52004PC0127

Πρόταση για ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ που τροποποιεί την οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας

(υποβληθείσα από την Επιτροπή)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. Εισαγωγή

1.1. Ιστορικό

Την 31η Δεκεμβρίου 1994, άρχισε να ισχύει η οδηγία 94/62/EΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας [1] (στο εξής, "αρχική οδηγία για τις συσκευασίες"). Στις 7 Δεκεμβρίου 2001, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου [2] που τροποποιεί την οδηγία 94/62/EΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας, προς έγκριση με τη διαδικασία συναπόφασης του άρθρου 251 της συνθήκης ΕΚ (στο εξής, "αναθεωρημένη οδηγία για τις συσκευασίες"). Μεταξύ άλλων, στην αναθεωρημένη οδηγία για τις συσκευασίες καθορίζονται στόχοι για αυξημένη ανάκτηση και ανακύκλωση, οι οποίοι πρέπει να επιτευχθούν έως την 31η Δεκεμβρίου 2008 [3].

[1] ΕΕ L 365/10, 31 Δεκεμβρίου 1994.

[2] COM(2001)729 τελικό (2001/0291 (COD))

[3] Η προθεσμία αυτή βασίζεται στην κοινή θέση (EΚ) αριθ. 18/2003, ΕΕ C 107 E/17, 6 Μαΐου 2003. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στη δεύτερη ανάγνωση, δεν ενέκρινε καμία τροπολογία όσον αφορά την εν λόγω προθεσμία. Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία είναι δυνατόν να μεταθέσουν αυτή την προθεσμία μέχρι ημερομηνία που χρειάζεται ακόμη να συμφωνηθεί κατά τη διαδικασία συνδιαλλαγής.

Τότε που υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο η πρόταση αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες, βρίσκονταν σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για την προσχώρηση δέκα νέων κρατών μελών. Αυτά τα νέα κράτη μέλη θα προσχωρήσουν τώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δυνάμει της Συνθήκης Προσχώρησης της 16ης Απριλίου 2003 (στο εξής, "προσχωρούντα κράτη"). Η αιτιολογική σκέψη 6 της πρότασης αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες ανέφερε ότι "ενόψει της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρειάζεται να δοθεί η δέουσα προσοχή στην ειδική κατάσταση των μελλοντικών κρατών μελών, ιδίως σε σχέση με την επίτευξη του στόχου ανακύκλωσης του άρθρου 6 παράγραφος 1, λαμβανομένου υπόψη του παρόντος χαμηλού επιπέδου κατανάλωσης συσκευασιών σε αυτά". Ωστόσο, εκείνη την εποχή δεν είχαν ακόμη οριστικοποιηθεί οι μεταβατικές περίοδοι όσον αφορά την αρχική οδηγία για όλα τα προσχωρούντα κράτη. Συν τοις άλλοις, δε υπήρχαν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τις προϋποθέσεις για περαιτέρω αύξηση των στόχων ανάκτησης και ανακύκλωσης στα προσχωρούντα κράτη. Επομένως, η πρόταση αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες δεν περιείχε ειδικές προτάσεις για τα προσχωρούντα κράτη.

Οι διαπραγματεύσεις για την προσχώρηση ολοκληρώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2002. Στις διαπραγματεύσεις περιλαμβανόταν μόνον νομοθεσία που είχε εγκριθεί μέχρι την 1η Νοεμβρίου 2002. Το άρθρο 2 της Πράξης Προσχώρησης (ΠΠ) αναφέρει ότι "από την ημερομηνία προσχώρησης, οι διατάξεις των αρχικών Συνθηκών και οι πριν από την προσχώρηση θεσπισθείσες πράξεις των οργάνων δεσμεύουν τα νέα κράτη μέλη και εφαρμόζονται σε αυτά, υπό τους όρους που προβλέπονται στις Συνθήκες αυτές και στην παρούσα Πράξη". Αυτό σημαίνει ότι όλες οι πράξεις που έχουν θεσπισθεί από τα όργανα πριν από την ημερομηνία προσχώρησης δεσμεύουν τα προσχωρούντα κράτη από την ημερομηνία προσχώρησης, παρ' όλον ότι οι εν λόγω πράξεις δεν απετέλεσαν αντικείμενο διαπραγματεύσεων, ούτε τα νέα κράτη είχαν συμμετοχή στην έγκρισή τους. Προκειμένου να αποφευχθούν δυσκολίες όσον αφορά την εφαρμογή νομοθεσίας εκδοθείσας μετά την 1η Νοεμβρίου 2002, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης, στις 12-13 Δεκεμβρίου 2004 [4], συμφώνησε να εφαρμοσθούν ορισμένοι μηχανισμοί ενημέρωσης των προσχωρούντων κρατών και διαβουλεύσεων κατά την περίοδο πριν από την προσχώρηση.

[4] Ορισμένες διατάξεις της Συνθήκης Προσχώρησης. διαδικασία ενημέρωσης και διαβουλεύσεων για τη θέσπιση ορισμένων αποφάσεων και άλλων μέτρων που πρέπει να ληφθούν κατά την περίοδο πριν από την προσχώρηση, που προσαρτώνται στην Τελική Πράξη της Συνθήκης Προσχώρησης.

Σύμφωνα με αυτή τη διαδικασία ενημέρωσης και διαβουλεύσεων, οκτώ από τα προσχωρούντα κράτη ζήτησαν διαβουλεύσεις σχετικά με την πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας για τις συσκευασίες. Κατά τη συνεδρίαση της Ενδιάμεσης Επιτροπής, στις 27 Φεβρουαρίου 2003, όλα τα προσχωρούντα κράτη, πλην της Κύπρου, πληροφόρησαν την Κοινότητα ότι θα χρειασθούν επιπρόσθετη μεταβατική περίοδο, Η Ενδιάμεση Επιτροπή συμφώνησε ότι τα στοιχεία αυτά επρόκειτο να εξετασθούν εντός του θεσμικού πλαισίου της Ένωσης και να εκτιμηθούν αναλόγως. Σημείωσε ότι η Επιτροπή σκόπευε να προβεί σε διμερείς διαβουλεύσεις τεχνικού επιπέδου (στο εξής, "τεχνικές διαβουλεύσεις") με τα προσχωρούντα κράτη, εφόσον το ζητήσουν. Οι διαβουλεύσεις αυτές έλαβαν χώρα και με τα δέκα προσχωρούντα κράτη στο χρονικό διάστημα μεταξύ της 11ης Μαρτίου και της 14ης Απριλίου 2003.

Βάσει των εν λόγω διαβουλεύσεων, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να προσφερθεί στα προσχωρούντα κράτη μεγαλύτερη προθεσμία για να εφαρμόσουν τους στόχους της αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες, διότι μόλις πρόσφατα έχουν αρχίσει να δημιουργούν τα συστήματά τους για ανακύκλωση και ανάκτηση συσκευασιών. Η επίτευξη των στόχων ταυτοχρόνως με τα 12 κράτη μέλη, εντός της συντομότερης προθεσμίας εφαρμογής της πρότασης για αναθεώρηση, θα συνεπαγόταν αδικαιολόγητο κόστος. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η Επιτροπή εξέτασε διάφορες πιθανές λύσεις, μεταξύ των οποίων και τη δυνατότητα να τροποποιήσει την πρότασή της [5] σε δεύτερη ανάγνωση, καθώς και τις εναλλακτικές λύσεις που προβλέπονται στη Συνθήκη Προσχώρησης. Η Επιτροπή κατέληξε, ωστόσο, στο συμπέρασμα ότι η λογικότερη ενέργεια είναι η υποβολή τροποποιητικής πρότασης, δυνάμει του άρθρου 95 της συνθήκης.

