52011DC0328

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού 2010

Εισαγωγή

1. Για τον εορτασμό της 40ής επετείου της έκθεσης επί της πολιτικής ανταγωνισμού, η παρούσα έκδοση ξεκινά με την επισκόπηση των σημαντικότερων εξελίξεων στην πολιτική ανταγωνισμού και στην εφαρμογή της οικείας νομοθεσίας κατά την τελευταία τεσσαρακονταετία. Οι διατάξεις της Συνθήκης οι οποίες ορίζουν τις εξουσίες και τις αρμοδιότητες της Επιτροπής στον τομέα των πολιτικών ανταγωνισμού παρέμειναν αξιοσημείωτα σταθερές κατά τα τελευταία 40 χρόνια, ενώ το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον γνώρισε εντυπωσιακές μεταβολές. Έτσι, οι κανόνες και οι διαδικασίες της πολιτικής ανταγωνισμού υποβλήθηκαν σε μια συνεχή διαδικασία προσαρμογής με σκοπό να συμβάλουν στην επίτευξη των σημαντικών στόχων της ΕΕ: την οικοδόμηση της ενιαίας αγοράς, την αποτελεσματικότητά της για τους καταναλωτές, και την επίτευξη μιας ανταγωνιστικής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Η αναδρομή στην εξέλιξη αυτή παρέχει τη βάση για την αξιολόγηση των βασικών προκλήσεων που αντιμετώπισε η πολιτική ανταγωνισμού στο παρελθόν και εκείνων που απομένουν να αντιμετωπισθούν.

2. Στο πρώτο τμήμα της παρούσας έκθεσης γίνεται επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο αναπτύχθηκαν περαιτέρω και εφαρμόσθηκαν τα εργαλεία της πολιτικής ανταγωνισμού, και ιδίως οι αντιμονοπωλιακοί κανόνες και οι κανόνες για τις συγκεντρώσεις και τις κρατικές ενισχύσεις. Το τμήμα αυτό περιλαμβάνει επίσης επικαιροποίηση σχετικά με τη χρήση των προσωρινών κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίοι θεσπίσθηκαν ως απόκριση στη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση. Στο δεύτερο τμήμα εξετάζεται με ποιον τρόπο τα εργαλεία της πολιτικής ανταγωνισμού χρησιμοποιήθηκαν σε ορισμένους συγκεκριμένους τομείς. Το τρίτο τμήμα αφορά τη συνεργασία εντός του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανταγωνισμού (ΕΔΑ) και με τα εθνικά δικαστήρια, ενώ στο τέταρτο τμήμα εξετάζονται οι διεθνείς δραστηριότητες. Στο πέμπτο τμήμα παρουσιάζονται συνοπτικά οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τους καταναλωτές και ο διάλογος με τους ενδιαφερομένους φορείς. Τέλος, στο έκτο τμήμα περιγράφεται συνοπτικά η διοργανική συνεργασία. Εν αντιθέσει προς την έκθεση του προηγούμενου έτους, η παρούσα έκθεση δεν περιλαμβάνει ένα ειδικό κεφάλαιο που αναλύει ένα θέμα που θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για την πολιτική ανταγωνισμού.

3. Η παρούσα έκθεση αποτελεί μη εξαντλητική σύνοψη των δραστηριοτήτων της Επιτροπής στον τομέα της πολιτικής ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια του 2010. Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται σε εκτενές έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής και στον δικτυακό τόπο της ΓΔ Ανταγωνισμού[1].

40 η επετειοσ της εκθεσησ περι της πολιτικησ ανταγωνισμου

Πολιτική ανταγωνισμου: ένα πλεονεκτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Συνέχεια και εξέλιξη της πολιτικής ανταγωνισμού της ΕΕ

4. Εδώ και 40 έτη, η Επιτροπή τεκμηριώνει με ποιον τρόπο εφαρμόζει και διαμορφώνει την πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ. Για τον εορτασμό της επετείου αυτής, η φετινή έκθεση αφήνει κατά μέρος τα επείγοντα τρέχοντα ζητήματα και προβαίνει σε μια αναδρομή στην εξέλιξη της πολιτικής ανταγωνισμού.

5. Η πρώτη έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού δημοσιεύθηκε το 1971 ως απόκριση σε αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Λίγο αργότερα, η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια σοβαρή οικονομική κρίση, την οποία προκάλεσε η απότομη αύξηση της τιμής του πετρελαίου το 1973, με αποτέλεσμα τη δημιουργία πληθωριστικών πιέσεων. Στις πρώτες εκθέσεις περιγράφεται με ποιον τρόπο η Επιτροπή χρησιμοποίησε την πολιτική ανταγωνισμού στο πλαίσιο ενός ευρύτερου μείγματος πολιτικής για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Επομένως, η χρήση της πολιτικής ανταγωνισμού στο πλαίσιο μιας συντονισμένης πολιτικής απάντησης για την αντιμετώπιση σημαντικών οικονομικών προκλήσεων δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο.

6. Ομοίως, ενώ το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί η πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ έχει γνωρίσει βαθιές μεταβολές, όπως την ταχεία τεχνολογική ανάπτυξη, τη διεύρυνση ή την παγκοσμιοποίηση, οι αρχικές διατάξεις της Συνθήκης του 1957, οι οποίες απαγορεύουν ορισμένες συμφωνίες που αντίκεινται στον ανταγωνισμό και τις καταχρήσεις δεσπόζουσας θέσης, καθώς και οι διατάξεις σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις παρέμειναν αξιοσημείωτα αμετάβλητες με την πάροδο του χρόνου, αποδεικνύοντας την εγγενή ικανότητά τους να εφαρμόζονται σε διαφορετικές συνθήκες.

7. Οι κανονισμοί του Συμβουλίου, οι οποίοι περιγράφουν αναλυτικότερα τις συγκεκριμένες εξουσίες εφαρμογής της νομοθεσίας και τις υποχρεώσεις της Επιτροπής, χαρακτηρίζονται επίσης από σημαντική συνέχεια και ανθεκτικότητα. Στον τομέα της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, ο κανονισμός του Συμβουλίου του 1962, ο οποίος προσδιορίζει τις εξουσίες εφαρμογής της νομοθεσίας της Επιτροπής δεν τροποποιήθηκε παρά μόνον το 2004. Όσον αφορά τον έλεγχο των συγκεντρώσεων, ο αντίστοιχος κανονισμός θεσπίσθηκε το 1989 και τροποποιήθηκε μόνον μία φορά έκτοτε. Το 1999 εγκρίθηκε ένας κανονισμός, ο οποίος θεσπίζει τους λεπτομερείς διαδικαστικούς κανόνες στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων.

[pic]

8. Λαμβάνοντας υπόψη τις αποκλειστικές εξουσίες της στον τομέα της πολιτικής ανταγωνισμού, οι οποίες επιβεβαιώνονται στη συνθήκη της Λισαβόνας, η Επιτροπή εξουσιοδοτείται να θεσπίζει λεπτομερέστερους κανόνες σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής των κύριων εργαλείων της, δηλαδή των αντιμονοπωλιακών διατάξεων της Συνθήκης και των διατάξεων για τις συγκεντρώσεις και τις κρατικές ενισχύσεις. Αυτή η διακριτική ευχέρεια στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή των εν λόγω κανόνων επιβεβαιώθηκε επανειλημμένως από τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών δικαστηρίων στο Λουξεμβούργο, των οποίων η νομολογία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο όσον αφορά τη διασφάλιση της συνέπειας και της αποτελεσματικότητας της πολιτικής ανταγωνισμού.

9. Αυτή η διακριτική ευχέρεια διευκόλυνε επίσης την Επιτροπή στη διαμόρφωση και στην επικαιροποίηση του κανονιστικού πλαισίου ανάλογα με τις μεταβαλλόμενες προκλήσεις κατά την οικοδόμηση της ΕΕ. Παρ’ όλα αυτά, σε ολόκληρη την ιστορία της πολιτικής ανταγωνισμού της ΕΕ, διακρίνονται σαφώς δύο κατευθυντήριες τάσεις: η συμβολή της στην οικοδόμηση και στη διατήρηση της εσωτερικής αγοράς και η συμβολή της στην ευημερία των καταναλωτών. Ταυτόχρονα, η πολιτική ανταγωνισμού στήριξε τους κύριους στόχους της Ένωσης, όπως περιγράφονται στις Συνθήκες: ανταγωνιστική αγορά, οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή, και βιώσιμη ανάπτυξη.

[pic]

Συμβολή στην οικοδόμηση της εσωτερικής αγοράς

10. Βασική προτεραιότητα κατά τις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξης της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας ήταν η σταδιακή άρση των επιβεβλημένων από τα κράτη φραγμών μεταξύ των κρατών μελών. Οι κανόνες για τον ανταγωνισμό της συνθήκης ΕΟΚ –και ιδίως οι αντιμονοπωλιακοί κανόνες– συνόδευσαν και στήριξαν τη σταδιακή αυτή κατάργηση των φραγμών στο εμπόριο. Πράγματι, όπως αναφέρεται στην πρώτη έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού, η πολιτική της Κοινότητας πρέπει, καταρχάς, να εμποδίζει την αντικατάσταση των κρατικών περιορισμών και φραγμών –οι οποίοι καταργήθηκαν– από παρόμοια μέτρα ιδιωτικής φύσης [2]. Ως εκ τούτου, οι αντιμονοπωλιακοί κανόνες εφαρμόσθηκαν με σθένος, προκειμένου να εμποδισθούν οι εταιρείες να διαιρούν με τεχνητό τρόπο την εσωτερική αγορά μέσω πρακτικών, όπως ο καταμερισμός και η στεγανοποίηση της αγοράς, οι διακρίσεις των τιμών ή η δημιουργία εμποδίων στο παράλληλο εμπόριο. Οι πρώτες περιπτώσεις εφαρμογής της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, οι οποίες στόχευαν τα εμπόδια στις παράλληλες εισαγωγές που συμφωνήθηκαν μεταξύ ιδιωτικών επιχειρήσεων, χρονολογούνται στη δεκαετία του 1960, και ειδικότερα στην πρωτοποριακή απόφαση του 1964 κατά της συμφωνίας Grundig-Consten[3], η οποία είχε ως αποτέλεσμα στεγανοποίηση της αγοράς και σημαντικές διαφορές τιμών μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας για τα ίδια προϊόντα. Εκτενείς δραστηριότητες εφαρμογής της νομοθεσίας στον συγκεκριμένο τομέα συνεχίσθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και αργότερα, στοχεύοντας πρακτικές που αντέβαιναν στον ανταγωνισμό, όπως οι συμπράξεις για τον καταμερισμό της αγοράς[4].

11. Η θέσπιση του ελέγχου των συγκεντρώσεων το 1989 –ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα της τελευταίας τεσσαρακονταετίας– πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσμα του ποιοτικού άλματος που έκανε η εσωτερική αγορά ενόψει της επίσημης ίδρυσής της, στις 31 Δεκεμβρίου 1992, μετά τη θέση σε ισχύ το 1987 της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης. Η πολιτική ανταγωνισμού έλαβε υπόψη τη νέα πραγματικότητα της αγοράς και τις αυξημένες ευκαιρίες συγχώνευσης και εξαγοράς στοιχείων ενεργητικού εκτός των εθνικών συνόρων που δημιουργούνταν για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ήταν αναγκαίο να γίνει μια σημαντική αλλαγή, και ο κανονισμός για τις συγκεντρώσεις του 1989 ήταν το επιστέγασμα μιας εκστρατείας που η Επιτροπή είχε ήδη ξεκινήσει το 1973, η οποία θέσπισε μια μονοαπευθυντική διαδικασία για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων και των εξαγορών με ευρωπαϊκή διάσταση[5].

Μεγαλύτερο βάρος στην ευημερία των καταναλωτών

12. Στη συνέχεια, κατά την τελευταία εικοσαετία, η πολιτική και η εφαρμογή της νομοθεσίας κατά των μονοπωλίων και η πολιτική και η εφαρμογή της νομοθεσίας για τις συγκεντρώσεις έδωσαν με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα έμφαση στην ευημερία των καταναλωτών, ιδίως μέσω ολοένα και πιο εξειδικευμένης οικονομικής ανάλυσης. Το έργο της Επιτροπής όσον αφορά τον κανονισμό για τις συγκεντρώσεις υπήρξε πρωτοποριακό, καταργώντας τους κινδύνους πρόκλησης ζημίας στους καταναλωτές από τη δημιουργία και την ενίσχυση δεσποζουσών θέσεων μέσω των συγκεντρώσεων.

13. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η αντιμονοπωλιακή πολιτική της Επιτροπής άρχισε να κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση μιας προσέγγισης βασισμένης στα αποτελέσματα, ιδίως μέσω της θέσπισης της πρώτης γενιάς κανόνων σχετικά με τις συμφωνίες μεταξύ ανταγωνιστών (οριζόντιες συμφωνίες) και τις συμφωνίες μεταξύ των διάφορων επιπέδων στην αλυσίδα διανομής (κάθετες συμφωνίες). Η νέα αυτή γενιά αντιμονοπωλιακών κανόνων επέτρεψε στην Επιτροπή, κατά τη στάθμιση των πτυχών διάφορων συμφωνιών που ευνοούν ή στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, να επικεντρωθεί σε εκείνες που αφορούν εταιρείες με ισχύ στην αγορά, δηλαδή συμφωνίες από τις οποίες θα μπορούσε δυνητικά να προκύψει ζημία για τους καταναλωτές.

14. Αυτό επέτρεψε επίσης στην Επιτροπή να επικεντρώσει καλύτερα τους περιορισμένους πόρους της στις πλέον επιζήμιες συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων, όπως οι συμπράξεις, οι οποίες δεν έχουν ουσιαστικά καμία ευνοϊκή συνέπεια για τον ανταγωνισμό και, επομένως, απαγορεύονται πάντοτε στην πράξη. Όπως και στην περίπτωση άλλων παραβιάσεων της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας από επιχειρήσεις, η Επιτροπή μπορεί να επιβάλει πρόστιμα με στόχο την αποτροπή τέτοιας συμπεριφοράς. Παρότι η καταπολέμηση συμπράξεων ιδιαίτερης σοβαρότητας αναγνωρίζεται πλήρως σήμερα ως θεμελιώδης πυλώνας της πολιτικής ανταγωνισμού, αυτό δεν συνέβαινε πάντοτε, και η Επιτροπή είχε προχωρήσει αρχικά σταδιακά, λόγω της εν πολλοίς απουσίας εθνικών νόμων και εφαρμογής των εν λόγω νόμων κατά των συμπράξεων. Σύμφωνα με μια περιγραφή, στόχος ήταν, σύμφωνα με [τον τότε αρμόδιο για θέματα ανταγωνισμού Επίτροπο] η κίνηση έρευνας σχετικά με μερικές μεγάλες συμπράξεις οι οποίες ήταν ιδιαίτερα επιζήμιες για την εγκαθίδρυση της Κοινότητας [6]. Για άλλη μία φορά, αναφέρεται ο σύνδεσμος με τη σταδιακή εγκαθίδρυση της εσωτερικής αγοράς.

[pic]

15. Το 2002 αποτέλεσε ορόσημο για την πολιτική ανταγωνισμού, με τη σχεδόν διαδοχική ακύρωση από το Πρωτοδικείο τριών αποφάσεων της Επιτροπής περί απαγόρευσης συγκεντρώσεων λόγω έλλειψης επαρκούς οικονομικής ανάλυσης και σφαλμάτων εκτίμησης. Ωστόσο, από τις αποφάσεις αυτές προέκυψαν μακροπρόθεσμα οφέλη, καθώς η Επιτροπή αποφάσισε να αναβαθμίσει ταχέως την ικανότητά της να διενεργεί πιο εξειδικευμένες οικονομικές αναλύσεις, ιδίως μέσω της σύστασης μιας ομάδας εξειδικευμένων οικονομολόγων υπό την ευθύνη ενός προϊσταμένου οικονομολόγου ήδη από το 2003.

16. Αυτός ο ενισχυμένος οικονομικός προσανατολισμός προωθήθηκε περαιτέρω τα επόμενα χρόνια, ιδίως με τη θέσπιση ενός εξειδικευμένου ουσιαστικού κριτηρίου ελέγχου[7], το οποίο έδωσε σθεναρά έμφαση στο κατά πόσον η πράξη είναι πιθανό να θέτει σημαντικά εμπόδια στον αποτελεσματικό ανταγωνισμό, ιδίως λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τις δυνητικές στατικές και δυναμικές μορφές βελτίωσης της αποτελεσματικότητας. Το νέο αυτό κριτήριο ελέγχου επέτρεψε την επέκταση του ελέγχου της Επιτροπής, πέρα από το κατά πόσον η πράξη θα φέρει μια επιχείρηση σε δεσπόζουσα θέση, στην εξέταση άλλων καταστάσεων μονομερούς χρήσης της ισχύος της στην αγορά κατά τρόπο που αντίκειται στον ανταγωνισμό. Το ίδιο έτος, η Επιτροπή θέσπισε κατευθυντήριες γραμμές για τις οριζόντιες συγκεντρώσεις παρέχοντας ένα σαφές πλαίσιο για την ανάλυση τέτοιων μονομερών συνεπειών[8].

17. Με την έγκριση των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις προτεραιότητες της Επιτροπής όσον αφορά καταχρηστικές συμπεριφορές αποκλεισμού που υιοθετούν δεσπόζουσες επιχειρήσεις[9], η οικονομική προσέγγιση με στόχο τη μεγιστοποίηση της ευημερίας των καταναλωτών ενσωματώθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Στο ως άνω αναφερόμενο έγγραφο αναγνωρίζεται ότι οι δεσπόζουσες επιχειρήσεις δικαιούνται να ανταγωνίζονται σθεναρά άλλες επιχειρήσεις σε αξιοκρατική βάση, και ότι, ως γενική αρχή, η Επιτροπή δεν θα επικεντρώνεται σε συμπεριφορές οι οποίες οδηγούν στην αποχώρηση από την αγορά των αναποτελεσματικών ή των λιγότερο αποτελεσματικών ανταγωνιστών, υπό τον όρο ότι η αποχώρηση αυτή είναι αποτέλεσμα ανταγωνισμού σε αξιοκρατική βάση, όπως η ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών τους.

[pic]

18. Η διευρυμένη επικέντρωση η οποία περιλαμβάνει την ευημερία των καταναλωτών –διασφαλίζοντας ότι οι αγορές μπορούν να αποδώσουν τα καλύτερα αποτελέσματα για τους καταναλωτές από την άποψη των τιμών, της παραγωγής, της καινοτομίας και της ποιότητας και της ποικιλίας προϊόντων και υπηρεσιών– δεν σημαίνει ότι η εσωτερική αγορά δεν έχει πλέον σημασία. Αντιθέτως, από νομική άποψη, ο σύνδεσμος μεταξύ πολιτικής ανταγωνισμού και εσωτερικής αγοράς επιβεβαιώθηκε από τη συνθήκη της Λισαβόνας. Επιπλέον, όπως κατέδειξε η κρίση, η ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται δεδομένη. Η Επιτροπή πρέπει να είναι έτοιμη να κάνει χρήση όλων των εργαλείων που έχει στη διάθεσή της, κάθε φορά που βάλλεται το βασικό αυτό πλεονέκτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ –και ειδικότερα οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις– αποδείχθηκαν κρίσιμης σημασίας για τη διαφύλαξη της εσωτερικής αγοράς, ιδίως διατηρώντας ίσους όρους ανταγωνισμού στη χρηματοπιστωτική και στη βιομηχανική αγορά.

Η εξέλιξη του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων από το διστακτικό ξεκίνημά του έως το τρέχον καθεστώς του ως ακρογωνιαίου λίθου της εσωτερικής αγοράς

19. Ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων κατέστη βασικός πυλώνας της ενιαίας αγοράς διασφαλίζοντας ότι οι εταιρείες μπορούν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους με ίσους όρους ανεξάρτητα από το πού είναι εγκαταστημένες και παρέχοντας εγγυήσεις κατά του συναγωνισμού μεταξύ των κρατών μελών για την αμοιβαία χορήγηση επιδοτήσεων, που αποβαίνει εις βάρος τόσο των ίδιων όσο και του γενικού ευρωπαϊκού συμφέροντος. Ένας τέτοιος ανταγωνισμός επιδοτήσεων όχι μόνον θα οδηγούσε σε κατασπατάληση σπάνιων πόρων, αλλά θα απέβαινε επίσης εις βάρος της συνοχής της ΕΕ.

[pic]

20. Το καθεστώς κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ –ένα ιστορικά μοναδικό πείραμα[10]– αναπτύχθηκε σταδιακά και εκ του μηδενός· πράγματι, μια πρώτη έρευνα της Επιτροπής βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν λαβύρινθο εθνικών καθεστώτων, πολλά εκ των οποίων ήταν παλαιά, πολύπλοκα και μεταβάλλονταν συνεχώς [11]. Στην πραγματικότητα, μόλις το 1973 το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι η Επιτροπή μπορούσε να απαιτήσει νόμιμα από τα κράτη μέλη να δώσουν εντολή στις επιχειρήσεις να επιστρέψουν τις κρατικές ενισχύσεις που τους χορηγήθηκαν παράνομα και οι οποίες δεν συμβιβάζονταν με τη Συνθήκη[12]. Χρειάστηκε να περάσουν άλλα δέκα χρόνια έως ότου αποφασίσει η Επιτροπή να εφαρμόζει την εν λόγω αρχή ως ζήτημα πολιτικής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού του 1989 η Επιτροπή ένιωσε την ανάγκη να αναφέρει το προφανές γεγονός ότι ακόμη και αν έγινε ανεκτή ή αποδεκτή στο παρελθόν, η συμβατότητα [κρατικών ενισχύσεων] με την κοινή αγορά πρέπει να επανεξετασθεί [13].

21. Πράγματι, ο αριθμός υπαλλήλων που ασχολούνται με τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων παρέμεινε επίσης συγκριτικά χαμηλός έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Παρ’ όλα αυτά, εκδόθηκαν αποφάσεις-ορόσημα, οι οποίες καταδεικνύουν την αποφασιστικότητα της Επιτροπής να αντιμετωπίσει τις μη αποδοτικές κρατικές επιχειρήσεις στις οποίες χορηγούνται μεγάλες επιδοτήσεις, πρώτα σε μεγάλους βιομηχανικούς κλάδους και έπειτα στους κλάδους των υπηρεσιών. Για παράδειγμα, συνάφθηκαν σημαντικές συμφωνίες μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών προκειμένου να τεθεί τέλος σε ιστορικές απεριόριστες εγγυήσεις σε δημόσιες επιχειρήσεις[14].

