ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1........... Τα αποτελέσματα οκτώ ετών παρέμβασης του ταμείου αλληλεγγύης......................... 4

2........... Ζητήματα και ερωτήματα.............................................................................................. 5

2.1........ Δυσανάλογος αριθμός αιτήσεων που υποβάλλονται σύμφωνα με το κριτήριο των «εξαιρετικών περιστάσεων»............................................................................................................... 5

2.2........ Ασαφή περιφερειακά κριτήρια και έλλειψη διαφάνειας............................................... 6

2.3........ Ικανότητα αντίδρασης και προβολή.............................................................................. 6

2.4........ Πεδίο παρέμβασης........................................................................................................ 7

2.5........ Χρηματοδότηση............................................................................................................ 8

3........... Η πρόταση του 2005 για ένα τροποποιημένο Ταμείο Αλληλεγγύης με ευρύτερο πεδίο παρέμβασης         8

4........... Ειδική έκθεση του Ελεγκτικού Συνέδριου (έλεγχος απόδοσης).................................. 9

5........... Αποτελέσματα της ερευνάς της Επιτροπής Συντονισμού των Ταμείων (COCOF) 2010    10

6........... Προσαρμογή του κανονισμού..................................................................................... 10

6.1........ Σαφώς προσδιορισμένο πεδίο παρέμβασης του Ταμείου Αλληλεγγύης.................... 11

6.2........ Νέος απλός ορισμός για τις περιφερειακές καταστροφές.......................................... 12

6.3........ Επιτάχυνση των πληρωμών και καταβολή προκαταβολών......................................... 13

6.4........ Παρέμβαση σε περιπτώσεις καταστροφών που συνεπάγονται τη σταδιακή πρόκληση ζημιών      14

6.5........ Συγχώνευση των αποφάσεων για τη χορήγηση επιδότησης και των συμφωνιών εφαρμογής         14

6.6........ Μετατροπή του Ταμείου σε πιο αποτελεσματικό μέσο άμυνας κατά των καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής....................................................................................................................... 15

7........... Η ρήτρα αλληλεγγύης στο άρθρο 222 της ΣΛΕΕ....................................................... 16

8........... Περίληψη και συμπεράσματα..................................................................................... 16

Παράρτημα 1: Όρια για τις μείζονες καταστροφές το 2011...................................................... 17

Παράρτημα 2: Αιτήσεις που υποβλήθηκαν στο Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ την περίοδο 2002 - 2010       19

Παράρτημα 3: Στατιστική επισκόπηση των αιτήσεων που υποβλήθηκαν στο Ταμείο Αλληλεγγύης 23

Παράρτημα 4: Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ – Αιτήσεις χρηματοδότησης για εξαιρετική περιφερειακή καταστροφή την περίοδο 2002-2010 Προσομοίωση περιφερειακού ΑΕγχΠ (n-3)....................................... 24

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Το μέλλον του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης

1. Τα αποτελεσματα οκτω ετων παρεμβασησ του ταμειου αλληλεγγυησ

Το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ)[1] ιδρύθηκε το 2002 με σκοπό να δοθεί στην ΕΕ ένα μέσο που θα της επιτρέπει να αντιδρά με αποτελεσματικό τρόπο σε περίπτωση μεγάλων φυσικών καταστροφών που πλήττουν τα κράτη μέλη ή τις χώρες που βρίσκονται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης για την ένταξή τους στην ΕΕ[2]. Προηγουμένως δεν υπήρχε τέτοιο μέσο για ανάληψη εσωτερικής δράσης.

Έως το τέλος του 2010 η Επιτροπή έλαβε 85 αιτήσεις για την παροχή οικονομικής βοήθειας από 23 διαφορετικές χώρες: 27 από αυτές τις αιτήσεις ανήκουν στην κατηγορία των «μειζόνων φυσικών καταστροφών», η οποία είναι το κύριο πεδίο εφαρμογής του Ταμείου Αλληλεγγύης. Στον κανονισμό ορίζεται η έννοια της μείζονος καταστροφής ως καταστροφής που προκαλεί ζημιές οι οποίες υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο όριο σε κάθε χώρα και ανέρχεται τουλάχιστον στο 0,6% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ) ή σε 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε τιμές του 2002 οι οποίες το 2011 αντιστοιχούν σε 3,536 δισεκατομμύρια ευρώ[3]. Τα όρια που ισχύουν για μεμονωμένες χώρες το 2011 περιλαμβάνονται στο παράρτημα 1.

Ωστόσο, περίπου τα δύο τρίτα όλων των αιτήσεων που ελήφθησαν μετά την ίδρυση του Ταμείου αφορούν τις δύο εξαιρέσεις που αναφέρονται στον κανονισμό και επιτρέπουν την κινητοποίηση του Ταμείου ακόμη και σε περίπτωση που η ζημία είναι κάτω από το όριο. 53 αιτήσεις υποβλήθηκαν σύμφωνα με το κριτήριο για «τεράστια περιφερειακή καταστροφή» και 4 σύμφωνα με το κριτήριο για καταστροφές σε «γειτονική χώρα». Στην τελευταία περίπτωση, μια χώρα που ικανοποιεί τις προϋποθέσεις και επλήγη από καταστροφή που έπληξε μια άλλη χώρα της οποίας έγινε δεκτή η αίτηση για παρέμβαση στο πλαίσιο μείζονος καταστροφής, μπορεί να λάβει επίσης βοήθεια από το Ταμείο ανεξάρτητα από το μέγεθος της ζημίας. Τεράστιες περιφερειακές καταστροφές είναι οι καταστροφές που έπληξαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στη σχετική περιφέρεια και έχουν σοβαρές και μακροχρόνιες επιπτώσεις στις συνθήκες διαβίωσης και στην οικονομική σταθερότητα της περιφέρειας.

Γενικά, από την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης το 2002 έως το τέλος του 2010 εγκρίθηκαν 42 αιτήσεις για συνολική οικονομική βοήθεια ύψους πάνω από 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ[4]. Σε αυτό το χρονικό διάστημα η Επιτροπή έπρεπε να απορρίψει 35 αιτήσεις για βοήθεια, οι οποίες υποβλήθηκαν όλες σύμφωνα με το κριτήριο για «τεράστια περιφερειακή καταστροφή», επειδή διαπιστώθηκε ότι δεν πληρούσαν τα κριτήρια για εξαιρετικές περιστάσεις. Δύο αιτήσεις αποσύρθηκαν από το αιτών κράτος μόλις κατέστη σαφές ότι δεν είχαν προοπτικές επιτυχίας. Στο τέλος του Δεκεμβρίου του 2010 εκκρεμούσε ακόμη η απόφαση για έξι αιτήσεις. Λόγω της διαρκούς αύξησης του μεγέθους και της συχνότητας των φυσικών καταστροφών στην Ευρώπη, οι αιτήσεις αφορούσαν πολλά διαφορετικά είδη φυσικών καταστροφών, συμπεριλαμβανομένων των καταιγίδων, των πλημμυρών, των γεωλισθήσεων, των σεισμών, των εκρήξεων ηφαιστείων, των δασικών πυρκαγιών και της ξηρασίας. Η πιο σοβαρή περίπτωση είναι ο σεισμός στην επαρχία L’Aquila στην Ιταλία το 2009 με ζημιές πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ και δεκάδες χιλιάδες άστεγους. Στην περίπτωση αυτή το Ταμείο χορήγησε επιδότηση ύψους άνω των 492 εκατομμυρίων ευρώ, η οποία είναι η μεγαλύτερη επιδότηση που έχει καταβληθεί έως τώρα. Τα παραρτήματα 2 και 3 παρέχουν επισκόπηση όλων των αιτήσεων που ελήφθησαν από το 2002 έως το τέλος του 2010.

Αναγνωρίστηκε ευρέως ότι το Ταμείο Αλληλεγγύης – σε σχέση με το σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε - είναι ένα πολύ επιτυχημένο μέσο. Η βοήθεια από το Ταμείο συνέβαλε στην ελάφρυνση της οικονομικής επιβάρυνσης των χωρών που επλήγησαν από καταστροφή. Η προσφορά βοήθειας και πρόσθετων πόρων σε εξαιρετικά δύσκολες περιόδους δημιούργησε μια θετική εικόνα της Ένωσης στους πολίτες. Ωστόσο, από την πείρα που αποκτήθηκε φαίνεται ότι υπάρχουν περιορισμοί και αδυναμίες στη λειτουργία του Ταμείου.

2. Ζητηματα και ερωτηματα 2.1. Δυσανάλογος αριθμός αιτήσεων που υποβάλλονται σύμφωνα με το κριτήριο των «εξαιρετικών περιστάσεων»

Όπως επισημαίνεται παραπάνω, από την πείρα που αποκτήθηκε από το 2002 προκύπτει ότι η πλειονότητα των αιτήσεων για βοήθεια από το Ταμείο Αλληλεγγύης δεν υποβάλλονται για μείζονες καταστροφές όπως προβλέπεται από τον νομοθέτη, αλλά σύμφωνα με το κριτήριο για εξαιρετικές περιστάσεις που ισχύει για περιφερειακές καταστροφές. Για τις περιπτώσεις αυτές ο κανονισμός αναφέρει ότι πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε απομακρυσμένες και απομονωμένες περιοχές και επιβάλλει την εξέταση αυτών των κριτηρίων από την Επιτροπή «με άκρα αυστηρότητα». Επιπλέον, ο κανονισμός περιορίζει το ανώτατο ποσό της ετήσιας επιδότησης για περιφερειακές καταστροφές στο 7,5% του μέγιστου ποσού του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ που μπορεί να κινητοποιηθεί κάθε έτος στο πλαίσιο το Ταμείου Αλληλεγγύης, δηλαδή 75 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό υπογραμμίζει την πρόθεση του νομοθέτη να γίνονται δεκτές οι περιφερειακές καταστροφές μόνο σε πραγματικά εξαιρετικές περιπτώσεις.

Το ποσοστό απόρριψης των αιτήσεων που υποβλήθηκαν σύμφωνα με τα κριτήρια για περιφερειακές καταστροφές, περίπου τα δύο τρίτα, εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλό. Αντιθέτως, το ποσοστό αποδοχής των αιτήσεων που αφορούν μείζονες καταστροφές, για τις οποίες εφαρμόζεται μόνο το ποσοτικό κριτήριο, φθάνει μέχρι σήμερα το 100%.