[5] COM(2001)729 τελικό (2001/0291 (COD))

Η παρούσα πρόταση αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του υπόψη προβλήματος και στον καθορισμό προθεσμίας, εντός της οποίας πρέπει να επιτευχθούν στα προσχωρούντα κράτη οι νέοι στόχοι βάσει της αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες.

1.2. Χρονοδιάγραμμα της παρούσας πρότασης

Η παρούσα πρόταση πρέπει να τεθεί στο πλαίσιο της υποχρέωσης όλων των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων των δέκα προσχωρούντων κρατών, να μεταφέρουν στο εσωτερικό τους δίκαιο την αναθεωρημένη οδηγία για τις συσκευασίες εντός 18 μηνών από την έναρξη ισχύος της. Επομένως, θεωρητικά η παρούσα πρόταση αναμένεται να εγκριθεί εγκαίρως, πριν από την παρέλευση αυτής της προθεσμίας, ώστε τα προσχωρούντα κράτη να είναι σε θέση να μεταφέρουν στη νομοθεσία τους τόσο την αναθεωρημένη οδηγία για τις συσκευασίες, όσο και την παρούσα πρόταση ταυτοχρόνως. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της παρούσας πρότασης, θα μπορέσει να διεξαχθεί συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2004. Με αυτό το χρονοδιάγραμμα, είναι επίσης πιθανόν ότι οι αποφάσεις θα ληφθούν αφού έχουν προσχωρήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα νέα κράτη και μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα ψήφου στα θεσμικά όργανα.

2. Η θέση των προσχωρούντων κρατών

2.1. Βασικές πληροφορίες

Πίνακας 1: Μεταβατικές περίοδοι βάσει της Συνθήκης Προσχώρησης για τους ακόλουθους στόχους της οδηγίας 94/62/EΚ (προθεσμία 30 Ιουνίου 2001): Συνολική ανάκτηση 50-65%, συνολική ανακύκλωση 25-45%, ανακύκλωση ανά υλικό 15% τουλάχιστον.

Χώρα // Μεταβατική περίοδος βάσει της Συνθήκης Προσχώρησης

Κύπρος // Συνολική ανάκτηση και ανακύκλωση: 2005

Πλαστικά: 2004

Χαρτί/Χαρτόνι: 2005

Τσεχική Δημοκρατία // Συνολική ανάκτηση: 2005

Πλαστικά: 2005

Εσθονία // Καμία

Ουγγαρία // Συνολική ανάκτηση: 2005

Γυαλί: 2004

Πλαστικά: 2005

Λετονία // Συνολική ανάκτηση: 2007

Πλαστικά: 2007

Λιθουανία // Συνολική ανάκτηση: 2006

Συνολική ανακύκλωση: 2004

Μέταλλα: 2004

Πλαστικά: 2004

Μάλτα // Συνολική ανάκτηση: 2009

Συνολική ανακύκλωση: 2005

Πλαστικά: 2009

Πολωνία // Συνολική ανάκτηση: 2007

Πλαστικά: 2005

Μέταλλα: 2005

Σλοβακία // Συνολική ανάκτηση: 2007

Μέταλλα: 2007

Σλοβενία // Συνολική ανάκτηση: 2007

Πλαστικά: 2007

Πίνακας 2: Κατά κεφαλήν κατανάλωση συσκευασιών και αναλογία των διαφόρων υλικών στα δέκα προσχωρούντα κράτη (ετησίως)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πίνακας 3: Προβλεπόμενα ποσοστά ανακύκλωσης, σύμφωνα με τα σχέδια εφαρμογής των δέκα νέων κρατών μελών και τα έγγραφα που υπέβαλαν οι χώρες αυτές κατά τη διάρκεια των τεχνικών διαβουλεύσεων

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Όλα τα δεδομένα βασίζονται στα έγγραφα που υπέβαλε κάθε χώρα στο πλαίσιο των τεχνικών διαβουλεύσεων σχετικά με την αναθεώρηση της οδηγίας για τις συσκευασίες.

*: Η χώρα ανέφερε ότι το 2012 ως έτος εφαρμογής θεωρείται εφικτή προθεσμία.

2.2. Οι συγκεκριμένες θέσεις των προσχωρούντων κρατών

Μετά τη συνεδρίαση της Ενδιάμεσης Επιτροπής, της 27ης Φεβρουαρίου 2003, έλαβαν χώρα διμερείς τεχνικές διαβουλεύσεις, στο χρονικό διάστημα μεταξύ 11ης Μαρτίου και 14ης Απριλίου, και με τα δέκα προσχωρούντα κράτη. Επιπλέον, όλα τα προσχωρούντα κράτη υπέβαλαν έγγραφα στα οποία διατύπωναν τη θέση τους. Στην παρουσίαση που ακολουθεί αντικατοπτρίζονται αυτές οι τεχνικές διαβουλεύσεις και τα έγγραφα με τη θέση των κρατών. Οι προθεσμίες αναφέρονται στους στόχους της κοινής θέσης (EΚ) αριθ. 18/2003 [6], που υποστηρίχθηκαν επίσης και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την ψηφοφορία σε δεύτερη ανάγνωση στις 2 Ιουλίου 2003.

[6] ΕΕ C 107E της 6 Μαΐου 2003, σ.17

Η Κύπρος ανέφερε ότι, λόγω των μικρών ποσοτήτων απορριμμάτων συσκευασίας (130.000 τόννοι ετησίως), δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν οικονομίες κλίμακος. Η ύπαρξη δικών της μονάδων ανακύκλωσης είναι συχνά οικονομικώς ασύμφορη και τα υλικά που συλλέγονται πρέπει να αποσταλούν στο εξωτερικό για ανακύκλωση, το οποίο συνεπάγεται πρόσθετο κόστος. Συν τοις άλλοις, επειδή είναι μεγάλος ο αριθμός μικρών παραγωγών συσκευασιών, γίνεται πιο περίπλοκη η εφαρμογή της ευθύνης του παραγωγού. Παρ' όλα ταύτα, η Κύπρος πιστεύει ότι οι νέοι στόχοι θα επιτευχθούν πλήρως έως το 2012.

Η Τσεχική Δημοκρατία τόνισε ότι είναι ανάγκη να αναπτυχθεί η δυναμικότητα ανακύκλωσης με ταχύτητα παραπλήσια με εκείνη των άλλων προσχωρούντων κρατών, ώστε να αποφευχθούν στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των νέων χωρών. Η επίτευξη των νέων στόχων μέχρι το 2008 θα είχε υψηλό οικονομικό κόστος. Αναφέρθηκαν ιδιαίτερες δυσκολίες όσον αφορά τους στόχους για το ξύλο και τα μέταλλα. Η Τσεχική Δημοκρατία ανέφερε, ωστόσο, ότι είναι σε θέση να επιτύχει τους νέους στόχους έως το 2012.

