6.6.2013   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 161/52

1.1

Η προτεραιότητα της ΕΕ για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές (στο εξής ΕΑΠ) πρέπει σήμερα να είναι η ενίσχυση των δεσμών που τις συνδέουν με την ηπειρωτική Ευρώπη και της αίσθησης των πολιτών τους ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα τους αφορά και τους περιλαμβάνει. Σε ορισμένους τομείς —όπως η βιοποικιλότητα, η παρατήρηση της Γης, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ενσωμάτωση των πολιτισμών—, οι ΕΑΠ μπορούν να αποτελέσουν εργαστήρι, τόπο πειραματισμού, ακόμη και πρότυπο για την Ευρώπη.

1.2

Οι ΕΑΠ έχουν να προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα για το μέλλον της Ευρώπης, όπως, μεταξύ άλλων: τις ικανότητες των γυναικών και των ανδρών τους, τα προϊόντα της γεωργίας, της αλιείας και της βιομηχανίας τους, τον ποιοτικό τους τουρισμό, τη γεωγραφική τους θέση που τις καθιστά πλατφόρμες της Ευρώπης στην περιοχή τους. Οι ΕΑΠ πρέπει να έχουν πρόσβαση σε όλα τα πλεονεκτήματα της εσωτερικής αγοράς, υπό ισότιμους όρους με τις άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες.

1.3

Παρότι η παρούσα συγκυρία είναι ιδιαίτερα περιοριστική από δημοσιονομική άποψη, η ειδική στήριξη προς τις ΕΑΠ δεν πρέπει να μειωθεί. Οι περιοχές αυτές πρέπει να διαθέτουν κατάλληλα χρηματοοικονομικά μέσα ώστε να επιτύχουν τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις των μειονεκτημάτων τους, που συνδέονται κυρίως με την απομακρυσμένη θέση τους.

1.4

Η ευρωπαϊκή πολιτική υπέρ των ΕΑΠ έχει βέβαια να παρουσιάσει καλά αποτελέσματα, πρέπει όμως να δοθεί νέα πνοή στην έννοια της εξόχως απόκεντρης θέσης, δυνάμει της ειδικής νομικής βάσης που προσφέρει η Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής ΣΛΕΕ), ώστε να αποκτήσει μια πιο στρατηγική και πιο φιλόδοξη διάσταση. Λόγου χάρη, δεν γίνεται πλέον να είναι αποκλεισμένες οι περιοχές αυτές από τις ευρωπαϊκές πολιτικές για τα μεγάλα δίκτυα, την έρευνα, την κινητικότητα, την παρατήρηση της Γης.

1.5

Ο μηχανισμός POSEI (προγράμματα ειδικών μέτρων λόγω του απομακρυσμένου και νησιωτικού χαρακτήρα ορισμένων περιφερειών) πρέπει να αξιολογηθεί και να διευρυνθεί ώστε να εφαρμόζεται σε όλα τα προϊόντα των ΕΑΠ, αγροτικά και μη.

1.6

Το άρθρο 349 της ΣΛΕΕ πρέπει να εφαρμοστεί πραγματικά σε ορισμένες ευρωπαϊκές πολιτικές —λ.χ. αυτές που αφορούν τον ανταγωνισμό, τις δημόσιες συμβάσεις, την αλιεία, το περιβάλλον—, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες των ΕΑΠ. Οι ενδοιασμοί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί του θέματος φαίνεται πως δεν ευσταθούν βάσει της Συνθήκης. Η ΕΟΚΕ ζητά από την Επιτροπή να καταρτίσει και να δημοσιεύσει μελέτη σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 349.

1.7

Η απασχόληση και η νεολαία αποτελούν καίριες προκλήσεις για τις ΕΑΠ. Η κοινωνική διάσταση πρέπει να αναχθεί σε μία από τις προτεραιότητες των ευρωπαϊκών πολιτικών υπέρ των ΕΑΠ. Επομένως, απαιτείται πραγματική ανάπτυξη της πτυχής αυτής μέσω της εφαρμογής βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων και μέσω προγραμμάτων στήριξης της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης, αφενός, και των δραστηριοτήτων που δημιουργούν απασχόληση και πλούτο, αφετέρου.

1.8

Εξάλλου, χάρη σε προγράμματα που θα εφαρμοστούν στις ΕΑΠ, η Ευρώπη μπορεί να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της – για παράδειγμα, σε θέματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και επιστημών της θάλασσας, μελετών της βιοποικιλότητας, δασολογίας, υγείας και καταπολέμησης των τροπικών ασθενειών.

