52006DC0846

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 10.1.2007

COM(2006) 846 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Σχέδιο διασυνδέσεων προτεραιότητας

{SEC(2006) 1715}{SEC(2007) 12}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Σχέδιο διασυνδέσεων προτεραιότητας

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Αναγκαία επείγουσα δράση 3

2. Τρέχουσα ανάπτυξη της ευρωπαϊκής ενεργειακής υποδομής 7

3. Αναγκαία δράση: οι προτάσεις της Επιτροπής 9

3.1. Η βασική υποδομή αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες 9

3.2. Ορισμός Ευρωπαίων Συντονιστών για την προώθηση των προσδιορισμένων έργων προτεραιότητας 12

3.3. Σχεδιασμός δικτύων σύμφωνα με τις ανάγκες των καταναλωτών 13

3.4. Εξασφάλιση της επιτάχυνσης των διαδικασιών αδειοδότησης 14

3.5. Παροχή σαφούς επενδυτικού πλαισίου 15

4. Συμπεράσματα 17

Παράρτημα 1 18

Παράρτημα 2 19

Παράρτημα 3 20

Παράρτημα 4 22

Αναγκαία επειγουσα δραση

Οι γραμμές διασύνδεσης διευκολύνουν τη διαπεριφερειακή και διασυνοριακή μεταφορά ηλεκτρισμού και ενέργειας και αποτελούν προϋπόθεση για μια λειτουργική εσωτερική αγορά. Η ανάγκη ενισχυμένης πολιτικής για τη διευκόλυνση της ολοκλήρωσης των έργων υποδομής προτεραιότητας υπογραμμίστηκε από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ στο Hampton Court τον Οκτώβριο του 2005. Προηγουμένως, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βαρκελώνης το 2002, είχε επίσης συμφωνηθεί η αύξηση των ελάχιστων επιπέδων διασύνδεσης μεταξύ των κρατών μελών σε 10%. Σημαντικός αριθμός κρατών μελών δεν έχουν ως σήμερα επιτύχει το στόχο αυτό[1]. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2006 ζήτησε να εγκριθεί ένα σχέδιο διασυνδέσεων προτεραιότητας (εφεξής «το σχέδιο») στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Ενεργειακής Ανασκόπησης[2]. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2006 ζήτησε την πλήρη υποστήριξη των εξωτερικών έργων ενεργειακής υποδομής που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού.

Η Ενεργειακή Πολιτική για την Ευρώπη (ΕΠΕ) οφείλει να επιδιώξει την ανάπτυξη αποτελεσματικής ενεργειακής υποδομής για την επίτευξη των στόχων της αειφορίας, της ανταγωνιστικότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού.

Αειφορία . Απαιτείται σημαντική νέα ενεργειακή υποδομή για την ενσωμάτωση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Η υποδομή αυτή θα βελτιώσει επίσης την απόδοση της νέας και εγκατεστημένης δυναμικότητας ηλεκτροπαραγωγής σε ευρωπαϊκό επίπεδο και θα μειώσει την πιθανότητα ανεπαρκών επενδύσεων σε δυναμικότητα ηλεκτροπαραγωγής.

Ανταγωνιστικότητα . Οι αποτελεσματικές επιδόσεις της ενεργειακής υποδομής είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία και ανάπτυξη αποδοτικής εσωτερικής αγοράς ενέργειας. Συντελούν στην προώθηση του διαπεριφερειακού εμπορίου, το οποίο οδηγεί σε πραγματικό ανταγωνισμό και περιορίζει τα περιθώρια κατάχρησης ισχυρής θέσης στην αγορά.

Ασφάλεια του εφοδιασμού . Λόγω της μεγάλης εξάρτησης της εσωτερικής αγοράς ενέργειας από εξωτερικές πηγές εφοδιασμού, απαιτούνται διαφοροποιημένες πηγές και κατάλληλα διασυνδεδεμένα δίκτυα για την ενίσχυση της ασφάλειας του εφοδιασμού και της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών (π.χ. "ενεργειακές νησίδες").

Πολιτικές και μέτρα της ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει χαράξει σειρά πολιτικών που αποσκοπούν στη στήριξη της ανάπτυξης αποτελεσματικής ενεργειακής υποδομής στην Ευρώπη.

Πρώτον, στις κατευθυντήριες γραμμές της για τα διευρωπαϊκά δίκτυα στον τομέα της ενέργειας (εφεξής «κατευθυντήριες γραμμές ΔΕΔ-Ε»)[3], η ΕΕ προσδιόρισε 314 έργα υποδομής («έργα κοινού ενδιαφέροντος») των οποίων η ολοκλήρωση πρέπει να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί. Περιλαμβάνονται 42 «έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος» υψηλής προτεραιότητας (Παραρτήματα 1 και 2), που μπορεί να είναι διασυνοριακού χαρακτήρα ή να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη διασυνοριακή δυναμικότητα μεταφοράς. Οι κατευθυντήριες γραμμές παρέχουν ένα πλαίσιο για αυξημένο συντονισμό, παρακολούθηση της προόδου της υλοποίησης και, κατά περίπτωση, κοινοτική χρηματοδοτική στήριξη, συμπεριλαμβανομένων δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).

Δεύτερον, η ΕΕ θέσπισε πρόσφατα ειδικούς κανόνες για την εξασφάλιση κατάλληλου επιπέδου διασύνδεσης στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και εφοδιασμού με αέριο μεταξύ των κρατών μελών, διευκολύνοντας παράλληλα ένα σταθερό επενδυτικό κλίμα (οδηγία περί μέτρων διασφάλισης του εφοδιασμού με ηλεκτρισμό και περί επενδύσεων υποδομής[4] και οδηγία σχετικά με τα μέτρα διασφάλισης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο[5]).

Τρίτον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματα της συνόδου του Ιουνίου 2006 ζήτησε «να υποστηριχθούν πλήρως τα σχέδια έργων υποδομής που συνάδουν με την περιβαλλοντική μέριμνα και αποβλέπουν στη διάνοιξη νέων οδών εφοδιασμού με στόχο τη διαφοροποίηση των εισαγωγών ενέργειας, τα οποία θα είναι επωφελή για όλα τα κράτη μέλη».

Τέλος, στη σύνοδό του στις 14-15 Δεκεμβρίου 2006, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόνισε τη σημασία της «ολοκλήρωσης μιας διασυνδεδεμένης, διαφανούς και άνευ διακρίσεων εσωτερικής αγοράς ενέργειας, με εναρμονισμένους κανόνες» και της «ανάπτυξης της συνεργασίας προς αντιμετώπιση των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, ιδίως στην περίπτωση διαταραχών του εφοδιασμού».

Αναγκαία επείγουσα δράση

Παρά την ισχύουσα νομοθεσία, η πρόοδος όσον αφορά την ανάπτυξη δικτύων είναι ανεπαρκής. Εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρά εμπόδια.

Όπως εξηγείται λεπτομερέστερα στην ανακοίνωση «Προοπτικές των εσωτερικών αγορών αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας» της Επιτροπής, η Ευρωπαϊκή Ένωση επί του παρόντος πόρρω απέχει από το να μπορεί να εγγυηθεί σε κάθε εταιρεία της ΕΕ το δικαίωμα να πωλεί ηλεκτρική ενέργεια και αέριο σε οποιοδήποτε κράτος μέλος με τους ίδιους όρους που ισχύουν για τις εθνικές εταιρείες, χωρίς διακρίσεις ή μειονεκτική θέση. Ειδικότερα, δεν παρέχονται ακόμη πρόσβαση στα δίκτυα χωρίς διακρίσεις και εξίσου αποτελεσματικό επίπεδο ρυθμιστικής εποπτείας σε όλα τα κράτη μέλη.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ακόμη ανταποκριθεί κατάλληλα στην πρόκληση του ενδεδειγμένου επιπέδου επενδύσεων σε νέα υποδομή βάσει κοινού και σταθερού ευρωπαϊκού ρυθμιστικού πλαισίου για τη στήριξη της εσωτερικής αγοράς. Επί του παρόντος, απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό ο αναγκαίος συντονισμός μεταξύ των εθνικών δικτύων ενέργειας ως προς τα τεχνικά πρότυπα, τους κανόνες εξισορρόπησης, την ποιότητα του αερίου, τα καθεστώτα των σημείων επαφής και τους μηχανισμούς διαχείρισης της συμφόρησης, που είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική λειτουργία των διασυνοριακών εμπορικών συναλλαγών.