Η Εσθονία είναι το μόνο προχωρούν κράτος χωρίς μεταβατική περίοδο όσον αφορά την αρχική οδηγία για τις συσκευασίες. Ο λόγος είναι ότι η Εσθονία προγραμμάτισε να χρησιμοποιήσει την ανάκτηση ενέργειας προκειμένου να επιτύχει τους στόχους σε πολύ υψηλότερο βαθμό από ό,τι άλλα προσχωρούντα κράτη. Εν τούτοις, για την επίτευξη των στόχων της αναθεωρημένης οδηγίας θα απαιτηθεί ουσιαστική αύξηση της ανακύκλωσης, για την οποία χρειάζονται επιπρόσθετες επενδύσεις και επανεξέταση της παρούσας στρατηγικής ως προς την ανάκτηση των απορριμμάτων συσκευασίας. Ως εκ τούτου, η Εσθονία ανέφερε ότι χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να επιτύχει τους νέους στόχους. Η Εσθονία κρίνει ότι προθεσμία έως το 2012 είναι ρεαλιστική. Αντί του στόχου ανακύκλωσης 15% για το ξύλο, θα προτιμούσε στόχο ανάκτησης 15% για το υλικό αυτό.

Η Ουγγαρία ζητεί περισσότερο χρόνο για την επίτευξη των νέων στόχων της αναθεωρημένης οδηγίας, λόγω σχετικά χαμηλής κατανάλωσης συσκευασιών, της ύπαρξης εκτεταμένων αγροτικών περιοχών και της ανεπάρκειας σε μονάδες ανακύκλωσης (συγκεκριμένα, στον τομέα του γυαλιού). Παρ' όλα ταύτα, η Ουγγαρία ανέφερε ότι θα είναι σε θέσει να επιτύχει τους νέους στόχους μέχρι το 2012.

Η Λετονία τόνισε τη χαμηλή κατανάλωση συσκευασιών (61 κιλά ανά κάτοικο) και τις ιδιαίτερες γεωγραφικές συνθήκες στη χώρα. Μεγάλα τμήματα της χώρας είναι πολύ αραιοκατοικημένα (37 κάτοικοι ανά km2) και η υποδομή, τόσο οδική όσο και συλλογής απορριμμάτων, είναι ακόμη ελλιπής στις περιοχές αυτές. Είναι ασφαλτοστρωμένο λιγότερο από 40% όλων των δρόμων. Για την επίτευξη των νέων στόχων ανακύκλωσης θα υπάρξει αυξανόμενο οριακό κόστος και θα απαιτηθεί συλλογή και ανακύκλωση όχι μόνον στα αστικά κέντρα, αλλά και στις αραιοκατοικημένες περιοχές. Μολονότι δεν είναι διαθέσιμα συγκεκριμένα αριθμητικά στοιχεία όσον αφορά το κόστος, αυτό το κόστος υπολογίζεται ότι είναι υψηλό σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα τιμών και εισοδημάτων. Η Λετονία κρίνει ότι θα χρειασθεί τον ίδιο χρόνο όπως και τα παρόντα κράτη μέλη, προκειμένου να δημιουργήσει το σύστημά της για ανακύκλωση. Για τους λόγους αυτούς, πιστεύει ότι χρειάζεται παράταση της προθεσμίας, έως το 2015.

Η Λιθουανία αναφέρθηκε στη χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού (53 κάτοικοι ανά km2) και στη μικρή κατανάλωση συσκευασιών στη χώρα (λιγότερα από 50 kg ανά κάτοικο). Θα χρειασθεί να προβεί σε σημαντικές επενδύσεις σε σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων. Η αναλογία των απορριμμάτων βιομηχανικών συσκευασιών είναι ιδιαίτερα χαμηλή (μόνον 4% επί του συνόλου των απορριμμάτων συσκευασίας). Η Λιθουανία υποστήριξε ότι θα χρειασθεί ανάλογο χρόνο όπως και τα παρόντα κράτη μέλη, ώστε να δημιουργήσει την υποδομή της για συλλογή και ανακύκλωση. Ωστόσο, το 2012 θεωρείται ρεαλιστικό ως προθεσμία.

Η Μάλτα αναφέρθηκε στην ιδιάζουσα κατάστασή της, που διαμορφώνεται από τις γεωφυσικές συνθήκες και τα διαρθρωτικά μειονεκτήματά της, την υψηλότερη πυκνότητα πληθυσμού στην Ευρώπη (1.200 κάτοικοι ανά km2), καθώς και τον αντίκτυπο του τουρισμού. Η ύπαρξη δικών της εγκαταστάσεων ανακύκλωσης είναι, σε πολλές περιπτώσεις, οικονομικώς ασύμφορη, λόγω της έλλειψης οικονομιών κλίμακος. Επομένως, μεγάλο μέρος των απορριμμάτων συσκευασίας προς ανακύκλωση χρειάζεται να αποστέλλεται στην ηπειρωτική Ευρώπη, το οποίο συνεπάγεται επιπρόσθετο κόστος. Εξ άλλου, το υπάρχον σύστημα επαναχρησιμοποίησης για τα αναψυκτικά (μεταβατική περίοδος έως το 2007) έχει ως συνέπεια να δημιουργούνται πολύ λίγα απόβλητα από πλαστικά μπουκάλια. Καθώς αυτό είναι το πλέον ανακυκλώσιμο τμήμα των απορριμμάτων από πλαστικές συσκευασίες, θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη η επίτευξη του στόχου 22,5% για το εν λόγω υλικό. Η Μάλτα κρίνει ότι είναι σε θέση να επιτύχει τους νέους στόχους έως το 2013, εξαιρουμένου του στόχου για την ανακύκλωση των πλαστικών, για τα οποία θα απαιτηθεί παράταση της προθεσμίας έως το 2016.

Η Πολωνία τόνισε το υψηλό κόστος για τη δημιουργία της αναγκαίας υποδομής και την ανάγκη να αξιολογηθεί η σημερινή ανεπαρκής εμπειρία όσον αφορά την οργάνωση της ανάκτησης συσκευασιών. Θεωρεί ότι μόνον προθεσμία έως το 2014 θα ήταν ρεαλιστική για την επίτευξη των νέων στόχων. Το σημερινό κόστος του πολωνικού συστήματος εκτιμάται σε περίπου 0,14 ευρώ κατά κεφαλήν, ενώ το αντίστοιχο κόστος είναι 2,9 ευρώ στο Ηνωμένο Βασίλειο και 22,6 ευρώ στη Γερμανία [7]. Η Πολωνία υπολογίζει ότι, για τους νέους στόχους, οι δαπάνες της για ανακύκλωση και ανάκτηση θα εικοσαπλασιασθούν τουλάχιστον, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι έως το 2007, και στη συνέχεια θα πολλαπλασιασθούν επί 6 έως 8 για την επίτευξη των νέων στόχων. Προκειμένου να επιτύχει αυτούς τους στόχους, η Πολωνία υπολογίζει ότι το επενδυτικό κόστος για το 2003 θα ανέλθει σε 17 εκατομμύρια ευρώ, για το 2004-2006 σε 51 εκατομ. ευρώ, για το 2007-2010 σε 68 εκατομ. ευρώ και για το 2010-2014 σε 51 εκατομ. ευρώ. Το 36% αυτών των επενδύσεων θα χρησιμοποιηθεί για τον εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεων ανακύκλωσης, το 30% για την επέκταση εγκαταστάσεων διαλογής και το 34% για χωριστή συλλογή.

