52012SC0058

Αποποίηση ευθύνης: Η παρούσα περίληψη δεσμεύει μόνο τις υπηρεσίες της Επιτροπής που εμπλέκονται στην προετοιμασία της και δεν προδικάζει την τελική μορφή οποιασδήποτε απόφασης που θα λάβει η Επιτροπή.

Ιστορικό

Οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν ένα μέσο με το οποίο οι δημόσιες αρχές αποφασίζουν πώς θα χρησιμοποιήσουν τα χρήματα των φορολογουμένων, όταν λαμβάνουν αποφάσεις για αγορές ή επενδύσεις. Θεωρούνται ως ένα βασικό στοιχείο των δημόσιων πολιτικών. Σε οικονομικούς όρους οι δημόσιες συμβάσεις αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μέρος των παγκόσμιων εμπορικών ροών. Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που αγοράζονται από τις δημόσιες αρχές αποτελούν περίπου το 17% του ΑΕΠ της ΕΕ. Οι δημόσιες συμβάσεις επηρεάζουν τουλάχιστον 22 βασικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών στις οποίες οι πελάτες είναι αποκλειστικά ή κυρίως οι δημόσιοι φορείς ή στις οποίες οι δημόσιες αρχές είναι σημαντικοί πελάτες. Συνολικά, ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σ’ αυτές τις αγορές θα μπορούσε να ξεπεράσει το 25% του ΑΕΠ της ΕΕ και αντιπροσωπεύει 31 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεών της με τις τρίτες χώρες η ΕΕ τάχθηκε υπέρ ενός μεγάλου ανοίγματος των διεθνών δημόσιων συμβάσεων. Εντούτοις, οι επιχειρήσεις της ΕΕ ανταγωνίζονται υπό άνισους όρους υπό την έννοια ότι πολυάριθμοι εμπορικοί εταίροι είναι απρόθυμοι να ανοίξουν περαιτέρω τις αγορές δημόσιων συμβάσεων στον διεθνή ανταγωνισμό, γεγονός που περιορίζει σημαντικά τις επιχειρηματικές τους δυνατότητες.

Διαβούλευση των ενδιαφερομένων

Η παρούσα έκθεση εκτίμησης επιπτώσεων συνετάχθη με βάση τις απόψεις που εξέφρασε ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων, όπως είναι τα κράτη μέλη, η κοινωνία των πολιτών, η βιομηχανία και οι ΜΚΟ. Προκειμένου να συγκεντρώσει αυτές τις απόψεις, η Επιτροπή οργάνωσε μια διαβούλευση μέσω διαδικτύου, μια δημόσια ακρόαση καθώς και άλλες διαβουλεύσεις. Όσοι έλαβαν μέρος στη διαβούλευση μέσω διαδικτύου επιδοκίμασαν γενικά την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και συμφώνησαν όσον αφορά την περιγραφή των αντιμετωπιζόμενων προβλημάτων, αλλά εξέφρασαν διαφορετικές απόψεις ως προς τις λύσεις που πρέπει να επιλεγούν. Ένας σημαντικός αριθμός ενδιαφερομένων υποστηρίζει τη νομοθετική πρωτοβουλία, ενώ μια σημαντική μειονότητα τίθεται υπέρ της λύσης «του να μη γίνει τίποτα». Διαφορά απόψεων υπάρχει επίσης ως προς το είδος της νομοθετικής λύσης. Παρά το γεγονός ότι η νομοθετική λύση υπέρ της προσέγγισης Α[1] έτυχε ευρείας υποστήριξης ,υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός συμμετασχόντων που τάσσεται υπέρ μιας εναλλακτικής λύσης, η οποία δεν είναι ούτε Α ούτε Β[2]. Αξίζει να επισημανθεί ότι, παρόλο ότι είναι λιγότερο προτιμώμενη η νομοθετική λύση, η προσέγγιση Β υποστηρίχθηκε από ένα σημαντικό αριθμό συμμετασχόντων.

1.           Ορισμός του προβλήματος

1.1.        Το περιορισμένο άνοιγμα των αγορών δημόσιων συμβάσεων σε παγκόσμιο επίπεδο

Οι δημόσιες συμβάσεις αποκλείονται από τις συμφωνίες GATT και GATS, οι οποίες ρυθμίζουν τις διεθνείς συναλλαγές όσον αφορά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες. Οι βιομηχανικές χώρες, μεταξύ των οποίων η ΕΕ και 14 άλλες χώρες (μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, ο Καναδάς και η Κορέα) αποτελούν μέρη της συμφωνίας του ΠΟΕ σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις (ΣΔΣ). Τα μέρη αυτής της συμφωνίας δεσμεύονται να ανοίξουν αμοιβαία τις αγορές τους για ορισμένα είδη εμπορευμάτων και υπηρεσιών που υπερβαίνουν μια ελάχιστη τιμή και πραγματοποιούνται από ορισμένους δημόσιους φορείς. Η ΕΕ και οι άλλες χώρες, όπως είναι η Κορέα και η Χιλή, έχουν εξάλλου δεσμευθεί να ανοίξουν τις δημόσιες αγορές τους μέσω συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών εκτός του ΔΟΕ.