Έχει σημασία να αναφερθεί, εν προκειμένω, ότι οι επενδύσεις στρεβλώνονται εξαιτίας του ανεπαρκούς διαχωρισμού των δραστηριοτήτων. Οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων δεν έχουν κίνητρα για να αναπτύξουν το δίκτυο προς το συμφέρον της αγοράς γενικά, με τη συνακόλουθη διευκόλυνση της εισόδου νέων επιχειρήσεων στο επίπεδο της παραγωγής ή του εφοδιασμού. Η προαναφερόμενη ανακοίνωση σχετικά με την εσωτερική αγορά κατέδειξε ότι υπάρχουν σημαντικά στοιχεία, από τα οποία προκύπτει ότι οι επενδυτικές αποφάσεις των κάθετα ολοκληρωμένων εταιρειών μεροληπτούν υπέρ των αναγκών των θυγατρικών τους πηγών εφοδιασμού. Οι εταιρείες αυτές εμφανίζονται εξαιρετικά απρόθυμες να αυξήσουν, λόγου χάριν, τη δυναμικότητα εισαγωγής αερίου (δηλ. τους τερματικούς σταθμούς LNG) στο πλαίσιο ανοικτής διαδικασίας, γεγονός που δημιούργησε, σε ορισμένες περιπτώσεις, προβλήματα ασφάλειας του εφοδιασμού. Το ίδιο συμβαίνει, σε ορισμένες περιπτώσεις, με τη δυναμικότητα σύνδεσης που είναι διαθέσιμη για νέα παραγωγή.

Τα δίκτυα λειτουργούν φθάνοντας κάθε έτος πλησιέστερα στα φυσικά τους όρια, με αυξημένη πιθανότητα προσωρινών διακοπών του εφοδιασμού[6]. Πολλές χώρες και περιφέρειες εξακολουθούν να αποτελούν " ενεργειακή νησίδα ", αποκομμένες σε μεγάλο βαθμό από την υπόλοιπη εσωτερική αγορά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα κράτη της Βαλτικής[7] και τα νέα κράτη μέλη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Τα ποσά που επενδύονται για διασυνοριακή υποδομή στην Ευρώπη φαίνονται δραματικά χαμηλά. Μόλις 200 εκατ. ευρώ ετησίως επενδύονται σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας με βασικό μέλημα την αύξηση της δυναμικότητας διασυνοριακής μεταφοράς[8]. Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει μόλις το 5% των συνολικών ετήσιων επενδύσεων σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, τη Νορβηγία, την Ελβετία και την Τουρκία.

Τα ανωτέρω στοιχεία δεν συνάδουν με τις ανάγκες μιας αποτελεσματικής υποδομής σύμφωνα με τους στόχους της ΕΠΕ. Για να καλύψει πλήρως τις προτεραιότητες που σκιαγραφούνται στις κατευθυντήριες γραμμές ΔΕΔ-Ε, η ΕΕ θα πρέπει να επενδύσει, πριν από το 2013, τουλάχιστον 30 δισ. ευρώ σε υποδομή (6 δισ. ευρώ για μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας, 19 δισ. ευρώ για αγωγούς αερίου και 5 δισ. ευρώ για τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG))[9].

Η σύνδεση περισσότερης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές με το δίκτυο[10] και η εσωτερίκευση του κόστους εξισορρόπησης για τις επιχειρήσεις διαλείπουσας παραγωγής[11], λόγου χάριν, απαιτούν κατ’ εκτίμηση 700-800 εκατ. ευρώ ετησίως.

Δεδομένου ότι τα εγχώρια αποθέματα αερίου φθίνουν, οι εισαγωγές θα καλύπτουν διαρκώς μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης αερίου. Αυτή η μεγαλύτερη εξάρτηση απαιτεί ταυτόχρονες έγκαιρες επενδύσεις σε όλα τα τμήματα της αλυσίδας αερίου, καθώς και την πλήρη υποστήριξη των διασυνδέσεων με εξωτερικά ενεργειακά δίκτυα. Παρά τις ανάγκες αυτές, έχουν εκφραστεί ανησυχίες (ΔΟΕ)[12] σχετικά με τους σοβαρούς κινδύνους ανεπαρκών επενδύσεων στον τομέα του αερίου συνολικά.

Εάν η ΕΕ συνεχίσει τη σημερινή πορεία της στον τομέα των υποδομών, δεν θα επιτευχθεί κανένας από τους στόχους της ΕΠΕ. Λόγω της συμφόρησης, οι τιμές της ενέργειας θα είναι υψηλότερες. Η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα παρεμποδιστεί από την έλλειψη δυναμικότητας μεταφοράς του δικτύου είτε στο εσωτερικό είτε μεταξύ των κρατών μελών. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει σοβαρές στενωπούς στην ανάπτυξη πράσινων πηγών ενέργειας, καθώς το μέσο χρονικό διάστημα κατασκευής αιολικών πάρκων είναι περίπου τρία έτη και ο χρόνος που απαιτείται για τη σύνδεση και ενοποίηση γεωγραφικά διάσπαρτων αιολικών πάρκων μπορεί να φθάσει τα 10 έτη[13]. Εξαιτίας της ανεπαρκούς δυναμικότητας μεταφοράς του δικτύου και της περιορισμένης παραγωγής, κάθε εθνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας θα διατηρεί περισσότερη εφεδρική δυναμικότητα ηλεκτροπαραγωγής για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων αυξήσεων αιχμών της ζήτησης ή απροσδόκητων ανεπαρκειών των επιχειρήσεων ηλεκτροπαραγωγής, με αποτέλεσμα ένα λιγότερο αποδοτικό σύστημα ηλεκτροπαραγωγής.

Στόχοι του σχεδίου

Το παρόν σχέδιο απεικονίζει τη σημερινή κατάσταση όσον αφορά την ολοκλήρωση των 42 έργων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για το αέριο και την ηλεκτρική ενέργεια. Αν και δεν θεωρούνται έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, εξετάζονται επίσης οι τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG)[14]. Πολλά από τα εν λόγω έργα έχουν σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο, άλλα όμως όχι. Ως εκ τούτου, στο παρόν σχέδιο προτείνονται ειδικά μέτρα για την προοδευτική ολοκλήρωση των έργων κρίσιμης σημασίας που σήμερα εμφανίζουν σημαντικές καθυστερήσεις. Τέλος, προτείνονται μέτρα για τη διευκόλυνση σταθερού επενδυτικού πλαισίου.

Το παρόν σχέδιο συμπληρώνεται από συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής[15], το οποίο επεκτείνει προγενέστερη ανάλυση[16].

Το παρόν σχέδιο εστιάζεται στα έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος που συμφωνήθηκαν από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις κατευθυντήριες γραμμές ΔΕΔ-Ε. Άλλα έργα[17] μπορεί να εξεταστούν μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα στο πλαίσιο της επόμενης αναθεώρησης των κατευθυντήριων γραμμών ΔΕΔ-Ε.

Τρέχουσα αναπτυξη της ευρωπαϊκησ ενεργειακης υποδομησ

Η ανάλυση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής κατέδειξε ποικίλες ελλείψεις.