2.2. Ασαφή περιφερειακά κριτήρια και έλλειψη διαφάνειας

Ο ορισμός της «τεράστιας περιφερειακής καταστροφής» στον κανονισμό είναι μάλλον ασαφής και οι προϋποθέσεις για την κινητοποίηση του Ταμείου σε αυτή την κατηγορία, όπως νοούνται από τον νομοθέτη, είναι δύσκολο να ικανοποιηθούν: το Ταμείο μπορεί να κινητοποιηθεί κατ’ εξαίρεση μόνο εάν μια τεράστια περιφερειακή καταστροφή έπληξε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού μιας περιοχής και έχει σοβαρές και μακροχρόνιες συνέπειες στην οικονομική σταθερότητά της και στις συνθήκες διαβίωσης. Η απόδειξη της ικανοποίησης αυτών των προϋποθέσεων είναι επαχθής και η αξιολόγησή της δύσκολη. Συνεπώς, τα κράτη που υποβάλλουν αίτηση και η Επιτροπή αφιερώνουν σημαντικό χρόνο και καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για την προετοιμασία και την αξιολόγηση των αιτήσεων για μικρότερες καταστροφές, που στις περισσότερες περιπτώσεις απορρίπτονται. Φαίνεται ότι παρά τις λεπτομερείς συμβουλές και τις οδηγίες που παρέχει η Επιτροπή, πολλά κράτη μέλη θεωρούν ότι έχουν υποχρέωση έναντι των περιφερειών τους να υποβάλλουν αιτήσεις ακόμη και αν γνωρίζουν ότι οι πιθανότητες επιτυχίας είναι μικρές. Η απόρριψη των αιτήσεων δημιουργεί απογοήτευση στα σχετικά κράτη και περιφέρειες και βλάπτει την εικόνα της ΕΕ.

2.3. Ικανότητα αντίδρασης και προβολή

Τα προβλήματα όσον αφορά το χρόνο που απαιτείται για την καταβολή των επιδοτήσεων του Ταμείου Αλληλεγγύης οφείλονται στους όρους και στις διαδικασίες που επιβάλλει ο κανονισμός. Το Ταμείο συχνά συγχέεται με μέσο ταχείας αντίδρασης για τη διαχείριση κρίσης, αλλά αυτός δεν είναι ο σκοπός για τον οποίο ιδρύθηκε. Πρόκειται για μέσο που συμβάλλει στην αναχρηματοδότηση δραστηριοτήτων επείγουσας ανάγκης οι οποίες χρηματοδοτούνται αρχικά από τις δημόσιες αρχές της πληγείσας χώρας. Ωστόσο, η Επιτροπή συμμερίζεται την άποψη εκείνων που ζητούν να διατίθεται ταχύτερα η βοήθεια απ’ ό,τι σήμερα.

Ορισμένοι παράγοντες περιορίζουν την ικανότητα αντίδρασης του Ταμείου. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς είναι οι ακόλουθοι:

– Σε περίπτωση καταστροφής, η Επιτροπή δεν μπορεί να δράσει με δική της πρωτοβουλία· πρέπει να περιμένει επίσημη αίτηση από τις εθνικές αρχές οι οποίες κανονικά χρειάζονται ολόκληρο το διάστημα των 10 εβδομάδων από την αρχή της καταστροφής για την προετοιμασία της αίτησής τους. Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις οι αιτούντες επικαιροποιούν την αίτησή τους μετά την επίσημη υποβολή της. Σε ορισμένες περιπτώσεις για την αξιολόγηση είναι αναγκαίο να ζητήσει η Επιτροπή συμπληρωματικές πληροφορίες οι οποίες μερικές φορές λαμβάνονται μερικούς μήνες αργότερα.

– Οι πιστώσεις για τις επιδοτήσεις του Ταμείου Αλληλεγγύης δεν είναι άμεσα διαθέσιμες στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Τα κονδύλια πρέπει να αυξηθούν με επιπλέον οικονομική προσπάθεια των κρατών μελών, πέρα και πάνω από τις κανονικές συνεισφορές τους στην ΕΕ. Πριν από την καταβολή κάθε ενίσχυσης η Επιτροπή πρέπει να ζητήσει από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν διορθωτικό προϋπολογισμό, πράγμα που συνήθως συνεπάγεται μάλλον μακρά διαδικασία από δύο έως τέσσερις μήνες και μερικές φορές περισσότερο.

– Η κινητοποίηση του Ταμείου στο πλαίσιο του ισχύοντος κανονισμού περιλαμβάνει μια ολόκληρη σειρά μέτρων, από την παραλαβή της αίτησης έως – σε περίπτωση θετικής αξιολόγησης – την καταβολή της επιδότησης. Απαιτούνται τουλάχιστον τέσσερις αποφάσεις της Επιτροπής για κάθε περίπτωση:

– αποδοχή της αίτησης ως επιλέξιμης περίπτωσης που ικανοποιεί τα κριτήρια του κανονισμού με βάση την αξιολόγηση της αίτησης από τις υπηρεσίες της Επιτροπής,

– έγκριση πρότασης διορθωτικού προϋπολογισμού προκειμένου να εγκρίνουν το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την κινητοποίηση του Ταμείου και να καταστούν διαθέσιμες οι πιστώσεις του προϋπολογισμού για το προτεινόμενο ποσό της βοήθειας,

– έγκριση απόφασης της Επιτροπής που απευθύνεται στο δικαιούχο κράτος, με την οποία χορηγείται η βοήθεια (απόφαση για τη χορήγηση επιδότησης),

– έγκριση της συμφωνίας για τη χορήγηση της επιδότησης, στην οποία προσδιορίζονται οι όροι χρησιμοποίησης της επιδότησης, καθορίζονται, ιδίως, τα είδη των μέτρων επείγουσας ανάγκης που θα χρηματοδοτηθούν από τη βοήθεια και ορίζονται οι αρμόδιες αρχές (συμφωνία εφαρμογής).

– Η συμφωνία εφαρμογής μπορεί κατ’ αρχήν να συναφθεί μόλις εγκριθεί ο διορθωτικός προϋπολογισμός και εκδώσει η Επιτροπή την απόφαση επιδότησης. Η Επιτροπή ζητά συστηματικά από τα δικαιούχα κράτη να υποβάλουν τα απαραίτητα στοιχεία (ιδίως σχετικά με το είδος των δραστηριοτήτων για τις οποίες σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν την επιδότηση) μόλις προτείνει την κινητοποίηση της επιδότησης και ενώ είναι υπό εξέλιξη η διαδικασία του διορθωτικού προϋπολογισμού. Ωστόσο, πολύ συχνά τα κράτη μέλη που υποβάλλουν την αίτηση διαβιβάζουν αυτά τα στοιχεία μόνο πολλές εβδομάδες ή ακόμα και μήνες μετά την έγκριση του διορθωτικού προϋπολογισμού.

– Η συμφωνία πρέπει να υπογραφεί από τους αρμόδιους επιτρόπους και τον ορισθέντα αντιπρόσωπο του δικαιούχου κράτους, ο οποίος είναι συνήθως υπουργός της κυβέρνησης.

– Οι αιτήσεις δεν υποβάλλονται πάντα σε μια από τις κύριες γλώσσες εργασίας της Επιτροπής και συνεπώς απαιτείται μετάφραση για να είναι σε θέση η Επιτροπή να τις εξετάσει. Για τη μετάφραση μπορεί να απαιτηθούν έως έξι εβδομάδες. Επιπλέον, η ανάγκη να μεταφραστούν όλα τα επίσημα έγγραφα για τα οποία πρέπει να αποφασίσει η Επιτροπή ή τα οποία απευθύνονται στο κράτος που υποβάλλει την αίτηση προκαλεί επιπλέον καθυστερήσεις.

Αυτό έχει ως σωρευτικό αποτέλεσμα οι επιδοτήσεις, σε πολλές περιπτώσεις, να καταβάλλονται 9 έως 12 μήνες, και μερικές φορές περισσότερο, μετά την καταστροφή. Οι επιδοτήσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναδρομικά για τη χρηματοδότηση μέτρων επείγουσας ανάγκης που διεξήχθησαν ήδη κατά τη διάρκεια ή κατά την περίοδο αμέσως μετά την καταστροφή και επομένως διατηρούν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμά τους που είναι η ανακούφιση των προϋπολογισμών των κρατών μελών και η βοήθεια προς τις περιφέρειες για να αντιμετωπίσουν την οικονομική επιβάρυνση λόγω της καταστροφής. Αντιθέτως, αυτές οι καθυστερήσεις ελαττώνουν σε μεγάλο βαθμό την προβολή της επιδότησης του Ταμείου Αλληλεγγύης στον πληγέντα πληθυσμό, ιδίως επειδή ο κανονισμός δεν περιλαμβάνει κανόνες δημοσιότητας και όλα τα κράτη μέλη δεν ανακοινώνουν ευρέως την προέλευση της βοήθειας που έλαβαν.

2.4. Πεδίο παρέμβασης

Το Ταμείο με τη σημερινή του μορφή καθιστά δύσκολη αν όχι αδύνατη την κινητοποίηση της βοήθειας σε περίπτωση μειζόνων κρίσεων εκτός των φυσικών καταστροφών. Αυτό αποδείχτηκε από τα βιομηχανικά ατυχήματα, όπως η διαρροή πετρελαίου από το δεξαμενόπλοιο Prestige, η έκρηξη στις δεξαμενές πετρελαίου του Buncefield ή τρομοκρατικές ενέργειες όπως οι βομβιστικές επιθέσεις στη Μαδρίτη και στο Λονδίνο το 2004 και το 2005. Επίσης, δεν είναι δυνατό υπό τις παρούσες συνθήκες να παρέχεται βοήθεια από το Ταμείο Αλληλεγγύης σε περίπτωση σοβαρής κρίσης στον τομέα της δημόσιας υγείας – π.χ. μιας πανδημίας στην Ευρώπη, όπως το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (ΣΟΑΣ), ή ενός μεγάλου πυρηνικού ατυχήματος – η οποία θα μπορούσε εύκολα να υπερβεί τις ικανότητες των μεμονωμένων κρατών να αντιμετωπίσουν μια κρίση. Ωστόσο, ζητήθηκε, π.χ. στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, να αντιμετωπιστούν αυτά τα γεγονότα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και στο πλαίσιο αυτό να ζητηθεί ειδικά η βοήθεια του Ταμείου Αλληλεγγύης.

