52007DC0253

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 21.5.2007

COM(2007) 253 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Έκθεση της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1407/2002 σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις προς τη βιομηχανία άνθρακα {SEC(2007) 602}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Έκθεση της Επιτροπής όσον αφορά την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1407/2002 σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις προς τη βιομηχανία άνθρακα

Εισαγωγή

1.1. Ιστορική εξέλιξη των κρατικών ενισχύσεων προς τη βιομηχανία του άνθρακα

Ο άνθρακας, στις διάφορες μορφές του από τον λιγνίτη ως το λιθάνθρακα, αποτελεί σήμερα σημαντική πηγή ενέργειας στην ΕΕ. Καλύπτει το 17% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και περίπου 30% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η ΕΕ εισάγει περίπου το ένα τρίτο του άνθρακα που καταναλώνει.

Από την δεκαετία του 1950 και ύστερα, ένα μέρος της εγχώριας παραγωγής άνθρακα δεν ήταν πλέον ανταγωνιστικό στην αγορά, κυρίως λόγω της μείωσης του κόστους μεταφοράς του άνθρακα από τρίτες χώρες, της εξάντλησης των κοιτασμάτων άνθρακα με ευνοϊκές γεωλογικές συνθήκες και την αύξηση του κόστους εργασίας. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (“ΕΚΑΧ”) και, στη συνέχεια, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα (“ΕΚ”) επέτρεπαν στα κράτη μέλη να χορηγούν επιδοτήσεις στον τομέα του άνθρακα με σκοπό να εξασφαλιστεί μία εύρυθμη διαδικασία αναδιάρθρωσης και κλεισίματος.

Η πιο πρόσφατη νομική βάση γι’ αυτό ήταν ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1407/2002 του Συμβουλίου σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις προς τη βιομηχανία άνθρακα (“κανονισμός για τον άνθρακα”)[1]. Ο κανονισμός αυτός θεσπίστηκε με βάση το άρθρο 87 παράγραφος 3 στοιχείο ε) της συνθήκης ΕΚ και προβλέπει μια εξαίρεση από την γενική απαγόρευση των κρατικών ενισχύσεων. Προβλέπει ενισχύσεις για την παύση λειτουργίας επιχειρήσεων (άρθρο 4), λειτουργικές ενισχύσεις (άρθρο 5 παράγραφος 3), επενδυτικές ενισχύσεις (άρθρο 5 παράγραφος 2) και ενισχύσεις για επιβαρύνσεις που κληρονομούνται από το παρελθόν (άρθρο 7), με την προϋπόθεση, όσον αφορά τα άρθρα 4 και 5, ότι οι ενισχύσεις θα ακολουθούν πτωτική τάση (άρθρο 6) και ότι τα κράτη μέλη θα εντάξουν τα ορυχεία σε ένα σχέδιο πρόσβασης σε αποθέματα άνθρακα για το οποίο απαιτείται η έγκριση της Επιτροπής (άρθρο 9). Με βάση τον εν λόγω κανονισμό η Επιτροπή επέτρεψε την χορήγηση κρατικών ενισχύσεων σε διάφορα κράτη μέλη.

1.2 Πεδίο κάλυψης της έκθεσης

Το πεδίο κάλυψης της παρούσας έκθεσης ορίζεται στο άρθρο 11 του κανονισμού για τον άνθρακα.

Το άρθρο 13 ορίζει τους κανόνες για την αναθεώρηση του κανονισμού για τον άνθρακα με βάση τα συμπεράσματα που θα περιλαμβάνονται στην έκθεση της Επιτροπής.

Το άρθρο 14 παράγραφος 3 περιλαμβάνει μια “ρήτρα λήξης ισχύος”, σύμφωνα με την οποία “Ο παρών κανονισμός εφαρμόζεται μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010”.

Το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η παρούσα έκθεση ορίζεται από την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "Ενεργειακή πολιτική για την Ευρώπη"[2], την Πράσινη Βίβλο "Ευρωπαϊκή στρατηγική για αειφόρο, ανταγωνιστική και ασφαλή ενέργεια",[3] την ανανεωμένη στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη,[4] τη στρατηγική του Γκέτεμποργκ[5] και την ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο "Αειφόρος ανάπτυξη της Ευρώπης για έναν καλύτερο κόσμο: Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αειφόρο ανάπτυξη".[6]

Αποτελέσματα της εφαρμογής του κανονισμόύ για τον άνθρακα ςτο διάστημα μεταξύ 2002 και 2006

Ο κανονισμός για τον άνθρακα άρχισε να ισχύει στις 24 Ιουλίου 2002. Ωστόσο, το άρθρο 14 προβλέπει την δυνατότητα να χορηγούν τα κράτη μέλη ενισχύσεις για την περίοδο από τις 24 Ιουλίου 2002 έως 31 Δεκεμβρίου 2002 βάσει των κανόνων της απόφασης αριθ. 3632/93/ΕΚΑΧ της 28ης Δεκεμβρίου 1993 για το κοινοτικό καθεστώς παρεμβάσεων για τις κρατικές ενισχύσεις υπέρ της βιομηχανίας άνθρακα (απόφαση για τον άνθρακα). Όλα τα κράτη μέλη που χορήγησαν ενισχύσεις κατά την εν λόγω περίοδο χρησιμοποίησαν την δυνατότητα αυτή[7]. Επομένως, η πραγματική εφαρμογή του κανονισμού για τον άνθρακα άρχισε την 1η Ιανουαρίου 2003.

Όσον αφορά τα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004 και την 1η Ιανουαρίου 2007, η Επιτροπή άρχισε να εφαρμόζει τον κανονισμό για τον άνθρακα την 1η Μαΐου 2004 και την 1η Ιανουαρίου 2007 αντίστοιχα. Πριν από την ημερομηνία αυτή, οι αρμόδιες για τον ανταγωνισμό εθνικές αρχές των εν λόγω κρατών μελών εφάρμοζαν το κείμενο του κανονισμού για τον άνθρακα, όπως προβλεπόταν από τις λεγόμενες ευρωπαϊκές συμφωνίες. Στο βαθμό που η Επιτροπή διέθετε στοιχεία για την προενταξιακή περίοδο τα στοιχεία αυτά έχουν συμπεριληφθεί στην παρούσα έκθεση.

Μετά την λήξη της παραγωγής άνθρακα στην Γαλλία το 2004, 11 κράτη μέλη παράγουν άνθρακα που καλύπτεται από τον κανονισμό για τον άνθρακα[8]. Από τις υποψήφιες χώρες η Τουρκία και η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας παράγουν επίσης άνθρακα που καλύπτεται από τον κανονισμό για τον άνθρακα.