Ηλεκτρική ενέργεια

Σε 20 από τα 32 έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (Παράρτημα 3) παρατηρούνται καθυστερήσεις. Σε 12 από τα 20 αυτά έργα η καθυστέρηση κυμαίνεται από ένα έως δύο έτη, ενώ στα οκτώ υπερβαίνει τα τρία έτη. Δεν έχει αναφερθεί καθυστέρηση μόλις για 12 από τα 32 έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (37%), ενώ μόνο πέντε έχουν πλήρως ή σχεδόν ολοκληρωθεί[18]. Ένα τμήμα έργου αναμένει την υλοποίηση του άλλου τμήματος περισσότερο από μία δεκαετία[19], ενώ δύο έργα εκτελούνται εν μέρει[20].

Όσον αφορά την απουσία προόδου επισημαίνονται ποικίλα συμπεράσματα:

- Η πολυπλοκότητα των διαδικασιών σχεδιασμού και λοιπών διαδικασιών αδειοδότησης αποτελεί το σημαντικότερο λόγο των περισσότερων καθυστερήσεων. Μολονότι οι νομικές διαδικασίες είναι γενικά παρεμφερείς στα περισσότερα κράτη μέλη, τα κύρια στάδια (συνολική διαδικασία εφαρμογής του σχεδιασμού) υλοποιούνται μέσω διαφορετικά διαρθρωμένων διαδικασιών. Αυτό ισχύει στις περιπτώσεις που πρέπει να ενοποιηθούν διαφορετικά δίκτυα[21], που εμπλέκονται διάφορες αρχές[22] ή που προβλέπονται μακροχρόνιες περίοδοι διαβουλεύσεων και διαδικασίες αδειοδότησης[23].

- Όταν ένα έργο αφορά δύο ή περισσότερα κράτη μέλη, η έλλειψη εναρμονισμένων διαδικασιών σχεδιασμού και αδειοδότησης συχνά οδηγεί σε υπερβολικές καθυστερήσεις.

- Οι ενστάσεις εκτός εκείνων που υποβάλλονται για περιβαλλοντικούς ή υγειονομικούς λόγους[24] μπορεί να καθυστερήσουν σημαντικά την ολοκλήρωση πολλών έργων[25]. Τα δαπανηρά και σύνθετα υποθαλάσσια καλώδια, που αντιμετωπίζουν ελάχιστες αντιδράσεις των πολιτών, σημειώνουν ταχύτερη πρόοδο από ορισμένες αμφισβητούμενες χερσαίες διασυνδέσεις.

- Οι δυσκολίες χρηματοδότησης ορισμένων έργων έχουν επίσης προκαλέσει καθυστερήσεις[26], ιδίως όσον αφορά την ένταξη «πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας» και τις συνδέσεις με γειτονικές χώρες.

- Ορισμένοι Φορείς Εκμετάλλευσης Συστημάτων Μεταφοράς (ΦΕΣΜ) φαίνεται ότι καθυστερούν να αυξήσουν τη διασυνοριακή δυναμικότητα. Αυτό είναι συχνά αποτέλεσμα της παροχής ανεπαρκών κινήτρων μέσω του κανονιστικού πλαισίου ή οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένοι ΦΕΣΜ αποτελούν τμήμα κάθετα ολοκληρωμένων εταιρειών που είναι απρόθυμες να αυξήσουν την υπάρχουσα προσφορά εις βάρος, ενδεχομένως, των θυγατρικών τους πηγών εφοδιασμού. Ομοίως, ακατάλληλα τιμολόγια εφοδιασμού, καθορισμένα με κανονιστικές ρυθμίσεις, τα οποία αναπροσαρμόζονται σε βραχυπρόθεσμη βάση (δηλ. ανά τρίμηνο ή ετησίως) παρεμπόδισαν, όπως υποστηρίχθηκε, την ανάπτυξη υποδομής προτεραιότητας.

Αέριο

Συνολικά, οι περισσότεροι από τους 10 αγωγούς αερίου «ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος» σημειώνουν εύλογα ικανοποιητική πρόοδο (Παράρτημα 4).

Δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές καθυστερήσεις για την πλειονότητα των έργων. Τουλάχιστον επτά από τα δέκα έργα αγωγών ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος προβλέπεται ότι θα αρχίσουν να λειτουργούν μέχρι το 2010-2013: ένας αγωγός αερίου έχει ήδη ολοκληρωθεί[27], δύο είναι υπό κατασκευή[28] και δύο άλλοι έχουν εν μέρει κατασκευαστεί[29]. Η συγκεκριμένη υποδομή θα αντιπροσωπεύει ετησίως πρόσθετη δυναμικότητα εισαγωγών για την ΕΕ της τάξεως των 80-90 bm³ μέχρι το 2013 (ποσοστό 16-17% των εκτιμώμενων αναγκών της ΕΕ σε αέριο το 2010)[30].

Αντίθετα, οι εργασίες στους τερματικούς σταθμούς και εγκαταστάσεις αποθήκευσης LNG παρεμποδίστηκαν σοβαρά σε διάφορα κράτη μέλη. Εννέα έργα[31] εγκαταλείφθηκαν και χρειάστηκε να αναζητηθούν εναλλακτικές λύσεις. Πέντε άλλα έργα LNG έχουν προς το παρόν σταματήσει[32].

Συνοπτικά, οι επενδύσεις και οι αναλήψεις υποχρεώσεων στην αλυσίδα αερίου κρίνονται ικανοποιητικές. Ωστόσο, αν και ορισμένα σημαντικά έργα κατασκευής αγωγών βρίσκονται στο στάδιο της περάτωσης, φαίνεται να επιτείνονται οι κίνδυνοι για επενδύσεις σε αγωγούς που διασχίζουν πολλαπλά σύνορα. Οι καθυστερήσεις οφείλονται επίσης σε περιβαλλοντικές ανησυχίες ή στην αντίδραση τοπικών φορέων ιδίως όσον αφορά τους τερματικούς σταθμούς LNG. Έχουν επίσης αναφερθεί η άνοδος του κόστους των πρώτων υλών και η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού[33].

Αναγκαία δραση: οι προτασεισ της επιτροπησ

Η βασική υποδομή αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες

Η εκτίμηση της Επιτροπής παρέχει μία βάση προκειμένου να εξασφαλιστεί η εστίαση της ενδεδειγμένης προσοχής και προσπάθειας, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Οι ενδιαφερόμενοι και οι εθνικές αρχές θα πρέπει τώρα να δεσμευτούν για την ταχεία ολοκλήρωση των έργων.

Δράση 1: Έχουν εντοπιστεί τα σημαντικότερα έργα υποδομής που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες |

Ηλεκτρική ενέργεια

Η Επιτροπή εντόπισε τα ακόλουθα βασικά έργα, που είναι ζωτικής σημασίας για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς, την ένταξη της ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην αγορά και τη σημαντική βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού και για τα οποία είναι γνωστά τα πραγματικά περιστατικά που ενδεχομένως οδήγησαν σε καθυστερήσεις στην υλοποίηση.

Έργα | Αιτιολόγηση | Ημερομηνία ολοκλήρωσης που κοινοποιήθηκε το 2004 (2006) | Λόγοι καθυστέρησης |

Kassø (DK) – Hamburg/Dollern (DE) | Η ζεύξη αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική για την ένταξη μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας από αιολική ενέργεια στη Βόρεια Γερμανία, στη Δανία, στη Βόρεια Θάλασσα και στη Βαλτική, για το εμπόριο με τη Βόρεια Ευρώπη, καθώς και για τη ασφάλεια του δικτύου και των εμπορικών συναλλαγών. | 2010 (2012) Το έργο βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της μελέτης. | Πυκνοκατοικημένη περιοχή: πολυάριθμοι ιδιοκτήτες γης |

Hamburg/Krümmel (DE) – Schwerin (DE) | Ένταξη ηλεκτρικής ενέργειας από αιολική ενέργεια, συμπλήρωση κενού μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού δικτύου της ΕΕ | 2007 (2007) Στάδιο αδειοδότησης | Αντίθεση εκ μέρους του τοπικού πληθυσμού: χάραξη δικτύου, φόβος για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, υποβάθμιση του τοπίου.. Χρονοβόρες διαδικασίες διαβουλεύσεων- Πολλά ενδιαφερόμενα μέρη. Δεν γίνονται αντιληπτές οι υπερπεριφερειακές ή ευρωπαϊκές προοπτικές. |

