αεροσκαφών, οχημάτων και σκαφών με μακροπρόθεσμες δυνατότητες και υψηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις καθώς και νέες υπηρεσίες.

4.4.   Κοινωνικοοικονομική και συμπεριφορική έρευνα και μελλοντοστρεφείς δραστηριότητες για τη χάραξη πολιτικής

Οι δράσεις για την υποστήριξη της ανάλυσης και ανάπτυξης πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της συλλογής στοιχείων για να κατανοηθούν τα αίτια της συμπεριφοράς όσον αφορά τις χωροταξικές, κοινωνικοοικονομικές και ευρύτερες κοινωνιακές πτυχές των μεταφορών, είναι απαραίτητες για την προώθηση της καινοτομίας και τη δημιουργία κοινής βάσης τεκμηρίωσης για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που εγείρουν οι μεταφορές. Οι δραστηριότητες θα επιδιώκουν την ανάπτυξη και υλοποίηση των ευρωπαϊκών πολιτικών έρευνας και καινοτομίας για τις μεταφορές και την κινητικότητα , μελετών προοπτικών και τεχνολογικών προβλέψεων, και την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

Η κατανόηση τοπικών και περιφερειακών ιδιαιτεροτήτων, της συμπεριφοράς και των αντιλήψεων των χρηστών , της κοινωνικής αποδοχής, των επιπτώσεων των μέτρων πολιτικής, της κινητικότητας, των μεταβαλλόμενων αναγκών και σχημάτων, της εξέλιξης της μελλοντικής ζήτησης, των επιχειρηματικών μοντέλων και των συνεπειών τους είναι υψίστης σημασίας για την εξέλιξη του ευρωπαϊκού συστήματος μεταφορών. Θα αναπτυχθεί σενάριο που θα λαμβάνει υπόψη τις κοινωνιακές τάσεις, τα στοιχεία σχετικά με τα αίτια, τους στόχους πολιτικής και τις τεχνολογικές προβλέψεις με προοπτική έως το 2050. Για την καλύτερη κατανόηση των σχέσεων ανάμεσα στη χωροταξία , την κοινωνική συνοχή και το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφορών, χρειάζονται αξιόπιστα μοντέλα τα οποία επιτρέπουν τη λήψη ορθών αποφάσεων πολιτικής.

Η έρευνα θα εστιασθεί στον τρόπο μείωσης των κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων όσον αφορά την πρόσβαση στην κινητικότητα και στον τρόπο βελτίωσης της θέσης των ευάλωτων χρηστών των μεταφορών . Πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν τα οικονομικά ζητήματα, εστιάζοντας σε τρόπους εσωτερίκευσης του εξωτερικού κόστους από όλους τους τρόπους μεταφορών, καθώς και σε μοντέλα φορολογίας και τιμολόγησης. Για την αξιολόγηση των μελλοντικών απαιτήσεων για δεξιότητες και θέσεις εργασίας , την ανάπτυξη και πρόσληψη της έρευνας και της καινοτομίας και τη διακρατική συνεργασία απαιτείται έρευνα των προοπτικών .

4.5.   Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Οι δραστηριότητες θα οργανωθούν κατά τρόπο ώστε να επιτρέψουν μια ολοκληρωμένη και ειδική ανά τρόπο μεταφοράς προσέγγιση, ανάλογα με την περίπτωση. Πολυετής προβολή και συνέχεια θα είναι απαραίτητες προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι ιδιομορφίες κάθε τρόπου μεταφοράς και ο ολιστικός χαρακτήρας των προκλήσεων, καθώς και οι σχετικές πτυχές των θεματολογίων στρατηγικής έρευνας και καινοτομίας των μεταφορικών ευρωπαϊκών τεχνολογικών πλατφορμών.

Ενδέχεται να εξεταστεί η υποστήριξη συναφών Πρωτοβουλιών Κοινού Προγραμματισμού (ΠΚΠ) και συναφών συμπράξεων μεταξύ δημόσιων φορέων καθώς και συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Θα δημιουργηθούν επίσης κατάλληλοι σύνδεσμοι με τις δράσεις συναφών ευρωπαϊκών συμπράξεων καινοτομίας. Οι δραστηριότητες θα εστιασθούν επίσης στην ενίσχυση της στήριξης και την προώθηση της συμμετοχής των ΜΜΕ.

5.   ΔΡΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ

5.1.   Καταπολέμηση και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Οι τρέχουσες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα είναι σχεδόν 40 % υψηλότερες από αυτές στην αρχή τα βιομηχανικής επανάστασης και βρίσκονται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 2 εκατομμυρίων ετών. Τα αέρια του θερμοκηπίου εκτός του CO2 συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή και διαδραματίζουν έναν όλο και πιο σημαντικό ρόλο. Χωρίς αποφασιστική δράση, η κλιματική μεταβολή θα μπορούσε να κοστίζει τουλάχιστον 5 % του ΑΕΠ κάθε έτος και έως 20 % βάσει ορισμένων σεναρίων. Αντίθετα, μέσω της έγκαιρης και αποτελεσματικής δράσης, το καθαρό κόστος θα μπορούσε να περιοριστεί σε περίπου 1 % του ΑΕΠ κατ’ έτος. Η επίτευξη του στόχου των 2 oC και η αποφυγή των χειρότερων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής θα καταστήσει αναγκαία για ορισμένες χώρες τη μείωση των εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου κατά 80-95 % έως το 2050 έναντι των επιπέδων του 1990.

Ο στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι συνεπώς η ανάπτυξη και αξιολόγηση καινοτόμων, αποδοτικών ως προς το κόστος και βιώσιμων μέτρων και στρατηγικών προσαρμογής και μετριασμού των επιπτώσεων, με σημεία εστίασης τόσο τα αέρια θερμοκηπίου που περιέχουν CO2 όσο και αυτά που δεν περιέχουν CO2, μαζί με τα αερολύματα , και στα σωματίδια και δίνοντας έμφαση σε τεχνολογικές και μη τεχνολογικές οικολογικώς ορθές λύσεις, μέσω της δημιουργίας αποδείξεων για την τεκμηριωμένη, έγκαιρη και αποτελεσματική δράση της δικτύωσης των απαιτούμενων ικανοτήτων.

Για την επίτευξη των παραπάνω, η έρευνα και η καινοτομία θα εστιαστούν στα ακόλουθα:

5.1.1.   Βελτίωση της κατανόησης της κλιματικής αλλαγής και παροχή αξιόπιστων κλιματικών προβλέψεων

Η καλύτερη κατανόηση των αιτίων και της εξέλιξης της αλλαγής του κλίματος και οι ακριβέστερες κλιματικές προβλέψεις έχουν κρίσιμη σημασία για την προστασία της ζωής, των εμπορευμάτων και των υποδομών στην κοινωνία καθώς και για τη διασφάλιση αποτελεσματικής λήψης αποφάσεων και κατάλληλων λύσεων μετριασμού των επιπτώσεων και προσαρμογής . Είναι βασικό να ενισχυθεί περαιτέρω η βάση επιστημονικών γνώσεων όσον αφορά τους παράγοντες της αλλαγής του κλίματος, τις διαδικασίες, τους μηχανισμούς, τις αντενέργειες και τα όρια που έχουν σχέση με τη λειτουργία των ▌εδαφικών , θαλάσσιων και πολικών οικοσυστημάτων και της ατμόσφαιρας. Η βελτίωση της κατανόησης θα επιτρέψει επίσης την ακριβέστερη ανίχνευση της αλλαγής του κλίματος και την απόδοσή της σε φυσικά και ανθρωπογενή αίτια. Οι βελτιωμένες κλιματικές προβολές και προβλέψεις σε συναφείς χρονικές και χωρικές κλίμακες θα υποστηριχθούν μέσω της βελτίωσης των μετρήσεων και της ανάπτυξης ακριβέστερων σεναρίων και μοντέλων, συμπεριλαμβανομένων πλήρως συνδυασμένων μοντέλων του γήινου συστήματος στα οποία λαμβάνεται υπόψη η παλαιοκλιματική ιστορία .

5.1.2.   Εκτίμηση επιπτώσεων, τρωτά σημεία και ανάπτυξη καινοτόμου, αποδοτικής ως προς το κόστος προσαρμογής και μέτρων πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων

Είναι ατελείς οι γνώσεις ως προς την ικανότητα της κοινωνίας, της οικονομίας και των οικοσυστημάτων να προσαρμοστούν στην αλλαγή του κλίματος. Για να ληφθούν αποτελεσματικά, ισόρροπα και κοινωνικά αποδεκτά μέτρα προς ένα περιβάλλον, μια οικονομία και μια κοινωνία με αντοχή στις αλλαγές του κλίματος απαιτείται η ολοκληρωμένη ανάλυση των σημερινών και μελλοντικών επιπτώσεων, των τρωτών σημείων, της έκθεσης του πληθυσμού, των κινδύνων και της διαχείρισής τους, δευτερογενών συνεπειών όπως η μετανάστευση και οι συγκρούσεις , του κόστους και των ευκαιριών που συνδέονται με την αλλαγή και τις διακυμάνσεις του κλίματος, ενώ θα λαμβάνονται υπόψη ακραία φαινόμενα και συναφείς κίνδυνοι που οφείλονται στο κλίμα καθώς και η συχνότητα με την οποία εμφανίζονται. Η ανάλυση αυτή θα αναπτυχθεί επίσης ως προς τις δυσμενείς επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος στη βιοποικιλότητα, τα οικοσυστήματα και τις υπηρεσίες οικοσυστήματος, τους υδατικούς πόρους, τις υποδομές και τους οικονομικούς και φυσικούς πόρους. Θα δοθεί έμφαση στα φυσικά οικοσυστήματα και στα δομημένα περιβάλλοντα υψηλότερης αξίας, καθώς επίσης στους βασικούς κοινωνικούς, πολιτισμικούς και οικονομικούς τομείς σε όλη την Ευρώπη. Θα αναληφθούν δράσεις για τη διερεύνηση των επιπτώσεων και των αυξανόμενων κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία λόγω της αλλαγής του κλίματος, των κινδύνων που οφείλονται στο κλίμα και της αύξησης των συγκεντρώσεων αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Η έρευνα θα αξιολογήσει καινοτόμες, ισοδύναμα κατανεμημένες και αποδοτικές ως προς το κόστος επεμβάσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας και της προσαρμογής των φυσικών πόρων και οικοσυστημάτων και των σχετικών αποτελεσμάτων, για την ενημέρωση και υποστήριξη της ανάπτυξης και της υλοποίησής τους σε όλα τα επίπεδα και τις κλίμακες. Στις δράσεις αυτές θα συμπεριληφθούν επίσης ο πιθανός αντίκτυπος, το κόστος, οι κίνδυνοι και τα οφέλη γεωμηχανικών επιλογών. Θα διερευνηθούν επίσης οι σύνθετες διασυνδέσεις, οι συγκρούσεις και οι συνέργιες των επιλογών πολιτικής προσαρμογής και πρόληψης κινδύνων σε σχέση με άλλες κλιματικές και τομεακές πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των αντίκτυπων στην απασχόληση και στα επίπεδα διαβίωσης των ευάλωτων ομάδων.

5.1.3.   Στήριξη πολιτικών μετριασμού , περιλαμβανομένων μελετών που εστιάζουν στις επιπτώσεις άλλων τομεακών πολιτικών

Η μετάβαση της ΕΕ σε μια ανταγωνιστική, αποδοτική ως προς τους πόρους και ανθεκτική ως προς την αλλαγή του κλίματος οικονομία και κοινωνία έως το 2050 απαιτεί τον σχεδιασμό αποτελεσματικών, μακροπρόθεσμων στρατηγικών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και σημαντικές εξελίξεις στην ικανότητά μας για καινοτομία. Η έρευνα θα αξιολογήσει τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικοοικονομικούς κινδύνους, τις ευκαιρίες και τον αντίκτυπο των επιλογών μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Θα αξιολογήσει επίσης τον αντίκτυπο άλλων τομεακών πολιτικών. Η έρευνα θα υποστηρίξει την ανάπτυξη και την αξιολόγηση των νέων μοντέλων κλίματος-ενέργειας-οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά μέσα και τους σχετικούς εξωγενείς παράγοντες, με στόχο τον έλεγχο των επιλογών πολιτικής μετριασμού των επιπτώσεων και τεχνολογικές λύσεις χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε διάφορες κλίμακες και για τους βασικούς οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς στην ΕΕ και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι δράσεις θα προωθήσουν την τεχνολογική, θεσμική και κοινωνικοοικονομική καινοτομία βελτιώνοντας το σύνδεσμο μεταξύ έρευνας και εφαρμογής και μεταξύ επιχειρηματιών, τελικών χρηστών, ερευνητών , διαμορφωτών πολιτικής και ιδρυμάτων γνώσης.

5.2.    Προστασία του περιβάλλοντος, βιώσιμη διαχείριση φυσικών πόρων , νερό, βιοποικιλότητα και οικοσυστήματα

Οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν μια σημαντική πρόκληση ως προς την επίτευξη μια βιώσιμης ισορροπίας μεταξύ των ανθρώπινων αναγκών και του περιβάλλοντος. Οι περιβαλλοντικοί πόροι, συμπεριλαμβανομένων των υδάτων, του αέρα, της βιομάζας, της βιοποικιλότητας, των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών που παρέχουν, υποστηρίζουν τη λειτουργία της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας και της ποιότητας ζωής. Οι παγκόσμιες επιχειρηματικές ευκαιρίες που σχετίζονται με τους φυσικούς πόρους αναμένεται να ανέλθουν σε περισσότερα από 2 τρισεκατομμύρια ευρώ έως το 2050 (11) . Εντούτοις, τα οικοσυστήματα στην Ευρώπη και παγκοσμίως υποβαθμίζονται πέραν της ικανότητας της φύσης για την ανανέωσή τους, ενώ οι περιβαλλοντικοί πόροι υφίστανται υπερεκμετάλλευση , ακόμη και καταστροφή . Παραδείγματος χάρη, κάθε χρόνο στην ΕΕ χάνονται 1 000 km2 ορισμένων από τα πιο γόνιμα εδάφη και πολύτιμα οικοσυστήματα, ενώ σπαταλιέται το ένα τέταρτο του πόσιμου ύδατος. Η συνέχιση των παραπάνω δεν αποτελεί επιλογή. Η έρευνα πρέπει να συμβάλει στην αντιστροφή των τάσεων που βλάπτουν το περιβάλλον και να διασφαλίσει ότι τα οικοσυστήματα θα εξακολουθήσουν να παρέχουν τους πόρους, τα αγαθά και τις υπηρεσίες που είναι αναγκαία για την ευημερία, την οικονομική ευμάρεια και την αειφόρο ανάπτυξη .

Σκοπός αυτής της δραστηριότητας είναι επομένως η παροχή γνώσεων και μέσων για τη διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων που επιτυγχάνει βιώσιμη ισορροπία μεταξύ των περιορισμένων πόρων και των σημερινών και μελλοντικών αναγκών της κοινωνίας και της οικονομίας.

Για την επίτευξη των παραπάνω, η έρευνα και η καινοτομία θα εστιάσουν στα ακόλουθα:

5.2.1.   Καλύτερη κατανόηση της βιοποικιλότητας και της λειτουργίας των οικοσυστημάτων, των αλληλεπιδράσεών τους με τα κοινωνικά συστήματα και του ρόλου τους στη διατήρηση της οικονομίας και της ανθρώπινης ευημερίας·

Οι ενέργειες της κοινωνίας ενδέχεται να προκαλέσουν μεταβολές στο περιβάλλον οι οποίες δεν είναι αναστρέψιμες και αλλοιώνουν το χαρακτήρα των οικοσυστημάτων και τη βιοποικιλότητά τους . Η πρόβλεψη των κινδύνων αυτών μέσω της αξιολόγησης, της παρακολούθησης και της πρόβλεψης των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον , περιλαμβανομένης της αλλαγής της χρήσης γης, και των περιβαλλοντικών αλλαγών στην ευημερία του ανθρώπου είναι ζωτικής σημασίας. Η έρευνα σε οικοσυστήματα θαλάσσια (από τις παράκτιες ζώνες έως τα βαθιά ύδατα , περιλαμβανομένης της βιωσιμότητας των θαλάσσιων πόρων), πολικά , γλυκών υδάτων, επίγεια και αστικά, περιλαμβανομένων οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από τα υπόγεια ύδατα, θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των φυσικών πόρων και των κοινωνικών, οικονομικών και οικολογικών συστημάτων, περιλαμβανομένων των φυσικών «σημείων ανατροπής της ισορροπίας», και την ανθεκτικότητα ή την ευπάθεια των ανθρώπινων και βιολογικών συστημάτων. Θα εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο η βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα λειτουργούν και αντιδρούν στον ανθρώπινο παράγοντα, τον τρόπο αποκατάστασής τους και τον τρόπο με τον οποίο αυτό επηρεάζει τις οικονομίες και την ευημερία των ανθρώπων. Θα διερευνήσει επίσης λύσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων ως προς τους πόρους σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πλαίσιο . Ακόμη, θα συμβάλει στις πολιτικές και τις πρακτικές που διασφαλίζουν ότι οι κοινωνικές και οικονομικές δραστηριότητες λειτουργούν εντός των ορίων της βιωσιμότητας και της προσαρμοστικότητας των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας.

5.2.2.    Ανάπτυξη ολοκληρωμένων προσεγγίσεων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με τα ύδατα και τη μετάβαση σε βιώσιμη διαχείριση και χρήση των υδάτινων πόρων και υπηρεσιών

Η διαθεσιμότητα και η ποιότητα του γλυκού νερού αποτελούν πλέον παγκόσμια ζητήματα με εκτενέστατες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Με τη συνεχή αύξηση της ζήτησης για διαφορετικές και συχνά αντικρουόμενες χρήσεις (π.χ. γεωργία, βιομηχανία, ψυχαγωγικές δραστηριότητες, δημόσιες υπηρεσίες, οικοσυστήματα και διατήρηση του φυσικού τοπίου, περιβαλλοντική αποκατάσταση και ενίσχυση), την όλο και μεγαλύτερη μείωση των πόρων λόγω της κλιματικής και παγκόσμιας αλλαγής, της αστικοποίησης, της ρύπανσης και της υπερεκμετάλλευσης των πόρων γλυκού νερού, η διατήρηση και η βελτίωση της ποιότητας και της διαθεσιμότητας του νερού, και ο μετριασμός των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στα οικοσυστήματα γλυκών υδάτων αρχίζει και γίνεται κρίσιμη πρόκληση για τους χρήστες νερού σε διάφορους τομείς καθώς και για τα υδατικά οικοσυστήματα.

Η έρευνα και η καινοτομία θα εξετάσουν αυτές τις πιέσεις και θα παράσχουν ενοποιημένες στρατηγικές, μέσα, τεχνολογίες και καινοτόμες λύσεις για να καλυφθούν οι τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες. Θα θέσει στόχο την ανάπτυξη κατάλληλων στρατηγικών διαχείρισης των υδάτων για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού, την αντιμετώπιση των ανισορροπιών μεταξύ ζήτησης και διαθεσιμότητας ή προσφοράς νερού σε διάφορα επίπεδα και κλίμακες και την αντιμετώπιση κινδύνων συνδεόμενων με το νερό, ενώ παράλληλα θα διατηρούνται η ακεραιότητα, δομή και λειτουργία των υδατικών οικοσυστημάτων σύμφωνα με τις κρατούσες πολιτικές της ΕΕ.