2.1. Γενική επισκόπηση της χρήσης των κρατικών ενισχύσεων προς την βιομηχανία άνθρακα και των αποτελεσμάτων της διαδικασίας αναδιάρθρωσης

2.1.1 Λειτουργικές και επενδυτικές ενισχύσεις (άρθρο 5 παράγραφος 2 και άρθρο 5 παράγραφος 3 του κανονισμού για τον άνθρακα)

Υπάρχουν 3 ομάδες κρατών μελών: αυτά που έχουν διακόψει τις επιδοτήσεις άνθρακα για τα ορυχεία που λειτουργούν (Τσεχία, Γαλλία, Ιταλία), αυτά που χορηγούν επενδυτικές ενισχύσεις (Πολωνία, Σλοβακία, Ηνωμένο Βασίλειο) και αυτά που χορηγούν λειτουργικές ενισχύσεις (Βουλγαρία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβενία, Ισπανία).

Πλήρης διακοπή των επιδοτήσεων του άνθρακα

Η Γαλλία έκλεισε το τελευταίο ορυχείο άνθρακα το 2004. Το 2006 η Γαλλία έδωσε άδεια σε μία ιδιωτική επιχείρηση, που δεν θα λάβει επιδοτήσεις, να αρχίσει εξορυκτικές δραστηριότητες σε ένα νέο υπαίθριο ορυχείο άνθρακα στην περιοχή L'arc (Gardanne). Η Τσεχία ιδιωτικοποίησε τα πρώην κρατικά ανθρακωρυχεία και αποφάσισε να διακόψει τη χορήγηση επιδοτήσεων. Αυτό οδήγησε σε σημαντική μείωση τόσο της παραγωγής όσο και της απασχόλησης στον τομέα της εξόρυξης. Σήμερα η ιδιωτικοποιημένη επιχείρηση ορυχείων OKD έχει επιτυχημένη ανταγωνιστική παρουσία στη διεθνή αγορά. Η Ιταλία έχει ένα ανθρακωρυχείο στην Σαρδηνία, για το οποίο δεν έχουν κοινοποιηθεί κρατικές ενισχύσεις στην Επιτροπή[9].

Στις 3 αυτές χώρες έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αναδιάρθρωσης.

Επενδυτικές ενισχύσεις (άρθρο 5 παράγραφος 2 του κανονισμού για τον άνθρακα)

Το Ηνωμένο Βασίλειο , η Πολωνία και η Σλοβακία περιόρισαν τις επιδοτήσεις τους σε επενδυτικές ενισχύσεις βάσει του άρθρου 5 παράγραφος 2 του κανονισμό για τον άνθρακα. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σλοβακία έχουν ιδιωτικοποιήσει πλήρως τα πρώην κρατικά ορυχεία τους. Στην Πολωνία συνεχίζεται η διαδικασία ιδιωτικοποίησης. Ο πίνακας 1 (βλ. SEC (2007) 602) παρουσιάζει το συνολικό ύψος των επενδυτικών ενισχύσεων που έχει εγκρίνει η Επιτροπή.

Η διαδικασία αναδιάρθρωσης του κλάδου εξόρυξης άνθρακα στις χώρες αυτές έχει ολοκληρωθεί, στο βαθμό που όλα τα ορυχεία που δεν πλησίαζαν το νεκρό σημείο εκμετάλλευσης έχουν εξαφανιστεί από την αγορά. Ωστόσο, τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν αποφασίσει ότι, στο πλαίσιο της συνολικής ενεργειακής στρατηγικής τους, επιθυμούν να διατηρήσουν στην αγορά ανθρακωρυχεία που έχουν κάποιες προοπτικές να καταστούν βιώσιμα χωρίς λειτουργικές ενισχύσεις.

Λειτουργικές ενισχύσεις (άρθρο 5 παράγραφος 3 του κανονισμού για τον άνθρακα)

Η Βουλγαρία, η Γερμανία , η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Ισπανία αποφάσισαν να διατηρήσουν τα προγράμματα λειτουργικών ενισχύσεων. Δεν είναι δυνατή η επιβίωση των εθνικών εξορυκτικών κλάδων των χωρών αυτών χωρίς αυτές τις λειτουργικές ενισχύσεις. Η επιτυχία της διαδικασίας αναδιάρθρωσης φαίνεται ότι είναι περιορισμένη, δεδομένου ότι τα κόστη παραγωγής έχουν μειωθεί ελάχιστα ή έχουν αυξηθεί[10]. Στις χώρες αυτές φαίνεται ότι η κατάσταση έχει φθάσει στα όρια των δυνατών κερδών αποτελεσματικότητας στην εξόρυξη άνθρακα. Τα κόστη παραγωγής εξακολουθούν να είναι υπερβολικά υψηλά, σε σύγκριση με την τιμή του άνθρακα στη διεθνή αγορά (Πίνακας 2 βασισμένος σε στοιχεία του 2006[11] - βλ. SEC (2007) 602).

Η μέση τιμή του εισαγόμενου άνθρακα ήταν 60 ευρώ ανά τόνο ισοδύναμου άνθρακα κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2005[12], που είναι χαμηλότερο από το ήμισυ του μέσου κόστους παραγωγής στην Ισπανία, τη Γερμανία και την Ουγγαρία. Επομένως, τα ορυχεία αυτά δεν είναι ανταγωνιστικά στην παγκόσμια αγορά. Ο πίνακας 3 (βλ. SEC (2007) 602) παρουσιάζει το συνολικό ύψος των λειτουργικών ενισχύσεων που έχει εγκρίνει η Επιτροπή. Στην Ισπανία η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από αυτόν τον άνθρακα αντιστοιχεί στο 4% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, στη Γερμανία στο 10% και στην Ουγγαρία στο 0,1%.

Η Ουγγαρία σχεδιάζει σήμερα να καταργήσει τις λειτουργικές ενισχύσεις το 2014. Η Γερμανία προτίθεται να πράξει το ίδιο το 2018.

2.1.2 Ενισχύσεις για παύση λειτουργίας (άρθρο 4 του κανονισμού για τον άνθρακα) και ενισχύσεις για επιβαρύνσεις που κληρονομούνται από το παρελθόν (άρθρο 7 του κανονισμού για τον άνθρακα)

Ο κανονισμός για τον άνθρακα προβλέπει δύο διαφορετικά μέσα για τη διευκόλυνση της παύσης λειτουργίας των ορυχείων που δεν είναι ανταγωνιστικά στην παγκόσμια αγορά: ενίσχυση για παύση λειτουργίας, που είναι ενίσχυση που καλύπτει τις λειτουργικές ζημίες των ορυχείων μέχρι την ημερομηνία παύσης λειτουργίας, και ενίσχυση για επιβαρύνσεις που κληρονομούνται από το παρελθόν, που καλύπτουν ορισμένες κατηγορίες κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων που προκύπτουν από την εξόρυξη άνθρακα[13].