1.9

Η καλύτερη ένταξη των ΕΑΠ στο γεωγραφικό τους περιβάλλον αποτελεί προφανή στόχο. Πολλά είναι τα παραδείγματα που αποδεικνύουν τη δυσχέρεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να σχηματίσει μια σφαιρική αντίληψη του στρατηγικού ρόλου των ΕΑΠ ως ευρωπαϊκής πλατφόρμας στον τομέα των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ, ιδίως σε θέματα εμπορικά, αλιευτικής πολιτικής, αναπτυξιακής συνεργασίας. Η αποφασιστική στήριξη της περιφερειακής συνεργασίας, κατά τρόπο πιο αισθητό και δυναμικό, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποτελεί επιτακτική ανάγκη.

1.10

Η ενεργός συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών στη στρατηγική της ΕΕ πρέπει να είναι κάτι παραπάνω από απλό σύνθημα. Η ΕΟΚΕ προτείνει να οργανωθούν συναντήσεις στρογγυλής τραπέζης στην κάθε ΕΑΠ, με τη συμμετοχή των παραγόντων της κοινωνίας πολιτών, για την προετοιμασία των «σχεδίων δράσης» όπου θα ορίζονται οι στόχοι και τα στάδια εφαρμογής της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Η ΕΟΚΕ είναι πρόθυμη να πρωτοστατήσει στη διαδικασία αυτή, σε συνεργασία με τη Διάσκεψη των Προέδρων των ΕΑΠ και με τις Οικονομικές και Κοινωνικές Επιτροπές των ΕΑΠ.

1.11

Εξάλλου, η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της οργάνωσης διαρθρωμένου διαλόγου ανάμεσα στην κοινωνία πολιτών της εκάστοτε ΕΑΠ και των γειτονικών της χωρών (Λατινική Αμερική, Ατλαντικός, Καραϊβική, Ινδικός Ωκεανός). Στόχος είναι, ειδικότερα, να συμμετέχουν οι εκπρόσωποι των ΕΑΠ στον διάλογο που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης (ΣΟΕΣ). Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της σύστασης επιτροπών παρακολούθησης, σε συνεργασία με την κοινωνία πολιτών, στα πλαίσια όλων των ΣΟΕΣ και διεκδικεί τη συμμετοχή των ΕΑΠ στις επιτροπές αυτές, όποτε τις αφορούν.

1.12

Η ΕΟΚΕ προτείνει τη σύσταση τοπικών γραφείων της ΕΕ στην κάθε ΕΑΠ, ώστε να γίνουν πιο απτοί, ορατοί και άμεσοι οι δεσμοί που συνδέουν την ΕΕ με τις περιφέρειές της.

2.1

Η ΣΛΕΕ, στα άρθρα 349 και 355, προσδιορίζει και αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα των εξόχως απόκεντρων περιφερειών, υπέρ των οποίων, επιπλέον, έχει θεσπιστεί από το 1989 ειδικό πρόγραμμα για τη στήριξη κοινωνικο-οικονομικών μέτρων με στόχο τη βελτίωση της σύγκλισης των περιφερειών αυτών με την υπόλοιπη ΕΕ.

2.2

Οι ΕΑΠ επεκτείνουν σημαντικά το έδαφος της ΕΕ και τη γεωγραφική της παρουσία παγκοσμίως, διευρύνοντας έτσι την πολιτική, οικονομική και πολιτισμική επιρροή της Ευρώπης και προσφέροντας ευρείες αλιευτικές ζώνες στον Ατλαντικό και τον Ινδικό. Ο ρόλος που διαδραματίζουν ως πλατφόρμες της Ευρώπης πρέπει να αξιοποιηθεί περαιτέρω: οι ΕΑΠ πρέπει να ενσωματωθούν στα διευρωπαϊκά δίκτυα (ΔΕΔ μεταφορών, ψηφιακά δίκτυα), να αποκτήσουν προνομιούχο πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα παρατήρησης της Γης (GMES, GALILEO) και στα ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και για τη βιοποικιλότητα. Μέσω των διαφόρων προγραμμάτων κινητικότητας και συνεργασίας, οι ΕΑΠ πρέπει επίσης να αναδειχθούν ως «αναμεταδότες» της ευρωπαϊκής επιρροής παγκοσμίως. Η παρουσία ειδικών αντιπροσώπων της ΕΕ στις περιοχές αυτές, που δικαιολογείται λόγω της απόστασης, θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει πολιτικό μήνυμα, αλλά και αποτελεσματικό μέσον προώθησης του ρόλου πλατφόρμας που διαδραματίζουν.