Halle/Saale (DE) – Schweinfurt (DE) | Ίδια αιτιολόγηση όπως στην αμέσως προηγούμενη περίπτωση. | 2010 (2009) Στάδιο αδειοδότησης | Διέλευση από τον Θουριγγικό Δρυμό (Thüringer Wald). Αντίθεση εκ μέρους του τοπικού πληθυσμού: αρνητικές επιπτώσεις στον τουρισμό, χάραξη δικτύου, φόβος για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, τοπίο; Ποικίλα ενδιαφερόμενα μέρη. Δεν γίνονται αντιληπτές οι υπερπεριφερειακές ή ευρωπαϊκές προοπτικές. |

St-Peter (AT) – Tauern (AT) | Περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης όπου παρατηρείται η μεγαλύτερη συμφόρηση, η οποία εκθέτει σε κινδύνους την ασφαλή λειτουργία του δικτύου. | 2010 (2011) Στάδιο αδειοδότησης/ μελέτης | Βραδεία διαδικασία αδειοδότησης: απαιτείται πρόσθετος συντονισμός. Αντίθεση εκ μέρους του τοπικού πληθυσμού: ηλεκτρομαγνητικά πεδία, τοπίο, προστατευόμενα πτηνά και έντομα. Σύνθετη τοπογραφία. Οι αρχές που είναι αρμόδιες για τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη χορήγηση άδειας δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε μεγάλα έργα υποδομής. |

Südburgenland (AT) – Kainachtal (AT) | Βλ. αιτιολόγηση στην αμέσως προηγούμενη περίπτωση. | 2007 (2009) Στάδιο αδειοδότησης | Βραδεία διαδικασία αδειοδότησης. Αντίθεση εκ μέρους του τοπικού πληθυσμού: τοπίο, ηλεκτρομαγνητικά πεδία, αίτημα για υπόγειο καλώδιο. Πιθανότητα αντίθεσης στην κατασκευή οδών πρόσβασης στην εγκατάσταση. Οι αρχές που είναι αρμόδιες για τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τη χορήγηση άδειας δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε μεγάλα έργα υποδομής. |

Dürnrohr (AT) – Slavětice (CZ) | Ζεύξη ουσιαστικής σημασίας για τα νέα κράτη μέλη και την Κεντρική Ευρώπη. | 2007 (2009) Το έργο βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της μελέτης. | Αντίθεση της Αυστρίας στην πυρηνική ενέργεια. Το έργο συνδυάζεται με την ενίσχυση του αυστριακού δικτύου (άξονας Βορρά-Νότου). Προστατευόμενη περιοχή. Ευαισθησία του τοπικού πληθυσμού σε θέματα ηλεκτρομαγνητικών πεδίων (AT) |

Udine Ovest (IT) – Okroglo (SI) | Μεγάλη υπερφόρτωση των γραμμών μεταξύ Σλοβενίας και Ιταλίας. Σοβαρός κίνδυνος γενικής διακοπής ρεύματος στην Ιταλία. Πολύ σημαντική ζεύξη για τις ροές ισχύος σε επίπεδο ΕΕ. | 2009 (2011) Το έργο βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της μελέτης. | Δυσκολία προσδιορισμού των σημείων στις δύο πλευρές των συνόρων μεταξύ Ιταλίας και Σλοβενίας. Ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη περιοχή. Πιθανό εμπορικό πρόβλημα. Χάραξη δικτύου: το: 35% του εδάφους της Σλοβενίας έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα Natura 2000. Αντίθεση εκ μέρους του τοπικού πληθυσμού: ηλεκτρομαγνητικά πεδία, τοπίο. Προϋπόθεση από τη πλευρά της Σλοβενίας: ολοκλήρωση της γραμμής Berecevo-Krsko και διασύνδεση με την Ουγγαρία. Προηγείται η βελτίωση του δικτύου τεχνολογίας πληροφοριών. |

Ζεύξη ισχύος μεταξύ Λιθουανίας και Πολωνίας, που περιλαμβάνει αναβάθμιση του πολωνικού δικτύου (DE-PL) | Κρίσιμης σημασίας για τη σύνδεση του δικτύου της Βαλτικής με την Ένωση για το Συντονισμό της Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (UCTE) | 2012 (2013) Το έργο βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της μελέτης. | Συντονισμός και απουσία επαρκούς πολιτικής υποστήριξης κατά το παρελθόν. Αβεβαιότητα λόγω διαφορετικών περιοχών συγχρονισμού. Σταθερότητα του πολωνικού δικτύου. Διέλευση από προστατευόμενη φυσική περιοχή. Για τις απαλλοτριώσεις απαιτείται τροποποίηση της πολωνικής νομοθεσίας. Χρειάζεται νωτεπίνωτος (back-to-back) σταθμός μετατροπής. Αβεβαιότητα για τις περιοχές συγχρονισμού. |

Sentmenat (ES) – Bescanó (ES) – Baixas (FR) | Κρίσιμης σημασίας για τη σύνδεση της UCTE με την ιβηρική "νησίδα" ηλεκτρικής ενέργειας. | 2007 (2009) Στάδιο αδειοδότησης | Διάβαση των Πυρηναίων, δυσκολία προσδιορισμού των σημείων στις δύο πλευρές των συνόρων μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας. Αντίθεση εκ μέρους του τοπικού πληθυσμού. |

Moulaine (FR) – Aubange (BE) | 2010 (2012) Το βελγικό τμήμα του έργου έχει ολοκληρωθεί, ενώ το γαλλικό βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της μελέτης. | Έχει δοθεί προτεραιότητα στο έργο Avelin-Avelgem; Δυσκολίες αποδοχής στις αγροτικές και τις αστικές περιοχές. Δεν έχει γίνει ακόμη η χάραξη στην πλευρά της Γαλλίας (λείπουν 13 έως 16 χλμ.). |

Υποθαλάσσια καλωδιακή ζεύξη μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου (UK) και Κάτω Χωρών (NL) | 2008 (2010) Στάδιο αδειοδότησης | Μακροχρόνιες περιβαλλοντικές διαδικασίες, μακροχρόνια κανονιστική διαδικασία στις Κάτω Χώρες, χρονοβόρες διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης και στις δύο χώρες. Αβεβαιότητα ως προς τη χρηματοδότηση και τις συμπληρωματικές επιχορηγήσεις και ως προς τις ρυθμίσεις για τη ζεύξη (π.χ. απαιτήσεις εξαίρεσης/κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση της συμφόρησης). |

Αέριο

Στον τομέα του αερίου, η ΕΕ πρέπει να διαφοροποιήσει τις σημερινές πηγές εφοδιασμού της με αέριο (Νορβηγία, Ρωσία και Βόρεια Αφρική). Είναι σημαντικό να υπάρχει αγωγός «τέταρτου διαδρόμου», που θα μεταφέρει εναλλακτικό αέριο (30 bcm ή ποσοστό 7% της ζήτησης αερίου στην ΕΕ το 2010) από την Κεντρική Ασία, την περιοχή της Κασπίας και τη Μέση Ανατολή μέσω του αγωγού Nabucco .

Η ΕΕ πρέπει επίσης να διασφαλίσει την ταχεία ολοκλήρωση όλων των έργων προτεραιότητας για τη μεταφορά αερίου που παρουσιάζουν σήμερα καθυστερήσεις. Η Επιτροπή σημειώνει ότι ο αγωγός GALSI που συνδέει την Αλγερία και την ιταλική χερσόνησο (μέσω Σαρδηνίας) αντιμετωπίζει σημαντικές καθυστερήσεις.