Διακυβέρνηση: ενσωμάτωση της πολιτικής ανταγωνισμού σε ολόκληρη την ΕΕ και προβολή της εκτός των συνόρων της ΕΕ

22. Καθώς η παιδεία ανταγωνισμού εξελισσόταν, με την εδραίωση της εσωτερικής αγοράς και την ανάπτυξη πολιτικών ανταγωνισμού από την Επιτροπή και, ολοένα και περισσότερο, από τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού (ΕΑΑ), ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για τη ριζική μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης της πολιτικής ανταγωνισμού της ΕΕ. Επρόκειτο για τον λεγόμενο εκσυγχρονισμό των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ[15]· στην πραγματικότητα, ο εκσυγχρονισμός της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας και η διεύρυνση τέθηκαν σε ισχύ την ίδια ακριβώς ημέρα: την 1η Μαΐου 2004.

23. Παράλληλα, η Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές προς τα κράτη μέλη σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης της στήριξης σε συγκεκριμένους στόχους πολιτικής κοινού ευρωπαϊκού συμφέροντος, όπως η Ε&Α, η περιφερειακή ανάπτυξη, το περιβάλλον ή η αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων. Το 2005, ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων κατείχε κεντρική θέση στην πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ, όπως καταδεικνύεται από το καθεστώς του σχεδίου δράσης στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων ως μιας από τις δύο βασικές προτεραιότητες της πολιτικής ανταγωνισμού της ΕΕ για τη συγκεκριμένη εντολή, μαζί με την εφαρμογή της νομοθεσίας κατά των συμπράξεων. Μεταξύ άλλων, η αυξημένη επικέντρωση στον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων συνέβαλε στην εξέλιξη προς « λιγότερες αλλά καλύτερα στοχευμένες ενισχύσεις », όπως προκύπτει τόσο από το μειούμενο σχετικό ύψος των ενισχύσεων που χορήγησαν τα κράτη μέλη (από 1,2 % του ΑΕΠ της ΕΕ το 1992 σε 0,62 % το 2009, μη συμπεριλαμβανομένων των μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης) όσο και από το αυξανόμενο ποσοστό των ενισχύσεων που προορίζονται για στόχους κοινού συμφέροντος (από 50 % στα μέσα της δεκαετίας του 1990 σε 84 % το 2009)[16]. Το σχέδιο δράσης στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων πρότεινε επίσης μια πιο οικονομική προσέγγιση βασισμένη στο λεγόμενο «κριτήριο ισορροπίας» των ενδεχόμενων αρνητικών και θετικών συνεπειών της ενίσχυσης, το οποίο πρέπει να χρησιμοποιείται κυρίως για διεξοδικές αξιολογήσεις τύπων ενισχύσεων που προκαλούν συνήθως τις σοβαρότερες στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό.

[pic]

24. Βάσει των μεταρρυθμίσεων του εκσυγχρονισμού, οι ΕΑΑ και τα εθνικά δικαστήρια απέκτησαν την εξουσία και την υποχρέωση να εφαρμόζουν άμεσα και πλήρως το σύνολο των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ σε περιπτώσεις που επηρεάζουν το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών, τοποθετώντας τις ΕΑΑ σε ισότιμη θέση με την Επιτροπή, όσον αφορά την εφαρμογή της νομοθεσίας, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανταγωνισμού (ΕΔΑ), και τονίζοντας τον ρόλο των δικαστηρίων στις προσφυγές ιδιωτών για την εφαρμογή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας μετά την απόφαση στην υπόθεση Courage κατά Crehan[17], η οποία ανέδειξε την αναγκαιότητα ενός αποτελεσματικού συστήματος αγωγών αποζημίωσης στο πλαίσιο της συνολικής αρχιτεκτονικής εφαρμογής της νομοθεσίας[18]. Αυτή η αλλαγή του καθεστώτος στηριζόταν στην αίσθηση ότι, ύστερα από σχεδόν πενήντα χρόνια αντιμονοπωλιακής πολιτικής, η παιδεία ανταγωνισμού των κρατών μελών είχε φτάσει σε επαρκώς προηγμένο επίπεδο ώστε να δικαιολογείται ένας σημαντικός βαθμός αποκέντρωσης στην εφαρμογή της. Η επικείμενη διεύρυνση, η μεγαλύτερη στην ιστορία της ΕΕ, καθιστούσε πιο επείγουσα τη διαδικασία μεταρρύθμισης.

25. Ο εκσυγχρονισμός συνέβαλε σημαντικά στην επίτευξη ίσων όρων ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις με διασυνοριακή δραστηριότητα, επιτρέποντάς τους να σχεδιάζουν τις επιχειρηματικές στρατηγικές τους σύμφωνα με ένα αντί 27 σύνολα κανόνων[19]. Το ΕΔΑ προώθησε τη στενή συνεργασία μεταξύ των ΕΑΑ και της Επιτροπής, με αποτέλεσμα βελτιωμένη και πιο συνεπή εφαρμογή των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ. Επιπλέον, καταργώντας την υποχρέωση κοινοποίησης συμφωνιών, η μεταρρύθμιση επέτρεψε τόσο στην Επιτροπή όσο και στις ΕΑΑ να επικεντρώσουν τις δραστηριότητές τους εφαρμογής της νομοθεσίας στις παραβιάσεις οι οποίες είναι περισσότερο επιζήμιες για τους ευρωπαίους καταναλωτές. Η Επιτροπή επιδιώκει επίσης την αύξηση της σύγκλισης του ελέγχου των συγκεντρώσεων μεταξύ επιπέδου ΕΕ και εθνικού επιπέδου, αξιοποιώντας την πείρα από τον εκσυγχρονισμό της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας.

[pic]

26. Η συνεχής ολοκλήρωση των οικονομιών των κρατών μελών σε ένα συνεκτικό πλαίσιο ανταγωνισμού αντικατοπτρίζεται στις προσπάθειες της Επιτροπής να προωθήσει κοινές αρχές ανταγωνισμού διεθνώς. Σε μια ολοένα και πιο παγκοσμιοποιημένη οικονομία, η διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού στην παγκόσμια σκηνή είναι πλέον βασικός στόχος της πολιτικής ανταγωνισμού. Το γεγονός αυτό οδήγησε την Επιτροπή, από τη δεκαετία του 1990, να επιδιώξει να ενθαρρύνει την εφαρμογή παρόμοιων πολιτικών από τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Κοινότητας μέσω διμερών συμφωνιών ή μέσω πολυμερών διαπραγματεύσεων [20]. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή επιδίωξε μια διττή στρατηγική: ανέπτυξε και ενίσχυσε τις άμεσες διμερείς σχέσεις με τους κύριους εμπορικούς εταίρους, και επένδυσε ουσιαστικά σε πολυμερείς φορείς, όπως ο ΟΟΣΑ ή το Διεθνές Δίκτυο Ανταγωνισμού (ΔΔΑ).

27. Η πρώτη συμφωνία συνεργασίας με τις ΗΠΑ υπογράφηκε ήδη από το 1991 και έθεσε τις βάσεις για την ιδιαίτερα επιτυχημένη συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των αρχών ανταγωνισμού των ΗΠΑ. Παρόμοιες συμφωνίες συνάφθηκαν με τον Καναδά (1999), την Ιαπωνία (2003) και τη Νότια Κορέα (2009) και αποδείχθηκαν καθοριστικές για τον χειρισμό διεθνών υποθέσεων αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Οι διμερείς αυτές προσπάθειες συμπληρώθηκαν σε πολυμερές επίπεδο, ιδίως στον ΟΟΣΑ και στο ΔΔΑ, όπου η Επιτροπή έχει ενεργό ανάμειξη ως ιδρυτικό μέλος, φορείς οι οποίοι αποτελούν σημαντικά φόρα για τη διάδοση βέλτιστων πρακτικών, την προώθηση της σύγκλισης και τη διευκόλυνση της συνεργασίας.

28. Η σημασία της διεθνούς διάστασης αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο, όπως προκύπτει από την πρόσφατη έκθεση του πρώην Επιτρόπου Ανταγωνισμού Mario Monti με θέμα « Μια νέα στρατηγική για την ενιαία αγορά »[21]. Στην έκθεση απαριθμούνται αρκετές βασικές προκλήσεις, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με τη διάσταση της εσωτερικής αγοράς του ανταγωνισμού της ΕΕ, όπως η εμβάθυνση της συνοχής στην εφαρμογή των αντιμονοπωλιακών κανόνων στα κράτη μέλη και ο συντονισμός μεταξύ της Επιτροπής και των ΕΑΑ, ιδίως όσον αφορά την αξιολόγηση των συγκεντρώσεων ή τις πολιτικές επιβολής προστίμων, αλλά τονίζεται επίσης η αναγκαιότητα μεγαλύτερης σύγκλισης όσον αφορά τις αρχές της πολιτικής ανταγωνισμού σε διεθνές επίπεδο, ιδίως με τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ. Πράγματι, η Επιτροπή εμβάθυνε πρόσφατα τη διμερή συνεργασία της με τις υπηρεσίες ανταγωνισμού σημαντικών οικονομικών δυνάμεων, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία. Η ανάπτυξη αποτελεσματικής πολιτικής ανταγωνισμού και παιδείας ανταγωνισμού αποτελεί σημαντική πρόκληση, η οποία απαιτεί χρόνο, όπως αποδεικνύεται από την εμπειρία της ίδιας της ΕΕ. Ταυτόχρονα, οι υπηρεσίες ανταγωνισμού και η νομοθεσία για τον ανταγωνισμό έχουν γίνει μέρος της συνήθους οικονομικής διακυβέρνησης, όπως προκύπτει από τη γεωμετρική αύξηση, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, του αριθμού των υπηρεσιών ανταγωνισμού που συμμετέχουν στο ΔΔΑ (επί του παρόντος περισσότερες από 100 υπηρεσίες).

Η πολιτική ανταγωνισμού ως εργαλείο για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας σύμφωνα με τη στρατηγική Ευρώπη 2020

29. Είναι σαφές από τις πρώτες ετήσιες εκθέσεις ότι η συμβολή και η στήριξη της πολιτικής ανταγωνισμού σε άλλους στόχους πολιτικής υπερέβη την απλή χρήση της ως εργαλείου για την αντιμετώπιση κρίσεων. Καθώς η ΕΕ εξέρχεται από την παρούσα κρίση εν μέσω έντονου παγκόσμιου ανταγωνισμού, σημαντική πρόκληση για την πολιτική ανταγωνισμού τα επόμενα έτη θα είναι να στηρίξει όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά τη στρατηγική Ευρώπη 2020 για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

[pic]

30. Η πολιτική ανταγωνισμού είναι κατάλληλη για να συμβάλει στον στόχο αυτό, καθώς αποτελεί βασικό παράγοντα βελτίωσης της λειτουργίας των αγορών μέσω της αποδοτικής κατανομής πόρων και της αύξησης της παραγωγικότητας και της καινοτομίας. Στηρίζει, επομένως, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της ΕΕ, η σημασία της οποίας είναι μεγαλύτερη από ποτέ άλλοτε για τη διατήρηση οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Επομένως, η πολιτική ανταγωνισμού και οι μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση του ανταγωνισμού πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της οικονομικής διακυβέρνησης.

31. Οι κανόνες για τον ανταγωνισμό αναγνωρίζουν επίσης την αναγκαιότητα να παρασχεθεί η δυνατότητα στα κράτη μέλη να προωθήσουν τους στόχους της Ένωσης για οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές ενισχύσεις διευκολύνουν την επίτευξη της εδαφικής συνοχής της Ένωσης προωθώντας την ανάπτυξη των φτωχότερων περιφερειών. Οι διάφοροι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις προβλέπουν επίσης ενισχύσεις για την κατάρτιση και την προώθηση της πρόσβασης μειονεκτούντων ατόμων και εργαζόμενων με αναπηρία στην απασχόληση.

32. Ένας άλλος σημαντικός τομέας στον οποίο η πολιτική ανταγωνισμού εξελίχθηκε ώστε να λάβει υπόψη μια μακροχρόνια πρόκληση για την Ένωση είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης. Μέσω, αφενός, των δραστηριοτήτων εφαρμογής της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας στον τομέα της ενέργειας, η οποία βελτιώνει τη ρευστότητα και την ασφάλεια του εφοδιασμού στην εσωτερική αγορά, και, αφετέρου, της θέσπισης κατευθυντήριων γραμμών για τις περιβαλλοντικές κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες διευκολύνουν τις ενισχύσεις για την αντιμετώπιση ανεπαρκειών της αγοράς στον συγκεκριμένο τομέα, η Επιτροπή εξασφάλισε τη στήριξη της πολιτικής ανταγωνισμού στην προσπάθεια μετάβασης προς μια πιο βιώσιμη οικονομία.

Συμπέρασμα: ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα της πολιτικής ανταγωνισμού της ΕΕ

33. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διέρχεται μια περίοδο ταχύτατων και δραστικών αλλαγών. Ορισμένες προκλήσεις και προβλήματα μπορούν να προβλεφθούν με κάποιον βαθμό βεβαιότητας – η έξοδος από την κρίση, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός και η βιώσιμη ανάπτυξη συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα εξ αυτών. Όμως, η ΕΕ θα αντιμετωπίσει αναπόφευκτα και άλλες προκλήσεις, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν ακόμη. Παρ’ όλα αυτά, είναι σαφές ότι, καθ’ όλη την ύπαρξή της, η πολιτική ανταγωνισμού μπόρεσε, με φόντο το σταθερό πλαίσιο της Συνθήκης, να αντιμετωπίσει τις σημαντικές εξελίξεις στο περιβάλλον της. Λαμβάνοντας υπόψη την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητά της, η πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ θα παραμείνει ένα από τα πλεονεκτήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1. Μέσα

1.1. Παρακολούθηση της εφαρμογής του προσωρινού πλαισίου για την κρίση όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις

1.1.1. Στήριξη του χρηματοπιστωτικού τομέα σε σχέση με την κρίση

34. Από την αρχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το φθινόπωρο του 2008, η Επιτροπή παρέσχε λεπτομερείς κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα κριτήρια για τη συμβατότητα των προσωρινών μέτρων στήριξης που σχετίζονται με την κρίση για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο β) της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), υπό μορφή κρατικών εγγυήσεων[22], ανακεφαλαιοποιήσεων[23] ή μέτρων αρωγής για απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία[24], και σχετικά με τα αναγκαία μέτρα αναδιάρθρωσης τραπεζών που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες[25]. Μέσω της εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, η Επιτροπή διασφάλισε ότι οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά περιορίσθηκαν στο ελάχιστο, παρά τα σημαντικά ποσά των κρατικών ενισχύσεων, και ότι οι δικαιούχοι τράπεζες αναδιαρθρώθηκαν όπου ήταν αναγκαίο.

35. Από την 1η Οκτωβρίου 2008 έως την 1η Οκτωβρίου 2010, η Επιτροπή εξέδωσε περισσότερες από 200 αποφάσεις σχετικά με μέτρα κρατικών ενισχύσεων για τον χρηματοπιστωτικό τομέα με στόχο την αντιμετώπιση σοβαρών διαταραχών στις οικονομίες των κρατών μελών. Εγκρίθηκαν, τροποποιήθηκαν ή παρατάθηκαν περισσότερα από 40 καθεστώτα ενισχύσεων, και οι επιμέρους αποφάσεις αφορούσαν περισσότερα από 40 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Το 2009, το ονομαστικό ποσό των ενισχύσεων στον χρηματοπιστωτικό τομέα που χρησιμοποίησαν τα κράτη μέλη ανερχόταν σε 1 107 δισεκατομμύρια ευρώ (9,3 % του ΑΕΠ της ΕΕ), ενώ το ποσό για το 2008 ήταν 1 236 δισεκατομμύρια ευρώ[26].

36. Η διαθεσιμότητα κρατικών εγγυήσεων αποδείχθηκε αποτελεσματικό εργαλείο καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης για τη βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση για τις τράπεζες και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης της αγοράς. Η χρήση καθεστώτων ανακεφαλαιοποίησης περιορίσθηκε το 2010, ενώ το ίδιο έτος πραγματοποιήθηκαν μερικές ad hoc παρεμβάσεις. Ωστόσο, η κατάσταση έδειξε μείωση της χρήσης κρατικών εισφορών κεφαλαίου το 2010 σε σύγκριση με το 2009· επιπλέον, οι τράπεζες που επωφελήθηκαν μέτρων αρωγής για απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία ή μέτρων στήριξης της κεφαλαιοποίησης το 2009 ή το 2010 υποβλήθηκαν σε υποχρεώσεις αναδιάρθρωσης.

37. Η αναδιάρθρωση ορισμένων ευρωπαϊκών τραπεζών περιλαμβανόταν στις κύριες προκλήσεις του 2010 και ακολούθησε τρεις βασικές αρχές: (i) επάνοδο σε μακροχρόνια βιωσιμότητα χωρίς κρατικές ενισχύσεις, βάσει χρηστού σχεδίου αναδιάρθρωσης, (ii) επιμερισμός του βάρους μεταξύ των τραπεζών/των ενδιαφερομένων και του κράτους, και (iii) περιορισμός των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, συνήθως μέσω διαρθρωτικών μέτρων (εκχωρήσεις δραστηριοτήτων) και μέτρων συμπεριφοράς (απαγορεύσεις εξαγορών ή περιορισμοί στην επιθετική εμπορική συμπεριφορά). Το 2010, η Επιτροπή ενέκρινε την αναδιάρθρωση ή τη ρευστοποίηση 14 τραπεζών. Οι κύριες περιπτώσεις αφορούσαν τις Aegon, Dexia, Ethias, Parex και Sparkasse Köln/Bonn[27]· εγκρίθηκαν όλες από την Επιτροπή και περιελάμβαναν δεσμευτικά μέτρα συμπεριφοράς και διαρθρωτικά μέτρα. Η Επιτροπή εξέδωσε αρνητική απόφαση στην περίπτωση της Banco Privado Português και η τράπεζα τελεί επί του παρόντος υπό ρευστοποίηση[28].

38. Ως αποτέλεσμα της πολιτικής παρέμβασης, η σοβαρή έλλειψη χρηματοδότησης των τραπεζών, η οποία εκδηλώθηκε το φθινόπωρο του 2008, ξεπεράσθηκε σχετικά γρήγορα. Ωστόσο, η κρίση του δημόσιου χρέους, η οποία εκδηλώθηκε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2010, κατέδειξε σαφώς ότι, παρά τη βελτίωση σε σχέση με την κορύφωση της κρίσης στα τέλη του 2008, το επίπεδο δυσχέρειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές εξακολουθούσε να απαιτεί στοχευμένη στήριξη σε σχέση με τη κρίση και μετά το 2010. Την 1η Δεκεμβρίου 2010, η Επιτροπή παρέτεινε την ισχύ των κανόνων για τα μέτρα που σχετίζονται με την κρίση για τον χρηματοπιστωτικό τομέα έως το τέλος του 2011[29]. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία οι τράπεζες αντιμετώπιζαν λιγότερες δυσκολίες άντλησης κεφαλαίων στις αγορές, η Επιτροπή θέσπισε, από την 1η Ιανουαρίου 2011, απαίτηση υποβολής σχεδίου αναδιάρθρωσης για κάθε δικαιούχο μέτρου ανακεφαλαιοποίησης ή αρωγής για απομειωμένα περιουσιακά στοιχεία, ανεξάρτητα από το κατά πόσον η τράπεζα θεωρείται κατά βάση υγιής ή προβληματική.

1.1.2. Εφαρμογή του προσωρινού πλαισίου για την πραγματική οικονομία

39. Το 2008, η Επιτροπή ενέκρινε το προσωρινό πλαίσιο (ΠΠ)[30] με στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασης των εταιρειών σε χρηματοδότηση στο πλαίσιο της κρίσης. Από τη θέσπισή του έως την 1η Οκτωβρίου 2010, η Επιτροπή ενέκρινε 73 καθεστώτα και τέσσερα μέτρα ad-hoc ενισχύσεων. Ο όγκος των ενισχύσεων που εγκρίθηκαν το 2009 ανήλθε σε 82,5 δισεκατομμύρια ευρώ (0,7 % του ΑΕΠ της ΕΕ).

40. Τα κύρια μέτρα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν το περιορισμένο συμβατό ποσό ενίσχυσης, οι επιδοτούμενες εγγυήσεις και τα επιδοτούμενα δάνεια. Η χαλάρωση των προϋποθέσεων για κατ’ εξαίρεση αποδοχή κρατικών ασφαλίσεων εξαγωγικών πιστώσεων εντός της Κοινότητας συνέβαλε στη διατήρηση των συναλλαγών. Η προσαρμογή των επιχειρηματικών κεφαλαίων έγινε επίσης θετικά αντιληπτή ως σημαντικό μήνυμα για τους ιδιώτες επενδυτές. Τα επιδοτούμενα δάνεια για την παραγωγή πράσινων προϊόντων χρησιμοποιήθηκαν από μικρότερο αριθμό κρατών μελών και κοινοποιήθηκαν από πέντε εξ αυτών[31].

41. Λόγω του εύθραυστου χαρακτήρα της ανάκαμψης, η Επιτροπή θεώρησε πρόωρη την πλήρη λήξη του ΠΠ στο τέλος του 2010. Η σταδιακή κατάργησή του θεωρήθηκε καταλληλότερη απόκριση στην τρέχουσα κατάσταση της αγοράς. Η Επιτροπή ενέκρινε, την 1η Δεκεμβρίου 2010, παράταση του προσωρινού πλαισίου[32] έως το τέλος του 2011, με επικέντρωση στις ΜΜΕ και περιορισμένο φάσμα μέτρων. Τα μέτρα που αφορούν τις εναπομένουσες ανεπάρκειες της αγοράς, και ειδικότερα τα προβλήματα που παραμένουν όσον αφορά την πρόσβαση των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση, διατηρήθηκαν, με την επιφύλαξη της εφαρμογής αυστηρότερων προϋποθέσεων ώστε να αντικατοπτρίζουν τη σταδιακή μετάβαση στο κανονικό καθεστώς κρατικών ενισχύσεων.