[7] Αυτός ο αριθμός φαίνεται ότι αναφέρεται στην ανάγκη χρηματοδότησης, ήτοι δεν λαμβάνει υπόψη την εξοικονόμηση του κόστους διάθεσης.

Η Σλοβακία υπολόγισε ότι το σωρευτικό κόστος για να επιτύχει τους νέους στόχους έως το 2012 θα ανέλθει σε περίπου 68 εκατομ. ευρώ (επενδυτικό και λειτουργικό κόστος). Φαίνεται πολύ δύσκολο, από πρακτική άποψη, να δημιουργηθεί η αναγκαία υποδομή συλλογής και ανακύκλωσης έως το 2008. Ακόμη και αν ήταν δυνατόν, θα συνεπαγόταν σημαντικά υψηλότερο κόστος από ό,τι η δημιουργία υποδομής μέχρι το 2012, διότι το επενδυτικό κόστος θα συγκεντρωνόταν σε μικρότερο χρονικό διάστημα, χωρίς να υπάρχουν τα ανάλογα έσοδα. Ωστόσο, προθεσμία έως το 2012 για τους νέους στόχους θεωρείται ρεαλιστική.

Η Σλοβενία τόνισε ότι η εμπειρία από το νέο σύστημά της για ανάκτηση συσκευασιών είναι ακόμη ελλιπής. Πάντως, κρίνεται ρεαλιστική η προθεσμία έως το 2012.

3. Η προτεινόμενη αναθεώρηση

Πεδίο εφαρμογής και περιεχόμενο της αναθεώρησης

Η παρούσα πρόταση περιορίζεται στον καθορισμό προθεσμίας έως την 31η Δεκεμβρίου 2012, προκειμένου να επιτύχουν τα προσχωρούντα κράτη τους στόχους ανάκτησης και ανακύκλωσης βάσει της αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες.

Αιτιολόγηση της προτεινόμενης προθεσμίας

Η επιλογή της 31ης Δεκεμβρίου 2012 ως προθεσμίας αντικατοπτρίζει την εξισορρόπηση μεταξύ των ακόλουθων εκτιμήσεων.

Εάν τα σχέδια καθορισμού της προθεσμίας ήταν πολύ φιλόδοξα, θα συνεπάγονταν σημαντικό κόστος εκκίνησης για τα προσχωρούντα κράτη, είναι δε συζητήσιμο κατά πόσον θα ήταν καν εφικτή η επίτευξη των νέων στόχων μέχρι το 2008, όπως ισχύει για τα περισσότερα κράτη μέλη. Εξ άλλου, για πολλά προσχωρούντα κράτη προβλέπεται μεταβατική περίοδος, προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους της αρχικής οδηγίας για τις συσκευασίες, η οποία προσεγγίζει πολύ το 2008 ή, στην περίπτωση της Μάλτας, ακόμη και υπερβαίνει αυτή την ημερομηνία.

Από την άλλη πλευρά, εάν είχε επιλεγεί πολύ μεταγενέστερη προθεσμία, θα διακυβευόταν ο σκοπός της οδηγίας, δηλαδή να μειωθούν οι διαφορές στην Εσωτερική Αγορά, με τη συμφωνία επί μιας κοινής προσέγγισης όσον αφορά τη διαχείριση των συσκευασιών και των απορριμμάτων συσκευασίας, συμπεριλαμβανομένης της ανάκτησης και της ανακύκλωσης. Οι χώρες οι οποίες ήδη κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια για ορθή διαχείριση των απορριμμάτων από συσκευασίες έχουν συμφέρον να επικρατούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεών τους και των επιχειρήσεων στα κράτη μέλη στα οποία πήρε περισσότερο χρόνο να καθιερώσουν συστήματα ανάκτησης συσκευασιών. Περαιτέρω, είναι σημαντικό να επιδιωχθεί συντονισμένη προσέγγιση με σκοπό την αύξηση των προσπαθειών ανακύκλωσης και ανάκτησης στα προσχωρούντα κράτη, να δοθούν σαφή μηνύματα και να υπάρξει αξιόπιστος προγραμματισμός για τη δημιουργία υποδομής και βιομηχανιών ανακύκλωσης στις νέες χώρες. Καθώς πολλές από τις νέες χώρες είναι σχετικά μικρές, η χρήση των δυνατοτήτων ανακύκλωσης σε άλλα κράτη μέλη αναμένεται να είναι μάλλον ο κανόνας παρά η εξαίρεση.

Σε αντίθεση με τις διαπραγματεύσεις για την προσχώρηση, κρίνεται σκόπιμο να μην καθορισθεί πλέον χωριστή προθεσμία για κάθε χώρα. Η ενσωμάτωση των νέων χωρών στην Εσωτερική Αγορά θα έχει προχωρήσει σημαντικά, μέχρις ότου ισχύσουν οι νέοι στόχοι. Αν και βεβαίως υφίστανται διαφορές μεταξύ των νέων χωρών, οι γεωγραφικοί και πολιτικοί ή ιστορικοί παράγοντες δεν μπορούν να συνιστούν λόγο για ουσιαστικά βραδύτερη εισαγωγή της ανακύκλωσης και της ανάκτησης συσκευασιών σε ορισμένες χώρες από ό,τι σε άλλες (για λεπτομερέστερες εξηγήσεις σχετικά με τις γεωγραφικές συνθήκες, βλέπε κατωτέρω). Στο πλαίσιο αυτό, είναι αναμφισβήτητο ότι η δημιουργία και η λειτουργία αποδοτικών συστημάτων ανακύκλωσης και ανάκτησης συνδέονται με το κόστος. Ωστόσο, αυτό το κόστος το επωμίζονται όλες οι χώρες και χρειάζεται επίσης να συνεκτιμάται μαζί με τα περιβαλλοντικά οφέλη και την εξοικονόμηση των δαπανών εναλλακτικής διάθεσης στις ίδιες τις χώρες.

Η προθεσμία της 31ης Δεκεμβρίου 2012 επελέγη ώστε να αντικατοπτρίζει την εξισορρόπηση μεταξύ όλων αυτών των παραγόντων. Έτσι, λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις των νέων χωρών, επιδιώκεται υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος, όπως προβλέπεται στη συνθήκη, και συνυπολογίζεται το συμφέρον των παρόντων κρατών μελών. Με την ημερομηνία αυτή, λαμβάνονται υπόψη οι προθεσμίες που έχουν καθορισθεί για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία.

Ειδικές γεωγραφικές συνθήκες

Ορισμένα προσχωρούντα κράτη αναφέρονται στις ειδικές γεωγραφικές τους συνθήκες, και ιδιαίτερα στη χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού ή στον νησιωτικό χαρακτήρα της χώρας.

