52011DC0436

(...PICT...)

ΠΡΑΣΙΝΟ ΒΙΒΛΙΟ

σχετικά με την ενημέρωση για τα γεωργικά προϊόντα και την προώθησή τους: μια στρατηγική υψηλής ευρωπαϊκής προστιθέμενης αξίας για την προώθηση των γεύσεων της Ευρώπης

1. Εισαγωγή: γιατί χρειάζεται μια πράσινη βίβλοσ για την πολιτική ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και την προώθησή τους;

Η ποιότητα των ευρωπαϊκών γεωργικών προϊόντων και των γεωργικών ειδών διατροφής είναι ευρέως αναγνωρισμένη. Καρπός των παραδόσεων, της τεχνογνωσίας και της ικανότητας καινοτομίας των παραγωγών, το ευρωπαϊκό μοντέλο είναι το αποτέλεσμα μιας σθεναρής Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) και υψηλών προδιαγραφών παραγωγής μοναδικής παγκοσμίως. Πρέπει να προωθήσουμε αυτό το μοντέλο που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να δημιουργεί τοπική οικονομική δυναμική, να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των Ευρωπαίων καταναλωτών και να προκαλεί το ενδιαφέρον των καταναλωτών τρίτων χωρών.

Οι επιτυχίες που σημείωσε ο ευρωπαϊκός τομέας γεωργικών προϊόντων και των γεωργικών ειδών διατροφής δεν πρέπει να αποκρύπτουν τις σημαντικές προκλήσεις τις οποίες οφείλει να αντιμετωπίσει. Πρώτον, οι προσπάθειες των παραγωγών της ΕΕ στον τομέα της υγείας, του περιβάλλοντος ή της καλής διαβίωσης των ζώων δεν γίνονται πάντα γνωστές ή δεν τυγχάνουν αναγνώρισης όπως τους αξίζει. Δεύτερον, νέοι φορείς έχουν αναδειχθεί ισχυροί ανταγωνιστές τόσο στις παραδοσιακές αγορές της ΕΕ όσο και στις αναδυόμενες αγορές. Τέλος, η ΕΕ διαθέτει γαστρονομική κληρονομιά μεγάλης ποικιλίας της οποίας η αξία πρέπει να προβληθεί πλήρως.

Η ΚΓΠ επιτρέπει να ελευθερωθεί και να προβληθεί το δυναμικό του ευρωπαϊκού τομέα γεωργικών προϊόντων και γεωργικών ειδών διατροφής. Μια μεταρρυθμιστική διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη, η οποία θα επιτρέψει στην εν λόγω πολιτική, μετά το 2013, να συμβάλλει πλήρως στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» για μια έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, υποστηρίζοντας μια γεωργία που θα είναι πηγή επισιτιστικής ασφάλειας, βιώσιμης χρήσης των φυσικών πόρων και δυναμισμού στις αγροτικές περιοχές. Είναι ανάγκη, παράλληλα, να αρχίσει μια εις βάθος συζήτηση με αντικείμενο την πολιτική ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και προώθησής τους που συνιστά ένα από τα μέσα της ΚΓΠ.

Σκοπός της παρούσας Πράσινης Βίβλου είναι να δρομολογήσει αυτή τη συζήτηση με διαβούλευση με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς – καταναλωτές, παραγωγούς, διανομείς και διοικήσεις – προκειμένου να καθορίσει τις γενικές γραμμές μιας στοχευμένης και φιλόδοξης στρατηγικής προώθησης και ενημέρωσης, η οποία θα είναι σε θέση να αξιολογήσει καλύτερα τους σημαντικούς πόρους του ευρωπαϊκού τομέα γεωργικών προϊόντων και γεωργικών ειδών διατροφής.

2. Η ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία της πολιτικήσ ενημέρωσης και προώθησησ

2.1. Ποιές είναι οι προκλήσεις της πολιτικής ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και προώθησής τους;

2.1.1. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των δράσεων που υλοποιήθηκαν έως σήμερα

Η πολιτική ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και προώθησής τους χαράχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Εξαπλώθηκε σταδιακά στα περισσότερα γεωργικά προϊόντα και γεωργικά είδη διατροφής της πρώτης μεταποίησης. Στο κατώφλι του 2000, συμπληρωματικά ως προς τα μέτρα για την υγιεινή και την υγειονομική ασφάλεια που τέθηκαν σε εφαρμογή, η πολιτική αυτή απέδειξε την ικανότητά της να υποστηρίζει τις προσπάθειες των παραγωγών της ΕΕ για αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών που κλονίστηκε από τις κρίσεις διοξίνης και ΣΕΒ (σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών). Έγινε ορατή με τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος ευνοϊκού για το άνοιγμα νέων αγορών για τα προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, του οποίου η διανομή κατά το παρελθόν γινόταν μόνο εμπιστευτικά στη Βόρεια Ευρώπη ή στην Κεντρική Ευρώπη. Τέλος, συνέβαλε στην ανάπτυξη των σημάτων ποιότητας που επιτρέπουν στους καταναλωτές να γνωρίζουν καλύτερα την προσφορά ειδών διατροφής στην ΕΕ.

Εκτός από τα εν λόγω πολύ θετικά παραδείγματα, τα τελευταία πέντε χρόνια (βλ. πίνακα 1 για την περίοδο 2006-2010) [1] κατέδειξαν ωστόσο τα όρια της υφιστάμενης πολιτικής ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και προώθησής τους ως προς τα ακόλουθα σημεία:

– Οι παγκόσμιες αγορές βρίσκονται σε πλήρη άνθιση.. Η ΕΕ κατέχει παγκοσμίως ηγετική θέση στο εμπόριο γεωργικών προϊόντων και γεωργικών ειδών διατροφής, αλλά το μερίδιό της στην αγορά υποχωρεί προς όφελος άλλων πιο επιθετικών φορέων. Οι δράσεις προώθησης εκτός ΕΕ είναι επί του παρόντος περιορισμένες (λιγότερο από το ήμισυ των δράσεων στην εγχώρια αγορά). Είναι σημαντικό να καθοριστεί κατά πόσο η ΕΕ πρέπει να εντατικοποιήσει τις δράσεις της σε αυτό το επίπεδο·

– Οι πρωτοβουλίες οι αποκαλούμενες «πολλαπλών χωρών» ή «πολλαπλών προϊόντων», οι οποίες αφορούν περισσότερα του ενός κράτη μέλη ή περισσότερα του ενός προϊόντα, συντονισμένα, δεν ενθαρρύνονται ικανοποιητικά ή φαίνεται ότι η υλοποίησή τους είναι υπερβολικά πολύπλοκη στο σημερινό πλαίσιο. Ωστόσο, μπορούν να πολλαπλασιάσουν το αποτέλεσμα των δράσεων που έχουν αναληφθεί·

– Η γεωγραφική κατανομή των προγραμμάτων δεν καλύπτει ικανοποιητικά την ποικιλία των προϊόντων και της τεχνογνωσίας του συνόλου των κρατών μελών της ΕΕ·

– Επίσης, το 2009, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο διαπίστωσε αδυναμίες μετά από έλεγχο που διενήργησε για την αποτελεσματικότητα των δράσεων ενημέρωσης και προώθησης [2].