Ενισχύσεις για παύση λειτουργίας (άρθρο 4 του κανονισμού για τον άνθρακα)

Σε όλα τα κράτη μέλη που παράγουν άνθρακα είχαμε παύσεις λειτουργίας ασύμφορων ορυχείων, με εξαίρεση την Ιταλία. Η Γερμανία , η Ισπανία και η Γαλλία χορήγησαν ενίσχυση για παύση λειτουργίας βάσει του άρθρου 4 του κανονισμού για τον άνθρακα με σκοπό τον μετριασμό των κοινωνικών συνεπειών της παύσης λειτουργίας των ορυχείων. Το ύψος της ενίσχυσης που χορηγήθηκε εμφανίζεται στον πίνακα 4 (βλ. SEC (2007) 602). Κατά την περίοδο από το 2003 έως το 2006 η Γαλλία έκλεισε 2 ορυχεία, η Γερμανία έκλεισε 2 ορυχεία, η Ισπανία έκλεισε 8 μονάδες παραγωγής και δεσμεύθηκε να κλείσει άλλα 9 ορυχεία μέχρι το τέλος του 2007[14].

Και σε άλλα κράτη μέλη σημειώθηκαν παύσεις λειτουργίας ορυχείων κατά την ίδια περίοδο. Η Ουγγαρία έκλεισε 2 ορυχεία, η Σλοβακία 1 ορυχείο και η Πολωνία 3 ορυχεία. Αυτές οι παύσεις λειτουργίας δεν είχαν ως συνέπεια τη χορήγηση ενίσχυσης για παύση λειτουργίας.

Ενισχύσεις για επιβαρύνσεις που κληρονομούνται από το παρελθόν (άρθρο 7 του κανονισμού για τον άνθρακα)

Στην Τσεχία και στην Γαλλία , το κράτος συνεχίζει να καταβάλλει επιδοτήσεις για κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις που έχουν κληρονομηθεί από το παρελθόν. Ωστόσο, οι εξορυκτικές επιχειρήσεις που είναι ακόμη σε λειτουργία δεν φαίνεται ότι επωφελούνται από τις πληρωμές αυτές[15].

Τα άλλα κράτη μέλη, με εξαίρεση την Ουγγαρία και την Ιταλία, έχουν αναλάβει ως ένα βαθμό τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά κόστη που έχουν κληρονομηθεί από το παρελθόν όχι μόνο για τα ορυχεία που έχουν κλείσει, αλλά και για ορυχεία που εξακολουθούν να λειτουργούν[16]. Ο πίνακας 5 (βλ. SEC (2007) 602) παρουσιάζει τα συνολικά ποσά ενισχύσεων που έχουν εγκριθεί για επιβαρύνσεις που κληρονομούνται από το παρελθόν.

2.1.3 Εξέλιξη της παραγωγής και της απασχόλησης στον τομέα των ορυχείων

Στην ΕΕ-25 η συνολική παραγωγή και η συνολική απασχόληση στον τομέα των ορυχείων μειώθηκε κατά την περίοδο από το 2003 έως το 2006. Οι πίνακες 6 (παραγωγή των ορυχείων για τα έτη 1998 έως 2004, βλ. SEC (2007) 602) και 7 (απασχόληση στα ορυχεία το 2004, βλ. SEC (2007) 602) παρουσιάζουν την εξέλιξη για κάθε χώρα.

2.2 Ρόλος των εγχώριων πηγών ενέργειας στο συνολικό μείγμα ενεργειακών πηγών της ΕΕ και αντίκτυπος των επιδοτήσεων του άνθρακα για την εσωτερική αγορά ενέργειας

2.2.1 Ρόλος των εγχώριων πηγών ενέργειας στο συνολικό μείγμα ενεργειακών πηγών της ΕΕ

Η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας αποκαλύπτει μια γενική τάση διαφοροποίησης όσο αφορά τα χρησιμοποιούμενα καύσιμα. Το σημαντικότερο πρωτογενές καύσιμο για τα περισσότερα κράτη μέλη είναι το πετρέλαιο και το δεύτερο σε σημασία είναι το φυσικό αέριο. Αυτό φαίνεται στο διάγραμμα 1 (βλ. SEC (2007) 602).

Η χρήση εγχώριων ορυκτών καυσίμων στα κράτη μέλη παρουσιάζει σημαντικές διαφορές, ανάλογα με τις γεωλογικές συνθήκες και τον βαθμό εκμετάλλευσης των πόρων. Εκτός από τον άνθρακα, υπάρχει παραγωγή αερίου (Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο), πετρελαίου (Τσεχία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ηνωμένο Βασίλειο), πετρελαιούχου σχιστόλιθου (Εσθονία) και τύρφης (σε πολλά κράτη μέλη, χρησιμοποιείται κυρίως στην Ιρλανδία και στην Φινλανδία).

Όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας , τα περισσότερα κράτη μέλη χρησιμοποιούν ένα ευρύ φάσμα καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αν και το συγκεκριμένο μείγμα καυσίμων παρουσιάζει μεγάλες διαφορές από τη μια χώρα στην άλλη, υπάρχει σημαντική εξάρτηση από το πετρέλαιο, το αέριο, την πυρηνική ενέργεια και την υδροηλεκτρική ενέργεια (βλ. διάγραμμα 2, SEC (2007) 602). Ο άνθρακας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο μείγμα καυσίμων, καλύπτοντας το 30% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το ένα τρίτο αυτής της ηλεκτρικής ενέργειας[17] παράγεται από άνθρακα χαμηλής ποιότητας της κατηγορίας “Γ” ( λιγνίτης ), που δεν είναι επιλέξιμος για κρατικές ενισχύσεις βάσει του κανονισμού για τον άνθρακα. Άλλο ένα τρίτο παράγεται από εγχώριο άνθρακα, που είναι επιλέξιμος για κρατικές ενισχύσεις βάσει του κανονισμού για τον άνθρακα. Το τελευταίο τρίτο παράγεται από εισαγόμενο άνθρακα. Περίπου 45% του εγχώριου άνθρακα που είναι επιλέξιμος για κρατικές ενισχύσεις βάσει του κανονισμού για τον άνθρακα λαμβάνει είτε λειτουργικές ενισχύσεις είτε επενδυτικές ενισχύσεις. Με άλλα λόγια ο επιδοτούμενος εγχώριος άνθρακας χρησιμεύει ως καύσιμο για το 4,5% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ.