5.2.3.   Παροχή γνώσεων και εργαλείων για την αποτελεσματική λήψη αποφάσεων και τη συμμετοχή του κοινού

Τα κοινωνικά και οικονομικά συστήματα και τα συστήματα διακυβέρνησης εξακολουθούν να μην αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα τη μείωση των πόρων και τη ζημιά στα οικοσυστήματα. Η έρευνα και η καινοτομία θα ενισχύσουν τις αποφάσεις πολιτικής που είναι αναγκαίες για τη διαχείριση των φυσικών πόρων και των οικοσυστημάτων ώστε να αποτραπεί ή να προσαρμοστεί, η επιβλαβής κλιματική και περιβαλλοντική αλλαγή και να προωθηθεί η θεσμική, οικονομική, συμπεριφορική και τεχνολογική μεταβολή που διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα. Η έρευνα επομένως θα υποστηρίξει την ανάπτυξη συστημάτων που θα αναδείξουν την αξία της βιοποικιλότητας και των υπηρεσιών οικοσυστήματος, συμπεριλαμβανομένης της κατανόησης του αποθέματος του φυσικού κεφαλαίου και της ροής των υπηρεσιών οικοσυστήματος. Θα δοθεί έμφαση στα κρίσιμα από πλευράς πολιτικής οικοσυστήματα και τις υπηρεσίες οικοσυστήματος, όπως τα γλυκά ύδατα, οι θάλασσες και οι ωκεανοί (περιλαμβανομένων των παράκτιων ζωνών), τα δάση, οι πολικές περιοχές, η ποιότητα του αέρα, η βιοποικιλότητα, η χρήση της γης και το έδαφος. Η ανθεκτικότητα των κοινωνιών και των οικοσυστημάτων σε ρυπαντές και παθογόνα και σε καταστροφικά συμβάντα, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών κινδύνων (λ.χ. σεισμικών και ηφαιστειακών, από πλημμύρες και ξηρασία) και των δασικών πυρκαγιών , θα υποστηριχθεί μέσω βελτιωμένων ικανοτήτων πρόβλεψης, έγκαιρης προειδοποίησης και αξιολόγησης των τρωτών σημείων και των επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένης της διάστασης των πολλαπλών κινδύνων. Η έρευνα και η καινοτομία θα παράσχουν συνεπώς υποστήριξη για τις περιβαλλοντικές πολιτικές και τις πολιτικές αποδοτικότητας πόρων καθώς και επιλογές για την αποτελεσματική διακυβέρνηση βάσει στοιχείων εντός ασφαλών ορίων λειτουργίας. Θα αναπτυχθούν καινοτόμοι τρόποι για την αύξηση της συνοχής των πολιτικών, την επίλυση των συμβιβασμών και τη διαχείριση των συγκρουόμενων συμφερόντων και τη βελτίωση της ευαισθητοποίησης του κοινού για τα αποτελέσματα της έρευνας και της συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

5.3.   Διασφάλιση της βιώσιμης παροχής μη ενεργειακών και μη αγροτικών πρώτων υλών

Τομείς όπως οι κατασκευές, η χημική βιομηχανία, η αυτοκινητοβιομηχανία, η αεροναυπηγική, τα μηχανήματα και ο εξοπλισμός οι οποίοι έχουν συνδυασμένη προστιθεμένη αξία που υπερβαίνει τα 1 000 δισεκατομμύρια ευρώ και παρέχουν απασχόληση σε περίπου 30 εκατομμύρια άτομα, εξαρτώνται από την πρόσβαση στις πρώτες ύλες. Η Ένωση είναι αυτάρκης σε δομικά υλικά από ορυκτές πρώτες ύλες. Εντούτοις, ενώ η Ένωση είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ορισμένων βιομηχανικών ορυκτών πρώτων υλών στον κόσμο, παραμένει ένας καθαρός εισαγωγέας των περισσότερων από αυτές. Ακόμη, η Ένωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές μεταλλικών ορυκτών πρώτων υλών και εξαρτάται πλήρως από τις εισαγωγές για ορισμένες πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας.

Οι πρόσφατες τάσεις καταδεικνύουν ότι η ζήτηση πρώτων υλών θα εξαρτάται από την ανάπτυξη των αναδυόμενων οικονομιών και από την ταχύτατη διάδοση σημαντικών τεχνολογιών γενικής εφαρμογής. Η Ευρώπη πρέπει να διασφαλίσει μια βιώσιμη διαχείριση και να προστατεύσει μια βιώσιμη παροχή πρώτων υλών εντός και εκτός των συνόρων της για όλους τους τομείς που εξαρτώνται από την πρόσβαση στις πρώτες ύλες. Οι στόχοι πολιτικής για πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας παρουσιάζονται στην πρωτοβουλία της Επιτροπής για τις πρώτες ύλες (12).

Σκοπός της δραστηριότητας αυτής είναι επομένως η βελτίωση της βάσης γνώσεων για τις πρώτες ύλες και η ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων για την οικονομικά αποδοτική και φιλική προς το περιβάλλον εξερεύνηση, εξόρυξη, επεξεργασία, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση πρώτων υλών και για την υποκατάστασή τους από οικονομικά ελκυστικές και περιβαλλοντικά βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις με μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Για την επίτευξη των παραπάνω, η έρευνα και η καινοτομία θα εστιάσουν στα ακόλουθα:

5.3.1.   Βελτίωση της γνωσιακής βάσης σχετικά με τη διαθεσιμότητα των πρώτων υλών

Θα βελτιωθεί η αξιολόγηση της μακροπρόθεσμης διαθεσιμότητας παγκόσμιων και ενωσιακών πόρων, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε αστικά ορυχεία (χώροι υγειονομικής ταφής και απόβλητα ορυχείων), πόρους παράκτιων και βαθέων υδάτων (π.χ. εξόρυξη ορυκτών σπάνιων γαιών από τον θαλάσσιο πυθμένα) και θα αρθούν οι σχετικές αβεβαιότητες. Η γνώση αυτή θα βοηθήσει την κοινωνία να επιτύχει μια πιο αποτελεσματική χρήση, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση σπάνιων ή επιβλαβών για το περιβάλλον πρώτων υλών. Θα αναπτυχθούν επίσης παγκόσμιοι κανόνες, πρακτικές και πρότυπα που θα διέπουν την οικονομικά βιώσιμη, περιβαλλοντικά ορθή και κοινωνικά αποδεκτή εκμετάλλευση, εξόρυξη και επεξεργασία πόρων, συμπεριλαμβανομένων πρακτικών όσον αφορά τη χρήση της γης και το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό , μέσω προσεγγίσεως με βάση το οικοσύστημα .

5.3.2.   Προώθηση της βιώσιμης παροχής και χρήσης πρώτων υλών , συμπεριλαμβανομένου του ορυκτού πλούτου, από γη και θάλασσα, η οποία να καλύπτει την εξερεύνηση, εξόρυξη, επεξεργασία, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση

Η έρευνα και η καινοτομία είναι αναγκαίες σε όλο τον κύκλο ζωής των υλικών προκειμένου να διασφαλιστεί η προσιτή, αξιόπιστη και βιώσιμη παροχή και διαχείριση πρώτων υλών που είναι αναγκαίες για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Η ανάπτυξη και η εφαρμογή οικονομικά βιώσιμων, κοινωνικά αποδεκτών και φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών εξερεύνησης, εξόρυξης και επεξεργασίας θα προωθήσουν την αποτελεσματική χρήση των πόρων. Αυτό ισχύει και για τον ορυκτό πλούτο, από γη και θάλασσα, και για την εκμετάλλευση του δυναμικού των αστικών ορυχείων. Νέες, οικονομικά βιώσιμες και αποδοτικές ως προς τη χρήση των πόρων τεχνολογίες ανακύκλωσης και ανάκτησης υλικών, επιχειρηματικά μοντέλα και διαδικασίες , συμπεριλαμβανομένων διαδικασιών και συστημάτων κλειστού κύκλου, θα συμβάλουν επίσης στη μείωση της εξάρτησης της Ένωσης από την παροχή πρωτογενών πρώτων υλών. Θα περιλαμβάνεται η ανάγκη για πιο μακροχρόνια χρήση, υψηλής ποιότητας ανακύκλωση και ανάκτηση και η ανάγκη για δραστική μείωση της σπατάλης των πόρων. Θα αναληφθεί μια προσέγγιση ολόκληρου του κύκλου ζωής, από την παροχή διαθέσιμων πρώτων υλών έως το τέλος της διάρκειας ζωής, με ελάχιστες απαιτήσεις ως προς την ενέργεια και τους πόρους.

5.3.3.   Εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων για τις πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας

Προβλέποντας την πιθανή μειωμένη παγκόσμια διαθεσιμότητα ορισμών υλικών, λόγω π.χ. εμπορικών περιορισμών, θα διερευνηθούν και θα αναπτυχθούν βιώσιμα υποκατάστατα και εναλλακτικές λύσεις με παρόμοια λειτουργική απόδοση για τις πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί η εξάρτηση της Ένωσης από τις πρωτογενείς πρώτες ύλες και θα βελτιωθεί ο αντίκτυπος στο περιβάλλον.

5.3.4.   Βελτίωση κοινωνικής ενημέρωσης και δεξιοτήτων σχετικά με τις πρώτες ύλες

Η αναγκαία μετάβαση σε μια πιο αυτόνομη και αποδοτική ως προς τους πόρους οικονομία θα απαιτήσει πολιτισμικές, συμπεριφορικές, κοινωνικοοικονομικές , συστημικές και θεσμικές μεταβολές. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το αυξανόμενο πρόβλημα της έλλειψης δεξιοτήτων στον τομέα των πρώτων υλών της Ένωσης (συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής εξορυκτικής βιομηχανίας), θα προωθηθούν αποτελεσματικότερες συμπράξεις μεταξύ πανεπιστημίων, γεωλογικών ερευνών , της βιομηχανίας και άλλων ενδιαφερομένων φορέων . Θα είναι επίσης απαραίτητη η υποστήριξη της ανάπτυξης καινοτόμων πράσινων δεξιοτήτων. Επιπροσθέτως, υπάρχει περιορισμένη ενημέρωση του κοινού σχετικά με τη σημασία των εγχώριων πρώτων υλών για την ευρωπαϊκή οικονομία. Για να διευκολυνθούν οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές, η έρευνα και η καινοτομία θα έχουν ως στόχο την ενίσχυση των πολιτών, των υπευθύνων χάραξης πολιτικών, των επαγγελματικών και των ιδρυμάτων.

5.4.   Προώθηση της μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία και κοινωνία μέσω της οικολογικής καινοτομίας

Η Ένωση δεν μπορεί να ευημερήσει σε ένα κόσμο με διαρκώς αυξανόμενη κατανάλωση πόρων, υποβάθμιση του περιβάλλοντος και απώλεια βιοποικιλότητας. Η αποσύνδεση της ανάπτυξης από τη χρήση φυσικών πόρων απαιτεί διαρθρωτικές αλλαγές στον τρόπο χρήσης, επαναχρησιμοποίησης και διαχείρισης των πόρων αυτών, διασφαλίζοντας παράλληλα το περιβάλλον μας. Οι οικολογικές καινοτομίες θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε την πίεση στο περιβάλλον, να αυξήσουμε την αποδοτικότητα των πόρων και να θέσουμε την Ένωση στον δρόμο μιας οικονομίας αποδοτικής ως προς τους πόρους και την ενέργεια. Οι οικολογικές καινοτομίες δημιουργούν επίσης σημαντικές ευκαιρίες για ανάπτυξη και θέσεις απασχόλησης και ενισχύουν την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα στο πλαίσιο της παγκόσμιας αγοράς, η οποία αναμένεται να αυξηθεί σε αγορά ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ μετά το 2015 (13). Ήδη, 45 % των εταιρειών έχουν εισαγάγει κάποιο είδος οικολογικής καινοτομίας. Έχει υπολογιστεί ότι το 4 % περίπου των οικολογικών καινοτομιών οδήγησε σε μείωση της χρήσης υλικών κατά άνω του 40 % ανά μονάδα απόδοσης (14), κάτι που υπογραμμίζει τις μεγάλες μελλοντικές δυνατότητες. Δεν είναι ωστόσο ασυνήθιστο το φαινόμενο πολλά υποσχόμενες και τεχνικά προηγμένες οικολογικά καινοτόμες τεχνολογίες, διαδικασίες, υπηρεσίες και προϊόντα να μη φθάνουν στην αγορά λόγω προκλήσεων στο στάδιο της προ-εμπορευματοποίησης και να μην αποκτούν το πλήρες περιβαλλοντικό και οικονομικό δυναμικό τους καθώς η κλιμάκωση και η εισαγωγή τους στην αγορά θεωρείται από τους ιδιώτες επενδυτές ότι συνεπάγονται υπερβολικά υψηλούς κινδύνους.

Ο στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι συνεπώς η προώθηση όλων των μορφών οικολογικής καινοτομίας που επιτρέπουν τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία.

Για την επίτευξη των παραπάνω, η έρευνα και η καινοτομία θα εστιάσουν στα ακόλουθα:

5.4.1.   Ενίσχυση των τεχνολογιών, διεργασιών, υπηρεσιών και προϊόντων οικολογικής καινοτομίας, στα οποία περιλαμβάνεται η αναζήτηση τρόπων για τη μείωση των ποσοτήτων των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή και την κατανάλωση, υπερκέραση των σχετικών εμποδίων και προώθηση της πρόσληψής τους από την αγορά

Θα υποστηριχθούν όλες οι μορφές οικολογικής καινοτομίας, προοδευτικές και ριζοσπαστικές, οι οποίες συνδυάζουν τεχνολογική, οργανωτική, κοινωνιακή, συμπεριφορική, επιχειρηματική και πολιτική καινοτομία και ενισχύουν τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. Με τον τρόπο αυτό θα υποστηριχθεί μια πιο κυκλική οικονομία, με παράλληλη μείωση του αντίκτυπου στο περιβάλλον , αύξηση της ανθεκτικότητας του περιβάλλοντος και συνεκτίμηση του «φαινομένου της αναπήδησης» (rebound effect) στο περιβάλλον και ενδεχομένως σε άλλους τομείς . Θα περιληφθούν καινοτομίες με γνώμονα τους χρήστες , τα επιχειρηματικά μοντέλα, η βιομηχανική συμβίωση, τα συστήματα υπηρεσιών προϊόντων, ο σχεδιασμός προϊόντων, ο πλήρης κύκλος ζωής και οι προσεγγίσεις «από την πηγή στην πηγή », καθώς και η διερεύνηση τρόπων για τη μείωση των ποσοτήτων των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή και την κατανάλωση, και η υπερκέραση των σχετικών εμποδίων . Θα εξεταστούν οι δυνατότητες μετάβασης σε πιο βιώσιμα σχήματα κατανάλωσης. Σκοπός θα είναι η αποδοτικότερη χρήση των πόρων με τη μείωση, σε απόλυτους όρους, των εισροών, αποβλήτων και της απελευθέρωσης επιβλαβών ουσιών (π.χ. όσων παρατίθενται στον κανονισμό REACH  (15) και άλλων) σε όλο το μήκος της αξιακής αλυσίδας και η ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και υποκατάστασης πόρων. Θα δοθεί έμφαση στη διευκόλυνση της μετάβασης από την έρευνα στην αγορά, με τη συμμετοχή της βιομηχανίας και κυρίως των νεοσύστατων και καινοτόμων ΜΜΕ, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των τελικών χρηστών , από την ανάπτυξη πρωτοτύπων και την επίδειξη τεχνικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιδόσεων έως την πρώτη εφαρμογή τους ▌και την αναπαραγωγή στην αγορά οικολογικών και καινοτόμων τχνικών, προϊόντων, υπηρεσιών ή πρακτικών που σχετίζονται με την Ένωση . Οι δράσεις πρέπει να συμβάλουν στην άρση των εμποδίων για την ανάπτυξη και την ευρεία εφαρμογή της οικολογικής καινοτομίας, να δημιουργούν ή να διευρύνουν αγορές για τις σχετικές λύσεις και να βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της Ένωσης, ιδίως των ΜΜΕ, στις παγκόσμιες αγορές. Η δικτύωση μεταξύ των οικοκαινοτόμων θα ενισχύσει επίσης τη διάδοση και αξιοποίηση των γνώσεων και την καλύτερη διασύνδεση της προσφοράς με τη ζήτηση.

5.4.2.   Υποστήριξη καινοτόμων πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών

Η μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία και κοινωνία απαιτεί διαρθρωτικές και θεσμικές αλλαγές. Με την έρευνα και την καινοτομία θα αντιμετωπιστούν τα κύρια εμπόδια στην αλλαγή της κοινωνίας και της αγοράς και θα δοθεί η δυνατότητα στους καταναλωτές, τους επικεφαλής επιχειρήσεων και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να υιοθετήσουν μια καινοτόμο και βιώσιμη συμπεριφορά , με συμβολή από τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες . Θα αναπτυχθούν αξιόπιστα και διαφανή εργαλεία, μέθοδοι και μοντέλα για την αξιολόγηση και την προώθηση των βασικών οικονομικών, κοινωνιακών , πολιτισμικών και θεσμικών αλλαγών που απαιτούνται για να επιτευχθεί παραδειγματική στροφή προς μια πράσινη οικονομία και κοινωνία . Θα διερευνηθεί ο τρόπος προώθησης βιώσιμων τρόπων ζωής και προτύπων κατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικοοικονομικής έρευνας, της επιστήμης των συμπεριφορών, της συμμετοχής των χρηστών και της δημόσιας αποδοχής της καινοτομίας, και θα υποστηριχθούν δραστηριότητες για τη βελτίωση της επικοινωνίας και της ενημέρωσης του κοινού. Θα χρησιμοποιηθούν πλήρως οι δράσεις επίδειξης.

5.4.3.   Μέτρηση και αξιολόγηση της προόδου μετάβασης προς μια πράσινη οικονομία

Είναι απαραίτητη η ανάπτυξη επακριβών δεικτών σε όλες τις κατάλληλες κλίμακες χώρου που είναι συμπληρωματικές του ΑΕΠ, μεθόδων και συστημάτων για την υποστήριξη και την αξιολόγηση της μετάβασης προ μια πράσινη οικονομία και της αποτελεσματικότητας των σχετικών επιλογών πολιτικής. Καθοδηγούμενες από μια προσέγγιση με βάση τον κύκλο ζωής, η έρευνα και η καινοτομία θα βελτιώσουν την ποιότητα και τη διαθεσιμότητα των δεδομένων, τις μεθόδους και τα συστήματα μέτρησης σχετικά με την αποδοτικότητα των πόρων και την οικολογική καινοτομία και θα προωθήσουν την ανάπτυξη καινοτόμων σχεδίων αντιστάθμισης. Η κοινωνικοοικονομική έρευνα θα παράσχει μια καλύτερη κατανόηση των βασικών αιτιών της συμπεριφοράς των παραγωγών και των καταναλωτών και θα συμβάλει με αυτό τον τρόπο στο σχεδιασμό αποτελεσματικότερων μέσων πολιτικής, διευκολύνοντας τη μετάβαση προς μια οικονομία αποδοτική ως προς τους πόρους και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή. Ακόμη, θα αναπτυχθούν μεθοδολογίες τεχνολογικής αξιολόγησης και ανάπτυξης ενοποιημένων μοντέλων προς υποστήριξη της αποδοτικότητας των πόρων και των πολιτικών οικολογικής καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα, αυξάνοντας παράλληλα τη συνοχή των πολιτικών και επιλύοντας συμβιβασμούς. Τα αποτελέσματα θα επιτρέψουν την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και τη μείωση των υλικών και των ροών ενέργειας που ενέχονται στην παραγωγή και την κατανάλωση και θα επιτρέπει στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και στις επιχειρήσεις να ενσωματώνουν το περιβαλλοντικό κόστος και τους εξωτερικούς παράγοντες στις δράσεις και τις αποφάσεις τους.