Πίνακας 1: Εφαρμογή προγραμμάτων ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και προώθησής τους βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 για την περίοδο 2006-2010.

2.1.2. Ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι προκειμένου να διασφαλισθεί η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία;

Για να αντληθούν οφέλη από τις δυνατότητες ανάπτυξης των αγορών γεωργικών προϊόντων και γεωργικών ειδών διατροφής, για την καλύτερη στήριξη των προσπαθειών των Ευρωπαίων παραγωγών και την προώθηση της ποικιλίας των προϊόντων της, η ΕΕ πρέπει να θέσει νέους φιλόδοξους στόχους για την πολιτική προώθησης και ενημέρωσης. Οι εν λόγω φιλόδοξοι στόχοι μπορούν κυρίως να οδηγήσουν σε διαφοροποιημένη στρατηγική προσέγγιση, σωστά στοχευμένη, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τοπικών, ευρωπαϊκών και παγκόσμιων αγορών.

Οι συγκεκριμένοι στόχοι πολιτικής ενημέρωσης και προώθησης για κάθε αγορά ορίζονται σε μεταγενέστερο στάδιο προκειμένου να επιλεγούν καλύτερα οι δράσεις που θα υλοποιηθούν σε καθεμία από αυτές και να προκύψει από αυτές η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Σε γενικές γραμμές πρέπει:

· να προβληθεί η αξία της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής και να εδραιωθεί η θέση της στις αγορές·

· να προωθηθούν τα πολύ υψηλά πρότυπα της ΕΕ όσον αφορά την υγεία, το περιβάλλον και τις καλές συνθήκες διαβίωσης των ζώων και να παρασχεθεί στους καταναλωτές καλύτερη ενημέρωση σχετικά με το ευρωπαϊκό μοντέλο παραγωγής·

· να γίνουν γνωστά τα νέα προϊόντα στους καταναλωτές και να προβληθεί η ποικιλία της ευρωπαϊκής προσφοράς·

· να γίνουν καλύτερα γνωστά τα συστήματα ποιότητας και τα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Ερώτηση 1: Για να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις στις τοπικές, ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές και να δισφαλισθεί η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία, ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι της πολιτικής ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και προώθησης τους; Εκτός των δράσεων που έχουν ήδη αναληφθεί από άλλους φορείς (π.χ. ιδιωτικός τομέας), ποια πρέπει να είναι η συμβολή αυτής της πολιτικής;

3. Η εσωτερική αγορά: προβολή της αξίασ της ενιαίασ γεωργικής αγοράς μέσω των προϊόντων τησ

3.1. Η περιφερειακή και η τοπική αγορά

Η γεωργία γεωγραφικής γειτνίασης διαθέτει ένα δυναμικό που δεν έχει προβληθεί επαρκώς. Οι περιφερειακές και τοπικές αγορές αποτελούν βασικό τόπο συνάντησης παραγωγών και καταναλωτών. Επιτρέπουν στους παραγωγούς να αξιοποιούν καλύτερα τους καρπούς της εργασίας τους και στους καταναλωτές να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των περιοχών τους, να μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των καταναλωτικών τους συνηθειών και να έχουν πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων που βασίζονται στις παραδόσεις τους και στον ιδιαίτερο τρόπο ζωής τους.

3.1.1. Τα διακυβεύματα των περιφερειακών και των τοπικών αγορών

Η συντόμευση της διαδρομής είναι ένα μέσο βελτίωσης του εισοδήματος των παραγωγών και διασφάλισης της βιωσιμότητας μεγάλου αριθμού γεωργικών εκμεταλλεύσεων, ιδίως μέσω της βελτίωσης των περιθωρίων κέρδους, της μείωσης του κόστους μεταφοράς και της μεγαλύτερης αυτονομίας έναντι της βιομηχανίας μεταποίησης γεωργικών προϊόντων. Μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων όσον αφορά, για παράδειγμα, τον περιορισμό των εκπομπών CO2, το πακετάρισμα/τη συσκευασία. Από πολιτιστική και κοινωνική άποψη, ενθαρρύνει τη συλλογική λήψη αποφάσεων και την τοπική διακυβέρνηση που ανταποκρίνεται περισσότερο στις ιδιαίτερες ανάγκες της περιοχής, διατηρεί και στηρίζει τις τοπικές παραδόσεις, ενώ συνδέει το προϊόν με μια γεωγραφική περιοχή κοινή για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές.

Στο πλαίσιο της περιφερειακής προσέγγισης, η συμμετοχή των παραγωγών σε προγράμματα βελτίωσης της ποιότητας και η προώθηση των εν λόγω προϊόντων διαδραματίζει κύριο ρόλο στην ανταπόκριση στις αυξανόμενες προσδοκίες όσον αφορά τα τοπικά προϊόντα, την παράδοση και την αυθεντικότητα, ανανεώνοντας τους κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ καταναλωτών και παραγωγών, προβάλλοντας τη φρεσκάδα, την καινοτομία και τις θρεπτικές ιδιότητες των προϊόντων, καθώς και τη γνώση των προϊόντων.

3.1.2. Τα μέσα ανάπτυξης των περιφερειακών και των τοπικών αγορών

Κατά την ανάλυση των δυνατοτήτων ενίσχυσης των μέσων στήριξης των τοπικών αγορών, είναι σημαντικό να αξιοποιηθούν οι συνέργειες και η συμπληρωματικότητα με τα άλλα ευρωπαϊκά ταμεία προκειμένου να ενισχυθεί η πιο στοχευμένη προσέγγιση στις ανάγκες της περιοχής και να τηρηθεί πλήρως η αρχή της επικουρικότητας.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη συνεργασία των διαφόρων φορέων για την ανάπτυξη στρατηγικών παραγωγής και προώθησης τοπικών γεωργικών προϊόντων. Για να βελτιωθεί η εμπορία των τοπικών προϊόντων πρέπει να διατίθενται μέτρα για τη χρηματοδότηση βασικών υπηρεσιών, παραδείγματος χάριν για τη δημιουργία εμπορικών κέντρων, εμπορικών καταστημάτων γεωγραφικής γειτνίασης και αγροτικών πολυκαταστημάτων, την ανάπτυξη υπαίθριων και λαϊκών αγορών, κ.λπ. Επιπλέον, ένα καλύτερα ενσωματωμένο στην ΚΑΠ εργαλείο LEADER μετά το 2013 μπορεί να διαδραματίσει σημαντικότερο ρόλο στην προώθηση σύντομων εμπορικών διαδρομών.