Πρέπει επίσης να διασφαλιστεί η παράδοση αυξημένων ποσοτήτων εισαγόμενου αερίου στο τέλος της αλυσίδας εφοδιασμού, ώστε το αέριο να φθάνει στους τελικούς καταναλωτές. Η ανάπτυξη της διανομής κατάντη είναι καίριας σημασίας (δηλ. αγωγοί που συνδέουν τη γερμανική, τη δανική και τη σουηδική αγορά αερίου, καθώς και μεταξύ της γερμανικής αγοράς, της αγοράς της Μπενελούξ και της βρετανικής). Τέλος, το LNG μπορεί να παράσχει μεγαλύτερη ευελιξία, ιδίως σε κράτη μέλη που βασίζονται αποκλειστικά σε μία μόνο πηγή εφοδιασμού με αέριο. Το LNG μπορεί να αποτελέσει ένα ικανοποιητικό απόθεμα που συμβάλλει στη διασφάλιση του εφοδιασμού με αέριο και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα στην αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα εξετάσει το 2007 κατά πόσον απαιτείται κοινοτική δράση για την ενίσχυση της ενεργειακής αλληλεγγύης μέσω σχεδίου δράσης για το LNG.

Ορισμός Ευρωπαίων Συντονιστών για την προώθηση των προσδιορισμένων έργων προτεραιότητας

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές ΔΕΔ-Ε, η Επιτροπή μπορεί να ορίσει Ευρωπαίο Συντονιστή, σε συμφωνία με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη και κατόπιν διαβούλευσης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο Συντονιστής προωθεί την ευρωπαϊκή διάσταση του έργου και αρχίζει διασυνοριακό διάλογο μεταξύ των φορέων προώθησης του έργου, του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και των τοπικών και περιφερειακών αρχών και του τοπικού πληθυσμού. Ο Συντονιστής συμβάλλει στο συντονισμό των εθνικών διαδικασιών (συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών) και υποβάλλει έκθεση για την πρόοδο του ή των έργων και για τις τυχόν δυσκολίες ή εμπόδια που είναι πιθανόν να προκαλέσουν σημαντικές καθυστερήσεις.

Δράση 2: Ορισμός Ευρωπαίων Συντονιστών (βλ. σημείο 3.1) Η Επιτροπή θα προτείνει στις αρχές του 2007 τον ορισμό Ευρωπαίων Συντονιστών για τη διευκόλυνση της ολοκλήρωσης των ακόλουθων έργων: Ηλεκτρική ενέργεια: Ζεύξη ισχύος μεταξύ Γερμανίας, Πολωνίας και Λιθουανίας, ειδικότερα Alytus – Elk (νωτεπίνωτος (back-to-back) σταθμός)· Σύνδεση υπεράκτιας αιολικής ηλεκτροπαραγωγής στη Βόρεια Ευρώπη (Δανία, Γερμανία και Πολωνία)· Σύνδεση μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας, ειδικότερα γραμμή Sentmenat (ES) – Bescanó (ES) – Baixas (FR). Αέριο: Αγωγός NABUCCO. |

Σε μεταγενέστερο στάδιο, ανάλογα με την πρόοδο, θα εξεταστεί ο ορισμός Ευρωπαίων Συντονιστών για τα ακόλουθα έργα:

- Ηλεκτρική ενέργεια: ζεύξεις στο εσωτερικό της Αυστρίας και με αυτή·

- συνδέσεις μεταξύ Ιταλίας και Σλοβενίας·

- ζεύξεις μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ηπειρωτικής Ευρώπης·

- γραμμή Moulaine (FR) – Aubange (BE).

Αέριο:

- αγωγός GALSI που συνδέει Αλγερία, Ιταλία μέσω Σαρδηνίας και Τοσκάνης, με διακλάδωση προς τη Γαλλία μέσω Κορσικής·

- αγωγός Σουηδία-Δανία-Γερμανία·

- κατάντη δυναμικότητα μεταφοράς αερίου μεταξύ Γερμανίας, Κάτω Χωρών, Βελγίου και Ηνωμένου Βασιλείου·

- ολοκλήρωση διαφόρων τερματικών σταθμών LNG στους οποίους έχουν σημειωθεί σημαντικές καθυστερήσεις.

Σχεδιασμός δικτύων σύμφωνα με τις ανάγκες των καταναλωτών

Η πρόσφατη γενική διακοπή ρεύματος που συνέβη σε οκτώ χώρες της ΕΕ στις 4.11.2006 τόνισε το γεγονός ότι η ηπειρωτική Ευρώπη λειτουργεί ήδη από ορισμένες απόψεις ως ενιαίο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής, αλλά με δίκτυο που δεν έχει σχεδιαστεί αναλόγως.

Το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης της υποδομής δικτύου) πρέπει να σχεδιάζεται, να κατασκευάζεται και να λειτουργεί για τους καταναλωτές που εξυπηρετεί. Ο προσδιορισμός, ο σχεδιασμός και η κατασκευή της σχετικής υποδομής σε ελευθερωμένες αγορές είναι μια συνεχής διαδικασία που απαιτεί τακτική παρακολούθηση και συντονισμό μεταξύ των παραγόντων της αγοράς. To έργο αυτό δεν συνίσταται απλώς στην κατασκευή περισσότερων διασυνδέσεων ή σταθμών ηλεκτροπαραγωγής σε κάθε περιφέρεια. Αφορά επίσης το μελλοντικό συνδυασμό των πηγών ενέργειας (ενεργειακό μίγμα) στην ΕΕ, τη λειτουργία του συστήματος με μεγαλύτερες ποσοστώσεις διαλείπουσας ηλεκτροπαραγωγής, καθώς και τη γεωγραφική θέση των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Ουσιαστικής σημασίας είναι η διαφάνεια όσον αφορά τις διαδρομές δικτύου βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης συμφόρησης.

Στην ΕΕ, θα πρέπει να εκτελείται καλύτερα συντονισμένος και έγκαιρος σχεδιασμός της αναγκαίας υποδομής ή/και δυναμικότητας ηλεκτροπαραγωγής σε κάθε ενεργειακή περιφέρεια, καθώς και μεταξύ των περιφερειών. Ο στόχος αυτός σκιαγραφείται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις προοπτικές των εσωτερικών αγορών αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Θα εξεταστούν δύο βασικοί τρόποι βελτίωσης του συντονισμού των ΦΕΣΜ.

Η χρήση του GALILEO για ακριβή εποπτεία των ενεργειακών δικτύων σε πραγματικό χρόνο είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη καινοτόμου «έξυπνου» δικτύου. Η τεχνολογία αυτή θα επιτρέψει την παρακολούθηση και τον έλεγχο του συστήματος ισχύος σε πραγματικό χρόνο και θα συμβάλει στην επικείμενη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την προστασία της κρίσιμης ενεργειακής υποδομής.

Δράση 3: Συντονισμένος σχεδιασμός σε περιφερειακό επίπεδο Η Επιτροπή θα προτείνει το 2007 τη θέσπιση ενισχυμένου πλαισίου για τους ΦΕΣΜ, αρμόδιου για το συντονισμένο σχεδιασμό δικτύων. |

Όπως εξηγείται λεπτομερέστερα στην ανακοίνωση «Προοπτικές των εσωτερικών αγορών αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας»[34], το πλαίσιο αυτό θα παράσχει τη βάση για την ανάληψη παρακολούθησης και αναλύσεων με αντικείμενο τις τρέχουσες και μελλοντικές εξελίξεις σε κάθε ενεργειακή περιοχή, κατά τρόπο ώστε να ενισχυθεί η δυναμικότητα μεταφοράς μεταξύ των κρατών μελών σε περιφερειακό επίπεδο. Θα διευκολύνει το διάλογο μεταξύ των ενδιαφερομένων, συνεκτιμώντας δεόντως κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους. Σε απόλυτη συμφωνία με τις εθνικές διαδικασίες σχεδιασμού, θα εκπονήσει περιφερειακά σχέδια ανάπτυξης δικτύων, καθώς και προβλέψεις για την εξισορρόπηση της προσφοράς με τη ζήτηση (για φορτίο αιχμής και βασικό φορτίο). Κατά την άσκηση των καθηκόντων του, θα λαμβάνει δεόντως υπόψη τη γνώμη των ρυθμιστικών αρχών και άλλων σημαντικών φόρουμ για την ηλεκτρική ενέργεια και το αέριο (δηλ. φόρουμ της Φλωρεντίας και της Μαδρίτης, αντίστοιχα).

