22.5.2012

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 143/88

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση προγράμματος της Ευρωπαϊκής 'Ενωσης για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία»

COM(2011) 609 final — 2011/0270 (COD)

2012/C 143/17

Γενική εισηγήτρια: η κα BATUT

Στις 25 Οκτωβρίου 2011 και στις 16 Νοεμβρίου 2011, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αντιστοίχως, αποφάσισαν, σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ζητήσουν τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για το ακόλουθο θέμα:

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση προγράμματος της Ευρωπαϊκής 'Ενωσης για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία

COM(2011) 609 τελικό – 2011/0270 (COD).

Στις 25 Οκτωβρίου 2011, το Προεδρείο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής αποφάσισε να αναθέσει την επεξεργασία της γνωμοδότησης αυτής στο ειδικευμένο τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις, δικαιώματα του πολίτη» (με γενική εισηγήτρια την κα BATUT).

Λόγω του επείγοντος των εργασιών, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε , κατά την 478η σύνοδο ολομέλειας, της 22ης και 23ης Φεβρουαρίου 2012 (συνεδρίαση της 23ης Φεβρουαρίου), να ορίσει την κα Laure BATUT γενική εισηγήτρια και υιοθέτησε την παρούσα γνωμοδότηση με ψήφους 168 ψήφους υπέρ, 2 κατά και 7 αποχές.

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1   Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εξετάσει το ζήτημα της κοινωνικής καινοτομίας υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι είναι ακόμη ασαφής και ότι προκαλεί αβεβαιότητα (1)· ωστόσο, έχει ήδη αναγνωρίσει πλεονεκτήματα της καινοτομίας στον χώρο εργασίας (2). Επιπλέον, χωρίς να το γνωρίζουν, πολλοί φορείς συμβάλλουν καθημερινά στην κοινωνική καινοτομία, απλά και μόνο «κάνοντας καλά τη δουλειά τους».

1.2   Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να ορίσει στόχους για την κοινωνική καινοτομία και την κοινωνική αλλαγή στο πρόγραμμά της για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία (3). Αυτές οι έννοιες βρίσκονται ακόμη σε δοκιμαστικό στάδιο. Δεν πρέπει να αντικαταστήσουν ούτε τα εθνικά κοινωνικά συστήματα, ούτε την εργατική νομοθεσία. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι αν και η ένταξη ατόμων στην αγορά εργασίας μπορεί να ευνοήσει την ανταγωνιστικότητα, η κρίση δεν πρέπει να αποτελέσει πρόσχημα για συστημικές αλλαγές που θα αποτελέσουν την εξαίρεση στον κανόνα.

1.3   Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να ενσωματωθούν στο υπό εξέταση πρόγραμμα γραπτές ρήτρες για να εξασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες κοινωνικής καινοτομίας θα είναι συμπληρωματικές και δεν θα παρεμποδίσουν ούτε τα κοινωνικά συστήματα και δικαιώματα των κρατών μελών, ούτε και την ασφάλεια δικαίου που παρέχουν.

1.4   Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να αναφέρει στο σχέδιο της τον στόχο της εναρμόνισης των εθνικών κοινωνικών δικαιωμάτων με την παράλληλη διατήρηση της προόδου (4), ώστε να μην υπάρχουν ανισότητες μεταξύ τους, διευκολύνοντας κατ'αυτόν τον τρόπο την κινητικότητα.

1.5   Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να εξηγήσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα από τις συνέργειες που αναφέρονται στα τρία προγράμματα PROGRESS, EURES και "Μικροχρηματοδότηση", τη σχέση τους με τα ευρωπαϊκά ταμεία (ιδίως το ΕΚΤ και το ΕΤΚΕ (5)) και τη συμβατότητα των κανόνων διαχείρισης τους, οι οποίοι δεν προβάλλονται ακόμη αρκετά.

1.6   Η ΕΟΚΕ επιθυμεί ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων και των ΜΚΟ να αναφέρεται με σαφή τρόπο στους τρεις άξονες του ΠΚΑΚ.

1.7   Η ΕΟΚΕ ζητά να ενσωματωθεί μια ρήτρα ευελιξίας στο ΠΚΑΚ για την προσαρμογή του μετά από την ενδιάμεση επανεξέταση. Το 2017 θα μπορούσε να συνταχθεί και να υποβληθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις συμβουλευτικές επιτροπές (για την εκπόνηση γνωμοδότησης) και τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις τους ένας προσωρινός απολογισμός των κοινωνικών εξελίξεων.

1.8   Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι, αν παραμείνουν οι τρεις συμπληρωματικοί άξονες, τότε ο τίτλος του ΠΚΑΚ θα πρέπει να αλλάξει σε «Πρόγραμμα στήριξης για την κοινωνική πρόοδο, την κινητικότητα και την ένταξη».