Αναγνωρίζεται ότι μπορεί να είναι πολυδάπανη η δημιουργία και λειτουργία συστημάτων συλλογής σε πολύ αραιοκατοικημένες περιοχές. Πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι η οδηγία ισχύει για ολόκληρη της επικράτεια της χώρας και δεν επιβάλλει συλλογή απορριμμάτων στις εν λόγω περιοχές. Μολονότι καλύπτουν μεγάλο τμήμα του εδάφους των χωρών αυτών, μόνον μικρό μέρος του πληθυσμού κατοικεί σε αυτές τις περιοχές. Συνήθως, περισσότερο από το 60% του πληθυσμού όλων των σχετικών χωρών κατοικεί σε πόλεις και άλλο ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού κατοικεί σε αγροτικές περιοχές πλησίον των πόλεων. Συνεπώς, η αναλογία συσκευασιών που καταναλώνονται και απορρίπτονται σε πολύ αραιοκατοικημένες περιοχές αναμένεται να είναι μικρή, σε σύγκριση με τη συνολική κατανάλωση συσκευασιών και τη δημιουργία απορριμμάτων συσκευασίας στις υπόψη χώρες.

Αναγνωρίζεται επίσης ότι οι νησιωτικές χώρες ενδέχεται να επιβαρυνθούν με επιπρόσθετο κόστος για τη φόρτωση των συλλεγέντων απορριμμάτων συσκευασιών σε πλοία, όπως και την εκφόρτωσή τους, εάν τα εν λόγω απορρίμματα αποστέλλονται για επεξεργασία σε εγκαταστάσεις ανακύκλωσης. Η Επιτροπή, δεν διαθέτει ωστόσο, αριθμητικά στοιχεία που να δείχνουν ότι το κόστος αυτό θα μπορούσε να ανατρέψει την ισορροπία κόστους-οφέλους της ανακύκλωσης σε σημαντικό βαθμό. Αντιθέτως, οι μεταφορές με πλοία φαίνεται ότι είναι, από οικονομική άποψη, ανταγωνιστικές σε πολλές διεθνείς αγορές ανακύκλωσης (ιδίως, για μέταλλα και πλαστικά).

4. Οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες της οδηγίας

Οι επιπτώσεις της αύξησης των στόχων ανακύκλωσης

Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της παρούσας πρότασης, οι οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνέπειες από την αύξηση των στόχων ανακύκλωσης στα προσχωρούντα κράτη μέλη μέχρι τα επίπεδα των στόχων της αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες εκτιμήθηκαν με βάση τις υπάρχουσες πληροφορίες, και ιδίως τη μελέτη κόστους-οφέλους από την RDC/Pira για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής [8] και μια μελέτη από την ECOTEC για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τα οφέλη της συμμόρφωσης των υποψηφίων χωρών προς το περιβαλλοντικό κεκτημένο [9].

[8] RDC/Pira 2001 για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Evaluation of costs and benefits for the achievement of reuse and recycling targets for the different packaging materials in the frame of the Packaging and Packaging Waste Directive 94/62/EC, http://europa.eu.int/comm/environment/ waste/studies/packaging/costsbenefits.pdf

[9] ECOTEC 2001 για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: The Benefits of Compliance with the Environmental Acquis for the Candidate Countries, http://europa.eu.int/comm/environment/ enlarg/benefit_en.htm

Επειδή η μελέτη RDC/Pira περιοριζόταν στα 15 υφιστάμενα κράτη μέλη, χρειάστηκε να γίνει παρέκταση των αποτελεσμάτων της στις νέες χώρες. Δεν συντρέχουν, ωστόσο, λόγοι να υποτεθεί ότι τα βασικά μοντέλα αυτής της μελέτης δεν θα ισχύουν και για τις νέες χώρες. Η άποψη αυτή βασίζεται ιδίως στις ακόλουθες εκτιμήσεις.

Η μελέτη RDC/Pira έδειξε ότι το κόστος και τα οφέλη από την ανακύκλωση συσκευασιών εξαρτώνται, κατά πρώτον, από το υλικό (π.χ. PET, χαρτί) και από τη χρήση (π.χ. μπουκάλι, χαρτονένιο κουτί). Με άλλα λόγια, εάν η ανακύκλωση ενός συγκεκριμένου υλικού ή για ορισμένη χρήση είναι σαφώς ευνοϊκή, από άποψη κόστους-οφέλους, σε μία χώρα, το ίδιο ισχύει και για όλες τις άλλες χώρες που εξετάζονται σε αυτή τη μελέτη. Οι τοπικοί παράγοντες παίζουν μικρότερο ρόλο, ιδίως για χρήση όπου δεν είναι πολύ σαφής η εξισορρόπηση κόστους-οφέλους. Για τα παρόντα κράτη μέλη, η χώρα με τα δυσμενέστερα αποτελέσματα για την ανακύκλωση είναι η Ιρλανδία, με κατ' εκτίμηση βέλτιστο ποσοστό ανακύκλωσης των συσκευασιών μεταξύ 40 και 54%. Συγκριτικά, η χώρα με τις ευνοϊκότερες προϋποθέσεις, η Δανία, έχει βέλτιστο ποσοστό μεταξύ 53 και 68%.

Ο κύριος παράγων που επηρεάζει τα αποτελέσματα φαίνεται ότι είναι η εναλλακτική μέθοδος επεξεργασίας των αποβλήτων (αποτέφρωση ή υγειονομική ταφή). Η πυκνότητα του πληθυσμού επίσης φαίνεται ότι διαδραματίζει κάποιο ρόλο. Ωστόσο, η πυκνότητα του πληθυσμού μπορεί να επιδράσει στο βέλτιστο ποσοστό ανακύκλωσης και προς τις δύο κατευθύνσεις, ήτοι ανάλογα με το υλικό ή τη χρήση και την εναλλακτική μέθοδο διαχείρισης των αποβλήτων, το βέλτιστο ποσοστό ανακύκλωσης μπορεί να είναι είτε υψηλότερο, είτε χαμηλότερο στις αστικές σε σύγκριση με τις αγροτικές περιοχές. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα της συλλογής όσον φορά τα οικιακά απορρίμματα συσκευασιών είναι συχνά καλύτερα σε αγροτικές από ό,τι σε αστικές περιοχές.

Κατά κανόνα, οι νέες χώρες έχουν χαμηλότερο επίπεδο κατανάλωσης συσκευασιών. Η μέση κατανάλωση συσκευασιών στα προσχωρούντα κράτη είναι 87 kg κατά κεφαλήν, ενώ στα παρόντα κράτη μέλη ανέρχεται σε 169 kg κατά κεφαλήν. Άρα είναι πιθανόν οι νέες χώρες να αντιμετωπίσουν κάπως υψηλότερο κόστος ανά μονάδα κατά τη δημιουργία των συστημάτων τους για συλλογή. Είναι επίσης πιθανόν το κόστος μεταφοράς να είναι υψηλότερο από ό,τι στα σημερινά κράτη μέλη. Παρ' όλα ταύτα, όλες αυτές οι επιπτώσεις θα είναι μάλλον περιορισμένες και ενδέχεται να αντισταθμισθούν εν μέρει από το χαμηλότερο εργατικό κόστος.

Η σύνθεση των απορριμμάτων συσκευασιών δεν παρουσιάζει αξιοσημείωτες διαφορές σε σχέση με τα παρόντα κράτη μέλη. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να υποτεθεί ότι υπάρχουν ιδιαίτερες δυσκολίες για συγκεκριμένα υλικά, εκτός από το γενικώς χαμηλότερο επίπεδο κατανάλωσης συσκευασιών.

Στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του κύκλου ζωής των συσκευασιών συνήθως δεσπόζει το θέμα της χρήσης ενέργειας για την παραγωγή και ανακύκλωση ή διάθεση του υλικού. Καθώς οι μέθοδοι παραγωγής και ανακύκλωσης φαίνεται ότι δεν διαφέρουν πολύ, άρα τα περιβαλλοντικά μοντέλα μάλλον θα είναι παρεμφερή με εκείνα στα υπάρχοντα κράτη μέλη. Μπορεί να υπάρχουν διαφορές λόγω μεγαλύτερων αποστάσεων στις μεταφορές. Οι επιπτώσεις των μεταφορών, όμως, είναι συνήθως μικρότερων διαστάσεων από τις επιπτώσεις που σχετίζονται με την παραγωγή και ανακύκλωση ή διάθεση του υλικού. Η μείωση των αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα για τα προσχωρούντα κράτη. Η υγειονομική ταφή συνεχίζει να είναι η κύρια εναλλακτική μέθοδος διάθεσης και τα περιβαλλοντικά πρότυπα συχνά δεν είναι ακόμη σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία. Πιθανόν επίσης να χρειασθεί να διορθωθεί η χρηματική αποτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ως αποτέλεσμα των χαμηλότερων εισοδημάτων και της διαφορετικής προθυμίας πληρωμής για περιβαλλοντικά οφέλη. Ωστόσο, δεν υπάρχει παρά ελάχιστη επιστημονική τεκμηρίωση σχετικά με τη χρηματική αποτίμηση του περιβαλλοντικού οφέλους στα προσχωρούντα κράτη. Εξ άλλου, η χρησιμοποίηση διαφορετικών παραγόντων αποτίμησης θα δημιουργούσε περαιτέρω μεθοδολογικά προβλήματα.

Σύμφωνα με υπολογισμό που βασίζεται στη μελέτη RDC/Pira, όλες οι αναγκαίες δραστηριότητες ανακύκλωσης, προκειμένου να επιτευχθούν οι νέοι στόχοι για το γυαλί, το χαρτί και το χαρτόνι, τα πλαστικά και τα μέταλλα, θα κατέληγαν σε περιβαλλοντικά οφέλη της τάξεως μεγέθους, χονδρικώς, μεταξύ 150 και 200 εκατομμυρίων ευρώ. Είναι επίσης δυνατόν να γίνει χονδρικός υπολογισμός της χρηματικής αξίας του επιπρόσθετου περιβαλλοντικού οφέλους που προκύπτει από τους αυξημένους στόχους, σε σύγκριση με τα παρόντα επίπεδα ανακύκλωσης. Εάν ακολουθηθεί η ίδια προσέγγιση κατά τον υπολογισμό του εξωτερικού περιβαλλοντικού οφέλους όπως και για την πρόταση αναθεώρησης COM(2001)729 και εάν υποτεθεί αύξηση της ανακύκλωσης γυαλιού από 20 έως 60%, της ανακύκλωσης χαρτιού από 35% σε 60%, της ανακύκλωσης πλαστικών από 10 σε 22,5% και της ανακύκλωσης μετάλλων από 10 σε 50%, οι νέοι στόχοι θα κατέληγαν σε επιπρόσθετα περιβαλλοντικά οφέλη ύψους περίπου 100 εκατομ. ευρώ.

Πίνακας 4: Αποφυγή εξωτερικού κόστους ως αποτέλεσμα των επιπρόσθετων συσκευασιών προς ανακύκλωση βάσει των ειδικών καθ' υλικό στόχων σε σύγκριση με τα παρόντα επίπεδα ανακύκλωσης (υπολογιζόμενα σε 20% για το γυαλί, 35% για το χαρτί, 10% για τα πλαστικά, 10% για τα μέταλλα [10])

[10] Το ξύλο δεν λαμβάνεται υπόψη στον υπολογισμό αυτόν, διότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα επαρκή δεδομένα κόστους-οφέλους.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Στη μελέτη ECOTEC έχουν υπολογισθεί τα συνολικά ετήσια οφέλη από την εφαρμογή της αρχικής οδηγίας για τις συσκευασίες, για όλες τις υποψήφιες χώρες μαζί, τα οποία είναι της τάξεως των 156 έως 910 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτό οφείλεται ιδίως στην αποφυγή των περιβαλλοντικών ζημιών, με την αντικατάσταση των πρωτογενών υλικών από ανακυκλωμένα υλικά. Τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά οφέλη αναμένονται για την Ουγγαρία (10-107 εκατομ. ευρώ), την Πολωνία (35-191 εκατομ. ευρώ) και την Τσεχική Δημοκρατία (22-148 εκατομ. ευρώ).

Οι οικονομικές επιπτώσεις ενδέχεται να διαφέρουν, λόγω των χαμηλότερων επιπέδων εισοδήματος και του χαμηλότερου εργατικού κόστους. Όμως, και οι δύο αυτοί παράγοντες, μέχρις ενός βαθμού, αντισταθμίζουν ο ένας τον άλλο. Στα παρόντα κράτη μέλη, η ανάγκη χρηματοδότησης για ανακύκλωση είναι συχνά μικρότερη από την εξοικονόμηση του κόστους εναλλακτικής διάθεσης για την επεξεργασία του υλικού σε χώρους υγειονομικής ταφής ή σε αποτεφρωτήρες. Εδώ μπορεί να υπάρχουν διαφορές με τα προσχωρούντα κράτη, λόγω του σημερινού πολύ χαμηλού κόστους υγειονομικής ταφής στις εν λόγω χώρες, το οποίο ωστόσο συνδέεται επίσης με τα πολύ χαμηλά περιβαλλοντικά πρότυπα που εφαρμόζονται. Φαίνεται ότι το κόστος υγειονομικής ταφής θα αυξηθεί σημαντικά, καθώς τα προσχωρούντα κράτη θα πρέπει να εφαρμόσουν το κεκτημένο κατά την προσχώρηση και υπάρχουν μόνον λίγες μεταβατικές διατάξεις (για την Εσθονία, την Πολωνία και τη Λετονία). Η διοχέτευση των απορριμμάτων συσκευασίας προς την ανακύκλωση είναι επίσης δυνατόν να μειώσει το κόστος κατασκευής επιπρόσθετων μονάδων για την αντικατάσταση παλαιών χώρων υγειονομικής ταφής οι οποίοι είναι πλήρεις ή δεν είναι σύμφωνοι με τα κοινοτικά πρότυπα.

Εάν ακολουθηθεί η ίδια προσέγγιση και χρησιμοποιηθούν οι ίδιοι παράγοντες κόστους κατά τον υπολογισμό του κόστους ανακύκλωσης και του κόστους εναλλακτικής διάθεσης όπως και για την πρόταση αναθεώρησης COM(2001)729 και εάν υποτεθεί αύξηση της ανακύκλωσης γυαλιού από 20 σε 60%, της ανακύκλωσης χαρτιού από 35% σε 60%, της ανακύκλωσης πλαστικών από 10 σε 22,5% και της ανακύκλωσης μετάλλων από 10 σε 50%, οι νέοι στόχοι θα κατέληγαν σε επιπρόσθετα ανάγκη χρηματοδότησης της ανακύκλωσης ύψους περίπου 100 εκατομμυρίων ευρώ. Το κόστος εναλλακτικής διάθεσης υπολογίζεται σε περίπου 300 εκατομ. ευρώ. Εκτός από το πάγιο κόστος, το υπόψη κόστος θα εξοικονομηθεί σε περίπτωση ανακύκλωσης.

