52009DC0301

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 24.6.2009

COM(2009) 301 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Εταιρική σχέση Ευρωπαϊκής Ένωσης-Aφρικής Σύνδεση της Αφρικής με την Ευρώπη: ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα μεταφορών

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Εταιρική σχέση Ευρωπαϊκής Ένωσης-Aφρικής Σύνδεση της Αφρικής με την Ευρώπη: ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα μεταφορών

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Οι μεταφορές και οι υποδομές τους, ως κύριοι φορείς κοινωνικοοικονομικής ολοκλήρωσης, αποτελούν προϋπόθεση για τις εμπορικές συναλλαγές και την κυκλοφορία εμπορευμάτων και προσώπων. Κύριο μέσο φυσικής πρόσβασης στην απασχόληση, στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση, οι μεταφορές συνιστούν πυλώνες της ανάπτυξης και βασικά στοιχεία της ευημερίας του πληθυσμού, τόσο της υπαίθρου όσο και των αστικών περιοχών.

Η πυκνότητα του οδικού δικτύου στην Αφρική παραμένει χαμηλή (6,84 km ανά 100 km2 έναντι 12 km στη Λατινική Αμερική και 18 στην Ασία), το δε δίκτυο είναι κακοδιατηρημένο. Το σιδηροδρομικό δίκτυο της Αφρικής δεν διαθέτει πολλές συνδέσεις, ιδίως στη Δυτική και την Κεντρική Αφρική, περισσότερες μάλιστα από δέκα πέντε χώρες της Αφρικής δεν διαθέτουν καν σιδηροδρομικές γραμμές[1]. Μόνον 3 αφρικανικοί αερολιμένες συγκαταλέγονται μεταξύ των 150 πρώτων αερολιμένων παγκοσμίως από άποψη κίνησης επιβατών. Οι θαλάσσιες μεταφορές αντιπροσωπεύουν το 92 έως 97 % του διεθνούς εμπορίου της Αφρικής και έχουν ως βάση 80 περίπου σημαντικούς λιμένες, οι οποίοι όμως αντιμετωπίζουν προβλήματα εξοπλισμού και ασφάλειας. Ο αφρικανικός στόλος είναι παλαιός, καθώς το 80 % περίπου των πλοίων είναι ηλικίας άνω των 15 ετών, όταν ο παγκόσμιος μέσος όρος των πλοίων αυτής της ηλικίας είναι 15 %.

Είναι γεγονός ότι το κόστος μεταφοράς στην Αφρική είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο. Αντιπροσωπεύει κατά μέσο όρο το 15 % των εσόδων εξαγωγής, έναντι 7 % στις αναπτυσσόμενες χώρες των άλλων ηπείρων και 4 % στις εκβιομηχανισμένες χώρες. Μάλιστα, οι χώρες της Αφρικής χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα, όπως το Μαλάουι ή το Τσαντ, βρίσκονται σε δεινή θέση, διότι το κόστος μεταφοράς μπορεί να φθάσει και το 50 %. Το μερίδιο της Αφρικής στο παγκόσμιο εμπόριο έχει σημειώσει κατακόρυφη πτώση από 6 σε 2 % από τη δεκαετία του ’60. Το κόστος των θαλάσσιων μεταφορών συνεχώς αυξάνεται.

Οι ελλείψεις στις υποδομές, οι καθυστερήσεις και οι υπερβολικά χρονοβόρες διοικητικές διατυπώσεις στα σύνορα, οι πλημμελείς έλεγχοι (έλλειψη κατάλληλης συντήρησης, κυκλοφορία υπερφορτωμένων φορτηγών, κλπ.) ή ακόμη η απουσία κανόνων ασφάλειας συνιστούν μία από τις κύριες αιτίες γι’αυτήν την κατάσταση. Κατά τη διαπραγμάτευση και τη σύναψη των ευρωπαϊκών συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης (ΣΟΕΣ) με τις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (AΚΕ) που υποστηρίζουν την ανάπτυξη του εμπορίου, τονίζεται συστηματικά η αναγκαιότητα υποδομών για καλύτερη αντιμετώπιση της προσφοράς και της ζήτησης.

Μπροστά σε αυτή τη διαπίστωση, η Ευρώπη δεν παρέμεινε αδρανής. Η εταιρική σχέση ΕΕ-Aφρικής για τις υποδομές που εγκρίθηκε το 2006[2] αποτελεί το πλαίσιο αναφοράς για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με βάση το οποίο αποσκοπείται ιδίως η δημιουργία διασυνδέσεων των δικτύων στην Αφρική.

Η Ευρώπη, ο μεγαλύτερος χορηγός στον κόσμο, προσφέρει περίπου το 30% της χρηματοδότησης που διατίθεται για τις υποδομές μεταφορών μέσω των εθνικών ενδεικτικών προγραμμάτων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης.

Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση στήριξης των μεταφορών

9ο ΕΤΑ (2002-2006) | Χορηγηθέντα κονδύλια (σε εκατ. €) | Παρατηρήσεις |

Εθνικά προγράμματα | 2 700 | Χορηγήθηκαν για έργα μεταφορών στην Αφρική, κυρίως οδικά. |

Περιφερειακά προγράμματα | 210 | Συνολική χρηματοδότηση. Το μερίδιο για τις υποδομές μεταφοράς απομένει να επιβεβαιωθεί. |

Εντός της ΑΚΕ | 108 | Συνολική χρηματοδότηση από το ταμείο καταπιστευμάτων για τις μεταφορές προς υποστήριξη της εταιρικής σχέσης για τις υποδομές. Το μερίδιο για τις υποδομές δεν έχει ακόμη προσδιορισθεί και θα εξαρτηθεί από τη ζήτηση. |

10ο ΕΤΑ (2007-2013) | Χορηγηθέντα κονδύλια (σε εκατ. €) | Παρατηρήσεις |

Εθνικά προγράμματα | 2 800 | Χορηγήθηκαν για έργα μεταφορών στην Αφρική, κυρίως οδικά. |

Περιφερειακά προγράμματα | 1 523 | Κονδύλια χορηγηθέντα σε τέσσερις περιφέρειες της Αφρικής |

Εντός της ΑΚΕ | 300 | Συνολική χρηματοδότηση από το ταμείο καταπιστευμάτων για τις μεταφορές προς υποστήριξη της εταιρικής σχέσης για τις υποδομές. Το μερίδιο για τις υποδομές δεν έχει ακόμη προσδιορισθεί και θα εξαρτηθεί από τη ζήτηση. |

Ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας | Χορηγηθέντα κονδύλια (σε εκατ. €) | Παρατηρήσεις |

Ευρωπαϊκός μηχανισμός γειτονίας και εταιρικής σχέσης (IEVP) | 49,5 | Κονδύλια χορηγηθέντα για την περίοδο 2000-2009 στις χώρες MEDA για περιφερειακά έργα μεταφορών |

Ταμείο επενδύσεων γειτονίας (FIV) | 28,8 | Κονδύλια χορηγηθέντα από το 2008 |

Ευρωμεσογειακός φορέας επενδύσεων και εταιρικής σχέσης (FEMIP) | 1473 | Κονδύλια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την περίοδο 2004-2009 |

Η συνεργασία πάντως ΕΕ-Aφρικής καλύπτει επίσης νομοθετικές και κανονιστικές πτυχές που συνδέονται με τις υποδομές, ώστε να υποστηριχθεί η οικονομική ανάπτυξη και το εμπόριο, αλλά και η απασχόληση και η καταπολέμηση της φτώχειας, σύμφωνα με τους αναπτυξιακούς στόχους που έχει καθορίσει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών για την παρούσα χιλιετία.

Η παρούσα ανακοίνωση συμπληρώνει επίσης τις πρόσφατες ανακοινώσεις της Επιτροπής[3] σχετικά με τις εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες, στις οποίες τονίζεται ότι χρειάζεται να ενισχυθούν οι θαλάσσιες συνδέσεις μεταξύ των περιοχών αυτών και των γειτονικών χωρών που δεν αποτελούν μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με τα σημερινά δεδομένα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, στην οποία έρχονται να προστεθούν η συνεχής υποβάθμιση του περιβάλλοντος και η κλιματική αλλαγή, υπάρχει ο φόβος ότι οι πιο φτωχές και οι πιο ευάλωτες χώρες θα είναι εκείνες που θα υποστούν ταχύτερα και σκληρότερα πλήγματα. Αυτές οι πολλαπλές κρίσεις επηρεάζουν τις εγχώριες και ενδοπεριφερειακές μεταναστευτικές ροές, οι οποίες ενδέχεται να ενταθούν και να αυξήσουν τη μεταναστευτική πίεση στις χώρες με προηγμένη οικονομία. Για να βοηθηθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες στην αντιμετώπιση της κρίσης, το Συμβούλιο εξέδωσε στις 18 Μαΐου 2009 σειρά συμπερασμάτων, στα οποία ενθαρρύνει ιδιαίτερα τη στήριξη των περιφερειακών υποδομών και την υλοποίηση των υποδομών που λείπουν στην υποσαχάρια Αφρική. Το Συμβούλιο ενθαρρύνει επίσης τη στήριξη των περιφερειακών υποδομών στη Μεσόγειο στο πλαίσιο της Ένωσης για τη Μεσόγειο.

Είναι επομένως σημαντικό να καταβληθούν προσπάθειες για την ανάπτυξη της Αφρικής, ώστε να μπορέσει η συγκεκριμένη ήπειρος να στηριχθεί σε ένα αποτελεσματικό σύστημα μεταφορών, σε υποδομές ποιότητας και στο συντονισμό όλων των τρόπων μεταφοράς. Όλοι οι παράγοντες του τομέα των μεταφορών, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αφρική, χρειάζεται να ακολουθήσουν τις δεσμεύσεις τους και τη δράση τους. Προς το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει το έργο συνεργασίας και συντονισμού με τα ευρωπαϊκά και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ιδίως με την Παγκόσμια Τράπεζα και την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και η διαχρονικότητα των εκτελούμενων έργων.

Με αυτά τα δεδομένα, ο στόχος της παρούσας ανακοίνωσης εντάσσεται στην άμεση προοπτική του σχεδίου εφαρμογής της στρατηγικής εταιρικής σχέσης για τις υποδομές, η οποία εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αφρικανική Ένωση το 2007. Με βάση το αίτημα της Αφρικανικής Ένωσης, το ζητούμενο είναι:

- αφενός, για να διευκολυνθούν οι ροές μεταφορών μεταξύ Αφρικής και Ευρώπης, η έναρξη διαδικασίας επέκτασης των διευρωπαϊκών δικτύων προς την Αφρική·

- αφετέρου, για την υποστήριξη των έργων που προβλέπονται στην εταιρική σχέση ΕΕ-Aφρικής για τις υποδομές, στον τομέα των μεταφορών, και συγκεκριμένα μεταφέροντας στους εταίρους μας την πείρα και τις βέλτιστες πρακτικές από την κοινή πολιτική μεταφορών.

Μετά την παρούσα ανακοίνωση και με βάση τα αποτελέσματα του διαλόγου μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αφρικανικής Ένωσης, θα καταρτισθεί σχέδιο δράσεων προτεραιότητας, συνοδευόμενων από τις χρηματοδοτήσεις τους, το οποίο θα περιληφθεί σε κοινή δήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αφρικανικής Ένωσης.

2. ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η βελτίωση και η διευκόλυνση των ροών μεταφορών μεταξύ των δύο ηπείρων, οι οποίες είναι αναγκαίες και από οικονομική και από εμπορική άποψη, θα επιτρέψουν να μειωθεί το κόστος των μεταφορών και να βελτιωθεί η βιωσιμότητα και η αξιοπιστία των μεταφορών. Γι’ αυτό απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των υποδομών, καθώς και ενισχυμένη συνεργασία στις αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές που είναι οι τρόποι μεταφοράς που χρησιμοποιούνται περισσότερο.

2.1. Αποκατάσταση συνδέσεων: προς έναν κοινό χάρτη των υποδομών μεταφορών

Τόσο η Ευρώπη, με τα διευρωπαϊκά δίκτυα, όσο και η Αφρική με τους διαφρικανικούς διαδρόμους, προσδιόρισαν και ανέπτυξαν τα δίκτυά τους τα τελευταία χρόνια[4]. Η Αφρικανική Ένωση έχει αρχίσει μάλιστα ένα σημαντικό έργο, το οποίο συνίσταται στην αποκατάσταση συνοχής μεταξύ των σχεδίων ανάπτυξης των υποδομών σε επίπεδο ηπείρου και περιφέρειας με την εκπόνηση προγράμματος ανάπτυξης των υποδομών στην Αφρική (PIDA).