2.5. Χρηματοδότηση

Οι επιδοτήσεις του Ταμείου Αλληλεγγύης χρηματοδοτούνται εκτός του κανονικού προϋπολογισμού της ΕΕ με πρόσθετα χρηματικά ποσά επιπλέον των αντίστοιχων τομέων όπως προβλέπεται από τη διοργανική συμφωνία. Συνεπώς, οι επιδοτήσεις πρέπει να εγκρίνονται ύστερα από πρόταση της Επιτροπής με κατά περίπτωση εξέταση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Το ετήσιο ανώτατο όριο είναι 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Από την ίδρυση του Ταμείου το 2002 αυτό το ποσό ήταν πάντα επαρκές και το μέγιστο ποσό που καταβλήθηκε σε ένα μόνο έτος ήταν 728 εκατομμύρια ευρώ (2002), ακολουθούμενο από 622 εκατομμύρια ευρώ το 2009. Όλα τα άλλα έτη οι συνολικές πληρωμές ήταν σημαντικά χαμηλότερες. Επομένως, φαίνεται ότι δεν υπάρχει ανάγκη αύξησης του ανώτατου ποσού του προϋπολογισμού.

Οι μεμονωμένες επιδοτήσεις καταβάλλονται μετά την έγκριση της αντίστοιχης πρότασης διορθωτικού προϋπολογισμού της Επιτροπής για την εν λόγω περίπτωση και την ολοκλήρωση της τριμερούς σύσκεψης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής. Η διαδικασία απαιτεί κανονικά δύο αναγνώσεις αλλά εξορθολογίστηκε με την εφαρμογή απλουστευμένης διαδικασίας με μία μόνο ανάγνωση. Ο χρόνος που απαιτείται για την έγκριση των πιστώσεων του προϋπολογισμού είναι διαφορετικός σε κάθε περίπτωση ανάλογα με τις περιστάσεις αλλά συνήθως είναι από έξι έως δώδεκα εβδομάδες. Η Επιτροπή χρησιμοποιεί αυτό το χρονικό διάστημα για την προετοιμασία της επίσημης απόφασης επιδότησης και τη διαπραγμάτευση με το δικαιούχο κράτος της συμφωνίας για την εκτέλεση της επιδότησης που πρέπει να συναφθεί πριν από την καταβολή της επιδότησης.

3. Η προταση του 2005 για ένα τροποποιημενο Ταμείο Αλληλεγγύης με ευρυτερο πεδιο παρεμβασησ

Το 2005 η Επιτροπή υπέβαλε νομοθετική πρόταση για νέο κανονισμό σχετικά με του Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ[5]. Η πρόταση αυτή, που βασίζεται στο υφιστάμενο Ταμείο, αποσκοπούσε στα εξής

– διεύρυνση του πεδίου παρέμβασης και απλούστευση των όρων επιλεξιμότητας των ενεργειών, ώστε να μπορεί η Ένωση να παρεμβαίνει στις περιπτώσεις καταστροφών που δεν είναι φυσικές καταστροφές, π.χ. βιομηχανικά ατυχήματα και άλλες ανθρωπογενείς καταστροφές, απειλές για τη δημόσια υγεία (πανδημίες κ.λπ.) και μεγάλες τρομοκρατικές ενέργειες·

– τη δυνατότητα για προκαταβολές, με σκοπό την επιτάχυνση του ρυθμού ανταπόκρισης και της προβολής της υποστήριξης από την Ένωση·

– την απλούστευση, μέσω της εισαγωγής σαφέστερων κριτηρίων για την ενεργοποίηση του Ταμείου (με μείωση του ορίου που αφορά τις μείζονες καταστροφές και την παράλληλη κατάργηση των κριτηρίων για τις εξαιρετικές περιστάσεις).

Η πρόταση έτυχε πολύ ευνοϊκής υποδοχής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. το οποίο την ενέκρινε σε πρώτη ανάγνωση στις 18 Μαΐου 2006.

Αντιθέτως, στο Συμβούλιο η πρόταση αντιμετωπίστηκε με γενική δυσπιστία και αντίθεση από τα περισσότερα κράτη μέλη όσον αφορά σχεδόν όλα τα νέα στοιχεία της πρότασης, και ιδίως τις πιθανές συνέπειές τους για τον προϋπολογισμό. Ύστερα από μια σειρά συσκέψεων εντατικής εξέτασης και διαπραγματεύσεων με την Επιτροπή, η σχετική ομάδα συμβούλων για δημοσιονομικά θέματα αποφάσισε, τον Μάιο του 2006, να διακόψει την εξέταση της πρότασης. Παρά τις σημαντικές και επανειλημμένες προσπάθειες από την Επιτροπή, το Συμβούλιο δεν επιθυμούσε να συμπεριληφθεί εκ νέου η πρόταση στην ημερήσια διάταξη. Επίσης, οι επανειλημμένες εκκλήσεις του Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο για τη συνέχιση της εξέτασης του κειμένου δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα.

4. Ειδικη εκθεση του Ελεγκτικου Συνεδριου (ελεγχοσ αποδοσησ)

Το 2008 το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο υπέβαλε τα αποτελέσματα του ελέγχου διαχείρισης του Ταμείου[6]. Στον έλεγχο εξετάστηκε αν κατά τη χορήγηση της βοήθειάς του το Ταμείο ήταν ταχύ, αποτελεσματικό και ευέλικτο και αν τα κράτη που έλαβαν την ενίσχυση ήταν ικανοποιημένα με το Ταμείο. Για το σκοπό αυτό, το Συνέδριο εξέτασε όλες τις αιτήσεις που είχαν υποβληθεί έως το τέλος του 2006 και διενήργησε έρευνα αποστέλλοντας ερωτηματολόγια στα κράτη που είχαν υποβάλει αίτηση.

Στην έκθεσή του το Ελεγκτικό Συνέδριο καταλήγει σε συμπεράσματα σχετικά με τη λειτουργία του Ταμείου Αλληλεγγύης παρόμοια με της πρότασης της Επιτροπής του 2005 που περιγράφονται παραπάνω. Παρόλο που γενικά το Συνέδριο διαπίστωσε ότι το Ταμείο έχει επιτύχει τον ουσιαστικό του στόχο, δηλαδή την έκφραση αλληλεγγύης προς τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί από καταστροφή, παρατήρησε ωστόσο ότι ήταν πιο δύσκολο να ικανοποιηθούν οι προϋποθέσεις για την έγκριση αίτησης για μικρότερη «περιφερειακή καταστροφή» (σε αντιδιαστολή με «μείζονα καταστροφή»), κυρίως λόγω του μάλλον ασαφούς ορισμού της περιφερειακής καταστροφής στον κανονισμό, με αποτέλεσμα επίσης πιθανή έλλειψη σαφήνειας στην απόρριψη των αιτήσεων για τέτοιες καταστροφές. Το Συνέδριο επέκρινε κυρίως την έλλειψη ταχύτητας του μέσου.

5. Αποτελεσματα της ερευνασ της Επιτροπήσ Συντονισμού των Ταμείων (COCOF) 2010

Για να γίνει καλύτερα κατανοητό κάτω από ποιες συνθήκες θα είναι έτοιμα τα κράτη μέλη για να συνεχίσουν τη συζήτηση/διαπραγμάτευση, το 2010 η Επιτροπή παρουσίασε το Ταμείο Αλληλεγγύης στα μέλη της COCOF[7], τονίζοντας τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες του καθώς και τα βασικά σημεία της πρότασης του 2005. Τέθηκαν τρεις συγκεκριμένες ερωτήσεις:

– Ποια είναι τα στοιχεία του ισχύοντος κανονισμού για τα οποία τα κράτη μέλη πιστεύουν ότι το Ταμείο δεν ανταποκρίνεται ή δεν ανταποκρίνεται πλήρως στις προσδοκίες τους;

– Ποια στοιχεία της πρότασης του 2005 για νέο κανονισμό μπορούν να συζητηθούν περαιτέρω (είτε όπως προτείνονται από την Επιτροπή είτε με άλλο τρόπο); Ποια στοιχεία φαίνονται να μην είναι ρεαλιστικά ή επιθυμητά;

– Υπάρχουν θέματα/στοιχεία που δεν περιλαμβάνονται ούτε στον ισχύοντα κανονισμό ούτε στην πρόταση του 2005 και τα οποία επιθυμείτε να αντιμετωπίζονται/καλύπτονται από το Ταμείο;

Αυτή η έρευνα έδειξε ότι μεγάλος αριθμός κρατών μελών εξακολουθούν να είναι αντίθετα με την έκδοση νέου κανονισμού, ενώ ορισμένα κράτη μέλη πιστεύουν ότι υπάρχει περιορισμένο περιθώριο για προσαρμογές ορισμένων σημείων του ισχύοντος κανονισμού, π.χ. για να περιληφθεί η ξηρασία ή να είναι πιο ευέλικτα τα κριτήρια για τις περιφερειακές καταστροφές (που είχε αρχικά προτείνει η Επιτροπή να καταργηθούν). Ωστόσο, κάθε τροποποίηση που ενδέχεται να έχει ως συνέπεια υψηλότερες δαπάνες απορρίφθηκε ολοκληρωτικά από τη μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών. Έξι κράτη μέλη δήλωσαν ότι γενικά η θέση τους είναι θετική και ανοικτή όσον αφορά τις συζητήσεις.

6. Προσαρμογη του κανονισμου

Από τα προαναφερόμενα προκύπτει σαφώς ότι στο σημερινό πολιτικό κλίμα που χαρακτηρίζεται κυρίως από τη δυσχερή δημοσιονομική κατάσταση σε πολλά κράτη μέλη, η μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών δεν είναι διατεθειμένα να αποδεχθούν καμία σημαντική αλλαγή στη νομική βάση και στη λειτουργία του Ταμείου Αλληλεγγύης. Για το λόγο αυτό η Επιτροπή εγκαταλείπει την ιδέα να επαναφέρει την πρόταση του 2005. Ωστόσο, το Ταμείο Αλληλεγγύης, με τη σημερινή του μορφή, θα πρέπει να γίνει πιο αποτελεσματικό, όπως αποδείχτηκε παραπάνω. Επομένως, είναι σκόπιμο να ανακληθεί η πρόταση του 2005 και να διερευνηθούν άλλες δυνατότητες για να αντιμετωπιστούν τουλάχιστον τα πιο σημαντικά από τα θέματα που περιγράφονται ανωτέρω.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι μπορούν να επιτευχθούν σημαντικές βελτιώσεις στον τρόπο λειτουργίας του Ταμείου Αλληλεγγύης μέσω μόνο ελάχιστων προσαρμογών στον ισχύοντα κανονισμό με διατήρηση του σκεπτικού και του χαρακτήρα του Ταμείου και χωρίς καμία αλλαγή στη χρηματοδότηση και τον όγκο των δαπανών του. Καμία από τις προσαρμογές του κανονισμού δεν θα αφορά τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τα μέτρα που χρηματοδοτούνται από τη βοήθεια, όπως η άμεση αποκατάσταση των υποδομών ζωτικής σημασίας και τα έξοδα για την ανάπτυξη βοηθητικών μέσων. Δεν θα επιδιωχθεί πλέον η ενσωμάτωση ορισμένων στοιχείων της πρότασης του 2005 όπως η διεύρυνση του πεδίου παρέμβασης, η τροποποίηση των κατώτατων ορίων ή η κατάργηση των περιφερειακών καταστροφών.