1.1.3. Συμβολή της πολιτικής ανταγωνισμού στα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής της Ελλάδας και της Ιρλανδίας

42. Το 2010, η Ελλάδα περιήλθε σε δυσχερή δημοσιονομική θέση. Για τη στήριξη των προσπαθειών της ελληνικής κυβέρνησης να επαναφέρει την οικονομία της χώρας σε βιώσιμη πορεία, η Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ενέκριναν, στις 2 Μαΐου 2010, ένα τριετές πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής[33], το οποίο χρηματοδοτείται από τα κράτη μέλη της ευρωζώνης με διμερή δάνεια συνολικού ύψους 80 δισεκατομμυρίων ευρώ και υποστηρίζεται από το ΔΝΤ με μια συμφωνία stand-by ύψους 30 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι ελληνικές αρχές συμφώνησαν σε ένα πολυετές πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με σκοπό την επαναφορά της ελληνικής οικονομίας σε βιώσιμη πορεία, την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις αγορές δημόσιου χρέους, και τη διατήρηση της σταθερότητας της ευρωζώνης. Για την ενίσχυση του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, η Επιτροπή ενέκρινε τη χορήγηση πρόσθετων κρατικών εγγυήσεων[34], ιδρύθηκε ένα ανεξάρτητο ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας για την παροχή κεφαλαιακής στήριξης στις τράπεζες[35] και υποβλήθηκαν σχέδια αναδιάρθρωσης για έξι από τις ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις της ΕΕ. Επιπλέον, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής περιελάμβαναν μια ενότητα σχετική με τον ανταγωνισμό. Έτσι, η Ελλάδα συνεργάσθηκε με την Επιτροπή σχετικά με τον νέο επενδυτικό νόμο της, τις μεταρρυθμίσεις της ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού και την ελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων.

43. Όσον αφορά την Ιρλανδία, η κατάσταση έγινε ιδιαίτερα τεταμένη τόσο για τις τράπεζες όσο και για το δημόσιο χρέος κατά το τελευταίο τρίμηνο του έτους. Ο συνδυασμός της σοβαρής οικονομικής κρίσης και ενός διογκωμένου τραπεζικού τομέα με τεράστιες ζημίες προκάλεσε έντονες πιέσεις στο δημόσιο χρέος της Ιρλανδίας. Στις 28 Νοεμβρίου 2010, συμφωνήθηκε ένα πρόγραμμα μεταξύ της Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), του ΔΝΤ και των ιρλανδικών αρχών[36]. Το πρόγραμμα προβλέπει δάνειο ύψους 85 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ιρλανδία, εκ των οποίων 35 δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας των τραπεζών. Στο πλαίσιο του προγράμματος, δύο εγχώριες τράπεζες θα τεθούν υπό εκκαθάριση (Anglo Irish Bank και INBS), ενώ άλλες θα κεφαλαιοποιηθούν και θα αναδιαρθρωθούν σύμφωνα με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις της ΕΕ. Όσον αφορά τις διαρθρωτικές ρυθμίσεις που σχετίζονται με τον ανταγωνισμό, θα ληφθούν διάφορα μέτρα πολιτικής για την τόνωση του ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων και ενέργειας και σε άλλους κλάδους δικτύων. Σε αυτά περιλαμβάνονται η θέσπιση νομοθετικών αλλαγών για την άρση των περιορισμών στο εμπόριο και στον ανταγωνισμό σε προστατευμένους τομείς, η αντιμετώπιση της παρούσας εξαίρεσης ορισμένων τομέων από το πεδίο εφαρμογής της εθνικής νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό, και η ενίσχυση των μέτρων για την αποτροπή αντιανταγωνιστικών συμπεριφορών.

1.2. Εφαρμογή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας

1.2.1. Διαμόρφωση των κανόνων: Αναθεώρηση κανονισμών απαλλαγής κατά κατηγορία

Κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία για τις κάθετες συμφωνίες

44. Στις 20 Απριλίου 2010, η Επιτροπή ενέκρινε αναθεωρημένο κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία[37] και κατευθυντήριες γραμμές[38] σχετικά με τις κάθετες συμφωνίες, δηλαδή τις συμφωνίες μεταξύ προμηθευτών και αγοραστών που δραστηριοποιούνται σε διάφορα επίπεδα της αλυσίδας παραγωγής και διανομής για την προμήθεια και τη διανομή προϊόντων και υπηρεσιών.

45. Βασική αρχή των αναθεωρημένων κανόνων παραμένει ότι οι εταιρείες με περιορισμένη ισχύ στην αγορά μπορούν να αποφασίζουν ελεύθερα με ποιον τρόπο διανέμονται τα προϊόντα τους, υπό τον όρο ότι οι συμφωνίες τους δεν περιέχουν καθορισμό τιμών ή άλλους περιορισμούς ιδιαίτερης σοβαρότητας. Ωστόσο, οι κανόνες αναθεωρήθηκαν, προκειμένου να ληφθεί υπόψη η δυνητική ισχύς στην αγορά τόσο των αγοραστών όσο και των πωλητών, ώστε όλα τα μέρη της συμφωνίας να έχουν μερίδιο αγοράς κάτω του 30 % για μια απαλλαγή κατά κατηγορία.

46. Ο κανονισμός και οι συνοδευτικές κατευθυντήριες γραμμές λαμβάνουν επίσης υπόψη την ταχεία ανάπτυξη του Διαδικτύου ως παράγοντα ώθησης των επιγραμμικών πωλήσεων και του διασυνοριακού εμπορίου, ο οποίος αυξάνει τις επιλογές των καταναλωτών και τον ανταγωνισμό των τιμών. Μέσω της πρόσθετης σαφήνειας και της αυξημένης προβλεψιμότητας των νέων κανόνων, οι διανομείς έχουν σαφή κίνητρα να αναπτύξουν επιγραμμικές δραστηριότητες ώστε να προσεγγίσουν και να προσεγγισθούν από πελάτες σε ολόκληρη την ΕΕ, διασφαλίζοντας έτσι την πλήρη υλοποίηση της ψηφιακής εσωτερικής αγοράς.

Κανονισμοί απαλλαγής κατά κατηγορία για τις συμφωνίες οριζόντιας συνεργασίας

47. Στις 14 Δεκεμβρίου 2010, η Επιτροπή ενέκρινε νέους κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση των συμφωνιών οριζόντιας συνεργασίας, δηλαδή των συμφωνιών που συνάπτονται μεταξύ εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο ίδιο επίπεδο της αλυσίδας εφοδιασμού, όπως συμφωνίες συνεργασίας όσον αφορά την έρευνα και ανάπτυξη, την παραγωγή, την αγορά, την εμπορία, την τυποποίηση και την ανταλλαγή πληροφοριών. Το νέο αυτό καθεστώς περιλαμβάνει δύο κανονισμούς απαλλαγής κατά κατηγορία, οι οποίοι αφορούν, αφενός, τις συμφωνίες έρευνας και ανάπτυξης και, αφετέρου, τις συμφωνίες εξειδίκευσης και από κοινού παραγωγής[39], καθώς και συνοδευτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις οριζόντιες συνεργασίες[40].

48. Η προσέγγιση της Επιτροπής, η οποία κατοχυρώνεται στους νέους κανόνες, αναγνωρίζει στις εταιρείες τη μέγιστη δυνατή ελευθερία συνεργασίας, προστατεύοντας ταυτόχρονα τον ανταγωνισμό από συνεργασίες οι οποίες αντίκεινται στο άρθρο 101 της ΣΛΕΕ, λόγου χάρη επειδή είναι επιζήμιες για τους καταναλωτές. Η άποψη της Επιτροπής σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ ανταγωνιστών δεν μεταβλήθηκε ουσιωδώς από τότε που τέθηκαν σε ισχύ οι προηγούμενοι κανόνες το 2000. Παρ’ όλα αυτά, οι νέοι κανόνες για τις συμφωνίες οριζόντιας συνεργασίας είναι πολύ πιο λεπτομερείς, εύχρηστοι και σαφείς από τους προηγούμενους. Δύο βασικά χαρακτηριστικά της μεταρρύθμισης είναι η συμπερίληψη ενός νέου κεφαλαίου σχετικά με την ανταλλαγή πληροφοριών και η σημαντική αναθεώρηση του κεφαλαίου για τις συμφωνίες τυποποίησης. Το τελευταίο αυτό κεφάλαιο αποσαφηνίζει, ειδικότερα, τις βασικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση ανταγωνιστικών διαδικασιών θέσπισης προτύπων και συμβάλλει στον στόχο της ανάπτυξης ενός αποδοτικότερου συστήματος προτύπων για την Ευρώπη, όπως προβλέπεται στην εμβληματική πρωτοβουλία «Ολοκληρωμένη βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης» της στρατηγικής Ευρώπη 2020[41].

Τομεακοί κανονισμοί απαλλαγής κατά κατηγορία

49. Ο νέος κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία στον τομέα των ασφαλίσεων[42] εγκρίθηκε στις 24 Μαρτίου 2010. Στις 27 Μαΐου, η Επιτροπή ενέκρινε νέους κανόνες ανταγωνισμού για τις συμφωνίες μεταξύ κατασκευαστών οχημάτων και των εξουσιοδοτημένων εμπόρων, επισκευαστών και διανομέων ανταλλακτικών τους[43]. Οι νέοι κανόνες εναρμονίζουν ευρέως την πολιτική ανταγωνισμού στην αγορά αυτοκινήτου με το γενικό καθεστώς που εφαρμόζεται σε άλλους τομείς.

1.2.2. Προσφυγές ιδιωτών για την εφαρμογή των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ

50. Οι προσφυγές ιδιωτών για την εφαρμογή των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ αποτελούν σημαντικό συμπλήρωμα της ισχυρής δημόσιας εφαρμογής από την Επιτροπή και τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού. Στη Λευκή Βίβλο του 2008 σχετικά με τις αγωγές αποζημίωσης για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας[44], η Επιτροπή πρότεινε διάφορα μέτρα, όπως συλλογική προσφυγή και ποσοτικοποίηση των ζημιών σε υποθέσεις παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, για τη βελτίωση της δυνατότητας των καταναλωτών και των επιχειρήσεων να εξασφαλίζουν αποζημίωση για τη ζημία που υπέστησαν λόγω παραβιάσεων της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας.

51. Οι προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με τη συλλογική προσφυγή πυροδότησαν ευρύ δημόσιο διάλογο, ο οποίος υπερβαίνει τα όρια της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας και επικεντρώνεται στον ρόλο της συλλογικής προσφυγής, όταν μια μεμονωμένη παραβίαση των κανόνων της ΕΕ ζημιώνει μεγάλη ομάδα θυμάτων. Η Επιτροπή αποφάσισε να προετοιμάσει δημόσια διαβούλευση, η οποία αναμένεται να συμβάλει στον προσδιορισμό ενός συνόλου κοινών αρχών για τυχόν μελλοντικές νομοθετικές προτάσεις σχετικά με τη συλλογική προσφυγή. Η έγκριση ανακοίνωσης η οποία θα παρουσιάζει τις αρχές αυτές έχει προγραμματισθεί για το 2011.

1.2.3. Εφαρμογή του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ: συμπράξεις

52. Το 2010 η Επιτροπή εξέδωσε επτά αποφάσεις σχετικά με συμπράξεις[45] επιβάλλοντας πρόστιμα συνολικού ύψους άνω των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ σε 70 επιχειρήσεις και διατηρώντας την ισχυρή επικέντρωσή της στην εφαρμογή της νομοθεσίας για την καταπολέμηση των συμπράξεων.

53. Η Επιτροπή επικεντρώθηκε στην επίτευξη μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας μέσω της εφαρμογής της διαδικασίας διευθέτησης. Το 2010, η Επιτροπή εξέδωσε τις δύο πρώτες αποφάσεις της βάσει διευθέτησης: μια απόφαση πλήρους διευθέτησης στην υπόθεση των DRAM (δυναμικές μνήμες τυχαίας προσπέλασης) και μια υβριδική απόφαση διευθέτησης στην υπόθεση των φωσφορικών αλάτων για ζωοτροφές. Η υπόθεση των DRAM αποτέλεσε ορόσημο στην πρακτική της ΕΕ στον τομέα των συμπράξεων, καθώς η διευθέτησή της περιελάμβανε και τις δέκα εμπλεκόμενες επιχειρήσεις και δεν ασκήθηκε προσφυγή κατά της απόφασης.

54. Στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, οι επτά αποφάσεις με αντικείμενο συμπράξεις που εκδόθηκαν το 2010 είχαν ως αποτέλεσμα 32 αιτήσεις μείωσης του προστίμου λόγω «αδυναμίας της επιχείρησης να πληρώσει»[46], εννέα εκ των οποίων έγιναν δεκτές κατόπιν διεξοδικής ανάλυσης της οικονομικής κατάστασης των αιτούντων.

1.2.4. Εφαρμογή του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ: άλλες συμφωνίες και εναρμονισμένες πρακτικές

55. Το 2010, η Επιτροπή έθεσε τέλος σε μια σημαντική υπόθεση παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, βάσει του άρθρου 101 της ΣΛΕΕ, στον τομέα των αεροπορικών μεταφορών καθιστώντας νομικά δεσμευτικές τις δεσμεύσεις που πρόσφεραν οι British Airways, American Airlines και Iberia[47]. Η εν λόγω απόφαση θα επιφέρει σημαντικά οφέλη για τους ευρωπαίους καταναλωτές διασφαλίζοντας τη διατήρηση επαρκούς ανταγωνισμού στις διατλαντικές πτήσεις, ιδίως από το Λονδίνο.

56. Στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, η Επιτροπή κατέστησε δεσμευτικές τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Visa σχετικά με τις πολυμερείς διατραπεζικές προμήθειες για τις συναλλαγές με κάρτες άμεσης χρέωσης, οι οποίες εφαρμόζονται σε διασυνοριακές συναλλαγές στον ΕΟΧ και σε εγχώριες συναλλαγές σε εννέα χώρες του ΕΟΧ[48], εναρμονίζοντάς τες με τις μονομερείς δεσμεύσεις που ανέλαβε η MasterCard την 1η Απριλίου 2009[49] και με τη «μέθοδο του αδιάφορου εμπόρου» στους τρόπους πληρωμής.

57. Η Επιτροπή εξέδωσε επίσης την πρώτη αντιμονοπωλιακή απόφασή της στην αγορά των υγειονομικών υπηρεσιών. Επέβαλε πρόστιμο ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ στον γαλλικό φαρμακευτικό σύλλογο[50] καταδικάζοντας τη συμπεριφορά του στη γαλλική αγορά κλινικών εργαστηριακών δοκιμών.

1.2.5. Εφαρμογή του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ: κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης

58. Η Επιτροπή συνέχισε τις δραστηριότητες εφαρμογής του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ, ιδίως στον τομέα της ενέργειας, όπου εξέδωσε τέσσερις αποφάσεις, και στον τομέα των ΤΠΕ, όπου κίνησε αρκετές διαδικασίες.

59. Στον τομέα της ενέργειας, η Επιτροπή έδωσε συνέχεια στην έρευνα που είχε κινήσει στον συγκεκριμένο τομέα το 2007, εκδίδοντας τέσσερις σημαντικές αντιμονοπωλιακές αποφάσεις, καθιστώντας δεσμευτικές τις δεσμεύσεις που πρότειναν οι επιχειρήσεις, προκειμένου να τεθεί τέλος σε δυνητική παραβίαση της νομοθεσίας. Οι αποφάσεις αφορούν κατεστημένους φορείς στη Γαλλία, στη Σουηδία, στη Γερμανία και στην Ιταλία, οι οποίοι εμπόδιζαν την πρόσβαση στις αγορές ενέργειας με διάφορα μέσα, όπως μακροχρόνιες συμβάσεις προμήθειας με περιορισμούς στη μεταπώληση ή περιορισμός των διαθέσιμων ικανοτήτων μεταφοράς ή εξαγωγής σε ενεργειακά δίκτυα[51].

60. Στις αγορές ΤΠΕ, η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες κατά της IBM σχετικά με δυνητική κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά μακροϋπολογιστών και κατά της Google Inc. σχετικά με δυνητική κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην επιγραμμική αναζήτηση, την επιγραμμική διαφήμιση και την επιγραμμική διαμεσολάβηση για διαφημίσεις. Η Επιτροπή κίνησε δύο προκαταρκτικές έρευνες σχετικά με τις επιχειρηματικές πρακτικές της Apple σε σχέση με το iPhone. Αμφότερες περατώθηκαν όταν η Apple πρότεινε να αλλάξει τις πρακτικές αυτές[52].

Αριθμός αποφάσεων εφαρμογής της νομοθεσίας κατά των μονοπωλίων και των συμπράξεων ανά έτος και τύπο, 2005-2010

[pic]

1.3. Έλεγχος των συγκεντρώσεων

61. Το 2010, ο αριθμός των κοινοποιηθεισών συγκεντρώσεων ήταν χαμηλός λόγω της οικονομικής κρίσης. Συνολικά, το συγκεκριμένο έτος, κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή 274 πράξεις, 16 αποφάσεις εκδόθηκαν υπό όρους, και δεν αποφασίσθηκε καμία απαγόρευση. Η μεγάλη πλειονότητα των κοινοποιηθεισών συγχωνεύσεων εγκρίθηκε χωρίς όρους βάσει τόσο της κανονικής διαδικασίας όσο και της απλουστευμένης διαδικασίας, η οποία αντιπροσώπευε το 55 % των κοινοποιήσεων.

62. Η Επιτροπή εξέδωσε τρεις αποφάσεις το 2010 μετά τη διεξοδική ανάλυση της έρευνας σε δεύτερο στάδιο για τις συγκεντρώσεις Oracle / Sun Microsystems[53] (βλέπε ενότητα 2.4. κατωτέρω), Monsanto / Syngenta[54] και Unilever / Sara Lee Body[55].

63. Στις 17 Νοεμβρίου 2010, κατόπιν διεξοδικής έρευνας, η Επιτροπή ενέκρινε την εξαγορά της παγκόσμιας δραστηριότητας ηλιόσπορου της αμερικανικής εταιρείας Monsanto από την ελβετική Syngenta, υπό τον όρο της εκχώρησης των υβριδίων ηλιοτροπίου της Monsanto, τα οποία αποτελούν αντικείμενο εμπορίας ή τελούν υπό επίσημη δοκιμή στην Ισπανία και στην Ουγγαρία, καθώς και των μητρικών σειρών που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία των εν λόγω υβριδίων ή που τελούν υπό ανάπτυξη επί του παρόντος για τη δημιουργία υβριδίων για την Ισπανία και την Ουγγαρία.

64. Την ίδια ημερομηνία, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης τη σχεδιαζόμενη εξαγορά από την αγγλοολλανδική εταιρεία καταναλωτικών ειδών Unilever της δραστηριότητας των ειδών προσωπικής φροντίδας και πλυντηρίου της αμερικανικής Sara Lee Corp., υπό όρους. Η διεξοδική έρευνα της Επιτροπής κατέδειξε ότι η συγκέντρωση θα παρείχε στη Unilever πολύ ισχυρή ηγετική θέση σε αρκετές αγορές αποσμητικών συνδυάζοντας τις μάρκες των μερών, και ιδίως τη Sanex με τη Dove και τη Rexona, οι οποίες είναι επί του παρόντος ανταγωνιστικές. Για την αντιμετώπιση των ανησυχιών αυτών, τα μέρη της συγκέντρωσης πρόσφεραν να εκχωρήσουν τη μάρκα Sanex της Sara Lee και τη σχετική δραστηριότητα στην Ευρώπη.

Αριθμός οριστικών αποφάσεων συγκεντρώσεων ανά έτος και τύπο, 2005-2010

[pic]

1.4. Έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων

65. Οι περισσότερες ενισχύσεις που εγκρίθηκαν το 2010 αφορούσαν οριζόντιους στόχους ευρωπαϊκού κοινού συμφέροντος, όπως τον πολιτισμό και τη διατήρηση της κληρονομιάς, την περιφερειακή συνοχή, την προστασία του περιβάλλοντος, την έρευνα και ανάπτυξη και την καιτονομία, και αποζημιώσεις ζημιών που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές, ανεξάρτητα από τις ενισχύσεις που σχετίζονται με την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση. Τα κράτη μέλη έκαναν ευρεία χρήση των δυνατοτήτων που παρέχει ο γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία[56], βάσει του οποίου τα μέτρα που πληρούν τα κριτήριά του μπορούν να χορηγηθούν χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή. Το 2010, η Επιτροπή ενημερώθηκε για τη θέσπιση 414 τέτοιων νέων μέτρων από τα κράτη μέλη.

66. Όσον αφορά το ύψος των εγκριθεισών ενισχύσεων, τα στοιχεία συγκεντρώνονται με καθυστέρηση ενός έτους στους εξαμηνιαίους πίνακες αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις. Οι συνολικές ενισχύσεις, μη συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που σχετίζονται με την κρίση, ανήλθαν το 2009 σε 0,62 % του ΑΕΠ, ή 73,2 δισεκατομμύρια ευρώ, σε ελαφρώς υψηλότερο επίπεδο από ό,τι το 2008 (0,58 % του ΑΕΠ). Κατά μέσο όρο, 84 % των ενισχύσεων στη βιομηχανία και στις υπηρεσίες προορίζονταν για την επίτευξη οριζόντιων στόχων κοινού συμφέροντος[57].

67. Το 2010 ήταν το πρώτο πλήρες έτος εφαρμογής της δέσμης μέτρων απλούστευσης. Η εν λόγω δέσμη μέτρων περιλαμβάνει τον κώδικα βέλτιστων πρακτικών[58] και μια ανακοίνωση σχετικά με μια απλοποιημένη διαδικασία[59]. Στόχος αμφοτέρων είναι η βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας και της προβλεψιμότητας των σχετικών με τις κρατικές ενισχύσεις διαδικασιών. Τα πρώτα αποτελέσματα του κώδικα βέλτιστων πρακτικών είναι ενθαρρυντικά, ιδίως όσον αφορά τον χειρισμό των καταγγελιών, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των καταγγελλόντων που ενημερώνονται για το καθεστώς των καταγγελιών τους.

Εξέλιξη των συνολικών κρατικών ενισχύσεων που χορηγήθηκαν από τα κράτη μέλη ως % του ΑΕΠ στην ΕΕ, 2004-2009[60]

[pic]

1.4.1. Οριζόντιες κρατικές ενισχύσεις

Περιφερειακές ενισχύσεις

68. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις εθνικές περιφερειακές ενισχύσεις για την περίοδο 2007-2013[61], η Επιτροπή διενήργησε την αναθεώρηση του χαρακτήρα κρατικής ενίσχυσης και του ανώτατου ορίου ενίσχυσης των περιφερειών στατιστικού αντικτύπου, οι οποίες χαρακτηρίζονταν παραδοσιακά ενισχυόμενες περιοχές δυνάμει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο α) έως το τέλος του 2010. Ομοίως, η Επιτροπή δέχθηκε αλλαγές στους εθνικούς χάρτες περιφερειακών ενισχύσεων που κοινοποίησαν τρία κράτη μέλη (Γαλλία, Ιρλανδία και Ιταλία) για ορισμένες περιοχές επιλέξιμες για περιφερειακές ενισχύσεις βάσει του άρθρου 107 παράγραφος 3 στοιχείο γ).