2.3

Η ΕΟΚΕ, από την πλευρά της, εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια υποστηρίζει δράσεις που αναπτύσσει η κοινωνία πολιτών των ΕΑΠ για να προσεγγίσει την ΕΕ, να εισακούεται καλύτερα και να ζητείται η γνώμη της. Επί του προκειμένου, ας τονιστούν ιδιαιτέρως οι ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειες για τις ΕΑΠ της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ, ειδικότερα με τις συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών και τις ΣΟΕΣ με γειτονικές των ΕΑΠ χώρες (1). Δυστυχώς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραβλέπει εντελώς το ζήτημα αυτό στην ανακοίνωσή της και δεν υιοθετεί τις συστάσεις που διατύπωνε η ΕΟΚΕ στη γνωμοδότηση του κ. Coupeau (2), της 17ης Φεβρουαρίου 2010, ειδικότερα όσον αφορά τα συνοδευτικά μέτρα.

2.4

Άλλο αδύνατο σημείο της ανακοίνωσης αυτής είναι ότι δεν λαμβάνει υπόψη τις συνέπειες της μείζονος πολιτικής πραγματικότητας που συνιστά το γεγονός ότι οι ΕΑΠ ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ακρόαση στη Ρεϋνιόν έφερε στο φως την αφοσίωση των δυνάμεων της κοινωνίας πολιτών στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση, που ουδέποτε ετέθη υπό αμφισβήτηση. Κατά την ΕΟΚΕ, προτεραιότητα της στρατηγικής της ΕΕ για τις ΕΑΠ θα πρέπει να είναι να βελτιώσει την ένταξή τους στο ευρωπαϊκό σύνολο, συνεκτιμώντας ταυτόχρονα τις ιδιαιτερότητές τους.

3.1

Κατά την υλοποίηση της πολιτικής για τη συνοχή, η απλούστευση και η επιτάχυνση των διαδικασιών επιλογής και χορήγησης των πιστώσεων αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη. Η ευθύνη για τις υπερβολικές καθυστερήσεις βαρύνει συχνά, κατά πρώτο λόγο, την ΕΕ και τις εθνικές αρχές. Αυτό υπονομεύει σοβαρά την αξιοπιστία της ΕΕ και πρέπει να διευθετηθεί επειγόντως, πριν από οιαδήποτε εξέταση των μελλοντικών δημοσιονομικών προοπτικών.

3.2

Άλλη σημαντική ανάγκη για τα μελλοντικά προγράμματα της ΕΕ είναι η εξασφάλιση καλύτερης προβολής και συγκέντρωσης των ευρωπαϊκών ενισχύσεων. Ο διασκορπισμός αποτελεί επίσης παράγοντα αναποτελεσματικότητας και πηγή επικρίσεων. Όπως αναφέρεται και στην προαναφερθείσα γνωμοδότηση του κ. Coupeau, η ΕΟΚΕ συνιστά, στην φάση αυτή, να επικεντρωθεί η προσοχή σε τρεις θεμελιώδεις προτεραιότητες. Πρώτον: παιδεία και κατάρτιση υπέρ της απασχολησιμότητας ειδικά των νέων —μεταξύ άλλων, μέσω της στήριξης βασικών υποδομών—, δεδομένου ότι ο κύριος πλούτος των περιοχών αυτών έγκειται βέβαια στις δυνατότητες και το επιχειρηματικό πνεύμα των γυναικών και των ανδρών που τις κατοικούν. Δεύτερον: στήριξη του ιδιωτικού τομέα ως παράγοντα δημιουργίας πλούτου και απασχόλησης: μικρομεσαίες επιχειρήσεις και βιομηχανίες (ΜΜΕ/ΜΜΒ), τουρισμός, υπηρεσίες προς τους συντελεστές παραγωγής, γεωργία, δασολογία και αλιεία. Τρίτον: επενδύσεις στα μεγάλα δίκτυα (τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών – ΤΠΕ, μεταφορές, απόβλητα, ύδατα, ενέργεια κ.λπ.), οι οποίες συνιστούν επίσης προτεραιότητα για να εξασφαλιστεί στους πολίτες ισότιμη πρόσβαση σε οικονομικού χαρακτήρα υπηρεσίες κοινής ωφέλειας που συντελούν στην ανταγωνιστικότητα των περιοχών.