Το συμπληρωματικό στάδιο είναι η σύγκλιση του προγραμματισμού στις δύο ηπείρους, ώστε να δημιουργηθεί ένα γνήσιο ευρωαφρικανικό δίκτυο μεταφορών. Στο δίκτυο αυτό πρέπει να καθορισθούν τα σημεία σύνδεσης μεταξύ των ευρωπαϊκών και των αφρικανικών δικτύων, όπου ιδιαίτερη σημασία θα έχουν οι αερολιμένες και οι λιμένες. Στην έκθεση της ομάδας υψηλού επιπέδου του Νοεμβρίου του 2005 για την επέκταση των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών στις γειτονικές χώρες[5] οι θαλάσσιες αρτηρίες χαρακτηρίζονται ως ένας από τους πέντε κύριους διακρατικούς άξονες που πρέπει να αναπτυχθούν.

Στο πλαίσιο της περιφερειακής συνεργασίας σε θέματα μεταφορών στη Μεσόγειο, το περιφερειακό πρόγραμμα EuroMed MEDAMOS υποστηρίζει την εφαρμογή της ευρω-μεσογειακής εταιρικής σχέσης, η οποία αποβλέπει στην έναρξη πιλοτικών έργων με αντικείμενο τις θαλάσσιες αρτηρίες. Το 2007 προκηρύχθηκε λοιπόν πρόσκληση υποβολής προτάσεων, μέσω της οποίας χρηματοδοτήθηκαν τέσσερα έργα που υποβλήθηκαν από το Μαρόκο, την Τυνησία, την Αλγερία και το Ισραήλ.

Η σημασία της σύνδεσης αυτής για τους λιμένες, τις σιδηροδρομικές και τις οδικές μεταφορές για τις χώρες που δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα εντείνει την αναγκαιότητα να εφαρμοσθεί διατροπική θεώρηση για την ανάπτυξη των μεταφορών. Πρόκειται για έναν τομέα, στον οποίο είναι δυνατόν να αποκατασταθούν ισχυρότεροι δεσμοί και ανταλλαγές πείρας μεταξύ της Ευρώπης και της Αφρικής. Για παράδειγμα, ο διάδρομος «Maputo»[6] προσφέρει μια σειρά από διδάγματα, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν στην ανάπτυξη παρεμφερών έργων για διαδρόμους στην Ευρώπη.

Παρόμοια εταιρική σχέση θα μπορούσε να αναπτυχθεί πιο μακροπρόθεσμα με την υποσαχάρια Αφρική, με βάση τρόπους που πρέπει να διερευνήσουν από κοινού η Επιτροπή και η Αφρικανική Ένωση και οι ενδιαφερόμενες οικονομικές περιφέρειες.

Φυσικά, στη διαδικασία διασύνδεσης της Ευρώπης και με την Αφρική πρέπει να ληφθούν υπόψη οι διεξαγόμενες διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο της Ένωσης για τη Μεσόγειο και οι εργασίες που διεξάγονται στο πλαίσιο της ομάδας υπουργών μεταφορών της Δυτικής Μεσογείου (GTMO5+5)[7].

2.2. Ενθάρρυνση της ανάπτυξης του τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών

Ο καθορισμός των κύριων σιδηροδρομικών συνδέσεων είναι ουσιαστικός και θα προκύψει μετά από συντονισμένο διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη, και πιο συγκεκριμένα με τις λιμενικές αρχές και από τον ιδιωτικό τομέα με τους εταίρους από τη βιομηχανία. Όντως, η ανάπτυξη των σιδηροδρόμων στην Αφρική θα έχει νόημα, εφόσον επιτρέψει τη διοχέτευση στο εσωτερικό της ηπείρου των εμπορικών ροών που διέρχονται από τους λιμένες. Από αυτή την άποψη η ανάπτυξη των σιδηροδρόμων είναι ουσιαστικής σημασίας για τις χώρες που δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα, όπως το Τσαντ ή Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Η ελευθερία ροής και η αποτελεσματικότητα της αλυσίδας διακίνησης εμπορευμάτων εξαρτώνται και αυτές από την αποτελεσματική χρήση των σιδηροδρόμων. Η ενοποίηση και η αλληλοσυμπλήρωση των τρόπων μεταφοράς αποτελεί εν προκειμένω κλειδί για ένα σύστημα μεταφορών μακροπρόθεσμα αξιόπιστο και αποτελεσματικό.

2.3. Συνέχιση των προσπαθειών συνεργασίας στον τομέα των αεροπορικών και των θαλάσσιων μεταφορών

2.3.1. Ο τομέας των αεροπορικών μεταφορών

Οι δυνατότητες ανάπτυξης των αερομεταφορών στην Αφρική είναι σημαντικότατες, καθώς η Αφρική σήμερα αντιπροσωπεύει μόνον το 4% της παγκόσμιας κίνησης. Οι ανάγκες κινητικότητας προς την Ευρώπη, αλλά επίσης - και κυρίως - εντός της ηπείρου, καθιστούν περισσότερο από ποτέ απαραίτητη την ουσιαστική βελτίωση των αεροπορικών μεταφορών, τόσο από άποψη κίνησης όσο και ποιότητας των μεταφορών.

Η Αφρικανική Ένωση είναι ένας από τους προνομιούχους εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΑΕ ευνοεί κατά συνέπεια τον δομημένο διάλογο μεταξύ ορισμένων περιοχών της ηπείρου, καθώς και μεταξύ των Περιφερειακών Οικονομικών Κοινοτήτων (ΠΟΚ). Ο διάλογος αυτός θα επιτρέψει ιδίως να προσδιορισθούν συγκεκριμένες δράσεις στα κύρια θέματα.

- Η ασφάλεια πτήσεων, ως πρώτη προτεραιότητα, χρειάζεται κοινή προσέγγιση για να καθορισθεί με ποιον τρόπο πρόκειται να επιτευχθεί βελτίωση της εφαρμογής των προτύπων της Διεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας (ΔΟΠΑ). Η κατάσταση της ασφάλειας πτήσεων σε πολλές χώρες της Αφρικής, η οποία έχει επισημανθεί στις εκθέσεις ελέγχου της ΔΟΠΑ, οδήγησε την Επιτροπή στη διαπίστωση ότι υπάρχουν αξιοσημείωτα κενά στην άσκηση του κανονιστικού ελέγχου και στην εποπτεία των αερομεταφορέων που έχουν πιστοποιηθεί σε ορισμένες χώρες. Η αύξηση του αριθμού ατυχημάτων στην αφρικανική ήπειρο συνεπάγεται άλλωστε μεγάλη ανάγκη να ενισχυθεί η αποτελεσματική εφαρμογή και η τήρηση των διεθνών προτύπων στον τομέα της ασφάλειας πτήσεων. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να εργασθεί με τις αφρικανικές χώρες που το επιθυμούν για να τις βοηθήσει να ενισχύσουν τις εθνικές υπηρεσίες τους πολιτικής αεροπορίας.