Πρέπει επίσης να εξεταστούν τα μέτρα για την ενίσχυση της προβολής μέσω κανόνων πληροφόρησης και κοινοποίησης.

6.1. Σαφώς προσδιορισμένο πεδίο παρέμβασης του Ταμείου Αλληλεγγύης

Ο σκοπός της ίδρυσης του Ταμείου Αλληλεγγύης ήταν να δημιουργηθεί ένα χρηματοδοτικό μέσο που θα επιτρέπει στην Ένωση να παρεμβαίνει σε περίπτωση μεγάλων φυσικών καταστροφών που πλήττουν ένα ή περισσότερα κράτη μέλη ή χώρες που έχουν αρχίσει τις διαπραγματεύσεις ένταξης. Ωστόσο, σύμφωνα με τη διατύπωση του άρθρου 2 παράγραφος 1 του κανονισμού που αναφέρει ότι: «η ενίσχυση του Ταμείου μπορεί κυρίως να κινητοποιηθεί, όταν […] πλήττει μείζων φυσική καταστροφή», το Ταμείο μπορεί να κινητοποιηθεί και σε άλλες περιπτώσεις. Δεν είναι όμως σαφές αν ο όρος «κυρίως» αποσκοπεί στον περιορισμό του πεδίου παρέμβασης του Ταμείου σε «μείζονες καταστροφές», δηλαδή επισημαίνοντας τις εξαιρέσεις για ορισμένες καταστροφές μικρότερης έκτασης που αναφέρονται στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου ή αν επιδιώκει τη διεύρυνση του πεδίου παρέμβασης του Ταμείου στις καταστροφές εκτός των φυσικών καταστροφών.

Από την περαιτέρω εξέταση των διατάξεων του κανονισμού προκύπτει ότι η κινητοποίηση του Ταμείου για μη φυσικές καταστροφές θα αντιμετώπιζε σοβαρές νομικές δυσκολίες. Το άρθρο 3 αναφέρει ότι «Οι πληρωμές του ταμείου περιορίζονται κατ’ αρχήν στην χρηματοδότηση μέτρων αποκατάστασης μη ασφαλισμένων ζημιών». Η Επιτροπή από την αρχή ερμήνευσε και εφάρμοσε αυτή τη διάταξη κατά την έννοια ότι οι ζημίες ιδιωτών εξαιρούνται από τη βοήθεια. Επιπλέον, τόσο η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» όσο και η υποχρέωση του πληγέντος κράτους να απαιτήσει αποζημίωση από τρίτα μέρη (ευθύνη τρίτου μέρους) φαίνεται ότι εξαιρούν τις μη φυσικές καταστροφές από το πεδίο παρέμβασης του Ταμείου. Με βάση αυτό το σκεπτικό δεν εγκρίθηκε π.χ. η αίτηση της Ουγγαρίας σχετικά με την καταστροφή από την κόκκινη τοξική λάσπη το 2010.

Η πρόταση της Επιτροπής για νέο κανονισμό σχετικά με το Ταμείο Αλληλεγγύης που υποβλήθηκε το 2005 αποσκοπούσε, μεταξύ άλλων, στη διεύρυνση του πεδίου παρέμβασης του Ταμείου ώστε να περιληφθούν καταστροφές εκτός των φυσικών καταστροφών. Παρόλο που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε την ικανοποίησή του για την εν λόγω πρόταση, η μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών στο Συμβούλιο είχαν και εξακολουθούν να έχουν έντονες αντιρρήσεις όσον αφορά οποιαδήποτε προσπάθεια διεύρυνσης του πεδίου παρέμβασης του Ταμείου πέρα από τις φυσικές καταστροφές.

Για λόγους σαφήνειας η διατύπωση του ισχύοντος κανονισμού πρέπει, συνεπώς, να προσαρμοστεί ώστε να καταστεί σαφές ότι το Ταμείο καλύπτει μόνο φυσικές καταστροφές. Κατά τον τρόπο αυτό θα εξαλειφθεί κάθε ενδεχόμενη ασάφεια σχετικά με το πεδίο παρέμβασης του Ταμείου και, επομένως, οι πιθανοί αιτούντες θα προστατευθούν από προσδοκίες τις οποίες η Επιτροπή αναπόφευκτα δεν θα μπορέσει να ικανοποιήσει. Επιπλέον, το κράτος που υποβάλλει την αίτηση απαλλάσσεται από τις σημαντικές προσπάθειες που απαιτούνται για την προετοιμασία της αίτησης και η Επιτροπή από την αξιολόγησή της.

Παράλληλα, ο κανονισμός πρέπει να καθορίσει ότι αυτός ο περιορισμός στις φυσικές καταστροφές δεν εξαιρεί κατ’ αρχήν τις περιπτώσεις στις οποίες μια φυσική καταστροφή έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις και οδηγεί επίσης σε βιομηχανική καταστροφή (π.χ. μια πλημμύρα που πλήττει μια μονάδα χημικής βιομηχανίας) ή καταστροφή στον τομέα της δημόσιας υγείας [π.χ. ένας σεισμός διαταράσσει την παροχή πόσιμου νερού και προκαλεί επιδημία (μεταδιδόμενη μέσω του νερού)· ή ότι καταστρέφει τον εξοπλισμό νοσοκομείων και θέτει σε κίνδυνο την παροχή ιατρικής περίθαλψης στα θύματα των φυσικών καταστροφών.]

6.2. Νέος απλός ορισμός για τις περιφερειακές καταστροφές

Όπως προαναφέρεται, οι προϋποθέσεις για την κατ’ εξαίρεση κινητοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης σε περίπτωση «τεράστιας περιφερειακής καταστροφής» που αναφέρεται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 τρίτο εδάφιο του κανονισμού για το Ταμείο Αλληλεγγύης δεν είναι αρκετά σαφείς και βασίζονται κυρίως σε «ελαστικά» κριτήρια που απαιτούν ερμηνεία («σοβαρές και μακροχρόνιες επιπτώσεις στις συνθήκες διαβίωσης και στην οικονομική σταθερότητα»). Η απόδειξη και η επαλήθευση της ικανοποίησής τους είναι διαδικασία επαχθής και χρονοβόρα, τόσο για το κράτος που υποβάλλει την αίτηση όσο και για την Επιτροπή. Αυτή η ασάφεια έχει ως συνέπεια ότι μεγάλος αριθμός αιτήσεων που πρέπει στη συνέχεια να απορριφθούν δημιουργούν ψευδείς προσδοκίες και κατόπιν απογοήτευση στις σχετικές χώρες και περιφέρειες. Ο μεγάλος αριθμός των αιτήσεων που δεν εγκρίνονται επηρεάζουν αρνητικά την εικόνα της ΕΕ.

Επομένως, μπορεί να είναι σκόπιμο να επαναπροσδιοριστούν τα κριτήρια για τις περιφερειακές καταστροφές με απλό, αντικειμενικό και διαφανή τρόπο, όπως για τα κριτήρια που ισχύουν για τις μείζονες καταστροφές, ώστε να περιλαμβάνουν όχι περισσότερους από έναν ή δύο «σκληρούς» δείκτες των οποίων η επαλήθευση να είναι εύκολη. Αυτά τα κριτήρια πρέπει να καθοριστούν έτσι ώστε να πληρούνται εύκολα σε περίπτωση πραγματικά σοβαρών περιφερειακών καταστροφών, κατ’ αρχήν από τα είδη περιφερειακών καταστροφών για τα οποία το Ταμείο κινητοποιήθηκε κατ’ εξαίρεση στο πλαίσιο του ισχύοντος κανονισμού. Παράλληλα, ο επαναπροσδιορισμός των περιφερειακών κριτηρίων κατά τον τρόπο αυτό θα έχει ως συνέπεια οι πιθανοί αιτούντες να είναι σε θέση να αξιολογήσουν εκ των προτέρων με μεγάλη ακρίβεια κατά πόσο μια καταστροφή πληροί τις προϋποθέσεις για βοήθεια. Συνεπώς, οι αιτούντες απαλλάσσονται από την προετοιμασία μιας αίτησης στην οποία δεν μπορεί να αναμένεται θετική απάντηση.

Η Επιτροπή προτείνει να δοθεί στις περιφερειακές καταστροφές ορισμός παρόμοιος με τον ορισμό των μειζόνων καταστροφών, δηλαδή καταστροφή που προκάλεσε ζημίες που υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο όριο. Αυτό το όριο θα είναι ποσοστό του περιφερειακού ΑΕγχΠ σε επίπεδο NUTS 2. Το NUTS 2 ως περιφερειακό επίπεδο αναφοράς είναι κατάλληλο επειδή έχει καθιερωθεί στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή, είναι αρκετά μεγάλο για να εξαιρέσει τις καθαρά τοπικές δράσεις και η πρόσβαση στα στατιστικά στοιχεία είναι εύκολη. Στην περίπτωση που μια καταστροφή πλήττει πολλές περιφέρειες NUTS 2, ισχύει το ίδιο όριο (δηλ. ποσοστό %) σε σχέση με το μέσο περιφερειακό ΑΕγχΠ των σχετικών περιφερειών. Θα ληφθούν υπόψη οι ειδικοί όροι για τις εξόχως απόκεντρες περιοχές επειδή όλες αυτές οι περιοχές ορίζονται στο επίπεδο NUTS 2. Σε περίπτωση φυσικών καταστροφών με συνέπεια καταστροφή στον τομέα της δημόσιας υγείας, θα πρέπει να καθοριστούν πρόσθετα κριτήρια από κοινού με τα κράτη μέλη.