5.4.4.   Προώθηση της αποδοτικότητας ως προς τους πόρους μέσω ψηφιακών συστημάτων

Οι καινοτομίες στις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών δύνανται να αποτελέσουν ένα βασικό εργαλείο υποστήριξης της αποδοτικότητας ως προς τους πόρους. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, οι σύγχρονες και καινοτόμες ΤΠΕ θα συμβάλουν σε σημαντικά κέρδη αποδοτικότητας στην παραγωγικότητα, κυρίως μέσω αυτοματοποιημένων διαδικασιών, παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο και συστημάτων υποστήριξης λήψης αποφάσεων. Η χρήση των ΤΠΕ θα επιδιώξει την επιτάχυνση μιας προοδευτικής αποϋλοποίησης της οικονομίας, αυξάνοντας τη μετάβαση προς τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες και την προώθηση των αλλαγών όσον αφορά τις καταναλωτικές συμπεριφορές και τα επιχειρηματικά μοντέλα μέσω της χρήσης των ΤΠΕ του μέλλοντος.

5.5.   Ανάπτυξη αναλυτικών και βιώσιμων παγκόσμιων συστημάτων περιβαλλοντικής παρατήρησης και πληροφοριών

Τα ολοκληρωμένα συστήματα περιβαλλοντικής παρατήρησης και πληροφοριών είναι αναγκαία για τη διασφάλιση της διάθεσης των μακροπρόθεσμων δεδομένων και των πληροφοριών που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της πρόκλησης αυτής. Τα συστήματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και την πρόβλεψη των όρων, της κατάστασης και των τάσεων του κλίματος, των φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων των πρώτων υλών, των χερσαίων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων (από τις παράκτιες ζώνες έως τα βαθιά ύδατα) και των υπηρεσιών οικοσυστήματος, καθώς και για την αξιολόγηση των πολιτικών και των εναλλακτικών επιλογών για τον περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα και την άμβλυνση των επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Οι πληροφορίες και οι γνώσεις από τα συστήματα αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την προώθηση της έξυπνης χρήσης των στρατηγικών πόρων, για την υποστήριξη της ανάπτυξης των πολιτικών που βασίζονται σε στοιχεία, την προώθηση νέων περιβαλλοντικών και κλιματικών υπηρεσιών και την ανάπτυξη νέων ευκαιριών στις παγκόσμιες αγορές.

Οι ικανότητες, οι τεχνολογίες και οι υποδομές δεδομένων γεωσκόπησης πρέπει να βασίζονται τις εξελίξεις στις ΤΠΕ, στις δορυφορικές τεχνολογίες και στα δίκτυα γενικής εφαρμογής, στις παρατηρήσεις τηλεπισκόπησης, σε καινοτόμους επιτόπιους αισθητήρες, στις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας, στα δίκτυα επικοινωνιών, στα συμμετοχικά εργαλεία υπηρεσιών ιστού και στις βελτιωμένες υπηρεσίες πληροφορικής και ανάπτυξης μοντέλων, με στόχο τη συνεχή παροχή έγκαιρης και ακριβούς πληροφόρησης και προβλέψεων. Θα προωθηθούν η ελεύθερη, ανοικτή και απεριόριστη πρόσβαση σε διαλειτουργικά δεδομένα και πληροφορίες καθώς και η αποτελεσματική και — εφόσον απαιτηθεί — ασφαλής αποθήκευση, διαχείριση και διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Οι δραστηριότητες θα συνδράμουν στον καθορισμό των μελλοντικών επιχειρησιακών δραστηριοτήτων του ευρωπαϊκού προγράμματος γεωσκόπησης (Copernicus) και θα ενισχύσουν τη χρήση των δεδομένων του Copernicus για ερευνητικές δραστηριότητες.

5.6.     Πολιτισμική κληρονομιά

Τα περιουσιακά στοιχεία της πολιτισμικής κληρονομιάς είναι μοναδικά και αναντικατάστατα υπό την υλική τους μορφή και ως προς την άυλη αξία τους, την πολιτισμική τους σημασία και την ιδέα που αντιπροσωπεύουν. Αποτελούν σημαντικό κινητήριο μοχλό της συνοχής της κοινωνίας, της ταυτότητας και της ευημερίας, ενώ συμβάλλουν σημαντικά στη βιώσιμη ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Μολαταύτα, η πολιτισμική κληρονομιά της Ευρώπης υφίσταται φθορές και ζημιές, οι οποίες τονίζονται ακόμα περισσότερο από την αυξανόμενη έκθεσή της στις ανθρώπινες δραστηριότητες (π.χ. τουρισμός) και στα καιρικά φαινόμενα που οφείλονται στην αλλαγή του κλίματος αλλά και σε λοιπούς φυσικούς κινδύνους και καταστροφές.

Στόχος της δράσης αυτής είναι να προσφέρει γνώση και καινοτόμες λύσεις μέσω στρατηγικών για την προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος και τον μετριασμό της αλλαγής αυτής, μεθόδων, τεχνολογιών, προϊόντων και υπηρεσιών για τη διαφύλαξη και διαχείριση της υλικής πολιτισμικής κληρονομιάς στην Ευρώπη που κινδυνεύει από την αλλαγή του κλίματος.

Για την επίτευξη αυτού του πολυτομεακού σκοπού, η έρευνα και η καινοτομία θα εστιάσουν στα ακόλουθα:

5.6.1.     Εντοπισμός επιπέδων ανθεκτικότητας μέσω παρατηρήσεων, παρακολούθησης και μοντελοποίησης

Θα αναπτυχθούν νέες και βελτιωμένες εκτιμήσεις ζημιών, τεχνικές παρακολούθησης και μοντελοποίησης για να βελτιωθεί η βάση επιστημονικών γνώσεων των επιπτώσεων για την πολιτισμική κληρονομιά από την αλλαγή του κλίματος και άλλους παράγοντες κινδύνου που οφείλονται στο περιβάλλον και στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η γνώση και η κατανόηση που παράγεται με τη βοήθεια σεναρίων, μοντέλων και εργαλείων, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης της αντίληψης περί αξίας, θα βοηθήσουν στην παροχή μιας στιβαρής επιστημονικής βάσης για την εκπόνηση στρατηγικών, πολιτικών και προτύπων ανθεκτικότητας εντός ενός συναφούς πλαισίου αξιολόγησης και διαχείρισης του κινδύνου των περιουσιακών στοιχείων της πολιτισμικής κληρονομιάς.

5.6.2     Παροχή καλύτερης κατανόησης σχετικά με τον τρόπο που οι κοινότητες κατανοούν και αντιδρούν στην αλλαγή του κλίματος και τους σεισμικούς και ηφαιστειακούς κινδύνους

Μέσα από ολοκληρωμένες προσεγγίσεις, η έρευνα και η καινοτομία θα αναπτύξουν λύσεις αποδοτικές ως προς τους πόρους όσον αφορά την πρόληψη, την προσαρμογή και τον μετριασμό, κάνοντας χρήση καινοτόμων μεθόδων, τεχνολογιών και υπηρεσιών για τη διαφύλαξη των περιουσιακών στοιχείων της πολιτισμικής κληρονομιάς, των πολιτισμικών τοπίων και των ιστορικών οικισμών.

5.7.    Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Δραστηριότητες όπως η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η Διακυβερνητική Επιτροπή για τη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες οικοσυστήματος (IPBES), και η ομάδα γεωσκόπησης (GEO) θα ενισχύσουν τη συμμετοχή της ΕΕ και την οικονομική συνεισφορά σε πολυμερείς διαδικασίες και πρωτοβουλίες. Η συνεργασία με άλλους μείζονες κρατικούς και ιδιωτικούς χρηματοδότες καθώς και με μείζονα ερευνητικά δίκτυα θα βελτιώσει την παγκόσμια και ευρωπαϊκή ερευνητική αποδοτικότητα και θα συμβάλει στην παγκόσμια διαχείριση της έρευνας.

Η συνεργασία Ε&Τ θα συμβάλει στον παγκόσμιο τεχνολογικό μηχανισμό UNFCCC και θα διευκολύνει την τεχνολογική ανάπτυξη, την καινοτομία και τη μεταφορά τεχνολογίας προς υποστήριξη της κλιματικής προσαρμογής και του μετριασμού των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων.

Αξιοποιώντας τα συμπεράσματα της συνόδου των Ηνωμένων Εθνών Rio+20, θα διερευνηθεί η δυνατότητα ανάπτυξης ενός μηχανισμού για τη συστηματική συλλογή, ταξινόμηση και ανάλυση επιστημονικών και τεχνολογικών γνώσεων σχετικά με βασικά ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης και πράσινης οικονομίας, που θα περιλαμβάνει ένα πλαίσιο για τη μέτρηση της προόδου. Με τον τρόπο αυτό θα συμπληρωθούν οι υπάρχουσες επιστημονικές ομάδες και φορείς και θα αναζητηθούν συνέργιες με αυτούς.

Οι ερευνητικές δράσεις στο πλαίσιο της πρόκλησης αυτής θα συμβάλουν στις επιχειρησιακές υπηρεσίες του ευρωπαϊκού προγράμματος γεωσκόπησης ( Copernicus ) παρέχοντας μια αναπτυξιακή βάση γνώσεων για το Copernicus . Ενδέχεται να εξεταστεί η υποστήριξη συναφών Πρωτοβουλιών Κοινού Προγραμματισμού (ΠΚΠ) και συναφών συμπράξεων μεταξύ δημόσιων φορέων καθώς και συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Θα δημιουργηθούν επίσης κατάλληλοι σύνδεσμοι με τις δράσεις συναφών ευρωπαϊκών συμπράξεων καινοτομίας και τις συναφείς πτυχές των θεματολογίων έρευνας και καινοτομίας Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών.

Ειδικά μέτρα θα διασφαλίσουν ότι τα αποτελέσματα από την έρευνα και την καινοτομία της Ένωσης στα πεδία του κλίματος, της αποδοτικότητας των πόρων και των πρώτων υλών χρησιμοποιούνται μεταγενέστερα από άλλα προγράμματα της Ένωσης, όπως το πρόγραμμα LIFE +, τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία και τα προγράμματα εξωτερικής συνεργασίας.

Μεταξύ άλλων, οι δραστηριότητες θα βασιστούν και θα ενισχύσουν τις δραστηριότητες που δρομολογούνται στο πλαίσιο του προγράμματος για την οικολογική καινοτομία

Οι δράσεις θα παρέχουν επίσης: διαρκή ανάλυση της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου στην Ένωση και στις κύριες χώρες και περιφέρειες εταίρους της, δυνατότητες έγκαιρης διερεύνησης της αγοράς για νέες περιβαλλοντικές τεχνολογίες και πρακτικές, και προβλέψεις για έρευνα και καινοτομία και πολιτική

6.   Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΜΕΝΟ ΚΟΣΜΟ — ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΕΣ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΚΑΙ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Το τμήμα αυτό περιλαμβάνει δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας που συντελούν στο να καταστούν οι κοινωνίες πολυδεκτικές, καινοτόμες και σκεπτόμενες, καθώς και ειδικά μέτρα για την υποστήριξη των ιδιαίτερων διατομεακών θεμάτων που αναφέρονται σε αυτή την Κοινωνιακή πρόκληση  (16).

6.1.   Κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς

Οι υφιστάμενες τάσεις στις ευρωπαϊκές κοινωνίες δημιουργούν όχι μόνο ευκαιρίες για μια πιο ενωμένη Ευρώπη, αλλά και κινδύνους και προκλήσεις . Οι εν λόγω ευκαιρίες, κίνδυνοι και προκλήσεις χρειάζεται να γίνουν κατανοητοί και να προβλεφθούν, προκειμένου η Ευρώπη να εξελιχθεί με επαρκή αλληλεγγύη και συνεργασία σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, εκπαιδευτικό και πολιτισμικό επίπεδο λαμβάνοντας υπ’ όψιν έναν ολοένα και περισσότερο διασυνδεδεμένο και αλληλεξαρτώμενο κόσμο.

Σε αυτό το πλαίσιο, στόχος είναι η κατανόηση, η ανάλυση και η ανάπτυξη της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ένταξης , καθώς και οι χωρίς αποκλεισμούς αγορές εργασίας, η καταπολέμηση της φτώχιας και της περιθωριοποιήσης , η ενίσχυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ψηφιακής κοινωνικής ένταξης, της ισότητας, της αλληλεγγύης και της διαπολιτισμικής δυναμικής με την υποστήριξη της επιστήμης αιχμής, της διεπιστημονικής έρευνας, την ανάπτυξη δεικτών, τεχνολογικών εξελίξεων, οργανωτικών καινοτομιών, την ανάπτυξη περιφερειακών συστάδων καινοτομίας και νέων μορφών συνεργασίας και συν-δημιουργίας. Η έρευνα και άλλες δραστηριότητες θα υποστηρίξουν την υλοποίηση της στρατηγικής Ευρώπη 2020, καθώς και άλλων σχετικών ▌πολιτικών της Ένωσης. Οι κοινωνικές επιστήμες και η έρευνα στον τομέα των ανθρωπιστικών επιστημών οφείλουν να διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο σε αυτό το πλαίσιο. Ο προσδιορισμός, η παρακολούθηση, η αξιολόγηση και η αντιμετώπιση των στόχων των ευρωπαϊκών στρατηγικών και πολιτικών θα απαιτήσουν επικεντρωμένη έρευνα ▌που επιτρέπει στους διαμορφωτές πολιτικής να αναλύσουν και να αξιολογήσουν τις επιπτώσεις και την αποτελεσματικότητα των προβλεπόμενων μέτρων ιδίως υπέρ της κοινωνικής ένταξης Προς τον σκοπό στην πλήρη ένταξη και συμμετοχή της κοινωνίας θα πρέπει να περιλαμβάνονται όλοι οι τομείς της ζωής και όλες οι ηλικίες.

Οι ακόλουθοι στόχοι θα επιδιωχθούν όσον αφορά την κατανόηση και την προαγωγή ή την εφαρμογή :

6.1.1.    Μηχανισμοί για την προώθηση έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάπτυξης

Η Ευρώπη έχει αναπτύξει έναν ιδιαίτερο και μάλλον μοναδικό συνδυασμό οικονομικής προόδου, κοινωνικών πολιτικών που αποσκοπούν σε υψηλό επίπεδο κοινωνικής συνοχής, κοινών ανθρωπιστικών πολιτισμικών αξιών που περιλαμβάνουν τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, τον σεβασμό και τη διατήρηση της ποικίλης πολιτισμικής κληρονομιάς, και προαγωγής της παιδείας και της επιστήμης, των τεχνών και των ανθρωπιστικών επιστημών ως θεμελιωδών παραγόντων κοινωνικής και οικονομικής προόδου και ευημερίας. Η διαρκής επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης συνδέεται με σημαντικό ανθρώπινο, κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος. Η έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη στην Ευρώπη συνεπάγεται ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο που ορίζονται, μετρώνται (συμπεριλαμβανομένης της μέτρησης της προόδου περά από τον, χρησιμοποιούμενο δείκτη του ΑΕΠ), δημιουργούνται και διατηρούνται η ανάπτυξη και η κοινωνιακή ευημερία με την πάροδο του χρόνου.

Η έρευνα θα αναλύσει την εξέλιξη της συμμετοχής των πολιτών, των βιώσιμων τρόπων ζωής , της πολιτισμικής κατανόησης και κοινωνικοοικονομικών συμπεριφορών και αξιών και τον τρόπο που σχετίζονται με παραδείγματα, πολιτικές και τη λειτουργία ιδρυμάτων, κοινοτήτων, αγορών, εταιρειών, συστημάτων διακυβέρνησης και πεποιθήσεων στην Ευρώπη και τις σχέσεις τους με άλλες περιφέρειες και οικονομίες. . Θα αναπτύξει εργαλεία για καλύτερη αξιολόγηση των συναφών και αμοιβαίων επιπτώσεων τέτοιων εξελίξεων , θα συγκρίνει τις δημόσιες πολιτικές σε σχέση με την ποικιλία προκλήσεων ανά την Ευρώπη και θα αναλύσει τις πολιτικές επιλογές και τους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων σε τομείς, όπως η απασχόληση, η φορολογία, οι ανισότητες, η φτώχεια, η κοινωνική ένταξη, η εκπαίδευση, η κοινωφελής κοινωνική εργασία και οι δεξιότητες, η ανταγωνιστικότητα και η εσωτερική αγορά , με σκοπό να κατανοήσει τις νέες συνθήκες και δυνατότητες για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τον ρόλο των κοινωνικών, πολιτισμικών, επιστημονικών και οικονομικών της συστατικών και συνεργιών ως πηγών συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Ένωσης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Θα αναλυθούν οι επιπτώσεις που έχουν στην ανάπτυξη, στην αγορά εργασίας και στην ευημερία οι δημογραφικές αλλαγές που οφείλονται στη γήρανση των κοινωνιών και στα μεταναστευτικά ρεύματα. Στο πλαίσιο αυτό, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της μελλοντικής μεγέθυνσης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα διάφορα συστατικά μέρη της γνώσης, να εστιαστεί η έρευνα στην εκμάθηση, την εκπαίδευση και τα ζητήματα κατάρτισης, ή στον ρόλο και στη θέση που έχουν οι νέοι στην κοινωνία. Επίσης η έρευνα θα αναπτύξει καλύτερα εργαλεία για την αποτίμηση του αντικτύπου στη βιωσιμότητα των διαφόρων οικονομικών πολιτικών. Επίσης, θα αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται οι εθνικές οικονομίες και ποιες μορφές διακυβέρνησης σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αποφυγή μακροοικονομικών ανισορροπιών, νομισματικών δυσκολιών, φορολογικού ανταγωνισμού, προβλημάτων ανεργίας και απασχόλησης και άλλων μορφών, κοινωνιακών, οικονομικών και χρηματοπιστωτικών διαταραχών. Θα λάβει υπόψη τις αυξανόμενες αλληλεξαρτήσεις ανάμεσα στην Ένωση και τις παγκόσμιες οικονομίες , αγορές και τα χρηματοπιστωτικά συστήματα και τις προκλήσεις που προκύπτουν για τη θεσμική ανάπτυξη και τη δημόσια διοίκηση . Με βάση την ευρωπαϊκή κρίση του δημόσιου χρέους, θα δοθεί έμφαση στην έρευνα που θα ορίσει τις βασικές συνθήκες για σταθερά ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά και οικονομικά συστήματα.