3.1.3. Ο τρόπος διαχείρισης της περιφερειακής και τοπικής αγοράς

Επί του παρόντος η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης της ΕΕ προσφέρει μια σειρά μέτρων για την προώθηση της ποιοτικής παραγωγής και τη στήριξη των ομάδων παραγωγών όταν πραγματοποιούν δράσεις ενημέρωσης και προώθησης. Οι νομοθετικές προτάσεις που θα υποβάλει η Επιτροπή στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ με ορίζοντα το 2020 θα συμπληρώσουν και θα βελτιώσουν τον κατάλογο των μέτρων που υπάρχουν αυτή τη στιγμή. Ακόμη και εάν αυτά τα μέτρα αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης εκτός του οριζόντιου καθεστώτος προώθησης, πρέπει να συνάδουν με το εν λόγω καθεστώς και να χαίρουν της ίδιας προβολής.

Ερώτηση 2: Ποιες είναι οι δράσεις ενημέρωσης και προώθησης που πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή για την ανάπτυξη ισχυρότερων τοπικών και περιφερειακών αγορών;

3.2. Η ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά: ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των Ευρωπαίων και του γεωργικού κόσμου

3.2.1. Οι ανάγκες και οι ειδικοί στόχοι της εσωτερικής αγοράς (πλην της περιφερειακής και της τοπικής αγοράς)

Είναι απαραίτητο να ενθαρρυνθεί, αφενός, η κατανάλωση ευρωπαϊκών προϊόντων με προβολή της εικόνας τους και, αφετέρου, η γνωστοποίηση των ευρωπαϊκών συστημάτων ποιότητας στους καταναλωτές και στους παραγωγούς, οι οποίοι ενίοτε είναι ελλιπώς ενημερωμένοι για τα εργαλεία προβολής που τους παρέχει η ΚΓΠ. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι ενδιαφέρον η ενημέρωση να προσανατολιστεί περισσότερο στα ακόλουθα θέματα:

· Ευρωπαϊκά πρότυπα παραγωγής: η ευρωπαϊκή γεωργία είναι γνωστή για τις αυστηρές απαιτήσεις της σε υγειονομικά θέματα, καθώς και σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και καλής διαβίωσης των ζώων. Η ενημέρωση για τα γεωργικά προϊόντα και η προώθησή τους πρέπει να προβάλλει περισσότερο την αξία των χαρακτηριστικών που σχετίζονται με τα πρότυπα παραγωγής.

· Πληροφορίες για μια πιο ισορροπημένη διατροφή: τα προγράμματα τόνωσης της κατανάλωσης οπωροκηπευτικών (π.χ. πέντε ημερησίως) μπορούν να βελτιώσουν τις διατροφικές συνήθειες. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το πρόγραμμα ενθάρρυνσης της λελογισμένης κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών·

· Τα ευρωπαϊκά συστήματα ποιότητας [3]: π.χ. σήμερα τα σήματα ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΠΕ/βιολογική γεωργία/άκρως απόκεντρες περιφέρειες, προσφέρουν προϊόντα εγγυημένης ποιότητας στους καταναλωτές, ιδίως όσον αφορά τη γεύση, την προέλευση ή τη μέθοδο παραγωγής.

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια ή μετά από μια κρίση, μπορεί να είναι αναγκαίο να στηριχθεί ένας κλάδος που αντιμετωπίζει δυσκολίες για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και την εκ νέου τόνωση της κατανάλωσης. Το 2009, για παράδειγμα, χρηματοδοτήθηκαν μια σειρά πρόσθετα προγράμματα για να βοηθηθούν οι γεωργοί να ξεπεράσουν την κρίση του γάλακτος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο παρεμβαίνοντας μετά τις κρίσεις στον τομέα της υγείας, όπως η κρίση ΣΕΒ, αφθώδους πυρετού ή γρίπης των πτηνών, με τη διάδοση αξιόπιστων και διαφανών πληροφοριών.

Τέλος, μπορεί να ενθαρρυνθεί η συνεργασία μεταξύ κρατών μελών ώστε να λειτουργήσει συμπληρωματικά ως προς τις εκστρατείες ενημέρωσης και προώθησης των κρατών μελών ή/και του ιδιωτικού τομέα και να ενθαρρυνθούν οι συνέργειες.

Ερώτηση 3: Ποιες είναι οι ειδικές ανάγκες όσον αφορά την ενημέρωση για τα ευρωπαϊκά προϊόντα και την προώθησή τους και ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι της εσωτερικής αγοράς;

3.2.2. Δράσεις για την εσωτερική αγορά (εκτός της περιφερειακής και της τοπικής αγοράς)

Στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008, οι δράσεις ενημέρωσης και προώθησης στην εσωτερική αγορά λαμβάνουν τη μορφή προγραμμάτων που υποβάλλονται από τις επαγγελματικές οργανώσεις ενός ή περισσοτέρων μελών. Τα εν λόγω προγράμματα, τα οποία συγχρηματοδοτούνται στις περισσότερες περιπτώσεις από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (ΕΕ, επαγγελματικές οργανώσεις και κράτος μέλος) συνήθως έχουν τριετή διάρκεια. Αφορούν ένα ή περισσότερα προϊόντα ή σήματα ποιότητας και, σε αυτό το στάδιο, δεν έχουν ικανοποιητικό ευρωπαϊκό εύρος.

Για τη βελτίωση του φάσματος των δράσεων της ΕΕ, η επικέντρωση σε κύρια μηνύματα που σχετίζονται με το ευρωπαϊκό μοντέλο γεωργικής παραγωγής, με προβολή των προϊόντων, μπορεί να παρουσιάζει ενδιαφέρον. Οι δράσεις αυτές μπορούν να έχουν τις κάτωθι μορφές:

► Εκστρατείες ενημέρωσης για διαφορετικά αντικείμενα/θέματα:

· με σκοπό να γίνει περισσότερο γνωστή η ΚΓΠ μέσω των προϊόντων της: πρότυπα παραγωγής, σεβασμός στο περιβάλλον και στο τοπίο, καλές συνθήκες διαβίωσης των ζώων, σήματα ποιότητας και προβολή της εικόνας των προϊόντων στους καταναλωτές,

· με σκοπό να ενθαρρυνθεί μια πιο υγιεινή διατροφή και, με τον τρόπο αυτό, να υπάρξει συμβολή στην επίτευξη των στόχων δημόσιας υγείας.

Για κάθε ενημερωτική εκστρατεία πρέπει να καθοριστούν στοχευόμενες ομάδες και εργαλεία επικοινωνίας (για παράδειγμα, τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές διαφημίσεις, ιστότοποι, εκδόσεις, επισκέψεις σε σχολεία, επιχειρήσεις, κ.λπ.).