69. Η Επιτροπή ενέκρινε το 2010 περιφερειακές ενισχύσεις σε έξι μεγάλα επενδυτικά σχέδια. Τέσσερα από τα σχέδια αυτά ανήκουν στον τομέα των φωτοβολταϊκών, τρία στη Γερμανία και ένα στην Ισπανία[62], ενώ τα υπόλοιπα επενδυτικά σχέδια ανήκουν στον κλάδο της μηχανικής, στη Γερμανία και στην Ιταλία[63]. Επιπλέον, εγκρίθηκαν πέντε ad hoc μέτρα ενίσχυσης υπέρ μεμονωμένων επιχειρήσεων για επενδύσεις σε τομείς που υπάγονται στους χάρτες περιφερειακών ενισχύσεων 2007-2013, καθώς και δέκα καθεστώτα περιφερειακών ενισχύσεων, εκ των οποίων πέντε σε εξόχως απόκεντρες περιφέρειες. Η Επιτροπή περάτωσε το 2010 τρεις επίσημες έρευνες με μία θετική[64] και δύο αρνητικές αποφάσεις όσον αφορά μια παράνομη πριμοδότηση ΜΜΕ υπέρ της Sovello AG[65] και ένα ασυμβίβαστο μέτρο ενίσχυσης υπέρ της Fri-el Acerra[66], λόγω απουσίας χαρακτήρα κινήτρου και ανεπαρκούς περιφερειακής συνεισφοράς.

Περιβαλλοντικές ενισχύσεις

70. Η Επιτροπή ενέκρινε μερικά μέτρα για τη στήριξη της εξοικονόμησης ενέργειας και της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών για τις περιβαλλοντικές ενισχύσεις[67]. Ολοένα και περισσότερες τέτοιες κοινοποιήσεις αφορούσαν σχετικά μεγάλες μεμονωμένες ενισχύσεις (επενδυτική ενίσχυση άνω των 7,5 εκατομμυρίων ευρώ ανά επιχείρηση) και υποβλήθηκαν σε λεπτομερή οικονομική αξιολόγηση στο πλαίσιο της πιο οικονομικής προσέγγισης της ανάλυσης των κρατικών ενισχύσεων. Τα εγκεκριμένα καθεστώτα αφορούσαν ως επί το πλείστον ενισχύσεις για σχέδια ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και σχέδια δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα.

Έρευνα & ανάπτυξη & καινοτομία

71. Η καινοτομία κατέχει κεντρική θέση στη στρατηγική Ευρώπη 2020 και η εμβληματική πρωτοβουλία σχετικά με την Ένωση καινοτομίας[68] περιγράφει την αναγκαιότητα βελτίωσης της χρηματοδότησης της καινοτομίας στην Ευρώπη για τη αναβάθμιση των επιδόσεών της. Το κοινοτικό πλαίσιο για την έρευνα και ανάπτυξη και την καινοτομία[69] στηρίζει τον στόχο αυτό διευκολύνοντας τα κράτη μέλη να στοχοθετήσουν καλύτερα τις κρατικές ενισχύσεις με βάση τις σχετικές ανεπάρκειες της αγοράς. Το 2010, η Επιτροπή ενέκρινε δώδεκα καθεστώτα ενισχύσεων, με συνολικό προϋπολογισμό άνω των 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, βάσει του συγκεκριμένου πλαισίου, και αποφάσισε να κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας σχετικά με μία ακόμη υπόθεση, η οποία ακολούθως αποσύρθηκε. Από τα μέτρα αυτά, πέντε ήταν αμιγή καθεστώτα Ε&Α, τέσσερα ήταν καθεστώτα προσανατολισμένα στην καινοτομία και τέσσερα ήταν μικτά καθεστώτα. Επιπλέον, κατόπιν διεξοδικής οικονομικής αξιολόγησης, η Επιτροπή αποφάσισε να μην εγείρει αντιρρήσεις σε δέκα μεμονωμένα κοινοποιήσιμες ενισχύσεις σε μεγάλα σχέδια Ε&Α που αφορούσαν νέες διεργασίες για την παραγωγή βιομεθανίου, τη χρήση σύνθετων υλικών για την κατασκευή συγκεκριμένων εξαρτημάτων αεροδομών, και τη λιθογραφία για διατάξεις ημιαγωγών. Επιπλέον, η Επιτροπή παρακολούθησε τις πληροφορίες που υποβλήθηκαν σχετικά με ενισχύσεις σε 52 άλλα σχέδια Ε&Α που υπερέβαιναν τα 3 εκατομμύρια ευρώ, χωρίς ωστόσο να εμπίπτουν στην υποχρέωση μεμονωμένης κοινοποίησης.

72. Επιπλέον, υποβλήθηκαν βάσει του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία 40 καθεστώτα χορήγησης ενισχύσεων για βασική έρευνα, 91 για βιομηχανική έρευνα και 86 για πειραματική ανάπτυξη. Τα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν επίσης τον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία για μέτρα σχετικά με καινοτομία, 42 εκ των οποίων αφορούσαν δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας για ΜΜΕ, 21 νέες καινοτόμους επιχειρήσεις, 24 υπηρεσίες συμβουλών και στήριξης στην καινοτομία, και ένδεκα τον δανεισμό προσωπικού με υψηλά προσόντα.

Ενισχύσεις για την προώθηση επενδύσεων επιχειρηματικών κεφαλαίων

73. Στον τομέα της χρηματοδότησης επιχειρηματικών κεφαλαίων για ΜΜΕ, η Επιτροπή ενέκρινε επτά μέτρα στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών για τα επιχειρηματικά κεφάλαια[70] συνολικού προϋπολογισμού 380 εκατομμυρίων ευρώ. Από τα μέτρα αυτά, τρία δεν ήταν σύμφωνα προς τις διατάξεις για τα όρια ασφάλειας (safe harbour) και υποβλήθηκαν σε λεπτομερή αξιολόγηση. Επιπλέον, ένδεκα επιπλέον καθεστώτα ενισχύσεων εφαρμόσθηκαν το 2010 βάσει του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία, τον οποίο μερικά κράτη μέλη χρησιμοποίησαν ολοένα και περισσότερο για σκοπούς επιχειρηματικών κεφαλαίων.

1.4.2. Ενισχύσεις στους τομείς του άνθρακα και της γεωργίας

74. Σε συνέχεια πρότασης της Επιτροπής τον Ιούλιο του 2010, το Συμβούλιο εξέδωσε απόφαση σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις που διευκολύνουν την παύση λειτουργίας μη ανταγωνιστικών ανθρακωρυχείων[71] στις 10 Δεκεμβρίου 2010, ενόψει της λήξης του ισχύοντος κανονισμού στο τέλος του 2010[72]. Τα κράτη μέλη θα μπορούν να χορηγούν ενισχύσεις για τη στήριξη της παραγωγής άνθρακα, εάν υπάρχει σχέδιο παύσης της λειτουργίας του οποίου η προθεσμία δεν εκτείνεται πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2018 και για την κάλυψη έκτακτων δαπανών (κοινωνικές παροχές, αποκατάσταση περιοχών ή αποχέτευση λυμάτων) που σχετίζονται με την παύση της λειτουργίας ορυχείων έως το 2027.

75. Η Επιτροπή αξιολογεί τις κρατικές ενισχύσεις που χορηγούνται στη γεωργία και στη δασοκομία βάσει των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας για την περίοδο από το 2007 έως το 2013[73]. Το 2010, καταχωρίσθηκαν 214 νέες περιπτώσεις κρατικών ενισχύσεων και εκδόθηκαν 161 αποφάσεις.

1.4.3. Εφαρμογή της νομοθεσίας περί κρατικών ενισχύσεων από τα εθνικά δικαστήρια

76. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη[74], ολοένα και περισσότερες υποθέσεις υποβάλλονται στα εθνικά δικαστήρια. Το 2010, η Επιτροπή συνέχισε τις προσπάθειες για τη βελτίωση του συστήματος ιδιωτικών προσφυγών για την εφαρμογή της νομοθεσίας για τις κρατικές ενισχύσεις σε εθνικό επίπεδο, δίνοντας έμφαση στη βελτίωση της επικοινωνίας με τους εθνικούς δικαστές. Τον Οκτώβριο του 2010, δημοσίευσε εγχειρίδιο με τίτλο «Enforcement of EU State aid law by national courts» (Εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις από τα εθνικά δικαστήρια)[75] με σκοπό να βοηθήσει τους εθνικούς δικαστές στον χειρισμό υποθέσεων κρατικών ενισχύσεων.

1.4.4. Εκ των υστέρων παρακολούθηση των μέτρων κρατικών ενισχύσεων

77. Προκειμένου να εξασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, η Επιτροπή ξεκίνησε τακτική εκ των υστέρων παρακολούθηση από το 2006 των μη κοινοποιηθέντων μέτρων ενισχύσεων τα οποία χορηγήθηκαν στο πλαίσιο του γενικού κανονισμού απαλλαγής κατά κατηγορία ή βάσει εγκεκριμένων καθεστώτων. Το 2010, η εκ των υστέρων παρακολούθηση περιελάμβανε μέτρα τα οποία καλύπτονται από τον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία, καθώς και ενισχύσεις υπό μορφή επιχειρηματικών κεφαλαίων, ενισχύσεις στον τομέα των μεταφορών, ενισχύσεις στον τομέα της ευρυζωνικότητας, πολιτιστικές ενισχύσεις και ενισχύσεις στον κλάδο της ναυπηγικής. Τα αποτελέσματα των πρώτων παρακολουθήσεων δείχνουν ότι τα καθεστώτα και οι κανονισμοί απαλλαγής κατά κατηγορία λειτουργούν ικανοποιητικά. Σε λιγοστές περιπτώσεις εντοπίσθηκαν ουσιαστικά προβλήματα ή διαδικαστικά ζητήματα.

1.4.5. Πολιτική ανάκτησης

78. Όταν παράνομες ενισχύσεις κρίνονται ασυμβίβαστες, η Επιτροπή δικαιούται να ζητήσει την ανάκτησή τους από το κράτος μέλος που τις χορήγησε, προκειμένου να αποκατασταθεί η προηγούμενη κατάσταση της αγοράς. Το ύψος των παράνομων και ασυμβίβαστων ενισχύσεων που ανακτήθηκαν αυξήθηκε από 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ τον Δεκέμβριο του 2004 σε 10,9 δισεκατομμύρια ευρώ τον Δεκέμβριο του 2010[76]. Το ποσοστό παράνομων και ασυμβίβαστων ενισχύσεων που δεν έχουν ανακτηθεί ακόμη μειώθηκε αντίστοιχα από 75 % σε 14 %.

79. Προκειμένου να εξασφαλισθεί η καλύτερη εφαρμογή των αποφάσεών της, το 2010 η Επιτροπή άσκησε προσφυγή βάσει του άρθρου 108 παράγραφος 2[77] σε τρεις περιπτώσεις και βάσει του άρθρου 260 παράγραφος 2[78] σε μία περίπτωση, με αποτέλεσμα να υπάρχουν 26 υποθέσεις υπό δικαστική κρίση. Στο τέλος του 2010, εκκρεμούσαν 41 ενεργές υποθέσεις ανάκτησης.

2. Τομεακές εξελιξεισ

2.1. Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες

80. Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση συνέχισε να πλήττει τον χρηματοπιστωτικό τομέα της ΕΕ το 2010. Το προσωρινό κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο θεσπίσθηκε το 2008, επεκτάθηκε περαιτέρω έως το 2011 υπό αυστηρότερες προϋποθέσεις. Η εφαρμογή του αποτέλεσε το κύριο σημείο επικέντρωσης της εφαρμογής της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό κατά τη διάρκεια του έτους, ιδίως στον τομέα της αναδιάρθρωσης υποστηριζόμενων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων[79].

81. Ωστόσο, η Επιτροπή συνέχισε να επαγρυπνεί όσον αφορά τις λοιπές προκλήσεις στον τομέα της πολιτικής ανταγωνισμού που επηρεάζουν τον κλάδο. Η Επιτροπή κατέστησε νομικά δεσμευτικές τις δεσμεύσεις που πρότεινε η Visa Europe τον Απρίλιο του 2010 όσον αφορά τις πολυμερείς διατραπεζικές προμήθειες για τις συναλλαγές με κάρτες άμεσης χρέωσης, οι οποίες εφαρμόζονται σε διασυνοριακές συναλλαγές στον ΕΟΧ και σε εγχώριες συναλλαγές σε εννέα χώρες του ΕΟΧ[80], και ορισμένα μέτρα διαφάνειας[81]. Ο μέγιστος σταθμισμένος μέσος όρος των πολυμερών διατραπεζικών προμηθειών της Visa Europe για τις πράξεις αυτές θα μειωθεί σε 0,2%, σύμφωνα με τις μονομερείς δεσμεύσεις που προσέφερε προηγουμένως η MasterCard[82]. Οι δεσμεύσεις αξιολογήθηκαν βάσει της «μεθόδου του αδιάφορου εμπόρου», η οποία επιδιώκει τον καθορισμό των πολυμερών διατραπεζικών προμηθειών σε ένα επίπεδο στο οποίο οι έμποροι αδιαφορούν για το κατά πόσον η πληρωμή πραγματοποιείται με κάρτα άμεσης χρέωσης ή τοις μετρητοίς. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό πολυμερούς διατραπεζικής προμήθειας που πρότεινε η Visa Europe πρέπει να καταστεί δεσμευτικό και περάτωσε τη διαδικασία όσον αφορά τις συγκεκριμένες πολυμερείς διατραπεζικές προμήθειες που αφορούν οι δεσμεύσεις, ενώ το υπόλοιπο μέρος της υπόθεσης (συμπεριλαμβανομένων των πολυμερών διατραπεζικών προμηθειών για τις πιστωτικές κάρτες) βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.

82. Ο ενιαίος χώρος πληρωμών σε ευρώ (ΕΧΠΕ) παρέμεινε σημαντικό σημείο εστίασης της καταπολέμησης των συμπράξεων στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών το 2010, ιδίως μέσω του ανεπίσημου διαλόγου με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πληρωμών. Για παράδειγμα, αποσαφηνίσθηκε ότι τα καθεστώτα καρτών που είναι σύμφωνα με τον ΕΧΠΕ δεν χρειάζεται να καλύπτουν το σύνολο των 32 κρατών της επικράτειας του ΕΧΠΕ, παρέχοντας μια πραγματική ευκαιρία εισόδου στην αγορά σε νέα καθεστώτα. Επιπλέον, η Επιτροπή ενέκρινε στις 16 Δεκεμβρίου 2010 πρόταση σχετικά με την καθιέρωση τεχνικών απαιτήσεων για τις μεταφορές πίστωσης και τις άμεσες χρεώσεις σε ευρώ[83], η οποία περιλαμβάνει διατάξεις για την απαγόρευση πολυμερών διατραπεζικών προμηθειών ανά συναλλαγή για άμεσες χρεώσεις στον ΕΧΠΕ ύστερα από μια μεταβατική περίοδο, επιτρέποντας ωστόσο τις πολυμερείς διατραπεζικές προμήθειες για απορριφθείσες συναλλαγές υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

83. Στις 15 Σεπτεμβρίου 2010, η Επιτροπή παρουσίασε πρόταση κανονισμού για τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών, η οποία περιλαμβάνει αρκετά μέτρα με στόχο να καταστούν ασφαλέστερες οι αγορές εξωχρηματιστηριακών παραγώγων και να βελτιωθεί η χρηματοπιστωτική εποπτεία[84]. Η πρόταση προβλέπει ένα κοινό πλαίσιο για τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους στην ΕΕ και καθορίζει τις προϋποθέσεις για τη θέσπιση ρυθμίσεων διαλειτουργικότητας μεταξύ κεντρικών αντισυμβαλλομένων για άμεσα ρευστοποιήσιμα χρεόγραφα. Οι ρυθμίσεις διαλειτουργικότητας πρέπει να είναι ευπρόσδεκτες από την άποψη του ανταγωνισμού, καθώς παρέχουν επιλογές στους πελάτες και επιτρέπουν στους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους να συγκεντρώσουν τον όγκο της εκκαθάρισης σε μία και μοναδική οντότητα.

84. Κατόπιν επανεξέτασης, η οποία διήρκησε δυόμισι χρόνια, με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων παραγόντων της αγοράς και των εθνικών αρχών ανταγωνισμού, η Επιτροπή ενέκρινε στις 24 Μαρτίου 2010 τον νέο κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία στον τομέα των ασφαλίσεων[85] σχετικά με συμφωνίες που αφορούν συλλογές στοιχείων, πίνακες ή μελέτες που έχουν καταρτιστεί από κοινού και την κοινή κάλυψη ορισμένων ειδών κινδύνων (όμιλοι) στον τομέα των ασφαλίσεων. Στον νέο κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία, η Επιτροπή αποφάσισε να μην ανανεώσει δύο από τους τέσσερις τύπους συνεργασίας που καλύπτονταν από τον προηγούμενο κανονισμό, και συγκεκριμένα τις συμφωνίες που αφορούν τυποποιημένους όρους ασφάλισης και τον εξοπλισμό ασφαλείας, οι οποίες εξετάζονται πλέον στις νέες οριζόντιες κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες εγκρίθηκαν το 2010.

85. Η μειωμένη δραστηριότητα συγχωνεύσεων συνεχίσθηκε το 2010 στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Η Επιτροπή εξέτασε υποθέσεις στους τομείς των υπηρεσιών λιανικής τραπεζικής[86], της διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων[87] και της διανομής υπηρεσιών αμοιβαίων κεφαλαίων[88]. Ορισμένες υποθέσεις προέκυψαν από αποφάσεις αναδιάρθρωσης λόγω κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής κρίσης[89].

2.2. Ενέργεια και περιβάλλον

86. Η Επιτροπή παρουσίασε τον Νοέμβριο του 2010 την ενεργειακή στρατηγική της για την επόμενη δεκαετία στο πλαίσιο της εμβληματικής πρωτοβουλίας της στρατηγικής Ευρώπη 2020 με τίτλο «Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους»[90]. Η ανοικτή και ανταγωνιστική ενιαία αγορά στον τομέα της ενέργειας αναμένεται να συμβάλει στον διαρκή και ασφαλή ενεργειακό εφοδιασμό σε ανταγωνιστικές τιμές, ενθαρρύνοντας την ταχεία ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και προωθώντας την ανάπτυξη νέων φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών.

87. Το 2010, η Επιτροπή έδωσε συνέχεια στην έρευνα του 2007 στον τομέα της ενέργειας, εκδίδοντας τέσσερις σημαντικές αντιμονοπωλιακές αποφάσεις, στις οποίες η Επιτροπή κατέστησε δεσμευτικές τις δεσμεύσεις που πρότειναν επιχειρήσεις προκειμένου να τεθεί τέλος σε παράβαση της νομοθεσίας. Οι εν λόγω δεσμεύσεις αναμένεται να έχουν σημαντικό διαρθρωτικό αντίκτυπο στον ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά ενέργειας.

88. Στην υπόθεση αποκλεισμού ανταγωνιστών από την πρόσβαση σε πελάτες που αφορούσε την EDF[91], η Επιτροπή ανησυχούσε ότι η EDF μπορεί να έκανε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στη Γαλλία συνάπτοντας συμβάσεις προμήθειας οι οποίες απέκλειαν τους ανταγωνιστές από την αγορά, δεδομένου του πεδίου, της διάρκειας και της αποκλειστικής φύσης τους, και περιλαμβάνοντας περιορισμούς στη μεταπώληση στις συμβάσεις προμήθειας. Η EDF πρότεινε να διασφαλίσει ότι, για διάστημα δέκα ετών, άλλοι προμηθευτές θα μπορούν να την ανταγωνισθούν σε 65 % κατά μέσο όρο των συμβάσεων ηλεκτρισμού που συνάπτει η EDF με μεγάλους βιομηχανικούς χρήστες στη Γαλλία κάθε έτος, καθώς και να περιορίσει τη διάρκεια κάθε νέας σύμβασης που συνάπτει με μεγάλους βιομηχανικούς χρήστες σε πέντε έτη. Επιπλέον, η EDF δεσμεύθηκε να καταργήσει όλους τους περιορισμούς στη μεταπώληση στις συμβάσεις προμήθειας και να βοηθά τους πελάτες που επιθυμούν να μεταπωλήσουν ηλεκτρισμό. Οι εν λόγω δεσμεύσεις, οι οποίες είχαν προγραμματισθεί να τεθούν σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2010, αναβλήθηκαν για την 1η Ιανουαρίου 2011.

89. Στην υπόθεση Svenska Kraftnät (SvK)[92], η Επιτροπή ανησυχούσε ότι η SvK μπορεί να έκανε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στη σουηδική αγορά μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας περιορίζοντας τη διαθέσιμη εξαγωγική ικανότητα των διασυνδέσεων, προκειμένου να μειώσει την εσωτερική συμφόρηση στο δίκτυό της και να κρατήσει εγχώρια ηλεκτρική ενέργεια για εγχώρια κατανάλωση. Η SvK πρότεινε τη λειτουργία της σουηδικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας βάσει περισσότερων ευέλικτων ζωνών προσφοράς από την 1η Νοεμβρίου 2011. Αυτό θα επιτρέψει την προσαρμογή της εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας στη διαθέσιμη μεταφορική δυναμικότητα μέσω των τιμών της αγοράς αντί μέσω αυθαίρετων μέτρων.

90. Στην υπόθεση E.ON Gas[93], η έρευνα της Επιτροπής έδειξε ότι η E.ON είχε κρατήσει, σε μακροπρόθεσμη βάση, το μεγαλύτερο μέρος της διαθέσιμης μεταφορικής δυναμικότητας στα σημεία εισόδου στα δίκτυα μεταφοράς αερίου, εμποδίζοντας έτσι δυνητικά την πρόσβαση άλλων προμηθευτών αερίου στη γερμανική αγορά αερίου. Η Επιτροπή κατέληξε στην προκαταρκτική άποψη ότι οι μακροπρόθεσμες κρατήσεις μπορεί να παραβίασαν τους κανόνες της ΕΕ σχετικά με την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά. Η E.ON δεσμεύθηκε να απελευθερώσει περίπου 15% δυναμικότητας αγωγών στα σημεία εισόδου στα δίκτυα αερίου έως τον Οκτώβριο του 2010. Από τον Οκτώβριο του 2015, η E.ON θα μειώσει περαιτέρω τις κρατήσεις δυναμικότητας εισόδου στο δίκτυο της NetConnect Germany σε 50% και στο δίκτυο της E.ON για αέριο χαμηλής θερμογόνου δύναμης σε 64% της δυναμικότητας των αγωγών.