6.1.2.    Έμπιστες οργανώσεις, πρακτικές, υπηρεσίες και πολιτικές που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία ανθεκτικών, χωρίς αποκλεισμούς , συμμετοχικών, ανοικτών και δημιουργικών κοινωνιών στην Ευρώπη , ιδίως λαμβανομένων υπόψη της μετανάστευσης, της ένταξης και της δημογραφικής αλλαγής

Η κατανόηση των κοινωνικών , πολιτισμικών και πολιτικών μετασχηματισμών στην Ευρώπη απαιτεί την ανάλυση των μεταβαλλόμενων δημοκρατικών πρακτικών και προσδοκιών, καθώς και της ιστορικής εξέλιξης ταυτοτήτων, πολυμορφίας, εδαφών, θρησκειών, πολιτισμών , γλωσσών και αξιών. Στα παραπάνω περιλαμβάνεται η καλή κατανόηση της ιστορίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η έρευνα θα επιδιώξει να εντοπίσει τρόπους προσαρμογής και βελτίωσης των ευρωπαϊκών συστημάτων κοινωνικής προστασίας, των δημόσιων υπηρεσιών και της ευρύτερης διάστασης κοινωνικής ασφάλισης των πολιτικών, προκειμένου να επιτευχθεί συνοχή , ισότητα των φύλων, να προαχθούν οι συμμετοχικές, ανοικτές και δημιουργικές κοινωνίες και να προωθείται περισσότερη κοινωνική και οικονομική ισότητα και αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών. Η έρευνα θα αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες και οι πολιτικές γίνονται πιο ευρωπαϊκές, υπό την ευρεία έννοια, μέσω εξελίξεων ταυτοτήτων, πολιτισμών και αξιών, της κυκλοφορίας γνώσεων, ιδεών και πεποιθήσεων και των συνδυασμών αρχών και πρακτικών αμοιβαιότητας, ομοιότητας και ισότητας , λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τη μετανάστευση, την ένταξη και τις δημογραφικές αλλαγές . Θα αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο ευάλωτοι πληθυσμοί (π.χ. οι Ρομά) δύνανται να συμμετέχουν πλήρως στην εκπαίδευση, στην κοινωνία και τη δημοκρατία, κυρίως μέσω της απόκτησης διαφόρων δεξιοτήτων και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επομένως, ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάλυση του τρόπου με τον οποίο τα πολιτικά συστήματα ανταποκρίνονται ή όχι σε τέτοιες κοινωνικές εξελίξεις και μετασχηματίζονται. Η έρευνα θα καλύψει επίσης την εξέλιξη καίριων συστημάτων που παρέχουν βασικές μορφές ανθρώπινων και κοινωνικών δεσμών όπως η οικογένεια, η εργασία, η εκπαίδευση και η απασχόληση και βοηθούν στην καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων και του αποκλεισμού και της φτώχειας . Η κοινωνική συνοχή και η αμερόληπτη και αξιόπιστη δικαιοσύνη, η παιδεία, η δημοκρατία, η ανοχή και η ποικιλότητα είναι παράγοντες που πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά προκειμένου να διαπιστωθούν και να αξιοποιηθούν καλύτερα τα ευρωπαϊκά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε παγκόσμιο επίπεδο και για την παροχή βελτιωμένης και τεκμηριωμένης υποστήριξης στις πολιτικές. Η έρευνα θα λάβει υπ’ όψιν της τη σημασία της κινητικότητας και της μετανάστευσης , περιλαμβανομένων και των ενδοευρωπαϊκών ροών, και της δημογραφίας στη μελλοντική ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πολιτικών.

Εξάλλου, η κατανόηση των εντάσεων και ευκαιριών που προκύπτουν από τη διείσδυση ΤΠΕ, τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο, είναι σημαντική προκειμένου να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες για χωρίς αποκλεισμούς καινοτομία. Δεδομένης της αυξανόμενης κοινωνικοοικονομικής σημασίας της ψηφιακής ένταξης, οι δράσεις έρευνας και ▌καινοτομίας θα προωθήσουν τις χωρίς αποκλεισμούς λύσεις ΤΠΕ και την αποτελεσματική απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων που οδηγούν στην αύξηση των δυνατοτήτων των πολιτών και σε ανταγωνιστικό εργατικό δυναμικό. Θα δοθεί έμφαση στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις που θα επιτρέψουν τη ριζοσπαστική βελτίωση της εξατομίκευσης, της φιλικότητα προς το χρήστη και της προσβασιμότητας μέσω της καλύτερης κατανόησης των συμπεριφορών και των αξιών των πολιτών, των καταναλωτών και των χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρίες. Αυτό θα απαιτήσει μια προσέγγιση έρευνας και καινοτομίας με «συμμετοχή βάσει σχεδιασμού».

6.1.3.    Ο ρόλος της Ευρώπης ως ηγετικού παράγοντα , ιδίως όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και την οικουμενική δικαιοσύνη.

Το διακριτό ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό σύστημα της Ευρώπης έρχεται αντιμέτωπο ολοένα και περισσότερο τις επιπτώσεις των παγκόσμιων αλλαγών. Η Ευρώπη, προκειμένου να αναπτύξει περαιτέρω την εξωτερική δράση της στη γειτονιά της και πέρα από αυτή, αλλά και τον ρόλο της ως παγκόσμιου παράγοντα, πρέπει να βελτιώσει τις ικανότητές της για ορισμό, ιεράρχηση, επεξήγηση, αξιολόγηση και προώθηση των στόχων πολιτικής της σε διάδραση με άλλες περιοχές του κόσμου και κοινωνίες για περαιτέρω συνεργασία ή αποφυγή ή επίλυση συγκρούσεων. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει επίσης να βελτιώσει τις ικανότητές της για πρόβλεψη και αντίδραση στην εξέλιξη και τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης. Αυτό απαιτεί μεγαλύτερη κατανόηση και άντληση διδαγμάτων από την ιστορία, τους πολιτισμούς και τα πολιτικοοικονομικά συστήματα άλλων περιοχών του κόσμου, καθώς και από τον ρόλο και την επιρροή διακρατικών παραγόντων. Τέλος, η Ευρώπη πρέπει επίσης να συμβάλει αποτελεσματικά στην παγκόσμια διαχείριση και δικαιοσύνη, σε βασικούς τομείς, όπως το εμπόριο, η ανάπτυξη, η εργασία, η οικονομική συνεργασία, το περιβάλλον, η εκπαίδευση, η ισότητα των φύλων και τα ανθρώπινα δικαιώματα, η άμυνα και η ασφάλεια. Αυτό συνεπάγεται τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων ικανοτήτων είτε στον τομέα των εργαλείων, των υπηρεσιών, των συστημάτων και των οργάνων ανάλυσης είτε στον τομέα της διπλωματίας στην επίσημη και ανεπίσημη διεθνή σκηνή με κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς παράγοντες.

6.1.4.     Προαγωγή βιώσιμων και χωρίς αποκλεισμούς περιβαλλόντων μέσα από τον καινοτόμο χωροταξικό και αστικό προγραμματισμό και σχεδιασμό

Το 80 % των πολιτών της ΕΕ διαβιοί σήμερα σε πόλεις ή γύρω από αυτές και ως εκ τούτου ο ακατάλληλος αστικός προγραμματισμός και σχεδιασμός μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη ζωή τους. Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας τους για όλους τους πολίτες, του σχεδιασμού τους, της βιωσιμότητάς τους, της ελκυστικότητάς τους, μεταξύ άλλων, για τις επενδύσεις και τις δεξιότητες είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της Ευρώπης στη δημιουργία ανάπτυξης, θέσεων απασχόλησης και βιώσιμου μέλλοντος.

Η ευρωπαϊκή έρευνα και η καινοτομία θα πρέπει να παράσχουν τα εργαλεία και τις μεθόδους για περισσότερο βιώσιμο, ανοικτό, καινοτόμο και χωρίς αποκλεισμούς αστικό και περιαστικό προγραμματισμό και σχεδιασμό, καλύτερη κατανόηση της δυναμικής των αστικών κοινωνιών και των κοινωνικών αλλαγών και της διασύνδεσης της ενέργειας με το περιβάλλον, τις μεταφορές και τη χρήση γης, περιλαμβανομένης της διάδρασης με τα αγροτικά περίχωρα, ενισχυμένη κατανόηση του σχεδιασμού και της χρήσης του δημόσιου χώρου εντός των πόλεων και το πλαίσιο της μετανάστευσης για τη βελτίωση της κοινωνικής ένταξης και της ανάπτυξης και για τη μείωση των αστικών κινδύνων και του εγκλήματος, νέοι τρόποι για τη μείωση των πιέσεων στους φυσικούς πόρους και για την τόνωση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης με ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των Ευρωπαίων πολιτών των αστικών κέντρων, προορατική ενατένιση της κοινωνικοοικολογικής μετάβασης προς ένα νέο μοντέλο αστικής ανάπτυξης, ενισχύοντας τις πόλεις της ΕΕ ώστε να αποτελέσουν κόμβους καινοτομίας και κέντρα δημιουργίας θέσεων απασχόλησης και κοινωνικής συνοχής.

6.2.   Καινοτόμες κοινωνίες

Το ▌μερίδιο της Ένωσης στην παραγωγή παγκόσμιας γνώσης παραμένει σημαντικό, ωστόσο θα πρέπει να μεγιστοποιηθούν οι κοινωνικοοικονομικές του επιπτώσεις . Θα καταβληθούν προσπάθειες για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών έρευνας και καινοτομίας, καθώς και των διεθνικών συνεργιών πολιτικής και συνοχής τους. Η καινοτομία θα αντιμετωπιστεί υπό μία ευρεία έννοια, συμπεριλαμβανομένης της καινοτομίας για πολιτική μεγάλης κλίμακας και της καινοτομίας με επίκεντρο την κοινωνία, τον χρήστη και την αγορά. Θα συνυπολογιστεί η εμπειρία και η καινοτόμος δύναμη των δημιουργικών και πολιτισμικών βιομηχανιών. Οι εν λόγω δραστηριότητες θα υποστηρίξουν την ανάπτυξη και λειτουργία του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και ειδικότερα των εμβληματικών πρωτοβουλιών της στρατηγικής Ευρώπη 2020 υπέρ της «Ένωσης καινοτομίας» και του «Ψηφιακού θεματολογίου για την Ευρώπη».

Θα επιδιωχθεί η επίτευξη των κάτωθι στόχων:

6.2.1.   Ενίσχυση της βάσης τεκμηρίωσης και υποστήριξης για την Ένωση καινοτομίας και τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας

Προκειμένου να αξιολογηθούν και να ιεραρχηθούν οι επενδύσεις και να ενισχυθεί η Ένωση καινοτομίας και ο Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας, θα υποστηριχθεί η ανάλυση των πολιτικών, των συστημάτων και των παραγόντων έρευνας , εκπαίδευσης και καινοτομίας στην Ευρώπη και τις τρίτες χώρες, καθώς και η ανάπτυξη δεικτών, υποδομών δεδομένων και πληροφοριών. Επίσης, θα απαιτηθούν μακροπρόθεσμες δραστηριότητες και πιλοτικές πρωτοβουλίες, οικονομική ανάλυση και ανάλυση της διάστασης του φύλου , παρακολούθηση πολιτικής, αμοιβαία εκμάθηση, εργαλεία και δραστηριότητες συνεργασίας και η ανάπτυξη μεθοδολογιών για αξιολόγηση και εκτίμηση επιπτώσεων, αξιοποιώντας τις άμεσες αντιδράσεις των ενδιαφερόμενων φορέων, επιχειρήσεων, δημόσιων αρχών , οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και πολιτών. Η ανάλυση αυτή θα πρέπει να διεξαχθεί σε συνάφεια με μελέτες για τα συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη και σε τρίτες χώρες στο πλαίσιο του προγράμματος «Erasmus για όλους»

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ενιαία αγορά για την έρευνα και καινοτομία, θα εφαρμοστούν μέτρα για την παροχή κινήτρων συμβατής με τον ΕΧΕ συμπεριφοράς. Θα υποστηριχθούν δραστηριότητες ενίσχυσης πολιτικών που σχετίζονται με την ποιότητα της εκπαίδευσης στον τομέα της έρευνας, της κινητικότητας και της ανάπτυξης σταδιοδρομίας των ερευνητών, συμπεριλαμβανομένων πρωτοβουλιών για την παροχή υπηρεσιών κινητικότητας, ανοικτής πρόσληψης, της συμμετοχής των γυναικών στις επιστήμες, δικαιωμάτων ερευνητών και συνδέσεων με παγκόσμιες ερευνητικές κοινότητες. Οι δραστηριότητες αυτές θα υλοποιούνται αναζητώντας συνέργιες και στενή συνεργασία με τις δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί υπό τη «Επιστήμη αριστείας». Θα υποστηριχθούν τα ιδρύματα που παρουσιάζουν καινοτόμες έννοιες για την ταχεία υλοποίηση των αρχών του ΕΧΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Χάρτας του Ερευνητή και του Κώδικα δεοντολογίας για την πρόσληψη ερευνητών, η σύσταση της Επιτροπής σχετικά με τη διαχείριση της διανοητικής ιδιοκτησίας στις δραστηριότητες μεταφοράς γνώσης και ο κώδικας ορθής πρακτικής για τα πανεπιστήμια και τα άλλα δημόσια ερευνητικά ιδρύματα (17).

Όσον αφορά τη συνεργασία των τομέων πολιτικής, θα συγκροτηθεί μηχανισμός για την παροχή συμβουλών πολιτικής στις εθνικές αρχές από εμπειρογνώμονες κατά τον καθορισμό των δικών τους εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων και στρατηγικών έρευνας και καινοτομίας.

Για την υλοποίηση της πρωτοβουλίας «Ένωση καινοτομίας», απαιτείται επίσης η υποστήριξη καινοτομίας ▌, ανοικτής καινοτομίας, καινοτομίας στον δημόσιο τομέα και κοινωνικής καινοτομίας που να βασίζεται στην αγορά, προκειμένου να ενισχυθεί η ικανότητα καινοτομίας των επιχειρήσεων και η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Αυτό θα απαιτήσει βελτίωση των συνολικών προϋποθέσεων-πλαίσιο για την καινοτομία, καθώς και αντιμετώπιση των συγκεκριμένων εμποδίων που αποτρέπουν την ανάπτυξη καινοτόμων εταιρειών. Θα υποστηριχθούν ισχυροί μηχανισμοί υποστήριξης καινοτομίας (π.χ. για βελτιωμένη διαχείριση ομάδων, συμπράξεις μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων και δικτυακή συνεργασία), υπηρεσίες υποστήριξης υψηλής εξειδίκευσης καινοτομίας (π.χ. για διαχείριση/αξιοποίηση δικαιωμάτων διανοητική ιδιοκτησίας, δικτύωση κατόχων και χρηστών δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, διαχείριση καινοτομίας, δεξιότητες επιχειρηματικότητας, δίκτυα προμηθευτών) και επανεξετάσεις δημόσιων πολιτικών όσον αφορά την καινοτομία. Θα υποστηριχθούν ζητήματα που αφορούν ιδιαίτερα τις ΜΜΕ στο πλαίσιο του ειδικού στόχου «Καινοτομία στις ΜΜΕ».

6.2.2.   Αναζήτηση νέων μορφών καινοτομίας , με ιδιαίτερη έμφαση στην κοινωνική καινοτομία και δημιουργικότητα και κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσονται, επιτυγχάνουν ή αποτυγχάνουν οι διάφορες μορφές της καινοτομίας

Η κοινωνική καινοτομία παράγει νέα αγαθά, υπηρεσίες, διαδικασίες και μοντέλα που ανταποκρίνονται στις κοινωνικές ανάγκες και δημιουργούν νέες κοινωνικές σχέσεις. Δεδομένου ότι τα μέσα της καινοτομίας αλλάζουν συνεχώς, απαιτείται περαιτέρω έρευνα στην ανάπτυξη όλων των μορφών καινοτομίας και του τρόπου με τον οποίο η καινοτομία ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας. Είναι σημαντική η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η κοινωνική καινοτομία και δημιουργικότητα ενδέχεται να οδηγήσουν στην αλλαγή υφιστάμενων δομών , πρακτικών και πολιτικών και του τρόπου με τον οποίο μπορούν να ενθαρρυνθούν και να αναβαθμιστούν. Είναι σημαντικό να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος των ηλεκτρονικών πλατφορμών δικτύωσης πολιτών ▌. Επίσης, θα υποστηριχθούν η χρήση του ντιζάιν στις εταιρείες, η δικτύωση και ο πειραματισμός της χρήσης ΤΠΕ για τη βελτίωση των διαδικασιών μάθησης, καθώς και δίκτυα κοινωνικών νεωτεριστών και κοινωνικών επιχειρηματιών. Επιπλέον, η έρευνα θα εστιασθεί στις διαδικασίες καινοτομίας, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται, επιτυγχάνουν ή αποτυγχάνουν (συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων που αναλαμβάνουν και του ρόλου διαφόρων ρυθμιστικών περιβαλλόντων).

Είναι σημαντική η προώθηση της καινοτομίας, προκειμένου να ενισχυθούν οι αποδοτικές, ανοικτές και με επίκεντρο τον πολίτη δημόσιες υπηρεσίες ( π.χ. ηλεκτρονική διακυβέρνηση). Αυτό θα απαιτήσει διεπιστημονική έρευνα στον τομέα των νέων τεχνολογιών και της μεγάλης κλίμακας καινοτομίας που σχετίζεται ειδικότερα με την ψηφιακή ιδιωτικότητα, τη διαλειτουργικότητα, την προσωποποιημένη ηλεκτρονική ταυτοποίηση, τα ανοικτά δεδομένα, τις δυναμικές διεπαφές χρηστών , τη διά βίου μάθηση και τις πλατφόρμες ηλεκτρονικής μάθησης, τα κατανεμημένα συστήματα μάθησης, τη διαμόρφωση και ενοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών με επίκεντρο τον πολίτη και την καινοτομία με επίκεντρο τους χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Επίσης, τέτοιες δράσεις θα καλύψουν τη δυναμική των συστημάτων κοινωνικής δικτύωσης την αξιοποίηση των πόρων του πλήθους (crowd-sourcing) και της ευφυΐας (smart-sourcing) για συμπαραγωγή λύσεων που αντιμετωπίζουν τα κοινωνικά προβλήματα, βάσει , παραδείγματος χάριν, συνόλων ανοικτών δεδομένων. Θα συμβάλλουν στη διαχείριση της λήψης σύνθετων αποφάσεων και ειδικότερα στη διαχείριση και ανάλυση τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων για ανάπτυξη μοντέλων πολιτικής συνεργασίας, προσομοίωση λήψης αποφάσεων, τεχνικές οπτικοποίησης, ανάπτυξη μοντέλων διαδικασιών και συμμετοχικά συστήματα, καθώς και ανάλυση των μεταβαλλόμενων σχέσεων ανάμεσα στους πολίτες και το δημόσιο τομέα.

Θα αναπτυχθούν ειδικά μέτρα για τη συμμετοχή του δημόσιου τομέα ως παράγοντα καινοτομίας και αλλαγής, σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο, ειδικότερα μέσω μέτρων στήριξης της πολιτικής και της διασυνοριακής καινοτομίας στο ευρύτερο δυνατό γεωγραφικό επίπεδο που θα επιτρέπουν την ευφυή χρήση των ΤΠΕ στις δημόσιες διοικήσεις καθώς και από αυτές για μια απρόσκοπτη παροχή δημοσίων υπηρεσιών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.