► Δράσεις προώθησης για την προβολή του ευρωπαϊκού μοντέλου παραγωγής

Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν στενοί δεσμοί μεταξύ, αφενός, ενός προϊόντος και, αφετέρου, μιας ιδιαίτερης όψης του ευρωπαϊκού μοντέλου παραγωγής γεωργικών προϊόντων και γεωργικών ειδών διατροφής. Στο πλαίσιο της δράσης ενημέρωσης και προώθησης, τα εν λόγω προϊόντα μπορούν να αποτελέσουν τον κινητήριο μοχλό που θα μπορέσει να προβάλει την αξία της ιδιαιτερότητας και της αριστείας των μεθόδων παραγωγής της ΕΕ. Ορισμένα προγράμματα αφορούν πλέον τα σήματα ποιότητας προβάλλοντας ιδίως ορισμένα προϊόντα, παραδείγματος χάριν στον τομέα του κρέατος, λόγω της τήρησης πρακτικών καλής διαβίωσης των ζώων.

► Κατά περίπτωση παρεμβάσεις σε κατάσταση κρίσης

Σε συνθήκες οικονομικής ή υγειονομικής κρίσης είναι σημαντικό οι πολίτες να λαμβάνουν σαφή μηνύματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δράσεις, όπως εκστρατείες ενημέρωσης για το προϊόν που πλήττεται και προώθησης του βοηθούν να δοθεί μια δυναμική, ταχεία και αποτελεσματική απάντηση.

► Δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας ανταλλαγής ορθών πρακτικών

Η ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ επαγγελματιών αποτελεί πλεονέκτημα για την ανάπτυξη κατάλληλης δράσης. Μια υπηρεσία ανταλλαγών (εργαστήρια κοινής χρήσης, ιστότοποι ...) προς όφελος όλων των ενδιαφερομένων για την πολιτική ενημέρωσης και προώθησης μπορούν να εφαρμοστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτή η πλατφόρμα θα διευκολύνει την ανάπτυξη προγραμμάτων «πολλαπλών χωρών» που θα μπορούσαν να εκπονηθούν και να συντονιστούν καλύτερα από ό,τι σήμερα. Παραδείγματος χάριν, ένα πρόγραμμα θα μπορούσε να σχεδιαστεί από τα μεσογειακά κράτη μέλη με στόχο τα κράτη μέλη της Βόρειας Ευρώπης για να ενημερωθούν υπό μια «κοινή γενική και ευρωπαϊκή σημαία» για τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής μέσω μιας σειράς προϊόντων, όπως το ελαιόλαδο, τα οπωροκηπευτικά, καθώς και μέσω της λελογισμένης κατανάλωσης κρασιού.

Ερώτηση 4: Ποιες πρέπει να είναι οι δράσεις που θα αναπτυχθούν για την επίτευξη των στόχων και τη βελτιστοποίηση της παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην εσωτερική αγορά;

4. Μια ολοενα και περισσοτερο ανταγωνιστική εξωτερική αγορά: ένας επίλεκτοσ χώροσ για την προώθηση των ευρωπαϊκών προϊόντων

4.1. Ενίσχυση της θέσης της ευρωπαϊκής γεωργίας στην παγκόσμια αγορά

Το 2010 οι εξαγωγές ευρωπαϊκών γεωργικών προϊόντων υπερέβησαν σε αξία τα 90 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα τελικά προϊόντα αντιπροσωπεύουν το 64% αυτού του όγκου, με τα οινοπνευματώδη ποτά και τα κρασιά να κατέχουν την πρώτη θέση (16%). Σήμερα οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων πραγματοποιούνται σχεδόν όλες χωρίς επιστροφές (385 εκατομμύρια ευρώ το 2010 σε σύγκριση με πάνω από 6.000 εκατομμύρια ευρώ το 2000). Η ανταγωνιστική ευρωπαϊκή γεωργία με γεωργικά προϊόντα που απολαμβάνουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον στις παγκόσμιες αγορές έχει οδηγήσει στην επίτευξη αυτού του αποτελέσματος, αλλά ο παγκόσμιος ανταγωνισμός είναι ισχυρός και οι ευρωπαϊκές θέσεις έδειξαν τάσεις υποχώρησης προς όφελος επιθετικότερων παικτών.

Εναπόκειται πρωτίστως στους παραγωγούς, στους εξαγωγείς και στα κράτη μέλη να προωθήσουν τα προϊόντα τους, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διαδραματίσει αποφασιστικό, διευκολυντικό και υποστηρικτικό ρόλο. Επί του παρόντος, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό διαφορετικές στρατηγικές χωρίς να ενσωματώνουν την ευρωπαϊκή διάσταση, γεγονός που οδηγεί στον κατακερματισμό των μηνυμάτων, σε χρονοβόρες και δαπανηρές επαναλαμβανόμενες δράσεις. Στο σημερινό πλαίσιο, η Ευρώπη πρέπει να κινητοποιήσει όλη την ενέργειά της, να προωθήσει τις γεύσεις και τις μεθόδους παραγωγής της όπως κάνουν οι σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της (Ηνωμένες Πολιτείες, Αυστραλία, Καναδάς ...). Προς τούτο απαιτείται η αντίστοιχη χρηματοδοτική στήριξη.

Για να ενισχύσει την ανταγωνιστική θέση της, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε κυρίως:

· να υποστηρίξει το άνοιγμα και την ανάπτυξη των αγορών – ιδίως σε σχέση με τη διαπραγμάτευση διεθνών συμφωνιών – προκειμένου οι Ευρωπαίοι παραγωγοί να έχουν περισσότερες ευκαιρίες να κάνουν γνωστά τα προϊόντα τους και να τα εξάγουν·

· να υποστηρίξει ανάλογες δράσεις προώθησης ακολουθώντας στρατηγική και ευρωπαϊκούς στόχους σαφώς καθορισμένους. Οι δράσεις αυτές μπορούν είτε να στοχεύουν ευθέως τους καταναλωτές και τους ξένους επαγγελματίες οι οποίοι πρέπει να ενημερώνονται για τα ευρωπαϊκά προϊόντα και να ενθαρρύνονται να τα καταναλώνουν, είτε να στοχεύουν παραγωγούς και ομάδες παραγωγών οι οποίοι πρέπει να ενθαρρύνονται και να βοηθούνται να αναπτύξουν τις πωλήσεις τους σε αγορές τρίτων χωρών (μόχλευση).

Ερώτηση 5: Ποιες είναι οι ιδιαίτερες ανάγκες ενημέρωσης για τα ευρωπαϊκά προϊόντα και προώθησής τους, και ποιοι πρέπει να είναι οι στόχοι για την εξωτερική αγορά;

4.2. Δράσεις για την εξωτερική αγορά

Επί του παρόντος, στο οριζόντιο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί τις δράσεις προώθησης (1) μέσω πολυετών προγραμμάτων που προτείνονται από επαγγελματίες ή (2) δρομολογούνται απευθείας από την Επιτροπή.