Η ΕΕ ενδιαφέρεται άμεσα για το διεθνές άνοιγμα των δημόσιων συμβάσεων αλλά στην πραγματικότητα μόνο το 25% των πιθανών αγορών δημόσιων συμβάσεων έχουν αποτελέσει αντικείμενο διεθνούς δέσμευσης είτε μέσω ΣΔΕ είτε μέσω συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών. Παρά το γεγονός ότι οι συμφωνίες ΣΔΕ και οι συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών αντιπροσωπεύουν εξαγωγές αξίας 5 δισεκατομμυρίων ευρώ της ΕΕ (δηλαδή το 0,4% όλων των εξαγωγών της ΕΕ), το άνοιγμα των δημόσιων αγορών αφορά 5 επιπλέον δις ευρώ που εμπίπτουν σε αγορές οι οποίες δεν αποτελούν αντικείμενο δεσμεύσεων και είναι πιθανόν να έχουν επίπτωση στις διεθνείς συναλλαγές των βιομηχανικών τομέων που δραστηριοποιούνται σε 22 επιλεγμένες αγορές, των οποίων ο κύκλος εργασιών αντιπροσωπεύει το 25% του ΑΕΠ της ΕΕ και 31 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Συνολικά, πάνω από το 50% των δημόσιων συμβάσεων που ενδέχεται να αποτελέσουν αντικείμενο ανταγωνισμού είναι κλειστές μέσω προστατευτικών μέτρων, όπως είναι οι μηχανισμοί προτιμησιακών τιμών ή τοπικές προϋποθέσεις ως προς το περιεχόμενο. Επιπλέον, περίπου το 25% είναι εκ των πραγμάτων ανοικτές, αλλά μπορούν να κλείσουν οποιαδήποτε στιγμή. Αυτό έχει ως συνέπεια να μη μπορούν να αξιοποιηθούν εξαγωγές της ΕΕ αξίας 12 δις ευρώ. Εξάλλου, η ΕΕ δεν έχει κλείσει ακόμη συμφωνίες σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις με χώρες όπως είναι η Κίνα και η Ινδία, παρά το γεγονός ότι διαπραγματεύεται προς το παρόν με αυτές τις δύο χώρες τους όρους πρόσβασης στην αγορά.

Το άνοιγμα των αγορών δημόσιων συμβάσεων έχει εμποδιστεί από εθνικές προτεραιότητες που οφείλονται, όσον αφορά τις βιομηχανικές χώρες, σε εγχώριες πιέσεις και, όσον αφορά τις αναδυόμενες οικονομίες, στην τεχνολογική υστέρηση.

1.2.        Η ΕΕ στερείται μέσων πίεσης για να προωθήσει τη διεθνοποίηση των δημόσιων συμβάσεων

Οι δεσμεύσεις της ΕΕ όσον αφορά το άνοιγμα των δημόσιων συμβάσεών της υπερβαίνουν κατά πολύ τις δεσμεύσεις των άλλων μερών της ΣΔΣ. Κατά συνέπεια, η τωρινή κατάσταση ευνοεί τα στρατηγικά οικονομικά συμφέροντα των περισσοτέρων μερών της ΣΔΣ. Εξάλλου, επειδή η ΣΔΣ δεν αποτελεί αντικείμενο πολυμερών εμπορικών διαπραγματεύσεων, η πρόσβαση στην αγορά δημόσιων συμβάσεων μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγματεύσεων με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε μια άλλη αγορά δημόσιων συμβάσεων (και όχι με αντάλλαγμα χαμηλότερους τελωνειακούς δασμούς για παράδειγμα). Επίσης, το γεγονός ότι πολλές σημαντικές συμβάσεις διέπονται από τις δεσμεύσεις ενισχύει την εντύπωση σύμφωνα με την οποία οι δημόσιες συμβάσεις της ΕΕ είναι ανοικτές και πέραν των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί σε διεθνές επίπεδο.

1.3.        Ορισμένα κράτη μέλη λαμβάνουν εθνικά μέτρα για να ελέγξουν την πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις τους

Στο πλαίσιο αυτό ορισμένα κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα για να ελέγξουν την πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις τους. Άλλα έχουν ανεπισήμως ενημερώσει την Επιτροπή ότι σκέπτονται να κάνουν το ίδιο. Ο έλεγχος της πρόσβασης των τρίτων χωρών στις δημόσιες συμβάσεις της ΕΕ εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕ όσον αφορά την κοινή εμπορική πολιτική και για το λόγο αυτό τα κράτη μέλη δεν μπορούν να νομοθετούν μόνα τους σε αυτόν τον τομέα.