1.9   Όσον αφορά το πρόγραμμα PROGRESS, η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι πρέπει:

—	να απογραφούν οι θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν μέσω του προγράμματος PROGRESS·

—	να δημοσιευτούν τα επιτεύγματα και να προβληθούν οι θετικές πρακτικές (καθώς και η δυνατότητα ανταλλαγής τους) μέσω της δημοσίευσης ενός θησαυρού στο Διαδίκτυο·

—	οριστεί η "δοκιμή", καθώς και το πεδίο εφαρμογής της, οι φορείς της, οι δράσεις της και οι πιθανοί δικαιούχοι·

—	να εξασφαλιστεί η επιλεξιμότητα σχεδίων στα οποία λαμβάνεται υπόψη η διάσταση του φύλου ή η καταπολέμηση των διακρίσεων·

—	να μην διατίθεται πλέον το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος PROGRESS σε διοικητικά, αναλυτικά και στατιστικά καθήκοντα ώστε να είναι προς όφελος αυτού καθεαυτού του έργου·

—	να απλουστευθούν τα έγγραφα και οι διαδικασίες ελέγχου·

—	να διευκρινιστεί ο ρόλος των κοινωνικών επιχειρήσεων στις κοινωνικές υπηρεσίες κοινής ωφελείας·

—	να προβληθούν οι συνέργειες μεταξύ ΠΚΑΚ και ΕΤΚΕ, μεταξύ ΠΚΑΚ και ΕΚΤ και να διευκρινιστούν οι κανόνες διακυβέρνησης που πρέπει να εφαρμόζονται ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο μια κοινωνική επιχείρηση υπηρετεί κοινωνικό σκοπό.

1.10   Όσον αφορά το EURES, η ΕΟΚΕ συνιστά τα εξής:

—	να διατηρηθεί το αρχικό πνεύμα του EURES με τις περιφερειακές αρμοδιότητές του και τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων·

—	να εδραιωθεί η αρχή ότι η δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας είναι σημαντικότερη από την προσφορά μικροχρηματοδότησης ή "μικρο" θέσεων εργασίας.

—	να επιβεβαιωθεί ο στόχος της προώθησης της κινητικότητας και της καταπολέμησης του κοινωνικού ντάμπινγκ·

—	να ανακοινωθεί η αλλαγή νομικής βάσης με το άνοιγμα στις ιδιωτικές υπηρεσίες επενδύσεων (6) και να αποσαφηνιστούν οι συνέπειες σε σχέση με το ΕΚΤ και την κατανομή των πόρων·

—	να αποσαφηνιστεί ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η διπλή χρηματοδότηση του EURES (ΠΚΑΚ και ΕΚΤ) καθώς και οι συνέπειες των δημοσιονομικών επικαλύψεων και των μεθόδων ελέγχου·

—	να οριστεί η στοχοθετημένη κινητικότητα, να προσδιοριστεί ποιοι τύποι συμβάσεων υπογράφονται χάρη στο EURES και να γίνει αναφορά στο νέο συγκεντρωτικό ρόλο της Επιτροπής με στόχο τη διεξαγωγή συζήτησης·

—	να επιβεβαιωθεί η ανάγκη για τη μεταφορά των κοινωνικών δικαιωμάτων και των συστημάτων αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων·

—	να προστεθούν μέτρα που να ευνοούν την ηλεκτρονική ένταξη.

1.11   Όσον αφορά τη μικροχρηματοδότηση και την κοινωνική επιχειρηματικότητα, η ΕΟΚΕ συνιστά:

—	να ληφθεί υπόψη η αρχή της επικουρικότητας·

—	να εξεταστεί το ενδεχόμενο μιας κλείδας κατανομής μεταξύ κρατών μελών·

—	ορισθούν σαφέστερα οι δικαιούχοι (μέγεθος των επιλέξιμων κοινωνικών επιχειρήσεων) και να προβλεφθεί μια κλίμακα των ενισχύσεων για αυτούς·

—	να προβληθεί το έργο για να προστατευθούν οι επιλέξιμοι πολίτες από τους μη ρυθμισμένους και αδίστακτους φορείς μικροχρηματοδότησης και να εξασφαλιστεί ότι θα γίνεται αναφορά στη μικροχρηματοδότηση στην πρώτη σελίδα των χρήσιμων ιστοσελίδων στο Διαδίκτυο, σε όλες τις γλώσσες της Ένωσης·

—	να καταστούν πιο σαφείς οι ρόλοι του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, καθώς και το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμά τους·

—	να θεσπιστούν κανόνες σε σχέση με τους δανειστές προκειμένου να αναλάβουν πλήρως τις ευθύνες τους.

2.   Το πλαίσιο

2.1   Η στρατηγική της Κοινωνικής Ατζέντας για την Ευρώπη του 21ου αιώνα περιλαμβάνεται στη στρατηγική "Ευρώπη 2020". Η πρόταση του προγράμματος για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία (εφεξής ΠΚΑΚ) εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας διαπιστώνει ότι ένα άτομο στα πέντε στην Ευρώπη κινδυνεύει από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό και αυτή η τάση οξύνεται από τις κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης. Οι δράσεις της ΕΕ και των κρατών μελών αποσκοπούν να απαλλάξουν από τη φτώχεια 20 εκατομμύρια άτομα μέχρι το 2020 και τα κύρια εργαλεία τους για την απασχόληση και την κοινωνική ένταξη είναι μεταξύ άλλων το ΕΚΤ, το PROGRESS, το ΕΓΤΑΑ (7), το ΕΤΠΑ και η μικροχρηματοδότηση.

2.2   Γενικοί στόχοι του προγράμματος

2.2.1   Η Επιτροπή προτείνει να τεθούν σε μια δέσμη τρία από τα τρέχοντα προγράμματα (PROGRESS, ευρωπαϊκός μηχανισμός μικροχρηματοδοτήσεων και EURES), για τον εξορθολογισμό των επιλογών και την καλύτερη παρακολούθηση της χρήσης των πόρων σε αυτή την περίοδο κρίσης των εθνικών προϋπολογισμών.