91. Στην υπόθεση ENI[94], η Επιτροπή ανησυχούσε ότι η ENI μπορεί να έκανε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της στις αγορές μεταφοράς αερίου αρνούμενη να παράσχει στους ανταγωνιστές της πρόσβαση σε διαθέσιμη δυναμικότητα στο δίκτυο μεταφοράς, παρέχοντας πρόσβαση με μη πρακτικό τρόπο και περιορίζοντας στρατηγικά τις επενδύσεις στο διεθνές σύστημα αγωγών μεταφοράς της ENI. Η ENI μπορεί επίσης να είχε κίνητρο να αποκλείσει την είσοδο ανταγωνιστών στην αγορά για να προστατεύσει τα περιθώρια κέρδους της στις αγορές προμήθειας αερίου επόμενων σταδίων. Η ENI δεσμεύθηκε να προβεί σε διαρθρωτική εκχώρηση των διεθνών μεταφορικών δραστηριοτήτων της για την εισαγωγή αερίου στην Ιταλία από τη Ρωσία και τη βόρεια Ευρώπη.

92. Στο πλαίσιο των ανοικτών ερευνών, η Επιτροπή εξετάζει ακόμη την ενίσχυση που χορηγήθηκε υπό μορφή ρυθμιζόμενων τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας στη Γαλλία και στην Ισπανία. Τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα αδικαιολόγητα πλεονεκτήματα τιμών για τους τελικούς χρήστες ηλεκτρικής ενέργειας και να οδηγήσουν σε αποκλεισμό από την αγορά. Στα περισσότερα κράτη μέλη, τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια υπέρ μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων έχουν καταργηθεί ή τελούν υπό σταδιακή κατάργηση. Η Γαλλία θα καταργήσει σταδιακά τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια για μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις το 2015, στο πλαίσιο μεταρρύθμισης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (νόμος Nome), η οποία προβλέπεται να εφαρμοσθεί από το 2011. Η Ισπανία κατάργησε τα εν λόγω τιμολόγια το 2009.

93. Η Επιτροπή ενέκρινε διάφορα μέτρα για τη στήριξη της εξοικονόμησης ενέργειας, της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας και της αποκατάστασης μολυσμένων χώρων βάσει των κατευθυντήριων γραμμών για τις οριζόντιες περιβαλλοντικές ενισχύσεις[95]. Ειδικότερα, η Επιτροπή ενέκρινε επενδυτικές ενισχύσεις για την εφαρμογή καινοτόμου διεργασίας παραγωγής σε γερμανό παραγωγό χάλυβα και επενδυτικές ενισχύσεις σε άλλον γερμανό παραγωγό χάλυβα για την εφαρμογή μιας διαδικασίας ανακύκλωσης των αερίων που εκλύονται κατά τη διαδικασία παραγωγής χάλυβα[96]. Η Επιτροπή ενέκρινε τις επενδυτικές ενισχύσεις για την κατασκευή ενός λέβητα βιομάζας στη Γαλλία[97]και για την κατασκευή μονάδας συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής αποδοτικότητας στην Αυστρία[98]. Η Επιτροπή ενέκρινε επίσης ενισχύσεις για την αποκατάσταση δύο μολυσμένων χώρων στην Αυστρία[99].

94. Η Επιτροπή εξέτασε δύο μεμονωμένα μέτρα στήριξης για σχέδια επίδειξης δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα βιομηχανικής κλίμακας. Η Επιτροπή ενέκρινε επενδυτική ενίσχυση για ένα σχέδιο επίδειξης δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στο Ρότερνταμ, όπου το CO2 από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεσμεύεται και αποθηκεύεται σε εξαντληθέν κοίτασμα αερίου[100]. Η Επιτροπή ενέκρινε επίσης επενδυτική ενίσχυση σε ολλανδική μονάδα ηλεκτροπαραγωγής για ένα σχέδιο στο οποίο η τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα δοκιμάζεται σε διαδικασία αεριοποίησης άνθρακα[101].

95. Στον τομέα της ασφάλειας του εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας, η Επιτροπή ενέκρινε ενίσχυση για την κατασκευή θερμοηλεκτρικής μονάδας 400 MW στη Λεττονία[102] βάσει διάφορων ειδικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων της απομόνωσης της αγοράς ενέργειας της Λεττονίας, της αυξανόμενης εξάρτησης της Λεττονίας από το αέριο και της παύσης λειτουργίας της πυρηνικής μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Ignalina στη Λιθουανία στα τέλη του 2009. Η Επιτροπή ενέκρινε επίσης ένα ολλανδικό καθεστώς, το οποίο χρησιμοποιεί φορολογικές εκπτώσεις για την ενθάρρυνση των επενδύσεων στην εξερεύνηση και στην εκμετάλλευση μικρών κοιτασμάτων αερίου στην ολλανδική υφαλοκρηπίδα στη Βόρεια Θάλασσα[103]. Ενέκρινε επίσης ένα ισπανικό καθεστώς ενίσχυσης με σκοπό την αποζημίωση των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούν άνθρακα εγχώριας προέλευσης για μέρος της παραγωγής τους ως υποχρέωση δημόσιας υπηρεσίας[104]. Παρότι η οδηγία για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας[105] επιτρέπει στα κράτη μέλη να λαμβάνουν τέτοια μέτρα για λόγους ασφάλειας του εφοδιασμού, τα εν λόγω μέτρα υπόκεινται στους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, και ειδικότερα στο κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας[106]. Η Επιτροπή δεν διαπίστωσε κανένα πρόδηλο σφάλμα εκτίμησης στην αιτιολογία που παρουσίασε η Ισπανία όσον αφορά τον ορισμό της υποχρέωσης δημόσιας υπηρεσίας και έλεγξε την εκπλήρωση όλων των απαιτήσεων του πλαισίου. Επιπλέον, καθώς το καθεστώς έχει μεταβατικό χαρακτήρα, η Ισπανία δεσμεύθηκε να μην το επεκτείνει πέραν του 2014· δεσμεύθηκε επίσης να διασφαλίσει τη συνέπειά του προς τους ισχύοντες και τους μελλοντικούς κανόνες της ΕΕ σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στη βιομηχανία άνθρακα.

2.3. Ηλεκτρονικές επικοινωνίες

96. Στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020, η Επιτροπή δρομολόγησε στις 26 Αυγούστου 2010 το «Ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη»[107], το οποίο περιγράφει τις προτεραιότητες της Επιτροπής στον τομέα της ψηφιακής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενιαίας αγοράς για τις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών. Ειδικότερα, περιγράφει τον στόχο της Επιτροπής να μηδενίσει σχεδόν τη διαφορά μεταξύ της περιαγωγής και των εθνικών τιμολογίων έως το 2015. Θεσπίζονται επίσης φιλόδοξοι στόχοι για ταχεία και υπερταχεία πρόσβαση στο Διαδίκτυο στην Ευρώπη.

97. Το 2010, ο αποτελεσματικότερος ανταγωνισμός, λόγω της εφαρμογής της νομοθεσίας για τον ανταγωνισμό, της ρύθμισης τομέων, των τεχνολογικών εξελίξεων και των νέων επιχειρηματικών προτύπων, είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές για τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής επικοινωνίας και την προσφορά καινοτόμων υπηρεσιών. Έκθεση της Επιτροπής, η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2010[108], αναφέρει ότι οι αγορές τηλεπικοινωνιών της ΕΕ καθίστανται πιο ανταγωνιστικές χάρη στην καθοδήγηση της Επιτροπής κατά τη διαδικασία διαβούλευσης και εξέτασης βάσει του κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

98. Στην υπόθεση Telekomunikacja Polska[109], η Επιτροπή απέστειλε την 1η Μαρτίου 2010 ανακοίνωση αιτιάσεων στον πολωνό κατεστημένο φορέα, καταλήγοντας στο προκαταρκτικό συμπέρασμα ότι είχε παραβιάσει το άρθρο 102 κάνοντας κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης του αρνούμενος να παράσχει πρόσβαση επ’ αμοιβή στις ευρυζωνικές υπηρεσίες χονδρικής που προσέφερε.

99. Η συγχώνευση των θυγατρικών στο Ηνωμένο Βασίλειο της France Télécom και της Deutsche Telekom[110], η οποία εγκρίθηκε την 1η Μαρτίου 2010, ανέδειξε τη σημασία της ιδιοκτησίας φάσματος στην ανάπτυξη δικτύων τέταρτης γενιάς. Η έρευνα κατέδειξε ότι το συνδυασμένο συνεχόμενο φάσμα των μερών μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα να είναι η νέα οντότητα ο μοναδικός φορέας κινητού δικτύου στο Ηνωμένο Βασίλειο ο οποίος θα μπορεί να προσφέρει κινητές υπηρεσίες δεδομένων επόμενης γενιάς μέσω τεχνολογίας μακροπρόθεσμης εξέλιξης στις βέλτιστες δυνατές ταχύτητες μεσοπρόθεσμα. Η απόφαση έγκρισης εκδόθηκε, επομένως, υπό τον όρο, μεταξύ άλλων, της εκχώρησης ενός τετάρτου από το συνδυασμένο φάσμα των μερών στη ζώνη των 1800 MHz.

100. Προκειμένου να επιτύχει τους στόχους ταχείας ευρυζωνικής κάλυψης για το σύνολο των ευρωπαίων πολιτών και υπερταχειών ευρυζωνικών συνδρομών για τουλάχιστον 50 % των ευρωπαϊκών νοικοκυριών έως το 2020, η Επιτροπή αξιολόγησε και ενέκρινε τη χρήση κρατικών ενισχύσεων και άλλων μορφών δημόσιας χρηματοδότησης στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών για τα ευρυζωνικά δίκτυα[111] ύψους περίπου 1,8 δισεκατομμυρίου ευρώ, οι οποίες παρήγαγαν συνολικές επενδύσεις σε ευρυζωνικά δίκτυα ύψους άνω των 3,5 δισεκατομμυρίων ευρώ.

2.4. Τεχνολογία των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ)

101. Τα αποτελεσματικά προϊόντα και οι αποτελεσματικές υπηρεσίες ΤΠΕ είναι καθοριστικής σημασίας για την έξυπνη ανάπτυξη, η οποία αποτελεί σημαντικό στόχο της στρατηγικής Ευρώπη 2020. Η διατήρηση ευκαιριών εισόδου νέων επιχειρήσεων στην αγορά και αμφισβήτησης των κατεστημένων φορέων είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη των συνολικών δυνατοτήτων της ψηφιακής οικονομίας. Ο ανταγωνισμός μπορεί να προωθηθεί από τη διαλειτουργικότητα και τα αποτελεσματικά πρότυπα, καθώς αυτά ευνοούν συνήθως την είσοδο στην αγορά μεγαλύτερου αριθμού παραγόντων και μειώνουν το κόστος της καινοτομίας.

102. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή επιδίωξε να παράσχει πρόσθετη καθοδήγηση σχετικά με τις συμφωνίες τυποποίησης στις κατευθυντήριες γραμμές για τις συμφωνίες συνεργασίας που ενέκρινε στις 14 Δεκεμβρίου 2010. Προκειμένου να πραγματωθούν πλήρως τα θετικά αποτελέσματα της τυποποίησης, η διαδικασία θέσπισης προτύπων πρέπει να είναι διάφανη και προσιτή σε όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες. Επιπλέον, οι κάτοχοι δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας παροτρύνονται να δεσμευθούν να χορηγούν άδειες εκμετάλλευσης υπό δίκαιους και εύλογους όρους χωρίς διακρίσεις («δέσμευση FRAND»), τους οποίους θα τηρούν προκειμένου να διασφαλίζεται η δυνατότητα πρόσβασης στο πρότυπο.

103. Την άνοιξη του 2010, η Επιτροπή κίνησε δύο παράλληλες προκαταρκτικές έρευνες σχετικές με τις επιχειρηματικές πρακτικές της Apple όσον αφορά το iPhone[112]. Η Apple παρείχε υπηρεσίες επισκευής στο πλαίσιο εγγύησης μόνον στη χώρα αγοράς του iPhone, πράγμα που μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει στον κατακερματισμό της αγοράς του ΕΟΧ. Η Apple είχε περιορίσει επίσης τους όρους και τις προϋποθέσεις της συμφωνίας χορήγησης άδειας σε ανεξάρτητους σχεδιαστές εφαρμογών απαιτώντας τη χρήση των μητρικών εργαλείων προγραμματισμού και των εγκεκριμένων γλωσσών λογισμικού της Apple εις βάρος του λογισμικού τρίτων. Αυτό μπορούσε να έχει τελικά ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση του ανταγωνισμού από εφαρμογές που σχεδιάζονται για λειτουργία σε άλλες κινητές πλατφόρμες. Καθώς η Apple αποφάσισε τον Σεπτέμβριο του 2010 να θεσπίσει διασυνοριακές υπηρεσίες επισκευής στο πλαίσιο εγγύησης για το iPhone στον ΕΟΧ και να χαλαρώσει τους περιορισμούς στα εργαλεία σχεδιασμού των εφαρμογών του iPhone, η Επιτροπή αποφάσισε να περατώσει αμφότερες τις έρευνες.

104. Στις 26 Ιουλίου 2010, η Επιτροπή κίνησε επίσημη έρευνα για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας κατά της IBM Corporation βάσει δύο διαφορετικών εικαζόμενων παραβιάσεων των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ όσον αφορά την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά μακροϋπολογιστών[113]. Η έρευνα επικεντρώνεται στην εικαζόμενη σύνδεση από την IBM του υλισμικού μακροϋπολογιστών στο λειτουργικό σύστημα μακροϋπολογιστή της και στις εικαζόμενες πρακτικές αποκλεισμού που εφαρμόζει η IBM έναντι ανταγωνιστικών προμηθευτών υπηρεσιών συντήρησης μακροϋπολογιστών.

105. Στις 30 Νοεμβρίου 2010, η Επιτροπή κίνησε επίσημη διαδικασία κατά της Google[114] με σκοπό την περαιτέρω διερεύνηση των ισχυρισμών ότι η Google καταχράσθηκε τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά όσον αφορά την επιγραμμική αναζήτηση, την επιγραμμική διαφήμιση και την επιγραμμική διαμεσολάβηση για διαφημίσεις, ύστερα από καταγγελίες αρκετών παρόχων υπηρεσιών αναζήτησης.

106. Η Microsoft διαβίβασε στην Επιτροπή τις δύο πρώτες εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή του λογισμικού Choice Screen, το οποίο η Microsoft συμφώνησε να διανέμει στους χρήστες του Windows στον ΕΟΧ, προκειμένου να παρέχει αμερόληπτη επιλογή μεταξύ των πλέον διαδεδομένων φυλλομετρητών του Παγκόσμιου Ιστού[115]. Έως τα τέλη του Νοεμβρίου του 2010, το Choice Screen είχε προβληθεί περισσότερες από 270 εκατομμύρια φορές και περισσότεροι από 84 εκατομμύρια φυλλομετρητές είχαν μεταφορτωθεί μέσω αυτού.

107. Στις 21 Ιανουαρίου 2010, η Επιτροπή ενέκρινε τη σχεδιαζόμενη εξαγορά της Sun Microsystems από την Oracle Corporation, τον κορυφαίο πωλητή ιδιόκτητου λογισμικού βάσης δεδομένων[116]. Η εξαγορά έθεσε το ζήτημα των ανταγωνιστικών συνεπειών των προϊόντων λογισμικού ανοικτής πηγής, όπως η βάση δεδομένων MySQL της Sun. Σε συνέχεια έρευνας σε δεύτερο στάδιο, η Επιτροπή ενέκρινε την εξαγορά χωρίς όρους.

108. Η Επιτροπή ενέκρινε υπό όρους την εξαγορά της Tandberg από τη Cisco[117], καθώς η έρευνα ανέδειξε ανησυχίες όσον αφορά την αγορά προϊόντων βιντεοδιάσκεψης υψηλού επιπέδου λόγω ζητημάτων διαλειτουργικότητας. Οι όροι περιελάμβαναν την εκχώρηση σε ανεξάρτητο φορέα του κλάδου του πρωτοκόλλου διαλειτουργικότητας τηλεπαρουσίας που ανέπτυξε η Cisco, προκειμένου να διασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα και να επιτραπεί σε άλλους πωλητές να συμμετάσχουν στην ανάπτυξή του.

2.5. Μέσα ενημέρωσης

109. Στο πλαίσιο της μετάβασης στην ψηφιακή ραδιοτηλεόραση, η Επιτροπή απέστειλε τον Νοέμβριο του 2010 επίσημη προειδοποιητική επιστολή στις γαλλικές αρχές σχετικά με τον γαλλικό νόμο του 2007, ο οποίος παρέχει στους υφιστάμενους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς αναλογικής τηλεόρασης τη δυνατότητα να αποκτήσουν ένα επιπλέον εθνικό τηλεοπτικό κανάλι κατά τη μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση. Απουσία πειστικών αποδείξεων ότι οι εν λόγω ραδιοτηλεοπτικοί φορείς απέκτησαν τα επιπλέον κανάλια βάσει αντικειμενικών, διάφανων, μη μεροληπτικών και αναλογικών κριτηρίων, η Επιτροπή έκρινε ότι ο εν λόγω νόμος φαίνεται να παραβιάζει τη νομοθεσία της ΕΕ[118].

110. Τον Σεπτέμβριο του 2010, στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης διαδικασίας επί παραβάσει σχετικά με την ιταλική νομοθεσία περί ραδιοτηλεόρασης, η ιταλική αρχή επικοινωνιών θέσπισε κριτήρια και κανόνες με στόχο να διασφαλίσει ότι ανατίθενται περισσότερες συχνότητες που προκύπτουν από το «ψηφιακό μέρισμα» σε νεοεισερχόμενες και μικρότερες υφιστάμενες εταιρείες. Ο διαγωνισμός για τις εν λόγω συχνότητες αναμένεται να προκηρυχθεί το 2011.

111. Τον Δεκέμβριο του 2010, η Επιτροπή ενέκρινε την εξαγορά από τη News Corporation του βρετανικού φορέα συνδρομητικής τηλεόρασης British Sky Broadcasting (BSkyB)[119]. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πράξη δεν θα προκαλέσει σημαντικά εμπόδια στον αποτελεσματικό ανταγωνισμό, με την επιφύλαξη της έρευνας από τις αρμόδιες αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με το κατά πόσον η πράξη είναι συμβατή με το συμφέρον του Ηνωμένου Βασιλείου στη πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης.

112. Η Επιτροπή συνέχισε να εγκρίνει κρατική χρηματοδότηση για δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, όταν τόσο το αντικείμενο της δημόσιας υπηρεσίας όσο και η χρηματοδότηση καθορίζονται με απόλυτη διαφάνεια και όταν η κρατική χρηματοδότηση δεν υπερβαίνει την αναγκαία για την εκπλήρωση της αποστολής δημόσιας υπηρεσίας. Στις 20 Ιουλίου 2010, η Επιτροπή περάτωσε με θετική απόφαση τις επίσημες έρευνες σχετικά με το νέο σύστημα χρηματοδότησης για τους δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς στη Γαλλία και στην Ισπανία, εν όψει της σταδιακής κατάργησης των διαφημίσεων από τα εν λόγω κανάλια[120], και περάτωσε την έρευνα σχετικά με το ισχύον χρηματοδοτικό καθεστώς για τους ολλανδούς δημόσιους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, κατόπιν τροποποιήσεων και επίσημων δεσμεύσεων από τις Κάτω Χώρες[121].

2.6. Φαρμακευτική βιομηχανία

113. Μετά την ολοκλήρωση της έρευνας στον φαρμακευτικό κλάδο το 2009[122], η Επιτροπή ανακοίνωσε την αναθεώρηση της λεγόμενης «οδηγίας για τη διαφάνεια», η οποία θεσπίζει ελάχιστους κανόνες για τον καθορισμό των τιμών και τις διαδικασίες επιστροφής[123]. Η αναθεώρηση θα εξετάσει τρόπους βελτίωσης της διαφάνειας των εν λόγω μέτρων και αποφυγής των σχετικών καθυστερήσεων εισόδου στην αγορά, ιδίως για τα γενόσημα φάρμακα. Ορισμένα κράτη μέλη (π.χ. Ισπανία, Ιταλία ή Αυστρία) έλαβαν επίσης συστάσεις από την έρευνα του κλάδου σχετικά με τη βελτίωση της εισόδου των γενόσημων φαρμάκων στην αγορά.

114. Η έρευνα του κλάδου ενίσχυσε επίσης την ώθηση προς την κατεύθυνση της θέσπισης του κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας και ενός ενιαίου και εξειδικευμένου συστήματος επίλυσης των διαφορών σχετικά με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας στην Ευρώπη, όπως υποστήριξε και πρότεινε η Επιτροπή. Στις 10 Δεκεμβρίου 2010, το Συμβούλιο ανέφερε ότι η ενισχυμένη συνεργασία είναι η μόνη δυνατότητα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός ενιαίου συστήματος διπλώματος ευρεσιτεχνίας της ΕΕ. Η Επιτροπή υπέβαλε σχετική πρόταση στις 14 Δεκεμβρίου 2010[124].

115. Η Επιτροπή άρχισε επίσης να παρακολουθεί τους διακανονισμούς όσον αφορά διπλώματα ευρεσιτεχνίας στην ΕΕ[125]. Το ποσοστό διακανονισμών όσον αφορά διπλώματα ευρεσιτεχνίας στον φαρμακευτικό κλάδο, οι οποίοι είναι δυνητικά προβληματικοί, μειώθηκε σε 10 % κατά την περίοδο από τον Ιούλιο του 2008 έως τον Δεκέμβριο του 2009 σε σύγκριση με 22 % κατά την περίοδο που καλύπτει η έρευνα του κλάδου (Ιανουάριος 2000-Ιούνιος 2008). Η ταυτόχρονη αύξηση του συνολικού αριθμού διακανονισμών όσον αφορά διπλώματα ευρεσιτεχνίας έδειξε ότι οι εταιρείες δεν εμποδίζονται να συνάπτουν διακανονισμούς από τη συνεχιζόμενη δράση εφαρμογής του νόμου της Επιτροπής.

116. Διαφορετικές δράσεις εφαρμογής του νόμου βρίσκονται σε εξέλιξη ως άμεση συνέχεια της έρευνας του κλάδου. H Επιτροπή ερευνά συμφωνίες διακανονισμού όσον αφορά διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τις οποίες σύναψαν η Servier και ορισμένοι φορείς εκμετάλλευσης γενόσημων φαρμάκων για το φάρμακο κατά της υπέρτασης perindopril[126]. Σε παρόμοια θέματα, η Επιτροπή κίνησε επίσης επίσημη διαδικασία κατά της δανικής φαρμακευτικής επιχείρησης Lundbeck σχετικά με το αντικαταθλιπτικό φάρμακό της citalopram[127].