Με αυτή η λύση όχι μόνο τα κριτήρια για περιφερειακές καταστροφές θα είναι απλά και αντικειμενικά, αλλά οι καταστροφές όπως οι δασικές πυρκαγιές, οι οποίες λόγω της φύσης τους σπάνια πληρούν τα κριτήρια για τις περιφερειακές καταστροφές, δεν θα δημιουργούσαν πλέον καμία δυσκολία όσον αφορά την ενεργοποίηση του Ταμείου (υπό την προϋπόθεση ότι προκάλεσαν αρκετά μεγάλη ζημία).

Για να εξεταστεί η σκοπιμότητα αυτής της προσέγγισης, η Επιτροπή προέβη σε προσομοίωση εφαρμόζοντας σε όλες τις αιτήσεις για περιφερειακές καταστροφές που έλαβε από το 2002 και για τις οποίες έλαβε απόφαση πριν από το τέλος του 2010 μόνο το κριτήριο της ζημίας που υπερβαίνει το 1,5% του περιφερειακού ΑΕγχΠ σε επίπεδο NUTS 2. Η τιμή αναφοράς του περιφερειακού ΑΕγχΠ είναι το έτος ν-3 και το ν είναι το έτος υποβολής της αίτησης (ν-3 είναι το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο γενικά υπάρχουν διαθέσιμα εναρμονισμένα περιφερειακά στοιχεία). Τα αποτελέσματα παρατίθενται στο παράρτημα 4. Από τις 37 περιφερειακές καταστροφές που εξετάστηκαν μόνο δύο περιπτώσεις που είχαν εγκριθεί προηγουμένως δεν πληρούσαν τα κριτήρια για βοήθεια ενώ μία περίπτωση που δεν είχε εγκριθεί πληρούσε τα κριτήρια· σε μία περίπτωση υπάρχει αμφιβολία για το ποσό της ζημίας που προκλήθηκε. Όλες οι άλλες περιπτώσεις κατέληξαν στο ίδιο αποτέλεσμα, με τη σημαντική διαφορά ότι 23 αιτήσεις για μικρότερες καταστροφές που έπρεπε να απορριφθούν δεν θα είχαν υποβληθεί επειδή τα κράτη μέλη δεν θα αμφέβαλλαν για τη μη επιλεξιμότητά τους.

Αυτό αποδεικνύει ότι με την εφαρμογή ενός ενιαίου, απλού και βασισμένου στο ΑΕγχΠ κριτηρίου θα είναι δυνατό να επιτευχθεί σχεδόν ίδιο αποτέλεσμα και, ταυτόχρονα, σημαντική απλοποίηση δεδομένου ότι οι πιθανώς επιλέξιμες αιτήσεις δεν θα πρέπει πλέον να αποδεικνύουν τη συμμόρφωση με πολύπλοκα κριτήρια για περιφερειακές καταστροφές, τα οποία επιβάλλει ο ισχύων κανονισμός. Αυτό με τη σειρά του θα διευκολύνει σημαντικά την αξιολόγηση από την Επιτροπή αυτών των αιτήσεων, θα την απαλλάξει από την υποχρέωση να αξιολογεί αιτήσεις που κατά πάσα πιθανότητα δεν θα εγκριθούν και, συνεπώς, θα συμβάλει σημαντικά στην επιτάχυνση της διαδικασίας λήψης απόφασης και της καταβολής των επιδοτήσεων.

Επιπλέον, το προαναφερόμενο νέο περιφερειακό κριτήριο συνολικά δεν θα έχει οικονομικές συνέπειες.

6.3. Επιτάχυνση των πληρωμών και καταβολή προκαταβολών

Σύμφωνα με τις διατάξεις του τρέχοντος κανονισμού και τους δημοσιονομικούς κανόνες, φαίνεται δύσκολο να συντομευθεί σε μεγάλο βαθμό ο χρόνος που απαιτείται για να καταστούν διαθέσιμες οι επιδοτήσεις του Ταμείου Αλληλεγγύης χωρίς να αλλάξει ο τρόπος χρηματοδότησης του μέσου (βλ. σημείο 2.5 ανωτέρω). Για τον λόγο αυτό η Επιτροπή διερευνά νέους τρόπους για την ταχύτερη διάθεση της οικονομικής βοήθειας που αποσκοπεί στην ελάφρυνση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό στην περίπτωση διασυνοριακών καταστροφών στις οποίες η Επιτροπή αντιμετωπίζει μια κατάσταση όπου δεν είναι σε θέση να εφαρμόσει ίδιο επίπεδο αλληλεγγύης απέναντι στα κράτη μέλη της ΕΕ όπως σε μια τρίτη χώρα στην οποία μπορεί να χορηγηθεί άμεση οικονομική βοήθεια[8].

Η ικανότητα αντίδρασης και η προβολή του Ταμείου Αλληλεγγύης μπορεί να βελτιωθεί με την εισαγωγή στον κανονισμό της δυνατότητας καταβολής προκαταβολών. Αυτό θα επιτρέψει στην Επιτροπή να λάβει άμεσα μέτρα κάνοντας προπληρωμή μόλις το πληγέν κράτος υποβάλει την αίτηση για βοήθεια. Αυτή η προπληρωμή θα εξεταστεί ως προκαταβολή επί του αναμενόμενου ποσού που θα χορηγηθεί μόλις ολοκληρωθούν η αξιολόγηση και η διαδικασία του προϋπολογισμού. Σε περίπτωση που η αίτηση δεν γίνει αποδεκτή, το κράτος που την υπέβαλε θα πρέπει να επιστρέψει την προκαταβολή στην Επιτροπή. Το ποσό της προκαταβολής μπορεί να υπολογιστεί ως ποσοστό (π.χ. 10%) της αναμενόμενης επιδότησης και να περιοριστεί σε απόλυτους αριθμούς (π.χ. σε 5 εκατομμύρια ευρώ). Οι προκαταβολές καταβάλλονται μόνο ύστερα από ειδική αίτηση του αιτούντος κράτους και περιορίζονται σε περιπτώσεις μειζόνων καταστροφών όπως ορίζονται στον κανονισμό. Επειδή η πιθανότητα να εγκριθεί βοήθεια σε περίπτωση μείζονος καταστροφής είναι πολύ μεγάλη (μέχρι σήμερα 100%), ο κίνδυνος να πρέπει να ανακτήσει η Επιτροπή τις προκαταβολές λόγω μη αποδοχής μιας αίτησης είναι πολύ μικρός. Παρόμοια διάταξη περιλήφθηκε ήδη στην πρόταση του 2005.

6.4. Παρέμβαση σε περιπτώσεις καταστροφών που συνεπάγονται τη σταδιακή πρόκληση ζημιών

Σε ορισμένες περιπτώσεις τα κράτη που υποβάλλουν την αίτηση αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την τήρηση της προθεσμίας υποβολής της αίτησης όταν οι καταστροφές εξελίσσονταν σταδιακά. Ο τρέχων κανονισμός προβλέπει ότι οι αιτήσεις πρέπει να υποβάλλονται στην Επιτροπή εντός προθεσμίας 10 εβδομάδων από την ημερομηνία της πρώτης ζημίας. Οι περίοδοι ξηρασίας είναι ένα παράδειγμα τέτοιων καταστροφών, οι οποίες χαρακτηρίζονται όχι μόνο από μεγάλη χρονική διάρκεια εξέλιξής τους αλλά και από τη δυσκολία να καθοριστεί με ακρίβεια πότε προκλήθηκε η πρώτη ζημία.

Ενώ η γενική προθεσμία των 10 εβδομάδων πρέπει να διατηρηθεί, το πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί με τη θέσπιση ειδικής διάταξης στον κανονισμό που να ορίζει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις η προθεσμία υποβολής των αιτήσεων θα αρχίσει την ημερομηνία κατά την οποία οι δημόσιες αρχές έλαβαν το πρώτο μέτρο για να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο αυτό, δηλαδή, στην περίπτωση της ξηρασίας, π.χ., όταν λαμβάνονται μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης νερού ή όταν λαμβάνονται ειδικά μέτρα βοήθειας προς τους αγρότες.

Μια τέτοια διάταξη θα ανταποκρινόταν σε μεγάλο βαθμό σε ό,τι ισχύει για τις «κανονικές» καταστροφές, που συμβαίνουν αιφνιδίως και στις οποίες η δημόσια παρέμβαση αρχίζει συνήθως μερικές ώρες μετά το συμβάν.

6.5. Συγχώνευση των αποφάσεων για τη χορήγηση επιδότησης και των συμφωνιών εφαρμογής

Στο σημείο 2.3 ανωτέρω τονίζονται οι πιθανές αιτίες καθυστέρησης κατά τη διάθεση των επιδοτήσεων. Επειδή το Ταμείο χρηματοδοτείται με πόρους εκτός του κανονικού προϋπολογισμού της ΕΕ, η Επιτροπή πρέπει να ζητήσει την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το ποσό της προτεινόμενης βοήθειας σε κάθε περίπτωση. Η Επιτροπή πιστεύει ότι η ισχύουσα σήμερα διαδικασία πρέπει να τροποποιηθεί.

Υπάρχει, ωστόσο, μεγάλο περιθώριο για εξορθολογισμό, συντόμευση των διοικητικών διαδικασιών και επιτάχυνση της καταβολής της βοήθειας στο πλαίσιο του Ταμείου Αλληλεγγύης, αν μετά τη διάθεση των χρηματοοικονομικών πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα ήταν αναγκαία μόνο μία πράξη της Επιτροπής για την πληρωμή της επιδότησης. Όσον αφορά τα κράτη μέλη, δηλαδή τη μεγάλη πλειονότητα των πιθανών δικαιούχων, δεν δημιουργείται προστιθέμενη αξία από τον διαχωρισμό της πράξης χορήγησης της επιδότησης και της πράξης καθορισμού των όρων χρησιμοποίησης της επιδότησης (απόφαση για τη χορήγηση επιδότησης και συμφωνία εφαρμογής). Η συγχώνευση των δύο, π.χ. με τη συμπερίληψη στην απόφαση επιδότησης των ισχυουσών διατάξεων που περιλαμβάνονται στη συμφωνία ή με την προσάρτησή τους στην απόφαση επιδότησης, φαίνεται ότι είναι μια μάλλον απλή λύση με την οποία εξοικονομείται χρόνος. Εκτιμάται ότι με αυτόν τον τρόπο – με απλή τροποποίηση του σχετικού άρθρου του κανονισμού – η βοήθεια σε χώρες που επλήγησαν από καταστροφές μπορεί να πληρωθεί τέσσερις έως οκτώ εβδομάδες νωρίτερα απ’ ό,τι με το ισχύον σύστημα. Είναι ευνόητο ότι τα δύο βασικά στοιχεία που ενδιαφέρουν τους δικαιούχους, δηλαδή ο ορισμός των επιλέξιμων μέτρων και ο καθορισμός των αρμόδιων αρχών θα εξακολουθήσουν γίνονται με βάση την πρόταση του δικαιούχου κράτους.