- Η ασφάλεια της αεροπορίας από έκνομες ενέργειες, μια νέα προτεραιότητα, αφορά ταυτόχρονα και τις χώρες της Ευρώπης και της Αφρικής στις διμερείς σχέσεις τους αλλά και στις σχέσεις τους με τρίτες χώρες. Πιλοτικές ενέργειες και εκπαιδευτικά σεμινάρια θα συντελέσουν στην απόκτηση ορισμένης εμπειρογνωσίας, με βάση συγκεκριμένες ομάδες ελέγχου απαρτιζόμενες από επιθεωρητές ασφάλειας.

- Ο εκσυγχρονισμός των οικονομικών ρυθμίσεων είναι αναγκαίος. Για να υποστηριχθεί η διαδικασία που ξεκίνησε με την απόφαση του Yamoussoukro[8], είναι πρωταρχικής σημασίας η ενίσχυση των υπηρεσιών πολιτικής αεροπορίας σε επίπεδο ηπείρου και περιφερειών και η παροχή της αναγκαίας τεχνικής συνδρομής για την υλοποίηση της διαδικασίας. Προς το σκοπό αυτό, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα τακτικό φόρουμ συζήτησης των προβλημάτων κοινού ενδιαφέροντος.

- Ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της κλιματικής αλλαγής και των ρυπογόνων εκπομπών είναι πρόκληση για την αεροπορία διεθνώς. Εν προκειμένω, θα μπορούσε να αποκατασταθεί συνεργασία για να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε μηχανισμούς καθαρής ανάπτυξης που έχουν καθορισθεί στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο.

Η μελέτη των δράσεων αυτών αποβλέπει στην μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα και ανάπτυξη του τομέα των αερομεταφορών στην Αφρική. Μία από τις προτεραιότητες είναι να εξευρεθεί σύντομα λύση στο θέμα του καθορισμού κοινοτικού αερομεταφορέα, ώστε να παύσουν οι ανισότητες των διμερών συμφωνιών που υπάρχουν σήμερα μεταξύ αφρικανικών χωρών και κρατών μελών της Ένωσης. Θα είναι επίσης σημαντικό να εξετασθεί το θέμα του καθορισμού αφρικανικών αεροπορικών εταιρειών, μέσω ιδίως των συμφωνιών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των αφρικανικών χωρών ή των περιφερειακών οικονομικών κοινοτήτων. Με τη διάσκεψη Ευρωπαϊκής Ένωσης-Aφρικής για τις αερομεταφορές, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Windhoek στις 2 και 3 Απριλίου 2009, τέθηκε ο πρώτος θεμέλιος λίθος γι’αυτή τη συνεργασία για την κατάρτιση σχεδίου δράσης.

2.3.2. Ο τομέας των θαλάσσιων μεταφορών

Περισσότερα από 10 εκατομμύρια πολίτες χρησιμοποιούν τις θαλάσσιες μεταφορές για τη μετακίνησή τους από και προς την Ευρώπη και την Αφρική.

Με βάση την ευρω-μεσογειακή εμπειρία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Αφρικανική Ένωση πρέπει να συνεργασθούν δραστήρια ώστε να καταστεί δυνατόν να βελτιωθεί η απόδοση των λιμένων από τρεις απόψεις:

- από άποψη κανονιστική, στόχος πρέπει να είναι η κατά το δυνατόν απλούστευση των τελωνειακών διαδικασιών και διατυπώσεων, ώστε να μειωθεί ο χρόνος ακινητοποίησης των εμπορευμάτων στους τερματικούς σταθμούς χωρίς να θιγούν οι ευρωπαϊκοί κανόνες προστασίας και ασφάλειας·

- από άποψη υποδομών, ορισμένοι μεγάλοι αφρικανικοί λιμένες χρειάζονται πιο συστηματική βυθοκόρηση, αφενός, για να εξασφαλισθεί επαρκές βάθος και, αφετέρου, για να επωφεληθούν οι λιμένες αυτοί από τις επενδυτικές δυνατότητες του ευρωπαϊκού κλάδου λιμενικής συντήρησης. Άλλωστε, στον ανεπαρκή αριθμό θέσεων πλεύρισης οφείλονται οι χρονοβόρες αναμονές για την είσοδο των πλοίων στους λιμένες, γεγονός που δημιουργεί επομένως κυκλοφοριακό εμπόδιο στην κίνηση μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής. Η χρηματοδότηση των έργων αυτών στις λιμενικές υποδομές αναμένεται να προωθηθεί κατά την υλοποίηση των εθνικών και περιφερειακών ενδεικτικών προγραμμάτων. Η βελτίωση των χερσαίων συνδέσεων των αφρικανικών λιμένων είναι επίσης σημαντική συνιστώσα, με την οποία θα εξασφαλισθεί ο θετικός αντίκτυπος των λιμενικών υποδομών στις εθνικές και περιφερειακές οικονομίες.

- Η προστασία των λιμένων από έκνομες ενέργειες πρέπει να εξασφαλισθεί με εφαρμογή των διεθνών προτύπων (κώδικας ISPS)· συγκεκριμένα, πρέπει να καθιερωθούν οι αναγκαίοι έλεγχοι και υποδομές για να εμποδίζεται η παράτυπη είσοδος των πλοίων που μεταφέρουν επιβάτες, εμπορεύματα και άλλα είδη, ώστε να περιοριστεί έτσι ο κίνδυνος να χρησιμοποιείται η ναυτιλία για τη μεταφορά λαθρομεταναστών, τη διακίνηση ναρκωτικών ή τρομοκρατικές ενέργειες.