Πίνακας 5: Κόστος ανακύκλωσης και κόστος εναλλακτικής διάθεσης των επιπρόσθετων συσκευασιών προς ανακύκλωση βάσει των ειδικών καθ' υλικό στόχων σε σύγκριση με τα παρόντα επίπεδα ανακύκλωσης (υπολογιζόμενα σε 20% για το γυαλί, 35% για το χαρτί, 10% για τα πλαστικά, 10% για τα μέταλλα [11])

[11] Το ξύλο δεν λαμβάνεται υπόψη στον υπολογισμό αυτόν, διότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα επαρκή δεδομένα κόστους-οφέλους.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Οι κοινωνικές επιπτώσεις ενδέχεται να διαφέρουν, λόγω των χαμηλότερων επιπέδων εισοδήματος στα προσχωρούντα κράτη. Το γεγονός αυτό μπορεί να συνεπάγεται ότι χρειάζεται να δαπανάται μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματος για ανακύκλωση συσκευασιών. Η περίπτωση αυτή ίσως αφορά περισσότερο τις κοινωνικές ομάδες με χαμηλότερα εισοδήματα από ό,τι τις ομάδες υψηλότερης εισοδηματικής κλίμακας. Εν τούτοις, μπορεί να υπάρξει αντιστάθμιση εν μέρει, διότι τα άτομα χαμηλότερου εισοδήματος έχουν και μικρότερη κατανάλωση συσκευασιών. Με την εφαρμογή των νέων στόχων θα δημιουργηθεί σημαντικός αριθμός θέσεων απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των θέσεων για λιγότερο ειδικευμένους εργαζομένους. Σε μακροοικονομικό επίπεδο, είναι ωστόσο πιθανόν ότι αυτό θα έχει ως αντιστάθμισμα σε μεγάλο βαθμό τη μειωμένη απασχόληση σε άλλους τομείς, αφού θα είναι διαθέσιμο μικρότερο μέρος του εισοδήματος για άλλα προϊόντα και υπηρεσίες.

Οι επιπτώσεις της μετάθεσης της προθεσμίας εφαρμογής

Οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που περιγράφονται ανωτέρω θα υπάρξουν οπωσδήποτε, ως αποτέλεσμα των στόχων της αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες. Η παρούσα οδηγία αφορά μόνον την αλλαγή της ημερομηνίας μέχρι την οποία χρειάζεται έχουν τεθεί σε εφαρμογή οι νέοι στόχοι στα προσχωρούντα κράτη. Με τον καθορισμό μεταγενέστερης ημερομηνίας μέσω της οδηγίας, αναμένεται να μειωθεί το κόστος δημιουργίας της αναγκαίας υποδομής για συλλογή, διαλογή και επεξεργασία. Δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με το επακριβές ύψος του εν λόγω κόστους. Είναι επίσης αναμενόμενο ότι, κατά τη διάρκεια της συμπληρωματικής μεταβατικής περιόδου, τα περιβαλλοντικά οφέλη θα είναι ελαφρώς μειωμένα σε σύγκριση με την περίπτωση που θα είχε καθορισθεί ενωρίτερη ημερομηνία εφαρμογής.

Συμπεράσματα

Οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις από την επίτευξη των νέων στόχων στα προσχωρούντα κράτη αναμένεται να είναι παρόμοιες με εκείνες στα παρόντα κράτη μέλη. Με βάση τις παρεκτάσεις του κόστους ανακύκλωσης και διάθεσης, καθώς και τη χρηματική αποτίμηση του περιβαλλοντικού οφέλους, το επιπρόσθετο κόστος ανακύκλωσης, σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα ανακύκλωσης, υπολογίζεται σε περίπου 250 εκατομ. ευρώ. Το ποσό αυτό μπορεί να συγκριθεί με τα περίπου 300 εκατομ. ευρώ, τα οποία μπορούν να εξοικονομηθούν, τουλάχιστον εν μέρει, στην περίπτωση της ανακύκλωσης, όπως και με τα κατά προσέγγιση 100 εκατομ. ευρώ σε περιβαλλοντικά οφέλη. Παρ' όλα ταύτα, ενδέχεται να υφίστανται διαφορές όσον αφορά το κόστος και τους παράγοντες που χρησιμοποιούνται για τη χρηματική αποτίμηση, συγκριτικά με την ΕΕ των 15. Ως εκ τούτου, αυτά τα αριθμητικά στοιχεία, ιδιαίτερα εκείνα για την αποτίμηση του περιβαλλοντικού οφέλους, πρέπει να αντιμετωπίζονται με αρκετή επιφύλαξη. Σε σύγκριση με τις προθεσμίες που προβλέπονται στην αναθεωρημένη οδηγία για τις συσκευασίες, με την παρούσα οδηγία μάλλον θα μειωθεί το κόστος δημιουργίας της αναγκαίας υποδομής για συλλογή, διαλογή και επεξεργασία, αφού μετατίθεται η ημερομηνία εφαρμογής για τα προσχωρούντα κράτη από το 2008 στο 2012.

2004/0045 (COD)

Πρόταση για ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ που τροποποιεί την οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 95 παράγραφος 1,

την πρόταση της Επιτροπής [12],

[12] ΕΕ C [...] [...], σ.[...]

τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής [13],

[13] ΕΕ C [...] [...], σ.[...]

Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 251 της συνθήκης [14],

[14] ΕΕ C [...] [...], σ.[...]

Εκτιμώντας τα εξής:

(1) Ενόψει της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χρειάζεται να δοθεί η δέουσα προσοχή στην ειδική κατάσταση των μελλοντικών κρατών μελών, ιδίως όσον αφορά την επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης και ανάκτησης που καθορίζονται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 της οδηγίας 94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου [15].

[15] ΕΕ L 365, 31.12.1994, σ. 10. Οδηγία, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία ../../ΕΚ (ΕΕ L ..., ....., σ. ..)

(2) Τα κράτη μέλη που προσχωρούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση δυνάμει της Συνθήκης Προχώρησης της 16ης Απριλίου 2003 χρειάζονται περισσότερο χρόνο προκειμένου να προσαρμόσουν τα συστήματά τους για ανακύκλωση και ανάκτηση στους στόχους της οδηγίας 94/62/ΕΚ.

(3) Δεδομένου ότι οι στόχοι της προβλεπόμενης δράσης, και συγκεκριμένα η εναρμόνιση των εθνικών στόχων για την ανακύκλωση και την ανάκτηση των απορριμμάτων συσκευασίας, είναι αδύνατον να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη και δύνανται συνεπώς, λόγω των διαστάσεων της δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, η Κοινότητα μπορεί να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας που διατυπώνεται στο άρθρο 5 της συνθήκης. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο εν λόγω άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(4) Ενόψει της περαιτέρω διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι επίσης ανάγκη να δοθεί η δέουσα προσοχή στην ειδική κατάσταση των χωρών οι οποίες προβλέπεται να προσχωρήσουν σε μεταγενέστερο στάδιο.