Πιο συγκεκριμένα, λόγω της έλλειψης κατευθυντήριων γραμμών ή νομοθεσίας σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά την πρόσβαση αλλοδαπών προσφερόντων στην αγορά δημοσίων συμβάσεων της ΕΕ, είναι δύσκολο για τις αναθέτουσες αρχές της ΕΕ να κατανοήσουν το εύρος των δεσμεύσεων της ΕΕ στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων. Το 28% όλων των προσκλήσεων υποβολής προσφορών περιέχουν λανθασμένες εκτιμήσεις όσον αφορά την κάλυψη της ΣΔΣ με συνέπεια να δίνονται λανθασμένες πληροφορίες στους αλλοδαπούς προσφέροντες.

1.4.        Γενικά προβλήματα

Γενικά οι περισσότερες αγορές δημοσίων συμβάσεων στις τρίτες χώρες παραμένουν κλειστές στις επιχειρήσεις της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις της ΕΕ δεν έχουν πρόσβαση σε αγορές όπου θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν εξαγωγές αξίας 12 δις ευρώ. Εάν οι τρίτες χώρες δέχονταν την άρση των προστατευτικών τους μέτρων στους τομείς όπου οι ίδιες έχουν στρατηγικά συμφέροντα, θα άνοιγαν την αγορά για την πραγματοποίηση εξαγωγών της ΕΕ ύψους 4 δις ευρώ. Το γεγονός αυτό επηρεάζει την ικανότητα των επιχειρήσεων της ΕΕ να πραγματοποιήσουν οικονομίες κλίμακας. Επιπλέον, οι εταιρίες της ΕΕ που προσφέρουν εμπορεύματα και υπηρεσίες στο 25% των αγορών δημόσιων συμβάσεων οι οποίες είναι εκ των πραγμάτων ανοικτές μπορούν να υποστούν πλήγμα οποιαδήποτε χρονική στιγμή με τη λήψη προστατευτικών μέτρων.

Οι τρέχουσες προστατευτικές πολιτικές είναι σε θέση να επηρεάσουν τις επενδυτικές αποφάσεις και κατά συνέπεια να χαθούν θέσεις εργασίας για την ΕΕ και να μεταφερθούν εκτός αυτής. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί για την μεταφορά τεχνολογίας που γίνεται για λόγους βιομηχανικής πολιτικής (όπως είναι η κινέζικη πολιτική της «αυτόνομης καινοτομίας») παρά για καθαρά εμπορικούς λόγους. Μεσοπρόθεσμα προβλήματα πρόσβασης θα μπορούσαν επίσης να ανακύψουν στους τομείς όπου η ΕΕ διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα που της επιτρέπει να ξεπερνά τα υφιστάμενα εμπόδια (φαρμακευτικά προϊόντα παραδείγματος χάρη).

Οι επιχειρήσεις, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της ΕΕ δεν υπόκεινται στους ίδιους όρους ανταγωνισμού. Στον τομέα των κατασκευών και των σιδηροδρόμων π.χ. οι κινέζικες και οι ιαπωνικές εταιρίες έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς που διοργανώνουν οι αναθέτουσες αρχές της ΕΕ, αλλά δεν γίνεται το ίδιο προς την αντίθετη κατεύθυνση. Σε πολλές περιπτώσεις οι επιχειρήσεις τυγχάνουν δημόσιας ενίσχυσης (από την Ρωσία και την Κίνα π.χ.) με συνέπεια να μπορούν να υποβάλλουν σε ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές.

1.5.        Ανάλυση της επικουρικότητας

Το θέμα της επικουρικότητας δεν τίθεται στο πλαίσιο της παρούσας πρωτοβουλίας, επειδή οι κανόνες και οι διαπραγματεύσεις σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις της ΕΕ εμπίπτουν στην κοινή εμπορική πολιτική, η οποία αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕ δυνάμει του άρθρου 207 της ΣΛΕΕ. Κατά συνέπεια, κάθε μέτρο για τη θέσπιση ενός πλαισίου εφαρμογής μιας διεθνούς εμπορικής συμφωνίας πρέπει να εφαρμοστεί σε επίπεδο ΕΕ. .

2.           Στόχοι

Ο θεμιτός ανταγωνισμός και η πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις αποτελούν βασικούς παράγοντες της οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης, λαμβανομένης ιδιαίτερα υπόψη της παρούσας οικονομικής κρίσης. Στο πλαίσιο αυτό η παρούσα νομοθετική πρωτοβουλία έχει ως στόχο να δώσει το έναυσμα για μεγαλύτερο άνοιγμα των δημόσιων συμβάσεων των τρίτων χωρών, προκειμένου να δοθούν νέες εμπορικές δυνατότητες στις επιχειρήσεις της ΕΕ.