Από μια άλλη άποψη, την περιβαλλοντική, πρέπει να διευκολυνθεί η προσχώρηση στις διεθνείς συνθήκες, με σκοπό ιδίως τη δημιουργία αποδοτικών λιμενικών εγκαταστάσεων για την επεξεργασία των αποβλήτων των πλοίων. Εξάλλου, η ανάπτυξη των θαλάσσιων λιμένων πρέπει να υλοποιηθεί κατά το δυνατόν μέσα σε γενικότερο πλαίσιο ναυτιλιακής πολιτικής, η οποία θα περιλαμβάνει τον χωροταξικό σχεδιασμό και ολοκληρωμένα μέσα διαχείρισης των παράκτιων περιοχών. Αυτό ισχύει ιδίως για τις επενδύσεις που προβλέπονται στις οικολογικά ευαίσθητες ζώνες.

3. ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΠΕΙΡΑΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΕΡΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

Στον απολογισμό που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2008[9], η Επιτροπή τόνισε ότι είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η πολιτική δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αφρικανικής Ένωσης με συγκεκριμένες συνεισφορές, ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση των δράσεων που έχουν καθορισθεί στη στρατηγική ΕΕ-Aφρικής.

Στον τομέα των μεταφορών, στο εγγύς μέλλον είναι δυνατόν να ενθαρρυνθούν και να τεθούν σε εφαρμογή ορισμένα προγράμματα ανταλλαγών, μέτρα τεχνικής συνδρομής ή ακόμη και αδελφοποιήσεις πόλεων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε να εξετάσει τη σκοπιμότητα τεχνικής συνδρομής μικρής διάρκειας και ανταλλαγής πληροφοριών με τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Σε εθελοντική βάση, σε διάφορες παραλλαγές και με τη συμμετοχή των δημόσιων διοικήσεων των μεσογειακών χωρών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε έτσι να αναπτύξει ανταλλαγές, αδελφοποιήσεις και δραστηριότητες εκπαίδευσης.

3.1. Κοινά εργαλεία στον τομέα των υποδομών

Πέρα από τα θέματα χρηματοδότησης, ο προγραμματισμός είναι στο επίκεντρο της ανάπτυξης των υποδομών, τόσο στην Αφρική όσο και στην Ευρώπη. Η Αφρικανική Ένωση έχει άλλωστε εκφράσει την επιθυμία να υιοθετήσει τη μεθοδολογία των διευρωπαϊκών δικτύων.

Η μεθοδολογία αυτή, η οποία εφαρμόζεται στις μεταφορές αλλά και στα ενεργειακά δίκτυα και τα δίκτυα πληροφοριών, καθώς στους τομείς αυτούς συμφέρει η κοινή συλλογιστική σχετικά με τις ανάγκες τους σε υποδομές, θα παρουσιασθεί σε κοινό σεμινάριο ΕΕ και ΑΕ στο πλαίσιο των εργασιών της εταιρικής σχέσης. Στο σεμινάριο αυτό, αναμένεται ότι δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα της ποιότητας των υποδομών και της αντοχής τους στο χρόνο. Η συνεργασία στον τομέα των μεταφορών στη Μεσόγειο[10] αποτελεί το πρώτο παράδειγμα συντονισμένης μεθόδου σύνδεσης των ευρωπαϊκών δικτύων με τα δίκτυα της Βορείου Αφρικής. Βασίζεται σε πολυμερές θεσμικό πλαίσιο, στους κόλπους του οποίου αλληλοσυμπληρώνονται τρείς βαθμίδες: οι θεματικές ομάδες εργασίας που έχουν αναλάβει τα τεχνικά θέματα, το ευρω-μεσογειακό φόρουμ (EuroΜed) που καταρτίζει τις αποφάσεις της υπουργικής διάσκεψης EuroΜed, όργανο λήψης αποφάσεων σε επίπεδο υπουργών μεταφορών των χωρών της Μεσογείου που είναι και οι μόνοι αρμόδιοι για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων σε θέματα περιφερειακής συνεργασίας στις μεταφορές.

Εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Ένωση, για να αντιμετωπίσει τις δυσχέρειες που σημειώθηκαν κατά την υλοποίηση των μεγάλων έργων του διευρωπαϊκού δικτύου και θεωρώντας ότι η έλλειψη χρηματοδότησης δεν αποτελεί τη μοναδική αιτιολογία για την καθυστέρηση των έργων, δοκίμασε τη μέθοδο των συντονιστών.

Οι συντονιστές πλαισιώνουν τις προσπάθειες των κρατών μελών στην εξεύρεση χρηματοδότησης των έργων και προωθούν κοινές μεθόδους αξιολόγησης. Η χρησιμότητα των συντονιστών αποδείχθηκε ιδίως όταν συντρέχουν ένα από τα κάτωθι :

- διοικητική ολιγωρία,

- καθυστερήσεις που σημειώθηκαν σε σημαντικά διασυνοριακά τμήματα,

- έλλειψη δεσμευτικής συμφωνίας μεταξύ των ενδιαφερόμενων χωρών σχετικά με το χρονοδιάγραμμα και τη χάραξη διαδρομής των έργων,

- έλλειψη χρηματοδότησης σημαντικών τμημάτων,

- αναγκαιότητα συνδυασμού πολυάριθμων παραγόντων όπως βιομηχανίες, φορείς εκμετάλλευσης ή περιφέρειες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως ανήγγειλε στην ανακοίνωσή της «Στήριξη των αναπτυσσομένων χωρών για να αντιμετωπίσουν την κρίση»[11], πρόκειται να αρχίσει διάλογο με τις περιφερειακές οργανώσεις, ιδιαίτερα με την Αφρικανική Ένωση, για να αξιολογηθεί εάν χρειάζονται συντονιστές έργων στους ελλείποντες κρίκους των διαφρικανικών δικτύων που έχουν ήδη προσδιορισθεί[12].

3.2. Προώθηση ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού συστήματος μεταφορών

Τα θέματα της ασφάλειας και της προστασίας τίθενται σε όλους τους τρόπους μεταφοράς και απασχολούν και τις δύο ηπείρους. Ερευνητικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης[13] συνοδεύουν άλλωστε ήδη τις ανταλλαγές βέλτιστης πρακτικής ή και δράσεις εκπαίδευσης στα θέματα αυτά ιδίως στην υποσαχάρια Αφρική ή το Mαγκρέμπ. Είναι επομένως θεμιτό τα θέματα αυτά να αποτελέσουν αντικείμενο του ευρω-αφρικανικού διαλόγου. Στο πλαίσιο αυτό, επειδή βρίσκονται κατά μήκος των θαλάσσιων διαδρομών ή σε στενά, οι εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο στη θαλάσσια διακυβέρνηση για την επιτήρηση των παράκτιων υδάτων (π.χ., καταπολέμηση της παράνομης αλιείας, της πειρατείας ή της διακίνησης ναρκωτικών) ή για την ασφάλεια των μεταφορών (π.χ., καλύτερη διαχείριση της μεταφοράς πετρελαίου από τον Κόλπο του Άντεν μέχρι τη Μεσόγειο).