117. Ο φαρμακευτικός κλάδος αποτέλεσε επίσης προτεραιότητα για ορισμένες εθνικές αρχές ανταγωνισμού (ΕΑΑ). Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, η βρετανική Επιτροπή Ανταγωνισμού (Office of Fair Trading, OFT) εξέδωσε, τον Φεβρουάριο του 2010, ανακοίνωση αιτιάσεων προς την Reckitt Benckiser, η οποία αναγνώρισε την παράβαση και συμφώνησε να καταβάλει πρόστιμο 10,2 εκατομμυρίων GBP[128]. Η ιταλική ΕΑΑ κίνησε επίσης έρευνα κατά της εταιρείας παραγωγής αρχέτυπων σκευασμάτων Pfizer σχετικά με δυνητική κατάχρηση του συστήματος ευρεσιτεχνιών μέσω της τεχνητής παράτασης της προστασίας μέσω διπλώματος ευρεσιτεχνίας του φαρμάκου latanoprost.

118. Η τάση ενοποίησης στον φαρμακευτικό κλάδο συνεχίσθηκε τόσο στο τμήμα της αγοράς των εταιρειών παραγωγής αρχέτυπων σκευασμάτων όσο και στο τμήμα των εταιρειών παραγωγής γενοσήμων. Οι κύριες υποθέσεις που εξετάσθηκαν ήταν οι Abbott / Solvay Pharmaceuticals, Teva / Ratiopharm και Novartis / Alcon[129]. Οι υποθέσεις αυτές έλαβαν έγκριση κατά το πρώτο στάδιο της έρευνας με την παροχή δεσμεύσεων. Καθώς οι φαρμακευτικές εταιρείες δραστηριοποιούνται συχνά παγκοσμίως, οι διαδικασίες περιελάμβαναν συνεργασία με άλλες αρχές ανταγωνισμού ανά τον κόσμο.

2.7. Υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης

119. Η Επιτροπή εξέδωσε την πρώτη αντιμονοπωλιακή απόφασή της στην αγορά των υπηρεσιών υγείας επιβάλλοντας πρόστιμο ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ στον γαλλικό φαρμακευτικό σύλλογο (ONP)[130]. Η Επιτροπή καταδίκασε τη συμπεριφορά του ONP στη γαλλική αγορά κλινικών εργαστηριακών δοκιμών. Ειδικότερα, έκρινε ότι ο ONP περιόριζε τις ενδεχόμενες μειώσεις τιμών για κλινικές δοκιμές και περιόριζε την ανάπτυξη ορισμένων ομάδων εργαστηρίων με σκοπό την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της πλειονότητας των μελών του.

120. Το 2010, η Επιτροπή εξέτασε ορισμένες καταγγελίες οι οποίες υποβλήθηκαν από ιδιωτικούς παρόχους υπηρεσιών υγείας κατά της εικαζόμενης άδικης μεταχείρισής τους ή κατά ενδεχόμενων υπερβολικών αποζημιώσεων δημόσιων νοσοκομείων. Οι καταγγελίες αυτές προέρχονταν συνήθως από φορείς εκμετάλλευσης κρατών μελών στα οποία οι αγορές ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης είναι πιο ανοικτές στον ανταγωνισμό (π.χ. Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία και Κάτω Χώρες).

2.8. Μεταφορές

121. Η ύφεση της οικονομίας το 2009 είχε σημαντικό αντίκτυπο σε όλους σχεδόν τους κλάδους μεταφορών, αλλά το 2010 υπήρξε έτος σταδιακής ανάκαμψης. Έως τα τέλη του 2010, οι τιμές στις αεροπορικές και στις θαλάσσιες μεταφορές είχαν επανέλθει σε μεγάλο βαθμό στα προ της κρίσης επίπεδα.

2.8.1. Αεροπορικές μεταφορές

122. Στις 14 Ιουλίου 2010, η Επιτροπή έθεσε τέλος σε μια σημαντική υπόθεση παραβίασης της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, βάσει του άρθρου 101, στον τομέα των αεροπορικών μεταφορών καθιστώντας νομικά δεσμευτικές τις δεσμεύσεις που πρόσφεραν οι British Airways, American Airlines και Iberia[131], ως απόκριση στις ανησυχίες για τον ανταγωνισμό, οι οποίες προέκυψαν από τη συμφωνία τους να συντονίσουν τιμές, δυναμικότητα, δρομολόγια, μάρκετινγκ και πωλήσεις και να μοιρασθούν τα έσοδα σε διατλαντικές γραμμές. Για την αντιμετώπιση των ανησυχιών για τον ανταγωνισμό που εντοπίσθηκαν, οι τρεις αεροπορικές εταιρείες δεσμεύθηκαν να ελευθερώσουν επτά ζεύγη διαθέσιμου χρόνου πτήσης στους αερολιμένες Heathrow του Λονδίνου ή Gatwick του Λονδίνου σε τέσσερις γραμμές, να προσφέρουν τη δυνατότητα συνδυασμού ναύλων και συμφωνίες ειδικής ποσόστωσης και να παράσχουν πρόσβαση στους ανταγωνιστές τους στα προγράμματα τακτικών επιβατών των μερών. Η απόφαση αυτή θα επιφέρει σημαντικά οφέλη για τους ευρωπαίους καταναλωτές διασφαλίζοντας ότι διατηρείται επαρκής ανταγωνισμός στις διατλαντικές πτήσεις, ιδίως από το Λονδίνο.

123. Το 2010, οι συγκεντρώσεις στις αεροπορικές μεταφορές αποτέλεσαν σημαντικό σημείο εστίασης του ελέγχου των συγκεντρώσεων, αντικατοπτρίζοντας τη συνεχιζόμενη ενοποίηση του κλάδου. Στις 14 Ιουλίου 2010, η Επιτροπή ενέκρινε τη συγχώνευση μεταξύ της British Airways και της Iberia κατόπιν έρευνας της αγοράς, η οποία κατέδειξε ότι η συγχωνευμένη οντότητα θα εξακολουθήσει να αντιμετωπίζει επαρκή ανταγωνισμό στις αεροπορικές μεταφορές επιβατών και εμπορευμάτων καθώς και στην επίγεια εξυπηρέτηση[132]. Στις 27 Ιουλίου 2010, η Επιτροπή ενέκρινε τη συγχώνευση της United Airlines και της Continental Airlines, αμφότερες αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες που εκτελούν προγραμματισμένες πτήσεις επιβατών και εμπορευμάτων μεταξύ του ΕΟΧ και των Ηνωμένων Πολιτειών[133]. Η έρευνα της αγοράς επιβεβαίωσε τη συμπληρωματική φύση των διατλαντικών δικτύων τους. Στις 30 Ιουλίου 2010, η Επιτροπή κίνησε διεξοδική έρευνα σχετικά με τη σχεδιαζόμενη συγχώνευση μεταξύ της Olympic Air και της Aegean Airlines μετά τις αρχικές ενδείξεις ότι η σχεδιαζόμενη συγκέντρωση θα είχε ως αποτέλεσμα πολύ υψηλά μερίδια αγοράς σε ορισμένες γραμμές[134].

124. Η έκρηξη του ηφαιστείου Eyjafjallajökull στην Ισλανδία τον Απρίλιο του 2010 προκάλεσε ένα νέφος ηφαιστειακής στάχτης, το οποίο κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, εκτός του εναέριου χώρου της περιοχής της Μεσογείου. Στις 4 Μαΐου 2010, στα συμπεράσματά του σχετικά με την απόκριση της ΕΕ στις συνέπειες του νέφους ηφαιστειακής στάχτης στις αεροπορικές μεταφορές, το Συμβούλιο συμφώνησε να ανακαλέσει το ισχύον νομικό πλαίσιο που εφαρμόζεται σε δυνητικά μέτρα στήριξης από τα κράτη μέλη (άρθρο 107 παράγραφος 2 στοιχείο β) της ΣΛΕΕ). Ωστόσο, κανένα κράτος μέλος δεν δήλωσε την πρόθεσή του 2010 να χορηγήσει κρατική ενίσχυση στον κλάδο των αεροπορικών μεταφορών στο προαναφερθέν πλαίσιο.

125. Αρκετές κρατικές ενισχύσεις για επενδύσεις σε υποδομές αερολιμένων εγκρίθηκαν ως συμβατές με την εσωτερική αγορά για αερολιμένες στο Ηνωμένο Βασίλειο (αερολιμένας Derry), στη Φινλανδία (αερολιμένας Vaasa και αερολιμένας Oulu) και στη Λεττονία (αερολιμένας Ρίγας)[135]. Η Επιτροπή περάτωσε επίσης την επίσημη διαδικασία έρευνας σχετικά με τη συμφωνία που συνάφθηκε έως το 2016 μεταξύ του αερολιμένα της Μπρατισλάβας και της Ryanair καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι δεν χορηγήθηκε κανένα πλεονέκτημα στη Ryanair[136].

126. Επιπλέον, η Επιτροπή κίνησε επίσημες διαδικασίες έρευνας τον Φεβρουάριο του 2010 σχετικά με τις πτυχές κρατικής ενίσχυσης του δανείου που χορηγήθηκε στη ČSA-Czech Airlines από κρατική οντότητα (Osinek) καθώς και την επακόλουθη απελευθέρωση των εξασφαλίσεων του δανείου[137], καθώς και σχετικά με αρκετά μέτρα που χορηγήθηκαν από τις ουγγρικές αρχές για τη στήριξη της Malév, του εθνικού αερομεταφορέα της χώρας, στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης και της επακόλουθης επανεθνικοποίησής της[138] τον Δεκέμβριο του 2010. Τέλος, η Επιτροπή ενέκρινε τον Νοέμβριο του 2010 ενίσχυση διάσωσης υπό μορφή δανείου ύψους 52 εκατομμυρίων ευρώ προς τον εθνικό αερομεταφορέα της Μάλτας[139] για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ρευστότητας της Air Malta έως ότου υποβληθεί στην Επιτροπή ένα χρηστό σχέδιο αναδιάρθρωσης.

2.8.2. Σιδηροδρομικές και χερσαίες μεταφορές

127. Η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για την αναδιατύπωση της πρώτης δέσμης μέτρων για τους σιδηροδρόμους στις 17 Σεπτεμβρίου 2010[140]. Στόχος της πρότασης είναι η αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά σιδηροδρομικών μεταφορών βελτιώνοντας την πρόσβαση σε υπηρεσίες σχετικές με τους σιδηροδρόμους, όπως οι τερματικοί σταθμοί και οι εγκαταστάσεις συντήρησης, και ενισχύοντας τις εξουσίες των εθνικών σιδηροδρομικών ρυθμιστικών φορέων.

128. Στον τομέα του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων, η Επιτροπή εξέδωσε τον Φεβρουάριο του 2010 την πρώτη απόφασή της εφαρμόζοντας τον νέο κανονισμό για τις δημόσιες επιβατικές μεταφορές, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 3 Δεκεμβρίου 2009[141]. Έτσι, η Επιτροπή ολοκλήρωσε την επίσημη διαδικασία έρευνας, η οποία ξεκίνησε το 2008, σχετικά με τις συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίες της δανικής σιδηροδρομικής εταιρείας Danske Statsbaner (DSB)[142]. Η Επιτροπή έκρινε ότι η αποζημίωση που καταβάλλει η δανική κυβέρνηση κάθε έτος στη DSB για τα έξοδα που πραγματοποιεί για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών της παροχής δημόσιας υπηρεσίας περιορίζεται στην απολύτως αναγκαία για την κάλυψη των εν λόγω εξόδων. Η Επιτροπή ενέκρινε στις 26 Μαΐου 2010 το σχέδιο της Société nationale des chemins de fer belges (SNCB) για την αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων μεταφοράς εμπορευμάτων[143], και ενέκρινε τον Δεκέμβριο του 2010 ενίσχυση διάσωσης ύψους περίπου 128 εκατομμυρίων ευρώ για την BDZ EAD, την κρατική βουλγαρική σιδηροδρομική εταιρεία, η οποία δραστηριοποιείται τόσο στην αγορά μεταφοράς εμπορευμάτων όσο και στην αγορά μεταφοράς επιβατών[144].

129. Στον τομέα του ελέγχου των συγκεντρώσεων, η Επιτροπή ενέκρινε αρκετές εξαγορές υπό τον όρο της εκχώρησης δραστηριοτήτων σε ορισμένες γεωγραφικές αγορές, όπως η σχεδιαζόμενη εξαγορά του βρετανικού φορέα εκμετάλλευσης σιδηροδρόμων και λεωφορείων Arriva plc από τη Deutsche Bahn[145], ή της ανάληψης δεσμεύσεων για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής πρόσβασης νέων επιχειρήσεων στην αγορά, όπως στην περίπτωση της κοινής επιχείρησης «New Eurostar» μεταξύ της SNCF και της London Continental Railways[146].

2.8.3. Θαλάσσιες μεταφορές

130. Η Επιτροπή συνέχισε το 2010 τις προσπάθειες προάσπισης του ανταγωνισμού έναντι τρίτων χωρών στον τομέα της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας στις θαλάσσιες μεταφορές. Η συνεπής θέση της στηρίζεται στην προάσπιση της εξαίρεσης από τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες ορισμένων κοινοπραξιών –επιχειρησιακές συνεργασίες μεταξύ ναυτιλιακών εταιρειών τακτικών γραμμών για κοινή υπηρεσία μεταφοράς εμπορευμάτων– απαγορεύοντας ταυτόχρονα όλες τις μορφές συμφωνιών καθορισμού των τιμών και καθορισμού της δυναμικότητας.

131. Τον Ιανουάριο του 2010, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία κατά του καθεστώτος «Baltic Max Feeder», βάσει του οποίου οι ιδιοκτήτες σκαφών μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων σκόπευαν να καλύψουν από κοινού τα έξοδα απόσυρσης των σκαφών από την υπηρεσία[147]. Το σχεδιαζόμενο καθεστώς εγκαταλείφθηκε στη συνέχεια και η υπόθεση περατώθηκε.

132. Επίσης τον Ιανουάριο, η Επιτροπή ενέκρινε για πρώτη φορά ενίσχυση για τη δρομολόγηση ενός σχεδίου «θαλάσσιας αρτηρίας» βάσει τόσο των κατευθυντήριων γραμμών για τις θαλάσσιες μεταφορές όσο και των κατευθυντήριων γραμμών για τις συμπληρωματικές ενισχύσεις[148]. Το σχέδιο αφορά την εγκαθίδρυση θαλάσσιας σύνδεσης μεταξύ του γαλλικού λιμένα της Nantes-Saint Nazaire και του ισπανικού λιμένα της Gijón[149] και στοχεύει να αναλάβει από 3 % έως 5 % της οδικής κυκλοφορίας, η οποία διέρχεται επί του παρόντος από τα δυτικά των Πυρηναίων.

133. Όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για τη χρηματοδότηση λιμενικών υποδομών, η Επιτροπή αποφάσισε να δρομολογήσει μελέτη για τη συλλογή πληροφοριών, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα τη λειτουργία των λιμένων και τη δημόσια χρηματοδότηση των υποδομών τους. Βάσει των αποτελεσμάτων της μελέτης, η Επιτροπή θα μπορέσει να καθορίσει μια αξιόπιστη προσέγγιση για να προχωρήσει στον συγκεκριμένο τομέα.

2.9. Ταχυδρομικές υπηρεσίες

134. Βάσει της τρίτης οδηγίας για τις ταχυδρομικές υπηρεσίες[150], τα περισσότερα κράτη μέλη πρέπει επιτύχουν πλήρες άνοιγμα της αγοράς καταργώντας κάθε εναπομένοντα αποκλειστικό τομέα έως την 31η Δεκεμβρίου 2010, ενώ προβλέφθηκε παράταση δύο ετών για ένδεκα κράτη μέλη[151]. Η διαδικασία ελευθέρωσης προχωρά ταχέως και ορισμένα κράτη μέλη (Γερμανία, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες, Σουηδία και Φινλανδία) έχουν ήδη ανοίξει πλήρως τις αγορές ταχυδρομικών υπηρεσιών πριν από τη λήξη της προθεσμίας. Παρά την έως τώρα πρόοδο, ο πραγματικός ανταγωνισμός, ιδίως στο τμήμα της αλληλογραφίας, αρχίζει μόλις να κάνει την εμφάνισή του. Είναι σημαντικό να διασφαλισθεί ότι η τυχόν αποζημίωση η οποία χορηγείται στον φορέα παροχής καθολικής υπηρεσίας για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας είναι συνεπής προς το πραγματικό κόστος των υπηρεσιών και δεν συνιστά αθέμιτο πλεονέκτημα, προκειμένου να διασφαλίζονται ίσοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ ανταγωνιστών και να προωθηθεί ο ανταγωνισμός στις ταχυδρομικές υπηρεσίες.

135. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή συνέχισε το 2010 την έρευνα που κίνησε το 2007 σχετικά με την εικαζόμενη υπερβολική αποζημίωση της Deutsche Post AG[152] για την εκτέλεση υποχρεώσεων παροχής καθολικής υπηρεσίας από το 1989 έως το 2007. Μετά την επιβεβαίωση της ακύρωσης της απόφασης της Επιτροπής του 2002 από το Δικαστήριο[153], η συνεχιζόμενη έρευνα εφαρμόζει, όπως ζήτησε το Δικαστήριο, μια συνολική προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει όλες τις καθολικές υπηρεσίες που παρέχει η Deutsche Post.

136. Το 2010, η Επιτροπή συνέχισε την επίσημη διαδικασία έρευνας που κίνησε το 2009, προκειμένου να εξετάσει κατά πόσον ορισμένα μέτρα υπέρ του βελγικού φορέα παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών De Post - La Poste είναι σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις[154]. Η τρέχουσα έρευνα της Επιτροπής, η οποία ξεκίνησε στις 13 Ιουλίου 2009, προχωρά γρήγορα με την ενεργό συνεργασία των βελγικών αρχών και αφορά διάφορα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων της αποζημίωσης που χορηγείται από το Βέλγιο για καθήκοντα δημόσιας υπηρεσίας, των εισφορών κεφαλαίου, της απαλλαγής από συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις, της μεταβίβασης κτιρίων και φορολογικών απαλλαγών.

137. Με την οριστική απόφασή της, η οποία εκδόθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2010[155], η Επιτροπή περάτωσε την επίσημη διαδικασία έρευνας, στην οποία εξέτασε εικαζόμενη κρατική ενίσχυση που χορηγήθηκε υπέρ της γαλλικής La Poste υπό μορφή απεριόριστης κρατικής εγγύησης λόγω του καθεστώτος δημοσίου δικαίου της επιχείρησης. Η Επιτροπή δεν αμφισβήτησε την αποστολή δημόσιας υπηρεσίας της La Poste ούτε το γεγονός ότι ανήκει και ελέγχεται από το κράτος, εν όψει της ουδετερότητας των ευρωπαϊκών κανόνων όσον αφορά τα καθεστώτα ιδιοκτησίας που ισχύουν στα κράτη μέλη. Ωστόσο, έκρινε ότι η κρατική εγγύηση που προκύπτει από το ειδικό καθεστώς της La Poste αποτελεί ασυμβίβαστη κρατική ενίσχυση και πρέπει να καταργηθεί, πράγμα το οποίο επιτεύχθηκε μέσω της μετατροπής της La Poste σε ανώνυμη εταιρεία την 1η Μαρτίου 2010[156].

2.10. Αυτοκινητοβιομηχανία

138. Το 2010, η αυτοκινητοβιομηχανία άρχισε να εξέρχεται από την κρίση, η οποία την έπληξε σοβαρά το 2008 και το 2009. Εκτός από τη διατήρηση της ανάκαμψης, στις μελλοντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος περιλαμβάνονται η θέση σε κυκλοφορία οχημάτων αποδοτικότερων όσον αφορά τη χρήση πόρων και η προσαρμογή των δικτύων διανομής στα επίπεδα της ζήτησης και στον αυξανόμενο διεθνή ανταγωνισμό. Τα δυνητικά ζητήματα ανταγωνισμού περιλαμβάνουν τη διαχείριση της αναγκαίας αναδιάρθρωσης του κλάδου και την προώθηση της ανάπτυξης πιο «πράσινων» οχημάτων, διατηρώντας παράλληλα ίσους όρους ανταγωνισμού.

139. Στις 27 Μαΐου 2010, η Επιτροπή θέσπισε νέους κανόνες ανταγωνισμού για τις συμφωνίες μεταξύ κατασκευαστών οχημάτων και των εγκεκριμένων πωλητών, επισκευαστών και διανομέων ανταλλακτικών τους. Το νέο πλαίσιο εφαρμόζει τον γενικό κανονισμό γενικής απαλλαγής των κάθετων συμφωνιών, ο οποίος εγκρίθηκε στις 20 Απριλίου 2010, στις εν λόγω συμφωνίες από το 2010 όσον αφορά τις δευτερογενείς αγορές, και από το 2013 όσον αφορά τις αγορές πώλησης νέων οχημάτων. Επιπλέον, η Επιτροπή ενέκρινε τον κανονισμό 461/2010[157], ο οποίος καθορίζει τρεις συμπληρωματικούς περιορισμούς ιδιαίτερης σοβαρότητας σχετικά με τη διανομή ανταλλακτικών και ένα λεπτομερές σύνολο συμπληρωματικών κατευθυντήριων γραμμών για την αξιολόγηση των κάθετων συμφωνιών στον κλάδο[158]. Οι νέοι κανόνες αποτελούν ευέλικτη και αναλογική απόκριση στις διαφορετικές εντάσεις του ανταγωνισμού στην πρωτογενή αγορά και στις δευτερογενείς αγορές, και εναρμονίζει γενικά τους κανόνες που εφαρμόζονται σε συμφωνίες μεταξύ κατασκευαστών οχημάτων και των εξουσιοδοτημένων πωλητών, επισκευαστών και διανομέων ανταλλακτικών τους με το γενικό καθεστώς.

140. Το 2010, κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή 15 συγχωνεύσεις στην αυτοκινητοβιομηχανία και όλες εγκρίθηκαν κατά το πρώτο στάδιο της έρευνας χωρίς δεσμεύσεις. Η εξαγορά της Volvo Cars από τις κινεζικές εταιρείες Geely και Daqing[159] ήταν η μόνη υπόθεση η οποία αφορούσε κατασκευαστές οχημάτων.

141. Η αυτοκινητοβιομηχανία είχε την ευκαιρία να κάνει χρήση εξαιρετικών μέτρων στήριξης, τα οποία περιέχονταν στο προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις, εφόσον τα εγκεκριμένα καθεστώτα δεν περιορίζονταν στη συγκεκριμένη δραστηριότητα αλλά ήταν ανοικτά σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Ειδικότερα, η Επιτροπή ενέκρινε τον Φεβρουάριο του 2010 τα σχέδια που κοινοποίησε η Σουηδία για την παροχή εγγύησης η οποία θα επιτρέψει στη Saab Automobile AB[160] να εξασφαλίσει δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για ένα επενδυτικό σχέδιο ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, το οποίο αφορά μεταξύ άλλων την απόδοση των καυσίμων και την ασφάλεια των οχημάτων. Στις 16 Δεκεμβρίου, η Επιτροπή ενέκρινε ανάλογη εγγύηση από τη Σουηδία, προκειμένου να επιτρέψει στη Volvo Cars Corporation να εξασφαλίσει δάνειο ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ από την ΕΤΕπ για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων ερευνών και μηχανικής σχετικών με την απόδοση των καυσίμων και την οδική ασφάλεια[161].