Η χρήση εγχώριων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει αυξηθεί κατά τα τελευταία χρόνια στην ΕΕ-25, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 3 (βλ. SEC (2007) 602). Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καλύπτουν σήμερα περίπου το 6% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και περίπου το 16% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Αναμένεται περαιτέρω αύξηση, δεδομένου ότι τα κράτη μέλη έχουν θέσει κάποιους στόχους όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με την οδηγία 2001/77/ΕΚ σχετικά με την προώθηση του ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην εσωτερική αγορά[18]. Η Επιτροπή εξέδωσε στις 10 Ιανουαρίου 2007 έναν “χάρτη πορείας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας”[19], με τον οποίο πρότεινε τον καθορισμό ως υποχρεωτικού στόχου το 20% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας στην EΕ μέχρι το 2020. Ο στόχος αυτός υποστηρίχθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη σύνοδό τους στις 8-9 Μαρτίου 2007.

2.2.2 Αντίκτυπος των επιδοτήσεων του άνθρακα για την εσωτερική αγορά

Οι κρατικές ενισχύσεις προς τη βιομηχανία του άνθρακα επηρεάζουν τρεις διαφορετικές αγορές προϊόντων: την αγορά άνθρακα, την αγορά χάλυβα και την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Υπάρχουν επίσης δευτερογενείς συνέπειες για τον τομέα του εξορυκτικού εξοπλισμού και τον τομέα της οικοτεχνολογίας.

Αντίκτυπος στην αγορά άνθρακα

Υπάρχουν πολύ διαφορετικές ποιότητες άνθρακα. Οι τιμές αγοράς και οι πιθανές χρήσεις διαφέρουν ανάλογα με την ποιότητα. Επομένως, είναι πιθανό ότι, από την άποψη του ανταγωνισμού, είναι απαραίτητο να διακρίνονται περισσότερες από μία αγορές άνθρακα[20]. Είναι επίσης πιθανό ότι θα διαφέρει η γεωγραφική διάσταση γι’ αυτές τις αγορές προϊόντων, δεδομένου ότι ο άνθρακας υψηλής και μέσης ποιότητας μεταφέρεται εύκολα και υπάρχει παγκόσμια αγορά γι’ αυτό ενώ, όσον αφορά τον άνθρακα χαμηλής ποιότητας, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι τα κόστη μεταφοράς περιορίζουν την γεωγραφική αγορά του προϊόντος[21].

Οι κρατικές ενισχύσεις για τη βιομηχανία του άνθρακα έχουν αντίκτυπο στις αγορές άνθρακα, δεδομένου ότι οι κρατικές ενισχύσεις διατηρούν σε λειτουργία επιχειρήσεις και ορυχεία που, κάτω από άλλες συνθήκες, θα είχαν κλείσει. Ωστόσο, η στρέβλωση της αγοράς στο εσωτερικό της ΕΕ φαίνεται ότι είναι περιορισμένη λόγω του ότι το μεγαλύτερο μέρος του επιδοτούμενου άνθρακα που καλύπτεται από τον κανονισμό για τον άνθρακα καταναλώνεται στην εγχώρια αγορά. Εκτός από την Πολωνία και, σε μικρότερο βαθμό, την Τσεχία, καμία χώρα δεν εξάγει άνθρακα. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ελάχιστος άμεσος ανταγωνισμός μεταξύ του άνθρακα που παράγεται σε διαφορετικά κράτη μέλη[22]. Η ανάλυση αυτή επιβεβαιώθηκε από τις διαβουλεύσεις που διεξήγαγε η Επιτροπή κατά την σύνταξη της παρούσας έκθεσης.

Όσον αφορά τον άνθρακα χαμηλής ποιότητας, ο αντίκτυπος των κρατικών ενισχύσεων φαίνεται ότι είναι περιορισμένος λόγω του υψηλού κόστους μεταφοράς του άνθρακα χαμηλής ποιότητας και του μικρού ανταγωνισμού μεταξύ των ορυχείων, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής χρησιμοποιείται σε κοντινούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής[23].

Αντίκτυπος για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας

Για να αποφεύγονται τα δευτερογενή αποτελέσματα των κρατικών ενισχύσεων για την βιομηχανία του άνθρακα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ο κανονισμός για τον άνθρακα προβλέπει μια ρήτρα διαφύλαξης στο άρθρο 4 στοιχείο ε).

Ωστόσο, από την απάντηση τριών περιβαλλοντικών ΜΚΟ[24] στη διαβούλευση της Επιτροπής φαίνεται ότι οι επιδοτήσεις του άνθρακα έχουν προκαλέσει στρέβλωση της αγοράς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προς όφελος του άνθρακα. Στην απάντηση υποστηρίζεται ότι “ ο ενεργειακός τομέας εξακολουθεί να μην εξασφαλίζει ισότιμους όρους ανταγωνισμού για όλες τις πηγές προσφοράς. Ορισμένες ρυπογόνες ενεργειακές επιλογές, όπως ο άνθρακας και η πυρηνική ενέργεια, επωφελούνται εδώ και πολλές δεκαετίες από την κρατική υποστήριξη, συχνά σε υπερπροστατευόμενες και μονοπωλιακές αγορές ”.

Το ζήτημα αυτό αναλύθηκε λεπτομερώς σε μια μελέτη που εκπονήθηκε από την Europe Economics για την Επιτροπή, όπου συμπεραίνεται ότι οι κρατικές ενισχύσεις για την βιομηχανία του άνθρακα επηρεάζουν μόνο την προέλευση του άνθρακα, δηλαδή την απόφαση του εάν θα αγοραστεί άνθρακας εγχώριας παραγωγής ή εισαγόμενος άνθρακας. Η μελέτη δεν διαπίστωσε ότι οι κρατικές ενισχύσεις προς τη βιομηχανία του άνθρακα επηρεάζουν το συνολικό μείγμα καυσίμων, δηλ. το ποσοστό του άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η θέση αυτή υποστηρίζεται και από την απάντηση της EURELECTRIC κατά τις διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερομένους.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι με τη συνδυασμένη εφαρμογή του άρθρου 4 στοιχείο γ) και του άρθρου 4 στοιχείο ε) του κανονισμού αποκλείεται ο αντίκτυπος από τις επιδοτήσεις του άνθρακα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας[25].