3.2.1. Θαλάσσιες μεταφορές: ενίσχυση της ασφάλειας στις θαλάσσιες μεταφορές

Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει τεχνική συνδρομή σε 10 χώρες της Μεσογείου[14] στους τομείς της ασφάλειας στη θάλασσα, της προστασίας από έκνομες ενέργειες και της πρόληψης της ρύπανσης της Μεσογείου με το περιφερειακό έργο SAFEMED. Η Ένωση συμμετέχει στην ενίσχυση των ικανοτήτων με τη χορήγηση υποτροφιών εξειδίκευσης του προσωπικού των εθνικών ναυτικών διοικήσεων. Με το έργο SAFEMED παρέχεται επίσης τεχνική υποστήριξη για τη σύγκλιση των εθνικών κανονιστικών ρυθμίσεων με τις διεθνείς συμβάσεις. Θα μπορούσε επομένως να εξετασθεί το ενδεχόμενο συνεργασίας με τις χώρες της Μεσογείου σε ό,τι αφορά τα κοινοτικά συστήματα διαχείρισης της ναυτιλιακής κίνησης. Παρόμοια έργα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με τις περιφερειακές κοινότητες σε εθελοντική βάση, για να βελτιωθεί το σύστημα των θαλάσσιων μεταφορών και να καταπολεμηθεί η ρύπανση από τα πλοία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διατίθεται επίσης ευνοϊκά απέναντι στο έργο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ) για τη δημιουργία συντονιστικών περιφερειακών κέντρων διάσωσης κατά μήκος των αφρικανικών ακτών (MRCC = Maritime Rescue Coordination Centre (Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης)).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να προσφέρει, ιδίως μέσω του Οργανισμού για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (AESM), του οποίου η αποστολή πρέπει να διευρυνθεί, την τεχνική συνδρομή που χρειάζονται οι παράκτιες χώρες της Αφρικής για να βελτιώσουν τα συστήματά τους παρακολούθησης της θαλάσσιας κυκλοφορίας, με την προοπτική η ανταλλαγή δεδομένων να επεκταθεί στις περιφέρειες.

Είναι επίσης σημαντικό οι χώρες της βόρειας και της βορειοδυτικής Αφρικής να δεσμευθούν για την καταπολέμηση της χρήσης πλοίων και μικρών πλωτών μέσων που δεν πληρούν τα πρότυπα και υπερφορτωμένα μεταφέρουν επιβάτες. Η πρακτική αυτή, πρακτική εγκληματικών οργανώσεων καθώς οι επιβάτες των πλοίων αυτών είναι παράνομοι μετανάστες, θέτει σε κίνδυνο τη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα χιλιάδων φτωχών ανθρώπων.

Η καταπολέμηση της πειρατείας

Μολονότι κατά την περίοδο 2003-2006 ο αριθμός των καταγεγραμμένων ένοπλων πειρατικών πράξεων και επιθέσεων μειώθηκε παγκοσμίως, το 2007 σημείωσε ανησυχητική αύξηση κατά 17 %. Το 2008, το φαινόμενο επιδεινώθηκε τόσο από ποσοτική άποψη όσο και άποψη βιαιότητας των πράξεων· το Κέρας της Αφρικής και ο Κόλπος της Γουινέας αναδείχθηκαν ως ιδιαίτερα ευάλωτες περιοχές.

Για να αποκλιμακωθεί το φαινόμενο αυτό, το οποίο σήμερα πλήττει την Αφρική και αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη του εμπορίου λόγω της ανασφάλειας σε λιμένες και ακτές, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να συμβάλει στην ενίσχυση και την ενδυνάμωση των διοικήσεων που είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή των κανονισμών για τη θάλασσα. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός έχει ήδη καταρτίσει συνοδευτικά προγράμματα.

Η θαλάσσια επιτήρηση διαδραματίζει καίριο ρόλο στην πρόληψη των παράνομων δραστηριοτήτων στη θάλασσα. Στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης πολιτικής της για τη θάλασσα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί να ενισχύσει τη συνεργασία με τους εταίρους της στην Αφρική και να ανταλλάσσει πληροφορίες με τις ενδιαφερόμενες εθνικές αρχές.

3.2.2. Ο τομέας των αεροπορικών μεταφορών: αναγκαία η ενίσχυση της ασφάλειας στον τομέα

Η αύξηση της αεροπορικής κίνησης πρέπει να συνδυασθεί με τον καθορισμό νέας επιχειρησιακής αντίληψης στην Αφρική. Όταν αποφασισθεί αυτή η νέα αντίληψη, θα καταστεί δυνατόν να προσδιορισθεί πώς θα συνεισφέρουν οι ευρωπαϊκές υποδομές που ήδη υπάρχουν στο πεδίο της ασφάλειας (όπως τα δορυφορικά προγράμματα -EGNOS) ή είναι σε φάση ανάπτυξης (SESAR, τεχνολογικό σκέλος του ενιαίου ευρωπαϊκού ουρανού), με βάση τα συμπεράσματα και το σχέδιο δράσης για την παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας (GMES) στην Αφρική. Το άνοιγμα της αεροπορικής κίνησης της Αφρικής πρέπει να συνοδευθεί επίσης από αναδιοργάνωση του εναερίου χώρου και του δικτύου αεροπορικών διαδρομών, ώστε να εξασφαλισθεί μεγαλύτερη οικονομική απόδοση (βραχύτερες διαδρομές), περιβαλλοντικές επιδόσεις και ασφάλεια από έκνομες ενέργειες. Ο εκσυγχρονισμός αυτός θα μπορούσε να επέλθει ανά περιφέρεια, λαμβανομένων υπόψη των αναγκών των αεροπορικών εταιρειών σε ό,τι αφορά τις ενδοαφρικανικές και τις διηπειρωτικές συνδέσεις. Η επέκταση του μοντέλου «ενιαίος ουρανός» στην Αφρική σε συνδυασμό με την πρόσβαση στο πρόγραμμα υποδομής SESAR, θα ήταν μια δυνατή προσέγγιση.