Ο ανωτέρω βελτιωμένος συντονισμός θα πρέπει να συμπληρωθεί με επισκόπηση του σχεδιασμού και της ανάπτυξης υποδομής σε πιο ευρωπαϊκή βάση. Οι υποψήφιοι επενδυτές που ενδιαφέρονται για την παραγωγή και τη μεταφορά χρειάζονται ενημερωμένες πληροφορίες σχετικά με τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες εξελίξεις. Η Υπηρεσία του Παρατηρητηρίου Ενέργειας[35] θα αναλύει επομένως τη ζήτηση για νέα υποδομή στην ΕΕ. Με βάση την ανάλυση αυτή, η Επιτροπή, εάν το κρίνει αναγκαίο, θα προτείνει τροποποιήσεις των κατευθυντήριων γραμμών ΔΕΔ-Ε και θα προσδιορίζει περαιτέρω υποδομή ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος με προτεραιότητα. Οι πιθανές ελλείψεις θα εντοπίζονται εκ των προτέρων, ώστε να μπορεί η αγορά να αντιδράσει. Η Υπηρεσία θα παρέχει τεχνική και υλική υποστήριξη στους Συντονιστές που θα έχουν οριστεί από την ΕΕ.

Εξασφάλιση της επιτάχυνσης των διαδικασιών αδειοδότησης

Οι χρονοβόρες νομικές διαδικασίες και διαδικασίες αδειοδότησης αποτελούν σοβαρά εμπόδια στην ανάπτυξη ορισμένων ειδών υποδομής αερίου και στην υλοποίηση έργων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ο κατακερματισμός των διαδικασιών, η έντονη αντίθεση εκ μέρους τοπικών και περιφερειακών κοινοτήτων, η αδικαιολόγητη χρήση δικαιωμάτων αρνησικυρίας και ο μεγάλος αριθμός οντοτήτων που είναι αρμόδιες για τη χορήγηση των αδειών είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια. Στην περίπτωση των συνδέσεων μεταξύ κρατών μελών, η έλλειψη συντονισμού και τα διαφορετικά χρονοδιαγράμματα καθυστερούν συχνά τις διαδικασίες αδειοδότησης.

Παρά την καθιέρωση απλουστευμένων διαδικασιών αδειοδότησης σε ορισμένες χώρες, οι βασικές δυσκολίες παραμένουν. Η κατασκευή νέας σύνδεσης μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να διαρκέσει περισσότερο από δέκα έτη, ενώ ο χρόνος κατασκευής αιολικού πάρκου ή αεριοστρόβιλου συνδυασμένου κύκλου κυμαίνεται μεταξύ δύο και τριών ετών.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, παρατηρήθηκαν ανάλογα προβλήματα στο παρελθόν (π.χ. γενικές διακοπές ρεύματος στην Καλιφόρνια που προκλήθηκαν από ανεπαρκή διασύνδεση και ακατάλληλα σχεδιασμένο μοντέλο αγοράς που οδηγεί σε καταχρήσεις θέσης στην αγορά). Κατόπιν αυτού, σε περίπτωση υπερβολικής καθυστέρησης στην υλοποίηση υποδομής δικτύου προτεραιότητας σε μια Πολιτεία, οι αποφάσεις που αφορούν το σχεδιασμό και την αδειοδότηση για αμερικανική διαπολιτειακή υποδομή λαμβάνονται πλέον σε ομοσπονδιακό επίπεδο από την Ομοσπονδιακή Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας των ΗΠΑ (FERC), εφόσον τα έργα προτεραιότητας δεν εγκρίνονται σε εύθετο χρόνο σε πολιτειακό επίπεδο.

Η Επιτροπή θεωρεί ότι η προσέγγιση αυτή δεν ενδείκνυται για την ΕΕ. Ωστόσο, απαιτείται αποτελεσματική δράση για να υπάρχουν ρεαλιστικές ελπίδες ότι η υποδομή αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ θα είναι ικανή να προσαρμοστεί αποτελεσματικά στις μεταβαλλόμενες πραγματικές συνθήκες των σημερινών ενεργειακών αγορών. Είναι ζωτικής σημασίας η μείωση του χρόνου σχεδιασμού και κατασκευής της υποδομής προτεραιότητας στην ΕΕ, κατά τρόπο ώστε να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι σχετικές με το περιβάλλον, την ασφάλεια και την υγεία ανησυχίες.

Πρώτον, βάσει των κατευθυντήριων γραμμών ΔΕΔ-Ε, ο χαρακτηρισμός ορισμένων έργων προτεραιότητας ως έργων «ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος» θα πρέπει να διευκολύνει τη σημαντική επιτάχυνσή τους. Ο χαρακτηρισμός αυτός περιλαμβάνει τον καθορισμό χρονοδιαγράμματος ολοκλήρωσης του έργου, καθώς και λεπτομέρειες για την προβλεπόμενη υποβολή του έργου σε διαδικασία έγκρισης (οι συντονισμένες εκτιμήσεις μπορούν να συνδράμουν στην απλούστευση των διαδικασιών). Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα του εν λόγω χαρακτηρισμού, η Επιτροπή θεωρεί ότι ο προσδιορισμός έργων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος στο μέλλον πρέπει να υπόκειται σε αυστηρούς όρους. Θα πρέπει να χαρακτηρίζονται μόνο έργα με σημαντικό αντίκτυπο στις ροές ισχύος και στο εμπόριο στη συγκεκριμένη περιφέρεια, για τα οποία το στάδιο σχεδιασμού και αδειοδότησης φαίνεται σαφές και ρεαλιστικό, και με θετική και ισχυρή προστιθέμενη αξία, ενώ θα πρέπει να συμφωνούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

Δεύτερον, η Επιτροπή θα προτείνει, κατόπιν διαβούλευσης με τα κράτη μέλη και τους κυρίως ενδιαφερομένους, την απλούστευση των εθνικών διαδικασιών αδειοδότησης.

Δράση 4: Απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης Το 2007 η Επιτροπή θα ξεκινήσει την αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών ΔΕΔ-Ε με σκοπό να απαιτείται από τα κράτη μέλη, λαμβανομένης δεόντως υπόψη της αρχής της επικουρικότητας, να θεσπίσουν εθνικές διαδικασίες βάσει των οποίων οι φάσεις σχεδιασμού και έγκρισης έργων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος θα πρέπει να ολοκληρώνονται εντός μέγιστου χρονικού διαστήματος πέντε ετών. |

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να καθοριστούν νέα πρότυπα σε επίπεδο ΕΕ για τα ουσιαστικά ζητήματα που θα εξετάζονται κατά τη διαδικασία σχεδιασμού. Πρόκειται μόνο για την απαίτηση να ολοκληρώνονται οι εθνικές διαδικασίες στις περιπτώσεις αυτές εντός εύλογου χρονικού πλαισίου, με παράλληλη τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και διασφάλιση του έννομου συμφέροντος των θιγόμενων πολιτών. Η υποχρέωση αυτή θα πρέπει να συμπληρώνεται από κατάλληλη σύγκριση των βέλτιστων πρακτικών κατά την αξιολόγηση των εθνικών προτύπων.