Μεταξύ 2007 και 2010, τα προγράμματα για την εξωτερική αγορά αντιπροσώπευαν μόνο το 29% σε αριθμό και το 26% σε αξία (κατά μέσο όρο 14 εκατομμύρια ευρώ/έτος για το μέρος που συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ). Το ποσοστό των απορριφθέντων προγραμμάτων ανήλθε σε 56%. Κύρια μέσα ήταν τα ενημερωτικά φυλλάδια, η συμμετοχή σε εκθέσεις και η ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ επαγγελματιών, και χρησιμοποιήθηκαν σε πάνω από το 90% των εγκεκριμένων προγραμμάτων.

Η Επιτροπή διοργανώνει επίσης εκδηλώσεις προβολής (μία ή δύο ετησίως) με υψηλού επιπέδου εμπορικές αποστολές σε τρίτες χώρες μέσω σεμιναρίων, συμμετοχής σε εκθέσεις, συνεντεύξεων τύπου ή διεπιχειρησιακών επαφών. Καθεμία από αυτές τις επισκέψεις συνοδεύεται συστηματικά με δράσεις δημοσίων σχέσεων, τόσο πριν όσο και μετά την αποστολή.

Ο αντίκτυπος αυτών των δράσεων θεωρήθηκε θετικός από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ωστόσο, πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να βελτιστοποιηθεί, για παράδειγμα ακολουθώντας τις συστάσεις της τελευταίας εξωτερικής αξιολόγησης [4], τις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου [5] ή του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου [6] για τον προϋπολογισμό και προτείνοντας διάφορες δράσεις με στόχο την τεχνική βοήθεια σε παραγωγούς/εταιρείες:

– ανάπτυξη της εξαγωγικής ικανότητας των Ευρωπαίων παραγωγών: η Επιτροπή πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία των δράσεων παροχής συνδρομής με στόχο να βοηθηθούν οι ευρωπαϊκοί γεωργικοί φορείς να αναπτύξουν στρατηγική εμπορικής προώθησης ανάλογα με το προϊόν τους, την αγορά την οποία στοχεύουν, κ.λπ. Επί παραδείγματι, πρέπει να πραγματοποιηθούν σε επίπεδο Επιτροπής μελέτες για τις καταναλωτικές συνήθειες, να διοργανωθούν ημερίδες παροχής πληροφοριών, διαδραστικές διαδικτυακές πλατφόρμες όπως ήδη γίνεται σε άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ ή ο Καναδάς, ή να χρησιμοποιηθούν νέα μέσα (όπως facebook εξειδικευμένο σε δραστηριότητες γεωργικής προώθησης), καθώς και να δοθεί πρόσβαση στην υποδομή των ευρωπαϊκών περιπτέρων κατά τη διοργάνωση διεθνών εκθέσεων·

– δημιουργία μεγαλύτερης συνέργειας μεταξύ παραγωγών και προγραμμάτων. Οι δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να ενθαρρύνουν την ομαδοποίηση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, γεγονός που θα τους επιτρέψει να επιτύχουν κρίσιμη μάζα για την εμπορική προώθηση στην εξωτερική αγορά. Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη δικτύων μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη αυτού του στόχου. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα εν λόγω δίκτυα θα επιτρέψουν να δημιουργηθούν συνέργειες μεταξύ των παραγωγών για την προώθηση προγραμμάτων πολλαπλών προϊόντων ή πολλαπλών χωρών με μεγάλη ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία·

– βοήθεια σε νεοεισερχόμενους, διευρύνοντας τις επιλέξιμες δράσεις στις διερευνητικές εργασίες (για παράδειγμα δοκιμαστική εκστρατεία ενός έτους, μελέτη αγοράς).

Κάθε δράση που στοχεύει την εξωτερική αγορά πρέπει να αναπτυχθεί σύμφωνα με τα υφιστάμενα μέτρα στήριξης στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής εμπορικής πολιτικής [7].

Ερώτηση 6: Ποιες πρέπει να είναι οι δράσεις που θα αναπτυχθούν για την επίτευξη των στόχων και, συνεπώς, τη βελτιστοποίηση της παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην εξωτερική αγορά;

5. Περιεχόμενο και τρόποι διαχείρισησ τησ εσωτερικήσ και εξωτερικής αγοράσ

5.1. Ποιοι είναι οι δικαιούχοι;

Επί του παρόντος, στο οριζόντιο καθεστώς, οι οργανώσεις που συντάσσουν προτάσεις προγραμμάτων πρέπει να είναι επαγγελματικές ή διεπαγγελματικές, αντιπροσωπευτικές του ή των σχετικών κλάδων σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη ή σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτός ο περιορισμός δεν υπάρχει στον αμπελοοινικό τομέα, όπου οι ιδιωτικές επιχειρήσεις και οι δημόσιοι οργανισμοί – εάν δεν είναι οι μοναδικοί δικαιούχοι – μπορούν επίσης να επωφεληθούν από τα μέτρα προώθησης.

Θα ήταν σκόπιμο να εξεταστεί η δυνατότητα διεύρυνσης της πρόσβασης και σε άλλες οντότητες εκτός των επαγγελματικών οργανώσεων, όπως για παράδειγμα σε επιχειρήσεις ή σε εμπορικά επιμελητήρια. Ένα άνοιγμα προς αυτή την κατεύθυνση θα επιτρέψει να συμπεριληφθούν τομείς οι οποίοι δεν έχουν συστηματική διάρθρωση μέσω των επαγγελματικών οργανώσεων σε κάθε κράτος μέλος.

Εξάλλου, θα μπορούσε να εξεταστεί η συμμετοχή μεμονωμένων φορέων στο πλαίσιο σαφώς καθορισμένων ορίων, όπως για παράδειγμα της απαγόρευσης της άμεσης προώθησης (π.χ. διαφήμιση) ενός προϊόντος συγκεκριμένης εταιρείας. Η επίδειξη των προϊόντων μπορεί να επιτρέπεται εφόσον αυτά προβάλλουν ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό μήνυμα σε σχέση με αυτό που θα αναλάμβανε να προωθήσει η εταιρεία.

Ερώτηση 7: Ποιοι πρέπει να είναι οι δικαιούχοι; Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε ορισμένους δικαιούχους;

5.2. Μεγαλύτερη συνοχή με τα άλλα μέσα της ΚΓΠ

Με την πάροδο του χρόνου εκπονήθηκαν ειδικά μέσα ενημέρωσης για ορισμένα προϊόντα και προώθησής τους, εκτός των δράσεων που προβλέπονται στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008. Τα μέσα αυτά αντικατοπτρίζουν τη συνάφεια και τη σημασία της διατήρησης φιλόδοξων δράσεων για τους σχετικούς κλάδους. Ωστόσο, πρέπει επίσης να εξεταστεί σε ποιο βαθμό είναι δυνατές οι συνέργειες μεταξύ αυτών των διαφορετικών μέσων ώστε να διεξαχθούν δράσεις προώθησης καλύτερα συντονισμένες και αποτελεσματικότερες.