6.2.3.    Αξιοποίηση του καινοτόμου, δημιουργικού και παραγωγικού δυναμικού του συνόλου των γενεών

Οι δραστηριότητες θα συμβάλουν στη διερεύνηση των ευκαιριών της Ευρώπης για καινοτομία όσον αφορά νέα προϊόντα και τεχνολογίες, βελτιωμένες υπηρεσίες και νέα επιχειρηματικά και κοινωνικά μοντέλα προσαρμοσμένα στην μεταβαλλόμενη δημογραφική δομή της κοινωνίας. Οι δραστηριότητες θα ενισχυθούν εκμεταλλευόμενες το δυναμικό όλων των γενεών προωθώντας την εκπόνηση ευφυών πολιτικών, ώστε να καταστεί πραγματικότητα η ενεργός γήρανση σε ένα μεταβαλλόμενο πλαίσιο των διαφόρων γενεών, και στηρίζοντας την ένταξη των γενεών των νεαρών Ευρωπαίων σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, πολιτικής, πολιτισμικής και οικονομικής ζωής, λαμβανομένης υπόψη, μεταξύ άλλων, της υποδοχής των δυνατοτήτων για καινοτομία στο πλαίσιο της μεγάλης ανεργίας σε πολλές περιφέρειες της ΕΕ.

6.2. 4 .   Προώθηση συνεκτικής και αποτελεσματικής συνεργασίας με τρίτες χώρες.

Οι οριζόντιες δραστηριότητες θα διασφαλίσουν τη στρατηγική ανάπτυξη διεθνούς συνεργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος Ορίζοντας 2020 και θα διαπραγματευτούν οριζόντιους στόχους πολιτικής. Οι δραστηριότητες υποστήριξης διμερών, πολυμερών και διαπεριφερειακών διαλόγων πολιτικής στην έρευνα και την καινοτομία με τρίτες χώρες, περιοχές, διεθνή φόρα και οργανισμούς θα διευκολύνουν την ανταλλαγή πολιτικών, την αμοιβαία μάθηση και τον καθορισμό προτεραιοτήτων, θα προωθήσουν την αμοιβαία πρόσβαση σε προγράμματα και εξασφαλίσουν την παρακολούθηση των επιπτώσεων της συνεργασίας. Οι δραστηριότητες δικτύωσης και αδελφοποίησης θα διευκολύνουν τη βέλτιστη σύμπραξη ανάμεσα στους παράγοντες έρευνας και καινοτομίας και από τις δύο πλευρές και θα βελτιώσουν τις δεξιότητες και την ικανότητα συνεργασίας σε λιγότερο ανεπτυγμένες τρίτες χώρες. Οι δραστηριότητες θα προωθήσουν τη συνεργασία ανάμεσα στις εθνικές και τις ενωσιακές πολιτικές και τα προγράμματα συνεργασίας, καθώς και τις κοινές δράσεις των κρατών μελών και των συνδεδεμένων χωρών με τρίτες χώρες προκειμένου να ενισχύσουν το συνολικό τους αντίκτυπο. Τέλος, η ευρωπαϊκή «παρουσία» στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας σε τρίτες χώρες θα παγιωθεί και θα ενισχυθεί, κυρίως με τη διερεύνηση της δημιουργίας ευρωπαϊκών εικονικών «οίκων επιστήμης και καινοτομίας», παροχής υπηρεσιών των ευρωπαϊκών οργανισμών για να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε τρίτες χώρες και με το άνοιγμα ερευνητικών κέντρων που θα ιδρυθούν από κοινού με τρίτες χώρες σε οργανισμούς ή ερευνητές από άλλα κράτη μέλη και συνδεδεμένες χώρες.

6.3.     Σκεπτόμενες Κοινωνίες — Πολιτισμική κληρονομιά και ευρωπαϊκή ταυτότητα

Ο στόχος είναι η συμβολή στην κατανόηση της διανοητικής βάσης της Ευρώπης: της ιστορίας της και των πολλαπλών ευρωπαϊκών και μη επιρροών, ως πηγής έμπνευσης για τη ζωή μας σήμερα. Η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από ποικιλία διαφορετικών λαών (συμπεριλαμβανομένων μειονοτήτων και ιθαγενών λαών), παραδόσεων και περιφερειακών και εθνικών ταυτοτήτων, καθώς και από διαφορετικά επίπεδα οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Η μετανάστευση και η κινητικότητα, τα μέσα ενημέρωσης, η βιομηχανία και οι μεταφορές συμβάλλουν στην ποικιλία των απόψεων και των τρόπων ζωής. Η ποικιλομορφία αυτή και οι ευκαιρίες που παρέχει θα πρέπει να αναγνωριστούν και να εξεταστούν.

Οι ευρωπαϊκές συλλογές που βρίσκονται σε βιβλιοθήκες, υλικές και ψηφιακές, σε αρχεία, σε μουσεία, σε αίθουσες τέχνης και σε άλλα δημόσια ιδρύματα διαθέτουν πλούτο άφθονων και αναξιοποίητων τεκμηρίων και αντικειμένων προς μελέτη. Αυτές οι αρχειακές πηγές, μαζί με την άυλη πολιτισμική κληρονομιά, αποτελούν την ιστορία εκάστου κράτους μέλους αλλά και τη συλλογική κληρονομιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει αναδειχθεί μέσα στο χρόνο. Το υλικό αυτό θα πρέπει να είναι προσβάσιμο, μεταξύ άλλων και μέσω των νέων τεχνολογιών, για τους ερευνητές και τους πολίτες, ώστε να είναι σε θέση να ατενίζουν το μέλλον μέσα από τα αρχεία του παρελθόντος. Η προσβασιμότητα και η διαφύλαξη της πολιτισμικής κληρονομιάς στις μορφές αυτές είναι απαραίτητη για τη ζωντάνια των ανταλλαγών που πραγματοποιούνται σήμερα εντός και μεταξύ των ευρωπαϊκών πολιτισμών και συμβάλλει στη βιώσιμη οικονομική μεγέθυνση.

Επίκεντρο των δραστηριοτήτων θα είναι:

6.3.1.     Μελέτη της ευρωπαϊκής κληρονομιάς, της μνήμης, της ταυτότητας, της ένταξης και της πολιτισμικής διάδρασης και μετάφρασης, περιλαμβανομένων και των εκφράσεών της στις πολιτισμικές και επιστημονικές συλλογές, αρχεία και μουσεία, για την καλύτερη πληροφόρηση και κατανόηση του σήμερα μέσα από πλουσιότερες ερμηνείες του χθες,

Οι δραστηριότητες θα συμβάλουν στη κρίσιμη ανάλυση του τρόπου με τον οποίο η υλική και άυλη ευρωπαϊκή κληρονομιά έχει εξελιχθεί στο πέρασμα του χρόνου, περιλαμβανομένων των γλωσσών, της μνήμης, των πρακτικών, των θεσμών και των ταυτοτήτων. Θα περιλαμβάνουν μελέτες των ερμηνειών και πρακτικών των πολιτισμικών διαδράσεων, της ένταξης και του αποκλεισμού.

Η ενισχυμένη ευρωπαϊκή διαδικασία ένταξης τόνισε ότι υφίσταται μια ευρύτερη σφαίρα ευρωπαϊκής ταυτότητας — μια που συμπληρώνει άλλους τύπους ταυτοτήτων στην Ευρώπη. Σε ευρωπαϊκές και μη επιστημονικές συλλογές, αρχεία, μουσεία, βιβλιοθήκες και χώρους πολιτισμικής κληρονομιάς εντοπίζεται ένα ευρύ φάσμα αποδείξεων και μαρτυριών ύπαρξης σφαιρών ευρωπαϊκής ταυτότητας. Παρέχουν υλικό και έγγραφα που επιτρέπουν την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας δημιουργίας ταυτότητας και επιτρέπουν σκέψεις όσον αφορά την κοινωνική, πολιτισμική ή και οικονομική διαδικασία, που συμβάλει στις παλαιότερες, στις σημερινές και στις μελλοντικές μορφές της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Στόχος είναι να υπάρξουν καινοτομίες και να χρησιμοποιηθούν και αναλυθούν αντικείμενα ή/και τεκμηρίωση από πολιτισμικές και επιστημονικές συλλογές, αρχεία και μουσεία ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να εντοπιστεί, να οικοδομηθεί ή να εξεταστεί η ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Θα διερευνηθούν τα ζητήματα της πολυγλωσσίας, της μετάφρασης και της διάδοσης των ιδεών ανά την Ευρώπη καθώς και από και προς την Ευρώπη και με ποιον τρόπο αποτελούν κοινή ευρωπαϊκή πολιτισμική κληρονομιά.

6.3.2.     Έρευνα της ιστορίας, της λογοτεχνίας, της τέχνης, της φιλοσοφίας και των θρησκειών των ευρωπαϊκών χωρών και περιφερειών καθώς και διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο αυτές επηρέασαν τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ποικιλομορφία

Η πολιτισμική ποικιλομορφία αποτελεί σημαντική πτυχή της μοναδικότητας της Ευρώπης και αποτελεί πηγή ισχύος, δυναμισμού και δημιουργικότητας. Οι δραστηριότητες θα εξετάσουν τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ποικιλομορφία καθώς και τον τρόπο με τον οποίο η ποικιλομορφία αυτή μορφοποιείται από την ιστορία, ενώ θα βοηθήσουν στην ανάλυση του τρόπου με τον οποίο η ποικιλομορφία οδηγεί σε νέες πολιτισμικές εξελίξεις ή ακόμα και σε εντάσεις και διαμάχες. Ο ρόλος των τεχνών, των μέσων μαζικής επικοινωνίας, των τοπίων, της λογοτεχνίας, των γλωσσών, της φιλοσοφίας και των θρησκειών, αναφορικά με την ποικιλομορφία αυτή, θα είναι βασικός καθώς παρέχουν διαφορετικές ερμηνείες των κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών πραγματικοτήτων και επηρεάζουν τη θεώρηση και τις πρακτικές των ατόμων και των κοινωνικών φορέων.

6.3.3.     Διερεύνηση του ρόλου της Ευρώπης στον κόσμο, των αμοιβαίων επιρροών και δεσμών μεταξύ των διαφόρων περιοχών του κόσμου και μια εξωτερική ματιά στους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς.

Οι δραστηριότητες θα διερευνήσουν τον πολύπλοκο χαρακτήρα των κοινωνικοοικονομικών και πολιτισμικών δεσμών μεταξύ της Ευρώπης και άλλων περιοχών του κόσμου και θα αξιολογήσουν τις δυνατότητες βελτίωσης των διαπολιτιστικών ανταλλαγών και διαλόγων, λαμβάνοντας υπ' όψιν τις ευρύτερες, πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις. Θα αναλύσουν την ανάπτυξη διαφόρων απόψεων στην Ευρώπη για άλλες περιοχές του κόσμου και αντιστρόφως.

6.4.     Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Προκειμένου οι προσεγγίσεις να συνδυαστούν με τον καλύτερο τρόπο, θα θεσπιστεί συνεργασία μεταξύ της παρούσας κοινωνιακής πρόκλησης και του πυλώνα της βιομηχανικής υπεροχής υπό μορφή οριζόντιων δράσεων που στοχεύουν στο πεδίο διάδρασης ανθρώπων — τεχνολογίας. Οι τεχνολογικές καινοτομίες που βασίζονται στις ΤΠΕ θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της παραγωγικότητας και στην ενθάρρυνση του δημιουργικού πνεύματος των πολιτών κάθε γενιάς σε μια καινοτόμο κοινωνία.

Η παρούσα πρόκληση θα υλοποιηθεί επίσης με τη βοήθεια της διοίκησης και του συντονισμού των διεθνών δικτύων για άριστους ερευνητές και καινοτόμους όπως η COST και η EURAXESS, και θα συμβάλει επομένως επίσης στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας.

Ενδέχεται να εξεταστεί η υποστήριξη συναφών Πρωτοβουλιών Κοινού Προγραμματισμού (ΠΚΠ) και συναφών συμπράξεων μεταξύ δημόσιων φορέων καθώς και συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Θα δημιουργηθούν επίσης κατάλληλοι σύνδεσμοι με τις δράσεις συναφών ευρωπαϊκών συμπράξεων καινοτομίας και τις συναφείς πτυχές των θεματολογίων έρευνας και καινοτομίας Ευρωπαϊκών Τεχνολογικών Πλατφορμών.

Οι δράσεις έρευνας και καινοτομίας στο πλαίσιο της παρούσας πρόκλησης θα συμβάλουν στην υλοποίηση των διεθνών δραστηριοτήτων συνεργασίας της Ένωσης στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας, με πιο στρατηγική συμμετοχή στη συνεργασία με τους βασικούς της εταίρους μεταξύ τρίτων χωρών στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Σε αυτό το πλαίσιο, το Στρατηγικό Φόρουμ επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας (SFIC) θα συνεχίσει να παρέχει στρατηγικές συμβουλές στο Συμβούλιο και την Επιτροπή για τη διεθνή διάσταση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

7.    ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ — ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΗΣ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πολίτες και οι διεθνείς εταίροι της αντιμετωπίζουν ένα εύρος απειλών κατά της ασφάλειας και ανάλογων προκλήσεων , όπως εγκληματικότητα, τρομοκρατία και μαζικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης λόγω ανθρωπογενών ή φυσικών καταστροφών. Οι απειλές και προκλήσεις αυτές δύνανται να επεκτείνονται πέραν των συνόρων και να στοχεύουν φυσικούς στόχους ή τον κυβερνοχώρο. Για παράδειγμα, οι επιθέσεις κατά κρίσιμης σημασίας υποδομών, δικτύων και ιστότοπων δημόσιων αρχών και ιδιωτικών φορέων όχι μόνο υπονομεύουν την εμπιστοσύνη των πολιτών αλλά ενδέχεται να επηρεάζουν σημαντικά βασικούς τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η υγεία, η οικονομία ή οι τηλεπικοινωνίες.

Για την πρόβλεψη, αποτροπή και διαχείριση αυτών των απειλών, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών, λύσεων, εργαλείων και γνώσεων πρόβλεψης, η τόνωση της συνεργασίας μεταξύ παρόχων και χρηστών, η εύρεση μη στρατιωτικών λύσεων ασφαλείας, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ασφάλειας, της βιομηχανίας και των υπηρεσιών στην Ευρώπη , συμπεριλαμβανομένων των ΤΠΕ, και η αποτροπή και καταπολέμηση της παραβίασης της ιδιωτικότητας και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Διαδίκτυο και αλλού, διασφαλίζοντας παράλληλα τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των Ευρωπαίων πολιτών .

Ο συντονισμός και η βελτίωση της έρευνας και της καινοτομίας στον τομέα της ασφάλειας θα αποτελέσουν συνεπώς ουσιώδες στοιχείο και θα συμβάλουν στη χαρτογράφηση των σημερινών ερευνητικών προσπαθειών, συμπεριλαμβανομένων των προβλέψεων, και στη βελτίωση του συναφούς νομικού περιβάλλοντος και των διαδικασιών για συντονισμό, συμπεριλαμβανομένων των προκανονιστικών δραστηριοτήτων.

Οι δραστηριότητες στο πλαίσιο αυτής της πρόκλησης θα επικεντρωθούν αποκλειστικά σε μη στρατιωτικές εφαρμογές και θα ακολουθήσουν προσέγγιση αποστολής, θα προωθήσουν την αποτελεσματική συνεργασία των τελικών χρηστών, της βιομηχανίας και των ερευνητών , και θα εντάξουν τις οικείες κοινωνιακές διαστάσεις με παράλληλη τήρηση των αρχών δεοντολογίας . Θα υποστηρίξουν τις πολιτικές της Ένωσης στον τομέα της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας , συμπεριλαμβανομένης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας και της Κοινής της Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας και θα ενισχύσουν την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, την εμπιστοσύνη και την ιδιωτικότητα στην ψηφιακή ενιαία αγορά. Οι δραστηριότητες θα δίνουν, μεταξύ άλλων, έμφαση στην έρευνα και την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς καινοτόμων λύσεων, με επικέντρωση των εργασιών σε νεωτερικές ιδέες και σχέδια και διαλειτουργικά πρότυπα. Αυτό θα γίνει με την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και λύσεων που αντιμετωπίζουν κενά ασφάλειας και περιορίζουν τους κινδύνους που συνεπάγονται οι απειλές κατά της ασφάλειας.

Θα επιδιωχθεί η επίτευξη των κάτωθι στόχων:

7.1.     Πάταξη του εγκλήματος, της παράνομης διακίνησης και της τρομοκρατίας, μεταξύ άλλων μέσω της κατανόησης και της καταπολέμησης των ιδεών και των πεποιθήσεων της τρομοκρατίας

Φιλοδοξία είναι τόσο η αποφυγή ενός περιστατικού όσο και ο μετριασμός των πιθανών συνεπειών του. Αυτό απαιτεί νέες τεχνολογίες και ικανότητες για την καταπολέμηση και την πρόληψη του εγκλήματος (συμπεριλαμβανομένου του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο), της παράνομης διακίνησης και της τρομοκρατίας (συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας στον κυβερνοχώρο), μεταξύ άλλων μέσω της κατανόησης και της καταπολέμησης των ιδεών και των πεποιθήσεων της τρομοκρατίας για την αποφυγή επίσης απειλών που σχετίζονται με την αεροπορία.

7.2.     Προστασία και βελτίωση της ανθεκτικότητας των κρίσιμης σημασίας έργων υποδομής, αλυσίδων εφοδιασμού και τρόπων μεταφοράς

Οι νέες τεχνολογίες , διαδικασίες, μέθοδοι και ειδικές ικανότητες θα συμβάλουν στην προστασία κρίσιμων υποδομών (περιλαμβανομένων των αστικών περιοχών) , συστημάτων και υπηρεσιών που έχουν ουσιαστική σημασία για την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας (συμπεριλαμβανομένων των επικοινωνιών, των μεταφορών, της οικονομίας, της υγείας, των τροφίμων, των υδάτων, της ενέργειας, της αλυσίδας υλικοτεχνικής υποστήριξης και εφοδιασμού και του περιβάλλοντος). Περιλαμβάνονται η ανάλυση και η προστασία δημόσιων και ιδιωτικών δικτυωμένων υποδομών και υπηρεσιών κρίσιμης σημασίας από κάθε είδους απειλές , περιλαμβανομένων των αεροπορικών απειλών . Σε αυτό περιλαμβάνεται η προστασία των θαλάσσιων οδών μεταφοράς.

7.3.     Ενίσχυση της ασφάλειας μέσω της διαχείρισης των συνόρων

Απαιτούνται επίσης τεχνολογίες και ικανότητες για την ενίσχυση συστημάτων, εξοπλισμών, εργαλείων, διαδικασιών και μεθόδων ταχείας αναγνώρισης για τη βελτίωση της ασφάλειας και διαχείρισης των χερσαίων, θαλάσσιων και παράκτιων συνόρων, συμπεριλαμβανομένων ζητημάτων ελέγχου και επιτήρησης, αξιοποιώντας ταυτόχρονα το πλήρες δυναμικό του EUROSUR. Τα παραπάνω θα αναπτυχθούν και θα δοκιμαστούν λαμβάνοντας υπ’ όψιν την αποτελεσματικότητα, τη συμμόρφωσή τους με νομικές και ηθικές αρχές, την αναλογικότητα, την κοινωνική αποδοχή και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Επιπλέον, η έρευνα θα υποστηρίξει την υλοποίηση της ενοποιημένης διαχείρισης των ευρωπαϊκών συνόρων, που περιλαμβάνει επίσης την αυξημένη συνεργασία με υποψήφιες και δυνητικά υποψήφιες χώρες και χώρες που συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας.