3.3

Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί μείζον ζήτημα, πρέπει όμως να διευρυνθεί και σε πολλούς άλλους τομείς, πέραν του περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, στον τομέα του τουρισμού, η βιώσιμη ανάπτυξη συμπεριλαμβάνει τον σεβασμό της κατά τόπους ταυτότητας, την περιφερειακή τεχνογνωσία, τη διαφύλαξη των παραδοσιακών τρόπων ζωής, τη γλώσσα ή ακόμη τα χαρακτηριστικά τοπικά προϊόντα. Τα ζητήματα της καθολικής πρόσβασης, των δημογραφικών εξελίξεων και της διαχείρισης της εξάρτησης έχουν ιδιαίτερη σημασία στις ΕΑΠ, και δεν αναπτύσσονται επαρκώς από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωσή της.

3.4

Η ΕΟΚΕ παροτρύνει την Επιτροπή να μελετήσει το ενδεχόμενο να εντάξει την εξόχως απόκεντρη διάσταση στους κανόνες σύναψης των δημοσίων συμβάσεων. Οι ιδιαίτερες συνθήκες των ΕΑΠ δικαιολογούν τη μέριμνα για την τοπική απασχόληση, αλλά και για την αποτροπή του κοινωνικού ντάμπινγκ από γειτονικές χώρες με σαφώς χαμηλότερο κόστος εργασίας ή ακόμη των επιθετικών πρακτικών χαμηλών τιμών που εφαρμόζουν ορισμένοι οικονομικοί φορείς, οι οποίοι, αφού εξαλείψουν σε πρώτη φάση οποιονδήποτε τοπικό ανταγωνισμό, επιδίδονται κατόπιν σε μονοπωλιακή πολιτική με υψηλές τιμές.

3.5

Όσον αφορά τις σχέσεις με τις γειτονικές τρίτες χώρες, η ΕΟΚΕ λυπάται για το γεγονός ότι στην ανακοίνωση της Επιτροπής δεν υιοθετείται σαφής άποψη, όπως είχε προταθεί στη γνωμοδότηση του κ. Coupeau. Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία των δράσεων συνεργασίας μεταξύ των ΕΑΠ και των γειτονικών τους χωρών, ιδίως των χωρών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (χώρες ΑΚΕ), με τη μορφή κοινών προγραμμάτων συνεργασίας που να χρησιμοποιούν πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (ΕΤΑ), του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (EKT), του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). Πολλές μελέτες έχουν εκπονηθεί στον τομέα αυτόν, αλλά τα συγκεκριμένα προγράμματα συνεργασίας που έχουν εφαρμοστεί είναι λίγα, λόγω της απουσίας λειτουργικών κανόνων. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές δυνατότητες συνεργασίας στους τομείς των μεταφορών, του τουρισμού, της παιδείας, της υγείας, της γεωργίας και της αλιείας, της έρευνας και ανάπτυξης ή ακόμη της προστασίας του περιβάλλοντος. Παράλληλα, το ζήτημα της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ δεν έχει ακόμη βρει λύση. Οι συμφωνίες ή προοπτικές συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών ή συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης (ΣΟΕΣ) αποτελούν πραγματική απειλή για την ευάλωτη οικονομία ορισμένων ΕΑΠ. Χωρίς συνυπολογισμό των πραγματικών συμφερόντων των ΕΑΠ στην εμπορική πολιτική της ΕΕ, το σχέδιο στρατηγικής της ΕΕ υπέρ των ΕΑΠ στερείται παντελώς νοήματος.

3.6

Τέλος, είναι λυπηρό ότι η ανακοίνωση πολύ λίγο ασχολείται με τον καθορισμό μιας εταιρικής σχέσης με την κοινωνία πολιτών των ΕΑΠ, με αντικείμενο την καθιέρωση διαρθρωμένης διαβούλευσης με την κοινωνία πολιτών για τη χάραξη των δράσεων συνοχής και την ανάπτυξη προγραμμάτων με στόχο την ενίσχυση του αισθήματος της ευρωπαϊκής ταυτότητας στον πληθυσμό, μέσω εκστρατειών ενημέρωσης, ιδιότητας του Ευρωπαίου πολίτη και προγραμμάτων κινητικότητας. Η ΕΟΚΕ παραπέμπει στη γνωμοδότησή της για τον κώδικα δεοντολογίας σχετικά με την εταιρική σχέση (3).

4.2.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξακολουθεί να εξασφαλίζει ιδιαίτερη αντιμετώπιση στις ΕΑΠ ώστε να επωφελούνται στον μέγιστο δυνατό βαθμό από τους διαθέσιμους πόρους, προτείνοντας ποσοστό συγχρηματοδότησης της τάξεως του 85 %, ανεξάρτητα από το επίπεδο εισοδημάτων. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι το ποσοστό συγχρηματοδότησης για την ειδική πίστωση που έχει στόχο να αντισταθμίζει το πρόσθετο κόστος που προκύπτει από την εξόχως απόκεντρη θέση διατηρείται στο 50 %· προτείνει, λοιπόν, στην Επιτροπή να ενεργεί με επαρκή ευελιξία ώστε να εξασφαλίζει την πλήρη αποτελεσματικότητα της ειδικής αυτής πίστωσης.