2.3   Οι άξονες του νέου προγράμματος

2.3.1   Το πρόγραμμα PROGRESS (2006) για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη συνιστά την κατάρτιση πινάκων δεικτών της ευρωπαϊκής κοινωνικής κατάστασης, ώστε να καταστούν συγκρίσιμες οι καταστάσεις στις διάφορες χώρες.

2.3.1.1

Την περίοδο 2014-2020, το πρόγραμμα PROGRESS αποσκοπεί να προωθήσει την απασχόληση, να συγκεντρώσει συγκρίσιμα στοιχεία, να αξιοποιήσει τα διδάγματα από τις εμπειρίες για να προωθήσει μια προσέγγιση μέσω του αποτελέσματος με στόχο να αναπτυχθεί η ικανότητα των δικτύων της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών να συμβάλουν στους στόχους της κοινωνικής πολιτικής της Ένωσης· διαθέτει προϋπολογισμό 575 εκατομμυρίων ευρώ για την επταετή περίοδο, δηλαδή 82,1 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο, εκ των οποίων το 17 % διατίθεται στον κοινωνικό πειραματισμό.

2.3.2   Το δίκτυο EURES είναι το ευρωπαϊκό δίκτυο που συνδέει την Επιτροπή και τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης (ΔΥΑ). Το δίκτυο προέρχεται από μια παλιά πρακτική των συνδικάτων και των κοινωνικών εταίρων και διευκολύνει την κινητικότητα των εργαζομένων στις παραμεθόριες περιοχές. Μετά το 2002 έχει τρεις στόχους: την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής πύλης για την επαγγελματική κινητικότητα, την οικοδόμηση διασυνοριακών εταιρικών σχέσεων μεταξύ ΔΥΑ και κοινωνικών εταίρων και την κατάρτιση σχεδίων δραστηριοτήτων στα κράτη μέλη, με σκοπό την εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης εργασίας (20 εκατομμύρια ευρώ). Το EURES εκτείνεται σε όλη την Ένωση και τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν το 70 % του προϋπολογισμού του για "σχέδια δραστηριοτήτων".

2.3.2.1

Την περίοδο 2014-2020 στόχος είναι να διατεθούν στο πλαίσιο του ΠΚΑΚ 143 εκατομμύρια ευρώ (20,5 εκατομμύρια ευρώ/έτος) για την κάλυψη της κινητικότητας σε όλες τις περιφέρειες της Ένωσης, ειδικότερα δε της κινητικότητας των νέων. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η χρηματοδότηση καλύπτει επίσης τη διαχείριση στατιστικών και πληροφοριών, τον ετήσιο απολογισμό με ανταλλαγές, τη βελτίωση της δικτυακής πύλης μέσω της πολυγλωσσίας, την ένταξη ιδιωτικών φορέων στον τομέα της απασχόλησης στο εγγύς μέλλον και τη διασφάλιση του προγράμματος των εθνικών δραστηριοτήτων στον προϋπολογισμό του ΕΚΤ.

2.3.3   Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός μικροχρηματοδοτήσεων για την απασχόληση και την κοινωνική ένταξη (2010) αποσκοπεί να προωθήσει την πρόσβαση σε μικροπιστώσεις για όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης στην εργασία ή/και την πίστωση. Οι ανεξάρτητοι επαγγελματίες και οι μικροεπιχειρήσεις είναι επιλέξιμοι. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων είναι ο διαχειριστής του προγράμματος· επιτρέπει στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δανεισμού να χρησιμοποιήσουν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων και την ΕΤΕ ως εγγυητές από τον κίνδυνο πιθανών ζημιών και να εξασφαλίσουν ταμειακές ροές. Την περίοδο 2010-2013, το πρόγραμμα έδωσε πρόσβαση σε χρηματοδότηση συνολικού ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ στην Ευρώπη των 27.

2.3.3.1

Για την περίοδο 2014-2020, συνεχίζει να έχει ως στόχο να διευκολύνει την πρόσβαση στη μικροχρηματοδότηση και την κοινωνική επιχειρηματικότητα μέσω της εγγύησης δανείων μέχρι 25 000 ευρώ, με προϋπολογισμό 191,6 εκατομμυρίων ευρώ για 7 έτη (27 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο).

2.4   Κύρια σημεία της πρότασης

2.4.1   Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός του νέου προγράμματος ΠΚΑΚ ανέρχεται σε 958 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή μόνο 10 % περισσότερο από το 2007. Το πρόγραμμα εντάσσεται στη στρατηγική "ΕΕ 2020" και βασίζεται στις ίδιες αρχές: συνεργασία, συντονισμός, εκ των προτέρων προϋποθέσεις, υγιές δημοσιονομικό περιβάλλον, ενισχυμένη συνεργασία και εδαφική συνοχή, περαιτέρω απλούστευση.

2.4.2   Η Επιτροπή, η οποία έχει ως απώτερο στόχο τη διαρθρωτική αλλαγή της κοινωνικής κατάστασης στην Ένωση μέσω της προώθησης του "εκσυγχρονισμού" των κοινωνικών πολιτικών των κρατών μελών (8), προτείνει εν προκειμένω:

—	την επίτευξη συνεργιών μεταξύ των τριών προγραμμάτων, καθώς και μεταξύ αυτών και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου·

—	την ανάπτυξη εναρμονισμένων διαδικασιών πληροφόρησης, επικοινωνίας, διάδοσης, διαχείρισης και αξιολόγησης·

—	την επικέντρωση του ενδιαφέροντος σε μεγάλα έργα με υψηλή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία, με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.