Για τις επιλέξιμες τρίτες χώρες, δηλαδή τον μικρό αριθμό χωρών που βρίσκονται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης για την ένταξή τους στην ΕΕ, αυτός ο διαχωρισμός πρέπει να διατηρηθεί ως μονομερής πράξη της Επιτροπής επειδή μόνο η απόφαση επιδότησης δεν θα είναι δεσμευτική για αυτές. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα εξακολουθήσει να είναι αναγκαία μια συμφωνία χρηματοδότησης ή εφαρμογής.

6.6. Μετατροπή του Ταμείου σε πιο αποτελεσματικό μέσο άμυνας κατά των καταστροφών και της κλιματικής αλλαγής

Σε μια Ένωση με πνεύμα αλληλεγγύης οι προσπάθειες που πρέπει να καταβάλει κάθε κράτος μέλος για την αποφυγή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και καταστροφών είναι το ίδιο σημαντικές. Βασικός στόχος κάθε πολιτικής για τη διαχείριση καταστροφών είναι η πρόληψή τους και, σε περίπτωση που συμβούν, ο μεγαλύτερος δυνατός περιορισμός των ζημιών. Η στενότερη σύνδεση της δραστηριότητας του Ταμείου με τις πολιτικές της ΕΕ για τη διαχείριση των καταστροφών και την κλιματική αλλαγή μπορεί[9] να μειώσει σημαντικά τις ζημίες και το κόστος που προκαλούν οι καταστροφές και τελικά να μειώσει τον αριθμό των αιτήσεων για βοήθεια.

Ο κανονισμός περιλαμβάνει ήδη υποχρέωση για το δικαιούχο κράτος να αναφέρει λεπτομερώς στην έκθεση εφαρμογής τα μέτρα που λαμβάνονται ή προτείνονται για τον περιορισμό της ζημίας και την αποφυγή, στο μέτρο του δυνατού, την επανάληψης τέτοιας καταστροφής. Προτείνεται να ενισχυθεί αυτή η διάταξη, η οποία είναι σχετικά γενικής φύσης, ώστε να έχει πιο ειδικό χαρακτήρα. Θα ζητηθεί από το δικαιούχο κράτος να αναφέρει λεπτομερώς στην έκθεση την πρόοδο της εφαρμογής της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ όσον αφορά την αξιολόγηση, τη διαχείριση και την πρόληψη των καταστροφών, τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την καταστροφή και να δεσμευτεί να λάβει μέτρα για να εξασφαλίσει την άμυνα κατά της κλιματικής αλλαγής και των καταστροφών.

Η Επιτροπή θα μελετήσει επίσης από κοινού με τα ενδιαφερόμενα μέρη η σκοπιμότητα της προσαρμογής των πληρωμών στο πλαίσιο του Ταμείου Αλληλεγγύης ανάλογα με τον βαθμό εφαρμογής της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με την πρόληψη των καταστροφών, την προετοιμασία των προγραμμάτων διαχείρισης καταστροφών και την απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ για επενδύσεις σε μέτρα πρόληψης καταστροφών.

7. Η ρητρα αλληλεγγυησ στο αρθρο 222 της ΣΛΕΕ

Με το άρθρο 222 εισάγεται για πρώτη φορά στη ΣΛΕΕ διάταξη σύμφωνα με την οποία η Ένωση και τα κράτη μέλη της ενεργούν από κοινού, με πνεύμα αλληλεγγύης, εάν ένα κράτος μέλος δεχθεί τρομοκρατική επίθεση ή πληγεί από φυσική ή ανθρωπογενή καταστροφή. Το άρθρο 222 προβλέπει ότι η Ένωση πρέπει να κινητοποιήσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της:

α)           την πρόληψη τρομοκρατικής απειλής στο έδαφος των κρατών μελών· την προστασία των δημοκρατικών θεσμών και του άμαχου πληθυσμού από ενδεχόμενη τρομοκρατική επίθεση, την παροχή συνδρομής σε κράτος μέλος στο έδαφός του, μετά από αίτηση των πολιτικών του αρχών, σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης· και

β)           την παροχή συνδρομής σε κράτος μέλος στο έδαφός του, μετά από αίτηση των πολιτικών του αρχών, σε περίπτωση φυσικής ή ανθρωπογενούς καταστροφής.

Η εφαρμογή της ρήτρας αλληλεγγύης θα περιλαμβάνει όλα τα υφιστάμενα μέσα αντίδρασης συμπεριλαμβανομένου του Ταμείου Αλληλεγγύης λαμβανομένων υπόψη των ειδικών διαδικασιών και της λειτουργίας τους στο πλαίσιο του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου. Η παρούσα ανακοίνωση δεν επηρεάζει αυτούς τους συλλογισμούς με πιο γενικού χαρακτήρα.

8. Περιληψη και συμπεράσματα

Παρόλο που δικαίως μπορεί να υποστηριχθεί ότι το Ταμείο Αλληλεγγύης από την ίδρυσή του γενικά εργάζεται καλά – ιδίως λαμβάνοντας υπόψη τον ειδικό σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε – από την πείρα που αποκτήθηκε τα οκτώ τελευταία χρόνια φαίνεται ότι υπάρχουν μερικοί σημαντικοί περιορισμοί και αδυναμίες στη λειτουργία του Ταμείου. Πρόκειται κυρίως για την έλλειψη ταχύτητας στη διάθεση της βοήθειας από το Ταμείο και διαφάνειας των κριτηρίων για την κινητοποίηση του Ταμείου.

Δεδομένου ότι η πλειονότητα των κρατών μελών έχουν σημαντικές επιφυλάξεις για οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή στις αρχές και τη λειτουργία του Ταμείου Αλληλεγγύης, κυρίως αν αυτές οι αλλαγές ενδέχεται να έχουν ως συνέπεια υψηλότερες δαπάνες, η Επιτροπή αποσύρει την πρότασή της του 2005 για την αναθεώρηση και τη διεύρυνση του Ταμείου.

Εξάλλου, η Επιτροπή πιστεύει ότι η λειτουργία του Ταμείου Αλληλεγγύης πρέπει να βελτιωθεί και ότι με περιορισμένες τροποποιήσεις του τρέχοντος κανονισμού μπορούν να επιτευχθούν απλοποιήσεις, διασαφηνίσεις και ιδίως βελτίωση της ικανότητας αντίδρασης του Ταμείου προκειμένου να χορηγεί πολύ πιο γρήγορα την οικονομική βοήθεια στις χώρες που επλήγησαν από καταστροφές.

Η παρούσα ανακοίνωση αποσκοπεί να τονίσει τη δυνατότητα αυτό ως βάση για συζήτηση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη στο Συμβούλιο, τις περιφέρειες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, με σκοπό, σε μεταγενέστερο στάδιο, την υποβολή πιθανώς νομοθετικής πρότασης για την τροποποίηση του τρέχοντος κανονισμού, λαμβανομένων υπόψη των αποτελεσμάτων της συζήτησης αυτής.

Παράρτημα 1: Όρια για τις μείζονες καταστροφές το 2011 (με βάση τα στοιχεία του 2009 για το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα)

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 2002, για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθορίζει το όριο για την κινητοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης για μια συγκεκριμένη χώρα, όταν η ζημία υπερβαίνει το 0,6% του ΑΕΕ ή 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε τιμές του 2002. Ισχύει κάθε φορά το χαμηλότερο από τα δύο ποσά.

|| || || (εκατ. ευρώ)

Χώρα || ΑΕΕ 2009* || 0,6% του ΑΕΕ* || Όρια για μείζονες καταστροφές 2011*

AT || ÖSTERREICH || 271 459 || 1 628.756 || 1 628.756

BE || BELGIË/BELGIQUE || 342 261 || 2 053.566 || 2 053.566

BG || BULGARIA || 33 113 || 198.678 || 198.678

CY || ΚΥΠΡΟΣ || 16 641 || 99.845 || 99.845

CZ || ČESKÁ REPUBLIKA || 129 046 || 774.274 || 774.274

DE || DEUTSCHLAND || 2 430 940 || 14 585.640 || 3 535.904**

DK || DANMARK || 226 447 || 1 358.684 || 1 358.684

EE || EESTI || 13 538 || 81.230 || 81.230

EL || ΕΛΛΑΔΑ || 226 644 || 1 359.863 || 1 359.863

ES || ESPAÑA || 1 029 541 || 6 177.246 || 3 535.904

FI || SUOMI/FINLAND || 171 383 || 1 028.298 || 1 028.298

FR || FRANCE || 1 922 845 || 11 537.070 || 3 535.904

HR*** || HRVATSKA || 43 572 || 261.431 || 261.431

HU || MAGYARORSZÁG || 88 291 || 529.747 || 529.747

IE || ÉIRE/IRELAND || 132 601 || 795.607 || 795.607

IS*** || ICELAND || 7 787 || 46.723 || 46.723

IT || ITALIA || 1 494 576 || 8 967.457 || 3 535.904

LT || LIETUVA || 27 010 || 162.057 || 162.057

LU || LUXEMBOURG (G.D.) || 26 765 || 160.590 || 160.590

LV || LATVIJA || 19 954 || 119.723 || 119.723

MT || MALTA || 5 451 || 32.704 || 32.704

NL || NEDERLAND || 556 518 || 3 339.108 || 3 339.108

PL || POLSKA || 299 518 || 1 797.108 || 1 797.108

PT || PORTUGAL || 162 331 || 973.986 || 973.986

RO || ROMÂNIA || 113 652 || 681.913 || 681.913

SE || SVERIGE || 296 151 || 1 776.908 || 1 776.908

SI || SLOVENIJA || 34 704 || 208.224 || 208.224

SK || SLOVENSKO || 62 575 || 375.452 || 375.452

TR*** || TÜRKIYE || 330 413 || 1 982.480 || 1 982.480

UK || UNITED KINGDOM || 1 587 886 || 9 527.315 || 3 535.904

*               Στρογγυλευμένα ποσά

**             Το 2011 3 535,904 εκατομμύρια ευρώ αντιστοιχούν σε 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε τιμές του 2002