Παροχή σαφούς επενδυτικού πλαισίου

Τα έργα ΔΕΔ-Ε θα πρέπει να χρηματοδοτούνται πρωτίστως από τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς παράγοντες. Ωστόσο, οι επενδύσεις σε νέες γραμμές μεταφοράς έχουν επιβραδυνθεί. Η τάση αυτή εξηγείται εν μέρει από την εφεδρική δυναμικότητα μεταφοράς του παρελθόντος, αλλά ο σημερινός σχεδιασμός της αγοράς δεν δημιουργεί κίνητρα για αποδοτικές επενδύσεις στη μεταφορά. Ακατάλληλα περιφερειακά μοντέλα τιμολόγησης συγκαλύπτουν αδικαιολόγητα την ενδοπεριφερειακή συμφόρηση κατά τη μεταφορά ή δεν παρέχουν πρόσβαση σε ακριβείς και έγκαιρες πληροφορίες σχετικά με τις επιδόσεις των δικτύων μεταφοράς. Οι χαμηλές επενδύσεις έρχονται σε εντυπωσιακή αντίθεση με την αυξανόμενη διάθεση του ιδιωτικού τομέα για επενδύσεις σε μακροπρόθεσμα έργα υποδομής.

Είναι επομένως απαραίτητο να διασφαλιστεί ένα σταθερό και ελκυστικό κανονιστικό πλαίσιο, που θα επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να προβλέπει την επιτυχή ολοκλήρωση των επενδύσεών του και θα εγγυάται σταθερά ποσοστά απόδοσης, προσφέροντας παράλληλα υπηρεσίες υψηλού επιπέδου στους πελάτες. Στη συναφή ανακοίνωσή της για τις εσωτερικές αγορές αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, η Επιτροπή εκθέτει ορισμένες δράσεις με γνώμονα τους εν λόγω στόχους. Ειδικότερα, διατυπώνονται προτάσεις σχετικά με το διαχωρισμό των δραστηριοτήτων και την ανάγκη ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων των ρυθμιστικών αρχών ενέργειας, ενώ αναφέρεται και η ενίσχυση της διαφάνειας.

Η δημόσια χρηματοδότηση των ΔΕΔ-Ε λειτούργησε ως εξαίρετος καταλύτης για να αναλάβουν ιδιωτικές επιχειρήσεις την ολοκλήρωση έργων υποδομής που αντιμετωπίζουν μακροχρόνιες διαδικασίες ή σημαντικό κόστος. Η χρηματοδότηση από την ΕΕ μειώνει τους κινδύνους καθυστέρησης, παρέχει κίνητρα για έργα με αντικείμενο τη διερεύνηση της δυνητικής χρήσης νέων τεχνολογιών και διευκολύνει τη λήψη των αποφάσεων για συγκεκριμένα έργα.

Η ΕΕ πρέπει να κινηθεί προς την κατεύθυνση μιας ενεργειακής υποδομής με καλύτερες επιδόσεις. Ο τρέχων προϋπολογισμός των ΔΕΔ-Ε (20 εκατ. ευρώ ετησίως) δεν επαρκεί για την υλοποίηση των αναγκαίων τεράστιων νέων επενδύσεων. Ο προϋπολογισμός των ΔΕΔ-Ε πρέπει τώρα να καλύψει:

- την αυξανόμενη ανάγκη ενσωμάτωσης της «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο·

- τις αυξανόμενες ανάγκες σε υποδομή λόγω της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε 27 κράτη μέλη·

- την ανάγκη περαιτέρω βελτίωσης της συνοχής, όπως απαιτούν η Συνθήκη και οι κατευθυντήριες γραμμές ΔΕΔ-Ε, καθώς και σύνδεσης μεγαλύτερου αριθμού περιφερειακών απομονωμένων αγορών σε μία ενιαία αγορά (ολοκλήρωση της νέας Ενεργειακής Κοινότητας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενοποίηση του συστήματος UCTE με άλλα συστήματα όπως το CIS και η ζεύξη Euro-Med, κ.λπ.)·

Τα ανωτέρω απαιτούν προβληματισμό σχετικά με το κατά πόσο τα τρέχοντα επίπεδα κοινοτικής χρηματοδότησης επαρκούν για την επίτευξη των στόχων της ΕΠΕ.

Δράση 5: Κοινοτική χρηματοδότηση Η Επιτροπή θα εξετάσει κατά πόσον απαιτείται αυξημένη κοινοτική χρηματοδότηση των δικτύων ΔΕΔ-Ε για τους συγκεκριμένους σκοπούς. |

Στο μέλλον, η χρηματοδότηση των ΔΕΔ-Ε θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κυρίως για κοινωνικοοικονομικές μελέτες και μελέτες σχεδιασμού που θα έχουν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο για την ΕΕ (π.χ. επέκταση του σύγχρονου συστήματος UCTE σε γειτονικές χώρες ή ενσωμάτωση της υπεράκτιας αιολικής ηλεκτροπαραγωγής στο βασικό δίκτυο). Όσον αφορά το αέριο, οι μελέτες θα μπορούσαν να αφορούν ζητήματα όπως τα ποιοτικά πρότυπα για το αέριο, η πιθανή τεχνική εναρμόνιση ή οι επιπτώσεις των αγωγών εφοδιασμού στα κατάντη εσωτερικά δίκτυα αερίου.

Οι στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Κοινότητας για την πολιτική της συνοχής την περίοδο 2007-2013 αποδίδουν προτεραιότητα στην ανάγκη αντιμετώπισης του θέματος της εντατικής χρησιμοποίησης παραδοσιακών πηγών ενέργειας στην Ευρώπη. Η αντιμετώπιση θα περιλάβει στήριξη για την ολοκλήρωση των διασυνδέσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στα διευρωπαϊκά δίκτυα, τη βελτίωση των ηλεκτρικών δικτύων, καθώς και την ολοκλήρωση και βελτίωση των δικτύων μεταφοράς και διανομής αερίου. Η Επιτροπή παροτρύνει τα κράτη μέλη και τις περιφέρειές τους, ιδίως δε εκείνα που προσχώρησαν στην Ένωση το 2004 και το 2007, να εφαρμόσουν τις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές μέσω των οικείων επενδυτικών προγραμμάτων. Απαιτείται επίσης στενότερος συντονισμός με την ΕΤΕπ και την ΕΤΠΑ για τη διευκόλυνση των επενδύσεων διευρωπαϊκού χαρακτήρα. Και τα δύο χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν τα έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος στις ύψιστες προτεραιότητες της δανειοδοτικής τους δραστηριότητας. Για τα έργα στα οποία εμπλέκονται χώρες που συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας, μπορεί να διατίθενται χρηματοδοτικοί πόροι του Ταμείου Επενδύσεων υπέρ της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας. Εκτιμάται ότι το Ταμείο θα μοχλεύσει το τετραπλάσιο έως πενταπλάσιο του ποσού των επιχορηγήσεων που διατίθενται από το Ευρωπαϊκό Μέσο Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης. Ομοίως, η Διευκόλυνση για Υποδομή στην Αφρική θα μπορούσε να συνδράμει στην προώθηση αντίστοιχων ενεργειακών ζεύξεων με την Ευρώπη.

Παράλληλα, προκειμένου να αποφευχθούν πιθανές επιπτώσεις στον ανταγωνισμό στην ελευθερωμένη αγορά ενέργειας, που μπορεί να προκύψουν από δημόσια στήριξη των επενδύσεων υποδομής, είναι απαραίτητο να τηρούνται οι ισχύοντες κοινοτικοί κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις.

Συμπεράσματα

Με την παρούσα κατάσταση των επενδύσεων σε υποδομή, η ΕΕ δεν θα είναι σε θέση να οικοδομήσει μια πραγματική ενιαία εσωτερική αγορά. Δεν θα είναι σε θέση να ενσωματώσει την απαιτούμενη αυξημένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Θα συνεχίσει επίσης να καταβάλει υψηλότερο κόστος ως επακόλουθο της συμφόρησης και της διατήρησης μη αποδοτικής δυναμικότητας σε κάθε ανεπαρκώς διασυνδεδεμένη ενεργειακή περιοχή.

Είναι ζωτικής σημασίας η πλήρης υλοποίηση, με αποφασιστικότητα, των έργων ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, καθώς και των δράσεων που απαριθμούνται στην παρούσα ανακοίνωση.

Παράρτημα 1

[pic]

Παράρτημα 2

[pic]

Παράρτημα 3

[pic]

[pic]

Παράρτημα 4

[pic]

[pic]

[1] Π.χ. Πολωνία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία, όπως επίσης Βουλγαρία και Ρουμανία

[2] COM(2007) 1, της 10.1.2007.