Η παρούσα πρωτοβουλία θα μπορούσε να: ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ΕΕ τόσο εντός της ΕΕ όσο και διεθνώς, θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει τον διεθνή χαρακτήρα των ΜΜΕ στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, να αυξήσει τις δυνατότητες απασχόλησης και να προωθήσει την καινοτομία εντός της ΕΕ. Αυτοί οι γενικοί στόχοι έχουν μετατραπεί σε ειδικούς και λειτουργικούς στόχους στο πλαίσιο της παρούσας ανάλυσης επιπτώσεων. Οι ειδικοί στόχοι είναι οι εξής: αύξηση των εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών της ΕΕ προς τις αγορές δημόσιων συμβάσεων εκτός ΕΕ, αύξηση της επιρροής της ΕΕ κατά τη διάρκεια διεθνών διαπραγματεύσεων σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις, ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου όσον αφορά την πρόσβαση τρίτων χωρών στην αγορά δημόσιων συμβάσεων της ΕΕ, διασφάλιση της τήρησης των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η ΕΕ στο θέμα των δημόσιων συμβάσεων στο πλαίσιο διεθνών συμφωνιών.

3.           Επιλογές πολιτικής

3.1.        Βασικό σενάριο: «Να μην αλλάξει τίποτα» (επιλογή αριθ. 1)

Το βασικό σενάριο δείχνει ποια θα είναι η πιο πιθανή εξέλιξη των προβλημάτων όπως τα περιγράφει ο ορισμός τους, εάν δεν αναληφθεί δράση σε επίπεδο ΕΕ. Βάσει αυτού του σεναρίου η ΕΕ δεν θα αναλάβει καμία νέα πρωτοβουλία, το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ και οι σχετικές πρακτικές θα συνεχίσουν να εφαρμόζονται, η ΕΕ θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται πρόσθετες προσβάσεις στην αγορά (πρόσβαση της Κίνας στην ΣΔΣ, συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών με την Ινδία και την Ιαπωνία, διμερείς συμφωνίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις) και να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις ισχύουσες δεσμεύσεις όσον αφορά το άνοιγμα των αγορών που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο της ΣΔΣ ή συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών καθώς και σε αυτές που ενδέχεται να αναληφθούν στο μέλλον. Στην πραγματικότητα πάντως υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα όσον αφορά το εύρος και την ταχύτητα των διαπραγματεύσεων για την πρόσβαση στην αγορά δημόσιων συμβάσεων καθώς και όσον αφορά το αποτέλεσμα των διεξαγόμενων διμερών διαπραγματεύσεων.

3.2.        Μη νομοθετική λύση (λύση αριθ. 2):

3.2.1.     Μη δεσμευτικός νόμος/μηχανισμοί διευθέτησης των διαφορών και διαδικασίες παράβασης (λύση 2Α)

Αυτή η λύση θα σήμαινε για την Επιτροπή την υποχρέωση να διευκρινίσει σε επεξηγηματικά έγγραφα το εύρος των διεθνών δεσμεύσεων της ΕΕ και να δώσει οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των υφιστάμενων διατάξεων, όπως είναι τα άρθρα 58 και 59 της οδηγίας 2004/17 (σύναψη δημόσιων συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών). Η Επιτροπή θα μπορούσε επίσης να εξετάσει τη δυνατότητα να κάνει μεγαλύτερη χρήση των υφισταμένων εργαλείων, όπως είναι οι δικές της διαδικασίες όσον αφορά την παράβαση καθώς και οι μηχανισμοί διευθέτησης διαφορών ΔΟΕ και οι συμφωνίες περί ελεύθερων συναλλαγών, όταν οι εμπορικοί εταίροι δεν τηρούν τις δεσμεύσεις τους.

3.2.2.     Ενίσχυση των τρεχουσών διαπραγματεύσεων (λύση Β2)

Η λύση αυτή θα σήμαινε για την ΕΕ την υποχρέωση να ενθαρρύνει συστηματικά τους εμπορικούς της εταίρους να προσχωρήσουν στην ΣΔΣ, να απαιτήσει την ένταξη των κεφαλαίων που αφορούν τις δημόσιες συμβάσεις σε όλες τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (και να ξανανοίξει την τελωνειακή ένωση με την Τουρκία, προκειμένου να προσθέσει ένα κεφάλαιο σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις), να αρχίσει νέες διαπραγματεύσεις και να ολοκληρώσει τα κεφάλαια σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις των ισχυουσών συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών (Χιλή, Μεξικό).