4.2.2

Τέλος, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα εδαφικής συνεργασίας δεν προσφέρουν συγκεκριμένες λύσεις για την αναγκαία περιφερειακή ένταξη των ΕΑΠ.

4.4.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει, όπως και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την ανάγκη θέσπισης ειδικού πλαισίου για τις μεταφορές και για τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ), ώστε να μπορέσουν οι ΕΑΠ να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το πρόβλημα της εδαφικής ασυνέχειας και του ψηφιακού χάσματος.

4.5.1

Οι ΕΑΠ πρέπει να είναι αυτόματα επιλέξιμες για τη διασυνοριακή συνεργασία, ανεξάρτητα από το κριτήριο της απόστασης 150 km των θαλασσίων συνόρων.

4.5.2

Η πραγματική περιφερειακή ένταξη των ΕΑΠ απαιτεί την υιοθέτηση μέτρων που να βελτιώνουν τη σύνδεση των περιοχών αυτών με τις τρίτες χώρες του γεωγραφικού τους περίγυρου και να προωθούν την αναγκαία διεθνοποίηση των ΜΜΕ των περιοχών αυτών.

4.5.3

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει οπωσδήποτε να διενεργεί μελέτες αντικτύπου στα πλαίσια της σύναψης εμπορικών ή αλιευτικών συμφωνιών ανάμεσα στην ΕΕ και τις γειτονικές με τις ΕΑΠ χώρες, να τηρεί ενήμερες τις πολιτικές αρχές και την κοινωνία πολιτών των ΕΑΠ σχετικά με τις διαπραγματεύσεις και να τις καλεί να συμμετέχουν για τα ζητήματα που τις αφορούν άμεσα.

4.5.4

Οι επαγγελματικοί και νομικοί κύκλοι των ΕΑΠ ενδιαφέρονται επίσης για το θέμα της ασφάλειας των επενδύσεων στο γεωγραφικό τους περιβάλλον. Επί του προκειμένου, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη σύσταση διάσκεψης των δικηγορικών συλλόγων των ΕΑΠ, καθώς και οιαδήποτε άλλη ανάλογη πρωτοβουλία, όπως το κέντρο διαιτησίας του Ατλαντικού και άλλες.

4.5.5

Σε πολλούς τομείς (μεταφορές, διαχείριση των αποβλήτων κ.ά.), η περιφερειακή ενοποίηση θα επέτρεπε οικονομίες κλίμακας, με την προϋπόθεση ότι η ΕΕ θα επιδείξει μεγαλύτερη βούληση απ’ ό,τι σήμερα για την ανάδειξη των ΕΑΠ σε πλατφόρμες της Ευρώπης.

4.6.1

Το άρθρο 107 παράγραφος 3 στοιχείο α) της ΣΛΕΕ σηματοδοτεί μια πραγματική εννοιολογική πρόοδο, καθώς επιτρέπει στην Επιτροπή τη διαφοροποιημένη αντιμετώπιση των οικονομιών των ΕΑΠ κατά τη διαμόρφωση του πλαισίου των κρατικών ενισχύσεων περιφερειακού χαρακτήρα, καθώς και τον συνυπολογισμό των προφανών ανεπαρκειών όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις που επιδιώκουν άλλους στόχους (έρευνα, καινοτομία, μεταφορές, περιβάλλον κ.λπ.). Η ΕΟΚΕ τονίζει την αντίφαση που παρατηρείται σήμερα ανάμεσα στις προτεραιότητες της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και τις ελλείψεις των πλαισίων ανταγωνισμού όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για έρευνα και καινοτομία ή για το περιβάλλον στις ΕΑΠ. Για την προσεχή περίοδο, πρέπει να βρεθούν λύσεις για τις αντιφάσεις αυτές.