2.4.3   Το πρόγραμμα έχει πέντε στόχους:

—	ενίσχυση της οικείωσης των στόχων της Ένωσης στον τομέα της απασχόλησης, των κοινωνικών υποθέσεων και της κοινωνικής ένταξης·

—	προώθηση της χρηστής διακυβέρνησης, της αμοιβαίας μάθησης και της κοινωνικής καινοτομίας·

—	εκσυγχρονισμός και την αποτελεσματική εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας·

—	προώθηση της γεωγραφικής κινητικότητας των εργαζομένων·

—	αύξηση της πρόσβασης σε μικροχρηματοδότηση.

3.   Γενικές παρατηρήσεις της ΕΟΚΕ

3.1   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ενδιαφέρουσα την πρόταση εξορθολογισμού των δράσεων υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς όφελος όσων αναζητούν εργασία και λαμβάνει υπόψη ότι δεν είναι εύκολο να καταρτισθεί πρόγραμμα για μια επταετία όταν το προηγούμενο εξακολουθεί να καλύπτει την επόμενη διετία.

3.2   Εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι ο στόχος της εναρμόνισης των εθνικών κοινωνικών δικαιωμάτων με την παράλληλη διατήρηση της προόδου, ο οποίος αποσκοπεί στην εξάλειψη των ανισοτήτων μεταξύ τους και κατ' αυτόν τον τρόπο στη διευκόλυνση της εθνικής κινητικότητας, δεν εκλαμβάνεται ως γενικός στόχος (9).

3.3   Υπενθυμίζει ότι η αρμοδιότητα της Ένωσης στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής συνοχής είναι συντρέχουσα (10), πράγμα που η Ένωση πρέπει να τηρεί σε κάθε της ενέργεια, όπως πρέπει να σέβεται τις διατάξεις γενικής εφαρμογής του άρθρου 9 της ΣΛΕΕ (11),και τις διατάξεις των άρθρων 8 και 10.

3.4   Από αυτή την άποψη, η ΕΟΚΕ επιθυμεί τα δύο μείζονα ζητήματα της ισότητας και της καταπολέμησης των διακρίσεων, τα οποία συνδέονταν ανέκαθεν με τις κοινωνικές πολιτικές και τα οποία έπειτα ανατέθηκαν στη Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας να εξακολουθήσουν να καλύπτονται από το πρόγραμμα PROGRESS, διότι πολλές διακρίσεις έχουν ως αποτέλεσμα μισθολογικές και κοινωνικές ανισότητες. Το σχέδιο κανονισμού για το ΕΚΤ τις αναφέρει στην αιτιολογική σκέψη 10 και στα άρθρα 7 και 8 (12), ενώ η ισότητα περιλαμβάνεται στο κοινωνικό κεφάλαιο της Συνθήκης.

3.5   Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι οι συνέργειες που αναμένεται ότι θα προκύψουν από τη δέσμη των τριών αξόνων "PROGRESS", "EURES" και "μικροχρηματοδότηση" δεν προβάλλονται καλύτερα στο ΠΚΑΚ. Θα μπορούσε να έχει ληφθεί υπόψη ο ρόλος των περιφερειών. Δεν εξετάζονται οι πρακτικές δυνατότητες για συνέργεια με άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως αυτά για την εκπαίδευση, αυτά που έχουν ως στόχο την υποστήριξη της απασχόλησης των νέων, ή με την εμβληματική πρωτοβουλία για τους νέους "Η πρώτη σου εργασία μέσω του EURES".

3.6   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι για να γίνει σαφέστερο το νέο πρόγραμμα, πρέπει να αξιολογηθούν τα κεφάλαια που διατίθενται πραγματικά, τα ποσοστά χρήσης τους, τα εμπόδια που τα σχέδια αντιμετώπισαν στην πράξη (βλ. μικροχρηματοδότηση και δημιουργία θέσεων εργασίας). Επιπλέον, είναι της άποψης ότι η Επιτροπή δεν εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο θα καθοριστεί η σημαντική ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία που θα καθιστά επιλέξιμες νέες δράσεις. Έτσι, βασίζει τους στόχους της σε αστάθμητους παράγοντες, κατάσταση που οξύνεται από το γεγονός ότι δεν έχει γίνει ακόμη αξιολόγηση του προηγούμενου προγράμματος και ότι η εκτίμηση της προστιθέμενης αξίας του νέου προγράμματος είναι υποκειμενική.

3.7   Συγκρίνοντας το ΠΚΑΚ με το σχέδιο κανονισμού για το ΕΚΤ, η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι οι κοινωνικοί εταίροι θα έπρεπε να αναφέρονται στους τρεις άξονες του ΠΚΑΚ, αφού ο κανονισμός ΕΚΤ αναγνωρίζει ότι διαδραματίζουν "ζωτικό ρόλο στον τομέα της απασχόλησης, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ένταξης") (13).

3.8   Ομοίως, παρατηρεί ότι θα έπρεπε να γίνει αναφορά στο ΠΚΑΚ (το οποίο χρηματοδοτείται εν μέρει με πόρους του ΕΚΤ) στον ρόλο των ΜΚΟ. Πράγματι, το σχέδιο κανονισμού ΕΚΤ αναφέρει στην αιτιολογική σκέψη 9 (14) ότι "Η (…) υλοποίηση των ενεργειών που υποστηρίζονται από το ΕΚΤ βασίζεται στη χρηστή διακυβέρνηση και στην εταιρική σχέση μεταξύ όλων των σχετικών εδαφικών και κοινωνικοοικονομικών φορέων, ιδίως των κοινωνικών εταίρων και των μη κυβερνητικών οργανώσεων".