***            Επιλέξιμες τρίτες χώρες που έχουν αρχίσει τις διαπραγματεύσεις ένταξης στην ΕΕ

Παράρτημα 2: Αιτήσεις που υποβλήθηκαν στο Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ την περίοδο 2002 - 2010

Έτος || Χώρα || Φύση της καταστροφής || Ποσοστό (εκατ. ευρώ) || Κατηγορία[10] || Χορηγηθείσα ενίσχυση (εκατ. ευρώ)

2 0 0 2 || 1 || AT || Πλημμύρες || 2 900 || μείζων || 134

2 || CZ || Πλημμύρες || 2 300 || μείζων || 129

3 || FR || Πλημμύρες (Le Gard) || 835 || περιφερειακή || 21

4 || DE || Πλημμύρες || 9 100 || μείζων || 444

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2002 || 728

2 0 0 3 || 1 || ES || Πετρελαιοκηλίδα (Prestige) || 436 || περιφερειακή || 8.626

2 || IT || Σεισμός (Molise/Apulia) || 1 558 || περιφερειακή || 30.826

3 || IT || Έκρηξη ηφαιστείου (Αίτνα) || 894 || περιφερειακή || 16.798

4 || IT || Πλημμύρες (Βόρεια Ιταλία) || (1 900) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

5 || GR || Δυσμενείς χειμερινές καιρικές συνθήκες || (ασαφής) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

6 || PT || Δασικές πυρκαγιές || 1 228 || μείζων || 48.539

7 || FR || Δασικές πυρκαγιές (Νότια Γαλλία) || 531 || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

8 || ES || Δασικές πυρκαγιές (σύνορα με Πορτογαλία) || 53 || γειτονική χώρα || 1.331

9 || MT || Πλημμύρες || 30 || μείζων || 0.961

10 || IT || Πλημμύρες (Friuli-Venezia-Giulia) || (525) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2003 || 107.081

2 0 0 4 || 1 || FR || Πλημμύρες (Δέλτα του Ροδανού) || 785 || περιφερειακή || 19.625

2 || ES || Πλημμύρες (Μάλαγα) || (73) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

3-9 || ES || Δασικές πυρκαγιές (7 συσσωρευμένες αιτήσεις) || (480) || (περιφερειακή) || και οι 7 απορρίφθηκαν

10 || SK || Πλημμύρες || (29) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

11 || SI || Σεισμός || (13) || (περιφερειακή) || ανακλήθηκε

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2004 || 19.625

Έτος || Χώρα || Φύση της καταστροφής || Ποσοστό (εκατ. ευρώ) || Κατηγορία[11] || Χορηγηθείσα ενίσχυση (εκατ. ευρώ)

2 0 0 5 || 1 || SK || Καταιγίδα (Tatras) || 203 || μείζων || 5.668

2 || IT || Πλημμύρες (Σαρδηνία) || 223 (υπερεκτιμημένη ) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

3 || EE || Καταιγίδα || 48 || μείζων || 1.29

4 || LV || Καταιγίδα || 193 || μείζων || 9.487

5 || SE || Καταιγίδα «Gudrun» || 2 297 || μείζων || 81.725

6 || LT || Καταιγίδα || 15 || γειτονική χώρα || 0.379

7 || GR || Πλημμύρες στον Έβρο || (112) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

8 || RO || Εαρινές πλημμύρες || 489 || μείζων || 18.798

9 || BG || Εαρινές πλημμύρες || 222 || μείζων || 9.722

10 || BG || Θερινές πλημμύρες || 237 || μείζων || 10.632

11 || RO || Θερινές πλημμύρες || 1 050 || μείζων || 52.4

12 || AT || Πλημμύρες (Tirol/Vorarlberg) || 592 || περιφερειακή || 14.799

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2005 || 204.905

2 0 0 6 || 1 || UK || Έκρηξη στις δεξαμενές πετρελαίου του Buncefield || (700) || (περιφερειακή) || ανακλήθηκε

2 || GR || Πλημμύρες στον Έβρο || 372 || περιφερειακή || 9.306

3 || HU || Πλημμύρες || 519 || μείζων || 15.064

4 || ES || Δασικές πυρκαγιές στη Γαλικία || (91) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2006 || 24.370

2 0 0 7 || 1 || DE || Καταιγίδα «Kyrill» || 4750 || μείζων || 166.9

2 || FR || Νήσος Réunion, Κυκλώνας «Gamède» || 211 || περιφερειακή || 5.29

3 || ES || Πλημμύρες στο νησί El Hierro || (18) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

4 || ES || Πλημμύρες στη La Mancha || (66) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

5 || UK || Πλημμύρες || 4 612 || μείζων || 162.387

6 || CY || Δασικές πυρκαγιές || (38) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

7 || ES || Δασικές πυρκαγιές στις Καναρίους Νήσους || (144) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

8-16 || IT || 9 αιτήσεις για δασικές πυρκαγιές σε 9 περιφέρειες || - || (περιφερειακή) || Δεν έγιναν δεκτές, εκπρόθεσμες

17 || FR || Καταιγίδα «Dean»/Μαρτινίκα || 509 || περιφερειακή || 12.78

18 || GR || Δασικές πυρκαγιές || 2 118 || μείζων || 89.769

19 || SI || Πλημμύρες || 233 || μείζων || 8.254

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2007 || 445.380

Έτος || Χώρα || Φύση της καταστροφής || Ποσοστό (εκατ. ευρώ) || Κατηγορία[12] || Χορηγηθείσα ενίσχυση (εκατ. ευρώ)

2 0 0 8 || 1 || CY || Ξηρασία || 165.4 || μείζων || 7.605

2 || RO || Πλημμύρες || 471.4 || περιφερειακή || 11.785

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2008 || 19.390

2 0 0 9 || 1 || FR || Καταιγίδα Klaus || 3 805.5 || μείζων || 109.377

2 || IT || Σεισμός στο Abruzzo || 10 212.0 || μείζων || 493.771

3 || GR || Δασικές πυρκαγιές 09 || (152.8) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

4 || CY || Καταιγίδες 09 || (2.6) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

5 || GR || Πλημμύρες στην Εύβοια || (83.2) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

6 || IT || Γεωλισθήσεις στη Μεσσίνα || (598.9) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2009 || 603.148

2 0 1 0 || 1 || IE || Πλημμύρα 09 || 520.9 || περιφερειακή || 13.022

2 || IT || Πλημμύρα στην Τοσκάνη 09 || (211.7) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

3 || ES || Πλημμύρα στην Ανδαλουσία 10 || (709.7) || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

4 || PT || Πλημμύρα στη Μαδέρα || 1 080 || μείζων || 31.256

5 || FR || Καταιγίδα Xynthia || 1 425 || περιφερειακή || 35.636

6 || SK || Πλημμύρα 10 || 649.9 || μείζων || 20.431

7 || PL || Πλημμύρα 10 || 2 993.7 || μείζων || 105.567

8 || CZ || Πλημμύρα 10 || 204.5 || γειτονική χώρα || 5.111

9 || HU || Πλημμύρα 10 || 719.3 || μείζων || 22.486

10 || HR || Πλημμύρα 10 || 153.04 || γειτονική χώρα || 3.826

11 || FR || Πλημμύρα στο διοικητικό διαμέρισμα του Var 10 || 703-778 || (περιφερειακή) || Απορρίφθηκε

12 || RO || Πλημμύρα 10 || 875.75 || μείζων || 24.968

13 || CZ || Πλημμύρα του Αυγούστου 10 || 436.5 || περιφερειακή || 10.911

14 || DE || Πλημμύρα στη Σαξωνία 10 || 937.7 || περιφερειακή || Απορρίφθηκε

15 || HR || Πλημμύρα τον Σεπτέμβριο 10 || 47 || γειτονική χώρα || 1.175

16 || SI || Πλημμύρα τον Σεπτέμβριο 10 || 251.3 || μείζων || 7.459

17 || HU || Κόκκινη λάσπη 10 || 174.32 || περιφερειακή || Απορρίφθηκε

Συνολική βοήθεια για τις αιτήσεις του 2010 || 281.848

Γενικό σύνολο της βοήθειας που εγκρίθηκε από το 2002 και μετά || 2 433.757

Παράρτημα 3: Στατιστική επισκόπηση των αιτήσεων που υποβλήθηκαν στο Ταμείο Αλληλεγγύης

|| || || Η σημερινή κατάσταση: 31/12/2010

|| || ||

Σύνολο των αιτήσεων που ελήφθησαν από το 2002 || 85 || ||

από τις οποίες οι αιτήσεις με βάση κριτήρια για || || ||

μείζονες καταστροφές || 27 || 32% || του συνόλου των αιτήσεων

περιφερειακές καταστροφές || 53 || 62% || του συνόλου των αιτήσεων

«γειτονικής χώρας» || 5 || 6% || του συνόλου των αιτήσεων

Αιτήσεις που έγιναν αποδεκτές από την Επιτροπή || 42 || 49% || του συνόλου των αιτήσεων

εκ των οποίων || || ||

μείζονες καταστροφές || 26 || 96% || του συνόλου των αιτήσεων «μείζονες καταστροφές»

περιφερειακές καταστροφές || 12 || 23% || του συνόλου των αιτήσεων «περιφερειακές καταστροφές»

κριτήριο «γειτονικής χώρας» || 4 || 80% || του συνόλου των αιτήσεων με βάση του κριτήριο «γειτονική χώρα»

Αιτήσεις που απορρίφθηκαν από την Επιτροπή || 35 || 41% || του συνόλου των αιτήσεων

εκ των οποίων || || ||

περιφερειακές καταστροφές || 35 || 66% || του συνόλου των αιτήσεων «περιφερειακές καταστροφές»