2.11. Διατροφική αλυσίδα

142. Τον Ιούλιο του 2010, η Επιτροπή συνέστησε το φόρουμ υψηλού επιπέδου για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων [162]. Το φόρουμ θα ασχολείται ειδικότερα με αθέμιτες εμπορικές πρακτικές οι οποίες προκύπτουν από συμβατικές ανισορροπίες και διαφορές στη διαπραγματευτική ισχύ μεταξύ προμηθευτών και αγοραστών. Οι εν λόγω πρακτικές, οι οποίες πρέπει να διακρίνονται από τις πρακτικές που αντίκεινται στον ανταγωνισμό υπάγονται κανονικά στο εθνικό ενοχικό ή εμπορικό δίκαιο.

143. Αρκετές δυνητικές προκλήσεις σε θέματα ανταγωνισμού επηρεάζουν παρ’ όλα αυτά τη διατροφική αλυσίδα στην Ευρώπη. Η υποομάδα τροφίμων του ΕΔΑ παρέμεινε το επιχειρησιακό πλαίσιο για συζήτηση και συντονισμό μεταξύ των εθνικών αρχών ανταγωνισμού (ΕΑΑ) σχετικά με τα ζητήματα αυτά. Σημαντικός αριθμός ΕΑΑ έχουν ξεκινήσει ενεργά έρευνες στους τομείς των τροφίμων και των λιανικών πωλήσεων.

144. Ειδική έμφαση δόθηκε στον γαλακτοκομικό τομέα λόγω των δυσκολιών που αντιμετώπισαν οι παραγωγοί γαλακτοκομικών προϊόντων κατά την πρόσφατη κρίση του γάλακτος. Ακολουθώντας τις συστάσεις της ομάδας υψηλού επιπέδου για το γάλα, η Επιτροπή ενέκρινε νομοθετική πρόταση[163] τον Δεκέμβριο του 2010 σχετικά με τις συμβατικές σχέσεις στον τομέα του γάλακτος. Η πρόταση επιτρέπει τις συλλογικές διαπραγματεύσεις από οργανώσεις παραγωγών γαλακτοκομικών προϊόντων, με την επιφύλαξη ορισμένων ορίων βάσει του μεριδίου τους στους ενωσιακούς και εθνικούς όγκους παραγωγής γάλακτος. Η πρόταση προβλέπει επίσης μια «ρήτρα ασφαλείας», η οποία επιτρέπει στην αρμόδια ΕΑΑ ή στην Επιτροπή να αποφασίσει ότι οι διαπραγματεύσεις μιας οργάνωσης παραγωγών μπορούν να μην πραγματοποιηθούν, εάν περιορίζουν σοβαρά τον ανταγωνισμό ή εάν προκαλούν σοβαρή ζημία σε επιχειρήσεις μεταποίησης νωπού γάλακτος, και ιδίως ΜΜΕ.

3. Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ανταγωνισμού και η συνεργασια με τα εθνικα δικαστηρια

145. Το 2010, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ανταγωνισμού (ΕΔΑ) συνέχισε να αποτελεί ένα πολύ ενεργό φόρουμ για συζητήσεις και ανταλλαγές ορθών πρακτικών σχετικά με την εφαρμογή των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ στα 27 κράτη μέλη. Η Επιτροπή ενημερώθηκε, βάσει του άρθρου 11 παράγραφος 3 του κανονισμού 1/2003[164], για 158 νέες έρευνες υποθέσεων που κινήθηκαν από εθνικές αρχές ανταγωνισμού (ΕΑΑ) το 2010, μεταξύ άλλων στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας, της μεταποίησης, των μέσων ενημέρωσης και των τηλεπικοινωνιών. Επιπλέον, ο αριθμός των αποφάσεων εφαρμογής της νομοθεσίας που αναφέρθηκαν από τις ΕΑΑ και εξετάσθηκαν από την Επιτροπή αυξήθηκε κατά 36 % σε σύγκριση με το 2009. Όπως και τα προηγούμενα έτη, η Επιτροπή δεν κίνησε το 2010 καμία διαδικασία με σκοπό τη διασφάλιση συνοχής στη λήψη αποφάσεων.

146. Η Επιτροπή απάντησε σε δύο αιτήματα εθνικών δικαστηρίων (Ισπανία και Βέλγιο), βάσει του άρθρου 15 παράγραφος 1 του κανονισμού 1/2003, το οποίο επιτρέπει στους εθνικούς δικαστές να ζητούν από την Επιτροπή να τους διαβιβάσει πληροφορίες που κατέχει ή τη γνώμη της επί ζητημάτων που άπτονται της εφαρμογής της νομοθεσίας ανταγωνισμού της ΕΕ.

147. Η Επιτροπή υπέβαλε γραπτές παρατηρήσεις σε τρεις υποθέσεις, βάσει του άρθρου 15 παράγραφος 3 του κανονισμού 1/2003. Οι παρατηρήσεις υποβλήθηκαν στο High Court της Ιρλανδίας σχετικά με τις προϋποθέσεις του άρθρου 101 παράγραφος 3 της ΣΛΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στις συμφωνίες αναδιάρθρωσης μείωσης της δυναμικότητας, στο Ανώτατο Δικαστήριο της Σλοβακικής Δημοκρατίας σε σχέση με την εφαρμογή της οικονομικής συνέχειας επιχειρήσεων και την αποτελεσματικότητα των προστίμων, και στο Ανώτατο Δικαστήριο των Κάτω Χωρών σε σχέση με τη μη δυνατότητα φορολογικής έκπτωσης των προστίμων.

148. Οι ομάδες εργασίας για τις οριζόντιες συμφωνίες και τους κάθετους περιορισμούς υπήρξαν ιδιαίτερα δραστήριες το 2010 στο πλαίσιο της αναθεώρησης των αντίστοιχων κανονισμών απαλλαγής κατά κατηγορία και των συνοδευτικών κατευθυντήριων γραμμών. Συστάθηκε επίσης ομάδα εργασίας για τις συγκεντρώσεις.

149. Το 2010, το ΕΔΑ ξεκίνησε την έκδοση του ECN Brief, το οποίο απευθύνεται σε νομικούς και επιχειρήσεις καθώς και σε οργανώσεις καταναλωτών και ακαδημαϊκούς, με στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού στις δραστηριότητες του ΕΔΑ.

4. Διεθνείς δραστηριοτητεσ

150. Η Επιτροπή συνέχισε να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στο Διεθνές Δίκτυο Ανταγωνισμού (ΔΔΑ), ιδίως μέσω της συμμετοχής στο «σχέδιο της δεύτερης δεκαετίας» της συντονιστικής ομάδας, το οποίο εξετάζει το μέλλον του ΔΔΑ στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Η Επιτροπή συνέβαλε στο έργο της Επιτροπής Ανταγωνισμού του ΟΟΣΑ και έλαβε μέρος στις τρεις συνεδρίες που πραγματοποιήθηκαν το 2010. Έλαβε επίσης μέρος στην έκτη διάσκεψη αναθεώρησης της διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το εμπόριο και την ανάπτυξη.

151. Όπως και τα προηγούμενα έτη, η συνεργασία με τις αμερικανικές αρχές ήταν εντατική και ο αρμόδιος για θέματα ανταγωνισμού Επίτροπος είχε τακτικές συσκέψεις με τους αμερικανούς ομολόγους του, τον πρόεδρο της FTC (ομοσπονδιακή επιτροπή εμπορίου), Jon Leibowitz, και την αναπληρωτή υπουργό Δικαιοσύνης, Christine Varney. Αρκετές σημαντικές υποθέσεις που αφορούσαν τη νομοθεσία για τα μονοπώλια και τις συγχωνεύσεις και ερευνήθηκαν το 2010 επηρέαζαν την αγορά τόσο της ΕΕ όσο και των ΗΠΑ. Το σύστημα βέλτιστων πρακτικών που θεσπίσθηκε μεταξύ των αρχών της ΕΕ και των ΗΠΑ όσον αφορά τη συνεργασία για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων αποδείχθηκε ένα χρήσιμο πλαίσιο, για παράδειγμα στις υποθέσεις Cisco / Tandberg και Novartis / Alcon.

152. Τον Δεκέμβριο του 2010, το Συμβούλιο έδωσε εντολή στην Επιτροπή να διαπραγματευθεί συμφωνία συνεργασίας σε θέματα ανταγωνισμού με την Ελβετική Συνομοσπονδία. Η συμφωνία αυτή πρέπει να βασίζεται στις συμφωνίες που έχουν συναφθεί έως τώρα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Ιαπωνία και την Κορέα και μπορεί να περιλαμβάνει επιπλέον διατάξεις για την ανταλλαγή εμπιστευτικών πληροφοριών.

153. Η συνεργασία με την Κίνα παρέμεινε προτεραιότητα το 2010. Επιπλέον των τακτικών συζητήσεων που αφορούν τον νόμο κατά των μονοπωλίων και τη νομοθεσία εφαρμογής του, συζητήθηκαν ζητήματα που αφορούσαν συγκεκριμένες υποθέσεις κατά τις επισκέψεις υψηλού επιπέδου στο Πεκίνο και στις Βρυξέλλες αντίστοιχα.

154. Η στενή τεχνική συνεργασία μεταξύ της ΓΔ Ανταγωνισμού και της Επιτροπής Ανταγωνισμού της Ινδίας συνεχίσθηκε το 2010, ιδίως στους τομείς των περιοριστικών συμφωνιών, της κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης και του ελέγχου των συγκεντρώσεων.

155. Η ΓΔ Ανταγωνισμού διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις σχετικά με συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών και άλλες διμερείς συμφωνίες με μεγάλο αριθμό επιμέρους τρίτων χωρών ή ομάδες τρίτων χωρών. Ειδικότερα, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων ενέκρινε στις 16 Σεπτεμβρίου 2010 την υπογραφή της συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών ΕΕ-Κορέας, η οποία είναι η πρώτη του είδους της που περιέχει την απαγόρευση ορισμένων τύπων επιδοτήσεων. Η ΕΕ ολοκλήρωσε επίσης τις διαπραγματεύσεις για συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών που περιέχουν ένα κεφάλαιο για τον ανταγωνισμό με τις χώρες των Άνδεων (Κολομβία και Περού) καθώς και με την Κεντρική Αμερική.

156. Σημαντική πρόοδος επιτεύχθηκε τόσο από την Κροατία όσο και από την Τουρκία όσον αφορά την εκπλήρωση των αρχικών κριτηρίων αναφοράς του κεφαλαίου για τον ανταγωνισμό των απαιτήσεων για την ένταξη στην ΕΕ. Τον Ιούνιο, το Συμβούλιο αποφάσισε να ξεκινήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις για το κεφάλαιο του ανταγωνισμού με την Κροατία, ενώ το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε νόμο για τις κρατικές ενισχύσεις τον Οκτώβριο του 2010.

5. Διάλογος με οργανωσεισ καταναλωτων και ενδιαφερομενουσ

157. Το 2010 ζητήθηκε η γνώμη της υποομάδας για τον ανταγωνισμό της ευρωπαϊκής συμβουλευτικής ομάδας καταναλωτών (ECCG), η οποία απαρτίζεται από έναν εκπρόσωπο εθνικών οργανώσεων καταναλωτών για κάθε κράτος μέλος και έναν εκπρόσωπο του Ευρωπαϊκού Γραφείου Ενώσεων Καταναλωτών (ΕΓΕΚ), σχετικά με σημαντικά ζητήματα όπως οι κάθετοι περιορισμοί και τα ένδικα μέσα. Η υποομάδα εξέδωσε γνώμη σχετικά με τις αγωγές αποζημίωσης[165], η οποία εγκρίθηκε από την ολομέλεια της ECCG.

158. Η περιοχή για τους καταναλωτές στον δικτυακό τόπο της ΓΔ Ανταγωνισμού αναπτύχθηκε περαιτέρω και είναι διαθέσιμη σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ από τα μέσα του 2010. Στον δικτυακό τόπο παρουσιάζονται με απλή γλώσσα ο ρόλος της πολιτικής ανταγωνισμού και οι κύριες υποθέσεις ανταγωνισμού.

159. Η ΓΔ Ανταγωνισμού δημοσίευσε τα αποτελέσματα της πρώτης συνολικής έρευνας ενδιαφερομένων για τις απόψεις τους όσον αφορά τη θεωρούμενη ποιότητα των δράσεων της ΓΔ Ανταγωνισμού[166]. Η έρευνα διενεργήθηκε σε δύο μέρη από δύο ανεξάρτητους οργανισμούς ερευνών αγοράς στους επαγγελματίες ενδιαφερομένους και στους πολίτες σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ[167]. Στη μελέτη η ΓΔ Ανταγωνισμού εγκωμιάζεται ιδιαίτερα για την αποτελεσματικότητα του έργου της και για την ακεραιότητα του προσωπικού της. Η έρευνα περιείχε επίσης εποικοδομητικές κριτικές σε αρκετούς τομείς καθώς και προτάσεις για βελτίωση.

6. Διοργανική συνεργασια

160. Μετά τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2009, και την έναρξη της νέας θητείας της Επιτροπής το 2010, εγκρίθηκε, τον Οκτώβριο του 2010, η νέα συμφωνία-πλαίσιο μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων[168].

161. Το 2010, το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψηφίσματα σχετικά με την έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού του 2008, σχετικά με τον κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία των αυτοκινήτων οχημάτων, σχετικά με τις οριζόντιες συμφωνίες και σχετικά με την απόφαση του Συμβουλίου για τις κρατικές ενισχύσεις που διευκολύνουν την παύση λειτουργίας μη ανταγωνιστικών ανθρακωρυχείων. Επιπλέον του τακτικού διαλόγου μεταξύ του Επιτρόπου και της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON) του ΕΚ τον Ιούνιο και τον Νοέμβριο, ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής κ. Almunia ανακοίνωσε τον Οκτώβριο στους βουλευτές της Επιτροπής ECON την παράταση των προσωρινών κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις που θεσπίσθηκαν ως απόκριση στη χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση.

162. Η Επιτροπή συνεργάσθηκε στενά με το Συμβούλιο ενημερώνοντάς το για σημαντικές πρωτοβουλίες πολιτικής στον τομέα του ανταγωνισμού, και ιδίως για τα προσωρινά μέτρα κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Σημαντικό θέμα υπήρξε επίσης η απόφαση του Συμβουλίου για τις κρατικές ενισχύσεις που διευκολύνουν την παύση λειτουργίας μη ανταγωνιστικών ορυχείων.

163. Κατόπιν ενημέρωσης από την Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εξέδωσε γνωμοδοτήσεις σχετικά με την έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού του 2008, σχετικά με τα μη ανταγωνιστικά ορυχεία και σχετικά με τον κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία των αυτοκινήτων οχημάτων, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στους διαλόγους πολιτικής στον τομέα της πολιτικής ανταγωνισμού.

[1] http://ec.europa.eu/competition/index_en.html

[2] Έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού του 1971, σ. 13

[3] Υποθέσεις C-56/64 και C-58/64 Grunding-Consten, Συλλογή 1966, σ. 299.

[4] Όπως το καρτέλ ζάχαρης – βλέπε Suiker Unie κ.ά. κατά Επιτροπής, απόφαση της 16.12.1975.

[5] Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 4064/89 του Συμβουλίου, της 21ης Δεκεμβρίου 1989, για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων (ΕΕ L 257, 21.9.1990, σ. 13).

[6] The European Commission – History and Memories (Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Ιστορία και αναμνήσεις), σ. 306.

[7] Θεσπίσθηκε το 2004 με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 139/2004 του Συμβουλίου, της 20ής Ιανουαρίου 2004, για τον έλεγχο των συγκεντρώσεων μεταξύ επιχειρήσεων (κοινοτικός κανονισμός συγκεντρώσεων) (ΕΕ L 24, 29.1.2004, σ. 1-22).

[8] Όπως στις υποθέσεις Korsnas/Assidoman Cartonboard ή T-Mobile Austria/Tele.ring .

[9] Κατευθύνσεις σχετικά με τις προτεραιότητες της Επιτροπής κατά τον έλεγχο της εφαρμογής του άρθρου 82 της συνθήκης ΕΚ σε καταχρηστικές συμπεριφορές αποκλεισμού που υιοθετούν δεσπόζουσες επιχειρήσεις (ΕΕ C 45, 24.2.2009, σ. 7-20).

[10] Οι βάσεις για την έννοια της κρατικής ενίσχυσης τέθηκαν ήδη από το 1961 στην υπόθεση 30-59 De Gezamenlijke Steenkolenmijnen in Limburg κατά Ανωτάτης Αρχής Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, Συλλογή 1961, σ. 3.

[11] The European Commission, 1958-1972 – History and memories, σ. 312.

[12] Υπόθεση C-70/72 Επιτροπή κατά Γερμανίας, Συλλογή 1973, σ. 813.

[13] Έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού του 1989, σ. 14.

[14] Ειδικότερα, η συμφωνία Andreatta / Van Miert του Ιουλίου του 1993 σχετικά με ορισμένες δημόσιες επιχειρήσεις στην Ιταλία (βλέπε IP/93/734, 8.9.1993) και η συμφωνία Monti / Koch-Weser του Ιουλίου του 2001 σχετικά με το γερμανικό σύστημα κρατικών εγγυήσεων για τα πιστωτικά ιδρύματα δημόσιου δικαίου (βλέπε IP/01/1007, 17.7.2001).

[15] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2002, για την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού που προβλέπονται στα άρθρα 81 και 82 της συνθήκης (ΕΕ L 1, 4.1.2003, σ. 1-25).

[16] Πίνακας αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις – Επικαιροποίηση φθινοπώρου 2010 (COM(2010) 701).

[17] Υπόθεση C-453/99 Courage κατά Crehan, Συλλογή 2001, σ. I-6297.

[18] Λευκή Βίβλος σχετικά με τις αγωγές αποζημίωσης για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ (COM(2008) 165 τελικό).

[19] Έκθεση για τη λειτουργία του κανονισμού 1/2003 (COM(2009) 206 τελικό).

[20] Έκθεση επί της πολιτικής ανταγωνισμού του 1992, σ. 15.

[21] Έκθεση του καθηγητή M. Monti προς τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: «Μια νέα στρατηγική για την ενιαία αγορά» της 9.5.2010.

[22] Ανακοίνωση σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων στα μέτρα που λήφθηκαν για τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς στο πλαίσιο της τρέχουσας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης (ΕΕ C 270, 25.10.2008, σ. 8).

[23] Ανακοίνωση σχετικά με την ανακεφαλαιοποίηση των χρηματοπιστωτικών οργανισμών στο πλαίσιο της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής κρίσης: περιορισμός των ενισχύσεων στο ελάχιστο απαραίτητο και διασφαλίσεις έναντι αδικαιολόγητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού (ΕΕ C 10, 15.1.2009, σ. 2).

[24] Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την αντιμετώπιση των απομειωμένων περιουσιακών στοιχείων στον κοινοτικό τραπεζικό τομέα (ΕΕ C 72, 26.3.2009, σ. 1).

[25] Ανακοίνωση της Επιτροπής περί της αποκατάστασης της βιωσιμότητας και αξιολόγησης των μέτρων αναδιάρθρωσης στον χρηματοπιστωτικό τομέα στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης βάσει των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων (ΕΕ C 195, 19.8.2009, σ. 9).

[26] Πίνακας αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις – Επικαιροποίηση φθινοπώρου 2010 (COM(2010) 701).

[27] Υποθέσεις N372/2009 Σχέδιο βιωσιμότητας για την Aegon , C9/2009 Αναδιάρθρωση της Dexia , N256/2009 Ενίσχυση αναδιάρθρωσης προς την Ethias , C26/2009 Ενίσχυση αναδιάρθρωσης προς την Parex και C32/29 Αναδιάρθρωση της Sparkasse Köln/Bonn .

[28] Υπόθεση C33/2009 Αναδιάρθρωση της BPP .

[29] Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή, από την 1η Ιανουαρίου 2011, των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων στα μέτρα στήριξης των τραπεζών στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής κρίσης (ΕΕ C 329, 7.12.2010, σ. 7).

[30] Προσωρινό πλαίσιο της Ένωσης για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό να στηριχθεί η πρόσβαση στη χρηματοδότηση κατά τη διάρκεια της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης (ενοποιημένη έκδοση) (ΕΕ C 83, 7.4.2009, σ. 1).

[31] Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία και Ιταλία.

[32] Προσωρινό πλαίσιο της Ένωσης για τη λήψη μέτρων κρατικής ενίσχυσης με σκοπό να στηριχθεί η πρόσβαση στη χρηματοδότηση κατά τη διάρκεια της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης (ΕΕ C 6, 11.1.2011, σ. 5).

[33] The Economic Adjustment Programme for Greece (Το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής για την Ελλάδα), European Economy, Occasional Papers 61, Μάιος 2010.

[34] Υπόθεση N260/2010 Τρίτη παράταση του καθεστώτος στήριξης των ελληνικών τραπεζών (ΕΕ C 238, 3.9.2010, σ. 3).

[35] Υπόθεση N328/2010 Ανακεφαλαιοποίηση πιστωτικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα στο πλαίσιο του ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΕΕ C 316, 20.11.2010, σ. 7).

[36] MEMO/10/624.

[37] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 330/2010 της Επιτροπής, της 20ής Απριλίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες κάθετων συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών (ΕΕ L 102, 23.4.2010, σ. 1-7).

[38] Ανακοίνωση της Επιτροπής - Κατευθυντήριες γραμμές για τους κάθετους περιορισμούς (ΕΕ C 130, 19.5.2010, σ. 1-46).

[39] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1217/2010 της Επιτροπής, της 14ης Δεκεμβρίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών έρευνας και ανάπτυξης (ΕΕ L 335, 18.12.2010, σ. 36) και κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1218/2010 της Επιτροπής, της 14ης Δεκεμβρίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών εξειδίκευσης (ΕΕ L 335, 18.12.2010, σ. 43).

[40] Κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή του άρθρου 101 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συμφωνίες οριζόντιας συνεργασίας (ΕΕ C 11, 14.1.2011, σ. 1).

[41] Ολοκληρωμένη βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης: Η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα τίθενται στο επίκεντρο (COM(2010) 614).

[42] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 267/2010 της Επιτροπής, της 24ης Μαρτίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών στον τομέα των ασφαλίσεων (ΕΕ L 83, 30.3.2010, σ. 1).