(5) Πρέπει, επομένως, να τροποποιηθεί αναλόγως η οδηγία 94/62/ΕΚ,

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΟΔΗΓΙΑ:

Άρθρο 1

Η ακόλουθη παράγραφος προστίθεται στο τέλος του άρθρου 6 της οδηγίας 94/62/ΕΚ:

"11. Τα κράτη μέλη που προσχωρούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση δυνάμει της Συνθήκης Προχώρησης της 16ης Απριλίου 2003 δύνανται να αναβάλουν την επίτευξη των στόχων που αναφέρονται στην παράγραφο 1 στοιχεία β), δ) και ε) μέχρι ημερομηνία της επιλογής τους, η οποία δεν θα είναι αργότερα από την 31η Δεκεμβρίου 2012."

Άρθρο 2

1. Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία το αργότερο πριν από τις [18 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης]. Ανακοινώνουν αμέσως στην Επιτροπή το κείμενο των εν λόγω διατάξεων, καθώς και πίνακα αντιστοιχίας μεταξύ των διατάξεων αυτών και της παρούσας οδηγίας.

Όταν τα κράτη μέλη θεσπίζουν τις ανωτέρω διατάξεις, αυτές περιέχουν αναφορά στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από την αναφορά αυτή κατά την επίσημη έκδοσή τους. Ο τρόπος της αναφοράς αποφασίζεται από τα κράτη μέλη.

2. Τα κράτη μέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή το κείμενο των ουσιωδών διατάξεων εσωτερικού δικαίου τις οποίες θεσπίζουν στον τομέα που διέπεται από την παρούσα οδηγία .

Άρθρο 3

Η παρούσα οδηγία αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Άρθρο 4

Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη.

Βρυξέλλες,

Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος

Ι ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΚΑΙ ΙΔΙΩΣ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (ΜΜΕ)

Η πρόταση

1. Έχοντας υπόψη την αρχή της επικουρικότητας, γιατί είναι απαραίτητη η κοινοτική νομοθεσία στον τομέα αυτόν και ποιοι είναι οι κυριότεροι στόχοι της;

Η παρούσα πρόταση είναι αναγκαία, διότι, ελλείψει αυτής, τα νέα κράτη μέλη θα δυσκολεύονταν να επιτύχουν τους στόχους της αναθεωρημένης οδηγίας 94/62/ΕΚ.

Οι ειπτώσεις στις επιχειρήσεις

2. Ποιοι επηρεάζονται από την πρόταση;

- ποιοι επιχειρηματικοί κλάδοι

Κατασκευαστές συσκευασιών, επιχειρήσεις συσκευασίας/πλήρωσης και έμποροι λιανικής

Φορείς συλλογής αποβλήτων, επιχειρήσεις ανακύκλωσης και άλλες επιχειρήσεις που ειδικεύονται στη διαχείριση αποβλήτων

- ποια μεγέθη επιχειρήσεων (ποιο είναι το ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων)

Και στους τέσσερεις τομείς, η πρόταση αφορά μια μεγάλη σειρά εταιρειών, από πολύ μικρές μέχρι πολύ μεγάλες εταιρείες.

- υπάρχουν ιδιαίτερες γεωγραφικές περιοχές της Κοινότητας όπου βρίσκονται οι επιχειρήσεις αυτές

Η παρούσα πρόταση αφορά ιδιαίτερα τις επιχειρήσεις στα προσχωρούντα κράτη.

3. Τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις για να συμμορφωθούν με την πρόταση;

Σε σύγκριση με τις προθεσμίες της αναθεωρημένης οδηγίας, η παρούσα πρόταση πιθανώς θα μειώσει το επίπεδο της χρηματοδοτικής συνεισφοράς στα συστήματα ανακύκλωσης κατά τη διάρκεια της συμπληρωματικής μεταβατικής περιόδου που παραχωρείται. Αυτό θα μειώσει το κόστος για τις επιχειρήσεις συσκευασίας/ πλήρωσης και τους εμπόρους λιανικής και θα καθυστερήσει την αναμενόμενη αύξηση του όγκου συναλλαγών για τις επιχειρήσεις διαχείρισης αποβλήτων.

Γενικότερα, η οδηγία για τις συσκευασίες αφορά τις επιχειρήσεις κατά τον ακόλουθο τρόπο. Ανάλογα με την εθνική νομοθεσία, οι κατασκευαστές συσκευασιών, οι επιχειρήσεις συσκευασίας/πλήρωσης και/ή οι έμποροι λιανικής μπορεί να χρειασθεί να συνεισφέρουν οικονομικά στα συστήματα ανακύκλωσης, σε βαθμό που ποικίλλει μεταξύ των κρατών μελών. Κατά κανόνα, το κόστος αυτής της συνεισφοράς μεταβιβάζεται στους καταναλωτές των συσκευασιών. Ειδάλλως, μπορεί να ζητηθεί από τις επιχειρήσεις να οργανώσουν την παραλαβή και την ανακύκλωση των απορριμμάτων από τις συσκευασίες των δικών τους προϊόντων. Οι εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης θα αυξήσουν τις συνήθεις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους.

4. Ποιες είναι οι πιθανές οικονομικές συνέπειες της πρότασης;

- στην απασχόληση

Συγκριτικά με τις προθεσμίες που καθορίζονται στην αναθεωρημένη οδηγία για τις συσκευασίες, θα υπάρξει βραδύτερη αύξηση της απασχόλησης στους τομείς της διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων. Είναι δύσκολο να γίνει εκτίμηση των μακροοικονομικών επιπτώσεων στην απασχόληση, αλλά μπορεί να υποτεθεί ότι οι συνολικές επιπτώσεις της παρούσας πρότασης, όπως και της οδηγίας για τις συσκευασίες εν γένει, είναι μικρές.

- στις επενδύσεις και στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων

Συγκριτικά με τις προθεσμίες που καθορίζονται στην αναθεωρημένη οδηγία για τις συσκευασίες, οι αυξημένες υποχρεώσεις ανακύκλωσης μόνον σε μεταγενέστερο στάδιο θα ενθαρρύνουν τις επενδύσεις στον τομέα της διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων. Το αυτό ισχύει και για την ενδεχόμενη δημιουργία νέων επιχειρήσεων.

- στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων

Βάσει μιας μελέτης του Πανεπιστημίου του Μπέλφαστ και άλλων [16], δεν διαπιστώθηκαν σημαντικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων από την αρχική οδηγία για τις συσκευασίες. Δεν συντρέχουν λόγοι να υποτεθεί ότι η παρούσα πρόταση θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

[16] Πανεπιστήμιο του Μπέλφαστ και άλλοι. Study on measuring the competitiveness effects of environmental compliance: the importance of regulation and market pressures (ENV4-CT96-0237).

5. Η πρόταση περιλαμβάνει μέτρα για να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (μειωμένες ή διαφορετικές απαιτήσεις κ.λπ);

όχι

Διαβουλεύσεις

Επειδή ήταν ανάγκη να υποβληθεί ταχέως η παρούσα πρόταση, δεν διεξήχθησαν διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερομένους. Ωστόσο, οι πιο φιλόδοξοι στόχοι της αναθεωρημένης οδηγίας για τις συσκευασίες, όσον αφορά τις προθεσμίες, κατά πάσα πιθανότητα, θα είχαν καταλήξει σε σημαντικό κόστος και προβλήματα εφαρμογής για πολλές επιχειρήσεις.

6. Κατάλογος των οργανισμών με τους οποίους έγιναν διαβουλεύσεις σχετικά με την πρόταση και έκθεση των κυριοτέρων απόψεών τους.