▌

7.4.     Βελτίωση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο

Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο αποτελεί προαπαιτούμενο για άτομα, επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες προκειμένου να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που παρέχονται από το Διαδίκτυο ή από άλλα πρόσθετα δίκτυα δεδομένων και υποδομές επικοινωνιών . Απαιτείται η παροχή ενισχυμένης ασφάλειας για συστήματα, δίκτυα, συσκευές πρόσβασης και λογισμικό και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου του υπολογιστικού νέφους, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπ’ όψιν τη διαλειτουργικότητα πολλών τεχνολογιών. Η έρευνα και η καινοτομία θα υποστηριχθούν για τη συμβολή τους στην πρόληψη, τον εντοπισμό και τη διαχείριση, σε πραγματικό χρόνο, επιθέσεων στον κυβερνοχώρο σε πολλαπλούς τομείς και δικαιοδοσίες, και την προστασία υποδομών ΤΠΕ κρίσιμης σημασίας. Η ψηφιακή κοινωνία βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη με συνεχώς μεταβαλλόμενες χρήσεις και καταχρήσεις του Διαδικτύου, νέους τρόπους κοινωνικής αλληλεπίδρασης, νέες κινητές υπηρεσίες και υπηρεσίες γεωεντοπισμού και την εμφάνιση του Διαδικτύου των πραγμάτων. Αυτό απαιτεί ένα νέο τύπο έρευνας που πρέπει να ενεργοποιείται από τις αναδυόμενες εφαρμογές, τη χρήση και τις κοινωνιακές τάσεις. Θα αναληφθούν εύστροφες ερευνητικές πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένων προληπτικών Ε&Α για ταχεία αντίδραση σε νέες σύγχρονες εξελίξεις στον τομέα της εμπιστοσύνης και της ασφάλειας. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην προστασία των παιδιών, δεδομένου ότι είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις αναδυόμενες μορφές εγκλήματος και κατάχρησης στον κυβερνοχώρο.

Οι εργασίες εν προκειμένω πρέπει να διεξαχθούν σε στενό συντονισμό με το τμήμα ΤΠΕ του πυλώνα «Βιομηχανική υπεροχή».

7.5.    Αύξηση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης σε περιπτώσεις κρίσεων και καταστροφών

Αυτό απαιτεί την ανάπτυξη ειδικών τεχνολογιών και ικανοτήτων για την υποστήριξη διαφόρων ειδών επιχειρήσεων επείγουσας διαχείρισης σε κρίσεις και καταστροφές (όπως πολιτική προστασία, πυρόσβεση, περιβαλλοντική μόλυνση, θαλάσσια ρύπανση, ▌ πολιτική άμυνα, ▌ ανάπτυξη υποδομών ιατρικών πληροφοριών, αποστολές διάσωσης , διαδικασίες αποκατάστασης μετά από καταστροφές και σταθεροποίηση μετά από κρίση) , καθώς και της επιβολής του νόμου. Η έρευνα θα καλύψει ολόκληρη την αλυσίδα διαχείρισης κρίσεων και την κοινωνιακή ανθεκτικότητα και θα υποστηρίξει την δημιουργία ευρωπαϊκής ικανότητας επέμβασης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

7.6.     Διασφάλιση της ιδιωτικότητας και της ελευθερίας, μεταξύ άλλων στο Διαδίκτυο, και ενίσχυση της κοινωνιακής, νομικής και δεοντολογικής κατανόησης όλων των πτυχών της ασφάλειας, του κινδύνου και της διαχείρισης

Η διασφάλιση του ανθρώπινου δικαιώματος στην ιδιωτικότητα , μεταξύ άλλων στην ψηφιακή κοινωνία, θα απαιτήσει την ανάπτυξη πλαισίων και τεχνολογιών «ιδιωτικότητας βάσει σχεδιασμού» για να ενισχυθούν νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Θα αναπτυχθούν τεχνολογίες που θα επιτρέπουν στους χρήστες να ελέγχουν τα προσωπικά τους δεδομένα και τη χρήση τους από τρίτους, καθώς και εργαλεία για τον εντοπισμό και αποκλεισμό παράνομου περιεχομένου, των παραβιάσεων δεδομένων και τη διαδικτυακή προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτρέποντας τον περιορισμό των συμπεριφορών μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων από έκνομη αναζήτηση και ανάλυσης των χαρακτηριστικών των χρηστών (profiling).

Κάθε νέα λύση ασφαλείας και τεχνολογίας πρέπει να είναι αποδεκτή από την κοινωνία, να συμμορφώνεται με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, να είναι αποτελεσματική και αναλογική όσον αφορά τον προσδιορισμό και την αντιμετώπιση της απειλής κατά της ασφάλειας. Κατά συνέπεια, είναι σημαντική η καλύτερη κατανόηση των κοινωνικοοικονομικών, πολιτισμικών και ανθρωπολογικών διαστάσεων της ασφάλειας, των αιτίων της ανασφάλειας, του ρόλου των μέσων και της επικοινωνίας καθώς και των αντιλήψεων των πολιτών. Θα εξεταστούν δεοντολογικά και νομικά ζητήματα και η προστασία των ανθρωπίνων αξιών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων , καθώς επίσης ζητήματα κινδύνου και διαχείρισης .

7.7.     Ενίσχυση της τυποποίησης και της διαλειτουργικότητας των συστημάτων, επίσης για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

Σε όλους τους τομείς αποστολών υποστηρίζονται προκανονιστικές δραστηριότητες και δραστηριότητες τυποποίησης. Θα δοθεί προσοχή στα κενά τυποποίησης και στη νέα γενιά μέσων και τεχνολογιών. Οι δραστηριότητες σε όλους τους τομείς της αποστολής θα καλύψουν επίσης την ενοποίηση και διαλειτουργικότητα συστημάτων και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων πτυχών όπως η επικοινωνία, οι κατανεμημένες αρχιτεκτονικές και οι ανθρώπινοι παράγοντες, μεταξύ άλλων για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

7.7a.    Στήριξη των στόχων των εξωτερικών πολιτικών ασφαλείας της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης των συγκρούσεων και της ειρήνευσης.

Χρειάζονται νέες τεχνολογίες, δεξιότητες και λύσεις για την υποστήριξη των ενωσιακών πολιτικών εξωτερικής ασφαλείας σε μη στρατιωτικές αποστολές που ποικίλλουν από την πολιτική προστασία ως την ανθρωπιστική βοήθεια, τη διαχείριση των συνόρων ή τη διατήρηση της ειρήνης και τη σταθεροποίηση μετά από κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων της αποτροπής συγκρούσεων, της οικοδόμησης ειρήνης και της μεσολάβησης. Αυτό θα απαιτήσει έρευνα σχετικά με τη διευθέτηση συγκρούσεων και την αποκατάσταση της ειρήνης και της δικαιοσύνης, τον έγκαιρο εντοπισμό παραγόντων που οδηγούν στη σύγκρουση και τον αντίκτυπο των διαδικασιών που αποκαθιστούν τη δικαιοσύνη.

Αυτό απαιτεί επίσης την προώθηση της διαλειτουργικότητας μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών δεξιοτήτων σε μη στρατιωτικές αποστολές που ποικίλλουν από την πολιτική προστασία ως την ανθρωπιστική βοήθεια, τη διαχείριση των συνόρων ή τη διατήρηση της ειρήνης. Εδώ περιλαμβάνονται η τεχνολογική ανάπτυξη στον ευαίσθητο τομέα των τεχνολογιών διπλής χρήσης για την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας μεταξύ πολιτικής προστασίας και στρατιωτικών δυνάμεων και μεταξύ των δυνάμεων πολιτικής προστασίας παγκοσμίως, καθώς και η αξιοπιστία, οι οργανωτικές, νομικές και δεοντολογικές πτυχές, ζητήματα εμπορίου, η προστασία του απορρήτου και της ακεραιότητας των πληροφοριών και η ιχνηλασιμότητα όλων των συναλλαγών και της επεξεργασίας. [κείμενο που μεταφέρθηκε από το πρώην τμήμα 7.5]

7.8.    Ειδικές πτυχές υλοποίησης

Ενώ οι δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας θα εστιάσουν αποκλειστικά σε μη στρατιωτικές εφαρμογές , θα επιδιωχθεί ενεργά ο συντονισμός με τις δραστηριότητες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (ΕΟΑ) προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία με τον ΕΟΑ, ιδίως μέσω του ήδη θεσπισθέντος ευρωπαϊκού πλαισίου συνεργασίας που αναγνωρίζει την ύπαρξη τομέων τεχνολογίας διπλής χρήσης▌ . Θα ενισχυθούν επίσης περαιτέρω οι μηχανισμοί συντονισμού με τις οικείες υπηρεσίες της Ένωσης όπως η FRONTEX, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Ναυσιπλοΐας (EMSA), ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια Δικτύων και Πληροφοριών (ENISA) και η Ευρωπόλ, προκειμένου να βελτιωθεί ο συντονισμός των προγραμμάτων και πολιτικών της Ένωσης στον τομέα της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας, και άλλων πρωτοβουλιών της Ένωσης.

Λαμβανομένης υπόψη της ιδιαίτερης φύσης της ασφάλειας θα θεσπιστούν ειδικές διευθετήσεις όσον αφορά τον προγραμματισμό και τη διαχείριση, συμπεριλαμβανομένων διευθετήσεων με την επιτροπή του άρθρου 9 της παρούσας απόφασης. Οι διαβαθμισμένες ή άλλες ευαίσθητες πληροφορίες που σχετίζονται με την ασφάλεια θα προστατευθούν και ενδέχεται να καθοριστούν στα προγράμματα εργασιών ιδιαίτερες απαιτήσεις και κριτήρια για τη διεθνή συνεργασία. Αυτό θα αντανακλάται επίσης και στις διευθετήσεις όσον αφορά τον προγραμματισμό και τη διαχείριση για τις Ασφαλείς Κοινωνίες (συμπεριλαμβανομένων και των πτυχών που αφορούν την επιτροπολογία).

ΜΕΡΟΣ III

ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

[ολόκληρο το παρόν τμήμα έχει εναρμονιστεί με τον κανονισμό πλαίσιο]

Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανά την Ευρώπη ως προς τις επιδόσεις στον τομέα της έρευνας και καινοτομίας, οι οποίες χρειάζεται να αντιμετωπιστούν με συγκεκριμένα μέτρα. Τα εν λόγω μέτρα θα στοχεύσουν στην αποδέσμευση της αριστείας και της καινοτομίας και θα είναι διακριτά, και κατά περίπτωση, συμπληρωματικά και συνεργικά με πολιτικές και δράσεις των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων. Περιλαμβάνουν τα εξής:

—

Συνεργασία ερευνητικών ιδρυμάτων αριστείας και περιοχών με χαμηλές επιδόσεις στην έρευνα: Η συνεργασία αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία νέων (ή στη ριζική ανανέωση υπαρχόντων) κέντρων αριστείας σε κράτη μέλη και περιοχές με χαμηλές επιδόσεις στην έρευνα. Θα επικεντρωθεί στην προπαρασκευαστική φάση σύστασης ή αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού τέτοιων θεσμών, που θα διευκολύνεται από μια διαδικασία ομαδικής συνεργασίας με ηγετικό εταίρο στην Ευρώπη και θα περιλαμβάνει στήριξη για τη διαμόρφωση ενός επιχειρηματικού σχεδίου. Αναμένεται η ανάληψη δέσμευσης της περιοχής ή του κράτους μέλους-αποδέκτη (π.χ. στήριξη μέσω των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων). Ανάλογα με την ποιότητα του επιχειρηματικού σχεδίου, η Επιτροπή μπορεί να χορηγήσει περαιτέρω χρηματοδοτική στήριξη εκκίνησης για τα πρώτα βήματα της υλοποίησης του κέντρου. Θα εξεταστεί η δυνατότητα δημιουργίας δεσμών με καινοτόμες ομάδες και με την αναγνώριση της αριστείας σε κράτη μέλη και περιοχές με χαμηλές επιδόσεις στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία, επίσης μέσω εξετάσεων από ομότιμους κριτές και απονομών τίτλων αριστείας στα ιδρύματα εκείνα που πληρούν τα διεθνή πρότυπα.

—

Αδελφοποίηση ερευνητικών ιδρυμάτων: Η αδελφοποίηση έχει στόχο να ενισχύσει ουσιαστικά έναν καθορισμένο τομέα έρευνας σε αναδυόμενο ίδρυμα μέσω δεσμών με δύο τουλάχιστον διεθνώς αναγνωρισμένα σε συγκεκριμένο τομέα ιδρύματα. Είναι πιθανή η παροχή μιας ολοκληρωμένης δέσμης μέτρων προς στήριξη των δεσμών αυτών (π.χ. ανταλλαγές προσωπικού, επισκέψεις ειδικών, σύντομες επιτόπιες ή διαδικτυακές καταρτίσεις, εργαστήρια· παρακολούθηση ομιλιών· διοργάνωση κοινών δραστηριοτήτων εν είδει θερινού σχολείου· δραστηριότητες διάδοσης και προβολής).

—

«Έδρες ΕΧΕ»: Η δημιουργία «εδρών ΕΧΕ» για να προσελκυστούν εξέχοντες πανεπιστημιακοί σε ιδρύματα με σαφή δυνατότητα για αριστεία στην έρευνα, προκειμένου να βοηθήσουν τα εν λόγω ιδρύματα να απελευθερώσουν πλήρως το δυναμικό τους και να αναπτύξουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού για την έρευνα και την καινοτομία στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας. Η δραστηριότητα αυτή θα περιλαμβάνει θεσμική υποστήριξη για τη δημιουργία ανταγωνιστικού περιβάλλοντος έρευνας και τις απαραίτητες προϋποθέσεις-πλαίσιο για την προσέλκυση, διατήρηση και ανάπτυξη κορυφαίων ταλέντων στον τομέα της έρευνας εντός αυτών των ιδρυμάτων. Θα πρέπει να διερευνηθούν πιθανές συνέργιες με τις δραστηριότητες του ΕΣΕ.

—

Μηχανισμός Υποστήριξης Πολιτικής (ΜΥΠ): Σκοπός του θα είναι να βελτιώσει τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση εθνικών/περιφερειακών πολιτικών έρευνας και καινοτομίας. Θα παρέχει συμβουλές από ειδικούς στις δημόσιες αρχές σε εθνικό ή σε περιφερειακό επίπεδο σε εθελοντική βάση, θα καλύπτει τις ανάγκες πρόσβασης στον οικείο φορέα γνώσης, ώστε να επωφελούνται από τις γνώσεις διεθνών εμπειρογνωμόνων, να χρησιμοποιούν τις πλέον σύγχρονες μεθοδολογίες και εργαλεία, να λαμβάνουν εξατομικευμένες συμβουλές.

—	Υποστήριξη της πρόσβασης σε διεθνή δίκτυα για άριστους ερευνητές και νεωτεριστές που δεν εμπλέκονται επαρκώς σε ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα. Συμπεριλαμβάνεται η υποστήριξη μέσω της COST.

—

Ενίσχυση της διοικητικής και επιχειρησιακής ικανότητας των διεθνικών δικτύων Εθνικών Σημείων Επαφής, μεταξύ άλλων μέσω εκπαιδευτικής, χρηματοδοτικής και τεχνικής στήριξης, με παράλληλη βελτίωση του πλαισίου για τη λειτουργία των ΕΣΕ και της ροής πληροφοριών μεταξύ αυτών και των φορέων υλοποίησης του «Ορίζοντα 2020».

ΜΕΡΟΣ IIIβ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

[ολόκληρο το παρόν τμήμα έχει εναρμονιστεί με τον κανονισμό πλαίσιο]

Ο στόχος είναι η οικοδόμηση αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ της επιστήμης και της κοινωνίας, η προσέλκυση νέου ταλαντούχου ανθρώπινου δυναμικού στην επιστήμη και ο συνδυασμός της επιστημονικής αριστείας με την κοινωνική ευαισθητοποίηση και ευθύνη.

Η ισχύς του ευρωπαϊκού συστήματος επιστήμης και τεχνολογίας εξαρτάται από την ικανότητά του να αξιοποιεί ταλέντα και ιδέες, όπου κι αν υπάρχουν. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν αναπτυχθεί γόνιμος και εποικοδομητικός διάλογος μεταξύ της επιστήμης και της κοινωνίας, που θα εξασφαλίζει μια πιο υπεύθυνη επιστήμη και τη χάραξη πολιτικών πιο χρήσιμων για τον πολίτη. Η ραγδαία πρόοδος της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας και καινοτομίας έχει εγείρει σημαντικά δεοντολογικά, νομικά και κοινωνικά ζητήματα που κλονίζουν τη σχέση της επιστήμης και της κοινωνίας.

Η βελτίωση της συνεργασίας της επιστήμης και της κοινωνίας για τη διεύρυνση της κοινωνικής και πολιτικής στήριξης της επιστήμης και της τεχνολογίας σε όλα τα κράτη μέλη αναδεικνύεται όλο και περισσότερο σε κρίσιμης σημασίας ζήτημα, το οποίο έχει επιδεινωθεί σοβαρά λόγω της τρέχουσας οικονομικής κρίσης. Για την πραγματοποίηση δημόσιων επενδύσεων στην επιστήμη είναι απαραίτητο η συντριπτική πλειονότητα των κοινωνικών και πολιτικών φορέων να συμμερίζεται τις αξίες της επιστήμης, να έχει εκπαιδευτεί και να συμμετέχει στις διαδικασίες της και να είναι σε θέση να αναγνωρίζει τη συνεισφορά της στη γνώση, στην κοινωνία και στην οικονομική πρόοδο.

Επίκεντρο των δραστηριοτήτων θα είναι:

α)	η βελτίωση της ελκυστικότητας της επιστημονικής και τεχνολογικής σταδιοδρομίας για τους νέους σπουδαστές και η προαγωγή βιώσιμης αλληλεπίδρασης μεταξύ σχολείων, ερευνητικών ιδρυμάτων, βιομηχανίας και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών·

β)	η προώθηση της ισότητας των φύλων, ιδίως μέσω της στήριξης διαρθρωτικών αλλαγών της οργάνωσης των ερευνητικών ιδρυμάτων και του περιεχόμενου και της σχεδίασης των ερευνητικών δραστηριοτήτων·

γ)

η ενσωμάτωση της κοινωνίας στα ζητήματα, τις πολιτικές και τις δραστηριότητες της επιστήμης και της καινοτομίας, ώστε να ενταχθούν σε αυτές τα συμφέροντα και οι αξίες των πολιτών και να ενισχυθεί η ποιότητα, η χρησιμότητα, η κοινωνική αποδοχή και η βιωσιμότητα των προϊόντων της έρευνας και της καινοτομίας σε διάφορους τομείς δραστηριότητας, από την κοινωνική καινοτομία έως κλάδους όπως η βιοτεχνολογία και η νανοτεχνολογία·

δ)	η ανάπτυξη της προσβασιμότητας και της χρήσης των αποτελεσμάτων της έρευνας που χρηματοδοτείται με δημόσιους πόρους·

ε)

ανάπτυξη της διακυβέρνησης για τη διαμόρφωση υπεύθυνης έρευνας και καινοτομίας από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς (ερευνητές, δημόσιες αρχές, βιομηχανία και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών) με ευαισθησία για τις ανάγκες και τα αιτήματα της κοινωνίας· προώθηση πλαισίου δεοντολογίας για την έρευνα και καινοτομία·

στ)	η λήψη απαραίτητων και αναλογικών προφυλάξεων στις δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας, με πρόβλεψη και εκτίμηση των δυνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια·

ζ)	η βελτίωση των γνώσεων για την επικοινωνία όσον αφορά την επιστήμη, με σκοπό την αναβάθμιση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των επιστημόνων, των μη εξειδικευμένων μέσων ενημέρωσης και του κοινού.