3.9   Το ΠΚΑΚ αναφέρεται στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (15), αλλά η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι θα έπρεπε να τονιστεί καλύτερα η θέση τους. Θα μπορούσαν τότε να συμβάλουν με τον τρόπο τους στη διαδικασία υλοποίησης των πολιτικών.

3.10   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η Επιτροπή πρέπει να μεριμνά για την ηλεκτρονική ένταξη (16) στις προβλεπόμενες δράσεις, καθώς οι ΝΤΠΕ αποτελούν εγκάρσιο μοχλό για την ένταξη και την απασχόληση.

4.   Όσον αφορά την προσέγγιση

4.1   Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι το σχέδιο έχει ως τίτλο "Πρόγραμμα για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία" (ΠΚΑΚ) και ότι προτείνει να συνεχίσει τρεις προηγούμενες δράσεις της Ένωσης χωρίς να καινοτομήσει. Η Επιτροπή προτείνει να προσανατολιστούν οι τρεις άξονες προς την κοινωνική αλλαγή και καινοτομία διαμέσου του κοινωνικού πειραματισμού χωρίς όμως να αποσαφηνίσει το στόχο της "κοινωνικής καινοτομίας" ούτε στις αιτιολογικές σκέψεις, ούτε στο κείμενο του κανονισμού, ούτε και στην εκ των προτέρων αξιολόγηση.

4.2   Πανεπιστημιακές έρευνες που διεξήχθησαν σε διάφορες χώρες σχετικά με την "κοινωνική καινοτομία", ξεκινούν από την ιδέα ότι το μοντέλο παραγωγής-κατανάλωσης έχει φτάσει στα όριά του και καταλήγουν ότι είναι καιρός να μεταβληθούν οι κοινωνικές δομές με την αναδιανομή των ρόλων μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών φορέων και συμφερόντων, κάτι το οποίο (δεδομένου ότι ο ορισμός της καινοτομίας δεν είναι σαφής) θα οδηγούσε σε απροσδόκητες εξελίξεις στην επιλογή των μοντέλων διακυβέρνησης στις επιχειρήσεις, είτε αυτές είναι κοινωνικές είτε όχι, καθώς και σε ό,τι αφορά τις μισθολογικές αντιλήψεις και τη μορφή του κοινωνικού διαλόγου (17). Για αυτούς τους ερευνητές, η κοινωνική αλλαγή θα επιδράσει επίσης στα συστήματα κοινωνικής προστασίας. Πρέπει να επανεξεταστεί το ευρωπαϊκό "κοινωνικό μοντέλο" χωρίς όμως τη θέσπιση υποχρεωτικών κανόνων δικαίου, με πειραματικό τρόπο. Εξάλλου, "ο άξονας Progress (18) (…) προάγει την τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής" και την καινοτομία, "σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη".

4.3   Στο σχέδιό της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προωθεί τον "κοινωνικό πειραματισμό", χωρίς να προσδιορίσει σε ποια καινοτομία και αλλαγή αποσκοπεί. Πρόκειται για μια κοινωνιολογική προσέγγιση που θα μπορούσε να παραπλανήσει τους πολίτες οι οποίοι δεν μπορούν να αντιληφθούν τον στόχο του τελικού σχεδίου. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι πρέπει καταρχάς να διαπιστωθεί γιατί και πώς η αγορά, οι δημόσιες υπηρεσίες, οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας, καθώς και γιατί δεν έγινε ανακατανομή του πλούτου για την εξασφάλιση της αυτονομίας των ατόμων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με σεβασμό των αρχών του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

4.4   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι πρέπει να γνωρίζουμε ποια είναι η προσδοκώμενη κοινωνική αλλαγή από κάθε καινοτομία, πράγμα που δεν επιτρέπει ούτε η προσέγγιση από την βάση, ούτε το προτεινόμενο σχέδιο κανονισμού.

4.5   Τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης που αναγνωρίζουν οι πολίτες για τη διάρκεια και τη βιωσιμότητά τους, έχουν ισχυρή νομιμοποίηση. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η "δοκιμή και η ανοδική κλιμάκωση καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση των κοινωνικών αναγκών" (19) μπορούν να οδηγήσουν στη μείωση του βαθμού αλληλεγγύης, σε πελατειακές σχέσεις και στον κατακερματισμό της κοινωνικής δράσης και των αντιπροσωπευτικών μορφών της.

4.6   Η ΕΟΚΕ είναι της άποψης ότι το υπό εξέταση πρόγραμμα πρέπει να εγγυηθεί ότι οι δραστηριότητες κοινωνικής καινοτομίας θα είναι συμπληρωματικές και δεν θα ανταγωνίζονται τα κοινωνικά δικαιώματα (20) και τα εθνικά συστήματα κοινωνικής προστασίας. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι η κοινωνική καινοτομία δεν πρέπει να παραγκωνίσει τα συστήματα που βασίζονται στο δίκαιο, ούτε και την ασφάλεια που παρέχουν σε βάθος χρόνου στους ανθρώπους, ακόμα και στους πλέον ευάλωτους.