3.2.3. EGNOS

Στους τομείς που εξετάσθηκαν προηγουμένως, η δορυφορική πλοήγηση μπορεί να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο . Η υποδομή αυτή, η οποία επιτρέπει τον ακριβή εντοπισμό θέσης στην Αφρική, είναι εντελώς ανεπαρκής, μολονότι είναι ουσιαστική για τις μεταφορές και, γενικότερα, για την οικονομική ανάπτυξη της ηπείρου. Η Αφρική αντιπροσωπεύει λοιπόν μόνο το 3 % των αναχωρήσεων πτήσεων παγκοσμίως, αλλά και το 19% των ατυχημάτων, τα οποία τις περισσότερες φορές οφείλονται σε σφάλματα πλοήγησης.

Η δημιουργία επίγειων υποδομών στην Αφρική που, σε συμπλήρωση με το EGNOS, του ευρωπαϊκού συστήματος δορυφορικής πλοήγησης, δηλαδή η ανάπτυξη ενός αποκλειστικά αφρικανικού συστήματος EGNOS, είναι δυνατόν να αποτελέσει οικονομική λύση, η οποία θα προσφέρει στην Αφρική όλα τα πλεονεκτήματα του συστήματος, όχι μόνον στον τομέα των μεταφορών, αεροπορικών, σιδηροδρομικών, ακτοπλοϊκών, αλλά και στους τομείς της ενέργειας, της γεωργίας και της χωροταξίας και των χρήσεων γης.

3.2.4. Οι οδικές μεταφορές: το διακύβευμα για την οδική ασφάλεια

Οι οδικές μεταφορές εξακολουθούν να κυριαρχούν στην Αφρική, αντιπροσωπεύοντας από 80 έως άνω του 90 % της υπεραστικής και διακρατικής διακίνησης εμπορευμάτων. Συχνά είναι ο μόνος τρόπος πρόσβασης στην ύπαιθρο.

Ένα εκατομμύριο άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο σε τροχαία ατυχήματα. Το 65% των μοιραίων θυμάτων είναι πεζοί και το 35 % των πεζών είναι παιδιά. Το κόστος των ατυχημάτων αυτών αντιπροσωπεύει το 1 έως 3 % του εγχώριου ακαθάριστου προϊόντος μιας χώρας, γεγονός ιδιαίτερα δραματικό για τις αναπτυσσόμενες χώρες[15]. Σήμερα που η Επιτροπή καταρτίζει το προσεχές ευρωπαϊκό πρόγραμμα δράσης (2011-2020), θα εντείνει τις προσπάθειές της να ωφεληθούν και άλλες ομάδες χωρών από την πείρα που έχει αποκτηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε διάφορα επίπεδα. Με αυτή την προοπτική και στο πλαίσιο του τομεακού διαλόγου με τις αρμόδιες αρχές οδικής ασφάλειας των αντίστοιχων εθνικών και περιφερειακών διοικήσεων, θα ήταν δυνατόν να επιδιωχθούν οι εξής κατευθύνσεις:

- δημιουργία κατάλληλων μηχανισμών για να ευνοηθεί η ανταλλαγή βέλτιστης πρακτικής,

- στο πλαίσιο της υλοποίησης των εθνικών και περιφερειακών ενδεικτικών προγραμμάτων, διευκόλυνση της διάθεσης ευρωπαϊκών πιστώσεων για το οδικό δίκτυο με ειδικές δράσεις βελτίωσης της οδικής ασφάλειας,

- προώθηση της ενσωμάτωσης των πτυχών που αφορούν την οδική ασφάλεια στις μελέτες κοινωνικών επιπτώσεων για τις επενδύσεις σε οδικές υποδομές.

3.2.3. Οι αστικές συγκοινωνίες

Η Αφρική είναι η ήπειρος με τη μεγαλύτερη αστική ανάπτυξη. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ για την κατοικία, τα αστικά κέντρα αναπτύσσονται με ρυθμό 4,5 % ετησίως. Το 40 % περίπου του πληθυσμού της Αφρικής ζει σε πόλεις, αναμένεται δε ότι το ποσοστό αυτό θα διπλασιασθεί έως το 2030. Μέχρι το 2020, το Ναϊρόμπι, το Γιοχάνεσμπουργκ και το Αμπιτζάν θα έχουν πληθυσμό άνω των 10 εκατομμυρίων κατοίκων και 77 άλλες αφρικανικές πόλεις θα έχουν πληθυσμό 1 εκατομμύριο κατοίκους η καθεμιά. Με αυτή την αυξανόμενη αστική ανάπτυξη, πολλαπλασιάζονται τα προβλήματα ιδίως ρύπανσης του αέρα και κυκλοφοριακής συμφόρησης.

Μέσω του προγράμματος CIVITAS[16], η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει την υποστήριξή της στις ευρωπαϊκές πόλεις που εφαρμόζουν ολοκληρωμένες στρατηγικές για τις αστικές συγκοινωνίες. Μια πλατφόρμα διαλόγου καθιστά δυνατή την ανταλλαγή ιδεών και βέλτιστης πρακτικής μεταξύ πόλεων, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διαχείριση της κυκλοφορίας ή ανάπτυξης εναλλακτικών σιδηροδρομικών λύσεων.

Το πρόγραμμα αυτό θα μπορούσε να επεκταθεί στις αφρικανικές πόλεις, ώστε να επωφεληθούν με τη σειρά τους από τις εμπειρίες. Επομένως, θα μπορούσε να εξετασθεί το ενδεχόμενο:

- διεύρυνσης του φόρουμ στις αφρικανικές πόλεις,

- συμμετοχής αφρικανικών πόλεων στην ετήσια διάσκεψη του φόρουμ Civitas,

- αδελφοποίησης αφρικανικών και ευρωπαϊκών πόλεων.