ΜΕΡΟΣ IV

ΜΗ ΠΥΡΗΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΚΚΕρ)

Το Κοινό Κέντρο Ερευνών συμβάλλει στην επίτευξη των γενικών στόχων και προτεραιοτήτων του «Ορίζοντα 2020» με την παροχή επιστημονικής και τεχνικής στήριξης στις πολιτικές της Ένωσης, σε συνεργασία με τους αρμόδιους εθνικούς και περιφερειακούς φορείς έρευνας, ανάλογα με την περίπτωση. Οι δραστηριότητες του ΚΚΕρ θα διεξαχθούν λαμβάνοντας υπόψη τις οικείες πρωτοβουλίες στο επίπεδο των περιφερειών, των κρατών μελών ή της ΕΕ, στο πλαίσιο της προοπτικής της χάραξης του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

1.   ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ

Το ΚΚΕρ θα διεξαγάγει μελέτες με σκοπό την ενίσχυση της βάσης επιστημονικής τεκμηρίωσης για τη χάραξη πολιτικής ▌ και την εξέταση νεοεμφανιζόμενων επιστημονικών και τεχνολογικών πεδίων, μεταξύ άλλων μέσω προγράμματος αναγνωριστικής έρευνας.

2.   ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΥΠΕΡΟΧΗ

Το ΚΚΕρ θα συμβάλει στην καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα:

α)	Εξακολουθώντας να συμβάλει στον στρατηγικό προσανατολισμό και το επιστημονικό θεματολόγιο των σχετικών οργάνων έμμεσης έρευνας, όπως οι ευρωπαϊκές συμπράξεις καινοτομίας, καθώς και οι συμπράξεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα και οι συμπράξεις μεταξύ δημόσιων φορέων.

β)	Υποστηρίζοντας τη μεταφορά γνώσεων και τεχνολογίας, μέσω του καθορισμού κατάλληλων πλαισίων δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για διαφορετικά όργανα έρευνας και καινοτομίας, και την προώθηση της συνεργασίας κατά τη μεταφορά γνώσεων και τεχνολογίας μεταξύ μεγάλων δημόσιων ερευνητικών οργανισμών.

γ)	Συμβάλλοντας στη διευκόλυνση της χρήσης, της τυποποίησης και της επικύρωσης διαστημικών τεχνολογιών και δεδομένων, ειδικότερα για την αντιμετώπιση των κοινωνιακών προκλήσεων.

3.   ΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

3.1.   Υγεία, δημογραφική μεταβολή και ευημερία

Το ΚΚΕρ θα συμβάλει στην εναρμόνιση μεθόδων, προτύπων και πρακτικών που υποστηρίζουν τη νομοθεσία της ΕΕ, με στόχο την προστασία της υγείας και των καταναλωτών μέσω:

α)

Αξιολόγησης των κινδύνων και των ευκαιριών από νέες τεχνολογίες και χημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των νανοϋλικών, στα τρόφιμα, στις ζωοτροφές και στα καταναλωτικά προϊόντα, της ανάπτυξης και της επικύρωσης εναρμονισμένων μεθόδων μέτρησης, ταυτοπoίησης και ποσοτικοποίησης, ενοποιημένων στρατηγικών δοκιμών και εργαλείων υπερσύγχρονης τεχνολογίας για την εκτίμηση τοξικολογικών κινδύνων, συμπεριλαμβανομένων εναλλακτικών μεθόδων έναντι των δοκιμών σε ζώα· της εκτίμησης των συνεπειών της περιβαλλοντικής ρύπανσης στην υγεία.

β)	Ανάπτυξης και διασφάλισης της ποιότητας των πρακτικών ιατρικών εξετάσεων και ανίχνευσης ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των γενετικών δοκιμών και της ανίχνευσης του καρκίνου.

3.2.   Επισιτιστική ασφάλεια, βιώσιμη γεωργία και δασοκομία , έρευνα στον τομέα της θάλασσας, της ναυτιλίας και των εσωτερικών υδάτων, και βιοοικονομία

Το ΚΚΕρ θα υποστηρίξει την ανάπτυξη, υλοποίηση και παρακολούθηση των ευρωπαϊκών πολιτικών γεωργίας και αλιείας, συμπεριλαμβανομένης της επισιτιστικής ασφάλειας και της ανάπτυξης τη βιοοικονομίας, μέσω:

α)

Της θέσπισης ενός παγκόσμιου συστήματος και εργαλείων πρόβλεψης της εσοδείας και παρακολούθησης της παραγωγικότητας των καλλιεργειών, της υποστήριξης για τη βελτίωση των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων προοπτικών των γεωργικών εμπορικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των προβλεπόμενων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

β)	Της συμβολής στη βιοτεχνολογική καινοτομία και στη βελτιωμένη απόδοση των πόρων ώστε να παράγονται «περισσότερα με λιγότερα» μέσω τεχνικοοικονομικών αναλύσεων και της εκπόνησης μοντέλων.

γ)	Της κατάρτισης μοντέλων σεναρίων για τη λήψη αποφάσεων σε γεωργικές πολιτικές και αναλύσεων των επιπτώσεων της ασκούμενης πολιτικής σε μακροοικονομικό/περιφερειακό/μικροοικονομικό επίπεδο, της ανάλυσης επιπτώσεων της «ΚΓΠ προς το 2020» για τις αναπτυσσόμενες/αναδυόμενες οικονομίες.

δ)

Της περαιτέρω ανάπτυξης μεθόδων για τον έλεγχο και την επιβολή των κανόνων της αλιείας, και την ιχνηλασιμότητα ψαριών και αλιευτικών προϊόντων· της ανάπτυξης άρτιων δεικτών υγείας του οικοσυστήματος και βιοοικονομικών μοντέλων για την καλύτερη κατανόηση των άμεσων συνεπειών (π.χ. αλιεία) και των έμμεσων συνεπειών (κλιματική αλλαγή) των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη δυναμική του ιχθυοαποθέματος, στο θαλάσσιο περιβάλλον και τον κοινωνικοοικονομικό τους αντίκτυπο.

3.3.   Ασφαλής, καθαρή και αποδοτική ενέργεια

Το ΚΚΕρ θα εστιάσει στους κλιματικούς και ενεργειακούς στόχους 20/20/20 και στη μετάβαση της Ένωσης σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050 με έρευνα για τις τεχνολογικές και κοινωνικοοικονομικές πτυχές:

α)

Της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, ειδικότερα όσον αφορά τις διασυνδέσεις και τις αλληλεξαρτήσεις με τις προμήθειες ενέργειας από πηγές εκτός Ευρώπης και τα συστήματα μεταφοράς· της χαρτογράφησης των εγχώριων πρωτογενών και εξωτερικών ενεργειακών πηγών και υποδομών από τις οποίες εξαρτάται η Ευρώπη.

β)	Των δικτύων μεταφοράς ενέργειας/ηλεκτρισμού, ειδικότερα της εκπόνησης μοντέλων και της προσομοίωσης των διευρωπαϊκών ενεργειακών δικτύων, της ανάλυσης των τεχνολογιών έξυπνων διασυνδεδεμένων δικτύων/υπερδικτύων και της προσομοίωσης σε πραγματικό χρόνο των συστημάτων ηλεκτρισμού,

γ)	Της ενεργειακής αποδοτικότητας, ειδικότερα των μεθοδολογιών για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των επιτευγμάτων των μέσων άσκησης πολιτικής ενεργειακής αποδοτικότητας, της τεχνικοοικονομικής ανάλυσης της χρήσης ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών και μέσων και έξυπνων διασυνδεδεμένων δικτύων.

δ)

Των τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας στο πρόγραμμα Ευρατόμ), ειδικότερα της αξιολόγησης επιδόσεων και της προκανονιστικής έρευνας τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με προοπτικές· της ανάλυσης και της εκπόνησης μοντέλων κινητήριων δυνάμεων και εμποδίων στην ανάπτυξη και αξιοποίησή τους, της αξιολόγησης ανανεώσιμων πηγών και στενώσεων, όπως πρώτων υλών κρίσιμης σημασίας, στην αλυσίδα παροχής τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, της συνεχούς ανάπτυξης του συστήματος πληροφοριών του στρατηγικού σχεδίου ενεργειακών τεχνολογιών (SETIS) και των σχετικών δραστηριοτήτων.

3.4.   Έξυπνες, οικολογικές και ενοποιημένες μεταφορές

Το ΚΚΕρ θα υποστηρίξει τις επιδιώξεις, για το 2050, ενός ανταγωνιστικού, έξυπνου, αποδοτικού ως προς τους πόρους και ενοποιημένου συστήματος μεταφορών για την ασφαλή μεταφορά προσώπων και αγαθών μέσω εργαστηριακών μελετών, κατάρτισης μοντέλων και προσεγγίσεων παρακολούθησης με αντικείμενο τα εξής:

α)

Στρατηγικές τεχνολογίες μεταφορών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για όλους τους τρόπους μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων της ηλεκτροκίνησης οδικών μεταφορών και αεροσκαφών/πλοίων/οχημάτων που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα, και περαιτέρω ανάπτυξη ενός κέντρου εσωτερικού συμψηφισμού της Επιτροπής για τη συγκέντρωση και διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις συναφείς τεχνολογίες· διαθεσιμότητα και κόστος μη ορυκτών καυσίμων και ενεργειακών πηγών, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων των ηλεκτροκίνητων οδικών μεταφορών στα διασυνδεδεμένα δίκτυα ηλεκτρισμού και στην ηλεκτροπαραγωγή.

β)

Καθαρά και αποδοτικά οχήματα, ειδικότερα καθορισμό εναρμονισμένων διαδικασιών ελέγχου και αξιολόγηση καινοτόμων τεχνολογιών ως προς τις εκπομπές, την απόδοση και ασφάλεια συμβατικών και εναλλακτικών καυσίμων, ανάπτυξη βελτιωμένων μεθοδολογιών για τις μετρήσεις εκπομπών και τους υπολογισμούς των πιέσεων στο περιβάλλον· συντονισμό και εναρμόνιση των δραστηριοτήτων απογραφής και παρακολούθησης εκπομπών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

γ)

Έξυπνα συστήματα μεταφορών για την επίτευξη ασφαλούς, έξυπνης και ενοποιημένης κινητικότητας, συμπεριλαμβανομένης της τεχνικοοικονομικής αξιολόγησης των νέων συστημάτων και κατασκευαστικών στοιχείων μεταφορών, εφαρμογές για βελτιωμένη διαχείριση της κυκλοφορίας και συμβολή στον σχεδιασμό ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη ζήτηση και τη διαχείριση των μεταφορών.

δ)

Ολοκληρωμένη ασφάλεια μεταφορών, ειδικότερα την παροχή εργαλείων και υπηρεσιών για τη συγκέντρωση, την κοινή χρήση και την ανάλυση πληροφοριών για συμβάντα και ατυχήματα στην αεροπορία, τις θαλάσσιες και τις χερσαίες μεταφορές· βελτίωση της πρόληψης ατυχημάτων μέσω ανάλυσης και μαθημάτων διατροπικής ασφάλειας, συμβάλλοντας παράλληλα στην εξοικονόμηση χρημάτων και αύξηση της απόδοσης.

3.5.   Δράση για το κλίμα, περιβάλλον, αποδοτικότητα της χρήσης των πόρων και πρώτες ύλες

Το ΚΚΕρ θα συμβάλει στο να καταστεί η Ευρώπη φιλικότερη προς το περιβάλλον, στην ασφάλεια του εφοδιασμού με πόρους και σε μια παγκόσμια βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων:

α)

Επιτρέποντας την πρόσβαση σε διαλειτουργικά περιβαλλοντικά δεδομένα και πληροφορίες μέσω της περαιτέρω ανάπτυξης προτύπων και συμφωνιών διαλειτουργικότητας, γεωδιαστημικών εργαλείων και καινοτόμων υποδομών τεχνολογιών των πληροφοριών και επικοινωνιών, όπως η Υποδομή για τις διαστημικές πληροφορίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (INSPIRE) και άλλες πρωτοβουλίες στην Ένωση και σε παγκόσμια κλίμακα.

β)

Μετρώντας και παρακολουθώντας βασικές περιβαλλοντικές μεταβλητές και αξιολογώντας την κατάσταση και μεταβολή των φυσικών πόρων αναπτύσσοντας περαιτέρω δείκτες και συστήματα πληροφοριών, συμβάλλοντας στις περιβαλλοντικές υποδομές. Αξιολογώντας υπηρεσίες οικοσυστημάτων συμπεριλαμβανομένων της αποτίμησής τους και των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

γ)

Αναπτύσσοντας ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο εκπόνησης μοντέλων για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας βάσει θεματικών μοντέλων, όπως το έδαφος, οι χρήσεις γης, το νερό, η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, η βιοποικιλότητα, οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, η δασοκομία, η γεωργία, η ενέργεια και οι μεταφορές, αντιμετωπίζοντας επίσης τις συνέπειες και τις αποκρίσεις στην αλλαγή του κλίματος.

δ)

Υποστηρίζοντας τους στόχους της αναπτυξιακής πολιτικής της Ένωσης μέσω της προώθησης της μεταφοράς τεχνολογίας, παρακολουθώντας βασικούς πόρους (όπως τα δάση, τα εδάφη, ο εφοδιασμός τροφίμων), και έρευνα για τον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και των περιβαλλοντικών συνεπειών της χρήσης πόρων, και για την επίλυση συμβιβασμών «με ανταλλάγματα» κατά τον ανταγωνισμό εξασφάλισης γης για να παράγει τροφές ή ενέργεια έναντι γης για π.χ. βιοποικιλότητα.

ε)

Με ενοποιημένη αξιολόγηση σχετικά με τις βιώσιμες πολιτικές παραγωγής και κατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένων της ασφάλειας του εφοδιασμού με στρατηγικές πρώτες ύλες, της απόδοσης ως προς τους πόρους, των διεργασιών και τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και καθαρής παραγωγής, της ανάπτυξης προϊόντων και υπηρεσιών, των καταναλωτικών συνηθειών και της εμπορίας. Περαιτέρω ανάπτυξη και ενοποίηση σε αναλύσεις πολιτικής της αξιολόγησης του κύκλου ζωής.

στ)	Ολοκληρωμένη ανάλυση επιπτώσεων επιλογών για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και/ή προσαρμογή βάσει της ανάπτυξης ενός συνόλου ποσοτικών εργαλείων μοντέλων σε περιφερειακή και παγκόσμια κλίμακα, από το τομεακό στο μακροοικονομικό επίπεδο.

3.6.    Η Ευρώπη σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο — Κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς, καινοτόμες και σκεπτόμενες

Το ΚΚΕρ θα συμβάλει στους στόχους της «Ένωσης Καινοτομίας» ▌και της «Ευρώπης στον κόσμο» μέσω των ακόλουθων δραστηριοτήτων:

α)	Ολοκληρωμένες αναλύσεις κινητήριων δυνάμεων και εμποδίων στην έρευνα και καινοτομία, και ανάπτυξη πλατφόρμας μοντέλων για την αξιολόγηση των μικρο- και μακρο-οικονομικών επιπτώσεών τους.

β)	Συμβολή στην παρακολούθηση της υλοποίησης της Ένωσης καινοτομίας μέσω πινάκων αποτελεσμάτων, ανάπτυξης δεικτών κλπ. και της λειτουργίας ενός δημόσιου συστήματος πληροφοριών και ενημέρωσης που θα περιέχει σχετικά δεδομένα και πληροφορίες.

γ)

Λειτουργία μιας δημόσιας πλατφόρμας πληροφοριών και ενημέρωσης για την υποβοήθηση εθνικών και περιφερειακών αρχών με έξυπνη εξειδίκευση· ποσοτική οικονομική ανάλυση της χωρικής εμφάνισης της οικονομικής δραστηριότητας, ειδικότερα αντιμετώπιση οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων και αλλαγών στον τρόπο ανταπόκρισης στις τεχνολογικές εξελίξεις.

δ)

Οικονομετρική και μακροοικονομική ανάλυση της μεταρρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος ώστε να υπάρξει συμβολή στη διατήρηση ενός αποτελεσματικού πλαισίου της Ένωσης για τη διαχείριση χρηματοπιστωτικών κρίσεων, συνέχιση της παροχής μεθοδολογικής στήριξης για την παρακολούθηση των δημοσιονομικών θέσεων των κρατών μελών ως προς το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

ε)

Παρακολούθηση της λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) και ανάλυση των κινητήριων δυνάμεων και εμποδίων σε ορισμένα βασικά στοιχεία του (όπως κινητικότητα ερευνητών, άνοιγμα εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων) και πρόταση σχετικών επιλογών πολιτικής· συνέχιση σημαντικής επίδρασης στον ΕΧΕ μέσω της δικτύωσης, της κατάρτισης, του ανοίγματος των εγκαταστάσεων και βάσεων δεδομένων του στους χρήστες των κρατών μελών, των υποψήφιων και των συνδεδεμένων χωρών.

στ)	Ανάπτυξη ποσοτικής οικονομικής ανάλυσης της ψηφιακής οικονομίας· διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τον αντίκτυπο που έχουν οι τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών στις επιδιώξεις της Ψηφιακής Κοινωνίας· μελέτη του αντίκτυπου των ευαίσθητων θεμάτων ασφαλείας στις ζωές των ατόμων (Ψηφιακή Διαβίωση).

3.7.   Ασφαλείς κοινωνίες — Προστασία της ελευθερίας και της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της

Το ΚΚΕρ θα συμβάλει στους στόχους της «Ασφάλειας και Ιθαγένειας» μέσω των ακόλουθων δραστηριοτήτων:

α)

Εστίαση στον προσδιορισμό και την αξιολόγηση της τρωτότητας των κρίσιμων υποδομών (συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων παγκόσμιας πλοήγησης, των χρηματαγορών), βελτίωση των εργαλείων καταπολέμησης της απάτης κατά του προϋπολογισμού της Ένωσης και της θαλάσσιας επιτήρησης· καθώς και αξιολόγηση επιχειρησιακών επιδόσεων των τεχνολογιών για την προσωπική ταυτότητα (ψηφιακή ταυτότητα) ή που την θίγουν.

β)	Βελτίωση της ικανότητας της Ένωσης για περιορισμό του κινδύνου καταστροφών και διαχείριση φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών κυρίως μέσω της ανάπτυξης παγκόσμιων, πολλαπλών κινδύνων, συστημάτων πληροφοριών έγκαιρης προειδοποίησης και διαχείρισης κινδύνων, με τη χρήση τεχνολογιών γεωσκόπησης.

γ)

Συνέχιση της παροχής εργαλείων για την αξιολόγηση και τη διαχείριση παγκόσμιων προκλήσεων ασφαλείας όπως η τρομοκρατία και η μη διάδοση (χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών όπλων (στο πρόγραμμα Ευρατόμ)), οι απειλές λόγω κοινωνικοπολιτικής αστάθειας και μεταδοτικών ασθενειών. Ορισμένοι νέοι τομείς που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι η τρωτότητα και η ανθεκτικότητα στις αναδυόμενες ή υβριδικές απειλές, π.χ. προσβασιμότητα στις πρώτες ύλες, πειρατεία, ανεπάρκεια/ανταγωνισμός πόρων και συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην εκδήλωση φυσικών καταστροφών.