4.7   Πριν από κάθε συστημική κοινωνική μεταρρύθμιση, πραγματική κοινωνική αλλαγή για τις μειονεκτούσες ομάδες αποτελεί η εύρεση εργασίας και η πρόσβαση στη στέγαση και στις μεταφορές. Όσοι ζουν στην Ένωση έχουν κυρίως ανάγκη από αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας. Το πρόγραμμα θα έπρεπε να αναφέρει το ζήτημα της στέγασης, καθώς αυτή αφορά όλους τους φορείς εργασίας και ένταξης (21).

4.8   Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι σε ό,τι αφορά την κοινωνική προστασία με τη στενή έννοια (22), το άρθρο 153.4 της ΣΛΕΕ εγγυάται την ευχέρεια των κρατών μελών να καθορίζουν τις θεμελιώδεις αρχές του δικού τους συστήματος κοινωνικής ασφαλίσεως, καθώς και να διατηρούν ή να θεσπίζουν αυστηρότερα προστατευτικά μέτρα τα οποία να είναι σύμφωνα με τις Συνθήκες.

5.   Ειδικές παρατηρήσεις

5.1   Η ΕΟΚΕ κρίνει σκόπιμο να περιληφθεί στο σχέδιο κανονισμού υπενθύμιση σχετικά με την αρχή της επικουρικότητας και να ορισθεί η "υψηλή προστιθέμενη αξία" την οποία αποζητούμε.

5.2   ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΤΟ PROGRESS

5.2.1   Ο προσδιορισμός δράσεων, φορέων και πιθανών δικαιούχων του σχεδίου δεν αρκεί (23). Το κείμενο δεν αναφέρει αν στα στοιχεία ανάλυσης λαμβάνεται υπόψη η άποψη των κοινωνικών εταίρων (24) και των ΜΚΟ, ιδίως για την ανάπτυξη συνόλων δεικτών (25).

5.2.2   Αν και το πρόγραμμα PROGRESS έχει στόχους οι οποίοι δεν μπορούν να μετρηθούν εύκολα και χρησιμοποιεί υποκειμενικές μεταβλητές, το δημοσιονομικό δελτίο του σχεδίου το εντάσσει στη διαχείριση βάσει αποτελεσμάτων (26). Δεν έχει ακόμα μετρηθεί ο αντίκτυπος στον στόχο της απασχόλησης και το εργαλείο δεν φαίνεται να λειτουργεί. Για την ΕΟΚΕ, τα δεδομένα που έχουν ήδη συλλεχθεί θα πρέπει να επιτρέψουν τη εξαγωγή συμπερασμάτων από τα επιτεύγματα, ενώ θα πρέπει να διατεθεί επιγραμμικά ένα ηλεκτρονικό λεξικό με τις θετικές εμπειρίες. Η ΕΟΚΕ συνιστά, προτού συνεχίσουμε, να διερευνήσουμε ποιες θέσεις εργασίας έχουν δημιουργηθεί μέσω των ενισχύσεων. Κατ' αυτόν τον τρόπο, η Επιτροπή θα αποφύγει να προβεί σε συστάσεις για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, χωρίς μια αξιόπιστη αξιολόγηση.

5.2.3   Διαπιστώνεται αναντιστοιχία μεταξύ στόχου και μέσων: η χρηματοδότηση που ανακοινώθηκε παρέχει στους τρεις άξονες για την περίοδο 2014-2020 πόρους 10 % περισσότερους από ό,τι το 2007 και ως εκ τούτου δεν επιτρέπει την επέκταση σε νέες δράσεις.

5.2.4   Το σχέδιο δίνει πολύ μεγάλη σημασία στη διαχείριση (27): αντ'αυτού, τα χρήματα των φορολογούμενων θα έπρεπε να βοηθούν άμεσα τους πολίτες. Θα ήταν σημαντικό για να παράδειγμα να γνωρίζουμε το ποσό των πόρων που θα διατεθεί για την αντιμετώπιση της φτώχειας.

5.2.5   Όπως στο παρελθόν, η αξιολόγηση σχεδίων στα οποία έχουν χορηγηθεί ενισχύσεις ενδέχεται να οδηγήσει σε δαπάνες με τη προσφυγή σε ελέγχους από εξωτερικές επιχειρήσεις. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι πρέπει να απλουστευθούν και να τυποποιηθούν τα έγγραφα και οι διαδικασίες.

5.2.6   Όσον αφορά τις κοινωνικές επιχειρήσεις (28), η ΕΟΚΕ επιθυμεί:

—	να υπενθυμίσει την αρχή της επικουρικότητας και τις ευθύνες των κρατών μελών·

—	να διευκρινιστεί ο ρόλος των εν λόγω επιχειρήσεων στις κοινωνικές υπηρεσίες κοινής ωφελείας·

—	να προβληθεί η συνέργεια μεταξύ του ΠΚΑΚ και της πρότασης κανονισμού της 7ης Δεκεμβρίου 2011 σχετικά με τα "Ευρωπαϊκά ταμεία κοινωνικής επιχειρηματικότητας" που αποσκοπεί στην ανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεων (δημιουργία "σήματος" ΕΤΚΕ)·

—	να θεσπιστούν κανόνες διακυβέρνησης, ανάλογα με το βαθμό κοινωνικού στόχου και να διευκρινιστούν οι κανόνες που εφαρμόζονται στους επενδυτές, καθώς και ο ρόλος των τραπεζών με τους απαιτούμενους κανόνες φερεγγυότητας, αν κάτι τέτοιο χρειαστεί·

—	την επιλεξιμότητα των ανεξάρτητων επιχειρηματιών.