4. Συμπέρασμα

Η στρατηγική συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής στον τομέα των μεταφορών διεξάγεται στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Αφρικής για τις υποδομές, η οποία προβλέπει τη διασύνδεση εθνικών και περιφερειακών δικτύων μεταφορών, ύδατος, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών ανά την Αφρική. Η συνεργασία αυτή υποστηρίζεται επίσης με την πολιτική γειτονίας με το ιδιαίτερο σκέλος για την Βόρεια Αφρική. Η παρούσα ανακοίνωση εντάσσεται στο πλαίσιο αυτών των ήδη υφιστάμενων πολιτικών και μέσων δρομολογώντας τον προβληματισμό γύρω από τις πιο ενδεδειγμένες διηπειρωτικές διασυνδέσεις και προτείνοντας τους πιθανούς άξονες συνεργασίας και διάδοσης της πείρας ενόψει της δημιουργίας ενός πιο ασφαλούς και πιο αξιόπιστου συστήματος μεταφορών, το οποίο δεν θα στηρίζεται μόνον σε νέες υποδομές αλλά και σε αποτελεσματικότερες, ασφαλέστερες και φθηνότερες μεταφορές. Τα μέτρα που έχουν καθορισθεί θα τεθούν σε εφαρμογή στο πλαίσιο συνεργασίας και των υφιστάμενων μέσων, και πιο συγκεκριμένα της συμφωνίας του Κοτονού, το ευρωπαϊκό ταμείο ανάπτυξης και της πολιτικής γειτονίας, χωρίς να αποκλείονται βέβαια τα διατιθέμενα μέσα της κοινής πολιτικής μεταφορών.

Προς το παρόν, η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί απλώς την αφετηρία για τον προσδιορισμό συγκεκριμένων μέτρων που θα μπορούσαν να εξειδικευθούν στον τομέα των μεταφορών με τη συμμετοχή όλων των Αφρικανών και Ευρωπαίων εταίρων. Στη διάσκεψη παρακολούθησης και εκτέλεσης του ΔΕΔ-Μ, η οποία προβλέπεται το 2009, θα είναι δυνατόν να συμμετάσχουν εταίροι από τη Μεσόγειο και την Αφρική. Η διάσκεψη θα δώσει την ευκαιρία για τη δημιουργία στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Aφρικής, ενός άτυπου φόρουμ με αντικείμενο τις μεταφορές το οποίο, εκτός από τους θεσμικούς παράγοντες που ήδη εκπροσωπούνται στην εταιρική σχέση, θα συγκεντρώνει σε διετή βάση φορείς μεταφορών, ενώσεις, και από την Ευρώπη και από την Αφρική, καθώς και διεθνείς φορείς χρηματοδότησης, και θα επιτρέπει την πιο ευρεία συζήτηση συγκεκριμένων θεμάτων αυτού του καίριου τομέα για την ανάπτυξη. Στο επόμενο στάδιο θα αποφασισθεί, με την υπογραφή κοινής δήλωσης, ένα σχέδιο δράσεων προτεραιότητας και ο καθορισμός της χρηματοδότησής τους. Στην προσεχή σύνοδο κορυφής ΕΕ-Aφρικής που θα πραγματοποιηθεί το 2010 στην Αφρική, θα αποτελέσει την ευκαιρία για να εξετασθεί η πρόοδος που θα έχει σημειωθεί στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1. Επέκταση των κύριων αξόνων του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών στις γειτονικές χώρες

[pic]

2. Διάδρομοι του διαφρικανικού οδικού δικτύου

[pic]

3. Αφρικανικό σιδηροδρομικό δίκτυο

[pic]

[1] Μπουρούντι, Πράσινο Ακρωτήριο, Κομόρες, Γκάμπια, Γουινέα Μπισάου, Ισημερινή Γουινέα, Λιβύη, Μαυρίκιος, Nίγηρας, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Ρουάντα, Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, Σεϋχέλλες, Σιέρρα Λεόνε, Σομαλία και Τσαντ.

[2] H διασύνδεση της Αφρικής: η εταιρική σχέση ΕΕ-Αφρικής στον τομέα των υποδομών - COM(2006) 376 της 13.7.2006.

[3] Στρατηγική για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες: επιτεύγματα και μελλοντικές προοπτικές (COM(2007) 507 τελικό), καθώς και : Ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες: ένα πλεονέκτημα για την Ευρώπη (COM(2008) 642 τελικό).

[4] Βλ. συνημμένους χάρτες.

[5] Δίκτυα για την ειρήνη και την ανάπτυξη : επέκταση των μεγάλων διευρωπαϊκών αξόνων μεταφορών προς τις γειτονικές χώρες και περιφέρειες. Τελική έκθεση της ομάδας υψηλού επιπέδου της οποία προήδρευε η κα. L. de Palacio.

[6] www.mcli.co.za

[7] Άτυπος διάλογος των χωρών της Δυτικής Μεσογείου όπου συμμετέχουν η Αλγερία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Λιβύη, η Μάλτα, το Μαρόκο, η Μαυριτανία, η Πορτογαλία και η Τυνησία.

[8] Η απόφαση του Yamassoukro βασίζεται στη συνθήκη του Abuja και άρχισε να ισχύει στις 12 Αυγούστου 2000. Κύριος σκοπός της είναι η βελτίωση της εκμετάλλευσης των αεροπορικών μεταφορών από τις αφρικανικές αεροπορικές εταιρείες και η σύσταση εκτελεστικού φορέα που θα αναλάβει την εφαρμογή της διαδικασίας ελευθέρωσης.

[9] Ένα χρόνο μετά τη Λισαβόνα : η εταιρική σχέση ΕΕ–Αφρικής σε εξέλιξη

[10] 17 εταίροι: Mαυριτανία, Mαρόκο, Aλγερία, Tυνησία, Αίγυπτος, Συρία, Παλαιστινιακή Αρχή, Iσραήλ, Ιορδανία, Λίβανος, Tουρκία, Aλβανία, Λιβύη, Mαυροβούνιο, Κροατία, Boσνία-Ερζεγοβίνη, Moνακό.

[11] COM (2009) 160 της 8.4.2009.

[12] Dakar-N'Djamena, Nouakchott- Λάγκος, Χαρτούμ-Τζιμπουτί, Λάγκος-Moμπάσα, Κάιρο- Gaborone, N'djamena-Windhoek, Beira-Lobito, Νταρ Eς Σαλάμ- Kigali

[13] TRANSAFRICA, STADIUM.

[14] Mαρόκο, Aλγερία, Tυνησία, Αίγυπτος, Iσραήλ, Ιορδανία, Λίβανος, Παλαιστινιακή Αρχή, Συρία, Tουρκία.

[15] Πηγή : Παγκόσμια Τράπεζα, Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (2004, 2007).

[16] www.civitas.eu