4.6.2

Σε εποχή όπου το ευρωπαϊκό πλαίσιο που διέπει τις κρατικές ενισχύσεις βρίσκεται υπό αναθεώρηση, οι ΕΑΠ εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με τη διατήρηση του υφιστάμενου πλαισίου. Ζητούν να διατηρηθεί η όσο το δυνατόν πιο ευνοϊκή μεταχείριση και η συνεκτικότητα μεταξύ των διαφόρων ενισχύσεων παντός είδους (ενισχύσεις για επένδυση στις επιχειρήσεις με αυξημένα ποσοστά έντασης ενίσχυσης και ενισχύσεις λειτουργίας μη υποκείμενες σε προοδευτική μείωση ούτε σε χρονικό περιορισμό, ώστε να αντισταθμίζεται το πρόσθετο κόστος που οφείλεται στην εξόχως απόκεντρη θέση, σύμφωνα με το άρθρο 349 ΣΛΕΕ) και να αναζητηθούν απλές και ευέλικτες διαδικασίες.

4.6.3

Οι ΕΑΠ έχουν σημαντικές ανάγκες απασχόλησης, για να απαλλαγούν από μια διαρθρωτική ανεργία που πλήττει όλα τα στρώματα του πληθυσμού. Οι επιχειρήσεις τους είναι εξ ορισμού μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που συχνά δραστηριοποιούνται σε περιορισμένες γεωγραφικά αγορές. Τα χαρακτηριστικά τους, λοιπόν, διαφέρουν σημαντικά από τα αντίστοιχα της ηπειρωτικής Ευρώπης. Είναι σημαντικό να διατηρηθεί η δυνατότητα χορήγησης ενισχύσεων σε όλα τα είδη επιχειρήσεων, όπως ίσχυε κατά την περίοδο 2007-2013.

4.6.4

Τα ποσοστά έντασης των ενισχύσεων για επενδύσεις στις ΕΑΠ φαίνεται να σταθεροποιούνται στα επίπεδα της περιόδου 2007-2013, με διατήρηση των κατώτατων ορίων και της πρόσθετης ενίσχυσης για τις ΕΑΠ και στο μέλλον. Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στο γεγονός ότι αυτό δεν αλλοιώνει τις συναλλαγές εντός της εσωτερικής αγοράς, κυρίως επειδή οι αγορές της ΕΑΠ εμφανίζουν πολύ περιορισμένη ελκυστικότητα για τους ξένους επενδυτές. Η ΕΟΚΕ συνιστά, λοιπόν, να συνεχιστεί να επιτρέπεται η χορήγηση ενισχύσεων λειτουργίας μη υποκείμενων σε προοδευτική μείωση ούτε σε χρονικό περιορισμό.

4.6.5

Η δημόσια στήριξη, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών ενισχύσεων, και οι επενδύσεις των επιχειρήσεων των ΕΑΠ σε καινοτομία, στο ψηφιακό θεματολόγιο, καθώς και στην αναζήτηση συμπράξεων στο γεωγραφικό τους περιβάλλον, θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα.

4.6.6

Η ιδιαίτερη διάρθρωση της αγοράς των ΕΑΠ χαρακτηρίζεται από επιχειρηματικό ιστό αποτελούμενο σχεδόν αποκλειστικά από πολύ μικρές επιχειρήσεις. Η Επιτροπή, στη στρατηγική της, θα πρέπει να δώσει έμφαση στην εφαρμογή στην πράξη της «νομοθετικής πράξης για τις μικρές επιχειρήσεις» και στην τήρηση της αρχής «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις», κυρίως όσον αφορά τις διαδικασίες και τους ελέγχους. Οι κανόνες περί ανταγωνισμού πρέπει να τυγχάνουν προσεκτικής επιτήρησης στις ΕΑΠ, ώστε να διαφυλάσσονται τα συμφέροντα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

4.7.1

Λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, οι ΕΑΠ είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και καλούνται να ανταποκριθούν στην ενεργειακή πρόκληση κατά διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι η ηπειρωτική Ευρώπη. Η ΕΕ οφείλει να διευκολύνει τις ΕΑΠ ώστε να εξασφαλίσουν τον ενεργειακό εφοδιασμό σε περιβάλλον και συνθήκες πολυσύνθετες, που προκαλούν σημαντική αύξηση των τιμών και περιορίζουν την ανταγωνιστικότητα.

4.7.2

Η απόκτηση και εκμετάλλευση ίδιων ενεργειακών πόρων είναι ζωτική για τις ΕΑΠ. Τούτο αφορά τόσο την ενέργεια που προέρχεται από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο όσο και τις καθαρές μορφές ενέργειας, χωρίς ανθρακούχες εκπομπές, όπως η αιολική, η θερμική, η ηλιακή, η υδραυλική και η θαλάσσια (παλίρροια, κύματα, ρεύματα, διαφορές θερμοκρασίας).