5.3   ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΤΟ EURES

5.3.1   Το EURES θα χρηματοδοτηθεί κατά 15 % από το ΠΚΑΚ και σε μεγάλο μέρος από το ΕΚΤ. Η δημοσιονομική επικάλυψη των προγραμμάτων δεν απλοποιεί την κατάσταση για τους πολίτες: τα διαρθρωτικά ταμεία "περιφερειοποιούνται" σύμφωνα με το NUTS2, ενώ αυτό δεν ισχύει για τα κεφάλαια του ΠΚΑΚ.

5.3.2   Οι δραστηριότητες σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο θα χρηματοδοτηθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ενώ οι δραστηριότητες σε ευρωπαϊκό επίπεδο (29) θα χρηματοδοτηθούν από το ΠΚΑΚ. Ενώ στο τμήμα ΕΚΤ θα εφαρμοστούν οι κανόνες συμμετοχής των εταίρων και των ΜΚΟ, κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί στην περίπτωση του τμήματος ΠΚΑΚ.

5.3.3   Η ΕΟΚΕ διερωτάται αν είναι χρήσιμο να συγκεντρωθούν τόσο διαφορετικά στοιχεία σε ένα ενιαίο ΠΚΑΚ, των οποίων ο δημοσιονομικός έλεγχος θα είναι ακόμα πιο δύσκολος από ό,τι με την προηγούμενη διάρθρωση. Η κατανομή της χρηματοδότησης μεταξύ του ΕΚΤ, της Επιτροπής και των κρατών μελών πρέπει να γίνει πιο σαφής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εφαρμογή διαφορετικών κανόνων για την επιτροπολογία και τον έλεγχο των εκτελεστικών πράξεων της Επιτροπής (30).

5.3.4   Η ΕΟΚΕ διερωτάται αν είναι σκόπιμο για την Επιτροπή να δημιουργήσει ένα συγκεντρωτικό σύστημα και να περιορίσει την περιφερειακή δυναμική του EURES, ενώ ταυτόχρονα η διάρκεια λειτουργίας αυτής της παλαιάς "κοινωνικής καινοτομίας" δείχνει ότι οι τοπικοί φορείς είναι οι πλέον αρμόδιοι. Το 2007, το Κοινοβούλιο επιθυμούσε μάλιστα να αυξήσει τον προϋπολογισμό του (31). Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι η κινητικότητα δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μόνο βοήθεια σε περίπτωση όπου υπάρχει ανάγκη αναζήτησης εργασίας σε μια χώρα υποδοχής της ΕΕ.

5.3.5   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι στο κείμενο πρέπει:

—	να επιβεβαιωθεί ότι η δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας είναι σημαντικότερη από την προσφορά μικροχρηματοδοτήσεων ή "μικρο-θέσεων" εργασίας.

—	να εδραιωθεί ο στόχος της προώθησης της κινητικότητας και της καταπολέμησης του κοινωνικού ντάμπινγκ·

—	να γίνει αναφορά στα είδη συμβάσεων εργασίας που συνάπτονται μέσω του EURES·

—	δοθεί ο ορισμός της "στοχοθετημένης κινητικότητας"·

—	να γίνει αναφορά στην αναγγελθείσα αλλαγή της νομικής βάσης του EURES (32)·

—	να προβληθεί η ανάγκη για δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων των μετακινούμενων πολιτών και για νέα κείμενα σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων (33).

5.3.6   Η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να διατηρηθεί με σαφή τρόπο στο EURES ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων.

5.4   Όσον αφορά τη μικροχρηματοδότηση και την κοινωνική επιχειρηματικότητα

5.4.1   Η ΕΟΚΕ επιθυμεί οι πολίτες να είναι πλήρως ενήμεροι σχετικά με το εν λόγω πρόγραμμα, έτσι ώστε να αποφεύγουν προσφορές μικροχρηματοδότησης από την άτυπη οικονομία με τοκογλυφικά επιτόκια μέσω του διαδικτύου (ανάγκη ηλεκτρονικής ένταξης). Ας υπενθυμισθεί ότι τα άτομα που αναφέρονται στο άρθρο 22 του σχεδίου είναι ευάλωτα και ότι πρέπει να τους παρασεχθεί άλλου είδους αρωγή από τις μικροπιστώσεις και τις ανταγωνιστικές δραστηριότητες. Αυτές μπορεί να είναι παραπλανητικές και επικίνδυνες και ως εκ τούτου δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν τη μισθωτή απασχόληση.

5.4.2   Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο υιοθέτησης μιας κλείδας κατανομής του προγράμματος μεταξύ των κρατών μελών.