[3] Απόφαση αριθ. 1364/2006/EΚ, ΕΕ L 262/1 της 22.9.2006.

[4] Οδηγία 2005/89/EΚ, ΕΕ L 33/22 της 4.2.2006.

[5] Οδηγία 2004/67/EΚ του Συμβουλίου, ΕΕ L 127/92 της 29.4.2004.

[6] Έκθεση της Επιτροπής για τη δημιουργία εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου (COM (2005) 568 τελικό).

[7] Παρά την πρόσφατη κατασκευή ζεύξης μεταξύ Εσθονίας και Φινλανδίας.

[8] Οι ετήσιες επενδύσεις για το σύνολο του δικτύου ανέρχονται σε 3,5 δισ. ευρώ (4 δισ. ευρώ μέχρι το 2006)· "Μελέτη για τις επενδύσεις σε ΔΕΔ-Ε" (2005).

[9] Το ποσό των 6 δισ. ευρώ αντιστοιχεί σε έργα ηλεκτρικής ενέργειας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και αποτελεί απλώς μέρος των συνολικών αναγκών της ΕΕ σε δίκτυα. Οι προβλέψεις της ΔΟΕ για τις συνολικές ανάγκες επενδύσεων σε δίκτυα στην ΕΕ την περίοδο 2001-2010 ανέρχονται ενδεικτικά σε 49 δισ. ευρώ. Συνεπώς, οι επενδύσεις για το μετριασμό της συμφόρησης αποτελούν απλώς μέρος των συνολικά απαιτούμενων. "Διδάγματα από τις ελευθερωμένες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας" (ΟΟΣΑ/ΔΟΕ 2005).

[10] Η εγκατεστημένη ισχύς αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη θα αυξηθεί από 41 GW το 2005 σε περίπου 67 GW το 2008 (" Η ευρωπαϊκή μελέτη ολοκλήρωσης της αιολικής ενέργειας (EWIS) για την επιτυχή ένταξη της αιολικής ενέργειας στα ευρωπαϊκά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας ").

[11] Η υψηλή συγκέντρωση αιολικής ενέργειας στη Βόρεια Γερμανία, που συνδέεται κυρίως με δίκτυα διανομής και με ανεπαρκές δυναμικό μεταφοράς στην κατεύθυνση Βορρά-Νότου, προκαλεί τεράστιες ροές ισχύος μέσω των γειτονικών συστημάτων μεταφοράς, επηρεάζοντας διαρκώς περισσότερο τη σταθερότητα του συστήματος και την εμπορική δυναμικότητα (EWIS).

[12] Έκθεση της ΔΟΕ για το "Φυσικό αέριο. Ανασκόπηση της αγοράς το 2006. Προς μια παγκόσμια αγορά αερίου".

[13] EWIS

[14] Στο εγγύς μέλλον θα απαιτηθεί επίσης κατάλληλη εξέταση των διασυνδέσεων που σχετίζονται με το πετρέλαιο και τα πετρελαϊκά προϊόντα, καθώς το πετρέλαιο εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό τοπίο της ΕΕ και η εξάρτησή της από τις εισαγωγές πετρελαίου αυξάνεται σε περίπου 90%. Θα χρειαστεί νέα υποδομή στον τομέα των μεταφορών, όπως αγωγοί, όχι μόνο για γεωγραφική διαφοροποίηση αλλά και για να την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με τις γενικές τάσεις προς την επεξεργασία βαρύτερων τύπων αργού πετρελαίου και αργού πετρελαίου μεγάλης περιεκτικότητας σε υδρόθειο (sour) και με την ανεπάρκεια της χρησιμοποιούμενης σήμερα δυναμικότητας. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τα κράτη μέλη της ΕΕ στην Κεντρική Ευρώπη και τη Μεσόγειο.

[15] SEC(2007) 1715

[16] SEC(2006)1059

[17] Π.χ. ανάπτυξη του ενεργειακού διαδρόμου Κεντρικής Ασίας-Υπερκασπιακού-Ευξείνου Πόντου και αγωγός αερίου Βακού-Ερζερούμ

[18] Γραμμή Aveline (FR)- Avelgem (BE)· γραμμή S- Fiorano (IT) – Robbia (IT)· γραμμή S. Fiorano (IT)– Nave (IT) – Gorlago (IT)· γραμμή V. Hassing (DK) – Trige (DK)· υποθαλάσσια καλωδιακή ζεύξη Estlink μεταξύ Φινλανδίας και Εσθονίας.

[19] Το βελγικό τμήμα του έργου Μoulaine (FR) –Aubange (BE) αναμένει το γαλλικό τμήμα.

[20] Γραμμή Φιλίππων (EL) – Hamitabad (TR)· γραμμή Hamburg/Krümmel (DE) – Schwerin (DE).

[21] Καθυστερήσεις λόγω της ανάγκης ενοποίησης γραμμών υψηλής τάσης με σιδηροδρομικά έργα (γραμμή Thaur (AT) -Brixen (IT)).

[22] Υποθαλάσσια καλωδιακή ζεύξη Fennoscan μεταξύ Φινλανδίας και Σουηδίας, όπου οι διαδικασίες αδειοδότησης περιλαμβάνουν τη διαπραγμάτευση δικαιωμάτων χρήσης υδάτων.

[23] Υποθαλάσσια καλωδιακή ζεύξη μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Κάτω Χωρών, με μακροχρόνιες διαδικασίες αδειοδότησης.

[24] Ο οπτικός αντίκτυπος αποτελεί συχνά μείζον μέλημα για τους τοπικούς πληθυσμούς.

[25] Γραμμή St-Peter (AT) – Tauern (AT), γραμμή Lienz (AT) – Cordignano (IT), γραμμή Sentmenat (ES) – Bescanó (ES) – Baixas (FR), γραμμή Hamburg/Krümmel (DE) – Schwerin (DE), γραμμή Neuenhagen (DE) – Vierraden (DE) – Krajnik (PL).

[26] Επέκταση του δικτύου UCTE ανατολικά προκειμένου να συμπεριληφθούν τα κράτη της Βαλτικής· επέκταση του δικτύου στη Γερμανία με σκοπό την ενσωμάτωση πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας· γραμμή Τυνησίας και Ιταλίας.

[27] Αγωγός Green-stream μεταξύ Λιβύης και Ιταλίας μέσω Σικελίας.

[28] Αγωγός TRANSMED II μεταξύ Αλγερίας-Τυνησίας και Ιταλίας μέσω Σικελίας· αγωγός Balgzand – Bacton μεταξύ Κάτω Χωρών και Ηνωμένου Βασιλείου.

[29] Βορειοευρωπαϊκός αγωγός αερίου· αγωγός αερίου Τουρκίας-Ελλάδας-Ιταλίας.

[30] PRIMES. "Ευρωπαϊκή ενέργεια και μεταφορές. Σενάρια σχετικά με τις βασικές κινητήριες δυνάμεις" (2004).

[31] Τερματικοί σταθμοί LNG στις ακτές του Ιονίου Πελάγους, στο Corigliano Calabro, στις ακτές του Τυρρηνικού Πελάγους, στο Montaldo di Castro, στο Lamezia Terme και στο San Ferdinando στην περιοχή του Τυρρηνικού Πελάγους, στις ακτές της Λιγουρίας, στο Vado Ligure και δεύτερος τερματικός σταθμός LNG στην ηπειρωτική Ελλάδα.

[32] Τερματικός σταθμός LNG στην Muggia, τερματικός σταθμός LNG στο Μπρίντιζι, τερματικός σταθμός LNG στον Τάραντα, τερματικός σταθμός LNG στη Σικελία, τερματικός σταθμός LNG στο Λιβόρνο (υπεράκτιος).

[33] ΔΟΕ, 2006.

[34] COM(2006) 841

[35] Που προτείνεται στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ενεργειακή Ανασκόπηση.