3.3.        Νομοθετική λύση με την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (λύση 3)

Αυτή η νομοθετική λύση θα σήμαινε να οριστεί και να ρυθμιστεί η πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις, ανεξάρτητα εάν καλύπτονται ή όχι από τις διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ, και να καθορισθούν «κανόνες προέλευσης για τις δημόσιες συμβάσεις» που θα επιτρέπουν τον εντοπισμό της προέλευσης των προϊόντων και των υπηρεσιών. Σε ικανοποίηση του αιτήματος των ΜΚΟ τα προϊόντα και οι υπηρεσίες των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών θα είχαν πλήρη πρόσβαση. Πέραν αυτών των βασικών αρχών όσον αφορά τη νομοθεσία μπορεί κανείς να διακρίνει τις τρίτες ακόλουθες εναλλακτικές προσεγγίσεις που αποκαλούνται λύσεις 3Α, 3Β και 3Γ.

3.3.1.     Προσέγγιση που βασίζεται στον περιορισμό της γενικής πρόσβασης, σε επίπεδο ΕΕ, των μη καλυπτόμενων δημόσιων συμβάσεων (λύση 3Α)

Σύμφωνα με αυτή την πρώτη προσέγγιση οι αναθέτουσες αρχές των κρατών μελών θα ήταν υποχρεωμένες να αποκλείουν, κατ’ αρχήν, τις επιχειρήσεις, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες των τρίτων χωρών που δεν καλύπτονται από τις διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ. Εντούτοις, προκειμένου να αποφευχθούν τα εμπόδια για την προμήθεια εμπορευμάτων και υπηρεσιών που δεν διατίθενται στην ΕΕ ή/και που χρειάζονται σε έκτακτες περιπτώσεις ή/και για επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος, μια τέτοια πρωτοβουλία θα προέβλεπε νόμιμες εξαιρέσεις από την υποχρέωση αποκλεισμού και θα έδινε στην Επιτροπή τη δυνατότητα να επιτρέψει πρόσθετες παρεκκλίσεις, όταν αυτό θα επιβαλλόταν από ειδικές περιστάσεις.

3.3.2.     Προσέγγιση που θα βασίζεται σε μεμονωμένες αποφάσεις των αναθετουσών αρχών της ΕΕ και μηχανισμός που θα χρησιμοποιεί η Επιτροπή για τις μη καλυπτόμενες δημόσιες συμβάσεις (λύση 3Β)

3.3.2.1.  Σε επίπεδο κρατών μελών: μεμονωμένες αποφάσεις των αναθετουσών αρχών υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (3Β1)

Για τις μη καλυπτόμενες συμβάσεις οι αναθέτουσες αρχές της ΕΕ θα μπορούσαν είτε να επιτρέψουν είτε να αποκλείσουν τις διαδικασίες διαγωνισμού για την προμήθεια προϊόντων και υπηρεσιών προέλευσης τρίτων χωρών. Η απόφαση για τον αποκλεισμό των αλλοδαπών προσφερόντων θα αποτελούσε αντικείμενο εκ των προτέρων κοινοποίησης στην Επιτροπή (μέσω της προκήρυξης του διαγωνισμού). Κατ’ αυτόν τον τρόπο η Επιτροπή θα μπορούσε να παρακολουθήσει την κατάσταση και να διασφαλίσει την εναρμόνιση σε ολόκληρη την ΕΕ.

3.3.2.2.  Σε επίπεδο ΕΕ: μηχανισμός που θα τον διαχειριζόταν η Επιτροπή (3Β2)

Σε επίπεδο ΕΕ η Επιτροπή, αφού θα έχει διαπιστώσει τις δυσκολίες πρόσβασης στην αγορά ή θα είχε λάβει συγκεκριμένες καταγγελίες, θα μπορούσε να αποφασίσει τη διενέργεια ερευνών σχετικά με τα προστατευτικά μέτρα και τα άλλα εμπορικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι προμηθευτές στο πλαίσιο των προσφορών που γίνονται στις τρίτες χώρες. Η Επιτροπή θα μπορούσε τότε (1) να καλέσει τους ενδιαφερόμενους εμπορικούς εταίρους να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με στόχο την άρση αυτών των εμποδίων ή/και την ανάληψη αμοιβαίων δεσμεύσεων πρόσβασης στις αγορές, προκειμένου να διασφαλιστεί η πρόσβαση στις αγορές δημόσιων συμβάσεων του άλλου μέρους ή (2) να λάβει περιοριστικά μέτρα σε σχέση με τις προσφορές που προέρχονται απ’ αυτές τις τρίτες χώρες, εάν ο ενδιαφερόμενος εμπορικός εταίρος αρνηθεί να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις.