Ωστόσο, η Επιτροπή σημειώνει ότι οι κρατικές ενισχύσεις προς τη βιομηχανία του άνθρακα ενδέχεται να έχουν αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως όσον αφορά τις επενδυτικές αποφάσεις για νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ως καύσιμο τον άνθρακα. Εφόσον ο επενδυτής μπορεί να βεβαιωθεί ότι οι κρατικές ενισχύσεις θα επιτρέπουν στα εγχώρια ορυχεία να παράγουν άνθρακα στο προσεχές μέλλον, ο επενδυτής θα κατασκευάσει ένα νέο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής κοντά στο ορυχείο, για να ελαχιστοποιήσει το κόστος μεταφοράς. Αντίθετα, αν υπάρχει αβεβαιότητα όσον αφορά τις ενισχύσεις για την εγχώρια μη ανταγωνιστική παραγωγή, η κατασκευή του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής μπορεί να πραγματοποιηθεί κοντά σε μια εσωτερική πλωτή οδό, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί το κόστος μεταφοράς του εισαγόμενου άνθρακα.

Αντίκτυπος στην αγορά παραγωγής οπτάνθρακα και χάλυβα

Η ρήτρα διαφύλαξης του άρθρου 4 στοιχείο ε) του κανονισμού εφαρμόζεται επίσης στις αγορές παραγωγής οπτάνθρακα και χάλυβα. Ούτε οι ενδιαφερόμενοι ούτε τα κράτη μέλη διατύπωσαν παρατηρήσεις σχετικά με πιθανές στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στις αγορές αυτές.

2.3 Προβλήματα που αντιμετώπισε η Επιτροπή κατά την εφαρμογή του κανονισμού για τον άνθρακα

Η Επιτροπή αντιμετώπισε 5 κύρια προβλήματα κατά την εφαρμογή των παρόντων κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στη βιομηχανία του άνθρακα: τον έλεγχο του κριτηρίου “καμία στρέβλωση των τιμών” (άρθρο 4 στοιχείο γ) του κανονισμού για τον άνθρακα), την διάκριση μεταξύ άνθρακα που καλύπτεται από τον κανονισμό και άνθρακα που δεν καλύπτεται από τον κανονισμό, την μείωση του κόστους παραγωγής, τον έλεγχο των κατηγοριών ενισχύσεων για επιβαρύνσεις που κληρονομούνται από το παρελθόν όπως παρουσιάζεται στο παράρτημα του κανονισμού για τον άνθρακα και τον έλεγχο των παύσεων λειτουργίας των ορυχείων.

2.3.1 Έλεγχος της τήρησης του άρθρου 4 στοιχείο γ) του κανονισμού για τον άνθρακα

Σύμφωνα με το άρθρο 4 στοιχείο γ) του κανονισμού για τον άνθρακα “ το ποσό των ενισχύσεων ανά τόνο ισοδύναμου άνθρακα δεν διαμορφώνει τιμές παραδιδόμενου κοινοτικού άνθρακα χαμηλότερες εκείνων που ισχύουν για τον αντίστοιχης ποιότητας άνθρακα τρίτων χωρών ”. Η τήρηση του άρθρου αυτού είναι δύσκολο να επαληθευθεί, ιδίως σε δύο περιπτώσεις:

Καθετοποιημένες εταιρείες εξόρυξης και παραγωγής ενέργειας. Σε ορισμένα κράτη μέλη[26], τα ορυχεία άνθρακα και οι σταθμοί παραγωγής ενέργειας αποτελούν μέρος μιας καθετοποιημένης επιχείρησης. Στην περίπτωση αυτή ο καθορισμός της τιμής του άνθρακα αποτελεί θέμα πολιτικής της ίδιας της εταιρείας, η οποία από την φύση της είναι δύσκολο να επηρεαστεί από τους έξω. Η Επιτροπή αντιμετώπισε το πρόβλημα αυτό, στο βαθμό που ήταν δυνατό, με μια διεξοδική ανάλυση τέτοιων μεμονωμένων περιπτώσεων.

Δεν υπάρχει καθιερωμένη τιμή στην παγκόσμια αγορά. Δεν υπάρχει καθιερωμένη τιμή στην παγκόσμια αγορά για τον άνθρακα χαμηλής ποιότητας, επειδή ουσιαστικά δεν υπάρχει εμπόριο σ’ αυτόν τον άνθρακα: όπως εξηγήθηκε προηγουμένως, λόγω του υψηλού κόστους μεταφοράς και της χαμηλής θερμαντικής ικανότητας, ο άνθρακας χαμηλής ποιότητας πρέπει να καταναλώνεται κοντά στον τόπο παραγωγής. Στις περιπτώσεις αυτές, η Επιτροπή επαλήθευσε κατά πόσον φαίνονται εύλογες οι μέθοδοι υπολογισμού της τιμής και δεν προκαλούν στρέβλωση του ανταγωνισμού στην αγορά παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας[27].

2.3.2 Διάκριση μεταξύ άνθρακα που καλύπτεται και άνθρακα που δεν καλύπτεται από τον κανονισμό

Σύμφωνα με το άρθρο 2 στοιχείο α) του κανονισμού για τον άνθρακα, ο κανονισμός καλύπτει μόνο τον άνθρακα υψηλής, μέσης και χαμηλής ποιότητας των κατηγοριών “A” και “B” σύμφωνα με το διεθνές σύστημα κωδικοποίησης ανθράκων της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη των Ηνωμένων Εθνών, ενώ δεν καλύπτει τον άνθρακα χαμηλής ποιότητας της κατηγορίας “Γ” και άλλα στερεά εγχώρια ορυκτά καύσιμα, όπως τον πετρελαιούχο σχιστόλιθο, την ασφαλτούχο άμμο και την τύρφη. Επομένως, τα εν λόγω καύσιμα υπόκεινται στους γενικούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων.