4.   ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Σύμφωνα με τις προτεραιότητες της πρωτοβουλίας «Η Ευρώπη στον κόσμο», το ΚΚΕρ θα ενισχύσει την επιστημονική συνεργασία με βασικούς διεθνείς οργανισμούς και τρίτες χώρες (π.χ. όργανα των Ηνωμένων Εθνών, ΟΟΣΑ, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ρωσία, Κίνα, Βραζιλία, Ινδία) σε τομείς με ισχυρή παγκόσμια διάσταση, όπως κλιματική αλλαγή, η επισιτιστική ασφάλεια ή οι νανοτεχνολογίες. Η συνεργασία αυτή θα συντονίζεται στενά με τις διεθνείς δραστηριότητες συνεργασίας της Ένωσης και των κρατών μελών.

Προκειμένου να παρασχεθεί μια βελτιωμένη υπηρεσία στην χάραξη πολιτικών, το ΚΚΕρ θα αναπτύξει περαιτέρω την ικανότητά του για ανάλυση και παροχή διατομεακών επιλογών πολιτικής με σκοπό τη διεξαγωγή σχετικών αξιολογήσεων επιπτώσεων. Η ικανότητα αυτή θα υποστηριχθεί ειδικότερα μέσω της ενίσχυσης:

α)	Της ανάπτυξης μοντέλων σε βασικούς τομείς (π.χ. ενέργεια και μεταφορές, γεωργία, κλίμα, περιβάλλον, οικονομία). Θα δοθεί έμφαση τόσο στα τομεακά, όσο και στα ολοκληρωμένα μοντέλα (για τις αξιολογήσεις βιωσιμότητας) και θα καλυφθούν οι επιστημονικές-τεχνικές και οι οικονομικές πτυχές.

β)

Μελετών μελλοντικών συνθηκών για την παροχή αναλύσεων τάσεων και συμβάντων στην επιστήμη την τεχνολογία και την κοινωνία και τον τρόπο με τον οποίο δύνανται να επηρεάσουν τις δημόσιες πολιτικές, να επηρεάσουν την καινοτομία, να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Με τον τρόπο αυτό το ΚΚΕρ θα μπορέσει να επιστήσει την προσοχή σε ζητήματα που ενδέχεται να χρειάζονται μελλοντική παρέμβαση πολιτικής και να προβλέψει τις ανάγκες των πελατών.

Το ΚΚΕρ θα ενισχύσει την υποστήριξή του στη διαδικασία τυποποίησης και στα πρότυπα ως οριζόντιο στοιχείο της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας που πρέπει να υποστηριχθεί. Οι δραστηριότητες θα περιλαμβάνουν προκανονιστική έρευνα, ανάπτυξη υλικών και μετρήσεων αναφοράς, και εναρμόνιση μεθοδολογιών. Έχουν προσδιοριστεί πέντε κομβικοί τομείς (ενέργεια, μεταφορές, Ψηφιακό θεματολόγιο, ασφάλεια και προστασία από έκνομες ενέργειες (συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής ενέργειας στο πρόγραμμα Ευρατόμ), προστασία των καταναλωτών). Επιπλέον, το ΚΚΕρ θα συνεχίσει την προώθηση της διάδοσης των αποτελεσμάτων του και την παροχή στήριξης στα θεσμικά όργανα και τους φορείς της Ένωσης όσον αφορά τη διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Το ΚΚΕρ θα αναπτύξει δυναμικό στις συμπεριφορικές επιστήμες προς υποστήριξη της ανάπτυξης αποτελεσματικότερων κανονιστικών ρυθμίσεων, συμπληρώνοντας τις δραστηριότητες του ΚΚΕρ σε επιλεγμένους τομείς όπως η διατροφή, η αποδοτικότητα της ενέργειας και οι πολιτικές προϊόντων.

Η κοινωνικοοικονομική έρευνα θα αποτελέσει μέρος των δραστηριοτήτων σε συναφείς τομείς όπως το Ψηφιακό θεματολόγιο, η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση ή η δημόσια υγεία.

Προκειμένου το ΚΚΕρ να εκπληρώσει την αποστολή του ως κέντρο αναφοράς για την Ένωση, να εξακολουθήσει να διαδραματίζει ένα ζωτικής σημασίας ρόλο στον ΕΧΕ και να εισέλθει σε νέα πεδία έρευνας, είναι αναγκαίο να διαθέτει κορυφαίας τεχνολογίας υποδομές. Το ΚΚΕρ θα συνεχίσει το πρόγραμμα ανανέωσης και αποκατάστασης για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους ισχύοντες κανονισμούς στους τομείς του περιβάλλοντος, της ασφάλειας και της προστασίας και θα επενδύσει στην επιστημονική υποδομή, συμπεριλαμβανομένων της ανάπτυξης πλατφορμών μοντέλων, εγκαταστάσεων για νέους τομείς όπως οι γενετικές δοκιμές, κ.λπ. Οι επενδύσεις αυτές θα πραγματοποιηθούν σε στενή συνεργασία με τον χάρτη πορείας του Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Φόρουμ Ερευνητικών Υποδομών (ESFRI) και θα λαμβάνουν υπόψη τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις στα κράτη μέλη.

---

(1)  Σύσταση της Επιτροπής σχετικά με τη διαχείριση της διανοητικής ιδιοκτησίας στις δραστηριότητες μεταφοράς γνώσης και έναν κώδικα ορθής πρακτικής για τα πανεπιστήμια και τους άλλους δημόσιους ερευνητικούς οργανισμούς (C(2008)1329, της 10ης Απριλίου 2008).

(2)  Κατ’ αρχήν, τουλάχιστον 80 %

(3)   Τα περιφερειακά εταιρικά μέσα (ΠΕΜ) είναι ερευνητικές υποδομές εθνικής ή περιφερειακής σημασίας με όρους κοινωνικο-οικονομικής απόδοσης, εκπαίδευσης και προσέλκυσης ερευνητών και τεχνικών, που αναγνωρίζεται ως εταίρος σε έναν πανευρωπαϊκό ESFRI ή άλλη παγκόσμιας κλάσης ερευνητική υποδομή. Η ποιότητα του ΠΕΜ, μεταξύ άλλων στο επίπεδο της πολιτικής περί επιστημονικών υπηρεσιών, διαχείρισης και πρόσβασης του πρέπει να πληροί τις ίδιες προδιαγραφές που απαιτούνται για τις πανευρωπαϊκές ερευνητικές υποδομές.

(4)   Καθώς όλη η έρευνα έχει επικεντρωθεί πλέον στη χρήση υπολογιστών και δεδομένων, η πρόσβαση σε υψηλής τεχνολογίας ηλ-υποδομές έχει καταστεί απαραίτητη για όλους τους ερευνητές. Παραδείγματος χάρη, το GÉANT συνδέει 40 εκατομμύρια χρήστες σε περισσότερα από 8 000 ιδρύματα σε 40 χώρες, ενώ η ευρωπαϊκή υποδομή δικτύων είναι η μεγαλύτερη κατανεμημένη υπολογιστική υποδομή του κόσμου με περισσότερες από 290 εγκαταστάσεις σε 50 χώρες. Η αδιάκοπη πρόοδος στις ΤΠΕ και οι αυξημένες ανάγκες της επιστήμης για υπολογισμούς και επεξεργασία μεγάλων όγκων δεδομένων θέτει μείζονες χρηματοοικονομικές και οργανωτικές προκλήσεις για τη διασφάλιση απρόσκοπτων υπηρεσιών προς τους ερευνητές.

(5)  Το Διαδίκτυο των αντικειμένων θα συντονιστεί ως εγκάρσιο θέμα.

(6)  Συμπεριλαμβανομένων των διαστημικών δικτύων.

(7)  ΕΕ L 298 της 26.10.2012, σ. 1.

(8)  Έγγραφο εργασίας της Επιτροπής SEC(2009)1295 το οποίο συνοδεύει την ανακοίνωση «Επενδύσεις στην ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών (Σχέδιο ΣΕΤ)» COM(2009)0519.

(9)  COM(2007)0723.

(10)  Λευκή βίβλος της Επιτροπής με τίτλο «Χάρτης πορείας για έναν Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Μεταφορών — Για ένα ανταγωνιστικό και ενεργειακά αποδοτικό σύστημα μεταφορών 2011» COM(2011)0144.

(11)  Οι εκτιμήσεις διατυπώθηκαν από την PricewaterhouseCoopers για τις «σχετικές με τη βιωσιμότητα παγκόσμιες επιχειρηματικές ευκαιρίες ως προς τους φυσικούς πόρους (συμπεριλαμβανομένων της ενέργειας, της δασοκομίας, των τροφίμων και της γεωργίας, του ύδατος και των μετάλλων)» και WBCSD (2010) Vision 2050: The New Agenda for Business, World Business Council for Sustainable Development: Γενεύη, URL: http://www.wbcsd.org/web/projects/BZrole/Vision2050-FullReport_Final.pdf

(12)  COM(2008)0699.

(13)  Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «Τμήμα πολιτικής Οικονομική και Επιστημονική Πολιτική, Οικολογική καινοτομία — θέτοντας την ΕΕ στο δρόμο μιας οικονομίας αποδοτικής ως προς τους πόρους και την ενέργεια, Μελέτη και συνοπτικές σημειώσεις», Μάρτιος 2009.

(14)  Παρατηρητήριο οικολογικής καινοτομίας «Η πρόκληση της οικολογικής καινοτομίας — Πορεία προς μια αποδοτική ως προς τους πόρους Ευρώπη — Ετήσια Έκθεση 2010», Μάιος 2011.

(15)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 18/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006.

(16)  Με την επιφύλαξη των πιστώσεων που χορηγούνται σε αυτή την Κοινωνιακή πρόκληση.

(17)  C(2008)1329 τελικό, της 10.4.2008

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

Δείκτες επιδόσεων

Ο ακόλουθος πίνακας καθορίζει ορισμένους βασικούς δείκτες αξιολόγησης των αποτελεσμάτων και επιπτώσεων των ειδικών στόχων του προγράμματος «Ορίζοντας 2020 », οι οποίοι ενδέχεται να εξεταστούν λεπτομερέστερα κατά την εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος .

1.   ΜΕΡΟΣ I. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ «ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ»

Δείκτες ειδικών στόχων:

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας

—	Μερίδιο δημοσιεύσεων που αφορούν έργα χρηματοδοτούμενα από το ΕΣΕ, οι οποίες συγκαταλέγονται στο ανώτατο 1 % των δημοσιεύσεων με τις περισσότερες παραπομπές ανά επιστημονικό τομέα

Μελλοντικές και αναδυόμενες τεχνολογίες

—	Δημοσιεύσεις σε υψηλού αντίκτυπου περιοδικά με αξιολόγηση από ομοτίμους

—	Αιτήσεις διπλώματος ευρεσιτεχνίας και αναγνωρισμένες ευρεσιτεχνίες σε μελλοντικές και αναδυόμενες τεχνολογίες

Δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα- Κιουρί σε δεξιότητες, εκπαίδευση και ανάπτυξη σταδιοδρομίας

—	Διατομεακή και διακρατική κυκλοφορία ερευνητών, συμπεριλαμβανομένων υποψηφίων Διδακτόρων

Ευρωπαϊκές ερευνητικές υποδομές (συμπεριλαμβανομένων των ηλ-υποδομών)

—	Αριθμός ερευνητών που έχουν πρόσβαση σε ερευνητικές υποδομές μέσω ενωσιακής στήριξης

2.   ΜΕΡΟΣ II. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΥΠΕΡΟΧΗ»

Δείκτες ειδικών στόχων:

Υπεροχή σε τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και βιομηχανικές τεχνολογίες (ΤΠΕ, νανοτεχνολογίες, προηγμένα υλικά, βιοτεχνολογίες, προηγμένη μεταποίηση και διάστημα)

—	Αιτήσεις διπλώματος ευρεσιτεχνίας και αναγνωρισμένες ευρεσιτεχνίες στις διάφορες τεχνολογίες γενικής εφαρμογής και τις βιομηχανικές τεχνολογίες

—	Μερίδιο των συμμετεχουσών επιχειρήσεων που εισάγουν καινοτομίες νέες για την εταιρεία ή την αγορά (καλύπτεται η περίοδος του έργου συν μια τριετία)

—	Αριθμός κοινών δημοσιεύσεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα

Πρόσβαση σε χρηματοδότηση υψηλού κινδύνου

—	Συνολικές επενδύσεις που κινητοποιήθηκαν μέσω χρηματοδότησης δανείων και επενδύσεων κεφαλαίων υψηλού κινδύνου

—	Αριθμός χρηματοδοτούμενων οργανώσεων και ποσό ιδιωτικών πόρων που μοχλεύονται

Καινοτομία στις ΜΜΕ

—	Μερίδιο των συμμετεχουσών ΜΜΕ που εισάγουν νέες καινοτομίες για την εταιρεία ή την αγορά (καλύπτεται η περίοδος του έργου συν μια τριετία)

—	Ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας στις συμμετέχουσες ΜΜΕ

3.   ΜΕΡΟΣ III. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ»

Δείκτες ειδικών στόχων:

Για όλες τις κοινωνικές προκλήσεις:

—	Δημοσιεύσεις σε υψηλού αντίκτυπου περιοδικά που έχουν εξεταστεί από ομότιμους στους τομείς των διαφορετικών κοινωνιακών προκλήσεων

—	Αιτήσεις διπλώματος ευρεσιτεχνίας και αναγνωρισμένες ευρεσιτεχνίες στον τομέα των διαφόρων κοινωνιακών προκλήσεων

—	Αριθμός πρωτοτύπων και δραστηριότητες δοκιμών

—	Αριθμός κοινών δημοσιεύσεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα

Επιπλέον, για κάθε πρόκληση θα αξιολογείται η πρόοδος έναντι της συνεισφοράς στους ειδικούς στόχους που παρατίθενται στο Παράρτημα I του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. XX/2012 [«Ορίζοντας 2020»].

4.   ΜΕΡΟΣ IV. ΜΗ ΠΥΡΗΝΙΚΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ

Δείκτες ειδικών στόχων:

—	Αριθμός περιπτώσεων απτού ειδικού αντικτύπου στις ευρωπαϊκές πολιτικές που προκύπτουν από την τεχνική και επιστημονική στήριξη των πολιτικών που παρέχει το Κοινό Κέντρο Ερευνών

—	Αριθμός δημοσιεύσεων αξιολογούμενων από ομοτίμους σε περιοδικά υψηλού κύρους.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III

Παρακολούθηση

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί την εφαρμογή του προγράμματος Ορίζοντας 2020 και, συγκεκριμένα, θα παρακολουθεί τα εξής:

1.	Συμβολή στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας

2.	Διεύρυνση της συμμετοχής

3.	Συμμετοχή των ΜΜΕ

4.	Κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες

5.	Επιστήμη και κοινωνία

6.

Φύλα

7.	Διεθνής συνεργασία

8.	Αειφόρος ανάπτυξη και κλιματική αλλαγή, καθώς και πληροφορίες για τις σχετικές με την κλιματική αλλαγή δαπάνες

9.	Γεφύρωση του χάσματος μεταξύ ανακάλυψης και εφαρμογής στην αγορά

10.	Ψηφιακό θεματολόγιο

11.	Συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα

12.	Χρηματοδότηση συμπράξεων μεταξύ δημόσιων φορέων και μεταξύ δημόσιου-ιδιωτικού τομέα

13.	Κοινοποίηση και διάδοση

14.	Πρότυπα συμμετοχής ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV

Πληροφορίες που θα παρέχει η Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 8α παράγραφος 2

1.	Πληροφορίες για επιμέρους έργα, που επιτρέπουν την παρακολούθηση κάθε πρότασης καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής της και οι οποίες καλύπτουν ιδίως: — υποβληθείσες προτάσεις, — τα αποτελέσματα της αξιολόγησης κάθε πρότασης, — συμφωνίες επιχορηγήσεων, — ολοκληρωθέντα έργα.

2.

Πληροφορίες για την έκβαση κάθε πρόσκλησης υποβολής προτάσεων και την υλοποίηση των έργων, οι οποίες καλύπτουν ιδίως: — τα αποτελέσματα κάθε πρόσκλησης υποβολής προτάσεων, — την έκβαση των διαπραγματεύσεων για τις συμφωνίες επιχορήγησης, — την υλοποίηση των έργων, με στοιχεία για τις πληρωμές και τα αποτελέσματα των έργων.

3.	Πληροφορίες για την υλοποίηση των προγραμμάτων, όπως σχετικές πληροφορίες στο επίπεδο του προγράμματος πλαισίου, του ειδικού προγράμματος και κάθε θέματος καθώς και του ΚΚΕρ, αλλά και για τις συνέργιες με άλλα σχετικά προγράμματα της Ένωσης.

4.	Πληροφορίες σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για τις δεσμεύσεις και τις πληρωμές που αφορούν τις πρωτοβουλίες του άρθρου 185 και 187.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V

Συνθέσεις της επιτροπής προγράμματος

Κατάλογος συνθέσεων  (1) της επιτροπής του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» σύμφωνα με το άρθρο 9.1α:

1.	Στρατηγική σύνθεση: Στρατηγική εποπτεία της εφαρμογής ολόκληρου του προγράμματος, συνοχή μεταξύ των διαφόρων μερών του προγράμματος και οριζόντια θέματα που περιλαμβάνουν την «Εξάπλωση της αριστείας και διεύρυνση της συμμετοχής» και την «Επιστήμη στην κοινωνία και μαζί με την κοινωνία».

Μέρος Ι «Επιστήμη αριστείας»:

2.	Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ), Μελλοντικές και Αναδυόμενες Τεχνολογίες (FET) και δράσεις Μαρία Σκλοντόφσκα-Κιουρί (MSCA)

3.	Υποδομές έρευνας

Μέρος ΙΙ — Βιομηχανική υπεροχή:

4.	Τεχνολογίες των Πληροφοριών και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ)

5.	Νανοτεχνολογίες, Προηγμένα υλικά, Βιοτεχνολογία, Προηγμένη κατασκευή και μεταποίηση

6.

Διάστημα

7.	ΜΜΕ και Πρόσβαση σε κεφάλαια κινδύνου

Μέρος ΙΙΙ — Κοινωνικές προκλήσεις:

8.	Υγεία, δημογραφική μεταβολή και ευημερία

9.	Επισιτιστική ασφάλεια, βιώσιμη γεωργία και δασοκομία, έρευνα στον τομέα της θάλασσας, της ναυτιλίας και των εσωτερικών υδάτων και βιοοικονομία

10.	Ασφαλής, καθαρή και αποδοτική ενέργεια

11.	Έξυπνες, οικολογικές και ενοποιημένες μεταφορές

12.	Δράση για το κλίμα, περιβάλλον, αποδοτικότητα της χρήσης των πόρων και πρώτες ύλες

13.	Η Ευρώπη σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο — Κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς, καινοτόμες και σκεπτόμενες

14.	Ασφαλείς Κοινωνίες — Προάσπιση της ελευθερίας και εγγύηση της ασφάλειας της Ευρώπης και των πολιτών της

---

(1)  Προκειμένου να διευκολυνθεί η εφαρμογή του προγράμματος, για κάθε συνεδρίαση της επιτροπής του προγράμματος όπως καθορίζεται στην ημερήσια διάταξη, η Επιτροπή θα επιστρέφει, σύμφωνα με τις καθορισμένες κατευθυντήριες γραμμές της, τα έξοδα ενός αντιπροσώπου ανά κράτος μέλος, καθώς και ενός εμπειρογνώμονα/συμβούλου ανά κράτος μέλος για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης για τα οποία ένα κράτος μέλος ζητεί ειδική εμπειρογνωμοσύνη.