3.3.3.     Η λύση 3Γ: Αποδοχή εκ μέρους των αναθετουσών αρχών των επιχειρήσεων των προϊόντων και των υπηρεσιών που δεν καλύπτονται από τις διεθνείς συμβάσεις της ΕΕ, υπό τον όρο ότι θα έχει ειδοποιηθεί η Επιτροπή για να κρίνει εάν θα επιτρέψει ή όχι την πρόσβαση στην αγορά δημοσίων συμβάσεων της ΕΕ

Η λύση αυτή θα έδινε στις αναθέτουσες αρχές τη δυνατότητα, με την επιφύλαξη ότι θα συμφωνούσε η Επιτροπή, να αποδεχθούν επιχειρήσεις, προϊόντα και υπηρεσίες που δεν καλύπτονται από διεθνείς συμβάσεις όσον αφορά την πρόσβαση στις αγορές. Οι εν λόγω αρχές θα έπρεπε κατ’ αρχάς να έχουν αναφέρει στην προκήρυξη του διαγωνισμού ότι αποδέχονται τις επιχειρήσεις, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προαναφέρονται. Εν συνεχεία, εάν ελάμβαναν όντως τέτοιες προσφορές για προϊόντα και υπηρεσίες, θα έπρεπε να ενημερώσουν την Επιτροπή. Η Επιτροπή τότε θα ελάμβανε μια απόφαση με βάση την αρχή της «ουσιαστικής αμοιβαιότητας» εντός 6-8 εβδομάδων.

3.4.        Νομοθετική προσέγγιση χωρίς την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (επέκταση του άρθρου 58 στο σύνολο των τομέων που διέπουν οι οδηγίες)

Προκειμένου να αποφευχθεί να επιβαρυνθούν οι αναθέτουσες αρχές με την υποχρέωση να ενημερώσουν την Επιτροπή, οι διατάξεις των άρθρων 58 και 59 θα μπορούσαν να επεκταθούν προς τις υπηρεσίες, τα έργα, τους οργανισμούς δημοσίου δικαίου και στις κεντρικές και τοπικές αρχές. Οδηγίες για την εφαρμογή αυτών των άρθρων θα μπορούσαν να παρασχεθούν μέσω επεξηγηματικών εγγράφων (όπως στην περίπτωση της λύσης 2). Τέλος, η πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσε να βασιστεί στα ίδια βασικά στοιχεία με τη λύση 3.

3.5.        Λύση 5: «Buy Europe» (Αγοράστε ευρωπαϊκά)

Προκειμένου να δημιουργήσει ίδιους όρους ανταγωνισμού με τους σημαντικότερους εμπορικούς της εταίρους, όπως είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα ,η ΕΕ θα μπορούσε κατά το παράδειγμα των υφισταμένων πολιτικών «Buy American» και «Buy China» θα δημιουργήσει ένα σύστημα προτιμησιακών τιμών με περιθώριο 25%. Μια τέτοια λύση πάντως θα σήμαινε για την ΕΕ τη σιωπηρή αποδοχή του μηχανισμού προτιμησιακών τιμών τον οποίο απέρριψε ασυζητί. Η λύση αυτή συνεπώς αποκλείεται εκ των προτέρων και δεν θα αναλυθεί.

3.6.        Λύση 6: διόρθωση των αθέμιτων και «ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών» (συμπληρωματική λύση)

Οι προαναφερόμενες λύσεις θα μπορούσαν να συμπληρωθούν από μια λύση η οποία θα έχει ως στόχο την λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι προμηθευτές ορισμένων τρίτων χωρών οι οποίοι προσφέρουν (πολύ) χαμηλές τιμές, επειδή λαμβάνουν επιδοτήσεις ή επειδή εφαρμόζουν άλλες αθέμιτες ανταγωνιστικές πρακτικές.

4.           Εκτίμηση των επιπτώσεων

Η επίπτωση κάθε λύσης εκτιμάται με βάση μια δέσμη 9 κριτηρίων η οποία περιλαμβάνει την επίπτωση στις εμπορικές ροές, τη θέση κατά τις διαπραγματεύσεις με διεθνείς εμπορικούς εταίρους και το διοιητικό κόστος.

Οι επιπτώσεις αυτές θα μπορούσαν να να μετρηθούν εάν υποθέταμε ότι θα αυξάνονταν οι εξαγωγές κατά 4 δις ευρώ (που αντιπροσωπεύουν περίπου 60.000 θέσεις εργασίας), στην περίπτωση που οι 12 μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι της ΕΕ άνοιγαν αυτές τις αγορές δημόσιων συμβάσεων οι οποίες παρουσιάζουν σημαντικό ενδιαφέρον για ατούς στην ΕΕ. Προκειμένου να καθοριστεί η αποτελεσματικόττηα κάθε λύσης, το κόστος κάθε μιας από αυτές θα συγκριθεί με αυτό το ποσό. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη το ενδεχόμενο αντιποίνων εκ μέρους των εμπορικών εταίρων κατά τη μέτρηση του κόστους και του οφέλους κάθε εξεταζόμενης λύσης.