[43] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 461/2010 της Επιτροπής, της 27ης Μαΐου 2010, σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες κάθετων συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας (ΕΕ L 129, 28.5.2010, σ. 52).

[44] Λευκή Βίβλος σχετικά με τις αγωγές αποζημίωσης για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της ΕΚ (COM(2008) 165 τελικό).

[45] Υποθέσεις COMP/38511 DRAM , COMP/39092 Είδη υγιεινής για λουτρά , COMP/38344 Προεντεταμένος χάλυβας, COMP/38866 Φωσφορικά άλατα για ζωοτροφές , COMP/36212 Αυτοαντιγραφικό χαρτί (επανέκδοση απόφασης για την Bolloré), COMP/39258 Αερομεταφερόμενο φορτίο και COMP/39309 Οθόνη υγρών κρυστάλλων.

[46] Βλέπε σημείο 35 των κατευθυντήριων γραμμών για τη μέθοδο υπολογισμού των προστίμων που επιβάλλονται κατ' εφαρμογή του άρθρου 23 παράγραφος 2 σημείο α) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1/2003 (ΕΕ C 210, 1.9.2006, σ. 2-5).

[47] Υπόθεση COMP/39596 BA/AA/IB . Βλέπε IP/10/936 και MEMO/10/330, 14.7.2010.

[48] Υπόθεση COMP/39398 Visa MIF . Βλέπε IP/10/1684, 8.12.2010.

[49] Υπόθεση COMP/34579 MasterCard . Βλέπε IP/09/515, 1.4.2009.

[50] Υπόθεση COMP/39510 ONP . Βλέπε IP/10/1683, 8.12.2010.

[51] Βλέπε ενότητα 2.2. κατωτέρω.

[52] Βλέπε ενότητα 2.4. κατωτέρω.

[53] Υπόθεση COMP/M.5529 Oracle / Sun Microsystems (ΕΕ C 91, 9.4.2010, σ. 7).

[54] Υπόθεση COMP/M.5675 Syngenta / Monsanto's sunflower seed business . Βλέπε IP/10/1515, 17.11.2010.

[55] Υπόθεση COMP/M.5658 Unilever / Sara Lee Bodycare . Βλέπε IP/10/1514, 17.11.2010.

[56] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 800/2008 της Επιτροπής, της 6ης Αυγούστου 2008, για την κήρυξη ορισμένων κατηγοριών ενισχύσεων ως συμβατών με την κοινή αγορά κατ’ εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης (γενικός κανονισμός απαλλαγής κατά κατηγορία) (ΕΕ L 214, 9.8.2008, σ. 3).

[57] Πίνακας αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις – Επικαιροποίηση φθινοπώρου 2010 (COM(2010) 701).

[58] Κώδικας βέλτιστων πρακτικών για τη διεξαγωγή διαδικασιών που αφορούν τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων (ΕΕ C 136, 16.6.2009, σ. 13-20).

[59] Ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με απλοποιημένη διαδικασία για την εξέταση ορισμένων κατηγοριών κρατικών ενισχύσεων (ΕΕ C 136, 16.6.2009, σ. 3-12).

[60] Το σύνολο περιλαμβάνει ενισχύσεις στον τομέα της μεταποίησης, στις υπηρεσίες, στον τομέα του άνθρακα, στη γεωργία, στην αλιεία και σε τμήμα του τομέα των μεταφορών, αλλά δεν περιλαμβάνει, λόγω έλλειψης συγκρίσιμων δεδομένων, τις ενισχύσεις στον σιδηροδρομικό τομέα και τις ενισχύσεις για την αποζημίωση για υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος. Τα ποσά των ενισχύσεων αφορούν το στοιχείο ενίσχυσης (ή ακαθάριστο ισοδύναμο επιχορήγησης, σε περίπτωση εγγυήσεων ή δανείων), το οποίο περιέχεται σε ένα μέτρο κρατικής ενίσχυσης, σε αντίθεση προς τα στοιχεία στην παράγραφο 35, τα οποία αφορούν τα ποσά των ενισχύσεων που χρησιμοποίησαν τα κράτη μέλη. Για περισσότερες πληροφορίες, σχετικά με την εξέλιξη των συνολικών κρατικών ενισχύσεων που χορήγησαν τα κράτη μέλη, βλέπε τον πίνακα αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις – επικαιροποίηση φθινοπώρου 2010 (COM(2010) 701).

[61] Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις εθνικές περιφερειακές ενισχύσεις 2007-2013 (ΕΕ C 54, 4.3.2006, σ. 13-44).

[62] Υποθέσεις N641/2009 Solibro GmbH , N221/2009 Wacker Chemie AG , N237/2010 Sovello3 και N285/2009 Silicio Solar .

[63] Υποθέσεις N261/2009 Liebherr MCCtec Rostock GmbH και N27/2010 Fiat Powertrain Technologies in Verrone .

[64] Υπόθεση C34/2008 Deutsche Solar AG (ΕΕ L 7, 11.1.2010, σ. 40-47).

[65] Υπόθεση C27/2008 Πριμοδότηση ΜΜΕ στη Sovello AG (πρώην EverQ) (ΕΕ L 167, 1.7.2010, σ. 21-38).

[66] Υπόθεση C8/2009 Fri-el Acerra s.r.l .

[67] Κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος (ΕΕ C 82, 1.4.2008, σ. 1).

[68] Βλέπε την ανακοίνωση σχετικά με την Ένωση καινοτομίας (COM(2010) 546 τελικό).

[69] Κοινοτικό πλαίσιο σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την Έρευνα και Ανάπτυξη και την Καινοτομία (ΕΕ C 323, 30.12.2006, σ. 1-26).

[70] Κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις που χορηγούνται για την προώθηση των επενδύσεων επιχειρηματικών κεφαλαίων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΕΕ C 194, 18.8.2006, σ. 2)

[71] Απόφαση του Συμβουλίου της 10ής Δεκεμβρίου 2010 σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις που διευκολύνουν την παύση λειτουργίας μη ανταγωνιστικών ανθρακωρυχείων (ΕΕ L 336, 21.12.2010, σ. 24-29)

[72] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1407/2002 του Συμβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2002, σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις προς τη βιομηχανία άνθρακα ( ΕΕ L 205, 2.8.2002, σ. 1-8)

[73] Κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της γεωργίας και δασοκομίας 2007-2013 (ΕΕ C 319, 27.12.2006, σ. 1).

[74] 2009 Study on the enforcement of State aid law at national level (Μελέτη του 2009 σχετικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας για τις κρατικές ενισχύσεις σε εθνικό επίπεδο), διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/competition/state_aid/studies_reports/enforcement_study_2009.pdf

[75] Διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/competition/publications/state_aid/national_courts_booklet_en.pdf

[76] Οι αριθμοί αυτοί δεν περιλαμβάνουν κρατικές ενισχύσεις που χορηγήθηκαν στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας και των μεταφορών.

[77] Οι προσφυγές βάσει του άρθρου 108 παράγραφος 2 στοχεύουν στην καταδίκη ενός κράτους μέλους για μη συμμόρφωση με απόφαση ανάκτησης κρατικής ενίσχυσης.

[78] Οι προσφυγές βάσει του άρθρου 260 παράγραφος 2 είναι προσφυγές επί παραβάσει και στοχεύουν στην καταδίκη ενός κράτους μέλους για μη συμμόρφωση με απόφαση του Δικαστηρίου και μπορεί να περιλαμβάνουν την καταβολή προστίμων.

[79] Βλέπε ενότητα 1.1. κατωτέρω.

[80] Στις χώρες του ΕΟΧ όπου τα εγχώρια ποσοστά πολυμερών διατραπεζικών προμηθειών εφαρμόζονται απουσία άλλων πολυμερών διατραπεζικών προμηθειών ή καθορίζονται άμεσα από τη Visa Europe.

[81] Υπόθεση COMP/39398 Πολυμερείς διατραπεζικές προμήθειες Visa . Βλέπε IP/10/1684, 8.12.2010.

[82] Υπόθεση COMP/34579 MasterCard . Βλέπε IP/09/515, 1.4.2009.

[83] Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την καθιέρωση τεχνικών απαιτήσεων για τις μεταφορές πίστωσης και τις άμεσες χρεώσεις σε ευρώ και με την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 924/2009 (COM(2010) 775 τελικό, 2010/373 COD).

[84] Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών (COM(2010) 484/5, 2010/0250 COD).

[85] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 267/2010 της Επιτροπής, της 24ης Μαρτίου 2010, για την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών στον τομέα των ασφαλίσεων (ΕΕ L 83, 30.3.2010, σ. 1-7).

[86] Υποθέσεις COMP/M.5948 Santander / Rainbow και COMP/M.5960 Crédit Agricole / Cassa di Risparmio della Spezia / Agences Intesa Sanpaolo .

[87] Υπόθεση COMP/M.5580 Blackrock / Barclays Global Investors UK Holdings.

[88] Υποθέσεις COMP/M.5728 Credit Agricole / Société Générale Asset Management και COMP/M.5726 Deutsche Bank / Sal. Oppenheim.

[89] Υποθέσεις COMP/M.5948 Santander / Rainbow και COMP/M.5968 A dvent / Bain capital / RBS Worldpay.

[90] Βλέπε ανακοινώσεις της Επιτροπής με θέμα «Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους» (COM(2011) 21 τελικό) και με θέμα «Ενέργεια 2020 - Μια στρατηγική για ανταγωνιστική, αειφόρο και ασφαλή ενέργεια» (COM(2010) 639 τελικό).

[91] Υπόθεση COMP/39386 Μακροπρόθεσμες συμβάσεις ηλεκτρισμού στη Γαλλία (ΕΕ C 133, 22.5.2010, σ. 5-6).

[92] Υπόθεση COMP/39351 Σουηδικό σύστημα διασυνδέσεων (ΕΕ C 142, 1.6.2010, σ. 28-29).

[93] Υπόθεση COMP/39317 E.On (αποκλεισμός αγοράς αερίου) . Βλέπε IP/10/494, 4.5.2010.

[94] Υπόθεση COMP/39315 ENI . Βλέπε IP/10/1197, 29.9.2010.

[95] Κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος (ΕΕ C 82, 1.4.2008, σ. 1).

[96] Υπόθεση N450/2009 Σχέδιο Top Gas Recycling (TGR) – Ενίσχυση προς την Arcelor Mittal Eisenhüttenstadt GmbH (ΕΕ C 94, 14.4.2010, p. 9).

[97] Υπόθεση N650/2009 Ενίσχυση για την κατασκευή θερμολέβητα βιομάζας (ξύλου).

[98] Υπόθεση N295/2008 Επενδυτική ενίσχυση σε μονάδα ηλεκτροπαραγωγής στο Mellach (ΕΕ C 154, 12.6.2010, σ. 1).

[99] Υποθέσεις N135/2000 Ενίσχυση για την αποκατάσταση μολυσμένου χώρου στο Linz (ΕΕ C 312, 17.11.2010, σ. 5-6) και N197/2010 Μεμονωμένη ενίσχυση για την αποκατάσταση του μολυσμένου χώρου στο Unterkärnten (ΕΕ C 265, 30.9.2010, σ. 1).

[100] Υπόθεση N381/2010 Σχέδιο δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα στην περιοχή του λιμένα του Ρότερνταμ.

[101] Υπόθεση N190/2009 Πιλοτικό σχέδιο δέσμευσης CO 2 στη μονάδα Nuon Buggenum (ΕΕ C 238, 3.9.2010, σ. 1).

[102] Υπόθεση N675/2009 Προκήρυξη διαγωνισμού για ενίσχυση για νέα δυναμικότητα ηλεκτροπαραγωγής (ΕΕ C 213, 6.8.2010, σ. 1).

[103] Υπόθεση N718/2009 Ανάπτυξη περιθωριακών θαλάσσιων κοιτασμάτων αερίου (ΕΕ C 270, 6.10.2010, σ. 1).

[104] Υπόθεση N178/2010 Μηχανισμός προσφυγής κατά προτεραιότητα για τις μονάδες που χρησιμοποιούν άνθρακα εγχώριας προέλευσης (ΕΕ C 312, 17.11.2010, σ. 6).

[105] Οδηγία 2003/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2003, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση της οδηγίας 96/92/ΕΚ (ΕΕ L 176, 15.7.2003, σ. 37).

[106] Κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας (ΕΕ C 297, 29.11.2005, σ. 4).

[107] Ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη (COM(2010) 245 τελικό/2).

[108] Ανασκοπήσεις της αγοράς με βάση το πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων της ΕΕ – Περαιτέρω βήματα προς την εδραίωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών (COM(2010) 271 τελικό).

[109] Υπόθεση COMP/39525 Telekomunikacja Polska . Βλέπε IP/10/213, 1.3.2010.

[110] Υπόθεση COMP/M.5650 T-Mobile / Orange (ΕΕ C 108, 28.4.2010, σ. 4)

[111] Κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις όσον αφορά την ταχεία ανάπτυξη ευρυζωνικών δικτύων (ΕΕ C 235, 30.9.2009, σ. 7-25)

[112] Βλέπε IP/10/1175, 25.9.2010.

[113] Υποθέσεις COMP/39511 IBM Corporation , COMP/39790 TurboHercules/IBM και COMP/39692 Υπηρεσίες συντήρησης IBM . Βλέπε IP/10/1006, 26.7.2010.

[114] Υποθέσεις COMP/39740 Foundem/Google , COMP/39775 Ejustice/Google και COMP/39768 Ciao/Google . Βλέπε IP/10/1624, 30.11.2010.

[115] Υπόθεση COMP/39530 Microsoft (δέσμευση) (ΕΕ C 36, 13.2.2010, p. 7).

[116] Υπόθεση COMP/M.5529 Oracle / Sun Microsystems (ΕΕ C 91, 9.4.2010, σ. 7)

[117] Υπόθεση COMP/M.5669 Cisco / Tandberg . Βλέπε IP/10/377, 29.3.2010.

[118] Οδηγία 2002/77/ΕΚ της Επιτροπής, της 16ης Σεπτεμβρίου 2002, σχετικά με τον ανταγωνισμό στις αγορές δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών (ΕΕ L 249, 17.9.2002, σ. 21-26).

[119] Υπόθεση COMP/M.5932 News Corp / BSkyB . Βλέπε IP/10/1767, 21.12.2010.

[120] Υποθέσεις C27/2009 Πολυετής επιδότηση προς την France Télévisions και C38/2009 Νέο σύστημα χρηματοδότησης βασισμένο σε φόρο για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση στην Ισπανία (ΕΕ L 1, 4.1.2011, σ. 9-19)

[121] Υπόθεση E5/2005 Ετήσια χρηματοδότηση ολλανδικών δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων (ΕΕ C 74, 24.3.2010, σ. 4).

[122] Περίληψη της έκθεσης για την έρευνα στον φαρμακευτικό κλάδο, 8.7.2009.

[123] Οδηγία 89/105/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Δεκεμβρίου 1988 σχετικά με τη διαφάνεια των μέτρων που ρυθμίζουν τον καθορισμό των τιμών των φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση και τη κάλυψη του κόστους των στα πλαίσια των εθνικών ασφαλιστικών συστημάτων υγείας (ΕΕ L 40, 11.2.1989, σ. 8-11).

[124] Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για εξουσιοδότηση ενισχυμένης συνεργασίας στον τομέα της δημιουργίας ενιαίου καθεστώτος προστασίας των ευρεσιτεχνιών (COM(2010) 790 τελικό, 2010/0384 NLE).

[125] Διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/competition/sectors/pharmaceuticals/inquiry .

[126] Υπόθεση COMP/39612 Servier (perindopril).

[127] Υπόθεση COMP/39226 Lundbeck .

[128] Διατίθεται στη διεύθυνση: http://www.oft.gov.uk/news-and-updates/press/today?prid=749499

[129] Υποθέσεις COMP/M.5661 Abbott / Solvay Pharmaceuticals (ΕΕ C 89, 7.4.2010, σ. 1) και COMP/M.5778 Novartis / Alcon.

[130] Υπόθεση COMP/39510 ONP. Βλέπε IP/10/1683, 8.12.2010.

[131] Υπόθεση COMP/39596 BA/AA/IB . Βλέπε IP/10/936 και MEMO/10/330, 14.7.2010.

[132] Υπόθεση COMP/M.5747 British Airways / Iberia (ΕΕ C 241, 8.9.2010, σ. 1).

[133] Υπόθεση COMP/M.5889 United Airlines / Continental Airlines (ΕΕ C 225, 20.8.2010, σ. 1).

[134] Υπόθεση COMP/M.5830 Olympic Air / Aegean Airlines, (ΕΕ C 174, 1.7.2010, σ. 16).

[135] Υποθέσεις NN65/2009 Αερολιμένας Derry (ΕΕ C 144, 3.6.2010, σ. 27), N397/2009 Αερολιμένας Vaasa (ΕΕ C 29, 5.2.2010), N286/2010 Αερολιμένας Oulu και N41/2010 Αερολιμένας Ρίγας (ΕΕ C 143, 2.6.2010).

[136] Υπόθεση C12/2008 (πρώην NN74/2007) Συμφωνία μεταξύ αερολιμένα Μπρατισλάβας και Ryanair.

[137] Υπόθεση C6/2010 Ενδεχόμενες συνέπειες κρατικής ενίσχυσης δανείου χορηγηθέντος από τη Osinek a.s . Βλέπε IP/10/179, 24.2.2010.

[138] Υπόθεση C38/2010 Malév Hungarian Airlines . Βλέπε IP/10/1753, 21.12.2010.

[139] Υπόθεση N504/2010 Air Malta plc . Βλέπε IP/10/1509, 15.11.2010.

[140] Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου (COM(2010) 475 τελικό, COD 2010/0253).

[141] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007, για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70 (ΕΕ L 315, 3.12.2007, σ. 1-13).

[142] Υπόθεση C41/2008 Συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας μεταξύ της δανικής κυβέρνησης και της Dankse Statbaner . Βλέπε IP/10/178, 24.2.2010.

[143] Υπόθεση N726/2009 Ενίσχυση στην αναδιάρθρωση των δραστηριοτήτων μεταφοράς εμπορευμάτων της ανώνυμης εταιρείας δημόσιου δικαίου SNCB . Βλέπε IP/10/615, 26.5.2010.

[144] Υπόθεση N402/2010 Ενίσχυση διάσωσης για την κρατική βουλγαρική εταιρεία σιδηροδρόμων EAD (BDZ) . Βλέπε IP/10/1733.

[145] Υπόθεση COMP/M.5855 Deutsche Bahn / Arriva plc (ΕΕ C 276, 13.10.2010, σ. 1).

[146] Υπόθεση COMP/M.5655 SNCF / LCR / Eurostar (ΕΕ C 272, 8.10.2010, σ. 2).

[147] Υπόθεση COMP/39699 Baltic Max Feeder . Βλέπε IP/10/374, 26.3.2010.

[148] Οδηγίες για κρατικές ενισχύσεις συμπληρωματικές προς την κοινοτική χρηματοδότηση με σκοπό την προώθηση των θαλάσσιων αρτηριών (ΕΕ C 317, 12.12.2008,σ. 10).

[149] Υποθέσεις N573/2009 και N647/2009 Ενίσχυση για την υλοποίηση και την εκμετάλλευση της θαλάσσιας αρτηρίας μεταξύ του λιμένα της Nantes-Saint-Nazaire (Γαλλία) και του λιμένα της Gijon (Ισπανία) από την GLD Atlantique (ΕΕ C 74, 24.3.2010, σ. 5).

[150] Οδηγία 2008/6/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Φεβρουαρίου 2008, για την τροποποίηση της οδηγίας 97/67/ΕΚ σχετικά με την πλήρη υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς κοινοτικών ταχυδρομικών υπηρεσιών (ΕΕ L 52, 27.2.2008, σ. 3).

[151] Ελλάδα, Κύπρος, Λεττονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Τσεχική Δημοκρατία.

[152] Υπόθεση C36/2007 Καταγγελία κατά της Γερμανίας για παράνομη κρατική ενίσχυση προς τη Deutsche Post (ΕΕ C 245, 19.10.2007 σ. 21).

[153] Υπόθεση C-399/08 P Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Deutsche Post AG.

[154] Υπόθεση C20/2009 (πρώην N763/2002) Μέτρα υπέρ της La Poste (ΕΕ C 176, 29.7.2009, σ. 17).

[155] Υπόθεση C56/2007 Απεριόριστη κρατική εγγύηση - La Poste (Γαλλία) (ΕΕ L 274, 19.10.2010, σ. 1).

[156] Νόμος αριθ. 2010-123 της 9ης Φεβρουαρίου 2010 σχετικά με τη δημόσια επιχείρηση La Poste και τις ταχυδρομικές δραστηριότητες.

[157] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 461/2010 της Επιτροπής, της 27ης Μαΐου 2010, σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 101 παράγραφος 3 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ορισμένες κατηγορίες κάθετων συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας (ΕΕ L 129, 28.5.2010, σ. 52-57).

[158] Συμπληρωματικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τους κάθετους περιορισμούς σε συμφωνίες για την πώληση και επισκευή αυτοκινήτων οχημάτων και για τη διανομή ανταλλακτικών αυτοκινήτων οχημάτων (ΕΕ C 138, 28.5.2010, σ. 16).

[159] Υπόθεση COMP/M.5789 Geely / Daqing / Volvo Cars (ΕΕ C 187, 10.7.2010, σ. 3).

[160] Υπόθεση N541/2009 Κρατική εγγύηση υπέρ της SAAB.

[161] Υπόθεση N520/2010 Κρατικές εγγυήσεις υπέρ της Volvo Personvagnar AB (Volvo Cars Corporation) .

[162] Απόφαση της Επιτροπής της 30.7.2010 (ΕΕ C 210, 3.8.2010, σ. 4), βλέπε επίσης Βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη (COM(2009) 591 τελικό).

[163] Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου 2010, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου όσον αφορά τις συμβατικές σχέσεις στον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων (COM(2010) 728).

[164] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1/2003 του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2002, για την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού που προβλέπονται στα άρθρα 81 και 82 της συνθήκης (ΕΕ L 1, 4.1.2003, σ. 1-25).

[165] Διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/consumers/empowerment/eccg_en.htm

[166] Διατίθεται στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/competition/publications/reports/surveys_en.html

[167] Έρευνα Ευρωβαρόμετρου Flash με θέμα «EU citizens' perceptions about competition policy» (Αντιλήψεις των πολιτών της ΕΕ σχετικά με την πολιτική ανταγωνισμού) από τη Gallup Ουγγαρίας και ποιοτική μελέτη Ευρωβαρόμετρου με θέμα «DG Competition stakeholder Study» (Μελέτη ενδιαφερομένων ΓΔ Ανταγωνισμού) από την TNS qual+.

[168] Συμφωνία-πλαίσιο της 20ής Οκτωβρίου 2010 για τις σχέσεις μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.