Για να καθοριστούν συνεκτικές μέθοδοι πρόσβασης στην αγορά πρέπει να μελετηθούν οι πιθανές σχέσεις μεταξύ της πολιτικής ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και τα γεωργικά είδη διατροφής και προώθησής τους και των ακόλουθων μέσων: του συστήματος υποστήριξης της κατανάλωσης γάλακτος και φρούτων στα σχολεία· των μέσων προώθησης του κρασιού σε τρίτες χώρες· των μέτρων ενημέρωσης και προώθησης που προβλέπονται στα επιχειρησιακά προγράμματα των οργανώσεων παραγωγών οπωροκηπευτικών· των μέσων στήριξης της γεωργίας στις άκρως απόκεντρες περιφέρειες στο πλαίσιο των προγραμμάτων POSEI· των καθεστώτων για την ποιότητα των τροφίμων ή προώθησης προϊόντων με επίσημα σήματα ποιότητας που προβλέπονται από την αγροτική ανάπτυξη (μέτρα 132 και 133, άξονας 1 του ΕΓΤΑΑ, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας και της δασοκομίας)· της ειδικής στήριξης που θεσπίστηκε από το άρθρο 68 του κανονισμού ενιαίας ενίσχυσης (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 73/2009)· των μέτρων προώθησης του ελαιολάδου στις μη ευρωπαϊκές χώρες μέσω του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (ΔΣΕ)· ή ακόμη της πολιτικής ενημέρωσης και επικοινωνίας για την Κοινή Γεωργική Πολιτική που θέσπισε ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 814/2000.

Ερώτηση 8: Για να αναπτυχθούν αποτελεσματικότερες και πιο φιλόδοξες στρατηγικές πρόσβασης στις τοπικές, ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές, είναι δυνατή η συνέργεια μεταξύ των διαφόρων μέσων προώθησης και ενημέρωσης που διαθέτει η ΕΕ;

5.3. Καλύτερη οριοθέτηση και καλύτερος προσδιορισμός των δράσεων

Το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο είναι σχετικά περιοριστικό. Εκπονήθηκαν θετικοί κατάλογοι [8] προϊόντων τα οποία μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο δράσεων προώθησης. Στην ευρωπαϊκή αγορά, για κάθε προϊόν ή θεματικό πεδίο, εκπονήθηκε ένας κατάλογος με τις στοχευόμενες ομάδες, τα μηνύματα και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν. Οι κατάλογοι αυτοί, κληρονομιά του παρελθόντος, επικαιροποιήθηκαν σταδιακά από την Επιτροπή, αλλά η καταλληλότητά τους πρέπει να επανεξεταστεί.

Ομοίως, προς το παρόν, τα προγράμματα επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα προϊόντα ή συστήματα ποιότητας (π.χ.: ενημέρωση για το γάλα και τις θρεπτικές ιδιότητές του). Μια νέα προσέγγιση, πιο ευέλικτη και ίσως με μεγαλύτερη απήχηση, θα ήταν να δοθεί αρχικά έμφαση σε βασικά μηνύματα οριζόμενα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και, στη συνέχεια, να αναλυθούν αυτά τα μηνύματα και να διανθιστούν με προϊόντα κατά τρόπο ώστε να προβληθούν περισσότερο η ποικιλία, ο πλούτος και η συμπληρωματικότητα της ευρωπαϊκής προσφοράς.

Ερώτηση 9: Ποια πρέπει να είναι τα επιλέξιμα γεωργικά προϊόντα και γεωργικά είδη διατροφής, και σύμφωνα με ποια κριτήρια πρέπει να επιλέγονται;

Ερώτηση 10: Για να έχουν μεγαλύτερη απήχηση ποια πρέπει να είναι τα μέσα προβολής; Πρέπει να δοθεί έμφαση στην προώθηση βασικών μηνυμάτων, όπως «πέντε οπωροκηπευτικά ημερησίως» ή «η γεύση της Ευρώπης» ή κατηγοριών προϊόντων (για παράδειγμα: τυρί, κρασί, κ.λπ.);

5.4. Καλύτερη προβολή της αξίας της γεωγραφικής προέλευσης ή/και των εμπορικών σημάτων

Η ευρωπαϊκή προσφορά γεωργικών προϊόντων και γεωργικών ειδών διατροφής είναι τόσο μεγάλη που συχνά είναι αναγκαίο να υπερκεραστεί η γενική ευρωπαϊκή εικόνα για να προβληθεί σωστά η αξία ενός προϊόντος. Ωστόσο, προς το παρόν, οι δυνατότητες μνημόνευσης των εμπορικών σημάτων ή/και της προέλευσης είναι περιορισμένες και το ενδιαφέρον των ιδιωτικών επιχειρήσεων να συγχρηματοδοτήσουν προγράμματα προώθησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ενίοτε μικρό.

Συχνά, για τις περισσότερες δράσεις, η αναφορά της προέλευσης πρέπει να είναι δευτερεύουσα ως προς το κύριο μήνυμα. Η προέλευση του προϊόντος μπορεί να εμφαίνεται σε περίπτωση ονομασίας που έχει δοθεί δυνάμει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας (π.χ.: προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ) [9]. Υπάρχουν ειδικοί κανόνες για δύο κλάδους:

· Οίνος [10]: η προώθηση μεμονωμένων εμπορικών σημάτων είναι δυνατή για τις τρίτες χώρες εφόσον δεν χορηγείται καμία πρόσθετη κρατική ενίσχυση για τη χρηματοδότηση της προώθησης και οι δράσεις αφορούν τους οίνους ονομασίας προέλευσης ή προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης ή οίνους με αναγραφή της ποικιλίας των σταφυλιών.

· Οπωροκηπευτικά [11]: η προώθηση των μεμονωμένων εμπορικών σημάτων ή των σημάτων που περιέχουν γεωγραφικές ενδείξεις δεν είναι δυνατή, εκτός από:

– το εμπορικό σήμα της οργάνωσης παραγωγών, της ένωσης οργανώσεων παραγωγών και των θυγατρικών τους ενώσεων·

– τη γενική προώθηση και την προώθηση σημάτων ποιότητας. Οι γεωγραφικές ονομασίες επιτρέπονται μόνο εάν πρόκειται για προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης ή προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις.

Στο πλαίσιο μιας στρατηγικής προσέγγισης καθορισμένης με σαφήνεια πρέπει να είναι δυνατόν να αξιοποιείται περισσότερο η ικανότητα ορισμένων εμπορικών σημάτων ή ενδείξεων προέλευσης εγγενούς αξίας να ανοίγουν τις αγορές, διότι έχουν επίσης την ικανότητα να λειτουργούν ως πραγματικοί μοχλοί προώθησης για όλα τα ευρωπαϊκά προϊόντα, κυρίως στην εξωτερική αγορά. Μια πιθανότητα θα ήταν να ενισχυθεί ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας των προϊόντων στο πλαίσιο προγραμμάτων προώθησης που υποβάλλονται από αντιπροσωπευτικές επαγγελματικές ή/και διεπαγγελματικές οργανώσεις, χωρίς ωστόσο να υποχρεούνται να αποσύρουν μια σαφέστερη ένδειξη καταγωγής ή ένα σήμα. Ωστόσο, πρέπει να διασφαλισθεί ότι το ευρωπαϊκό μήνυμα παίρνει σαφώς το προβάδισμα σε σχέση με το εμπορικό σήμα ή την προέλευση του προϊόντος και ότι η όποια καθαρά ιδιωτική δραστηριότητα δεν επωφελείται από την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση παρά μόνο οι υποδομές και οι άλλες οριζόντιες δράσεις που προβλέπονται στο πρόγραμμα.