Για τα κράτη μέλη της ΕΚΑΧ, η Επιτροπή καθόρισε την ποιότητα του άνθρακα με την ανακοίνωσή της σχετικά με την ερμηνεία των όρων “άνθρακας” και “λιγνίτης” που αναφέρονται στο παράρτημα I της συνθήκης ΕΚΑΧ της 11ης Οκτωβρίου 1986[28]. Σε ό,τι αφορά τον κανονισμό για τον άνθρακα, υποτέθηκε ότι αυτή η διάκριση μεταξύ άνθρακα και λιγνίτη αντιστοιχούσε στη νέα διαχωριστική γραμμή μεταξύ άνθρακα χαμηλής ποιότητας κατηγορίας “B” και άνθρακα χαμηλής ποιότητας κατηγορίας “Γ”. Για τα κράτη μέλη που δεν είναι κράτη μέλη της ΕΚΑΧ, η Επιτροπή, κατά την λήψη αποφάσεων, δέχθηκε γεωλογικές αναλύσεις που έχουν διενεργηθεί από διαπιστευμένα εργαστήρια των κρατών μελών και προσδιόρισε ότι τα ορυχεία Màrkushegy της Ουγγαρίας και Bana Dolina and Hornonitrianske bane Prievidza της Σλοβακίας παράγουν άνθρακα χαμηλής ποιότητας της κατηγορίας “B”, ενώ το ορυχείο “ Lignit Hodonin ” της Τσεχικής Δημοκρατίας παράγει άνθρακα χαμηλής ποιότητας της κατηγορίας “Γ”[29].

2.3.3 Μείωση του κόστους παραγωγής

Η απόφαση για τον άνθρακα προβλέπει ότι τα ορυχεία που λαμβάνουν λειτουργικές ενισχύσεις πρέπει να παρουσιάζουν “ πτωτική τάση του κόστους παραγωγής ”. Ο όρος αυτός δεν προβλέπεται στον κανονισμό για τον άνθρακα. Η Επιτροπή, με την απόφασή της N 552/2005, κρατικές ενισχύσεις για την γερμανική βιομηχανία άνθρακα για το έτος 2006 , έδωσε απάντηση στο ερώτημα εάν, βάσει του κανονισμού, θα έπρεπε να επιτρέψει την χορήγηση λειτουργικών ενισχύσεων άσχετα με την εξέλιξη του κόστους παραγωγής, δηλ. ακόμη και στην περίπτωση αύξησης του κόστους παραγωγής. Η Επιτροπή συμπέρανε ότι, κατ’ αρχήν, οι επιχειρήσεις που ζητούν κρατικές ενισχύσεις βάσει του άρθρου 5 παράγραφος 3 του κανονισμού για τον άνθρακα πρέπει να παρουσιάζουν τάση μείωσης του κόστους παραγωγής τους.

2.3.4 Εφαρμογή των κατηγοριών του Παραρτήματος

Το παράρτημα του κανονισμού ορίζει τις κατηγορίες για τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων για την κάλυψη επιβαρύνσεων που κληρονομούνται από το παρελθόν. Οι δαπάνες για τις οποίες, βάσει του παραρτήματος του κανονισμού για τον άνθρακα, επιτρέπεται η χορήγηση ενίσχυσης, μερικές φορές δεν συνδέονται ή συνδέονται έμμεσα με την αναδιάρθρωση της βιομηχανίας του άνθρακα. Επιπλέον, ορισμένες κατηγορίες είναι άκρως ασαφείς[30]. Επομένως, αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την χορήγηση ενισχύσεων για την κάλυψη δαπανών των σχετικών εταιριών χωρίς να τις παροτρύνει σε περαιτέρω αναδιάρθρωση. Ως προς αυτό, θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι, αντίθετα με τις ενισχύσεις βάσει των άρθρων 4 και 5, οι ενισχύσεις βάσει του άρθρου 7 δεν υπόκεινται σε ανώτατο όριο και δεν απαιτείται η σταδιακή μείωσή τους.

2.3.5 Έλεγχος των παύσεων λειτουργίας ορυχείων

Η Επιτροπή αντιμετώπισε το πρόβλημα ότι η Ισπανία δεν τήρησε την δέσμευσή της να κλείσει ορυχεία που είχαν λάβει ενισχύσεις παύσης λειτουργίας βάσει του άρθρου 4 του κανονισμού για τον άνθρακα. Στην απόφασή της C 14/04 με τίτλο "Σχέδιο αναδιάρθρωσης της ισπανικής βιομηχανίας άνθρακα και των κρατικών ενισχύσεων για την περίοδο 2003 – 2005" , η Επιτροπή παρουσίασε αναλυτικά τα προβλήματα αυτά[31]. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί προσεκτικά την κατάσταση αυτή.

Ανάγκη τροποποίησης του κανονισμού για τον άνθρακα

Σύμφωνα με το άρθρο 13 παράγραφος 1 και τις αιτιολογικές σκέψεις 9 και 23 του κανονισμού για τον άνθρακα, η Επιτροπή θα αξιολογήσει κατά πόσον η εξέλιξη της αγοράς άνθρακα ή/και οι κοινωνικές και περιφερειακές συνέπειες της εξόρυξης άνθρακα καθιστούν απαραίτητες τις τροποποιήσεις του κανονισμού για τον άνθρακα από την 1η Ιανουαρίου 2008.

3.1 Εξελίξεις στην αγορά άνθρακα και συνολική ενεργειακή ασφάλεια

Κατά την περίοδο 2003 έως 2006 οι τιμές του άνθρακα στην παγκόσμια αγορά[32] παρουσίασε σημαντικές διακυμάνσεις. Ωστόσο, οι τιμές ήταν πιο σταθερές από τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Ο λόγος των μεταβολών των τιμών ήταν η μεγάλη αύξηση της ζήτησης για άνθρακα σε συνδυασμό με τις περιορισμένες παραγωγικές ικανότητας των ανθρακωρυχείων και τις περιορισμένες δυνατότητες μεταφοράς. Η αύξηση της ζήτησης οφειλόταν κυρίως στην υψηλή ζήτηση για άνθρακα εκ μέρους της Κίνας και της Ινδίας. Επιπλέον, οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου κατέστησαν τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που καίνε άνθρακα πιο ανταγωνιστικούς από πριν, πράγμα που συνέβαλε επίσης στην αύξηση της ζήτησης.

Οι περιορισμοί της παραγωγής και της μεταφορικής ικανότητας οφείλονται στο γεγονός ότι οι επενδύσεις σε νέες εξορυκτικές και μεταφορικές δυνατότητες χρειάζονται ένα ή περισσότερα έτη για να φθάσουν σε κατάσταση λειτουργίας. Επομένως, η προσαρμογή στις μεταβολές των προτύπων ζήτησης είναι σχετικά αργή.

Επιπλέον, η ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέκτησε ιδιαίτερη σημασία ως συνέπεια των διαφορών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας για το φυσικό αέριο στις αρχές του 2006 και των διαφορών μεταξύ Ρωσίας και Λευκορωσίας σχετικά με το πετρέλαιο στις αρχές του 2007. Γενικά, είναι σαφές ότι υπάρχει υψηλότερο επίπεδο συνειδητοποίησης της σημασίας της ενεργειακής ασφάλειας το 2007 σε σχέση με το 2003. Ωστόσο, τα προβλήματα αφορούν κυρίως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Όσον αφορά τον άνθρακα, η παγκόσμια αγορά φαίνεται ότι λειτουργεί αποτελεσματικά, όπως αποδείχθηκε από την αύξηση της παραγωγής άνθρακα ως αντίδραση στην αύξηση της ζήτησης από την Ινδία και την Κίνα. Η ασφάλεια των ευρωπαϊκών εισαγωγών άνθρακα σήμερα δεν διαφέρει σημαντικά από το 2003.