4.7.3

Η ΕΟΚΕ προτείνει την προώθηση της έρευνας για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στις περιοχές αυτές και την ενίσχυση των ενεργειακών προγραμμάτων των ΕΑΠ μέσω των χρηματοδοτικών μηχανισμών της ΕΕ, με συνυπολογισμό της ιδιαιτερότητάς τους.

4.8.1

Ο καίριος χαρακτήρας της γεωργίας στις ΕΑΠ είναι προφανής. Αποτελεί παράγοντα απασχόλησης, προβολής και διαφύλαξης του περιβάλλοντος και των παραδοσιακών τρόπων ζωής. Πέρα από τη ζάχαρη και τη μπανάνα, η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειές της υπέρ της διαφοροποίησης των καλλιεργειών και της επισιτιστικής αυτάρκειας των ΕΑΠ. Είναι απαραίτητο, επίσης, να διατηρηθεί η υφιστάμενη ισορροπία ανάμεσα στις γεωργικές καλλιέργειες που προορίζονται για εξαγωγή και εκείνες που προορίζονται για τον εφοδιασμό των τοπικών αγορών.

4.8.2

Οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις, λόγω των διαδικασιών τους, ευνοούν ενίοτε τις μεγάλες δομές ή την προσφυγή σε μεσάζοντες. Η τάση αυτή πρέπει να διορθωθεί, καθώς παραμελεί τα συμφέροντα των μικρών ανεξάρτητων παραγωγών, που αντιπροσωπεύουν τη μεγάλη πλειονότητα στις ΕΑΠ. Επίσης, οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις πρέπει να αξιοποιούνται για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας διατροφής και για την προώθηση της συμμετοχής των γεωργών και των οργανώσεών τους.

4.9.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει τη θέση της Επιτροπής όσον αφορά τη μέριμνα ώστε η λήψη αποφάσεων στον τομέα αυτόν να αποκτήσει πιο περιφερειακό χαρακτήρα, χάρη στον συνυπολογισμό των θαλάσσιων περιφερειακών ζωνών και των τοπικών αποθεμάτων και στη σύσταση γνωμοδοτικού συμβουλίου για τις ΕΑΠ. Επειδή, όμως, τα αλιευτικά πεδία των ΕΑΠ παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους, το γνωμοδοτικό συμβούλιο θα πρέπει να οργανωθεί ανά λεκάνη ΕΑΠ, ώστε να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες της εκάστοτε περιοχής.

4.9.2

Η πρόταση για τη μεταρρύθμιση της αλιευτικής πολιτικής δεν προσφέρει ικανοποιητικές λύσεις για την κατάσταση των ΕΑΠ, λόγου χάρη όσον αφορά τις ενισχύσεις για τους στόλους (ναυπήγηση/απόκτηση και εκσυγχρονισμός, διαχείριση της αλιευτικής προσπάθειας, αντίκτυπος στις ΕΑΠ των αλιευτικών συμφωνιών μεταξύ ΕΕ και τρίτων χωρών) ή την απουσία εξέλιξης των προγραμμάτων POSEI για την αλιεία, το περιεχόμενο των οποίων θα άξιζε να αναθεωρηθεί εκ βάθρων, σύμφωνα με το παράδειγμα των προγραμμάτων POSEI για τη γεωργία. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει, εξάλλου, τις ιδέες που έχει αναπτύξει στη γνωμοδότηση πρωτοβουλίας «Η ανάπτυξη των περιφερειακών ζωνών διαχείρισης των αλιευτικών αποθεμάτων και ελέγχου της αλιείας» της 27ης Οκτωβρίου 2011 (εισηγητής: ο κ. BURNS, ΕΕ C 24 της 28.1.2012, σ. 48).

4.10.1

Το δυναμικό βιώσιμης καλλιέργειας τροπικών και υποτροπικών ειδών σκληρής ξυλείας αποτελεί μια ευκαιρία που πρέπει να μελετηθεί στις ΕΑΠ και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη. Η ιδιαίτερη σχέση τους με την Ευρώπη θα μπορούσε να τους προσφέρει άμεση πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά, χάρη στην ικανότητά τους να διαθέτουν πιστοποιημένη ξυλεία, με εγγύηση τήρησης όλων των κανόνων πιστοποίησης του Συμβουλίου Διαχείρισης των Δασών (FSC – Forest Stewardship Council).

4.10.2

Η ξυλεία που προορίζεται για ειδικά προγράμματα αναστήλωσης ιστορικών μνημείων αντιπροσωπεύει μια ιδιαίτερη αγορά, που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, δεδομένου ότι πολλά από τα αρχικά είδη ξυλείας απειλούνται με εξαφάνιση και, συνεπώς, η προμήθειά τους με νόμιμες οδούς είναι πολύ δύσκολη. Μακρόφυλλο μαόνι, ipe, virola, padauk, greenheart, ramin, apitong, wenge είναι λίγα μόνο από τα είδη ξυλείας που χρειάζονται για προγράμματα αναστήλωσης.