Ερώτηση 11: Είναι σκόπιμο να δοθεί περισσότερος χώρος στη μνημόνευση της προέλευσης του προϊόντος και σύμφωνα με ποια κριτήρια;

Ερώτηση 12: Είναι σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν τα εμπορικά σήματα ως μέσο προώθησης στην εξωτερική αγορά και σύμφωνα με ποια κριτήρια;

5.5. Με ποιο τρόπο πρέπει να ενθαρρυνθεί η πολυεθνική διαχείριση;

Σύμφωνα με τις ισχύουσες κανονιστικές ρυθμίσεις «δίνεται προτεραιότητα σε προγράμματα που προτείνονται από πολλά κράτη μέλη ή τα οποία προβλέπουν ενέργειες σε πολλά κράτη μέλη.»

Από τη στιγμή που πολλά κράτη μέλη συμφωνούν να προτείνουν και να υλοποιήσουν ένα κοινό πρόγραμμα που αφορά πολλές χώρες, η ευρωπαϊκή διάσταση πολλαπλασιάζεται και ο διαθέσιμος προϋπολογισμός χρησιμοποιείται καλύτερα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή έχει ενθαρρύνει και εξακολουθεί να προωθεί αυτό το είδος προγραμμάτων.

Η σημερινή κατάσταση και τα δεδομένα της περιόδου 2006-2010 δείχνουν ωστόσο ότι ελάχιστα κράτη μέλη συμμετέχουν σε παρόμοια διαδικασία. Όταν αυτό συμβαίνει, το πρόγραμμα δεν επιλέγεται πάντοτε, συνήθως λόγω έλλειψης πραγματικής στρατηγικής, στόχων και κοινών δράσεων.

Η συγχρηματοδότηση και οι υπάρχουσες διαδικασίες, όπως η υπογραφή συμβάσεων μεταξύ των κρατών μελών και των εθνικών προτεινουσών οργανώσεων έχουν ως αποτέλεσμα ο ρόλος των επαγγελματικών οργανώσεων σε ευρωπαϊκή κλίμακα να έχει ελαχιστοποιηθεί, μολονότι αυτές βρίσκονται στην καλύτερη θέση να εκπονήσουν και να εφαρμόσουν προγράμματα με πραγματική ευρωπαϊκή διάσταση. Είναι απαραίτητο να εξευρεθούν οι δομές και οι διαδικασίες που διευκολύνουν περισσότερο αυτό το είδος προγραμμάτων.

Ερώτηση 13: Ποια είναι τα εμπόδια στην υποβολή και εφαρμογή των προγραμμάτων «πολλαπλών χωρών»; Τι πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή για την προώθηση αυτών των προγραμμάτων με ισχυρότερη ευρωπαϊκή διάσταση;

Ερώτηση 14: Πρέπει να αναπτύξουμε άλλους τύπους προγραμμάτων ή/και μέσων;

5.6. Πως εφαρμόζονται;

Η εφαρμογή πρέπει να γίνεται με απλές διαδικασίες. Πρέπει να προσαρμόζεται στους στόχους και να επιτρέπει την επίτευξή τους «με το βέλτιστο διοικητικό κόστος» σε ένα συνεκτικό πλαίσιο.

Επί του παρόντος, η διαχείριση των προγραμμάτων προώθησης πραγματοποιείται από κοινού από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη [12]. Στην πράξη, τα κράτη μέλη αξιολογούν τις προτάσεις του προγράμματος με γνώμονα τη συμμόρφωση, την σκοπιμότητα και τη σχέση ποιότητας/τιμής, και κατόπιν διαβιβάζουν στην Επιτροπή τις προτάσεις που θεωρούν επιλέξιμες για συγχρηματοδότηση. Στη συνέχεια η Επιτροπή προβαίνει, μετά από εξέταση και αφού λάβει υπόψη ενδεχόμενα αιτήματα τροποποιήσεων, σε επιλογή των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Τα προγράμματα αυτά στη συνέχεια υλοποιούνται από τους «οργανισμούς εκτέλεσης», των οποίων η επιλογή γίνεται από την προτείνουσα οργάνωση. Το κράτος μέλος είναι επιφορτισμένο με την παρακολούθηση της ορθής εκτέλεσης των προγραμμάτων, των πληρωμών στους δικαιούχους και των αντίστοιχων ελέγχων. Μια ομάδα παρακολούθησης, υπό την προεδρία του εμπλεκόμενου κράτους μέλους και με τη συμμετοχή της Επιτροπής, συνεδριάζει τακτικά για να παρακολουθεί την πρόοδο των διαφόρων προγραμμάτων.

Η διαδικασία επιλογής είναι διττή και μακρόχρονη (μεσολαβούν επτά μήνες από την προθεσμία υποβολής στο κράτος μέλος και την απόφαση της Επιτροπής), γεγονός που περιορίζει τη δυνατότητα διοργάνωσης εκστρατειών αναδρομικά και ρεαλιστικά, ανάλογα με τις ανάγκες. Δύο είναι οι πιθανές εναλλακτικές επιλογές:

– μια επιλογή σε επίπεδο κρατών μελών. Εκ των προτέρων πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα διάθεσης χρηματοδοτικών κονδυλίων ανά κράτος μέλος. Πέραν των δυσχερειών αυτού του έργου (ποιο ποσό και με ποια κριτήρια;), η διαχείριση μέσω εθνικών κονδυλίων που διατίθενται εκ των προτέρων ενέχει τον κίνδυνο αποδυνάμωσης της ευρωπαϊκής διάστασης των μέτρων. Ωστόσο, η εν λόγω διαχείριση εφαρμόζεται ήδη στον κλάδο των οπωροκηπευτικών (ανώτατο όριο κονδυλίων του προϋπολογισμού ανά οργάνωση ανάλογα με τον όγκο της παραγωγής της) και του οίνου (κονδύλια του προϋπολογισμού καθοριζόμενα σε εθνικό επίπεδο). Ωστόσο για τους εν λόγω δύο κλάδους το πλαίσιο είναι διαφορετικό, τα μέτρα προώθησης αποτελούν μέρος μιας πλήρους δέσμης κλαδικών μέτρων και εντάσσονται σε προγράμματα που περιλαμβάνουν επίσης, δράσεις ανάπτυξης ή αναδιάρθρωσης.