Αιτήσεις που αποσύρθηκαν || 2 || 2% || του συνόλου των αιτήσεων

Εκκρεμούσα απόφαση || 6 || 7% || του συνόλου των αιτήσεων

Παράρτημα 4: Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ – Αιτήσεις χρηματοδότησης για εξαιρετική περιφερειακή καταστροφή την περίοδο 2002-2010 Προσομοίωση περιφερειακού ΑΕγχΠ (n-3)

|| Περιφερειακές καταστροφές από το 2002: || Έτος || Εκτίμηση ζημιών (εκατομμύρια ευρώ) || Παρατηρήσεις || Έτος αναφοράς του ΑΕγχΠ (n-3) || Σχετικές περιφέρειες NUTS 2 || Περιφεριακό ΑΕγχΠ || Μέσο ΑΕγχΠ || Ποσοστό ζημίας (%του ΑΕγχΠ ΑΕγχΠ || Αποτέλεσμα σύμφωνα με τα ισχύοντα κριτήρια (εκατομμύρια ευρώ) || Αποτέλεσμα σύμφωνα με τα νέα κριτήριαΑποτέλεσμα σύμφωνα με τα ισχύοντα κριτήρια

FR || Πλημμύρες Πλημμύρες (Le Gard) || 2002 || 835 || || 1999 || Languedoc-Roussillon || 40806.3 || 40806.3 || 2.05% || 21 || ταυτόσημο

ES || Πετρελαιοκηλίδα (Prestige) || 2003 || 436 || || 2000 || Γαλικία || 34966.5 || 25191.8 || 1.73% || 8.626 || ταυτόσημο

|| || || || || || Principado de Asturias || 14968.9 || || || ||

|| || || || || || Cantabria || 8488.3 || || || ||

|| || || || || || País Vasco || 42613.3 || || || ||

IT || Σεισμός (Molise/Apulia) || 2003 || 1558 || || 2000 || Molise || 4913.9 || 30206.0 || 5.16% || 30.826 || ταυτόσημο

|| || || || || || Puglia || 55498.1 || || || ||

IT || Έκρηξη ηφαιστείου (Σικελία) || 2003 || 894 || || 2000 || Σικελία. || 65549.2 || 65549.2 || 1.36% || 16.798 || καμία αίτηση

IT || Πλημμύρες (Βόρεια Ιταλία) || 2003 || ασαφής || || 2000 || || || || || απορρίφθηκε || ταυτόσημο

FR || Δασικές πυρκαγιές (Νότια Γαλλία) || 2003 || 531 || μη όμορες περιοχές || 2000 || PACA || 99642.6 || 71225.4 || 0.75% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

|| || || || || || Rhone-Alpes || 137674.2 || || || ||

|| || || || || || Languedoc-Roussillon || 42847.3 || || || ||

|| || || || || || Κορσική || 4737.6 || || || ||

IT || Πλημμύρες (Friuli-Venezia Giulia) || 2003 || 525 || (πιθανώς υπερεκτίμηση της ζημίας) || 2000 || Friuli-Venezia-Giulia || 27552.6 || 27552.6 || 1.91% || απορρίφθηκε || ασαφής

FR || Πλημμύρες (Rhone Delta) || 2004 || 785 || || 2001 || Languedoc-Roussillon || 45250.3 || 75084.7 || 1.05% || 19.625 || καμία αίτηση

|| || || || || || PACA || 104919.2 || || || ||

ES || Πλημμύρες (Μάλαγα) || 2004 || 73 || || 2001 || Ανδαλουσία || 90644.8 || 90644.8 || 0.08% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

ES || Δασικές πυρκαγιές || 2004 || 480 || 7 αιτήσεις συνολικά || 2001 || || || || || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

SK || Πλημμύρες || 2004 || 29 || || 2001 || Východné Slovensko || 5220.4 || 5220.4 || 0.56% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

IT || Πλημμύρες (Σαρδηνία) || 2005 || 223 || (πιθανώς υπερεκτίμηση της ζημίας) || 2002 || Σαρδηνία (ITG2) || 27538.1 || 27538.1 || 0.81% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

EL || Πλημμύρες (Έβρος) || 2005 || 112 || || 2002 || Ανατολική Μακεδονία, Θράκη || 5983.2 || 5983.2 || 1.87% || απορρίφθηκε || εγκρίθηκε

AT || Πλημμύρες (Tirol/Vorarlberg) || 2005 || 592 || || 2002 || Tirol || 18814.7 || 14426.9 || 4.10% || 14.798589 || ταυτόσημο

|| || || || || || Vorarlberg || 10039.1 || || || ||

EL || Πλημμύρες (Έβρος) || 2006 || 372 || || 2003 || Ανατολική Μακεδονία, Θράκη || 6466.1 || 6466.1 || 5.75% || 9.306527 || ταυτόσημο

ES || Δασικές πυρκαγιές (Γαλικία) || 2006 || 91 || || 2003 || Γαλικία || 39906.9 || 39906.9 || 0.23% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

FR || Κυκλώνας (Ρεϋνιόν) || 2007 || 211 || Απομακρυσμένη περιοχή || 2004 || Réunion || 11650.8 || 11650.8 || 1.81% || 5.29 || ταυτόσημο

ES || Ισπανία - Πλημμύρες (El Hierro) || 2007 || 18 || || 2004 || Κανάριες Νήσοι || 34188.3 || 34188.3 || 0.05% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

ES || Ισπανία - Πλημμύρες (El Hierro) || 2007 || 66 || || 2004 || Castilla-La Mancha || 28338.7 || 28338.7 || 0.23% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

CY || Δασικές πυρκαγιές || 2007 || 38 || || 2004 || Κύπρος || 12728.1 || 12728.1 || 0.30% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

ES || Δασικές πυρκαγιές (Κανάριες Νήσοι) || 2007 || 144 || || 2004 || Κανάριες Νήσοι || 34188.3 || 34188.3 || 0.42% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

FR || Καταιγίδα (Dean) || 2007 || 509 || || 2004 || Γουαδελούπη || 7202.9 || 7133.3 || 7.14% || 12.78 || ταυτόσημο

|| || || || || || Μαρτινίκα || 7063.6 || || || ||

RO || Πλημμύρες || 2008 || 471.4 || || 2005 || Nord-Vest || 9480.0 || 9330.5 || 5.05% || 11.785377 || ταυτόσημο

|| || || || || || Nord-Est || 9181.1 || || || ||

EL || Δασικές πυρκαγιές || 2009 || 152.8 || || 2006 || Αττική || 101759.4 || 101759.4 || 0.15% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

CY || Καταιγίδες || 2009 || 2.6 || || 2006 || Κύπρος || 14673.2 || 14673.2 || 0.02% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

EL || Πλημμύρες (Εύβοια) || 2009 || 83.2 || || 2006 || Στερεά Ελλάδα || 10072.1 || 10072.1 || 0.83% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

IT || Γεωλισθήσεις (Μεσσίνα) || 2009 || 598.9 || || 2006 || Σικελία. || 81623.6 || 81623.6 || 0.73% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

IE || Πλημμύρες || 2009 || 520.9 || || 2006 || Border, Midland και Western || 32566.0 || 32566.0 || 1.60% || 13.0225 || ταυτόσημο

IT || Πλημμύρες (Τοσκάνης) || 2009 || 211.7 || || 2006 || Τοσκάνη || 99985.2 || 99985.2 || 0.21% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

ES || Πλημμύρες (Ανδαλουσία) || 2010 || 709.7 || || 2007 || Ανδαλουσία || 144874.3 || 144874.3 || 0.49% || απορρίφθηκε || καμία αίτηση

FR || Καταιγίδα (Xynthia) || 2010 || 1425 || Total damages of € 2.5 billion || 2007 || Pays de la Loire || 93594.4 || 68384.9 || 2.08% || 35.63575 || ταυτόσημο

|| || || || || || Poitou-Charentes || 43175.3 || || || ||

[1]               Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 2002, σχετικά με τη δημιουργία του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ L 311 της 14.11.2002, σ. 3).

[2]               Σήμερα είναι η Κροατία, η Τουρκία και η Ισλανδία.

[3]               Το 2011 το όριο των 3 δισ. ευρώ ισχύει για τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο για όλες τις άλλες χώρες ισχύει το όριο του 0,6% το ΑΕΕ, το οποίο σε απόλυτους αριθμούς κυμαίνεται από 32,7 εκατομμύρια ευρώ για τη Μάλτα έως 3,339 δισεκατομμύρια ευρώ για τις Κάτω Χώρες. Για λόγους διαθεσιμότητας στατιστικών στοιχείων από την EUROSTAT, χρησιμοποιούνται τα αριθμητικά στοιχεία για το ΑΕΕ του έτους n-2.

[4]               Συμπεριλαμβανομένων των πληρωμών το 2011 για οκτώ περιπτώσεις που εγκρίθηκαν το 2010.

[5]               Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, COM(2005) 108 τελικό, 6.4.2005.

[6]               Ειδική έκθεση αριθ. 3/2008 «Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: πόσο ταχύ, αποτελεσματικό και ευέλικτο είναι;» (ΕΕ C 153 της 18.06.2008)

[7]               Η Επιτροπή Συντονισμού των Ταμείων ιδρύθηκε στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου, της 11ης Ιουλίου 2006, περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής.

[8]               Μετά τις πλημμύρες στην Κεντρική Ευρώπη τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2010, η Επιτροπή ενέκρινε αμέσως επείγουσα χρηματοδότηση για τα θύματα των πλημμυρών στη Μολδαβία, ενώ η βοήθεια του Ταμείου Αλληλεγγύης για τις πλημμύρες στην Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Σλοβακία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Κροατία και τη Ρουμανία χορηγήθηκε 10 μήνες μετά την καταστροφή.

[9]               Με μια μείωση κατά 1% των ζημιών από καταστροφές θα εξοικονομούσε η Ευρώπη 150 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, πηγή: Βάση δεδομένων EM-DAT

[10]             Οι αιτήσεις που αφορούν τις καταστροφές με ζημία κάτω από το όριο, οι οποίες αξιολογήθηκαν και δεν πληρούν τα κριτήρια για περιφερειακές καταστροφές σημειώνονται με τη λέξη περιφερειακή σε παρένθεση «(περιφερειακή)»

[11]             Οι αιτήσεις που αφορούν τις καταστροφές με ζημία κάτω από το όριο, οι οποίες αξιολογήθηκαν και δεν πληρούν τα κριτήρια για περιφερειακές καταστροφές σημειώνονται με τη λέξη περιφερειακή σε παρένθεση «(περιφερειακή)»

[12]             Οι αιτήσεις που αφορούν τις καταστροφές με ζημία κάτω από το όριο, οι οποίες αξιολογήθηκαν και δεν πληρούν τα κριτήρια για περιφερειακές καταστροφές σημειώνονται με τη λέξη περιφερειακή σε παρένθεση «(περιφερειακή)»