4.10.3

Πέρα από την ξυλεία, τα τροπικά και υποτροπικά δάση προσφέρουν ιδανικό περιβάλλον για την καλλιέργεια σπάνιων φυτών που χρησιμοποιούνται σε φαρμακευτικά και καλλυντικά προϊόντα. Η ξυλεία από τροπικά και υποτροπικά δάση δεν αποτελεί προϊόν γρήγορου πλουτισμού, αλλά προσφέρει στις περιοχές αυτές το τεράστιο πλεονέκτημα της μακροπρόθεσμης προοπτικής επένδυσης σε αγορές υψηλής απόδοσης, που αναζητούν πρόσβαση στα σπάνια αυτά είδη φυτών και ξυλείας.

4.11.1

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τη διατήρηση του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού προγράμματος και του σχεδίου δράσης για τη βιοποικιλότητα (ως προς την οποία το 80 % του ευρωπαϊκού δυναμικού βρίσκεται στις ΕΑΠ) και τάσσεται υπέρ του καλύτερου συνυπολογισμού του δυναμικού των ΕΑΠ στα μελλοντικά προγράμματα της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ιδίως όσον αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη βιώσιμη ανάπτυξη ή τις επιστήμες της θάλασσας.

4.11.2

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν αναπτύσσει επαρκώς τις δυνατότητες των ΕΑΠ στους τομείς αυτούς.

4.11.3

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την ιδέα της σύστασης ευρωπαϊκών δικτύων συνεργατικών σχηματισμών στους τομείς αυτούς, με τη συμμετοχή των ΕΑΠ.

4.12.1

Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το γεγονός ότι η Επιτροπή ενδιαφέρεται για την κοινωνική διάσταση του ευρωπαϊκού προτύπου στα πλαίσια της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Το ενδιαφέρον αυτό δεν πρέπει να περιορίζεται σε ευχολόγια· πρέπει να λάβει τη μορφή συγκεκριμένων δεσμεύσεων. Κανένας Ευρωπαίος πολίτης δεν πρέπει να είναι αποκλεισμένος, κανένας δεν πρέπει να μείνει έξω από το τραίνο της ανάπτυξης. Αυτή ακριβώς είναι η έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση του προέδρου της περιφέρειας των Καναρίων Νήσων σχετικά με τη χάραξη σχεδίου έκτακτης ανάγκης για την καταπολέμηση της μαζικής ανεργίας, που αναπτύσσεται με εξαιρετικούς ρυθμούς.

4.12.2

Η ΕΟΚΕ, πέρα από την εφαρμογή των στρατηγικών αξόνων, τονίζει τα εξής:

Μελέτη της ISMERI EUROPA για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τους παράγοντες ανάπτυξης στις ΕΑΠ, Growth Factors in the Outermost Regions (δύο τόμοι)·

Έκθεση που παρήγγειλε ο κ. Michel BARNIER, Επίτροπος αρμόδιος για την εσωτερική αγορά, στον κ. Pedro SOLBES MIRA, με θέμα Les régions ultrapériphériques européennes dans le marché unique: Le rayonnement de l'UE dans le monde (Οι ΕΑΠ στην ενιαία αγορά: η ακτινοβολία της ΕΕ παγκοσμίως), βλ. http://ec.europa.eu/internal_market/outermost_regions/docs/report2011_fr.pdf (de, en, es, fr, pt)·

Μελέτη του INED για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Les Tendances démographiques et migratoires dans les régions ultrapériphériques: quel impact sur leur cohésion économique, sociale et territoriale? (Οι δημογραφικές και μεταναστευτικές τάσεις στις ΕΑΠ: αντίκτυπος στην οικονομική, κοινωνική και εδαφική τους συνοχή), http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/studies/pdf/rup_migratory/rapport8rup_shs_2_fr.pdf.

Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τον ρόλο της πολιτικής συνοχής στις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», εισηγητής: ο κ. Nuno TEIXEIRA, επιτροπή REGI, (2011/2195(INI))·

Μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: Le Rôle de la politique régionale dans le traitement des conséquences du changement climatique dans les régions ultrapériphériques (Ο ρόλος της περιφερειακής πολιτικής στη διαχείριση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις ΕΑΠ), http://www.europarl.europa.eu/committees/fr/studiesdownload.html?languageDocument=FR&file=48935 (fr, en, de).