– μια επιλογή σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Σε αυτή την περίπτωση πρόκειται για διαδικασία επιλογής ανάλογη με αυτή που υπάρχει στο πλαίσιο προσκλήσεων υποβολής προτάσεων: η Επιτροπή, συχνά συνεπικουρούμενη από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες, αξιολογεί τις προτάσεις. Τις περισσότερες φορές, στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας επιλογής, η Επιτροπή διασφαλίζει επίσης την παρακολούθηση, τον έλεγχο και τις πληρωμές. Πρέπει, συνεπώς, να εξεταστεί ο ρόλος των κρατών μελών εν προκειμένω: ο ρόλος τους πρέπει να είναι μηδενικός ή μπορεί να προβλεφθεί οι δράσεις να αποφασίζονται σε επίπεδο Επιτροπής και να ζητείται από τα κράτη μέλη να παρακολουθούν και να ελέγχουν την εφαρμογή των προγραμμάτων που επιλέγονται με αυτόν τον τρόπο;

Ερώτηση 15: Πως θα απλουστευθεί και θα βελτιωθεί η επιλογή και η υλοποίηση των προγραμμάτων;

5.7. Ποιο πρέπει να είναι το ύψος του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού που θα διατεθεί για την επίτευξη των στόχων μας;

Αυτή τη στιγμή τα προγράμματα χρηματοδοτούνται εν μέρει από την ΕΕ (μέγιστο ποσοστό 50%), ενώ το υπόλοιπο βαρύνει τους επαγγελματίες ή τις προτείνουσες οργανώσεις (ελάχιστο ποσοστό 20%) και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη. Η αρχή της συγχρηματοδότησης φαίνεται να είναι η πλέον κατάλληλη ώστε οι διάφοροι εμπλεκόμενοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο, για την επίτευξη των στόχων μας ή ορισμένων στόχων προτεραιότητας, πρέπει να προταθεί μεγαλύτερη συγχρηματοδότηση.

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης του προσανατολισμού στην αγορά με τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων στην εξαγωγή, την αποσύνδεση των άμεσων πληρωμών και τη χρήση μέτρων διαχείρισης της αγοράς μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, οι δράσεις προώθησης συνιστούν ένα συμπληρωματικό μέσο ως προς τα παραδοσιακά μέτρα της αγοράς για τη διατήρηση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας της ΕΕ.

Για να είναι αποτελεσματικό, ένα μέσο πρέπει να διαθέτει προϋπολογισμό ανάλογο των φιλοδοξιών του. Μια αρχική εκτίμηση του αναγκαίου προϋπολογισμού θα καθοριστεί στο τέλος της εν λόγω διαδικασίας διαβούλευσης, με βάση την αξιολόγηση της υφιστάμενης πολιτικής και την ανάλυση του αντικτύπου των μελλοντικών επιλογών.

6. Συμπέρασμα : δημόσιοσ διάλογοσ και άλλες δράσεις

Τα προβλήματα και τα θέματα που τέθηκαν στην παρούσα Πράσινη Βίβλο αποτελούν βασικές πτυχές που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής κατά την ανάπτυξη κοινού πλαισίου στρατηγικής για την πολιτική ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα της ΕΕ και προώθησής τους και για τα σχετικά μέσα.

Με τη συγκεκριμένη διαβούλευση η Επιτροπή επιθυμεί να συγκεντρώσει τις απόψεις όλων των οργανώσεων και των πολιτών που ενδιαφέρονται για την ενημέρωση σχετικά με τα γεωργικά προϊόντα και την προώθηση τους.

Οι γεωργοί, οι παραγωγοί γεωργικών ειδών διατροφής, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι μεταποιητές, οι έμποροι λιανικής πώλησης, οι διανομείς, οι έμποροι, οι εισαγωγείς, οι εξαγωγείς, οι καταναλωτές, οι δημόσιοι οργανισμοί, καθώς και κάθε άλλο ενδιαφερόμενο μέρος καλούνται να συμβάλουν μέσω:

- του ιστοτόπου http://ec.europa.eu/yourvoice.

Η Επιτροπή καλεί τις οργανώσεις που επιθυμούν να υποβάλουν παρατηρήσεις στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης να παράσχουν στην Επιτροπή και στο ευρύ κοινό πληροφορίες που να εξηγούν ποιον εκπροσωπούν και ποια συμφέροντα. Εάν μια οργάνωση αποφασίσει να μην παράσχει αυτές τις πληροφορίες, διακηρυγμένη πολιτική της Επιτροπής είναι να θεωρεί αυτή την εισήγηση ως ατομική συνεισφορά (για τις προδιαγραφές διαβούλευσης βλέπε COM (2002)704 και ανακοίνωση για την παρακολούθηση της εφαρμογής της Πράσινης Βίβλου «Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη διαφάνεια», COM (2007)127 της 21.3.2007).

Η διαβούλευση θα ολοκληρωθεί στις 30-09-2011.

Ερώτηση 16: Οι συμμετέχοντες καλούνται να υποβάλουν και άλλες ερωτήσεις σχετικά με την πολιτική ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και προώθησής τους, εκτός αυτών που διατυπώνονται στο παρόν έγγραφο

[1] Έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3/2008 του Συμβουλίου, Νοέμβριος 2010 (στοιχ.: COM(2010)692).

[2] Ειδική έκθεση αριθ. 10//2009. Δράσεις ενημέρωσης για τα γεωργικά προϊόντα και προώθησής τους.

[3] Βλέπε επίσης τις προτάσεις της «Δέσμης ποιότητας 2010»

- http://ec.europa.eu/agriculture/quality/policy/quality-package-2010/index_fr.htm

[4] «Ποια διδάγματα μπορούν αντληθούν από την οκταετία υλοποίησης προγραμμάτων προώθησης σε τρίτες χώρες;» Euréval-Δεκέμβριος 2008. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η εξωτερική αξιολόγηση της πολιτικής προώθησης και ενημέρωσης και θα ολοκληρωθεί πριν από τα τέλη του 2011.

[5] Νομοθετικό ψήφισμα 2007/0095 (CNS).

[6] Ειδική έκθεση αριθ. 10/2009.

[7] Η εμπορική πολιτική ως βασική συνιστώσα της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»– COM(2010)612.

[8] Παραρτήματα I και II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 501/2008.

[9] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 501/2008 άρθρο 5 σημείο 2.

[10] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 άρθρο 103 ιζ.

[11] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1580/2007 παράρτημα VIII σημείο 15.

[12] Επιμερισμένη διαχείριση: η Επιτροπή παραμένει υπεύθυνη για την εκτέλεση του προϋπολογισμού, αλλά αναθέτει στα κράτη μέλη την εκτέλεση των πληρωμών στους δικαιούχους σύμφωνα με τους όρους που προβλέπονται σε επίπεδο Ένωσης. Η Επιτροπή διασφαλίζει στη συνέχεια ότι οι πιστώσεις χρησιμοποιούνται σωστά (διαδικασία εκκαθάρισης λογαριασμών).

--------------------------------------------------