Οι εξελίξεις στην παγκόσμια αγορά άνθρακα είναι σημαντικές για την οικονομική βιωσιμότητα των ευρωπαϊκών ορυχείων. Πολλά ορυχεία στην Τσεχία, την Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία είναι κερδοφόρα με τις σχετικά υψηλές τιμές του άνθρακα που παρατηρούνται από το 2005 και μετά, αλλά δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν σε περίπτωση πτώσης των τιμών του άνθρακα στο επίπεδο που είχε παρατηρηθεί στις αρχές του αιώνα.

3.2 Κοινωνικές και περιφερειακές συνέπειες της εξόρυξης

Στις απαντήσεις των ενδιαφερομένων ή των κρατών μελών δεν αναφέρονται σημαντικές μεταβολές όσον αφορά τις κοινωνικές και τις περιφερειακές πτυχές της εξόρυξης άνθρακα. Ωστόσο, η Γερμανία, η Ισπανία και ορισμένοι συμμετέχοντες στη διαβούλευση των ενδιαφερομένων προτείνουν την παράταση των κρατικών ενισχύσεων για την μείωση της δραστηριότητας βάσει του άρθρου 4 του κανονισμού μέχρι το 2010. Εκφράζουν φόβους ότι, σε αντίθετη περίπτωση, η μείωση της παραγωγικής δυναμικότητας θα είναι πιο δύσκολη.

Η Επιτροπή έχει ήδη εγκρίνει τα σχέδια για πρόσβαση σε αποθέματα άνθρακα και τα σχέδια για παύση λειτουργίας ορυχείων για όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση την Ισπανία και τη Ρουμανία για τις οποίες συνεχίζεται η εξέταση των κοινοποιήσεων, μέχρι το 2010[33]. Για τις εγκρίσεις αυτές το γεγονός ότι το άρθρο 4 θα καταργηθεί 2008 δεν δημιούργησε ιδιαίτερες δυσκολίες. Εκτός από τις παύσεις λειτουργίας ορυχείων που αναφέρονται παραπάνω στο σημείο 2.1.2, η Γερμανία σκοπεύει να κλείσει άλλα δύο ορυχεία μέχρι το 2010 και η Σλοβακία σκοπεύει να κλείσει άλλο ένα ορυχείο το 2007. Τα ισπανικά σχέδια για παύση λειτουργίας ορυχείων εξετάζονται από την Επιτροπή. Σε αντίθεση με τις απόψεις που είχαν διατυπωθεί στις προαναφερθείσες απαντήσεις, η εξέταση αυτών των παύσεων λειτουργίας ορυχείων εκ μέρους της Επιτροπής δεν έδειξε καμία ανάγκη παράτασης της ισχύος του άρθρου 4, επειδή όλες οι κρατικές ενισχύσεις που είναι απαραίτητες για την ολοκλήρωση των παύσεων λειτουργίας μπορούν να εγκριθούν βάσει των άρθρων 5 και 7 του κανονισμού για τον άνθρακα.

Επιπλέον, ο πρακτικός αντίκτυπος οποιασδήποτε σχετικής τροποποίησης για την περίοδο 2008 έως 2010 θα ήταν πολύ περιορισμένος. Η Επιτροπή έχει ήδη εγκρίνει τα σχέδια πρόσβασης σε αποθέματα άνθρακα για την Γερμανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Σλοβακία. Το σχέδιο για την Ισπανία και τη Ρουμανία είναι σήμερα υπό αξιολόγηση. Οι χώρες αυτές αντιστοιχούν στο μεγαλύτερο μέρος του συνόλου των κρατικών ενισχύσεων που χορηγούνται στη βιομηχανία του άνθρακα. Για να επιβληθούν οποιεσδήποτε αλλαγές στις κρατικές ενισχύσεις που προβλέπονται στα εν λόγω σχέδια, η Επιτροπή θα έπρεπε να προτείνει στα σχετικά κράτη μέλη κατάλληλα μέτρα βάσει του άρθρου 17 και σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου για την θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 της συνθήκης ΕΚ[34]. Αυτό θα απαιτούσε σημαντικούς διοικητικούς πόρους, τόσο εκ μέρους της Επιτροπής όσο και εκ μέρους των οικείων κρατών μελών.

3.3 Συμπέρασμα

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν είναι απαραίτητο να προταθούν τροποποιήσεις του κανονισμού για τον άνθρακα. Η Επιτροπή καλεί το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών και όλους τους ενδιαφερόμενους να διατυπώσουν τις απόψεις τους για την παρούσα έκθεση.

[1] ΕΕ L 205 της 2.8.2002, σ. 1–8· τροποποιήθηκε με το παράρτημα II σημείο 12 των συνθηκών προσχώρησης για τις διευρύνσεις της ΕΕ το 2004 και το 2007.

[2] COM(2007) 001 τελικό.

[3] COM(2006) 105 τελικό.

[4] Έγγραφο 10117/06, εκδόθηκε από το Συμβούλιο στις 9 Ιουνίου 2006.

[5] Εκδόθηκε από το Συμβούλιο στο Γκέτεμποργκ στις 15 και 16 Ιουνίου 2001.

[6] COM(2001) 264 τελικό.

[7] Πρόκειται για την Ισπανία (βλ. αποφάσεις N 3/2002 και C 17/2003), την Γαλλία (βλ. απόφαση N 551/2002), την Γερμανία (βλ. απόφαση N 550/2002) και το Ηνωμένο Βασίλειο (βλ. απόφαση N 740/2002).

[8] Ο κανονισμός για τον άνθρακα καλύπτει άνθρακα υψηλής, μέσης και χαμηλής ποιότητας της κατηγορίας “A” και “B”, σύμφωνα με το διεθνές σύστημα κωδικοποίησης ανθράκων της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη των Ηνωμένων Εθνών· βλ. άρθρο 2 στοιχείο α) του κανονισμού για τον άνθρακα. Ο άνθρακας χαμηλής ποιότητας της κατηγορίας “Γ” εξαιρείται από το πεδίο εφαρμογής του. Οι χώρες που παράγουν άνθρακα ο οποίος καλύπτεται από τον κανονισμό για τον άνθρακα είναι η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Ιταλία, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

[9] Η Επιτροπή εξετάζει ωστόσο μια καταγγελία σύμφωνα με την οποία η Ιταλία χορηγεί κρατικές ενισχύσεις στο εν λόγω ορυχείο.