Η λύση 1 (βασικό σενάριο) και η λύση 2Β (περαιτέρω διαπραγματεύσεις) αναμένεται να αποφέρουν πρόσθετες εξαγωγές ύψους 1 δις ευρώ (12.000-18.000 θέσεις εργασίας).

Με τη λύση 2Α (νομική διευκρίνιση και μεγαλύτερη χρήση των υφισταμένων μηχανισμών) η κατάχρηση των περιορισμών που προβλέπει η οδηγία 2004/17/ΕΚ (άρθρο 58 παράγραφος 2) θα μπορούσε να έχει ως βασική επίπτωση την διευκρίνιση των κανόνων και τη βελτίωση της νομικής σαφήνειας. Η παροχή οδηγιών σχετικά με το πεδίο εφαρμογής των δεσμεύσεων αυξάνουν όντως την ασφάλεια δικαίου στην περίπτωση απόρριψης προσφορών από τρίτες χώρες στα πλαίσια κάποιου διαγωνισμού. Η λύση 2Α δεν θα είχε σημαντική επίπτωση στα άλλα κριτήρια.

Η λύση 3Α (γενικός περιορισμός της πρόσβασης για τις μη καλυπτόμενες δημόσιες συμβάσεις σε επίπεδο ΕΕ) θα βελτίωνε σημαντικά την ασφάλεια δικαίου θέτοντας τέρμα στα προβλήματα που προκαλούνται από τη λανθασμένη εφαρμογή των ρητρών της συμμετρικής αμοιβαιότητας. Περιορισμοί θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε ένα μεγάλο αριθμό δημόσιων συμβάσεων με εξαίρεση πιθανώς την αγορά καυσίμων, φαρμάκων, ιατρικού εξοπλισμού και ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η πιθανή επίπτωση στις εμπορικές ροές θα ήταν σημαντική, καθώς η λύση αυτή θα μπορούσε να παρεμποδίσει την εισαγωγή προϊόντων και υπηρεσιών ύψους 4 εκατομμυρίων ευρώ. Η λύση αυτή θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα (1 δις ευρώ) και θα μπορούσε να προβληθεί ως σημαντικό μέσο πίεσης. Η επίπτωση στα δημόσια οικονομικά και το διοικητικό φόρτο θα ήταν πολύ περιορισμένη.

Η λύση 3Β (οι αναθέτουσες αρχές υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μπορούν να αποκλείσουν προσφορές από τρίτες χώρες (3Β1) και ένας μηχανισμός της Επιτροπής για την εξέταση της κατάστασης της πρόσβασης στην αγορά για προϊόντα, υπηρεσίες και επιχειρήσεις της ΕΕ σε τρίτες χώρες (3Β2)) θα μπορούσε να αυξήσει την ασφάλεια δικαίου, επειδή η Επιτροπή θα μπορούσε να έχει τον τελευταίο λόγο σε περίπτωση πιθανών μέτρων που εισάγουν διακρίσεις. Αυτή η λύση θα κάλυπτε όλους τους σχετικούς οικονομικούς τομείς. Η πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει όντως στο άνοιγμα της αγοράς για πρόσθετες εξαγωγές ύψους 4 δις ευρώ και για τη δημιουργία 60.000 νέων θέσεων εργασίας. Τα μέσα πίεσης που θα προέκυπταν από αυτή τη λύση θα ήταν ελαφρώς καλύτερα σε σχέση με τη λύση 3Α χάρη στη δυνατότητα στοχοθέτησης των συμφερόντων των τρίτων χωρών βάσει της λύσης 3Β2. Ο κίνδυνος αντιποίνων από αυτή τη λύση θα ήταν περιορισμένος, επειδή το κλείσιμο της αγοράς δημοσίων συμβάσεων της ΕΕ θα ήταν και αυτό περιορισμένο και στοχοθετημένο. Η επίπτωση στα δημόσια οικονομικά θα ήταν περιορισμένη αλλά ο διοικητικός φόρτος για τις αναθέτουσες αρχές, τις επιχειρήσεις και ακόμη για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ήταν σχετικά μεγάλος εξαιτίας του συστήματος κοινοποίησης των 6-8 εβδομάδων.

Οι λύσεις 3Γ και 4 θα είχαν παρόμοιες επιπτώσεις με τη λύση 3Α. Εντούτοις, η λύση 3Γ θα προκαλούσε το μεγαλύτερο διοικητικό φόρτο μεταξύ όλων των λύσεων (κοινοποιήσεις αντί απαλλαγών) και η λύση 4 δεν θα βελτίωνε το επίπεδο τήρησης των διεθνών δεσμεύσεων τόσο όσο οι λύσεις 3Α ή 3Β.