5.4.3   Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι είναι αναγκαίο να προβληθεί η προσδοκώμενη μόχλευση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων και της ΕΤΕ και να προσδιοριστούν με σαφή τρόπο οι δικαιούχοι. Πράγματι, το ποσό των 25 000 ευρώ θα έχει πολύ διαφορετικές επιπτώσεις (και οι πιστωτικοί φορείς θα δουν πολύ διαφορετικά τις εγγυήσεις) ανάλογα με το αν θα δοθεί σε εργαζόμενους που έχουν χάσει τη θέση τους (άρθρο 22.1.α), σε μια κοινωνική επιχείρηση (άρθρο 22.3) με υπαλλήλους και προϋπολογισμό ή σε έναν επιχειρηματία και την μικροεπιχείρησή του. Πρέπει λοιπόν να γίνει σαφές:

—	τί είναι "κοινωνικό" εν προκειμένω·

—	ποιοι είναι οι δικαιούχοι και ιδίως το μέγεθος των επιλέξιμων κοινωνικών επιχειρήσεων·

—	τί είναι "κοινωνική μικροεπιχείρηση"·

—	οι λεπτομέρειες εφαρμογής της ενίσχυσης και η συγκεκριμένη κάλυψη που παρέχεται (100%;)·

—	τα κριτήρια για την ενδεχόμενη εισαγωγή μιας μορφής κλιμάκωσης της ενίσχυσης·

—	ποιά είναι τα μέτρα απλούστευσης της εκ των υστέρων αξιολόγησης για τη διευκόλυνση των απολογισμών και τη μείωση του κόστους των ελέγχων.

5.4.4   Από την πλευρά των δανειστών πρέπει:

—	να απλουστευθούν οι κανόνες που τους αφορούν για να μπορούν να αναλάβουν τον ρόλο τους χωρίς να επιβαρύνουν τους οφειλέτες με ξεχωριστές και κρυμμένες απαιτήσεις·

—	να προβλεφθούν μέτρα αξιολόγησης για έναν ταχύ απολογισμό.

5.4.5   Η ΕΟΚΕ επιθυμεί η προστιθέμενη αξία αυτών των μέτρων να είναι πιο υψηλή από την εκτιμώμενη αξιολόγηση του προηγούμενου προγράμματος, σύμφωνα με την οποία δημιουργείται 1,2 θέση εργασίας ανά χορηγούμενη μικροπίστωση (34).

---

(1)  Γνωμοδότηση CESE, ΕΕ C 100, σελ. 77, 30.04.2009.

(2)  Γνωμοδότηση CESE, ΕΕ C 132, σελ. 22, 03.05.2011.

(3)  PCIS: Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία, COM(2011) 609 final.

(4)  ΣΛΕΕ, άρθρο 151

(5)  Ευρωπαϊκό κοινωνικό ταμείο και Ευρωπαϊκό ταμείο για την κοινωνική επιχειρηματικότητα.

(6)  Πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το έτος 2012 COM(2011) 777 final

(7)  Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης.

(8)  COM(2011) 609 final: σημ. 1 της αιτιολογικής έκθεσης και άρθρο 4.1 γ) του σχεδίου.

(9)  ΣΛΕΕ, άρθρο 151, παράγραφος 1

(10)  ΣΛΕΕ, άρθρο 4.2 β) και γ)

(11)  Γνωμοδότηση CESE, ΕΕ C 24, σελ. 29, 28.01.2012.

(12)  COM(2011) 607 final.

(13)  COM(2011) 607 final, βλ σημ. 5 των αιτιολογικών σκέψεων.

(14)  COM (2011) 607 final, αιτιολογική σκέψη 9.

(15)  COM (2011) 609, αιτιολογική σκέψη 9.

(16)  Γνωμοδότηση CESE, ΕΕ C 318, σελ. 9, 29.10.2011.

(17)  Social innovation Review, Standford Graduate School of Business, Fall 2008, J.A. Phills, K. Deiglmeier, D.T. Miller; Social Innovation, J. Howaldt & M. Schwarz, IMO-Dortmund, Mai 2010; Transformations et Innovation sociale en Europe: quelles sorties de crise?, N. Richez-Battesti & D. Vallade, P.U de Louvain-Cahiers du CIRTES 5, Σεπτέμβριος 2010, σελ..45; S. Bacq & F. Janssen, ibid, σελ. 207.

(18)  Άρθρο. 3 α) του σχεδίου κανονισμού και της γνωμοδότησης της ΕΟΚΕ, ΕΕ C 255, σελίδα 67, 14.10.2005.

(19)  Άρθρο 9-1 και άρθρο 3 κατ'ευρεία έννοια – COM(2011) 609.

(20)  ΣΛΕΕ, άρθρο 151, παράγραφος 1

(21)  Άρθρα 1, 7, 15, 24, 34.3,52.3 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, άρθ. 8 της ΕΣΔΑ και άρθρα 30 και 31 του αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη.

(22)  COM(2011) 609, άρθ. 4.1 α) και β).

(23)  Παρ. Εκ των προτέρων αξιολόγηση, σελ. 42.

(24)  COM(2011) 609, άρθ. 15 α) και γ).

(25)  COM(2011) 607, άρθρο 6.

(26)  "Νομοθετικό δημοσιονομικό δελτίο για προτάσεις που έχουν δημοσιονομικές επιπτώσεις", σημείο 1.4.3, (παράρτημα της COM(2011) 609 final,, σελ. 32).

(27)  COM(2011) 609 final, άρθρο 5.3.

(28)  ΕΕ C 24, σελ. 1, 28.01.2012.

(29)  Δικτυακή πύλη και σχέδιο για τη νεολαία "Η πρώτη σου εργασία μέσω του EURES"

(30)  Κανονισμός (ΕΕ) Αριθμός 182/2011.

(31)  Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 15ης Σεπτεμβρίου 2007.

(32)  Ανακοίνωση COM(2011) 777 final.

(33)  Πρόταση οδηγίας της 19ης Δεκεμβρίου 2011 (COM(2011) 883 final.

(34)  Νομοθετικό δημοσιονομικό δελτίο για τις προτάσεις, σημείο 2.1.2, δείκτες επιδόσεων (παράρτημα της COM(2011) 609 final,σελ. 37.

---