[10] Βλ. απόφαση N 552/2005, κρατικές ενισχύσεις προς την γερμανική βιομηχανία άνθρακα για το 2006 .

[11] Η Βουλγαρία και η Ρουμανία πρέπει να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή τα σχέδιά τους για πρόσβαση στα αποθέματα άνθρακα το αργότερο έως τις 30 Απριλίου 2007. Η Επιτροπή έλαβε εμπρόθεσμα την κοινοποίηση του σχεδίου από τη Ρουμανία και την εξετάζει.

[12] Βλ. έκθεση της Επιτροπής βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 405/2003 του Συμβουλίου, της 27ης Φεβρουαρίου 2003, σχετικά με την κοινοτική παρακολούθηση των εισαγωγών λιθάνθρακα καταγωγής τρίτων χωρών, που διατίθεται στην διεύθυνση http://ec.europa.eu/energy/coal/market_pricing/doc/price_post_2002/hard_coal_electricity_semester_2005_2_eur25.pdf.

[13] Παράρτημα του κανονισμού για τον άνθρακα.

[14] Η Επιτροπή είναι στο στάδιο της επαλήθευσης του κατά πόσον τηρήθηκε η δέσμευση αυτή.

[15] Δεν υπάρχει ενιαία πρακτική για την αντιμετώπιση των πληρωμών αυτών βάσει των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων. Όσον αφορά την Τσεχία, η Επιτροπή έχει επιτρέψει την χορήγηση κρατικών ενισχύσεων για περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις (υπόθεση CZ 45 και 110/2004). Η Επιτροπή αποφάσισε την έναρξη αυτεπάγγελτης έρευνας όσον αφορά κρατικές ενισχύσεις για κοινωνικές επιβαρύνσεις που έχουν κληρονομηθεί από το παρελθόν. Η εξέταση της υπόθεσης αυτής συνεχίζεται.

[16] Αυτό έχει εγκριθεί με τις αποφάσεις της Επιτροπής N 574/2004 (Πολωνία), N 27 και 53/2005, N 419/2005, N 168/2005, NN 9/2006 και N 387/2006 (Σλοβακία), N 421/2003 και N 321/2004 (Γαλλία), N 746 και N 474/2002, N 493/2003, N 320/2004, N 497/2004, N 552/2005 (Γερμανία), N 20/2003 (Ηνωμένο Βασίλειο) C 14/2004 (Ισπανία) και, πριν από την προσχώρηση, από την εθνική αρχή ανταγωνισμού της Σλοβενίας.

[17] Αντιστοιχεί με το 10% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

[18] ΕΕ L 283 της 27 ης Οκτωβρίου 2001, σ. 33.

[19] COM (2006) 848 τελικό.

[20] Στο IV M.402 PowerGen/NRG Energy/Morrison Knudsen/Mibrag, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι υπάρχει ξεχωριστή αγορά προϊόντων για το λιγνίτη, βλ. http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/decisions/m402_en.pdf

[21] Στο IV M.402 η Επιτροπή θεωρεί ότι η γεωγραφική αγορά για τον λιγνίτη έχει περιφερειακό χαρακτήρα (στην προκειμένη περίπτωση: ανατολική Γερμανία). Στην απόφαση περί κρατικών ενισχύσεων N 597/2004 Lignite Hodonin s.r.o. η Επιτροπή διαπίστωσε ότι υπάρχει διασυνοριακό εμπόριο λιγνίτη, αν και αφορά μόνο γειτονικές χώρες και μικρές αποστάσεις. Επομένως, η γεωγραφική αγορά θα μπορούσε να είναι, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, μία περιφέρεια που καλύπτει εδάφη δύο ή περισσότερων κρατών μελών.

[22] Οι μόνες ενδείξεις τέτοιου ανταγωνισμού αφορούν την Γερμανία, η οποία έχει αντικαταστήσει ένα μέρος της εγχώριας παραγωγής της με εισαγωγές από την Πολωνία και την Τσεχία.

[23] Βλ. IV M.402 και N 597/2004 Lignite Hodonin s.r.o .

[24] European Environmental Bureau, Climate Action Network και Greenpeace.

[25] Βλ. επίσης σημείο 2.3.1 παρακάτω.

[26] Για παράδειγμα: Γερμανία, Πολωνία, Ισπανία και Ουγγαρία.

[27] Βλ. απόφαση N 92/2005 κρατικές ενισχύσεις προς την ουγγρική βιομηχανία άνθρακα και απόφαση N 320/2004 κρατικές ενισχύσεις προς την γερμανική βιομηχανία άνθρακα.

[28] ΕΕ C 254 της 11ης Οκτωβρίου 1986, σ. 2.

[29] Βλ. απόφαση N 92/2005 κρατικές ενισχύσεις προς την ουγγρική βιομηχανία του άνθρακα, όσον αφορά την Ουγγαρία. Βλ. απόφαση N 27 και N 53/2005 κρατικές ενισχύσεις προς την σλοβακική βιομηχανία του άνθρακα , καθώς και απόφαση NN 9/2006, κρατικές ενισχύσεις για το ανθρακωρυχείο Bana Dolina , για την Σλοβακία. Βλ. απόφαση N N 597/2004 Lignite Hodonin s.r.o. , για την Τσεχία.

[30] Για παράδειγμα, η κατηγορία 1 (στ) επιτρέπει στο κράτος να παρέχει αποζημίωση για “ υπολειπόμενες δαπάνες που προκύπτουν από φορολογικές, νομικές ή διοικητικές διατάξεις ”.

[31] Βλ. απόφαση C 14/04, σχέδιο αναδιάρθρωσης της ισπανικής βιομηχανίας άνθρακα και των κρατικών ενισχύσεων για την περίοδο 2003 – 2005 .

[32] Υπάρχει παγκόσμια αγορά μόνο για άνθρακα υψηλής και μέσης ποιότητας· ο άνθρακας χαμηλής ποιότητας χρησιμοποιείται πάντα κοντά στον τόπο παραγωγής.

[33] Η Βουλγαρία δεν κοινοποίησε το σχέδιό της για πρόσβαση σε αποθέματα άνθρακα και για παύση λειτουργίας ορυχείων.

[34] ΕΕ L 83 της 27 ης Μαρτίου 1999, σ. 1.