Η λύση 6 (διόρθωση των ασυνήθιστα χαμηλών αθέμιτων προσφορών) θα συμπλήρωνε τις άλλες και θα αφορούσε μόνο τις αλλοδαπές προσφορές. Η επίπτωση στο διοικητικό φόρτο και στα δημόσια οικονομικά θα ήταν ελάχιστη αλλά θα εξαρτιόταν από τον αριθμό των περιπτώσεων. Υπάρχει εντούτοις κίνδυνος αντιποίνων, επειδή είναι πιθανό οι επιχειρήσεις που αποκλείονται λόγω ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών να είναι κρατικές επιχειρήσεις.

5.           Σύγκριση των λύσεων

Οι προταθείσες λύσεις συγκρίθηκαν ως προς την επίπτωσή τους στους επιδιωκόμενους στόχους και την αποτελεσματικότητά τους.

Η λύση 1 δεν επιτρέπει την επίτευξη των καθορισμένων στόχων και θα πρέπει συνεπώς να θεωρηθεί ως το σενάριο αναφοράς που θα χρησιμεύσει ως βάση σύγκρισης για τις άλλες λύσεις. Η λύση 2 θα συνέβαλε ελάχιστα στην επίτευξη των καθορισμένων στόχων (όσον αφορά τη βελτίωση της ασφάλειας δικαίου και την πρόσβαση στις αγορές των τρίτων χωρών) και θα είχε τα λιγότερα πλεονεκτήματα όσον αφορά την αποτελεσματικότητα την αποδοτικότητα και τη συνοχή. Οι λύσεις 3Α, 3Γ και 4 ανταποκρίνονται στους καθορισμένους στόχους αλλά δεν είναι αποτελεσματικές εξ αιτίας του κόστους των αντιποίνων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν καθώς και των προβλημάτων που έχουν σχέση με τις αλυσίδες εφοδιασμού των επιχειρήσεων της Ένωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Κίνα. Η λύση 3Γ προκαλεί σημαντικό διοικητικό φόρτο. Καμία λύση, εκτός από τη λύση 6, δεν στοχεύει το πρόβλημα των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών των επιχειρήσεων, των προϊόντων και των υπηρεσιών που λαμβάνουν κρατική επιδότηση. Η λύση 3Β είναι η πιο πιθανή να επιτύχει όλους τους στόχους και μάλιστα στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Έλαβε μάλιστα τους καλύτερους βαθμούς από τις άλλες λύσεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα και τη συνοχή. Κατά συνέπεια, προτείνεται να εφαρμοστεί η λύση 3Β και να συμπληρωθεί με τις λύσεις 6 και 2Β.

6.           Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η Επιτροπή θα φροντίσει ώστε τα κράτη μέλη και οι αναθέτουσες αρχές τους να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που προβλέπει η πρωτοβουλία σχετικά με τις εξωτερικές δημόσιες συμβάσεις. Η πρωτοβουλία προβλέπει μια σειρά από δείκτες για την παρακολούθηση της επίτευξης των επιμέρους στόχων και ειδικότερα:

· την αύξηση των εξαγωγών που έχουν σχέση με τις δημόσιες συμβάσεις

· τον αριθμό των τομέων (μεταξύ των 22 επιλεγέντων) που έχουν ανοίξει στις τρίτες χώρες σε σύγκριση με τον τωρινό αριθμό

· την αύξηση των εμπορικών ροών στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων

· τον αριθμό των ερευνών που έχει ξεκινήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση

· την άρση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι προσφέροντες της ΕΕ σε συγκεκριμένες τρίτες χώρες

· τις αλλαγές στο εθνικό δίκαιο με βάση τις δεσμεύσεις στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων.

[1]               Προσέγγιση Α: Δημοπρατούσες αρχές της ΕΕ θα ήταν κατ’ αρχήν υποχρεωμένες να αποκλείουν τις επιχειρήσεις τα προϊόντα και τις υπηρεσίες ή των χωρών που δεν καλύπτονται από τις διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ.

[2]               Προσέγγιση Β: Με την επιφύλαξη της ενημέρωσης της Επιτροπής, οι δημοπρατούσες αρχές της ΕΕ θα μπορούσαν να αποφασίσουν να αποκλείσουν τις επιχειρήσεις, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τρίτων χωρών που δεν καλύπτονται από τις διεθνείς δεσμεύσεις της ΕΕ. Επιπλέον, η Επιτροπή θα μπορούσε να εφοδιαστεί με ένα ειδικό μέσο που θα της επέτρεπε να διενεργεί έρευνες σχετικά με τους όρους πρόσβασης των επιχειρήσεων, των προϊόντων και των υπηρεσιών της ΕΕ στις δημόσιες συμβάσεις τρίτων χωρών και να υπαγάγει τα προϊόντα, τις υπηρεσίες προέλευσης αυτών των τρίτων χωρών σε περιοριστικά μέτρα στην περίπτωση που οι επιχειρήσεις, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της ΕΕ δεν είχαν επαρκή πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις των εν λόγω τρίτων χωρών.